Hafta2 - 3 Paranın Zaman Degeri PDF

Copyright © 2007. Hiperlink. All rights reserved.
May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under U.S. or
BÖLÜM 7
PARANIN ZAMAN DEöERø
økinci bölümde pazar ekonomilerinde paranÕn faiz oranÕ adÕ verilen bir fiyatÕ
oldu÷u söylenmiú ve bu fiyatÕn nasÕl oluútu÷u açÕklanmÕútÕ. Ekonomide pozitif bir
faiz oranÕnÕn varlÕ÷Õ, gerek bireylerin gerekse kurumlarÕn tasarruf fazlalarÕnÕ gelir
getirecek úekilde de÷erlendirmelerine, tasarruf açÕ÷Õ olanlarÕn ise bu fonlarÕ,
fiyatÕnÕ ödemek koúuluyla kullanmalarÕna olanak verir. Fon kullanmanÕn maliyeti,
ya da kullandÕrmanÕn geliri, kullanÕm süresiyle orantÕlÕ oldu÷undan para giriú ve
çÕkÕúlarÕnÕn zamanÕ finans yöneticisi açÕsÕndan büyük önem taúÕr. Para akÕúÕnÕn
zaman profilinin taúÕdÕ÷Õ önem birinci bölümde vurgulanmÕú ve finans
yöneticilerinin uzun dönemli net para giriúinin miktarÕnÕ maksimum yapmaya
çalÕúÕrken aynÕ zamanda bu para giriúlerini olabildi÷ince öne çekmeyi
hedefledikleri belirtilmiúti. Bugün elde bulunan 1 liranÕn bir ay sonra ele geçecek
olan 1 liradan daha de÷erli oldu÷unu bilmek için aslÕnda finans okumuú olmak
gerekmez. Ne var ki, finansal kararlarÕn çok büyük bir bölümü farklÕ zamanlarda
gerçekleúen para giriú ve çÕkÕúlarÕna neden olaca÷Õndan paranÕn zaman de÷eriyle
ilgili hesaplar herkesten daha çok finans yöneticilerini ilgilendirir.
ParanÕn zaman de÷eriyle ilgili hesaplamalar finans matemati÷i olarak bilinir.

Ancak söz konusu hesaplamalarÕ bir finans matemati÷i kitabÕ okumadan da yapmak
mümkündür. Bunun birinci yolu faiz tablolarÕnÕ, ikincisi ise makul fiyatlarla satÕn
alÕnabilen finansal hesap makinelerini kullanmayÕ ö÷renmektir. Bu iki aracÕ
kullanmayÕ ö÷renmek, birçok kimse için finans matemati÷i ö÷renmekten çok daha
kolaydÕr. Ne var ki, bu kitabÕn okuyucularÕ söz konusu araçlarÕn nasÕl
kullanÕlaca÷ÕnÕn yanÕsÕra, gerek tablolarÕn hazÕrlanmasÕna gerekse cep
applicable copyright law.
makinelerinin imalatçÕlarÕ tarafÕndan programlanmasÕna esas oluúturan formülleri

de tanÕma ve anlama fÕrsatÕnÕ bulacaklardÕr.
195
EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 7/26/2016 4:44 AM via ISTANBUL BILGI UNIVERSITY
AN: 643258 ; Cudi, Gürsoy Tuncer, Hiperlink (Firm).; Finansal yönetim ilkeleri
Account: s3455783
Copyright © 2007. Hiperlink. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under U.S. or
Tek Ödemenin Gelecek De÷eri
Gelecek De÷er KavramÕ
Elinizdeki 100 lirayÕ aylÕk % 6’dan 1 ay süreyle bir bankaya yatÕrÕrsanÕz, ay

sonunda elinize
100 + 100 ( 0,06) = 100 ( 1,06 ) = 106
lira geçer. Bu 106 lirayÕ yeniden % 6 dan bir ay daha yatÕrÕrsanÕz paranÕz ikinci
ayÕn sonunda
106 (1,06) = 100 (1,06) (1,06) = 100 (1,06)2 =112,36
liraya ulaúÕr. ParanÕzÕ aynÕ hesapta % 6 faizle tutmaya devam etti÷iniz takdirde:
3. ay sonunda 100 (1,06)3

4. ay sonunda 100 (1,06)4
...
...
t. ay sonunda 100 (1,06)t
de÷erinde paranÕz olmuú olur.
Buna göre, bugün elinizde bulunan parayÕ ùD (ùimdiki De÷er), aylÕk faiz
oranÕnÕ r, paranÕzÕn t ay sonra ulaúaca÷Õ de÷eri ise GD (Gelecek De÷er) ile
gösterirsek:
ùD 1 r
t
(7.1) GD
formülü elde edilir. Bu formülde dikkat edilmesi gerekli en önemli husus t ay ise, r
nin aylÕk faiz, t yÕl ise r nin de yÕllÕk faiz olmasÕ gerekti÷idir. AslÕnda faiz oranlarÕ
genelde yÕllÕk olarak verilir. Ancak Türkiye’de uzun yÕllar devam eden yüksek
oranlÕ enflasyon nedeniyle aylÕk faiz oranlarÕnÕn kullanÕlmasÕ teamül haline gelmiú
bulunmaktadÕr.
Örnek 1: 8 aylÕk bir yurtdÕúÕ gezisine çÕkaca÷ÕnÕz gün, 600 lirayÕ ayda % 4 veren
bir bankaya 8 ay vadeyle yatÕrÕyorsunuz. 8 ay sonra gezinizden geri döndü÷ünüzde
banka hesabÕnÕzda kaç lira bulursunuz?
196
Account: s3455783
600 1 0, 04
8
Cevap : GD 821,14 TL
Örnek 2: Bir arkadaúÕnÕzdan aylÕk % 3 faizle, 3 ay süreyle 500 TL borç

alÕyorsunuz. 3 ay sonra arkadaúÕnÕza kaç para ödemeniz gerekir?
500 1 0, 03
3
Cevap : GD 546,36 TL
Tablo 7-1
Gelecek De÷er KatsayÕlarÕ (GDK) Tablosu, (1 + R )t
t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10
1 1,0100 1,0200 1,0300 1,0400 1,0500 1,0600 1,0700 1,0800 1,0900 1,1000
2 1,0201 1,0404 1,0609 1,0816 1,1025 1,1236 1,1449 1,1664 1,1881 1,2100
3 1,0303 1,0612 1,0927 1,1249 1,1576 1,1910 1,2250 1,2597 1,2950 1,3310
4 1,0406 1,0824 1,1255 1,1699 1,2155 1,2625 1,3108 1,3605 1,4116 1,4641
5 1,0510 1,1041 1,1593 1,2167 1,2763 1,3382 1,4026 1,4693 1,5386 1,6105
6 1,0615 1,1262 1,1941 1,2653 1,3401 1,4185 1,5007 1,5869 1,6771 1,7716
7 1,0721 1,1487 1,2299 1,3159 1,4071 1,5036 1,6058 1,7138 1,8280 1,9487
8 1,0829 1,1717 1,2668 1,3686 1,4775 1,5938 1,7182 1,8509 1,9926 2,1436
9 1,0937 1,1951 1,3048 1,4233 1,5513 1,6895 1,8385 1,9990 2,1719 2,3579
10 1,1046 1,2190 1,3439 1,4802 1,6289 1,7908 1,9672 2,1589 2,3674 2,5937
11 1,1157 1,2434 1,3842 1,5395 1,7103 1,8983 2,1049 2,3316 2,5804 2,8531
12 1,1268 1,2682 1,4258 1,6010 1,7959 2,0122 2,2522 2,5182 2,8127 3,1384
13 1,1381 1,2936 1,4685 1,6651 1,8856 2,1329 2,4098 2,7196 3,0658 3,4523
14 1,1495 1,3195 1,5126 1,7317 1,9799 2,2609 2,5785 2,9372 3,3417 3,7975
15 1,1610 1,3459 1,5580 1,8009 2,0789 2,3966 2,7590 3,1722 3,6425 4,1772
16 1,1726 1,3728 1,6047 1,8730 2,1829 2,5404 2,9522 3,4259 3,9703 4,5950
17 1,1843 1,4002 1,6528 1,9479 2,2920 2,6928 3,1588 3,7000 4,3276 5,0545
18 1,1961 1,4282 1,7024 2,0258 2,4066 2,8543 3,3799 3,9960 4,7171 5,5599
19 1,2081 1,4568 1,7535 2,1068 2,5270 3,0256 3,6165 4,3157 5,1417 6,1159
20 1,2202 1,4859 1,8061 2,1911 2,6533 3,2071 3,8697 4,6610 5,6044 6,7275
YukarÕdaki örneklerden birincisinde 821,14 liraya, bugünkü 600 liranÕn aylÕk %

