Higiena rąk to najlepszy sposób zapobiegania rozprzestrzenianiu

się zarazków i zakażeń. Zaledwie 20 sekund mycia rąk lub

zastosowanie środka odkażającego do rąk na bazie alkoholu zabija
zarazki powodujące zakażenia.

Higiena rąk to prosta czynność, ale brak konsekwentnego jej

przestrzegania stanowi ogólnoświatowy problem w sektorze
opieki zdrowotnej.

Personel medyczny realizuje higienę rąk w praktyce poprzez: stosowanie

6-etapowej techniki higieny rąk, zasady 5 momentów higieny rąk,
stosowanie rękawic ochronnych, unikanie noszenia jakichkolwiek rzeczy
poniżej łokcia, noszenie krótkich naturalnych paznokci.

Jak prawidłowo myć ręce mydłem i

wodą?
1. Zwilżyć ręce ciepłą wodą. Najlepiej używać mydła w płynie.
Nałożyć odpowiednią ilość mydła na obie ręce.
2. Pocierać ręce do wytworzenia się piany. Pocierać pianą na
wierzchniej części dłoni, pomiędzy palcami oraz wokół i pod
paznokciami.
3. Kontynuować pocieranie rąk przez co najmniej 20 sekund.
4. Dokładnie spłukać dłonie pod ciepłą bieżącą wodą.
5. Wytrzeć ręce ręcznikiem papierowym.
6. W razie potrzeby użyć suchego ręcznika papierowego do
zakręcenia kranu i przy otwieraniu drzwi.

Jak prawidłowo odkażać ręce

środkiem odkażającym na bazie
alkoholu?
1. Nałożyć wystarczającą ilość środka odkażającego na obie
dłonie.
2. Pocierać ręce, a następnie wetrzeć środek odkażający we
wierzchnią część dłoni, między palcami oraz wokół i pod
paznokciami.
 3. Kontynuować pocieranie rąk do ich wyschnięcia. Jeśli użyto
wystarczającej ilości środka dezynfekującego, ręce nie
powinny wyschnąć przed upływem co najmniej 20 sekund. Nie
należy płukać rąk wodą ani osuszać ich ręcznikiem.

Przenoszenie patogenów związanych z opieką zdrowotną za

pośrednictwem rąk

Przenoszenie patogenów związanych z opieką zdrowotną

następuje poprzez kontakt bezpośredni i pośredni, drogą
kropelkową, w powietrzu i poprzez nośnik. Transmisja za
pośrednictwem skażonych rąk personelu medycznego stanowi
najpowszechniejszy model przenoszenia patogenów
występujący w większości placówek opieki zdrowotnej i zdarza
się wtedy, gdy dojdzie do następującej po sobie
pięciostopniowej sekwencji:
(1) drobnoustroje są obecne na skórze pacjenta lub zostały
przeniesione na przedmioty znajdujące się w
bezpośrednim otoczeniu pacjenta;
(2) następnie zostają przeniesione na ręce pracownika ochrony
zdrowia;
(3) drobnoustroje muszą mieć zdolność przeżycia przynajmniej
kilku minut na rękach personelu ochrony zdrowia
(4) niewystarczające mycie lub antyseptyka rąk przez personel
medyczny lub zaniechanie tej czynności, lub użycie
niewłaściwego środka do higieny rąk;
(5) skażona ręka lub ręce osoby opiekującej się pacjentem
muszą wejść w bezpośredni kontakt z innym pacjentem lub
przedmiotem, z którym ten drugi pacjent wejdzie w kontakt.

Liczne badania dowiodły, że ręce lub rękawice pracowników

ochrony zdrowia mogą być skażone pałeczkami gram-
ujemnymi, bakteriami gronkowca złocistego (S.aureus),
 enterokokami lub bakteriami Clostridium difficile, nawet wtedy,
gdy wykonują „czyste procedury” lub tylko dotykają skóry
hospitalizowanych pacjentów.Im dłuższa ekspozycja na
skażone powierzchnie tym większe ryzyko przeniesienia
bakterii na skórę.

