OBJEKTI MORSKE TEHNIKE

3. Predavanje

Sveučilište u Zagrebu
Fakultet strojarstva i brodogradnje
Zavod za brodogradnju i pomorsku tehniku
Katedra za osnivanje plovnih objekata i pomorsku tehniku
 Opterećenje kojima su
izloženi objekti morske
tehnike

Objekti morske tehnike 2

 Vrste opterećenja
Operativno opterećenje
Deformacije
Akcidentno opterećenje
Opterećenje okoliša
gravitacija (težina)
hidrostatičko opterećenje
(uzgon)
morski valovi
morska struja
led
snijeg
obraštanje
potres
korozija

Kombinacije opterećenja

Objekti morske tehnike 3

Deformacija - posljedica opterećenja

Objekti morske tehnike 4

 Steady force displacement
surge/sway

Objekti morske tehnike 5

 Racionalni model
• Opterećenje
• Odziv
• Sigurnost

Objekti morske tehnike 6

 Vjetar

Objekti morske tehnike 7

Objekti morske tehnike 8
 SL.. 2.1 – Brzina vjetra i smjerovi :
Sredozemno more

10% vjerojatnost premašivanja

Smjerovi i srednja vrijednost (siječanj)

Objekti morske tehnike 9
 Odnos jakosti vjetra i stanja mora

Odnos vjetra i stanja mora

15,0
14,0
13,0
12,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bf
Značajna valna visina hs m

11,0
10,0 1 2 3 4 5 6 7 9 SMO
8
9,0
8,0
7,0
6,0
5,0
4,0 v10  0,836 B 3
3,0
2,0
1,0
0,0 v10 t
 1,45  0,07 ln t
0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0
v10 600
brzina vjetra m/s

1/ 3
gT  gF 
 2.857  10 1  2 
U 10  U 10 
1/ 3
gH S  gF 
2
 1.60  10 3  2 
U 10  U 10 
Objekti morske tehnike 10
 Opterećenje vjetra U2
 fU 
1 p
0
r  n
dU 1 p
 F
• Strujno polje vjetra na površini Zemlje dt  s
određeno je 2. Newtonovim zakonom:
F  ma
• Ako se vektor ubrzanja pridruži čestici • Gdje je:
atmosfere jedinične mase i opiše u
koordinatnom sustavuI(prirodni • U brzina vjetra,
koordinatni sustav), može se definirati • f je Coriolisov parametar
slijedeći odnos (vidi sliku): • ( 2 W sin f, gdje je W=7.292 ´10-5s-1
Zemljina rotacija i f je geografska
širina),
• r gustoća zraka,
• p tlak na površini,
• F koeficijent sile trenja na Zemljinoj
površini,
• ∂p/∂n komponenta gradijenta tlaka
okomita na smjer gibanja čestice,
• ∂p/∂s komponenta gradijenta tlaka u
smjeru strujnice,
• U2/r član koji se naziva centrifugalna
sila, a izražen je pomoću ubrzanja kojeg
ima čestica koja se giba po trajektoriji
čija je zakrivljenost radijusa r.

Objekti morske tehnike 11

 Brzina vjetra
1/ 7
vz  z  Jakost vjetra u stupnjevima B (Beaufort)
 
v10  10 
v10  0,836 B 3
Gdje je v10 brzina vjetra na z = 10 m
iznad slobodne površine Koeficijent visine
Mahovitost brzine 160,0

v10 t 140,0

 1,45  0,07 ln t
v10 600 120,0

100,0
Profil brzine
Cw(z)_ABS

z m
 z t  80,0
v 
z t
 v zr rt 1  0.137 ln  0.047 ln  Cw(z)_inpl

 zr tr  60,0

40,0
Gdje je:
z = visina iznad slobodne površine, 20,0

zr = referentna visina, zr=10.0 m, 0,0

t = vrijeme prosjeka, 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00

Cw
tr = referentno vrijeme, tr=10 min,
(vz)t = prosječna brzina vjetra u trajanju t, na visini z,
(vzr)tz = referentna brzina vjetra.