4’den 8 ay sonraki de÷eri, ikincisinde ise 546,36 liraya, bugünkü 500 liranÕn aylÕk
% 3’den 3 ay sonraki de÷eri adÕ verilir.
197
Account: s3455783
Gelecek De÷er TablolarÕ
YukarÕdaki (7.1) numaralÕ formül kullanÕlarak 1 TL’nin çeúitli r - t

kombinezonlarÕndaki gelecek de÷erleri hesaplanÕp bir tablo haline getirilebilir. Bu
tabloda yer alan katsayÕlar gelecek de÷er katsayÕlarÕ (GDK) adÕnÕ alÕr. Tablo 7-1
GDK tablosunun küçük bir kesitidir. Tablonun daha geniú bir úekli kitabÕn sonunda
yer almaktadÕr.
Gelecek de÷er, (7.1) numaralÕ formül ve tablodaki katsayÕlardan anlaúÕlaca÷Õ

gibi bileúik faiz esasÕna göre belirlenmektedir. Yani 1. dönem kazanÕlan faiz ana
paraya eklenmekte, böylece 2. dönemin faizi “ana para (=ùD) + 1. Dönem faizi”
üzerinden hesaplanmaktadÕr. Bu nedenle t arttÕkça, GD artan oranlarda artar. ùekil
7-1’ de, r ve t arttÕkça GD’nin ne úekilde artaca÷Õ gösteriliyor.
7 .0 0
%10
6 .5 0
6 .0 0
5 .5 0
5 .0 0
G e le c e k D e ÷ e
4 .5 0
4 .0 0
3 .5 0
3 .0 0
2 .5 0 %5
2 .0 0
1 .5 0
%1
1 .0 0
0 .5 0
-
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
D ö n e m S a y Õs Õ
ùekil 7-1. Gelecek De÷er KatsayÕlarÕnÕn De÷iúimi
Hesap MakinalarÕ øle Gelecek De÷er HesabÕ

Piyasada oldukça ucuz fiyatlarla satÕn alÕnabilecek finansal hesap makinalarÕ

mevcuttur. Texas Instruments, Hewlett Packard, Casio bu alanda tanÕnmÕú üç
önemli markadÕr. Çok küçük bazÕ de÷iúiklikler olsa da, bu makinalarda, paranÕn
zaman de÷eri hesaplarÕndaki 5 de÷iúken için birer tuú vardÕr. Bu de÷iúkenler
198
Account: s3455783
n ( dönem sayÕsÕ), i (dönemsel faiz oranÕ), PV ( úimdiki de÷er), PMT (sabit

dönemsel ödeme) ve FV (gelecek de÷er) dir.
Bu makinalarda gelecek de÷er hesaplamak için, úimdiki de÷er, dönem sayÕsÕ ve

dönemsel faiz oranÕ makinaya girildikten sonra, FV(gelecek de÷er) tuúuna basmak
yeterlidir. ÇÕktÕ, yani sonuç, ekranda görünecektir. YukarÕda verdi÷imiz ilk örnek,
bu makinalardan herhangi biriyle úu úekilde hesaplanacaktÕr:
Tuúlar PV N %i PMT FV
Girdiler 600 8 4
ÇÕktÕ 821,14
Faizin Alt Dönemler øçin HesaplanmasÕ Halinde Gelecek De÷er
YukarÕdaki örnekte aylÕk % 4 den, 8 ay için yatÕrÕlan paranÕn faizi her 15 günde
bir hesaplansa idi, 8. ay sonundaki gelecek de÷er ne olurdu? Bu soru, 15 günlük
dönemsel faizin % 2 olmasÕ halinde, 600 liranÕn 16. dönem sonundaki gelecek
de÷eri kaçtÕr sorusuyla eú anlamlÕdÕr. Zira aylÕk faiz % 4 ise 15 günlük faiz % 2
olur ( %4 / 2). Bu durumda dönem sayÕsÕ da 16 (8 x 2) ’ya çÕkar. Sorunun, formül,
GDK tablosu ve hesap makinesiyle çözümleri aúa÷Õdaki gibi olacaktÕr:
Formülle çözüm: GD = 600 ( 1 + 0,04/2 )8 x 2 = 600 x 1,0216 = 823,67
Tabloyla çözüm: GD = 600 x GDK% 2- 16 = 600 x 1,3728= 823,68
Makineyle Çözüm:
Girdiler 600 16 2
ÇÕktÕ 823,67
Görülüyor ki, faiz dönemi 1 ay yerine 15 gün oldu÷unda 8. ay sonundaki

gelecek de÷er 821,14 yerine 823,67 olmaktadÕr.
199
Account: s3455783
ùimdi aylÕk faizi terk edip yÕllÕk faize dönelim ve yÕllÕk faizin % 12 oldu÷unu
kabul edelim. Faiz hesaplama döneminin 1 yÕl, 6 ay, 4 ay, 3 ay, 2 ay ve 1 ay olmasÕ
durumlarÕnda bugünkü 1 liranÕn yÕl sonundaki, de÷eri úöyle olacaktÕr:
Faiz Hesaplama Dönemi TL nin YÕl Sonu De÷eri
1 YÕl ( 1 + 0,12 ) = 1,12

6 Ay ( 1 + 0,12/2)2 = 1,1236
4 Ay ( 1 + 0,12/3)3 = 1,1249
3 Ay ( 1 + 0,12/4)4 = 1,1255
2 Ay ( 1 + 0,12/6)6 = 1,1262
1 Ay ( 1 + 0,12/12)12 = 1,1268
Burada yapÕlan, yÕllÕk faizi bir yÕl içindeki alt dönem sayÕsÕna bölmek, yÕl
sayÕsÕnÕ ise aynÕ sayÕ ile çarpmaktan ibarettir. Baúka bir deyiúle 7.1 numaralÕ
formülümüz aúa÷Õdaki úekle dönüútürülmektedir:
mt
§ r·
(7.2) GD ùD ¨ 1 ¸
© m¹
7.2 numaralÕ formülde m alt dönem sayÕsÕ olup, faiz 6 ayda bir hesaplanÕyorsa 2;
4 ayda bir hesaplanÕyorsa 3; 3 ayda bir hesaplanÕyorsa 4’dür.
YukarÕdaki hesaplar gösteriyor ki, faiz hesaplama dönemi kÕsaltÕldÕ÷Õnda,

gelecek de÷er artmaktadÕr. Bu bizi yÕllÕk efektif faiz oranÕ kavramÕna götürür.
YÕllÕk faizin % 12 olarak ifade edildi÷i fakat faizin her altÕ ayda bir hesaplandÕ÷Õ bir
durumda yÕllÕk efektif faiz oranÕ % 12,36 olmaktadÕr. AynÕ úekilde faiz 6, 4, 3, 2 ve
1 ay için hesaplandÕ÷Õnda yÕllÕk efektif faiz sÕrasÕyla % 12,49, % 12,55, % 12,62, %
12,68 olmaktadÕr. Ancak bu artÕúlarÕn azalan oranlarda oldu÷u ve bir sÕnÕr de÷ere
(limit) do÷ru yaklaútÕ÷Õ görülmektedir. SÕnÕr de÷erini bulabilmek için (2) numaralÕ
formüldeki m nin sonsuza götürülmesi gerekir. m sonsuza gitti÷inde
mt
§ r·
lim ¨1 ¸ e rt
m of
© m¹
olur ve gelecek de÷er formülü

(7.3) GD ùD u e rt
200
Account: s3455783
úekline dönüúmüú olur. Bu formüle sürekli bileúik faiz formülü denir. YÕllÕk faiz
oranÕnÕn % 12 oldu÷u yukarÕdaki örne÷imizde faiz sürekli úekilde hesaplanacak
olur ise 1 liranÕn yÕl sonundaki de÷eri
GD 1u e0,12u1 1,1275
olacaktÕr. Bu ise yÕllÕk % 12 faize karúÕlÕk gelen olasÕ en yüksek efektif faiz
oranÕdÕr.
(7.3) numaralÕ formülün çeúitli r ve t kombinezonlarÕndaki de÷erlerini tablo

haline getirmek mümkündür. Bu tabloya, sürekli bileúik faizle gelecek de÷er
katsayÕlarÕ tablosu denir. Tablo 7-2, söz konusu tablodan alÕnmÕú küçük bir kesittir.
Tablo 7-2
Sürekli Bileúik Faizle Gelecek De÷er KatsayÕlarÕ( GKDe ) Tablosu, e rt
t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

