Les 6 De Holocaust

1933-1945
Welke motieven?
- Religieuze motieven
- Economische motieven
- Raciale motieven

Wat is pogrom?
Pogrom is een doelbewuste, grootschalige aanval op bepaalde bevolkingsgroepen,
meer bepaald op Joden

Joden werden vergeleken met ratten om ze te ontmenselijken en de publieke opinie

tegen hen op te zetten

Kenmerken van een Jood

- Sluw
- Bedrieglijk
- Profiteur

Toenemende antisemitisme in Duitsland voor het uitbreken van WOII;

1933 -> verschillende anti-Joodse maatregelen
1935 -> uitvaardiging van de Neurenbergwetten
1938 -> Kristallnacht ( nacht 9 op 10 nov)
Vanaf 1941 -> massale moordpartijen
Wat gebeurde er tijdens de Kristallnacht?
Joden werden massaal vermoord en aangevallen en hun bezittingen werden
vernietigd.

Wat gebeurde er kort na de inval in Polen?

- Joden moeten een Jodenster dragen
- Joden moeten verhuizen naar getto’s of kampen

Wat is het verschil tussen een concentratiekamp en een vernietigingskamp?

Vernietigingskampen hadden als enige doel het massaal ombrengen van groepen
van mensen. In concentratiekampen moesten gezonde mensen eerst dwangarbeid
verrichten

Wat houdt de Endlösung in?

de nazi’s beslisten om alle Russische en Europese Joden systematisch uit te roeien.
Joden werden door het gifgas Zyklon B vergast in concentratiekampen.

De Jodenvervolging in België:
De Joden werden beperkingen en verplichtingen opgelegd. , ze mochten ’s nachts
hun huis niet verlaten en mochten geen parken, theaters… betreden.

Wat is deportatie?
De verplaatsing onder dwang van grote groepen mensen naar werk- of
concentratiekampen

Het woord Genocide is voor het eerst gebruikt in 1944 en het betekent « de
ontzegging van het recht van bestaan van een gehele menselijke groep »
Voorbeelden; Armeense Genocide, Genocide in Rwanda, Rohingya,…

Les 7 De Tweede Wereldoorlog

1939-1945
Welke landen behoren tot de geallieerden?
Verenigd Koninkrijk, China, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Canada
Welke landen behoren tot de asmogenheden?
Duitsland, Italië, Japan

Wat zijn de oorzaken van WOII?

- Verschillende ideologieën zorgen voor een onstabiel Europa
(fascisme,communisme, pacifisme)
- Ergernis over het Verdrag van Versailles
- Toenemende militarisering van nazi-Duitsland
- De Duitse annexatie van Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije, Bohemen en Moravië
 - Toenemend imperialisme van Japan in Zuidoost-Azië

1 september 1939 -> Duitsland valt Polen binnen

Kenmerken van de Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog was een:
- Bewegingsoorlog
Snelle terreinwinst dankzij tanks, gevechtsvliegtuigen,..
- Technologie oorlog
Wetenschap en techniek spelen een grote rol in de aanvals- en vernietigingskracht
(tanks, atoombom, radar,…)
- Ideologische oorlog
Parlementaire democratie -> fascisme -> communisme
- Totale oorlog
Burgers waren ook slachtoffers, bombardementen op steden. Vrouwen en
dwangarbeiders worden ingeschakeld in wapen- en voedselproductie
- Wereldoorlog
In meer dan 70 landen betrokken
Wat is bliksemoorlog?
Vijand eerst zwaar bombarderen, vervolgens zwakste punt vijandelijke stellingen
aanvallen met tanks en voetvolk in pantserwagens

Wat is de Atlantikwall?
Duitse verdedigingslinie langs de Atlantische kust om een geallieerde invasie te
voorkomen

1941 Mussolini begon de strijd om de Noord-Afrikaanse kolonies maar had hulp

nodig van nazi-Duitsland. Hitler richtte zijn pijlen op het oosten met Operatie
Barbarossa

Vanaf 1942 krijgen de geallieerden geleidelijk aan de overhand dankzij een

aantal belangrijke overwinningen.
Deze ommekeer kwam er mede doordat;
- De Amerikaanse industrie produceerde een enorme hoeveelheid aan
oorlogsmateriaal
- In bezette gebieden ontstond goed georganiseerd verzet
- Nazi-Duitsland kreeg te kampen met politieke en militaire problemen

1942 El Alamein was een zware nederlaag voor de Duitsers en Italianen.

1943 Ook de slag om Stalingrad liep slecht af voor de Duitsers.

1944 VS, Britten en Canadezen sloegen er met de landing in Normandië in de

Atlantikwall te doorbreken.
1945 Het Rode Leger nam als 1ste Berlijn in op 30 april. De VS kreeg Japan op de
knieën met de atoombom

Japan capituleerde op 15 augustus 1945 waardoor de Tweede Wereldoorlog

helemaal voorbij was.

