Professional Documents
Culture Documents
Białe oko
– diagnostyka różnicowa
w chorobach okulistycznych małych zwierząt
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
14 www.weterynaria.elamed.pl
OKULISTYKA WETERYNARIA W PRAKTYCE
1 2
3 4
Ryc. 1. Budowa oka; Ryc. 2. Dystrofia nabłonka rogówki u rasy mops; Ryc. 3. Prawidłowy wygląd oka u psa rasy beagle; Ryc. 4. Dystrofia śródbłonka rogówki u psa rasy chihuahua
ale nie zawsze symetrycznie. Choroba ki. U pacjentów z obniżoną przezier- znanie powinno zawierać: dokładne
może postępować bez objawów bólo- nością rogówki w przebiegu wtórnej badanie okulistyczne, wykonanie te-
wych i utraty widzenia, chyba że docho- keratopatii pęcherzowej wykonuje się stu łzowego Schirmera, dokładne ba-
dzi do tworzenia się pęcherzy i owrzo- pełny przeszczep spojówki na rogówkę. danie lampą szczelinową, barwienie
dzeń rogówki. fluoresceiną, pomiar ciśnienia śródgał-
Rasy predysponowane to: Boston Wrzody rogówki kowego. Ważna jest klasyfikacja uszko-
Terrier, jamnik, pudel miniaturowy Wrzodami rogówki nazywamy każ- dzenia na: wrzody proste i powikłane,
i chihuahua. Rozpoznanie odbywa się de uszkodzenie jej powierzchni, prze- wrzody powierzchowne lub głębokie.
na podstawie objawów klinicznych. Le- biegające z zapaleniem. Jest to bardzo Leczenie może obejmować postępo-
czenie objawowe przez podawanie hy- częsty problem w okulistyce weteryna- wanie farmakologiczne, chirurgiczne
perosmotycznych maści z chlorku sodu ryjnej. Powoduje on zmiany koloru ro- i kombinację obu metod.
powoduje zmniejszanie się obrzęku, gówki poprzez obrzęk jej zrębu i utratę
można też zastosować NLPZ (nieste- przezroczystości. Woda z przedrogów- Blizna rogówki
rydowe leki przeciwzapalne) w posta- kowego filmu łzowego dostaje się Po wygojeniu ubytku na rogówce pozo-
ci kropli do oczu. W zaawansowanych do zrębu i pojawiają się zmętnienie staje ślad w postaci zwłóknienia. Pod-
przypadkach można wykorzystać ter- oraz odbarwienie, które utrzymują się czas naprawy uszkodzonego zrębu
mokeratoplastyk lub terapię laserem do wypełnienia tego uszkodzonego ob- dochodzi do gromadzenia się fibryli
CO2, polegającą na wykonywaniu po- szaru przez nowy nabłonek i przywró- kolagenu. Ich przebieg nie jest regular-
wierzchniowych oparzeń zrębu rogów- cenia równowagi osmotycznej. Rozpo- ny, dlatego ograniczają przechodzenie
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
16 www.weterynaria.elamed.pl
OKULISTYKA WETERYNARIA W PRAKTYCE
5 6 7
Rys. 5. Wrzód rogówki błony Descemeta tzw. descemetocele; Ryc. 6. Blizna rogówki po usunięciu skórzaka (dermoid); Ryc. 7. Bielmo u rasy Yorkshire terrier
światła przez rogówkę. Pojawia się cha- Może występować zarówno jednoocz- ze sobą spojówek do trzeciej powieki
rakterystyczna „chmurka”, czyli blizna. nie, jak i obuocznie. i spojówek z rogówką.