1 1,0101 1,0202 1,0305 1,0408 1,0513 1,0618 1,0725 1,0833 1,0942 1,1052 1,1275
2 1,0202 1,0408 1,0618 1,0833 1,1052 1,1275 1,1503 1,1735 1,1972 1,2214 1,2713
3 1,0305 1,0618 1,0942 1,1275 1,1618 1,1972 1,2337 1,2713 1,3100 1,3499 1,4333
4 1,0408 1,0833 1,1275 1,1735 1,2214 1,2713 1,3231 1,3771 1,4333 1,4918 1,6161
5 1,0513 1,1052 1,1618 1,2214 1,2840 1,3499 1,4191 1,4918 1,5683 1,6487 1,8221
6 1,0618 1,1275 1,1972 1,2713 1,3499 1,4333 1,5220 1,6161 1,7160 1,8221 2,0544
7 1,0725 1,1503 1,2337 1,3231 1,4191 1,5220 1,6323 1,7507 1,8776 2,0138 2,3164
8 1,0833 1,1735 1,2713 1,3771 1,4918 1,6161 1,7507 1,8965 2,0544 2,2256 2,6117
9 1,0942 1,1972 1,3100 1,4333 1,5683 1,7160 1,8776 2,0544 2,2479 2,4596 2,9447
10 1,1052 1,2214 1,3499 1,4918 1,6487 1,8221 2,0138 2,2256 2,4596 2,7183 3,3201
15 1,1618 1,3499 1,5683 1,8221 2,1170 2,4596 2,8577 3,3201 3,8575 4,4817 6,0497
20 1,2214 1,4918 1,8221 2,2256 2,7183 3,3201 4,0552 4,9531 6,0497 7,3892 11,0234
Örne÷in, yÕllÕk % 10 dan sürekli bileúik faizle 5 yÕl süreyle yatÕrÕlan 200 TL’nin,
5. yÕl sonundaki de÷eri:
GD
200 u GDK e; r %10; t 5 200 u1, 6487 329, 74 TL
olacaktÕr.
AynÕ tutar yÕllÕk faiz esasÕyla yatÕrÕlsa idi 5. yÕl sonunda:
201
Account: s3455783

GD 200 u GDK r %10; t 5 200 u 1, 6105 322,10 TL
olurdu.
Sürekli bileúik faizle gelecek de÷eri cep makinelerinde hesaplamak için, önce
r u t yi hesaplamak, daha sonra bulunan bu rakamÕ girip e x tuúuna basmak
gerekmektedir. Ele aldÕ÷ÕmÕz örnekte r 0,10 , t 5 yÕl oldu÷undan r u t 0,5
dir.0,5’i girip e x tuúuna basÕldÕ÷Õnda ekranda 1,6487 görülecektir. Bu da 200 TL
ile çarpÕldÕ÷Õnda 329,74 TL bulunacaktÕr. Sü.rekli bileúik faiz tablolarÕ kitabÕn
sonundaki eklerde yer almaktadÕr
YukarÕdaki açÕklamalarda, alt dönem faiz oranlarÕ yÕllÕk faiz oranÕnÕn bir yÕldaki
alt dönem sayÕsÕna bölünmesiyle bulunmuú ve bu durumda yÕllÕk efektif faiz
oranÕnÕn yÕllÕk faiz oranÕnÕn üstüne çÕkaca÷Õ gösterilmiútir. Burada úöyle bir soru
sorulabilir. YÕllÕk efektif faiz oranÕnÕn, sözleúme faiz oranÕna eúit olmasÕ için alt
dönem faiz oranÕ ne olmalÕdÕr? Örne÷in yÕllÕk faiz % 12 olarak bildirilmiúse ve
efektif faiz oranÕnÕn % 12 nin üstüne çÕkmasÕ istenmiyorsa, söz geliúi 3 aylÕk faiz
oranÕ ne olmalÕdÕr? 3-aylÕk faiz oranÕna r’ dersek, bu soruya yanÕt verebilmek için:
1 r '
4
1,12
eúitli÷inden r’ nü çözmek gerekir.
r ' 1,121 4 1 1, 0287 1 0, 0287 % 2,87
ùu halde, alt dönem faiz oranÕna r’, bir yÕldaki alt dönem sayÕsÕna m, yÕllÕk faiz
oranÕna is r dersek, alt dönem faiz oranÕ
1 r
1m
(7.4) r' 1
formülüyle hesaplanacaktÕr.
Sürekli bileúik faiz uygulamasÕnda ise, efektif faiz oranÕnÕn r’ yi aúmamasÕ için
sürekli bileúik faiz oranÕ ( gene r’ diyelim )
er ' 1 r
eúitli÷inden çekilerek hesaplanmalÕdÕr. Bu yapÕlÕrsa:
202
Account: s3455783
r ' ln 1 r
(7.5)
formülü elde edilir1.
YÕllÕk % 12 faiz veren bir banka, sürekli bileúik faiz uygulamasÕna karúÕn yÕllÕk
efektif faiz oranÕnÕn % 12 yi aúmasÕnÕ istemiyorsa, sürekli bileúik faiz oranÕ olarak:
r ' ln 1 0,12 0,1133 %11,33 uygulamalÕdÕr. Bu yapÕldÕ÷Õnda 1 TL nin

bir yÕl sonraki de÷eri:
e0,1133 1,12
olur ki, bu da yÕllÕk % 12 faiz demektir.
Bu durumda t yÕl süreyle bankaya yatÕrÕlan herhangi bir tutarÕn yÕllÕk % 12 den t
yÕl sonundaki de÷eri, aynÕ tutarÕn % 11,33 den sürekli bileúik faizle t yÕl sonundaki
de÷erine eúit olacaktÕr.
Finansal yönetim kararlarÕnda sürekli bileúik faiz uygulamasÕnÕn güçlü bir

mantÕksal dayana÷Õ vardÕr. Bu da bir firmanÕn para giriú ve çÕkÕúlarÕnÕn sadece
hesap dönemi sonunda de÷il hesap dönemi boyunca gerçekleúmekte olmasÕdÕr.
AyrÕca Türk para piyasalarÕnda gecelik fon alÕú veriúlerinin ola÷an hale geldi÷i ve
büyük tutarlarda gerçekleúti÷i de bilinmektedir. Bu önemli gerekçelere karúÕn,
sürekli bileúik faiz uygulamasÕ yaygÕnlÕk kazanmamÕútÕr. Bunun bazÕ uygulama
güçlükleri nedeniyle oldu÷u söylenebilir.
Tekdüze Serinin Gelecek De÷eri

Birden fazla dönem süren sabit tutarlÕ dönemsel ödemelere tekdüze seri adÕ
verilir. Bunun batÕ dillerindeki karúÕlÕ÷Õ anüite (annuity) dir.
Örne÷in gelecek yÕl bir otomobil alabilmek için bugünden baúlayarak her ay bir
banka hesabÕna 500 TL yatÕrÕrsanÕz, bu 12 aylÕk bir tekdüze seri oluúturur. Tekdüze
serilerde dönemsel ödemeler dönem sonlarÕnda yada dönem baúlarÕnda yapÕlabilir.
Bunlara sÕrasÕyla dönem sonu ödemeli tekdüze seri ve dönem baúÕ ödemeli
tekdüze seri adÕ verilir.
1 r
eúitli÷inin her iki yanÕnÕn do÷al logaritmasÕ alÕnÕrsa r 'ln e ln 1 r elde edilir. ln e 1
1
er '
oldu÷undan, r ' ln 1 r bulunur.
203
Account: s3455783
Dönem Sonu Ödemeli Tekdüze Serinin Gelecek De÷eri
Dönem sonu ödemeli tekdüze bir serinin gelecek de÷eri, dönemsel ödemelerin
her birinin seri sonu de÷erlerinin toplamÕna eúittir. Formülle ifade edilecek olursa,
dönemsel sabit ödeme tutarÕnÕn DÖ, dönem sayÕsÕnÕn t, faiz oranÕnÕn r ile
gösterilmesi halinde seri gelecek de÷eri:
ÖD 1 r ÖD 1 r ÖD 1 r ÖD 1 r ÖD 1 r ÖD
t 1 t 2 t 3 2
SGD
úeklinde yazÕlabilir. Birinci ödemenin seri sonundaki gelecek de÷erinin t-1 dönem
için hesaplanmasÕnÕn nedeni ödemenin dönem sonunda yapÕlmasÕdÕr. En son
ödemenin faizinin olmayÕúÕ da aynÕ nedenledir. Gerçekten 3 ay süreyle her ay
sonunda bankaya 100 lira yatÕrÕlsa, ilk 100 lira 2 ay süreyle faiz kazanacak, son 100
lira ise faiz alamayacaktÕr.
YukarÕdaki eúitli÷in sa÷ tarafÕ ÖD parantezine alÕndÕ÷Õnda eúitlik
ÖD ª1 1 r 1 r 1 r 1 r 1 r º
2 t 3 t 2 t 1
SGD
¬ ¼
úekline dönüúür. Burada büyük parantezin içi, ilk terimi 1, ortak çarpanÕ (1+r) olan
t terimli bir geometrik dizidir. Bir geometrik dizinin toplamÕ
Sn a
k n