Niewłaściwe oczyszczanie rąk (np. użycie niewystarczającej ilości

produktu i/lub zbyt szybkie wykonanie czynności
higienicznych) skutkuje nieprawidłowym odkażeniem rąk.
Naturalnie, gdy personel ochrony zdrowia nie oczyści
prawidłowo rąk po wykonaniu zabiegów przy jednym pacjencie
i/lub między pacjentami, prawdopodobnie dojdzie do
przeniesienia drobnoustrojów.

Zalecenia WHO: Wskazania do higieny rąk obejmują

1. Użycie mydła w przypadku widocznego zabrudzenia lub poplamienia krwią lub innymi płynami
ustrojowymi, po skorzystaniu z toalety oraz w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia ekspozycji
na organizmy przetrwalnikujące, w tym C. difficile.

2. Odkażanie rąk przy pomocy płynów na bazie alkoholu należy zastosować w poniższych
sytuacjach:

a) Przed i po kontakcie z pacjentem

b) Przed obsługą inwazyjnych urządzeń w opiece nad chorym bez względu na użycie rękawiczek
ochronnych

c) Po kontakcie z płynami ustrojowymi, wydzielinami, błonami śluzowymi, uszkodzoną skórą lub

opatrunkami

d) Przechodząc w trakcie badania z zakażonego obszaru pacjenta do innego

e) Po kontakcie z otoczeniem pacjenta (pościelą, urządzeniami medycznymi, łóżkiem)

f) Przed założeniem i po zdjęciu sterylnych i niesterylnych rękawiczek

3. Mydło i środki odkażające na bazie alkoholu nie powinny być stosowane łącznie.

Zrzut 5 momentów higieny i tabelka

Trochę historii
Higiena rąk jest najważniejszym elementem strategii walki z zakażeniami związanymi z opieką
zdrowotną (health care associated infection, HCAI).1,2 Odpowiednio przeprowadzona jest
uważana za skuteczną metodę zapobiegania transmisji patogenów pomiędzy pracownikami służby
zdrowia, pacjentami a otoczeniem. Jej skuteczność jest również zauważalna w instytucjach,
szkołach i domach opieki. Mimo wszystko ważność tej prostej procedury wydaje się być
niedoceniania przez pracowników służby zdrowia, wśród których przestrzeganie zasad prawidłowej
higieny rąk wg Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) waha się od
5% do 89%. Pierwszym, który zwrócił uwagę na konieczność odpowiedniej higieny rąk w celu
zapobiegania zakażeniom szpitalnym dopiero w drugiej połowie XIXw. był wegierski lekarz Ignaz
Philipp Semmelweis (1818-1865), który powiązał gorączkę połogową z zabrudzonymi rękami
pracowników w oddziale położniczym. Zauważył on, że w oddziale w którym pracowali lekarze i
studenci wcześniej odbywający zajęcia w prosektorium, śmiertelność wśród pacjentek była
dwukrotnie wyższa niż w oddziale gdzie pracowały tylko położne. Semmelweis postulował, że
mycie rąk samym mydłem i wodą jest niewystarczające i dodatkowe odkażanie roztworem wapna i
chloru może być skuteczne, co udowodnił w trakcie przeprowadzonej przez siebie obserwacji.
Badanie Semmelweisa było pierwszym tego typu doświadczeniem, które udowodniło, że zwykłe
mycie rąk w szpitalu jest niewystarczające i poprzez odpowiednią dezynfekcję możemy zmniejszyć
ryzyko związane z zakażeniami szpitalnymi. Postulaty Semmelweisa spotkały się z dużą krytyką
środowiska medycznego Około 100 lat trwał proces zakorzeniania się wyników
tych badań w świadomości personelu medycznego. W efekcie tego
procesu w latach 60. XX w. w Stanach Zjednoczonych powstały pierwsze
zalecenia dotyczące mycia rąk w placówkach medycznych, opracowane
przez European Center for Disease Prevention and Control (ECDC).
Następnie w latach 70. XX w. w Wiedniu Manfred Rotter udowodnił, że
higiena rąk wykonywana z użyciem środków dezynfekcyjnych na bazie
alkoholu wcieranych w dłonie jest skuteczniejsza niż mycie rąk i powinna
być zalecana w obszarze medycznym. W 2002 r. Healthcare Infection
Control Practices Advisory Committee (HICPAC) wydał przewodnik
rekomendujący użycie środków dezynfekcyjnych do rąk – jako procedury
alternatywnej do ich umycia z użyciem wody i mydła, mającej być
standardem w kontakcie z pacjentem. Zalecenia te zostały przyjęte
również przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organiza-
tion – WHO) i wydane w formie przewodnika w 2009 r. [1].
Przetłumaczono je także na język polski i wydano jako dokument WHO o
nazwie Wytyczne WHO dotyczące higieny rąk w opiece zdrowotnej.
Mimo to nadal dużym wyzwaniem jest promocja prawidłowej higieny rąk wśród pracowników
służby zdrowia.

