Professional Documents
Culture Documents
آموزش شیوه نگارش پروپوزال
آموزش شیوه نگارش پروپوزال
فهرست مطالب
-1مقدمه
-4مراحل تحقیق
-6بیان مسئله
-8پیشینه ی پژوهش
www.Bioidea.ir
-9اهداف دقیق تحقیق
-10متغیر ها
-11سواالت و فرضیات
-18منابع
www.Bioidea.ir
-1مقدمه :
در این فایل آموزشی چگونگی نوشتن یک پروپوزال به صورت کامل و کاربردی ارائه شده است .پروپوزال که در واقع
همان "طرح پژوهش" می باشد به طور معمول یک نوشته حاوی جدول مشخصات پیشینه ی تحقیق،اهمیت تحقیق،هدف
و روش اجرای پروژه و ...است که به طور جامع هر کدام را توضیح خواهیم داد.شکل پروپوزال بسته به هدف آن و بر
اساس رشته ی تحصیلی میتواند کمی با هم متفاوت باشد اما همه ی آنها در مجموع داری سرفصل های مشابه اند.
تعریف پروپوزال :نقشه ای که با حرکت بر طبق آن در یک طرح تحقیقاتی به هدف خود میرسیم را پروپوزال -منشور
تحقیق و یا Reaserch protocolمیگویند.
در اینجا به چند مورد از فواید و کاربرد های یک پروپوزال اشاره میکنیم :
پروپوزال در واقع اولین قدم برای شروع یک طرح تحقیقاتی است که در انسجام اهداف و فرضیات و روش انجام پژوهش
به محقق کمک می کند .
محقق را به سوی رفع نواقص و به خصوص خطاهای تحقیق خود قبل از شروع پژوهش سوق می دهد
امکان برآورد هزینه ها و زمان الزم برای اجرای طرح را جهت سازمان حمایت کننده تحقیق فراهم می نماید
باﻋﺚ می شود تا فهرست کاملی از کلیه نیازهای بودجه ای ،نیروی انسانی ،وسایل و امکانات که برای تحقیق الزم است
فراهم شود
نوشتن یک پروپوزال باﻋﺚ میشود محقق بدان د که کدام دسته از فعالیت ها باید به موازات یکدیگر و کدام یک باید
متعاقب دیگری انجام شود.
از دیگر ضرورت های نوشتن پروپوزال جلب منابع مالی و امکانات از مراجع ذینفع و همچنین کسب مجوز های الزم از
سازمان های مربوطه میباشد
www.Bioidea.ir
-3عناصر و ساختار پروپوزال:
-1نوشتن عنوان تحقیق (فارسی-انگلیسی) – 2مقدمه -3بیان مسئله -4اهمیت و ضرورت تحقیق -5اهداف تحقیق -6متغییر
های تحقیق -7ﺣﺠﻢ نمونه و روش نمونهﮔیری -8روش ﮔردآوری اﻃﻼعات -9مروری بر پیشینه ی تحقیق - 10روش تﺠﺰﯾه و
تحلیﻞ اﻃﻼعات -11زمان و ﻃول اﺟرای مدت تحقیق -12سرپرست و عوامﻞ اﺟراﯾی تحقیق -13هﺰﯾنههای تحقیق -14ابﺰارها و
وساﯾﻞ و شراﯾﻂ مورد نیاز تحقیق -15مشﮑﻼت و تنگناهای اﺣتماﻟی تحقیق -16تﻌرﯾﻒ واژﮔان و اﺻﻄﻼﺣات اﺧتﺼاﺻی ﻃرح -17
-4مراحل تحقیق:
هر تحقیق چﻬار مرﺣله ی مﻬﻢ دارد که ابتدا هر کدام را ذکر کرده و سپس بسﻂ میدهیﻢ:
مرﺣله ی اول انتخاب موضوع تحقیق میباشد که در آن زمینه ی مد نظر ﻃرح مسئله ﺻورت ﮔیرد.