1
k 1
formülüyle hesaplanÕr. Bu formülde a birinci terimi, k ortak çarpanÕ, n ise terim

sayÕsÕnÕ gösterir. O halde, formülde a=1, k = (1+r), n = t olarak alÕrsak:
1 r
t
1
(7.6) SGD ÖD u
r
formülü elde edilir.
Örnek: 9 ay sonra çÕkmayÕ düúündü÷ünüz bir yurt gezisi için aylÕk % 4 veren bir
bankaya her ay 100 TL yatÕrÕyorsunuz. 9. ay sonunda bankada kaç paranÕz olur?
Formülle çözüm:
SGD = 100 x {( 1,049 - 1 ) / 0,04} = 100 x(10,5828) = 1.058 TL
204
Account: s3455783
Tabloyla çözüm:
SGD = 100 x SGDK%4-9 = 100 x 10,583 = 1.058 TL
Makinayla çözüm:
Girdiler 9 4 100
ÇÕktÕ 1.058
TABLO 7-3
¬«
Seri Gelecek De÷er KatsayÕlarÕ (SGDK) Tablosu, ª 1 r t
1 r º»
¼
t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

1 1,000 1,000 1,000 1,000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000
2 2,010 2,020 2,030 2,040 2,0500 2,0600 2,0700 2,0800 2,0900 2,1000 2,1200
3 3,030 3,060 3,091 3,122 3,1525 3,1836 3,2149 3,2464 3,2781 3,3100 3,3744
4 4,060 4,122 4,184 4,246 4,3101 4,3746 4,4399 4,5061 4,5731 4,6410 4,7793
5 5,101 5,204 5,309 5,416 5,5256 5,6371 5,7507 5,8666 5,9847 6,1051 6,3528
6 6,152 6,308 6,468 6,633 6,8019 6,9753 7,1533 7.3359 7,5233 7,7156 8,1152
7 7,214 7,434 7,662 7,898 8,1420 8,3938 8,6540 8,9228 9,2004 9,4872 10,0890
8 8,286 8,583 8,892 9,214 9,5491 9,8975 10,2598 10,6366 11,0285 11,4359 12,2997
9 9,369 9,755 10,159 10,583 11,0266 11,4913 11,9780 12,4876 13,0210 13,5795 14,7757
10 10,462 10,950 11,464 12,006 12,5779 13,1808 13,8164 14,4866 15,1929 15,9374 17,5487
15 16,097 17,293 18,599 20,024 21,5786 23,2760 25,1290 27,1521 29,3609 31,7725 37,2797
20 22,019 24,297 26,870 29,778 33,0660 36,7856 40,9955 45,7620 51,1601 57,2750 72,0524
7.6 formülünde büyük parantez içinin çeúitli t ve r kombinezonlarÕ için de÷erleri

hesaplanÕp tablo haline getirilebilir. Bu tabloda yer alan rakamlar seri gelecek
de÷er katsayÕlarÕ (SGDK) olarak adlandÕrÕlÕr. SGDK tablosundan bir kesit Tablo
7-3 de yer almaktadÕr.
Dönem BaúÕ Ödemeli Tekdüze Serinin Gelecek De÷eri

Tekdüze bir serinin dönemsel ödemeleri dönem baúlarÕnda gerçekleúiyorsa
ÖD ª1 r 1 r 1 r 1 r 1 r 1 r º
2 t 3 t 2 t 1 t
SGDDB
¬ ¼
205
Account: s3455783
olur. Zira ilk ödeme t dönem boyunca, son ödeme ise 1 dönem faiz kazanacaktÕr.
(1+r) büyük parantez dÕúÕna çekilirse
ÖD 1 r ª1 1 r 1 r 1 r 1 r 1 r º
2 t 3 t 2 t 1
SGDDB
¬ ¼
elde edilir. Büyük parantez içi SGDK oldu÷undan, dönem baúÕ ödemeli tekdüze
serinin gelecek de÷eri:
1 r
t
1
(7.7) SGDDB ÖD u 1 r u
r
olmuú olur.
Dönem baúÕ ödemeli tekdüze serinin gelecek de÷er katsayÕlarÕnÕ gösteren bir
tablo üretmek istiyorsanÕz, bunu Tablo 7-3 deki bütün dönem sayÕlarÕ ve
katsayÕlardan 1 çÕkartarak çok kolay úekilde elde edebilirsiniz. Böylece Tablo 7-3
ün birinci satÕrÕ (t=1 satÕrÕ) boydan boya 0 olur, di÷er bütün satÕrlarÕn de÷eri ise 1
azalÕr. Buna göre, dönem baúÕ ödemeli tekdüze bir serinin gelecek de÷er katsayÕsÕnÕ
Tablo 7-3 den yararlanarak “SGDKt+1 - 1 “ úeklinde buluruz. Bu durumda yeni
tablo hazÕrlamak gere÷i de kalmaz.
Dönem baúÕ ödemeli bir tekdüze serinin gelecek de÷erini hesap makinasÕ ile
hesaplamak için ise, girdileri tuúlamadan önce “dönem baúÕ” tuúuna (makinalarda
beg veya due sembolüyle gösterilen tuú) basmak gerekir.
ùimdi yukarÕdaki örne÷imizdeki 100 liralÕk ödemelerin ay baúlarÕnda

yapÕldÕ÷ÕnÕ varsayarak hesaplarÕmÕzÕ tekrarlayalÕm.
Formülle çözüm:
SGDDB = 100 x ( 1,04 ) [ (1,049 - 1 ) / 0,04] = 1.100,6 TL
Tabloyla Çözüm :
SGDDB = 100 x (SGDK%4; 9+1=10 -1 ) = 100 x (12,006 - 1) =1.100,6 TL

206
Account: s3455783
Makinayla Çözüm :
Tuúlar BEG
N %i PMT FV
Girdiler 9 %4 100
ÇÕktÕ 1.100,6
Tek Ödemenin ùimdiki De÷eri

ùimdiki De÷er KavramÕ
Finansal yönetimde çok büyük önemi olan úimdiki de÷er, ileride gerçekleúecek
bir para giriúi veya çÕkÕúÕnÕn belirli bir faiz oranÕyla bugüne indirgenmiú (iskonto
edilmiú) de÷eridir. DolayÕsÕyla úimdiki de÷er, (1) numaralÕ formülün ùD’ ye göre
çözülmesiyle bulunur:
GD ª 1 º
(7.8) SD GD u « »
1 r «¬ 1 r »¼
t t
Bu formülde büyük parantezin içi tek ödemenin úimdiki de÷eri katsayÕsÕdÕr. r

ve t nin de÷iúik kombinezonlarÕ için hesaplanan úimdiki de÷er katsayÕlarÕ
tablosunun bir kesiti Tablo 7-4 de yer almaktadÕr.
Formülden kolayca anlaúÕlaca÷Õ gibi, úimdiki de÷er katsayÕlarÕ, gelecek de÷er

katsayÕlarÕnÕn tersidir. ùimdiki de÷er katsayÕlarÕ süre uzadÕkça, ùekil 7-2 de
görüldü÷ü gibi azalan oranlarda azalan bir de÷iúim gösterirler. Faiz veya iskonto
oranÕ arttÕkça úimdiki de÷er önemli ölçüde azalÕr.
ùimdiki De÷erin Formül, Tablo ve Hesap MakinasÕ øle HesabÕ
Diyelim ki, 16 ay sonra yapmanÕz gereken 400 liralÕk bir ödeme var. Bu
ödemeyi yapabilmek için ayda % 3 faiz veren bir bankaya bugün kaç para
yatÕrmanÕz gerekir? Bu soru 16 ay sonraki 400 liranÕn úimdiki de÷eri nedir

sorusudur.
207
Account: s3455783
Tablo 7-4
Tek Ödemenin ùimdiki De÷eri KatsayÕlarÕ ( ùDK )Tablosu, 1 1 r
t
t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