Sześcioetapowa technika
higieny rąk (technika AYLIFFE’A) – dokładność w dekontaminacji rąk
Zalecana przez WHO 6-etapowa technika mycia i (lub) dezynfekcji rąk została
wprowadzona w postaci norm europejskich w 1997 r. przez European Committee for
Standarization, a w Polsce implementowana przez Polski Komitet Normalizacyjny w
2002 r. jako normy o numerach PN-EN 1499 i PN-EN 1500. Technika ta nazywana jest
również techniką Ayliffe’a .

W technice tej znaczenie ma kolejność wykonywania kolejnych kroków higieny rąk:

• pocierać dłoń o dłoń,

• pocierać część dłoniową prawej dłoni o powierzchnię grzbietową drugiej dłoni,

zmiana rąk,

• złożyć dłonie, palce splecione, przesuwać palce jednej dłoni między palcami
drugiej dłoni aż do zagłębień między palcami,

• pocierać grzbietową powierzchnię zgiętych palców jednej dłoni pod zgiętymi

palcami drugiej dłoni,

• kciuk prawej dłoni ujęty w lewą dłoń, wykonywać ruchy obrotowe wokół kciuka,
zmiana dłoni,

• obrotowo pocierać opuszki palców prawej dłoni w zagłębieniu dłoniowym lewej

dłoni, zmiana rąk

Opisane w tych normach kolejne ruchy rąk pozwalają na ich dokładną

dekontaminację i eliminują pomijanie niektórych okolic rąk w procesie ich mycia
i dezynfekcji. Opanowanie tej techniki stanowi pierwszy krok w procesie
wdrażania zasad higieny rąk w zakładach opieki zdrowotnej. Tymczasem często
technika ta nie jest wystarczająco opanowana przez studentów kierunków
medycznych przed pierwszym kontaktem z pacjentem, jak również przez
pracowników medycznych aktywnych zawodowo. W badaniu przeprowadzonym
w 2016 r. w Polsce aż 75% badanych lekarzy i studentów medycyny nie potrafiło
poprawnie wykonać higienicznej dezynfekcji rąk wg techniki Ayliffe’a. W
badaniu tym personel medyczny często zapominał, jaka jest kolejność
poszczególnych ruchów, lub pomijał niektóre etapy mycia i/lub dezynfekcji .

Pięć momentów higieny rąk – Wskazania medyczne do higieny rąk

Światowa Organizacja Zdrowia w wytycznych z 2009 r. zaleca, aby higiena rąk była
realizowana metodą ich dezynfekcji zgodnie z zasadą 5 momentów higieny rąk.
Znajomość i umiejętność zastosowania 5 momentów higieny rąk uważa się za
najważniejszy element profilaktyki zakażeń szpitalnych. Zgodnie z tymi zaleceniami
higiena rąk powinna być zastosowana w 5 sytuacjach związanych z udzielaniem
świadczeń zdrowotnych:

• przed dotknięciem pacjenta,

 • przed aseptyczną czynnością,

• po kontakcie z płynami ustrojowymi (procedurą „brudną”),

• po dotknięciu pacjenta,

• po kontakcie ze środowiskiem pacjenta.