مرﺣله ی دوم طراحی یا نقشه ی راه ﻃرح مد نظر میباشد :به اﯾن ﺻورت که نوع متغیر ها روش تحقیق و ﺟامﻌه ی مورد برسی را ( از
ﻟحاظ تﻌداد و روش) مورد بررسی قرار میدهیﻢ
مرﺣله ی سوم اجرای طرح میباشد که شامﻞ ﺟمﻊ آوری داده ها و مدﯾرﯾت بودﺟه و زمانبندی است
مرﺣله ی چﻬارم و نﻬاﯾی گزارش طرح است که شامﻞ ﮔﺰارش پیشرفت ﮔﺰارش پاﯾانی و چاپ مقاﻟه است
عنوان مناسب برای ﯾک ﻃرح از مﻬﻢ ترﯾن وﯾژﮔی های آن میباشد چون اوﻟین برﺧو رد مخاﻃب با ﻃرح از ﻃرﯾق ﺧواندن عنوان ﻃرح
ﺻورت میگیرد ﻟﺬا باﯾد عنوان ﻃرح دارای وﯾژﮔی های بخﺼوﺻی باشد که در اﯾنﺠا به برﺧی از مﻬﻢ ترﯾن آنﻬا اشاره میﮑنیﻢ:
:1عنوان ﻃرح باﯾد کامﻼ گویا ،ساده و روشن و غیر گیج کننده باشد .از کلمات کوتاه ،رسا و در ﺣد امﮑان از ﯾک زبان استفاده شود
:2عنوان ﻃرح باﯾد با حداقل تﻌداد کلمات نوشته شود(بین 8تا 15کلمه و پرهیﺰ از هر ﮔونه کلمه ی اضافی)
: 3از نوشتن اﺧتﺼارات که ممﮑن است مخفﻒ کلمه ای باشند پرهیﺰ شود
: 4در عنوان آنچه که محقیق دقیقا به دنبال آن است بیان شود
:5سﻌی شود دامنه تحقیق محدود در نظر ﮔرفته شود.
:6بدون ﺟﻬت ﮔیری باشد
www.Bioidea.ir
-6بیان مسئله:
بیام مسئله مﻌموال با ﯾک ﺟمله ی پرسشی هوشمندانه شروع میشود به نحوی که ذهن مخاﻃب را از مسائﻞ روزمره ﺟدا کرده وکنﺠﮑاوی او را
در ﯾافتن پاسخ به اﯾن سوال برمی انگیﺰاند .اﻟﺰام اﺻلی در اﯾن پرسش اﯾن است که باﯾد علمی و به شﮑلی ﺻحیح مﻄرح شود .اﯾن پرسش عموما
رابﻄه ی بین دو ﯾا چند متغیر را مورد بررسی قرار داده و پاسخ اﯾن پرسش چیﺰی است که در تحقیق مورد ﺟستﺠو است .اﯾن بخش عموما ﯾک
نوشته ی ﯾک ﺻفحه ای (چیﺰی ﺣدود 700-500کلمه است).بیان مسئله در واقﻊ توﺟیح کننده ی ضرورت انﺠام تحقیق است.
در ضرورت مسئله باﯾد بتوان به سواالتی مانند سواالت زﯾر که برای ﺧود محقق و مخاﻃب اﯾﺠاد میشود پاسخ داد:
چرا انﺠام اﯾن تحقیق ضرورت دارد؟ نتاﯾج ﺣاﺻﻞ از آن چه کاربردی دارد؟ آﯾا موضوع نسبت به ساﯾر موضوعات با هﺰﯾنه و امﮑانات مشابه در
اﯾن رشته از اوﻟوﯾت برتری (از ﻟحاظ نیاز به ﺣﻞ شدن آن) برﺧوردار است؟ آﯾا موضوع تا به ﺣال بررسی نشده ومنحﺼر به فرد است ﯾا ﺧیر در
ﺻورت منفی بودن پاسخ وﺟه تماﯾﺰ آن با ساﯾر کار های مشابه چیست؟ در نگارش اﯾن بخش بﻬتر است واقﻊ بینانه تر و کاربردی تر فﮑر کرد
بﻬتر است اﯾن قسمت کاملتر پر شود اﯾنﮑار محقق را از ﻟحاظ روﺣی برای انﺠام و ادامه ی پژوهش آماده میﮑند.