1 0,9901 0,9804 0,9709 0,9615 0,9524 0,9434 0,9346 0,9259 0,9174 0,9091 0,8929
2 0,9803 0,9612 0,9426 0,9246 0,9070 0,8900 0,8734 0,8573 0,8417 0,8264 0,7972
3 0,9706 0,9423 0,9151 0,8890 0,8638 0,8396 0,8163 0,7938 0,7722 0,7513 0,7118
4 0,9610 0,9238 0,8885 0,8548 0,8227 0,7921 0,7629 0,7350 0,7084 0,6830 0,6355
5 0,9515 0,9057 0,8626 0,8219 0,7835 0,7473 0,7130 0,6806 0,6499 0,6209 0,5674
6 0,9420 0,8880 0,8375 0,7903 0,7462 0,7050 0,6663 0,6302 0,5963 0,5645 0,5066
7 0,9327 0,8706 0,8131 0,7599 0,7107 0,6651 0,6227 0,5835 0,5470 0,5132 0,4523
8 0,9235 0,8535 0,7894 0,7307 0,6768 0,6274 0,5820 0,5403 0,5019 0,4665 0,4039
9 0,9143 0,8368 0,7664 0,7026 0,6446 0,5919 0,5439 0,5002 0,4604 0,4241 0,3606
10 0,9053 0,8203 0,7441 0,6756 0,6139 0,5584 0,5083 0,4632 0,4224 0,3855 0,3220
11 0,8963 0,8043 0,7224 0,6496 0,5847 0,5268 0,4751 0,4289 0,3875 0,3505 0,2875
12 0,8874 0,7885 0,7014 0,6246 0,5568 0,4970 0,4440 0,3971 0,3555 0,3186 0,2567
13 0,8787 0,7730 0,6810 0,6006 0,5303 0,4688 0,4150 0,3677 0,3262 0,2897 0,2292
14 0,8700 0,7579 0,6611 0,5775 0,5051 0,4423 0,3878 0,3405 0,2992 0,2633 0,2046
15 0,8613 0,7430 0,6419 0,5553 0,4810 0,4173 0,3624 0,3152 0,2745 0,2394 0,1827
16 0,8528 0,7284 0,6232 0,5339 0,4581 0,3936 0,3387 0,2919 0,2519 0,2176 0,1631
17 0,8444 0,7142 0,6050 0,5134 0,4363 0,3714 0,3166 0,2703 0,2311 0,1978 0,1456
18 0,8360 0,7002 0,5874 0,4936 0,4155 0,3503 0,2959 0,2502 0,2120 0,1799 0,1300
19 0,8277 0,6864 0,5703 0,4746 0,3957 0,3305 0,2765 0,2317 0,1945 0,1635 0,1161
20 0,8195 0,6730 0,5537 0,4564 0,3769 0,3118 0,2584 0,2145 0,1784 0,1486 0,1037
1.2
1
ùimdiki D e÷er (T L
0.8
%1
0.6
0.4
0.2
% 10
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Dönem SayÕsÕ
ùekil 4-2: ùimdiki De÷er KatsayÕlarÕnÕn De÷iúimi
208
Account: s3455783
Formülle çözüm:
ùD = 400 x ( 1/ 1,0316) = 400 x 0,6232 = 249,27 TL
Tabloyla Çözüm:
ùD = 400 x ùDK%3 - 16 = 400 x 0,6232 = 249,27 TL
Makinayla Çözüm:
Girdiler 16 %3 400
ÇÕktÕ 249,27
Tekdüze Serinin ùimdiki De÷eri

Tekdüze Serinin ùimdiki De÷erinin HesaplanmasÕ
t dönemli, ÖD dönemsel ödemeli tekdüze bir serinin úimdiki de÷eri aúa÷Õdaki

gibidir.
ÖD ÖD ÖD
SùD
1 r 1 r 2
1 r
t
ÖD parantezine alÕrsak:
ª 1 1 1 º
SùD ÖD « »
«¬ 1 r 1 r 1 r »¼
2 t
olur. Büyük parantezin içi ilk terimi 1/(1+r), ortak çarpanÕ keza 1/(1+r) olan bir
geometrik dizi toplamÕdÕr. Bu terimler geometrik dizinin toplamÕnÕ veren formülde
yerlerine konulup gerekli sadeleútirmeler yapÕldÕ÷Õnda
ª1 1 º
(7.9) SùD ÖD « »
r r 1 r t »
¬« ¼
formülü elde edilir.
209
Account: s3455783
Büyük parantez içinin çeúitli r-t kombinezonlarÕ için hesaplanmÕú de÷erlerinden

bir kesit Tablo 7-5 de verilmektedir. Tablo 7-5 de÷erlerine seri úimdiki de÷er
katsayÕlarÕ (SùDK) adÕ verilir.
Tablo 7-5
Seri ùimdiki De÷er KatsayÕlarÕ ( SùDK ) Tablosu, ª1 r 1 r 1 r t º

¬ ¼
t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

1 0,990 0,980 0,971 0,962 0,952 0,943 0,935 0,926 0,917 0,909 0,893
2 1.970 1.942 1.913 1.886 1.859 1,833 1,808 1,783 1,759 1,736 1,690
3 2,941 2,884 2,829 2,775 2,723 2,673 2,624 2,577 2,531 2,487 2,402
4 3,902 3,808 3,717 3,630 3,546 3,465 3,387 3,312 3,240 3,170 3,037
5 4,853 4,713 4,580 4,452 4,329 4,212 4,100 3,993 3,890 3,791 3,605
6 5,795 5,601 5,417 5,242 5,076 4,917 4,767 4,623 4,486 4,355 4,111
7 6,728 6,472 6,230 6,002 5,786 5,582 5,389 5,206 5,033 4,868 4,564
8 7,652 7.325 7,020 6,733 6,463 6,210 5,971 5,747 5,535 5,335 4,968
9 8,566 8,162 7,786 7,435 7,108 6,802 6,515 6,247 5,995 5,759 5,328
10 9,471 8,983 8,530 8,111 7,722 7.360 7,024 6,710 6,418 6,145 5,650
11 10,368 9,787 9,253 8,760 8,306 7,887 7,499 7,139 6,805 6,495 5,938
12 11,255 10,575 9,954 9,385 8,863 8,384 7,943 7,536 7,161 6,814 6,194
13 12,134 11,348 10,635 9,986 9,394 8,853 8,358 7,904 7,487 7,103 6,424
14 13,004 12,106 11,296 10,563 9,899 9,295 8,745 8,244 7,786 7.367 6,628
15 13,865 12,849 11,938 11,118 10,380 9,712 9,108 8,559 8,061 7,606 6,811
20 18,046 16,351 14,877 13,590 12,462 11,470 10,594 9,818 9,129 8,514 7,469
Bu tablodaki katsayÕlarÕn, Tablo 7-4 deki úimdiki de÷er katsayÕlarÕnÕn kümülatif

toplamlarÕ oldu÷u okuyucunun gözünden kaçmamÕú olmalÕdÕr.
Örnek: Bir otomobil almak istiyorsunuz. SatÕcÕ firmanÕn sundu÷u seçeneklerden

size en uygun olan ödeme planÕ sÕfÕr peúinat, 1.650 TL aylÕk taksit, 20 ay vade
oldu÷unu varsayalÕm. SatÕcÕnÕn vadeli satÕúlara uyguladÕ÷Õ aylÕk faiz oranÕ ise % 6
olsun. Bu otomobilin peúin satÕú fiyatÕ kaç lira olmalÕdÕr? Bu sorunun anlamÕ, 20 ay
süreyle gerçekleúecek aylÕk 1.650 TL’lik ödemelerin aylÕk % 6’dan úimdiki
de÷erinin ne oldu÷udur.
Formülle Çözüm:
SùD = 1650 [ (1/0,06) - 1/ (0,06 x 1,0620)] = 550 x (16,67 - 5,1967)

= 1650 x 11,47= 18.925,5 TL
210
Account: s3455783
Tabloyla Çözüm:
SùD = 1650 x SùDK%6-20 = 1650 x 11,47 = 18.925,5 TL
Makinayla Çözüm:
PV N %i PMT FV
Tuúlar
Girdiler 20 6 1.650
ÇÕktÕ 18.925,5
Sonsuz Ödemeli Tekdüze Seri (Perpetuity)
Sonsuza de÷in devam eden serilere sonsuz ödemeli tekdüze seri (perpetuity)
adÕ verilir. Böyle bir serinin úimdiki de÷eri yukarÕdaki (7.9) numaralÕ formülde
t f yaparak bulunabilir. Bu takdirde
ÖD
(7.10) SùDf
r
formülü elde edilir. Bu formülden ilerideki bölümlerde zaman zaman

yararlanÕlacaktÕr. Örne÷in sonsuza dek sabit tutarda temettü da÷Õtaca÷Õ varsayÕlan
bir hisse senedinin pazar de÷eri bu formülle hesaplanacaktÕr.
Borç øtfa Tablosu
Tekdüze serinin úimdiki de÷eriyle ilgili güzel bir uygulama örne÷i borç itfa
tablolarÕdÕr. Genellikle orta vadeli krediler, faiz ve ana paradan oluúan eúit tutarda
dönemsel taksitlerle geri ödenirler. VarsayalÕm ki, ABC iúletmesi Finansbank’tan
yÕllÕk faizi %12 olan 5 yÕl vadeli bir TL kredisi almÕútÕr. BorçlanÕlan tutarÕn
100.000 TL oldu÷unu kabul edelim. Bu borç 5 eúit taksitte geri ödenece÷ine göre;
yÕllÕk ödeme veya taksit tutarÕ
SùD
ÖD
SùDK %12 5
211
Account: s3455783
formülüyle hesaplanacaktÕr. Buna göre
100.000
ÖD 27.739 TL olacaktÕr.
3, 605
27.739 TL’lik yÕllÕk ödeme faiz ve ana para taksitlerinden oluúmaktadÕr. YÕllÕk
ödemenin ne kadarÕnÕn faiz ne kadarÕnÕn ana para ödemesi oldu÷u Tablo 7-6
gösterilmektedir.
Tablo 7-6
100.000 TL, 5 YÕllÕk, %12 Faizli Borcun øtfa Tablosu
(1) (2) (3)=(2) x %12 (4)=(1)-(3) (5)

