Lineer Aktüatör Nedir?

Geçmişten günümüze kullanılan iş aletleri teknolojiye dayalı olarak

değişkenlik göstermektedir. Bu değişkenlik akıllı cihazlar sayesinde
meydana gelmektedir. Özellikle elektrik gücü ile çalışan aletler yaygın
biçimde kullanılmaktadır. Dönme halinde bulunan bir kuvvetin
dönüşümünü sağlayarak kuvveti hareket noktasına getiren bir alettir. Bu
ürünlere Lineer Aktüatör denir.

• Lineer sözlük anlamı “değişmesi bir doğruyla gösterilebilen”

demektir.
• Aktüatör kavramı “Eyleyici” şeklinde de ifade edilebilmektedir.
• Eyleyici, bir mekanizmayı hareket ettiren motora denilmektedir.

Bu motor bir enerji kaynağı ile çalıştırılmaktadır. Söz konusu kaynak elektrik
akımı, pnömatik basınç ya da hidrolik akışkan basıncı olabilmektedir.

Bir çeşit hareket motoru olarak karşımıza çıkan aktüatör, farklı şekillerde
kategorize edilebilmektedir. Bu kategoriler standart, hassas ve kademe
motorlu şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Standart lineer aktüatörler, günümüz dünyasının teknolojisiyle

tasarlanmıştır. Kullanıldığı alanda sürecin otomatik hale getirilmesini
sağlamaktadır. Aynı zamanda uzaktan kumanda etmeyi sağlayarak işlerin
kolaylaştırılmasına yol açar. Hassas lineer aktüatörler diğerlerine oranla
daha yüksek hızda çalışabilmektedir. Böylelikle dar alanlardaki hassas
konumlandırma gereken uygulamalarda rahatlıkla kullanılabilmektedir.
Kademe motorlu lineer aktüatörler, yüksek seviyede tasarım esnekliği
isteyen uygulamalar için uygun görülmektedir. Söz konusu aktüatör hibrit
kademe motoruyla hassas kılavuz vidasını tek gövdede birleştirmektedir.
Lineer Aktüatörler
Nerelerde Kullanılır?
Sözü geçen aktüatörler tarım makineleri, tıbbi aletler, Fabrika
Otomasyonu, malzeme taşıma gibi uygulamalar için kullanılmaktadır.
Özellikle ağır sanayi denilen sektörde pek çok aşamada ilgili Aktüatörler
işleri kolaylaştırmaktadır. İşlerin süresini kısaltmakta ve kısa sürede fazlaca
işin görülmesini sağlamaktadır. Farklı alanlar adına kullanılan yüklerin
taşınmasında oldukça tercih edilmektedir.

Endüstriyel otomasyon alanında da pek çok uygulama için kullanılır. Bunun

haricinde yenilenebilir enerji kapsamında Elektrikli Lineer Aktüatörler ön
plana çıkmaktadır. Örneğin barajların açılması yahut kapanması sırasında
kullanımını görmek mümkündür.

 Aktüatörler yüklerin hareket ettirilmesinde hızlı ve pratik bir

çözümdür.

Lineer aktüatörler rüzgar türbinlerini kontrol etmek ve panelleri

yönlendirmek noktasında kullanılır. Nakliye sistemlerinde, denizcilik
alanında ve demiryollarında da yer almaktadır. Medikal alanda otomatik
olarak hareket eden ameliyat masaları için uygun özellik taşımaktadır.
Lineer aktüatörlerin bir diğer özelliği ise bu ürünlerden geri bildirim
alınabilmektedir. Böylece bakım ve teşhis işlemleri kolay biçimde
halledilmektedir. Elektrikli sistemler Pnömatik veya hidrolik aktüatörlere
oranla daha az gürültü çıkarırlar. Çevresel açıdan da oldukça önem
taşımaktadır. Çünkü sıvı sızıntısı yapmamaktadır. Bu sayılanlar avantajları
arasında bulunmaktadır.
 THK Aktüatör Serisi

Lineer Aktüatör
Lineer Aktüatör Seçiminde Hangi
Noktalara Dikkat Edilmelidir?

Aktüatör almak isteyen birinin karşısına çok fazla seçenek çıkmaktadır.

Dolayısıyla aktüatörün hangi alanda ne amaçla kullanılacağı
doğrultusunda seçim yapmak gerekir. Seçilecek olan aktüatörün çalışma
gereksinimine göre şartlar belirlenmektedir. Ürünün çalışma prensibi 3 farklı
seçenekle karşımıza çıkar. Alet oransal biçimde yahut aç/ kapa şeklinde
seçime sunulmaktadır. Çalışma prensibi aç/ kapa şeklindeyse gerekli
fiziksel ortamın oluşturulması gerekmektedir. Bunların ardından son olarak
haberleşme sistemi belirlenmekte ve işlem tamamlanmaktadır. İlgili
noktalar dikkat edildiği taktirde seçilen aktüatör konusunda sorun
yaşanmamaktadır.