-8پیشینه ی پژوهش
ﺟستﺠو و تحلیﻞ نظاممند منابﻊ (اعﻢ از مقاﻟه ،کتاب ،پاﯾاننامه و )...که درﯾک زمینه موضوعی ﺧاص منتشر شده است
مﻄاﻟﻌه کلیه منابﻌی که بﻄور مستقیﻢ ﯾا غیر مستقیﻢ با موضوع مﻄاﻟﻌه در ارتباط هستند.
انﺠام اﯾن کار ها باع ث میشود محقق به موضوع اشراف بیشتری پیدا کند همچنین از دوباره کاری و تﮑرار ﯾک کار ﺟلوﮔیری میﮑند از ﻃرفی
پژوهشگر از روش کار دﯾگران آﮔاه میشود و با مشﮑﻼت و مسائﻞ آنان اشنا میشود .محقق میتواند پس از ﺟمﻊ آوری ﺻحیح پیشینه پژوهش در
بررسی فرضیه و نتیﺠه ﮔیری از انﻬا استفاده کند.
توﺟه به اﯾن نﮑته ضرروی است که اﯾن قسمت نباﯾد ﺻرفا پاراﮔراف های متواﻟی از ﺧﻼﺻه پژوهش های مربوط به مسئله باشد ،بلﮑه باﯾد به ترتیب
ﺧاﺻی تنظیﻢ شود و مﻄاﻟب به همدﯾگر مرتبﻂ باشند
الزم است نام و نام ﺧانوادﮔی ،سال و موضوع وﺧﻼﺻه ای از نتاﯾج تحقیق افراد قبلی را ذکر کنید .از اﯾن رو هنگام مﻄاﻟﻌه و نوشتن تحقیقات قبلی باﯾد
مشخﺼات کامﻞ مقاﻟه ﯾا پاﯾان نامه را ﯾادداشت کنید.
www.Bioidea.ir
-9اهداف دقیق تحقیق
هدف پژوهش به ما می ﮔوﯾد به کﺠا می ﺧواهیﻢ برسیﻢ .اهداف پژوهش باﯾد:
:1واقﻊ بینانه باشد
:2از دل مسئله استخراج شده باشد
:3قابﻞ دسترس باشد
:4قابﻞ اندازه ﮔیری و سنﺠش باشد
هر تحقیق میتواند دو نوع هدف کلی و ﺟﺰﯾی داشته باشد:
هدف کلی:
هدفی که آنچه را مﻄاﻟﻌه بﻄور کلی به آن دست ﺧواهد ﯾافت ،بیان کند.
در قاﻟب ﯾک ﺟمله و بﻄور رسا و قابﻞ فﻬﻢ بیان می ﮔردد
هدف جزئی:
اهدافی که از شﮑستن هدف کلی به اﺟﺰا کوچﮑتر به دست ﺧواهند آمد .هدف اﺧتﺼاﺻی قابﻞ اندازه ﮔیری است
اهداف ﺟﺰئی باﯾد ابﻌاد ﮔوناﮔون مسئله و عوامﻞ کلیدی در اﯾﺠاد آن و ﯾا عوامﻞ موثر بر آن را توضیح دهد
-10متغیر ها:
مشخﺼه پدﯾده مورد نظراست که :قابﻞ اندازه ﮔیری بوده و می تواند مقادﯾر مختلفی بپﺬﯾرد
متغیر کمی :آن متغیری است که با عدد نماﯾش داده می شود .
www.Bioidea.ir
-11سواالت و فرضیات:
سواالت :پرسشﻬاﯾی هستند که برای رسیدن به اهداف باﯾد پاسخ داده شوند
فرضیات :پیش فرضﻬاﯾی که می توان برای ارتباط بین متغیرها متﺼور بود و در واقﻊ ﺣدسی موقتی است که درست بودن ﯾا نبودن آن باﯾد آزماﯾش
شود.
در بخش فرضیه باﯾد تﺼوﯾری علمی از چگونگی متغییر ها و نحوه ی ارتباط و تاثیر ﮔﺬاری آنﻬا با ﯾﮑدﯾگر را ارائه دهید تا بر اساس آن تﻼش
ﺟستﺠوﮔرانه ی ﺧود را آغاز نماﯾید و در ادامه از درستی و نادرستی آن مﻄلﻊ شوﯾد.