Objekti morske tehnike 12

Opterećenje vjetra na usidreni brodski trup
gdje je:
Xw = stacionarna sila u uzdužnom smjeru (N)
Yw = stacionarna lateralna sila (N)
Nw = stacionarni moment zaušijanja (Nm)
rair ≈rsea/800 = gustoća zraka (kg/m3)
Vrw = brzina vjetra (m/s)
arw = smjer vjetra (-), u krmu: smjer nula
AT = površina poprečne siluete (m2)
AL = površina lateralne siluete (m2)
L = duljina broda (m)
C*w(arw) = koeficijent ovisan o smjeru vjetra (arw)

Objekti morske tehnike 13

Koeficijenti opterećenja vjetra za tankerske forme

Objekti morske tehnike 14

Morska struja

Objekti morske tehnike 15

Profil morske struje

Okvirne vrijednosti:
Neke tipične vrijednosti brzine morske struje definirane u
povratnom periodu od 10 godina za različite lokacije:
Norwegian Sea (Haltenbanken): 0.90 m/s
North Sea (Troll): 1.50 m/s
North Sea (Greater Ekofisk area): 0.55 m/s
Mediterranean
- Libya 1.00 m/s
- Egypt 0.78 m/s
Gulf of Mexico (Hurricane): 1.98 m/s
West Africa
- Nigeria 1.1 m/s
-Gabon: 0.91 m/s
-Ivory Coast: 0.90 m/s1)
-Angola 1.85 m/s
South America
- Brazil (Campos Basin) 1.60 m/s
South China Sea (Non typhoon): 0.85 m/s
South China Sea (Typhoon): 2.05 m/s

Objekti morske tehnike 16

 Stacionarna brzina vjetra na morskoj
površini iznosi 3% brzine vjetra
izmjerene na visini od 10 m iznad
morske površine.

vC _ wind  0.015 v1hour10

h: dubina mora;
ho: dubina do koje djeluje vjetrovna
komponenta: ho= 50 m; vC_wind
Vt: brzina plimne struje na slobodnoj površini;
Vw: brzina plimne komponente na slobodnoj
površini. 50

d
vC_tidal

Objekti morske tehnike 17

 Opterećenje morske
struje na uronjeni dio
usidrenog broda
gdje je:
Xc = stacionarna sila u uzdužnom smjeru (N)
Yc = stacionarna lateralna sila (N)
Nc = stacionarni moment zaušijanja (Nm)
r = gustoća mora (kg/m3)
Vc = brzina struje (m/s)
ac = smjer morske struje (rad), 0 u krmu
ATS ≈ B * T = površine poprečnog uronjenog
[Remery and van Oortmerssen, 1973]
presjeka (m2)
ALS ≈ L * T = površina lateralnog uronjenog
presjeka (m2)
L = duljina broda (m)
B = širina broda (m)
T = gaz broda (m)
C¡c(ac) = ac- koeficijent opterećenja morske
struje ovisan o smjeru (-)
Objekti morske tehnike 18
Opterećenje morske struje u uzdužnom smjeru
(ITTC – otpor trenja)

S ≈ L * (B + 2T) = oplakana površina trupa

L = duljina broda (m)
B = širina broda (m)
T = gaz broda ship (m)
Vc = brzina morske struje (m/s)
ac = smjer morske struje (-), 0 je krma
½ = gustoća mora (ton/m3)
Rn = Reynoldsov broj (-)
n = kinematički viskozitet mora (m2s)

Objekti morske tehnike 19

Morski valovi
 800 nm Nord from Fram Straita (1,5 ms-10)

Beaufort No.: 1 Bf Sea state:

Beaufort No.: 0 Bf Sea state:
Wind speed: 0,3 – 1,5 m/s WMO 0 - 1
Wind speed: 0,3 m/s WMO 0
Wind description: Light h1/3: 0,0 –0,1
Wind description: calm h1/3 : 0,0 m
air m

Modal period T 0s Modal period T 0,8 s

Period range Tmin - Tmax 0s Period range Tmin - Tmax - 1,2 s
Average wave length l0 0m Average wave length l0 0,25 m

Bf 1 (WMO 0, 1): sea like a mirror Bf 1 (WMO 0, 1): Ripples with the appearance
of scales are formed but without foam crests
Minimum fetch: 5 nm
Minimum duration: 18 min

Objekti morske tehnike 21

Alaska bay (5,6 ms-1) Alaska bay (7,9 ms-1)

Beaufort No.: 3 Bf Sea state: Beaufort No.: 4 Bf () Sea state:

Wind speed: 3,4 – 5,4 m/s WMO Wind speed: 5,5 – 7,9 m/s WMO
Wind description: Gentle 1-2 Wind description: 2-3
breeze h1/3:0,4– 0,6 m Moderate breeze h1/3:0,8–1,4 m