Wat waren de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog?

 72 miljoen doden
 Europese landen verarmden
 Oprichting van de Europese Unie om toekomstige oorlogen te vermijden

België tijdens de 2de wereldoorlog:

Op 10 mei 1940 viel Duitsland België binnen, De blitzkrieg van de Duitsers was veel
te sterk, België capituleerde al na 18 dagen. De Belgische regering vluchtte naar
Londen. wanneer Duitsland zich op 10 mei 1945 volledig overgaf keerde de rust
terug.
Les 8 Wat na de oorlog
1945-1948
Na de bevrijding van België barstte de repressie tegen de ‘zwarten’ los
- Publieke vernederingen
- Mishandeling
- Plundering en vernieling…

Ook de overheid trad streng op;

- Door oprichting van krijgsraden
- 2940 doodstraffen uitgesproken

Na de wapenstilstand kregen de Duitsers de volle laag;

- Plundering, verkrachting en moord
- Duitsers werden opgesloten in kampen
- Verplichte bezoek van concentratiekampen

De Processen van Neurenberg

In Neurenberg werd een rechtbank, het Internationale Militaire Tribunaal genaamd,
ingesteld die moest beslissen over de straf van 24 kopstukken van het naziregime.
11 van hen kregen de doodstraf door ophanging.

De Processen van Neurenberg zijn een belangrijk beginpunt van het internationaal
strafrecht, Toch hadden critici toen twijfels over de legitimiteit van het Internationale
Militaire Tribunaal:
- Geailleerde troepen begingen misdaden maar werden daar niet voor vervolgd
 - Juristen stelden dat je niet kan vervolgd worden voor misdaden die vroeger
niet strafbaar waren in het internationaal strafrecht

Wat met Europa na de capitulatie van Duitsland?

De conferenties van Jalta en Potsdam;
In februari 1945 kwam men overeen dat Duitsland onder controle moest komen van
de overwinnaars; Duitsland werd verdeeld in 4 bezettingszones, een Frans deel, een
Amerikaans deel, een Russisch deel en een deel voor Groot-Brittannië. Daarnaast
werd er ook beslist om de Verenigde Naties op te richten.

Om het herstel van Duitsland en de rest van Europa nog meer te bespoedigen,
schoten de Verenigde Staten in 1948 te hulp met het Marshallplan:
Marshallplan was een omvangrijk hulpplan van de VS na de 2de wereldoorlog, het
creërde een sterke buffer tegen de Sovjet-Unie.

Waarom gingen de Oost-Europese landen niet in op de Marshallplan?

Ze stonden onder invloed van Stalin en mochten geen steun van Amerika
aannemen.
Les 9 De koude oorlog
1945-1991
Het einde van de Tweede Wereldoorlog als voedingsbodem voor de Koude
Oorlog:
Met de vernieling van een groot deel van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog
was de macht helemaal gebroken en ontstond er een machtsvacuüm.

De bestuur van Duitsland werd verdeeld onder de overwinnaars;

Verenigde staten, Groot-Brittanië, Frankrijk, Sovjet-Unie
(Al snel zou deze gezamelijke bezetting tot spanningen leiden)

In de communistische Sovjet-Unie heerste Stalin als dictator, de economie was

een streng geleide staatseconomie. Belangrijkste kenmerken:
Productiemiddelen zijn eigendom van: De staat
Het aanbod van goederen en diensten wordt bepaald door: De staat
Het doel van dit systeem is: Egalitaire samenleving
Vereist doorgaans een politiek systeem dat gebaseerd is op: Dictatuur

De Westerse geallieerden daarentegen zijn kapitalistische democratieën met een

vrije markt economie. Belangrijkste kenmerken:
Productiemiddelen zijn eigendom van: Particulieren
Het aanbod van goederen en diensten wordt bepaald door: Consument
Het doel van dit systeem is: Toename rijkdom
Vereist doorgaans een politiek systeem dat gebaseerd is op: Democratie
Deze grote ideologische tegenstelling tussen de Sovjet-Unie en het Westen die al
voor WOII bestond, vormt de basis van het wantrouwen tussen beide. . Al van vóór
de Tweede Wereldoolog streefden de Sovjets immers naar een wereldwijd
communisme, een nachtmerrie voor het Westen.