بنابراﯾ ن برای ارائه ی ﯾک فرضیه ی درست الزم است پیشینه ی پژوهش به دقت مﻄاﻟﻌه شده باشد.
فرضیه به ﺻورت ﺟمله ی ﺧبری مﻄرح میشود و بیانگر نتاﯾﺠی است که محقق انتظار دارد و اﺣتمال میدهد در ادامه (بدون سو ﮔیری) به آن
برسد.
فرضیه تحقیق :فرضیه هاﯾی که به اﺣتمال وﺟود تفاوت ،رابﻄه ﯾا اثر اشاره می کنند .
فرضیه پوچ ( : ( NULLفرضیه هاﯾی که به نداشتن تفاوت ،رابﻄه ﯾا اثر اشاره می کنند.
www.Bioidea.ir
-12انواع روش های تحقیق:
تحقیق بنیادی :پژوهشی است که به کشﻒ ماهیت اشیاء پدﯾده ها و روابﻂ بین متغیرها ،اﺻول ،قوانین و ساﺧت ﯾا آزماﯾش تئوریها و نظرﯾهها
می پردازد و به توسﻌه مرزهای دانش رشته علمی کمک می نماﯾد .هدف اساسی اﯾن نوع پژوهش تبیین روابﻂ بین پدﯾده ها ،آزمون نظرﯾه ها و
افﺰودن به دانش موﺟود در ﯾک زمینه ﺧاص است .تحقیق بنیادی می تواند نظری ﯾا تﺠربی باشد .تحقیق بنیادی نظری از روشهای استدالل عقﻼنی
و قیاسی استفاده میکند و بر پاﯾه مﻄاﻟﻌات کتابخانهای انﺠام میشود .تحقیق بنیادی تﺠربی از روشهای استدالل استقرائی استفاده میکند و بر
پاﯾه روشﻬای میدانی انﺠام میشود.
تحقیق کاربردی :پژوهشی است که با استفاده از نتاﯾج تحقیقات بنیادی به منظور بﻬبود و به کمال رساندن رفتارها ،روشها ،ابﺰارها ،وساﯾﻞ،
توﻟیدات ،ساﺧتارها و اﻟگوهای مورد استفاده ﺟوامﻊ انسانی انﺠام میشود .هدف تحقیق کاربردی توسﻌه دانش کاربردی در ﯾک زمینه ﺧاص است.
تحقیقات بر اساس نحوه ی ﺟمﻊ آوری داده ها به دو نوع میدانی و غیر میدانی تقسیﻢ میشوند
تحقیق میدانی :اﮔر فرضیه هاﯾی که در ابتدای تحقیق بیان شده ،با انﺠام آزماﯾشات در ﺣین تحقیق به اثبات برسد،به اﯾن مﻄاﻟﻌه مﻄاﻟﻌه ی میدانی
میگوﯾند.
تحقیق کتابخانه ای یا ادبیات تحقیق :بررسی اﻃﻼعات و مراﺟﻌه به منابﻊ علمی و مرور کارهای ﮔﺬشتگان در زمینه مورد مﻄاﻟﻌه را تحقیق
کتابخانه ای میگوﯾند.
ﺟامﻌه مورد مﻄاﻟﻌه،ﺟمﻌیتی است که مﻄاﻟﻌه بر روی آن انﺠام می شود در ﺟامﻌه آماری دقیق باﯾستی مشخص شود که چه افراد و با چه ﺻفاتی،
ﺟﺰو ﺟامﻌه آماری تحقیق قرار می ﮔیرند و درﺻورت داشتن اﻃﻼعات آماری تﻌداد آن نیﺰ اشاره شود .مﺠموعه ای از افراد ﯾا واﺣدها که دارای
ﺣداقﻞ ﯾک ﺻفت مشترک باشند را ﺟامﻌه ی آماری میگوﯾیﻢ
نمونه نمونه عبارتست از تﻌدادی از افراد ﺟامﻌه که ﺻفات آنﻬا با ﺻفات ﺟامﻌه مشابﻬت داشته و مﻌرف ﺟامﻌه بوده از تﺠانس و همگنی با افراد
ﺟامﻌه برﺧوردار باشند.
www.Bioidea.ir
-15نحوه ی جمع آوری اطالعات(از لحاظ منابع):
اﻟﻒ -قلمرو موضوعی :در ﻃرح تحقیق ﺣیﻄه موضوعی موضوع و مساﻟه پژوهش باﯾد بﻄور کلی بیان شود .