•
• Dla pracowników medycznych najważniejsze znaczenie ma umiejętność
rozpoznawania tych sytuacji (5 momentów wskazanych przez WHO), w których
powinno się wykonać dezynfekcję rąk w kontakcie z pacjentem . Jednak aby
rozpoznać te sytuacje, niezbędna jest ich znajomość. Warto zaznaczyć, że zasada
5 momentów higieny rąk jest interpretowana jako wskazania medyczne w
odróżnieniu od wskazań socjalnych. W praktyce personel medyczny często myli
te wskazania i wykonuje higienę rąk nie w tych sytuacjach, które są istotne dla
bezpieczeństwa pacjenta, np. przed wyjściem z pracy . Badanie przeprowadzone
w 2016 r. w Polsce w grupie 100 lekarzy i studentów medycyny, którzy
reprezentowali różne uczelnie medyczne i pracowali w różnych szpitalach,
wykazało, że badani cechowali się słabą znajomością zasady 5 momentów
higieny rąk. W badaniu tym respondenci poproszeni o wymienienie 5 momentów
higieny rąk wskazywali: 74% przed czystą lub aseptyczną czynnością, 61% przed
kontaktem z pacjentem, 57% po kontakcie z pacjentem, 12% po ekspozycji na
płyny ustrojowe i 1% po kontakcie z otoczeniem pacjenta .

Stosowanie rękawic ochronnych – tylko tam, gdzie są wskazania

Higiena rąk to pojęcie obejmujące mycie i/lub dezynfekcję rąk, i/lub użycie rękawiczek.
Zasady stosowania rękawic ochronnych zostały zdefiniowane przez WHO w
dokumencie z 2009 r., w którym jako podstawowe wskazanie wymienia się sytuacje, co
do których można racjonalnie oczekiwać, że dojdzie do kontaktu błony śluzowej lub
naruszonej powłoki skórnej z krwią lub innym potencjalnie zakaźnym materiałem .
Prawidłowe stosowanie rękawiczek obejmuje wykonanie dezynfekcji rąk przed ich
pobraniem z opakowania i następnie po ich ściągnięciu . Niewłaściwe użytkowanie
rękawic może zwiększyć ryzyko przenoszenia krzyżowego przez zanieczyszczone
rękawiczki. Zbadano, że pracownicy medyczni najczęściej pomijają dezynfekcję rąk
przed sięgnięciem do pudełka z rękawiczkami pobierając je brudnymi rękami, co wiąże
się z potencjalnym przenoszeniem drobnoustrojów w szpitalu.

Jednakże w licznych badaniach udowodniono skuteczność ochrony rąk przed

kontaminacją drobnoustrojami, a tym samym zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się
zakażeń szpitalnych przy prawidłowym stosowaniu rękawiczek. Niestety, badania
obserwacyjne wskazują, że większość pracowników medycznych wcale nie dezynfekuje
rąk podczas zmiany rękawiczek między pacjentami. Ponadto zauważono, że
przestrzeganie higieny rąk jest często niższe w przypadku stosowania rękawiczek i ich
stosowanie nie zapobiega zanieczyszczeniu rąk.

Opisane wyżej spostrzeżenia są raczej niedostępne do obserwacji przez pacjenta,

ponieważ pacjent często nie ma możliwości bezpośredniej obserwacji działań
pracowników medycznych. Utrudniona może być również ocena zasadności i
poprawności stosowania rękawiczek ze względu na wiek, wykształcenie i miejsce
zamieszkania pacjenta. Nieświadomy pacjent może wywierać presję na pracownikach
medycznych i domagać się stosowania rękawiczek we wszystkich kontaktach. Jednakże
pracownik medyczny może edukować pacjentów, informując, że rękawiczki nie zawsze
zapobiegają przenoszeniu drobnoustrojów, i podkreślać konieczność stosowania
dezynfekcji rąk.