W czasie życia zwierzęcia blizny stają Klasyczne objawy to: rogówka bez Rozpoznanie odbywa się na podsta-
się bardziej przezierne, szczególnie wi- połysku (sucha), wydzielina o charak- wie objawów klinicznych. Leczenie chi-
doczne jest to u zwierząt młodych oraz terze śluzowym lub śluzowo-ropnym, rurgiczne powinno być wdrożone jeśli
u kotów. U psów bardzo często docho- przekrwienie i obrzęk spojówek, owrzo- są zaburzenia w ruchomości powiek,
dzi o pigmentacji blizny (szczególnie dzenie rogówki, waskularyzacja i pig- brak możliwości zamykania oczu przez
u ras brachycefalicznych m.in Shih tzu, mentacja rogówki, silny kurcz powiek zwierzę, brak widzenia. Nie powinno
mops, buldog francuski). Do opisu wiel- (blepharospasm), w przypadku neuro- przeprowadzać się operacji jeśli nie wy-
kości blizny można użyć następującej gennego KCS – suchość jednego noz- leczona jest ogólna infekcja oraz bakte-
nomenklatury: nebula – małe zmętnie- drza po stronie oka objętego procesem ryjna infekcja oczu. Po operacji często
nie, nacula – mętna plamka, i w końcu zapalnym. można zauważyć ponownie zarastanie
leukoma – bielmo. Rozpoznanie odbywa się na podsta- spojówek w wyniku agresywnego dzia-
wie objawów klinicznych, wywiadu, te- łania wirusa, jest to najprawdopodob-
KCS – Keratoconjunctivitis stu Schirmmera, badania barwnikami: niej związane z obniżoną odpornością
sicca (suche zapalenie rogówki fluoresceiną czy różem bengalskim. w przebiegu procesu chirurgicznego
i spojówki) Przydatne jest wykonanie badań ogól- i znieczulenia pacjenta.
Istnieje wiele przyczyn powstawania nych, morfologii i biochemii krwi oraz
KCS, m.in: polekowe, immunologicz- innych badań diagnostycznych, któ- Soczewka lens
ne, idiopatyczne, pozabiegowe, poura- re pozwolą nam potwierdzić lub wy- Soczewka to przezroczysta, nieuna-
zowe, wrodzone, zakaźne, neurogen- kluczyć inne choroby tła immunolo- czyniona, dwuwypułka struktura. Jej
ne, jatrogenne czy wynikające z wieku gicznego. zapotrzebowanie na składniki odżyw-
pacjenta. Leczenie, głównie farmakologicz- cze zaspokaja ciecz wodnista. Przed-
Do najczęściej występującego zali- ne, odbywa się za pomocą, stosowa- nia powierzchnia soczewki kontaktuje
czamy to na tle immunologicznym. Ko- nia sztucznych łez, leków przeciwza- się z tęczówką i źrenicą, a od tyłu so-
mórki nabłonka groniastego gruczołów palnych, w przypadku silnych infekcji czewka kontaktuje się z ciałem szkli-
łzowych są chronione przez barierę również antybiotyków. Zalecane jest stym. Soczewka składa się z: torebki,
krew – łzy. Jeśli dojdzie do przerwa- stosowanie leków immunosupresyj- nabłonka i włókien soczewki. Możemy
nia tej bariery, rozpoczyna się proces nych jak cyklosporyna czy takrolimus. wyróżnić w niej korę (cortex lentis) i ją-
uszkadzania komórek nabłonka i roz- Możliwe są również transpozycja prze- dro (nucleus lentis).W czasie życia so-
wijanie się KCS, czyli najprościej mó- wodu ślinianki przyusznej oraz prze- czewka rośnie, a w obszarze równiko-
wiąc, powodują niedobór łez. Rasy szczep komórek macierzystych do gru- wym pojawiają się nowe włókna, które
predysponowane to: Angielski Cocker czołu łzowego. są odkładane na istniejące już warstwy,
spaniel, Boston terrier, Yorkshire terrier, co powoduje przesuwanie tych najstar-
West Highland white terrier, Buldog an- Symblepharon szych do środka soczewki. Leży ona
gielski, Cavalier King Charles spaniel, Schorzenie występujące głównie u ko- pośrodku źrenicy, efekt ten umożliwia-
Lhasa Apso i bloodhound. cich pacjentów związane z obecno- ją włókna kolagenowe, które przytwier-
KCS jest bardzo często występującym ścią herpeswirusa. W wyniku infekcji dzone do wyrostów rzęskowych pełnią
schorzeniem u psów, rzadziej u kotów. wirusowej dochodzi do zrastania się funkcję podtrzymujących więzadeł.