ب -قلمرو مکانی :محیﻂ پژوهش باﯾستی به دقت مﻌلوم ﮔردد که پژوهش در چه مﮑانی ﺻورت می ﮔیرد .باﯾد دﻟیﻞ انتخاب آن محیﻂ
برای انﺠام پژوهش مورد نظر را توضیح داد و استدالل نمود که چرا محیﻂ انتخابی ،محیﻂ مناسبی برای انﺠام اﯾن پژوهش است.
ج -قلمرو زمانی :با توﺟه به انﺠام پژوهش در دامنه زمانی ﺧاﺻی و اهمیت زمان در ﺟمﻊ آوری داده ها،قلمرو زمانی به شﮑلی واضح و
روشن مورد توﺟه و اشاره قرار می ﮔیرد
www.Bioidea.ir
-17زمانبندی اجرایی تحقیق
تﻌیین زمان دقیق تحقیق مستلﺰم ﺧرد کردن فﻌاﻟیت هاست که در ﺟدوﻟی مربوط(ﺟدول ﮔانت) درج میگردد .برای تﻬیه ی اﯾن ﺟدول
چند نﮑته را باﯾد در نظر ﮔرفت:
: 4زمان های مضاعﻒ ﻃرح ﯾﻌنی زمان هاﯾی که در آن بیش از ﯾک فﻌاﻟیت ﺻورت میگیرد مﻌرفی شوند.
: 5زمان های ﺧﻼ اﺣتماﻟی را مﻌرفی کرده و دﻟیﻞ عدم فﻌاﻟیت در آن بازه زمانی ارائه شود.
-18منابع :منابعی که در نوشتن پروپوزال استفاده شده اند باید ذکر شود
منابﻊ و مآﺧﺬ اساسی که در اﺟرای پاﯾان نامه از آنﻬا استفاده ﺧواهد شد به ترتیب ﺣروف اﻟفبای نام ﺧانوادﮔی موﻟﻒ و به ﺻورت ذﯾﻞ
نوشته میشود
نام ﺧانوادﮔی(کامﻞ) -نام(مخفﻒ) -سال چاپ -عنوان کتاب -مترﺟﻢ -انتشارات -تﻌداد ﺻفحات کتاب
در مورد مقاالت نیﺰ با توﺟه به فرمتی که مرکﺰ مربوﻃه مد نظر دارد ﯾﮑی از فرمت های موﺟود در برنامه ی اند نوت ﯾا ساﯾر برنامه های
ﺟمﻊ آوری اسناد را انتخاب میﮑنیﻢ فرمت های ونﮑور و هاوروارد از راﯾج ترﯾن ها هستند.
www.Bioidea.ir
منابع این فایل آموزشی:
ﺟﺰوه ی آموزشی نحوه ی نوشتن پروپوزال سرکار ﺧانﻢ دکتر هاشمی زاده
ﺟﺰوه ی اموزشی دکتر نوﯾد فاتحی راد از مرکﺰ مدﯾرﯾت و برنامه رﯾﺰی
امیدوارﯾﻢ اﯾن فاﯾﻞ آموزشی برا شما عﺰﯾﺰان و دوستداران دانش مفید بوده باشد برای دانلود ساﯾر محﺼوالت
آموزشی راﯾگان شرکت اﯾده زﯾست نوترکیب به ساﯾت شرکت به نشانی www.Bioidea.irو همچنین به
کانال تلگرامی ما به ادرس https://t.me/bioidea_irمراﺟﻌه بفرماﯾید.
کارشناس ارشد زیست شناسی سلولی و مولکولی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و
www.Bioidea.ir