YÕl Sonu YÕllÕk YÕlbaúÕ Borç Faiz Ödemesi Ana Para YÕl Sonu
Ödeme Bakiyesi Ödemesi Borç
Bakiyesi
1 27.741 100.000 12.000 15.741 84.259
2 27.741 84.259 10.111 17.630 66.629
3 27.741 66.629 7.995 19.746 46.883
4 27.741 46.883 5.626 22.115 24.768
5 27.741 24.768 2.972 24.769 0
Görüldü÷ü gibi yÕllÕk faiz tutarÕ yÕlbaúÕndaki borcun %12’si kadar ana para
ödemesi ise yÕllÕk ödeme eksi faiz ödemesi kadardÕr. 5. yÕlÕn sonunda borç tümüyle
itfa edilmiú, yani ödenmiú bulunmaktadÕr.
ParanÕn Zaman De÷eri øle ølgili Özel Uygulama Örnekleri

Faiz OranÕnÕn HesabÕ
øster tek ödeme olsun, ister tekdüze seri olsun, para akÕúlarÕnÕn gelecek de÷eri
ve úimdiki de÷eri hesaplamalarÕnda kullanÕlan temel veriler ùD, GD veya ÖD, t ve
r’dir. Bunlardan üçü bilindi÷inde dördüncüsü kolaylÕkla hesaplanabilir.
Bu dört de÷iúkenden biri olan faiz oranÕ, yani “r”nin hesabÕ ise bir çok finansal
kararda özel önem taúÕr. Örne÷in 100.000 TL’ni 5 yÕl vade ile borç veren ve yÕllÕk
ödeme olarak 27.739 TL talep eden bir banka müúterisine % kaç faiz uygulamÕú
bulunmaktadÕr? Veya bir arkadaúÕnÕn 100 TL borç iste÷ini, 2 ay sonra 116,64 TL
ödemesi úartÕyla kabul eden bir kiúi arkadaúÕndan aylÕk % kaç faiz talep etmiú
212
Account: s3455783
olmaktadÕr? Nihayet peúin fiyatÕ 8.000 TL olan bir otomobili 15 ay vade ve aylÕk
823,7 TL taksitle satmayÕ kabul eden bir oto bayiinin taksitli satÕúlara uyguladÕ÷Õ
aylÕk faiz ne kadardÕr?
Bütün bu sorularÕn cevabÕ bu bölümde anlatÕlanlar yardÕmÕyla kolayca

verilebilir. Çözümler formül, tablo ve hesap makinesi yardÕmÕyla yapÕlabilir.
Aúa÷Õda sadece tablo ve hesap makinesi çözümleri gösterilecektir.
1. Örnek: 100.000 TL’lik borcun 5 yÕlda, 27.739 dolarlÕk yÕllÕk ödemelerle itfasÕ
halinde yÕllÕk faizin hesabÕ:
Tabloyla Çözüm:
100.000 = 27.739 x SùDK%X-5
3,605 = SùDK%X-5
SùDK Tablosunda 5 yÕl karúÕsÕnda 3,605 aranÕyor. Bu katsayÕ %12 altÕnda

göründü÷üne göre bankanÕn uyguladÕ÷Õ yÕllÕk faiz %12 dir.
Makineyle Çözüm:
PV N %i PMT FV
Tuúlar
Girdiler 100.000 5 27.739
ÇÕktÕ 12
2. Örnek: Bugün alÕnan 100 lira borcun 2 ay sonra 116,64 lira olarak geri ödemesi
halinde aylÕk faizin hesabÕ:
Tabloyla Çözüm:
100 = 116,64 x ùDK%X-2
0,8573 = ùDK%X-2
ùDK tablosunda 2 yÕl karúÕsÕnda 0,8573 aranÕyor. Bu katsayÕnÕn altÕnda bulundu÷u

faiz oranÕ %8’dir.
213
Account: s3455783
Makineyle Çözüm:
PV N %i PMT FV
Tuúlar
Girdiler 100 2 116,64
ÇÕktÕ 8
3. Örnek: Peúin fiyatÕ 8.000 TL olan bir otonun 823,7 liralÕk aylÕk taksitlerle 15 ay
vade ile satÕn alÕnmasÕ halinde aylÕk faizin hesabÕ:
Tabloyla Çözüm:
8.000 = 823,7 x SùDK%X-15

9,7123 = SùDK%X-15
SùDK Tablosunda 15 ay karúÕsÕnda 9.7123 aranÕyor. Bu katsayÕ %6 altÕndadÕr.
Makineyle Çözüm:
PV N %i PMT FV
Tuúlar
Girdiler 8.000 15 823,7
ÇÕktÕ %6
Bileúik faiz hesaplarÕndaki “r” iktisat ve finansta hesaplamasÕ ço÷u kez gerekli
olan büyüme oranÕ (g) iúlevini de görmektedir. Örne÷in bir ülkenin 1960 yÕlÕnda
12 Milyon olan nüfusu, 1970 sonunda 13,9 milyona çÕkmÕúsa 1960-70 döneminde
yÕllÕk ortalama büyüme oranÕ %1.5 olarak hesaplanacaktÕr. Türkiye’nin kiúi baúÕna
geliri 3 yÕl zarfÕnda 1.800 dolardan 2.144 dolara yükselmiúse yÕllÕk ortalama
büyüme oranÕ %6’dÕr. (%1.5 ve %6’nÕn do÷ru oldu÷unu irdeleyiniz)
De÷iúen TutarlÕ Seri Ödemeler
Finans yöneticisinin ilgi oda÷Õ olan nakit akÕúlarÕ çok ender hallerde tekdüze
seri halinde gerçekleúirler. Ço÷unlukla belirli bir planlama periyodunun dönemsel
214
Account: s3455783
nakit akÕúÕ tutarlarÕ birbirinden farklÕdÕr. Ya da tutarlar aynÕ olsa bile bunlar
birbirini izleyen dönemlerde de÷il, aralÕklÕ olarak gerçekleúirler. Bu gibi
durumlarda SùDK formülü yada tablosunu kullanmak mümkün olmaz ve
ödemelerin úimdiki de÷erleri ayrÕ ayrÕ hesaplanarak toplamlarÕ alÕnÕr.
Örne÷in 1, 2 ve 3. yÕllarÕn sonunda sÕrasÕyla 500, 600 ve 700 TL nakit giriúi

bekleniyorsa bu serinin yÕllÕk % 10'dan úimdiki de÷eri :
ùD = 500xùDK%10-1 + 600 x ùDK%10-2 + 700 x ùDK%10-3
úeklinde hesaplanÕr ve
ùD = 500 x 0,909 + 600 x 0,826 + 700 x 0,751 = 1.475,8 TL
elde edilir.
Öte yandan 1, 3 ve 5. yÕllarda elde edilecek 500’er liralarÕn úimdiki de÷eri de

aynÕ úekilde hesaplanÕr:
ùD = 500x ùDK%10-1 + 500 x ùDK%10-3 + 500 x ùDK%10-5
= 500 (ùDK%10-1 + ùDK%10-3 + ùDK%10-5 ) = 500 (0,909 + 0,751 + 0,621)
= 500 x 2,281 = 1.140,5 TL
Bazen seri halindeki ödemelerin içinde birbirini izleyen birkaç dönemin tutarlarÕ
bir tekdüze seri oluúturuyor olabilir. Bu bize úimdiki de÷er hesabÕnda göreli bir
kolaylÕk sa÷layacaktÕr. Aúa÷Õdaki örne÷i ele alalÕm:
YÕl Nakit AkÕúÕ