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
18 www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE OKULISTYKA
8 9
Główną rolą soczewki jest dostosowy- Etapy rozwoju zaćmy: Zwichnięta soczewka
wanie oka do oglądania przedmiotów 1. Zaćma początkowa – początkowe, do przedniej komory
z różnych odległości, czyli pełni funk- ogniskowe zmętnienie soczewki, Do zwichnięcia soczewki dochodzi
cję akomodacji. brak wpływu na widzenie. w wyniku pęknięcia obwódki rzęsko-
2. Zaćma niedojrzała – zmętnienie wej i przesunięcia się soczewki z cia-
Nukleoskleroza soczewki soczewki zaczyna być bardziej wi- ła szklistego. Może ona przesunąć się
U psów powyżej 7. roku życia docho- doczne, zwierzę jeszcze widzi. Prze- do przodu, do tyłu lub w płaszczyź-
dzi do zmian degeneracyjnych soczew- zroczystość soczewki zmniejsza nie poziomej. W artykule omawia-
ki i powstania tzw. „sklerozy soczewki”. się. W badaniu oftalmoskopowym my efekt białego oka, a więc najlepiej
Na równiku soczewki powstają nowe widoczny jest obraz, może być lekko uwidoczniony w sytuacji zwichnię-
komórki, co powoduje przesuwanie rozmazany (efekt patrzenia przez cia do przedniej komory oka. Zwich-
tych starszych w kierunku jądra. W wy- zaparowaną szybę). Obecny refleks nięcie soczewki może być pierwot-
niku nagromadzenia się wielu komórek z makaty odblaskowej. ne lub wtórne do m.in: urazu, jaskry,
jądro ulega stwardnieniu. Klinicznie 3. Zaćma dojrzała – soczewka całko- zaćmy, zapalenia błony naczyniowej
jest to widziane w postaci biało-szare- wicie zmętniała, zwierzę nie widzi. lub zmiany rozrostowej wewnątrz- lub
go zamglenia, bardzo często mylonego Siatkówka nie jest dostępna w bada- okołogałkowej.
przez lekarzy z zaćmą. Nie powoduje niu oftalmoskopowym. Brak refleksu Przednie zwichnięcie należy zakwa-
utraty wzroku, tylko jego osłabienie z makaty odblaskowej. lifikować jako nagły przypadek okuli-
wynikające ze spowolnionej akomo- 4. Zaćma przejrzała – dochodzi do styczny i odesłać do lekarza specjali-
dacji soczewki. zmian rozpływnych soczewki. sty. Objawy przy zwichnięciu soczewki
Rozpoznanie odbywa się na podsta- Rozpoznanie odbywa się na posta- to obrzęk rogówki – soczewka przy
wie objawów klinicznych, podając lek wie objawów klinicznych. Zaćma po- każdym ruchu zwierzęcia obija się
rozszerzający źrenicę, np. Tropicami- czątkowa nie wymaga leczenia, ale jej o śródbłonek, co powoduje jej obrzę-
dum 0,5% do worka spojówkowego. kolejne etapy wymagają leczenia chi- ki i uszkodzenia, silny ból oka, wtór-
Po 20 min należy zbadać pacjenta, wy- rurgicznego. Predyspozycje rasowe: na jaskra (soczewka pociąga za sobą
korzystując oświetlenie wiązki silnego Boston terrier, bichon, Cocker spa- ciało szkliste, obecność ciała szkliste-
światła odbijającego się od makaty od- niel, labrador retriever, sznaucer mi- go w komorze przedniej uniemożli-
blaskowej. W przypadku „sklerozy so- naturowy, pudel miniaturowy i sybe- wia odprowadzanie cieczy wodnistej,
czewki” zobaczymy przezroczystość rian husky. prawidłową jej cyrkulację i dochodzi
i odbicie od siatkówki. Schorzenia nie do wzrostu ciśnienia śródgałkowe-
da się wyleczyć chirurgicznie. Komora przednia oka go). Może zdarzyć się, że ocena ulo-
Komora przednia gałki ocznej kowania soczewki będzie trudna, np.