W badaniach zauważono, że rękawice były również nadużywane i często niewłaściwie

stosowane przez pracowników medycznych . Studenci medycyny i młodsi stażem
pracownicy medyczni częściej wskazywali na wysoką wartość używania rękawiczek w
opiece nad pacjentem. Może to sugerować deficyty wiedzy studentów medycyny w
zakresie higieny rąk i słabość kształcenia w Polsce w tym zakresie. Pracownicy
szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR) wskazywali na największą wartość w
stosowaniu rękawiczek w codziennych działaniach, co może wynikać z pracy pod presją
czasu i w sytuacjach nie zawsze możliwych do zaplanowania . Problem stosowania
rękawiczek w sytuacjach, które wymagają wykonania wielu czynności u tego samego
pacjenta, w tym procedur aseptycznych wykonywanych zanieczyszczonymi
rękawiczkami, szczególnie gdy w krótkim czasie występuje wiele wskazań, np. sytuacje
ratowania życia, jest dotąd nierozwiązany.

Problemem jest więc pomijanie higieny rąk na rzecz stosowania rękawiczek. Należy
zwrócić uwagę na wczesną edukację adeptów do zawodów medycznych w tym zakresie.

nic poniżej łokcia” i paznokcie

Liczne badania wykazały, że fartuchy lekarskie z długim rękawem (zwłaszcza mankiety)
stanowią potencjalne źródło przenoszenia drobnoustrojów . W wielu badaniach
udowodniono również, że obecność biżuterii na dłoniach pracowników medycznych
może być przyczyną nieskutecznej ich dezynfekcji . W badaniu przeprowadzonym w
Polsce w 2017 r., w którym zbadano 100 pielęgniarek, aż 28% z nich nosiło na palcach
pierścionki lub obrączkę . Wydaje się, że mimo zakazu noszenia biżuterii zbyt często
personel medyczny łamie tę zasadę, choć badania potwierdziły możliwość przeżycia
drobnoustrojów pod pierścionkami nawet w przypadku ich dezynfekcji.

Badania wykazały również iż noszenie naklejanych sztucznych paznokci typu tipsy

powinno być zdecydowanie zabronione. Nie jest rozwiązana kwestia lakierownia
paznokci, większość badań była prowadzona z użyciem lakierów tradycyjnych, a
wnioski z tych badań nie są jednoznaczne. Nie znaleziono badań dotyczących
stosowania lakierów typu odżywka i ich wpływu na higienę rąk pracowników
medycznych. Trudne w interpretacji jest również stosowanie lakierów utwardzanych
promieniami UV typu hybryda i typu żel, dlatego istnieje pilna potrzeba
przeprowadzenia badań w tym zakresie.

Wiele pielęgniarek zgłasza, że traktują lakierowanie paznokci jako rodzaj

zabezpieczenia przed uszkadzającym je działaniem środków dezynfekcyjnych czy też
element ich pielęgnacji.

Wnioski
W związku z uwidocznionymi w ramach opisanej analizy problemami związanymi z
niskimi wskaźnikami zgodności higieny rąk z wymaganiami we wszystkich grupach
zawodowych personelu medycznego, wydaje się, że problem malowania paznokci jest
drugoplanowy w odniesieniu do niestosowania zasady 5 momentów higieny rąk.
Personel medyczny wykazuje również znaczne braki wiedzy w zakresie 6-etapowej
techniki higieny rąk, co obniża skuteczność ich dekontaminacji. Nadużywanie
rękawiczek ochronnych przez personel medyczny może prowadzić do zaniechania
dezynfekcji rąk, a tym samym zwiększyć ryzyko zakażenia pacjenta. Personel medyczny
nie powinien nosić biżuterii na dłoniach, gdyż utrudnia ona skuteczną higienę rąk.
Kwestia lakierowania paznokci nie jest wystarczająco wyjaśniona w dostępnej
literaturze. Należy podjąć badania, a następnie działania środowiska pielęgniarek w celu
pokonywania trudności w pełnieniu ról zawodowych i społecznych.