(TL)
1 400
2 500
3 600
4 600
5 600
6 800
Görüldü÷ü gibi, burada 3,4, ve 5. yÕllarÕn ödemeleri 3 dönemli bir tekdüze

seridir. DolayÕsÕyla 6 dönemlik bu serinin % 10 dan úimdiki de÷eri aúa÷Õdaki gibi
hesaplanabilir:
215
Account: s3455783
ùD=400xùDK%10-1+500xùDK%10-2+600x(SùDK%10-5 -SùDK%10-2)+800xùDK%10-6
=400x0,909 + 500x0,826 + 600x(3,791-1,736) + 800x0,564
= 2.460,8 TL
Burada 600 liranÕn niçin 5 ve 2 yÕllÕk SùDK’larÕ farkÕ ile çarpÕldÕ÷ÕnÕn

açÕklamasÕ okuyucuya bÕrakÕlmaktadÕr.
ÖZET
ParanÕn zaman de÷eri ile hesaplamalar veya finans matemati÷i finans
yöneticisinin temel el aletleridir.
ParanÕn zaman de÷eri hesaplamalarÕ bileúik faiz esasÕna dayanÕr. Yani faizin de
faizi hesaplanmaktadÕr. Finans yöneticileri genellikle tek ödemenin gelecek de÷eri,
tek ödemenin úimdiki de÷eri, tekdüze seri ödemelerin gelecek ve úimdiki
de÷erlerini bilmeden finansal kararlar veremezler.
Bu hesaplamalar matematiksel formüllerin çözümüyle, faiz tablolarÕ yardÕmÕyla

veya hesap makinalarÕ ile yapÕlÕr. Faiz tablolarÕ ve hesap makinalarÕnÕn
kullanÕlmasÕ çok kolaydÕr ama bu iúin temelindeki matematiksel iliúkilerin gözardÕ
edilmesine neden olmamalÕdÕr.
ÖNEMLø TERøMLER
Bileúik Faiz ParanÕn Zaman De÷eri

Borç øtfa Tablosu Seri Gelecek De÷er KatsayÕlarÕ (SGDK)
Büyüme OranÕ Seri ùimdiki De÷er KatsayÕlarÕ (SùDK)
Dönem BaúÕ Ödemeli Tekdüze Seri Sonsuz Ödemeli Tekdüze Seri (Perpetuity)
Dönem Sonu Ödemeli Tekdüze Seri Sürekli Bileúik Faiz
Efektif Faiz OranÕ ùimdiki De÷er
Finans Matemati÷i Tek Ödemenin Gelecek De÷eri
Tek Ödemenin ùimdiki De÷eri
Finansal Hesap MakinalarÕ KatsayÕlarÕ (ùDK)

Gelecek De÷er KatsayÕlarÕ (GDK) Tekdüze Seri
øskonto OranÕ
216
Account: s3455783
SORULAR - PROBLEMLER
7.1. Aúa÷Õdaki t ve r de÷erleri için, tablo ve finansal hesap makinasÕ
kullanmaksÕzÕn gelecek de÷er katsayÕlarÕnÕ hesaplayÕnÕz. Buldu÷unuz
de÷erleri GDK tablolarÕnda yer alan katsayÕlarla karúÕlaútÕrÕnÕz.
Faiz OranÕ Dönem SayÕsÕ

(r) t
1 10 2
2 9 8
3 6 3
4 4 10
7.2. Aúa÷Õdaki t ve r de÷erleri için GDK’nÕ hesaplayÕn.
Faiz OranÕ Dönem SayÕsÕ

(r) t
1 3 24
2 4 18
3 6 12
4 8 9
5 9 8
6 12 6
Buldu÷unuz sonuçlar size ilginç geliyor mu? Bu sonuçlardan bir kural çÕkarabilir
misiniz? (øpucu: Verilen faiz oranÕ ile dönem sayÕsÕnÕ çarpÕnÕz. Ne görüyorsunuz?)
7.3. Bir arkadaúÕnÕzdan 2 ay vadeyle 200 TL borç istiyorsunuz. 2 ay sonra

216,32 TL geri vermeniz koúuluyla kabul ediliyor. ArkadaúÕnÕzÕn sizden
aylÕk % kaç faiz almÕú olaca÷ÕnÕ hesaplayÕnÕz.
7.4. AylÕk %2 faiz veren bir bankaya 1 Ocak'ta 100 TL, 1 Mart'ta 150 TL, 1
MayÕs'ta 250 TL para yatÕrmayÕ tasarlÕyorsunuz. Bankada 1 Haziran günü
kaç paranÕz olmuú olur?
7.5. YÕllÕk %24 faiz veren bir bankaya 2 yÕl vade ile 300 TL para
yatÕrÕyorsunuz. Banka paranÕza her üç ayda bir faiz yürütürse 2. yÕl
sonunda bankada kaç paranÕz olur?
217
Account: s3455783
7.6. 7-5 no’lu problemde yÕllÕk efektif faiz oranÕnÕz % kaçtÕr?
7.7. Sürekli bileúik faiz sistemi uygulayan ve yÕllÕk faiz oranÕ %50 olan bir
bankaya bugün yatÕraca÷ÕnÕz 500 TL’nÕn 3 yÕl sonundaki de÷eri ne olur?
7.8. Mevduat hesaplarÕna 3 ayda bir faiz hesaplayan bir bankada yÕllÕk efektif
faizin %60 olmasÕ için, 3 aylÕk faiz oranÕ % kaç olmalÕdÕr?
7.9. Sürekli bileúik faiz uygulayan bir banka ödedi÷i yÕllÕk efektif faiz oranÕnÕn
%50 olmasÕnÕ arzu ediyorsa anlÕk (veya sürekli) faiz oranÕ % kaç
olmalÕdÕr?
7.10. ParanÕzÕ aylÕk %2 ile de÷erlendirme olana÷Õ varsa 8 ay sonraki 500 lira
karúÕlÕ÷Õnda bugün en fazla kaç lira verirsiniz?
7.11. Sahibi bulundu÷unuz bir iúletmeye gelecek 6 ay içinde toplam 1.800.000

TL nakit gerekiyor. X BankasÕ bu krediyi üç dilim halinde (600.000 TL
derhal, 600.000 TL 2 ay sonra, 600.000 TL 4 ay sonra) verebilece÷ini
söylüyor. Bir baúka banka ise, bu ödemeler kendisine aktarÕlmasÕ koúuluyla
derhal 1.500.000 TL borç verece÷ini bildiriyor. BankalarÕn uygulamakta
oldu÷u aylÕk faiz oranÕ %2 ise hangi seçene÷i uygun bulursunuz?
7.12. 2 yÕl sonra ele geçecek 75 LiranÕn yÕllÕk %22’den, sürekli bileúik faizle
hesaplanan úimdiki de÷eri ne kadardÕr?
7.13. Kardeúinizin 2 yÕl sonra baúlayaca÷Õ yüksek lisans programÕnÕ finanse

etmeye karar vermiú bulunuyorsunuz. Bu program için 2 yÕl sonra
Üniversiteye 6.000 TL ödemek gerekecektir. Bankalar TL hesaplarÕna
aylÕk %2 faiz vermektedir ve bu faiz oranÕnÕn gelecek 24 ayda
de÷iúmeyece÷i beklenmektedir. Okul ücretini biriktirebilmek için ay
sonlarÕnda bankaya kaç TL yatÕrmanÕz gerekiyor? Ödemeleri ay baúlarÕnda
yapacak olsaydÕnÕz, yanÕtÕnÕz de÷iúir miydi? Niçin?
7.14. Bir øsviçre bankasÕnda açtÕrdÕ÷ÕnÕz dolar hesabÕna her ay 400 ABD dolarÕ
yatÕrÕyorsunuz. YÕllÕk faiz %12 ise, 2 yÕl sonra hesabÕnÕzda kaç dolar
birikmiú olur.
7.15. Bir otomobili aylÕk 500 TL taksitlerde 20 ayda alabiliyorsunuz. SatÕcÕnÕn

vadeli satÕúlara uyguladÕ÷Õ aylÕk faiz %3 ise, bu otomobilin peúin satÕú

fiyatÕ en çok kaç TL olmalÕdÕr.
218
Account: s3455783
7.16. ABC Kiralama ùirketi, bir tekstil makinesini 5 yÕl süreyle yÕllÕk 100.000
TL kira bedeli ile XYZ øúletmesine kiraya veriyor. Kiralama úirketinin
uyguladÕ÷Õ yÕllÕk faiz %18 ise, úirket bu kiraya verdi÷i bu makineyi
imalâtçÕdan alÕrken en çok kaç TL ödeyebilir?
7.17. Bir apartman dairesini 30 ay vade ile satÕn almak üzeresiniz. Müteahhit
aylÕk taksitlerin 2.187 TL, 12., 18. ve 24. aylardaki ara ödemelerin ise
3.000 TL olaca÷ÕnÕ söylüyor. AylÕk faiz %2 ise bu apartmanÕ peúin parayla
almak isterseniz ödeyece÷iniz bedel kaç TL dÕr.
7.18. Aúa÷Õdaki nakit akÕmÕnÕn %10 olan úimdiki de÷erini en kÕsa yoldan
hesaplayÕnÕz.
Dönem Nakit AkÕúÕ (TL)