Piston tipi aktüatör Elektrikli aktüatör / vana tip

Elektrikli Lineer Aktüatör Avantajları ve
Dezavantajları Nelerdir?

Hayatımızın her alanında yangın olarak kullanılan bu sistemde kullanımınım

avantajları ve dezavantajları şu şekilde sıralanabilir.

 Kontrollerde en yüksek hassasiyet göstergesine sahiptir.

 Aktüatörlerin yeniden programlanma durumu söz konusu ise bu

işlem hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilir.

 Anında geri bildirim sunma mekanizmaları ile teşhis ve bakım

işlemleri daha kolay gerçekleşir.

 Gürültü konusunda ise pnömatik ve hidrolik adı verilen aktüatörlere

göre daha az gürültülüdürler.

 En önemli avantajı ise sıvı sızıntısı gibi bir durum olmadığı için
çevresel yönde oluşabilecek tehlikeler yaşama ihtimali yoktur.

Bilinen avantajları bu şekilde iken bir de dezavantajları vardır. Bunları da şu

şekilde sıralayabiliriz.

 Maliyet yönünden bakıldığında pnömatik ve hidrolik çeşitli

aktüatörlere göre fazla maliyetlidir.

 Ayrıca elektrikli aktüatörlerin çalışması ve performansları da

çevresel koşullara bağlı olarak ilerler.
Lineer Aktüatör Yapımında Kullanılan
Bileşenler

A. Ön / Arka Bağlantılar ne işe yarar?

• Aktüatörün ön ve arka tarafındaki uygulamaya monte edilmesine izin veren
bağlantılardır.

B. Dış Tüp ne işe yarar?

• Dış tüp olarak da bilinir. Bu ekstrüde alüminyum veya çelik boru, doğrusal
aktüatörün dışını korur ve aktüatörün tüm iç bileşenlerini barındırır.

C. İç Tüp ne işe yarar?

• Uzatma borusu, tahrik borusu, çevirme borusu veya piston olarak da bilinir. Bu tüp
genellikle alüminyum veya çelikten yapılır. Geri çekildiğinde, iç boru iş milinin
bulunduğu yerdir. Bu boru dişli tahrik somununa tutturulur ve somun dönen mil
boyunca hareket ettiğinde uzar ve geri çekilir

D. Mil ne işe yarar?

• Trapez vida, dönen vida veya kaldırma vidası olarak da bilinir. Doğrusal aktüatörün
bu kısmı, doğrusal bir hareket yaratan somunu / iç boruyu döndürür, uzatır veya geri
çeker. Çelik milimiz dayanıklılık ve güç sağlar.

E. Güvenlik Durdurma ne işe yarar?

• Milin ucunda yer alan işlevi, iç borunun aşırı gerilmesini önlemektir.
F. Korucu Conta ne işe yarar?
• Dış borunun ucuna takılan ve aktüatörün mil alanına toz ve sıvı gibi kirletici
maddelerin girmesini önleyen bir sızdırmazlık bileşeni. Ayrıca, doğrusal aktüatörün IP
derecesini etkileyen iç ve dış borular arasında uygun bir sızdırmazlık sağlar.

G. Tahrik Somunu ne işe yarar?

• Trapez veya bilyalı somun, iç boruya tutturulur ve mil boyunca hareket eder. Somun,
iç borunun uzamasına veya geri çekilmesine izin veren bileşendir. Metal veya
plastikten yapılabilir ve bazen iç tüpün dönmesini önlemek için kilitlenir.

H. Limit Switch ne işe yarar?

• Limit anahtarları motora giden akımı elektriksel olarak keserek iç borunun tamamen
uzatılmış ve geri çekilmiş konumunu kontrol eder. Bu anahtarlar, aktüatörün aşırı
uzamasını veya aşırı geri çekilmesini önler. Akımı kesmenin yanı sıra, sınır anahtarları
bir sinyal gönderme cihazı olarak da kullanılabilir.

I. Dişli ne işe yarar?

• Bir dişli çelik veya plastikten yapılmıştır ve bir tahrik mekanizmasının (bir aracın
motoru gibi) hızı ile sürülen parçaların (aracın tekerlekleri) hızı arasındaki ilişkiyi
değiştirmek için diğer dişlilerle eşleşir. Motor gibi bir güç kaynağına bağlı dişli, “tahrik
dişlisi” olarak adlandırılır.

J. Motor Muhafazası ne işe yarar?

• Motor muhafazası, herhangi bir dış hasara maruz kalmadan dişli motorun tüm iç
parçalarını içerir.

K. DC Motor ne işe yarar?

• DC (Doğru Akım) motoru, elektrikli lineer aktüatör için tüm gücün üretildiği yerdir.

Kaynak:

https://www.rmkmekatronik.com/lineer-aktuator-nedir/

https://www.morendustri.com/lineer-aktuator-nedir-kullanim-alanlari-ve-cesitlerinelerdir/

https://www.mepateknik.com/blog/elektrikli-lineer-aktuator-nedir-ve-nasil-secilir.html