Zaćma (camera bulbi oculi anterior) w przebiegu urazów oka z wylewem
Soczewka to przezroczysta struktura, Przestrzeń wypełniona cieczą wod- krwi do przedniej komory, wtedy przy-
otoczona torebką, jej zmętnienie nazy- nistą, ograniczona od przodu tyl- datne jest wykonanie badania ultraso-
wamy zaćmą (łac. cataracta). Zmętnie- ną powierzchnią rogówki, a od tyłu nograficznego.
nie to może mieć różne: kształt, wiel- częścią ciała rzęskowego, tęczówką Leczenie polega na usunięciu so-
kość, położenie, etiologię i pojawiać się i odcinkiem przedniej powierzchni czewki za pomocą wewnątrztorebkowej
w różnym wieku zwierzęcia. soczewki. ekstrakcji lub fakoemulsyfikacji.
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
www.weterynaria.elamed.pl 19
OKULISTYKA WETERYNARIA W PRAKTYCE
10 11a
11b 12
13 14
Ryc. 10. Symplepharon u kota europejskiego; Rys. 11a-b. Nukleoskleroza soczewki; Ryc. 12. Zaćma u królika; Ryc. 13. Zaćma dojrzała; Ryc. 14. Zaćma przejrzała
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
20 www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE OKULISTYKA
Ropostek
Rodzaj osadu rogówkowego zawierają-
cy w sobie komórki zapalne (makrofa-
gi, limfocyty, neutrofile) przywierający
do śródbłonka rogówki. Jeśli nagroma-
dzi się ich duża ilość, utworzą białą
warstwę w komorze przedniej oka zwa-
ną ropostkiem (Hypopyon). Często od-
notowuje się je w zapaleniu trzewnej
u kotów (FIP) lub białaczce. Ropostek
jest jednym w objawów klinicznych za- 15 16
palenia błony naczyniowej.
Jaskra
Jest to choroba nerwu wzrokowego
związaną z uszkodzeniem komórek
zwojowych siatkówki, która prowadzi
do ślepoty zwierząt. Jaskrę możemy
podzielić na pierwotną i wtórną. Jaskra
pierwotna opisuje patologię związaną
z wrodzoną predyspozycją do podwyż-
szonego ciśnienia wewnątrzgałkowego 17a 17b
i/lub zwyrodnienia nerwu wzrokowe-
go. Objawy są następujące: kurcz po- Ryc. 15. Zwichnięcie soczewki do przedniej; Ryc. 16. Zwichnięcie soczewki z zaćmą do przedniej komory; Ryc. 17a-
wiek, obrzęk rogówki, obrzęk i silne b. Ropostek
przekrwienie naczyń nadtwardówko-
wych, źrenica zwężona lub rozszerzo- Jaskra wtórna, która występuje dużo środkową warstwą oka. Obejmuje tę-
na, pogorszenie lub utrata wzroku. Ja- częściej niż pierwotna, może wiązać się czówkę, ciało rzęskowe i naczyniów-
skra pierwotna u psów jest chorobą z wieloma przyczynami, m.in.: zwich- kę. Zapalenie tych struktur może wy-
obustronną. Po zdiagnozowaniu jej nięcie soczewki, miejscowy lub rozsia- nikać z wielu przyczyn i prowadzić
w jednym oku, nawet przy braku obja- ny nowotwór, zapalenie błony naczy- do uszkodzenia struktur wewnątrz
wów klinicznych w drugim, zdrowym niowej, odklejenie siatkówki, tęczówka oka, potencjalnie prowadząc do utra-
oku, należy wdrożyć leczenie profilak- bombiasta. Objawy klinicznie są takie ty wzroku.