1 5
2 5
3 8
4 6
5 6
6 6
7 6
8 10
9 10
10 10
7.19. 2005 yÕlÕ baúÕnda 25 yaúÕndasÕnÕz. 65 (2045 yÕlÕnda) emekli olmayÕ

düúünüyorsunuz. Ancak emekli olduktan sonra 10 yÕl süreyle yÕlda 15.000
TL geliriniz olmasÕnÕ istiyorsunuz. Gelecek 50 yÕl boyunca yÕllÕk faizin
ortalama %10 olaca÷ÕnÕ varsayarak, 2005 yÕlÕndan itibaren 2045 yÕlÕ
sonuna kadar bankaya her yÕl kaç TL yatÕrmanÕz gerekecektir?
7.20. TUV øúletmesi Körfezbank’tan 5 yÕl vadeli 500.000 TL’lik teçhizat kredisi
alÕyor. Borç sabit tutarlÕ yÕllÕk taksitlerle 5 yÕl içinde geri ödenecektir.
YÕllÕk faizin %16 oldu÷u varsayÕmÕyla borç itfa tablosunu düzenleyiniz.
7.21. 7.20’deki borçlanmada yÕllÕk ana para ödemelerinin 100.000 TL’de

sabitlendi÷ini kabul ediniz. Bu durumda seri úimdiki de÷er tablosunu
kullanmanÕz gerekmekte midir? Niçin? Ana para ödemesinin yÕlda 100.000
TL olaca÷Õ varsayÕmÕyla yeni bir itfa tablosu düzenleyiniz.
219
Account: s3455783
7.22. Patagonya Cumhuriyeti’nin 1965 yÕlÕ nüfusu 2 Milyon idi. Nüfus 2005
sonunda 6. 5 Milyona çÕkmÕú ise 40 yÕl süreyle ortalama nüfus artÕú hÕzÕ %
kaç olmuútur?
7.23. 1994 yÕlÕnda 300 TL’ye satÕlan bir buzdolabÕnÕn satÕú fiyatÕ, 1999 yÕlÕnda
1.100 TL’ye çÕkmÕú bulunmaktadÕr. Bu artÕúÕn tek nedeni enflasyon ise,
ülkede son 5 yÕlÕn ortalama enflasyon oranÕ % kaç olmuútur?
7.24. YÕllÕk okul ücretiniz 7.000 dolardÕr. Bu parayÕ 9 eúit aylÕk taksitle ödemek
istiyorsunuz. AylÕk faiz oranÕ %3 ise, 9 ay süreyle her ay kaç dolar
ödemeniz gerekmektedir?
7.25. A ülkesinin kiúi baúÕna geliri 2.000 dolar, B ülkesinin ki 1.250 dolardÕr. A
ülkesinin kiúi baúÕna gelirinin yÕlda %4, B ülkesinin kiúi baúÕna gelirinin ise
yÕlda %8 büyüyece÷i tahmin edilmektedir. Gerekli hesaplamalarÕ yaparak
B’nin kiúi baúÕna gelirinin kaç yÕl sonra A’nÕn kiúi baúÕna gelirine
eúitlenece÷ini gösteriniz.
220
Account: s3455783

Hafta2 - 3 Paranın Zaman Degeri PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hafta2 - 3 Paranın Zaman Degeri PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Copyright © 2007. Hiperlink. All rights reserved.

PARANIN ZAMAN DEöERø

ParanÕn zaman de÷eriyle ilgili hesaplamalar finans matemati÷i olarak bilinir.

makinelerinin imalatçÕlarÕ tarafÕndan programlanmasÕna esas oluúturan formülleri

Tek Ödemenin Gelecek De÷eri

Gelecek De÷er KavramÕ

Elinizdeki 100 lirayÕ aylÕk % 6’dan 1 ay süreyle bir bankaya yatÕrÕrsanÕz, ay

100 + 100 ( 0,06) = 100 ( 1,06 ) = 106

106 (1,06) = 100 (1,06) (1,06) = 100 (1,06)2 =112,36

3. ay sonunda 100 (1,06)3

de÷erinde paranÕz olmuú olur.

Örnek 2: Bir arkadaúÕnÕzdan aylÕk % 3 faizle, 3 ay süreyle 500 TL borç

YukarÕdaki örneklerden birincisinde 821,14 liraya, bugünkü 600 liranÕn aylÕk %

Gelecek De÷er TablolarÕ

YukarÕdaki (7.1) numaralÕ formül kullanÕlarak 1 TL’nin çeúitli r - t

Gelecek de÷er, (7.1) numaralÕ formül ve tablodaki katsayÕlardan anlaúÕlaca÷Õ

ùekil 7-1. Gelecek De÷er KatsayÕlarÕnÕn De÷iúimi

Hesap MakinalarÕ øle Gelecek De÷er HesabÕ

Piyasada oldukça ucuz fiyatlarla satÕn alÕnabilecek finansal hesap makinalarÕ

n ( dönem sayÕsÕ), i (dönemsel faiz oranÕ), PV ( úimdiki de÷er), PMT (sabit

Bu makinalarda gelecek de÷er hesaplamak için, úimdiki de÷er, dönem sayÕsÕ ve

Faizin Alt Dönemler øçin HesaplanmasÕ Halinde Gelecek De÷er

Formülle çözüm: GD = 600 ( 1 + 0,04/2 )8 x 2 = 600 x 1,0216 = 823,67

Tabloyla çözüm: GD = 600 x GDK% 2- 16 = 600 x 1,3728= 823,68

Görülüyor ki, faiz dönemi 1 ay yerine 15 gün oldu÷unda 8. ay sonundaki

Faiz Hesaplama Dönemi TL nin YÕl Sonu De÷eri

1 YÕl ( 1 + 0,12 ) = 1,12

YukarÕdaki hesaplar gösteriyor ki, faiz hesaplama dönemi kÕsaltÕldÕ÷Õnda,

olur ve gelecek de÷er formülü

(7.3) numaralÕ formülün çeúitli r ve t kombinezonlarÕndaki de÷erlerini tablo

t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

AynÕ tutar yÕllÕk faiz esasÕyla yatÕrÕlsa idi 5. yÕl sonunda:

GD 200 u GDK r %10; t 5 200 u 1, 6105 322,10 TL

eúitli÷inden r’ nü çözmek gerekir.

r ' 1,121 4  1 1, 0287  1 0, 0287 % 2,87

formülü elde edilir1.

r ' ln 1  0,12 0,1133 %11,33 uygulamalÕdÕr. Bu yapÕldÕ÷Õnda 1 TL nin

olur ki, bu da yÕllÕk % 12 faiz demektir.

Finansal yönetim kararlarÕnda sürekli bileúik faiz uygulamasÕnÕn güçlü bir

Tekdüze Serinin Gelecek De÷eri

Dönem Sonu Ödemeli Tekdüze Serinin Gelecek De÷eri

YukarÕdaki eúitli÷in sa÷ tarafÕ ÖD parantezine alÕndÕ÷Õnda eúitlik

formülüyle hesaplanÕr. Bu formülde a birinci terimi, k ortak çarpanÕ, n ise terim

formülü elde edilir.

t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

7.6 formülünde büyük parantez içinin çeúitli t ve r kombinezonlarÕ için de÷erleri

Dönem BaúÕ Ödemeli Tekdüze Serinin Gelecek De÷eri

Tekdüze bir serinin dönemsel ödemeleri dönem baúlarÕnda gerçekleúiyorsa

ùimdi yukarÕdaki örne÷imizdeki 100 liralÕk ödemelerin ay baúlarÕnda

SGDDB = 100 x ( 1,04 ) [ (1,049 - 1 ) / 0,04] = 1.100,6 TL

SGDDB = 100 x (SGDK%4; 9+1=10 -1 ) = 100 x (12,006 - 1) =1.100,6 TL

Tek Ödemenin ùimdiki De÷eri

Bu formülde büyük parantezin içi tek ödemenin úimdiki de÷eri katsayÕsÕdÕr. r

Formülden kolayca anlaúÕlaca÷Õ gibi, úimdiki de÷er katsayÕlarÕ, gelecek de÷er

ùimdiki De÷erin Formül, Tablo ve Hesap MakinasÕ øle HesabÕ

yatÕrmanÕz gerekir? Bu soru 16 ay sonraki 400 liranÕn úimdiki de÷eri nedir

t\r %1 %2 %3 %4 %5 %6 %7 %8 %9 %10 %12

ùekil 4-2: ùimdiki De÷er KatsayÕlarÕnÕn De÷iúimi

ùD = 400 x ( 1/ 1,0316) = 400 x 0,6232 = 249,27 TL

ùD = 400 x ùDK%3 - 16 = 400 x 0,6232 = 249,27 TL

Tekdüze Serinin ùimdiki De÷eri

t dönemli, ÖD dönemsel ödemeli tekdüze bir serinin úimdiki de÷eri aúa÷Õdaki

Büyük parantez içinin çeúitli r-t kombinezonlarÕ için hesaplanmÕú de÷erlerinden

r ' 1,121 4 1 1, 0287 1 0, 0287 % 2,87

r ' ln 1 0,12 0,1133 %11,33 uygulamalÕdÕr. Bu yapÕldÕ÷Õnda 1 TL nin

Seri ùimdiki De÷er KatsayÕlarÕ ( SùDK ) Tablosu, ª1 r 1 r 1 r t º