Professional Documents
Culture Documents
(bản cứng)
LỜI NÓI ĐẦU
Trước kia, tôi nghĩ tích phân, đạo hàm là cái gì đó ghê gớm mà
chỉ các bộ óc thiên tài mới nghĩ ra được, nhưng sau khi biết
được lịch sử hình thành của chúng, tôi đã nghĩ sai. Sự thật thì ý
tưởng hình thành khái niệm tích phân, đạo hàm rất đơn giản và
tôi tin ngay cả những học sinh lớp 6, lớp 7 cũng có thể hiểu
được ý tưởng này. Đặc biệt hơn, những điều mà tôi nói ở trên
hiếm khi được đề cập trong những tiết toán trên lớp. Còn việc
tính tích phân ư? Trong lúc tôi còn không biết nên tính tích phân
từng phần hay đặt ẩn như thế nào thì người ta đã nghiên cứu ra
phương pháp lập trình trên máy tính và giải ra đáp số cho bất kỳ
bài tích phân nào với độ chính xác đến kinh ngạc. "Người ta" ở
đây chính là những người đã sống cách đây gần cả thế kỷ. Qua
đó, tôi thấy rằng trình độ toán của mình đã tụt hậu xa so với Thế
giới.
Tôi đã nghe nhiều bạn hỏi rằng “Đạo hàm, tích phân có ứng
dụng gì trong cuộc sống?" Đảng tiếc đây là phần thu vị và hấp
dẫn nhất lại được để cặp quá ít trong sách giáo khoa. Hi vọng
rằng qua một số ví dụ này, bạn sẽ có câu trả lời.
I. ứng dụng thực tế của tích phân hàm
một biến
1. Ứng dụng của tích phân trong việc đo chiều dài
Để đo chiều dài của một cung đường, ta có thể dùng tích phân đơn hặc
tích phân đường loại một bằng các công thức sau:
Trong lĩnh vực may mặc, việc đo đạc chính xác chiều dài của một đường
cong như đường cổ áo, nách áo, đường đũng quần.... là rất quan trọng để
có thể lắp ghép các chi tiết như viền cổ, tra tay áo vào thân áo, ghép
đũng trước và đũng sau... một cách ăn khớp, đảm bảo tính thẩm mỹ, tiết
kiệm nguyên phụ liệu nhất là khi may trên dây chuyền với số lượng lớn.
Để giải quyết vấn đề này, chúng ta có thể tính toán chính xác chiều dài
của các đường cong trên mẫu ban đầu bằng ứng dụng của tích phân, rồi
tiến hành cắt, ráp mẫu với số lượng lớn.
Ví dụ 2: Chiếc dù lớn cho hội nghị ngoài trời có dạng mái tròn vòm
cong với bán kính là 4m và chiều cao từ mặt phẳng chứa bán kính tới
đỉnh dù là 2m.
Ta có thể coi chiếc dù là vật thể tròn xoay được tạo bởi hình phẳng giới
hạn bởi các đường và y=0 quay quanh trục Oy với đơn vị hệ
trục Oxy là mét.
a) Tính diện tích hình phẳng trên.
b) Tính diện tích vải cần thiết để may một chiếc dù.
b) Diện tích xung quanh của chiếc dù khi quay nửa phải hình phẳng
quanh trục Oy là:
là
Thời gian cho cả quãng đường đi (cả trên bờ và dưới nước) là
Yêu cầu bài toán tương đương với: tìm x để đạt giá trị nhỏ nhất.
Lập bảng biến thiên ta được x≈182,3 mx≈182,3 m thì T(x) đạt giá trị
nhỏ nhất.
đạt cực trị tại (QIIĐiều kiện cần để hàm 1, Q2) là:
Ta có ma trận Hesse:
– Với
– Với
– Với :
Ta có:
Khi đó:
Vậy hàm số có cực tiểu có điều kiện tại và giá trị cực tiểu
z = -5.
– Với :
Ta có:
Khi đó:
Vậy hàm số có cực đại có điều kiện tại và giá trị cực đại z = 5.
Ví dụ 1: I =∫ x . e−x dx
0
b
I = lim
b →+∞
∫ x . e−x dx
0
Đặt { u=x
−x
dv=e dx
=¿
du=dx
v=−e− x {
b
e−x b e− x
¿ x.
−1 0
- ∫ −1 dx
0
b . e−b −x b
= −1 −e 0
−b 1
= eb − e b +1
−b 1
I =blim
→+∞
( b − b +1)
e e
I =1
+∞
dx
Ví dụ 2 : I = ∫
2 x ln 2 x
dt −1
Đặt t = lnx => dt= t2
= t dx
a
= a → 3lim −¿
ln|x−3|¿
¿
1
=a → 3lim −¿
ln|x−3|¿
¿
– ln2
= -∞
2
2−x
Ví dụ 2 : ∫ dx
1 √ x2 −1
lim ¿
=a → 1 ∫ 2− x
+¿
2
dx¿
a √ x 2−1
lim ¿
=a → 1 ∫
+¿
2
2
−∫
x
2
¿ dx
a √ x 2−1 a √ x 2−1
dx
ADCT : ∫ √ x2 −a2 dx =ln |x+ √ x −a |
2 2
2
2 2
∫ dx=2 ln |x + √ x −1|
2
a √ x −1 2 a
2
x 2
∫ dx=√ x −1
2
a √ x −1 2 a
= √ 3− √a 2−1
lim ¿ lim ¿
a → 1 ∫ 2−x +¿
2
¿ dx = a → 1 +¿
⌊ 2 ln|2 + √3|−2 ln |a + √ a −1|−√ 3+ √ a −1 ⌋ ¿
2 2 = 2ln( 2+ √ 3 )-√ 3
1 √ x −1
2
END.