tyczne tego oka i kontrolować regular- same jak w jaskrze pierwotnej, może Zapalenie błony naczyniowej oka jest
nie ciśnienie wewnątrzgałkowe. Rasy dotyczyć jednego lub obu oczu. stanem zapalnym środkowej warstwy
predysponowane do wystąpienia ja- Diagnostyki dokonuje się na pod- oka. Objawy to: obrzęk, zaczerwienie-
skry pierwotnej to: Cocker spaniel an- stawie objawów klinicznych i pomia- nie, łzawienie, światłowstręt, kurcz po-
gielski, husky syberyjski, Boston ter- ru ciśnienia śródgałkowego tonome- wiek, ból.
rier, chow chow, Shiba Inu, Shar Pei, trem. Rozpoznanie choroby, lokalizacji Pojawiają się wtedy: komórki zapalne
basset, beagle, dog niemiecki, norwe- zmian, przyczyny i szybkie wdrożenie w komorze przedniej lub przylegające
ski elkhound, Akita, labrador, flat co- odpowiedniego leczenia jest niezbęd- do śródbłonka, ropostek, nastrzykanie
ated retriever, golden retriver i inne. ne do skutecznego opanowania jaskry. naczyń nadtwardówki, obrzęk rogów-
Wyróżnia się dwie formy: jaskrę pier- Im dłużej jest wyższe ciśnienie w oku, ki, miosis (zwężenie źrenicy), obniżo-
wotną z otwartym kątem przesączania tym szanse na widzenie maleją, a na- ne ciśnienie śródgałkowe, zmętnienie
(POAG, primary open – angle glaucoma) wet często jego odzyskanie jest nie- tęczówki lub ciała szklistego, obrzęk
oraz jaskrę pierwotną z zamkniętym możliwe. Przyczyną, która prowadzi siatkówki lub jej odklejenie.
kątem przesączenia (PACG, primary do nieodwracalnej utraty wzroku, jest Zapalenie błony naczyniowej może
angle-closure glaucoma). Aby to odróż- bardzo wysokie ciśnienie utrzymujące być spowodowane:
nić, powinno się wykonać badanie go- się 24-72 godzin. • urazem – tępy lub penetrujący uraz
nioskopowe. W pierwszym przypadku Leczenie to farmakoterapia polegają- albo ciało obce w rogówce,
nie stwierdzimy zmian w kącie prze- ca na podawaniu leków obniżających ci- • różnymi rodzajami infekcji w obrębie
sączania, natomiast w PACG badanie śnienie, leków przeciwzapalnych i prze- oka – wewnątrz oka (bakteryjna,
pokaże nam zwężenie lub całkowite ciwbólowych, czasami w połączeniu grzybicza, pierwotniakowa, wiruso-
zamknięcie kąta przesączania. Należy z leczeniem chirugucznym. wa, pasożytnicza) lub na powierzch-
zapamiętać, że jaskra z zamkniętym ką- ni oka (rogówka),
tem występuje osiem razy częściej niż Uveitis • niektórymi rodzajami nowotworów
ta z otwartym i występuje predyspozy- Słowo „zapalenie błony naczyniowej (lub w zespole paranowotworowym)
cja płciowa jaskry, dwukrotnie wyższa oka” oznacza zapalenie wewnątrz – pierwotnych lub metastatycznych
zachorowalność u suk niż u psów. oka. Błona naczyniowa (uvea) jest do wnętrza oka,
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
www.weterynaria.elamed.pl 21
OKULISTYKA WETERYNARIA W PRAKTYCE
18 19 20
Ryc. 18. Jaskra u psa rasy Shih tzu; Ryc. 19. Uveitis; Ryc. 20. Odklejenie siatkówi u psa rasy bokser
STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2019
22 www.weterynaria.elamed.pl