Modal period T 3,2 s Modal period T 4,8 – 5,6 s

Period range Tmin - Tmax 0,8 – 6,0 s Period range Tmin - Tmax 1,0 – 8,8 s
Average wave length l0 8,2 m Average wave length l0 12,2 – 21,6 m

Bf 3 (WMO 1, 2): large wavelets; crests begin Bf 4 (WMO 2, 3): small waves becoming
to break; foam of glassy appearance; perhaps longer; fairly frequent white horses.
scattered white horses. Minimum fetch: 18 – 40 nm
Minimum fetch: 10 nm Minimum duration: 3,8 – 6,6 hours
Minimum duration: 2,4 hours

Objekti morske tehnike 22

 Alaska bay (10,1 ms-1) Alaska bay (12,5 ms-1)

h1 / 3

Beaufort No.: 5 Bf Seastate: Beaufort No.: 6 Bf Seastate:

Wind speed: 8,0 – 10,7 WMO4 - 5 Wind speed: 10,8 – 13,8 WMO5 - 6
m/s h1/3:1,8– 2,2 m m/s h1/3:2,7–3,9 m
Wind description: Fresh Wind description: Strong
breeze breeze

Modal period T 6,8 – 7,5 s Modal period T 8,9 – 10,5 s

Period range Tmin - Tmax 2,5 – 11,1 s Period range Tmin - Tmax 3,4 – 14,5 s
Average wave length l0 27,4 – 33,8 m Average wave length l0 40,8 – 57,3 m

Bf 5 (WMO 4, 5): moderate waves; taking a Bf 6 (WMO 5, 6): large waves begin to form;
pronounced long form; many white horses are the white foam crests are more extensive
formed; chance of some spray. everywhere; probably some spray.
Minimum fetch: 55 – 75 nm Minimum fetch: 100 – 180 nm
Minimum duration: 8,3 – 10 hours Minimum duration: 12 – 16 hours
Objekti morske tehnike 23
Alaska bay (16,1 ms-1) Alaska bay (17,6 ms-1)

h1 / 3

Beaufort No.: 7 Bf Sea state: Beaufort No.: 8 Bf Seastate:

Wind speed: 13,9 – 17,1 WMO6 - 7 WInd speed: 17,2 – 20,7 WMO7 - 8
m/s : 4,4 – 5,7 m m/s : 6,4 – 8,9 m
Wind description: Wind description: Fresh
Moderate gale gale

Modal period T 11,3 – 12,9 s Modal period T 13,6 – 16,1 s

Period range Tmin - Tmax 4,5 – 17,5 s Period range Tmin - Tmax 5,5 – 21,7 s
Average wave length l0 64,5 – 86,9 m Average wave length l0 98,1 – 135,3 m

Bf 7 (WMO 6, 7): sea heaps up and white Bf 8 (WMO 7, 8): moderately high waves of
foam from breaking waves begins to be blown greater length; edges of crests breaking into
in streaks along the direction of the wind; spindrift; the foam is blown in well marked
spindrift begins. streaks along the direction of the wind.
Minimum fetch: 230 – 340 nm Minimum fetch: 500 – 710 nm
Minimum duration: 20 – 27 hours Minimum duration: 34 – 42 sata
Objekti morske tehnike 24
Nord Sea (21,6 ms-1)
Nord Sea (23,1 ms-1)

h1 / 3
h1 / 3

Beaufort No.: 9 Bf Seastate: Beaufort No.: 10 Bf Seastate:

Wind speed: 20,8 – 24,4 WMO8 Wind speed: 24,5 – 28,4 WMO9
m/s : 9,8 – 11,7 m m/s : 12,8 – 16,2 m
Wind description: Strong Wind description: Whole
gale gale

Modal period T 19,4 – 21,8 s

Modal period T 17,0 – 18,6 s
Period range Tmin - Tmax 7,5 – 29,5 s
Period range Tmin - Tmax 7,0 – 25,0 s
Average wave length l0 198,1 – 246,9
Average wave length l0 150,0 – 179,8
m
m
Bf 10 (WMO 8, 9): very high waves with
Bf 9 (WMO 8): high waves; dense streaks of overhanging crests; the resulting foam in great
foam along the direction of the wind; sea patches is blown in dense white streaks along
begins to roll; spray may affect visibility. the direction of the wind; the whole surface of
the sea takes on a white appearance; the
Minimum fetch: 830 – 1110 nm rolling of the sea becomes heavy and shock
Minimum duration: 47 – 57 hours like; visibility is affected.
Objekti morske tehnike 25
Minimum fetch: 1420 – 1800 nm
Minimum duration: 63 – 81 hours
Sjeverno more (26,6 ms-1) Nord Sea (29,9 ms-1)

h1 / 3

h1 / 3
Beaufort No.: 11 Bf Seastate: Beaufort No.: 12 Bf Seastate:
WInd speed: 28,5 – 32,6 WMO9 WInd speed: 32,7 – 36,9 WMO9
m/s : 17,4 – 19,6 m m/s : 22,7 m
Wind description: Violent Wind description:
storm Hurricane