De Amerikaanse president stelde voor dat eender welk land dat zich bedreigd voelt
door de communistische expansie, economische, financiële en militaire steun kan
krijgen van de VS.
(= Trumandoctrine)

1947: Containmomentpolitiek (= indammingspolitiek)

Voorkomen van een verdere uitbreiding van het communisme door hulp te bieden
aan “bedreigde” staten.

Het Marshallplan:
Financiële hulp voor het herstel van verschillende Europese landen, want sterke
landen vormen een betere buffer tegen het communisme.

De Sovjet-Unie zag in het Marshallplan een poging om Europa te verdelen en

reageerde met handelsovereenkomsten tussen de SU en andere communistische
landen: de Comecon.

Oprichting NAVO (1949) en Warschaupact (1955)

Noord-Atlantische VerdragsOrganisatie
Naast economische hulp wilden ze ook concrete militaire hulp bieden. Dit deden ze
met de oprichting van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO).

De Sovjet-Unie reageerde enkele jaren later met een gelijkaardige organisatie voor de
communistische landen: het Warschaupact

Oprichting BRD en DDR (1949)

BRD = Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland)
DDR = Duitse Democratische Republiek (Oost-Duitsland)
Al snel wilden vele Oost-Duitsers verhuizen naar West-Duitsland. Om dit te voorkomen werd
de grens tussen de DDR en de BRD hermetische afgesloten door de Oost-Duitsers.

De bouw van de Berlijnse Muur (1961)

Zo verlieten tussen 1949 en 1961 ongeveer 2,6 miljoen mensen de DDR via West-Berlijn.
Dit vormde een ernstige bedreiging voor de Oost-Duitse economie. Om de emigratie te
stoppen, beslisten de Sovjets en de DDR om West-Berlijn helemaal af te sluiten van Oost-
Duitsland en Oost-Berlijn. In de nacht van 12 op 13 augustus 1961 begonnen ze met de
bouw van een muur rond West-Berlijn.

De Cubacrisis
Door een zeeblokkade van Cuba, wilden ze voorkomen dat nieuwe raketten vanuit de
Sovjet-Unie naar Cuba vervoerd konden worden. De hele wereld zat op dit moment in
spanning over de reactie die dit bij de SU zou veroorzaken. Iedereen was bang dat het zou
uitdraaien op een atoomoorlog.
Op 27 oktober bevonden de VS en de SU zich zelfs op de rand van een kernoorlog.
Uiteindelijk beslisten de Sovjets om zich toch aan de blokkade te houden.

De wereld in de greep van de Koude Oorlog

De derde wereld, de wapenwedloop, de ruimtewedloop en culturele en sportieve
concurrentie

De wapenwedloop
Het conflict tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bracht beide machten in een
spiraal van intimidatie en concurrentie. Ze trachten mekaar af te troeven met de meeste en
de beste wapens. Dit leidt tot een nucleaire wapenwedloop. Beide staten wilden de meeste
kernwapens bezitten om zo de andere af te schrikken.

Wat is de Mutual Asuured Destruction (MOD)?

Wederzijdse gegarandeerde vernietiging

Het einde van de Koude Wereldoorlog:

Dit verzet kende verschillende redenen;
 De dreiging van een nucleaire oorlog
 De vele militaire acties leiden tot schulden
 De communistische planeconomie faalt

Dit verzet uitte zich op verschillende manieren:

 Er ontstonden verschillende protestbewegingen
 De Arabische landen stelden zich steeds onafhankelijker op
 De Zuid-Amerikaanse dictaturen verdwenen.

In 1985 kwam in de Sovjet-Unie Michail Gorbatsjov aan de macht. Zijn

binnenlands beleid werd gekenmerkt door twee tendensen:
 Perestrokja (hervorming) campagne voor het sociaal en economisch herstel
van de Sovjet-Unie
 Glasnost (openheid) Sovjetburgers krijgen voor het eerst vrijheid van
meningsuiting

In mei 1989 ontstond de eerste breuk in het IJzeren Gordijn: de grens tussen Hongarije en
Oostenrijk werd geopend. Op 9 november 1989 werd verkondigd dat iedere DDR-burger de
grens over mag. De Berlijnse Muur was gevallen, een gebeurtenis die symbool staat voor
het einde van de Koude Oorlog. Een jaar later (3 oktober 1990) werden Oost- en West-
Duitsland opnieuw herenigd tot één land.