Kiedy trzeba nosić rękawiczki? Wskazówki WHO

Rękawiczki ochronne zapewniają bezpieczeństwo pacjentom i pracownikom

systemu ochrony zdrowia. W Polsce zakażenia związane z opieką zdrowotną
dotyczą nawet ok. 700 000 pacjentów rocznie. Zakażenia szpitalne są dużym
problemem zdrowia publicznego, a WHO szacuje, że na świecie w skali roku
ich leczenie pochłania nawet 80 miliardów dolarów. Nic więc dziwnego, że
duży nacisk kładzie się na poprawę jakości systemów kontroli zakażeń i
potrzebę stosowania środków ochrony osobistej.
Nie takie jasne zasady zakładania rękawiczek jednorazowych
W teorii kwestia tego, kiedy zakładamy rękawiczki jednorazowe, jest
intuicyjna i każdy pracownik systemu ochrony zdrowia nie powinien mieć
problemu z odpowiedzią na to pytanie – w praktyce sytuacja wcale nie jest
oczywista. Między innymi dlatego WHO opracowało schemat, nazwany
„piramidą pomagającą podejmować decyzję, kiedy należy nosić (lub nie)
rękawiczki”.
Po pierwsze: higiena rąk
Rękawice jednorazowe chronią pacjenta oraz pracowników medycznych,
opiekunów czy osoby udzielające pomocy, przed ryzykiem zakażenia i
zapobiegają przeniesieniu czynników biologicznych za pośrednictwem rąk.
Dłonie są głównym źródłem transmisji nawet do 90% patogenów.
Drobnoustroje utrzymują się na skórze po kontakcie ze skażonymi
powierzchniami. Czas ten wynosi średnio od 2 do 60 minut, jednak w
przypadku niektórych patogenów może być znacznie dłuższy, np. dla
rotawirusa wynosi do 4 godzin, dla Staphylococcus aureus powyżej 2,5
godziny, a dla E. coli do 90 min. Z kolei koronawirus SARS-CoV-2 może
przetrwać do 3 godzin w formie aerozolu, do 24 godzin na powierzchni
kartonowej, i do 72 godzin na stali nierdzewnej lub plastiku.
Zasady używania rękawiczek jednorazowych
Nakaz noszenia rękawiczek obowiązuje cały personel medyczny. Tylko
skuteczna i dokładna higiena rąk, zachowanie zasad bezpieczeństwa oraz
zakładanie jednorazowych rękawic ochronnych pozwalają na
zminimalizowanie ryzyka zakażenia lub przeniesienia patogenu.
Należy przestrzegać następujących zasad: pracować w odzieży z krótkim
rękawem (oprócz pewnych wyjątków) i bez biżuterii mogącej przebić
rękawiczkę; pilnować higieny paznokci oraz skóry rąk, a także stosować
odpowiednio dobrane rękawice zapewniające komfort i odpowiedni poziom
ochrony.
Pracownicy medyczni powinni być przeszkoleni w zakresie prawidłowego
zakładania i zdejmowania rękawic, okazuje się bowiem, że podczas ich
zdejmowania nawet w niemal 53% przypadków dochodzi do niebezpiecznego
zanieczyszczenia skóry (amerykańskie badanie z 2015 roku na grupie 435
pracowników)
W jakich sytuacjach powinniśmy zakładać rękawiczki ochronne?
Zaproponowana przez WHO „piramida pomagająca podejmować decyzję,
kiedy należy nosić (lub nie) rękawiczki” pomaga ustalić, kiedy zakładamy
rękawiczki jednorazowe, w jakich sytuacjach wymagane są rękawice jałowe,
a w jakich nie ma potrzeby.

Rękawiczki ochronne jednorazowe nie są wymagane*:

 • W przypadku braku ekspozycji na krew, płyny ustrojowe pacjenta i
kontaktu ze skażonym środowiskiem, powierzchniami czy
przedmiotami.
• W przypadku bezpośredniego kontaktu z osobą, u której wykonuje się:
pomiar ciśnienia tętniczego krwi, pomiar tętna, kąpiel i ubieranie
pacjenta, transport, pielęgnacja oczu i uszu (bez wydzieliny) itd.
Piramida WHO wskazuje również na brak konieczności zakładania
rękawiczek przy iniekcjach podskórnych i domięśniowych, jednak
stanowisko konsultanta krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa
epidemiologicznego jest odmienne. Ważne: informacje te nie dotyczą
wyjątkowych stanów np. epidemiologicznych.
• W przypadku pośredniej styczności z pacjentem bez ryzyka kontaktu z
krwią i wydzielinami. Do takich czynności należą np. podawanie leków
doustnych, podawanie tlenu, wykonywanie dokumentacji medycznej itd.