Modal period T 22,6 – 24,0 s

Period range Tmin - Tmax 10,0 – 32,0 s Modal period T (26,0) s
Average wave length l0 300,2 m Period range Tmin - Tmax 10,0 – 35,0 s
Average wave length l0 -

Bf 11 (WMO 8, 9 ): exceptionally high waves;

small and medium sized ships might for a long
time be lost to view behind the waves; the sea
is completely covered with long white patches
of foam lying along the direction of the wind;
everywhere the edges of the wave crests are
blown into froth; visibility affected.
Minimum fetch: 2100 – 2500 nm
Minimum duration: 88 – 101 hours
Bf 12 (WMO 9 ): the air is filled with foam
and spray; sea completely white with driving
spray; visibility very seriously affected.
Minimum fetch: - nm
Minimum duration: - hours
Objekti morske tehnike 26
 Hidrodinamička klasifikacija konstrukcija
objekata morske tehnike

• Oba režima strujanja – i potencijalno strujanje i strujanje viskozne tekućine,

mogu biti važna u određivanju ukupnog valnog opterećenja i njihanja objekata
morske tehnike
• Objekti morske tehnike, odnosno njihove konstrukcije mogu se podijeliti na
dvije velike skupine obzirom na hidrodinamičke karakteristike:
– Volumenske konstrukcije (difrakcija je značajna)
– Vitke konstrukcije (difrakcija je zanemariva)

Objekti morske tehnike 27

Hidrodinamičke sile na objektu morske tehnike

Objekti morske tehnike 28

Valno opterećenje vitkih
konstruktivnih elemenata

Objekti morske tehnike 29

 Horizontalni cilindar
• Hidrodinamičko
opterećenje strukturnih u(z)
elemenata pod fL z
djelovanjem
nestacionarnog strujanja fD
uključuje: q y
• fL - silu dinamičkog fI
dizanja: 1
fL   CL D u u qb
2
• fD - silu otpora: 1
fD   CD D u u
2
• fI - inercijsku sila:
1  D 2  du
fI   CM   • u(z;t) - ukupna brzina strujanja u poprečnom
2  4  dt smjeru uslijed morske struje i vala,
Gdje su a(z;t) - ubrzanje strujanja u poprečnom smjeru:
a  z; t  
CD - koeficijent sile otpora, du
CM - koeficijent inercijske sile, dt
CL - koeficijent sile dizanja, q – distribuirana težina elementa u moru,
qb - uzgonska sila.
Objekti morske tehnike 30
 Primjena valne teorije za određivanje brzine i
ubrzanja strujanja u valu
• Ovisno o geometriji vala izraženoj bezdimenzionalnim parametrom valne
visine:
h
gT 2
• i bezdimenzionalnim parametrom odnosa dubine i valnog perioda
d
0,0   0,216
gT 2
• Strukturni element se nalazi u:
– plitkom moru,
– prelaznom području dubine,
– dubokom moru,
• o čemu ovisi primjenjivost prikladne valne teorije u modeliranju strujanja (
Airyeva, knoidalna teorija vala, odnosno Stokesova teorija vala 2., 3. ili 4.
reda)

Objekti morske tehnike 31

 Koeficijenti i režim strujanja

• Koeficijenti lateralnog CD, CM i vertikalnog opterećenja CL ovise o brzini

strujanja izraženoj preko slijedećih bezdimenzionalnih brojeva:
– Raynoldsov uD
Re 


– Keulegan-Carpenterov
uT
K
D
– Strouhalov
0,21
S
C D 0,75

Objekti morske tehnike 32

Valne teorije

Objekti morske tehnike 33

 Promjena koeficijenta otpora CD ovisno o
Raynoldsovom broju Re i hrapavosti površine

Objekti morske tehnike 34

 Promjena koeficijenta otpora CD i CM ovisno o
Raynoldsovom broju Re za različite K brojeve

Glatki cilindar,
K = 6  50

Cilindar različite
hrapavosti,
K = 50

Objekti morske tehnike 35