Les 10 De “gouden” jaren 60

 1960-1970
Na de gruwel en vernieling van de Tweede Wereldoorlog brak er in het Westen een periode
van economisch herstel en wederopbouw aan. Deze periode wordt gekenmerkt door
overvloed; massaproductie én – consumptie werden definitief onderdeel van de moderne
maatschappij,

In verschillende Europese landen engageerden de werknemers en werkgevers zich meer en

meer om constructief samen te werken. Deze samenwerking resulteerde in een compromis
tussen kapitalisme en socialisme, wat in de jaren 1950 zou leiden tot de uitbouw van de
verzorgingsstaat
wat is een verzorgingsstaat?
Een sociaal systeem waarin de staat primaire verantwoordelijkheid draagt voor het
welzijn van zijn burgers, zoals in kwesties van gezondheidszorg, onderwijs…

De consumptiemaatschappij in volle vaart

- Ontstaan van supermarkten
- Comfort en luxe voor een steeds grotere groep mensen
 Koelkasten, telefoon, televisie, wasmachine, droogkast…

Emancipatie
Verschillende groepen van mensen rebelleren in de hoop hun positie en
levensomstandigheden te kunnen verbeteren.

De emancipatie van de vrouw

De emancipatie van de vrouw is geen uitvinding van de jaren 1960. Het kende een
eerste golf omstreeks de jaren 1870 en kende sindsdien verschillende successen,
zoals bv; zwangerschapsverlof, toegang tot universiteiten en stemrecht…

Van vrouwen werd er vaak verwacht dat ze het huishouden deden en ze zorgden voor het
grootste deel voor de opvoeding van de kinderen. Vele vrouwen waren deze rol beu en
wilden zich – net zoals mannen – zich kunnen ontplooien op professioneel vlak, voor
dezelfde verloning. Dat maakte dat steeds meer vrouwen er voor kozen om te gaan werken
en een carrière uit te bouwen. Daarom moest het hele gezin vanaf dan meehelpen in het
huishouden

Zwarte emancipatie in de Verenigde Staten

Afro-Amerikanen hadden weinig rechten, er was sprake van rassensegregatie, wat vaak
gepaard ging met racisme en discriminatie.

Het leidde tot verschillende bewegingen die zich ontfermden over de Afro-Amerikaanse
bevolking. Een van die bewegingen was de ‘Civil Rights Movement’ met als leider Martin
Luther King. De beweging won snel aan populariteit in heel het land, ook bij de blanke
middenklasse, en werd een succes.
Vrijetijdsbesteding als nieuwe markt van de massaconsumptie
Vrije tijd was voor de arbeiders van de 19de eeuw bijna onbekend. Met het opkomende
socialisme kwam hier verbetering in, waardoor de arbeiders steeds meer vrije tijd kregen.
Ze kregen vanaf 1957 12 dagen per jaar betaalde vakantie en vanaf 1963 kregen ze 3
weken.

De infrastructuur kende een forse vooruitgang

Een belangrijke vernieuwing was de aanleg van snelwegen. De aanleg van snelwegen ging
samen met de verkoop van personenwagens. Door de stijgende lonen en de dalende
prijzen kon een steeds groter groep een personenwagen kopen , wat vervolgens leidde tot
de eerste ‘files. Ook reisbussen waren een vervoermiddel.
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg ook het reizen per vliegtuig een forse boost.

Dit allemaal zorgde voor een massatoerisme

Welke verschillende oorzaken heeft de massatoerisme?
- Door groeiende aanbod dalen de prijzen
- Mensen hebben meer vrije tijd en recht op betaalde vakantie
- De toeristische infrastructuur kent een enorme uitbreiding

Popcultuur
De popcultuur van de jaren zestig kreeg gestalte in de zogenaamde
‘hippie-beweging’ – ook wel ‘flower power’ genoemd – en had de volgende
kenmerken:
1. tegen kapitalisme en materialisme
2. tegen oorlog en geweld
3. voor seksuele vrjheid
4. voor verrijking van de geest

Les 12 Israël, een nieuwe staat

1947-heden
Wat is het beland van de stad Jeruzalem voor verschillende godsdiensten?
- Joden
Op de tempelberg offerde Abraham zijn zoon Izaäk, Koning Salomo liet er de 1ste
tempel bouwen

- Christenen
Jezus leefde er de laatste jaren van zijn leven, Jezus werd hier gekruisigd en is
herrezen uit zijn graf

- Islamieten
Profeer Mohammed maakte er zijn nachtelijke reis naar de hemel, wat de aanleiding
was voor de bouw van de Rotskoepel

Wat zijn de motieven van het Zionisme?