*Z wyjątkiem stanów epidemiologicznych np. w obliczu pandemii COVID-19

lub innych.
Mimo iż we wskazanych sytuacjach rękawiczki nie są wymagane, nie
oznacza to, że nie można ich nosić dla własnego bezpieczeństwa. Ponadto
powyższe punkty nie dotyczą kontaktu z pacjentami poddanymi izolacji
kontaktowej.

Obowiązek noszenia rękawiczek niejałowych:

• W każdej sytuacji, w której zachodzi możliwość kontaktu z krwią,

płynami ustrojowymi i wydzielinami.
• Przy bezpośredniej styczności z krwią, błonami śluzowymi, uszkodzoną
skórą, materiałem potencjalnie skażonym przy zabiegach i badaniach
medycznych oraz diagnostycznych.
• Przy pośrednim kontakcie z pacjentem w sytuacjach, w których
otoczenie może być skażone wydzielinami, krwią lub płynami
ustrojowymi.

Obowiązek noszenia jałowych rękawiczek jednorazowych:

• Jednorazowe rękawiczki jałowe należy zakładać zawsze w przypadku

wykonywania procedur chirurgicznych, odbierania porodu, inwazyjnych
procedur radiologicznych, procedur związanych z dostępem
naczyniowym, czy przygotowaniem żywienia pozajelitowego i
chemioterapeutyków.

Noszenie rękawiczek – podsumowanie

„Piramida pomagająca podejmować decyzję, kiedy należy nosić (lub nie)
rękawiczki” to klarowny i polecany schemat, który uzupełniony o odpowiednią
higienę rąk i przestrzeganie procedur medycznych może zmniejszyć nawet o
połowę liczbę zakażeń szpitalnych oraz znacząco zwiększa bezpieczeństwo
samego personelu. Rękawice nie tylko zmniejszają ryzyko przeniesienia
czynników biologicznych za pomocą rąk, ale też w dużym stopniu ograniczają
liczbę wystąpień zakażeń pracowniczych, np. przy zakłuciu zatrzymują
mechanicznie ok. 50% materiału biologicznego.
Ponadto warto uczulać, aby nie tylko pracownicy ochrony zdrowia, ale też na
przykład członkowie rodziny odwiedzający chorego w szpitalu, co najmniej
dezynfekowali dłonie, a w określonych sytuacjach także stosowali rękawiczki
jednorazowe.
 
Bibliografia:
1. dr. Beata Ochocka, „Piramida stosowania rękawiczek ochronnych WHO –
polska perspektywa; kilka uwag i refleksji o groźnych infekcjach”, Magazyn
Pielęgniarki Operacyjnej, #1(18)/2017 s.7-9;
2. dr n. med. Katarzyna Majda, lek.  Sławomir Gondek, „Zmniejszenie ilości
zakażeń szpitalnych poprzez odpowiedni dobór rękawic”, Skamex Sp. z o.o.
Sp.k.;
3. Materiały Ministerstwa Zdrowia i NFZ, „Przestrzeganie higieny chroni przed
koronawirusem”, portal internetowy pacjent.gov.pl (16.03.2020);
4. World Health Horganisation, „Hand Hygiene: Why, How & When?”, portal
who.int;
5.„Stanowisko Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa
epidemiologicznego w sprawie używania rękawic ochronnych do
wykonywania iniekcji podskórnych, śródskórnych i domięśniowych”, portal
pieleganiarki.info.pl (21.09.2010);
6. Stowarzyszenie Epidemiologii Szpitalnej, „Higiena rąk w placówkach
medycznych na podstawie rekomendacji Światowej Ochrony Zdrowia”,
Szkolenie dla pracowników medycznych, portal ses.edu.pl;