- Diaspora
Volksverspreiding vanaf de ondergang van het koninkrijk Juda, ze werden erna vaak
uitgestoten waardoor ze steeds verder trokken

- Mislukte emancipatie
Omdat Joden geen eigen staat hadden vonden zionisten de emancipatie een grote
mislukkeling

Staatkundige ontwikkelingen vanaf de 1ste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog vochten de Arabieren aan de kant van de geallieerden
tegen het Ottomaanse Rijk, in ruil voor autonomie in het Midden-Oosten.
Er werd met de Balfour-verklaring een ‘Joods nationaal tehuis’ beloofd in Palestina.
Na de wapenstilstand in 1918 werd het op de 147 Ottomanen overwonnen gebied verdeeld
onder de geallieerden.
Tijdens het interbellum vestigden ong. 500 000 Joden in deze regio, wat tot grote
spanningen tussen de verschillende bevolkingsgroepen leidde. Om een nieuwe opstand te
vermijden legden de Britten een beperking van de instroom van Joden in Palestina op én
zouden de Palestijnen zelfbestuur krijgen. Door het uitbreken van de 2de WO was dit toch
niet het geval
Staatkundige ontwikkelingen na de 2de Wereldoorlog
Het VN had een plan om Palestina te verdelen in 3 delen namelijk;
- Een deel voor de Joden
- Een deel voor de Palestijnen
- Jeruzalem komt onder VN-bestuur

De Joden waren akkoord maar de Palestijnse leiders niet omdat ze de verdeling te

nadelig vonden voor het Palestijnse volk. Daarop brak een burgeroorlog uit,

Op 14 mei 1948 riep het Britse mandaat de onafhankelijke staat Israël uit

Oorlogsdoelen van de Arabieren

- Vernietiging van de staat Israël
- Verdrijving van de Joden
- Redden van de Palestijnen

Oorlogsdoelen van de Joden

- Overleven
- Zo veel mogelijk veilige grenzen
- Zo weinig mogelijk Palestijnen binnen de grenzen
Vele Palestijnen werden gedwongen om te vluchten. Deze oorlog wordt door de
Arabieren ‘Al Nakba’ (= ‘de grote ramp’) genoemd.
Joden steelden de grenzen veilig en pakten zelf meer gebied.
Palestijnen vluchtten naar buurlanden.

Wat was de aanleiding van de Zesdaagse Oorlog?

Syrische regering wou meer aandacht voor de Palestijnen, spanning aan grenzen
namen toe

Oktober 1973  Jom-kippoeroorlog

 Aanval van Egypte en Syrië, terugwinnen van bezette gebieden

Wat zijn de belangrijkste punten van de Camp Davidakkoorden?

1. Egypte erkent Israël en geeft het toegang tot Suezkanaal
2. Israël geeft de Sinaïwoestijn terug aan Egypte

Het akkoord tussen Egypte en Israël werd door de andere Arabische landen gezien
als verraad; Sadat had te veel toenadering gezocht tot Israël en het Westen.
Daardoor werd Egypte zelfs tijdelijk geschorst uit de Arabische Liga.

De 1ste Intifada in 1987

Intifada = opstand van het Palestijnse volk

(oorzaken)
Er was veel armoede, een hoge werkloosheid, een toename van Israëlische
kolonisten in Palestijns gebied.

Dit leidde tot volksprotesten, deze protesten uitten zich op verschillende vlakken:
(gevolgen)
- Algemene staking
- Boycot van Israëlische producten
- Politieke graffiti
- Weigeren om belastingen te betalen

De Eerste Intifada kende haar einde met de sluiting van de Oslo-akkoorden in

1993. Wat waren de belangrijkste punten van dit akkoord:
1. Wederzijdse erkenning; PLO erkent het bestaansrecht van Israël
2. Palestijnen krijgen op termijn zelfbestuur, Israeli’s trekken zich terug uit paar
Palestijnse gebieden

Oorzak en gevolgen van de 2de Intifada in 2000

Massale straatprotesten braken uit, welke vaak gepaard gingen met geweld. Israël
reageerde krachtdadig; vele Palestijnse opstandelingen vonden de dood. In het
begin van 2005 werd er weer een staakt-hetvuren afgesloten maar van duurzame
vrede is er nog geen sprake; de spanningen zijn nog steeds aanwezig en blijven
regelmatig incidenten veroorzaken…