18/11/2015

• İncelenen anatomik yapının kabul edilebilir

dansite sınırlarında, istenilen keskinlikte
görüntülenebilmesidir
• Kaliteyi etkileyen üç temel faktörler:
– Film ve banyo faktörleri
– Geometrik faktörler
– Objeye ait faktörler
Prof.Dr.Nail Bulakbaşı
Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi
Radyoloji Anabilim Dalı

Çözünürlük • Temporal (zamansal)

Gürültü Artefakt • Spatial (uzaysal)

• Kontrast
Kalite

• Ardışık alınan görüntülerin sıklığıdır • Uzaysal çözünürlük yüksek obje kontrastına

• İki bileşeni vardır sahip küçük yapıları görüntüleyebilme özelliğidir.
• Her bir görüntü veya serinin alınış süresi • Kemik-hava ayrımı gibi
• Ardışık görüntü veya seri arasındaki bekleme süresi • Bütün faktörler doğru olduğunda, konvansiyonel
• Konvansiyonel radyolojide floroskopi üniteleri radyografi en yüksek uzaysal çözünürlüğe
dışında temporal çözünürlük yoktur sahiptir.
• Daha çok BT ve MRG gibi kesitsel görüntüleme
yapan modalitelerde seri veya dinamik
çekimlerde ön plana çıkan bir özelliktir.
• İdeal olarak görüntülenmek istenilen fizyolojik
olayın hızına eşit sürede olması gerekir.

1
 18/11/2015

• İki ayrı noktayı birbirinden ayırt edebilme

yeteneği
• Detayın görülebilirliği
• Lp/mm: milimetrede görülebilen çizgi çifti sayısı

• Benzer obje kontrastına sahip dokuları

birbirinden ayırt edebilme özelliğidir
• Karaciğer-dalak-böbreklerin ayrımı gibi
• BT ve MRG’nin kontrast çözünürlüğü yüksekken
konvansiyonel radyografininki düşüktür.

• Görüntünün optik dansitesinde izlenen

istenmeyen oynamalardır. Üç majör tipi vardır:
• Film greni: Kontrol edilemez
• gümüş-halid kristallerinin dağılım ve boyutu (film)
• Yapısal beneklenme (Structural mottle)
• fosfor kristallerinin dağılım ve boyutu (ranforsatör)
• Kuantum beneklenmesi: Belli oranda kontrol edilebilir
• X-ışın fotonlarının screen ile rastgele olan etkileşimi,
• Gürültünün majör kaynağı
• Düşük mAs’ta belirgin, yüksek mAs düşük kVp ile azalır
• Hızlı ranforsatörlerde gürültü artar
• Daha az X ışını ile görüntü oluşur

2
 18/11/2015

• İncelenen nesne (subject) kontrastı

• İmaj reseptör (film, dedektör) kontrastı
• Geometrik faktörler

Radyografik kontrast = Film kontrastı x Nesne kontrastı

• Atom numarasında farklılık

• Fotoelektrik etki oranında farklılık
• Düşük kVp’lerde belirgin (mamografideki gibi)
• Dansitede farklılık
• Compton saçılmasının miktarı
Hava Kemik
• Yüksek kVp’lerde belirgin
• Enerji (kVp, filtrasyon):
• Enerji arttıkça daha az FE ve daha fazla saçılma
• Kalınlık
• Kontrast madde

• Karakteristik eğri • Sensitometri: Pozlanmış filmin intensitesi ile banyo

– Dansite sonrası filmdeki siyahlığın derecesi arasındaki ilişkiyi
değerlendirme işlemidir.
– Kontrast
• Radyasyon dozu ile filmdeki dansite (siyahlık) arasındaki
– Latitude ilişki
• Banyo • Pozlanmamış filmler banyo edildiğinde baz rengine göre
– Zaman beyaz veya hafif mavi olur.
– Isı • Pozlanmış film ise banyodan sonra siyah olur.
• Optik dansiteyi iki faktör etkiler
– Film dozu (filme düşen x ışın sayısı)
– Ranforsatörden çıkan ışık miktarı

3
 18/11/2015

• Radyasyon dozu ile • Omuz ve topuk

filmdeki dansite bölümleri duyarsız
(siyahlık) arasındaki olup ekspojurdaki
ilişki tanımlayan büyük değişiklikler
eğridir optik dansitede
• H & D (Hurter & küçük değişikliklere
Driffield) eğrisi de neden olur
denir
• Topuk, düz ve omuz
bölümleri var

• Düz bölüm ise çok • X-ray filmleri 1 mR

duyarlı olup ile 1000 mR
ekspojurdaki küçük arasındaki geniş bir
değişiklikler optik ekspojur aralığına
dansitede büyük yanıt verir.
değişikliklere neden • Ekspojur filmde
olur logaritmik şekilde
• Radyografik kalite temsil edilir.
açısından önemli olan
bölümdür (Tanısal
aralık)

• Filmin optik • Filmin destek maddesi

dansitesi 0.0 (beyaz) olan baz tabakası,
ile 4.0 (tam siyah) pozlama sırasında
arasında değişir. filmde istenmeyen bir
• Genel radiografide sislenmeye neden olur.
kullanılan aralık ise • Bunun aralığı 0.1-0.3
0.5 ile 2.5 arasıdır. arasındadır. (0,21)
• Görüntü aralığı ise • Hiçbir zaman 0.30
0.5-1.25 OD’dir. üzerine çıkmamalıdır.

4
 18/11/2015

• Filmin depolanması • En az miktardaki x ışınına

filmin cevap verme yetisi,
• Filmin yanlış spektrumdaki ışığa maruz kalması onun duyarlılığını yani hızını
• Kimyasal kontaminasyon gösterir.
• Yetersiz banyo • Hız arttıkça filmin
karakteristik eğrisi sola
• Yüksek baz sis düzeyi film kontrastında doğru kayar.
azalmaya neden olur.
• Hız 2 kat artınca, gerekli
ekspojur miktarı ½ azalır.
• Film+ranforsatör
kombinasyonları 80-1600
arası hız gerekir.

• Gürültü ve çözünürlük kullanılan görüntü • Kontrast = optik K=tan=a/b

alıcısının hızıyla yakından bağlantılıdır. dansite farklılığı
• Görüntü üzerine alıcının hızı direkt yansımasa • Karakteristik eğrinin
da, hem gürültü hem de çözünürlüğe etki doğrusal parçasının
ederek görüntünün kalitesine etki eder. eğimi a

• Hızlı görüntü alıcıları yüksek gürültü ve düşük • Kontrast X Latitude )

a

uzaysal ve kontrast çözünürlüğe sahiptir.

b
)
b

• Yüksek uzaysal ve kontrast çözünürlük için

düşük gürültülü ve yavaş görüntü alıcıları
kullanılmalıdır.
0,9 1,5 3,3

• Kontrast KE’nin düz • Latitude = filmin

parçasının eğimine tanısal sınırlardaki
(ortalama gradyente)
OD’lerini karşılayan
bağlıdır.
• Eğim ne kadar dikse film ekspojur değer
kontrastı o kadar yüksektir. genişliği
• OG 0.25-2 dansiteleri • Dar latitude sahip
düzeylerinde iki noktayı olanlar ise kısa gri
birleştiren çizginin OG skalaya
eğimidir. • Geniş latitude sahip
• Çoğu filmin ortalama filmler uzun gri skalaya
gardyenti 2.5-3.5 arasında sahiptirler.
değişir.

5
 18/11/2015

• Banyo parametreleri Kontrast • Isı arttıkça Kontrast

de radyografik • Hız ve baz sisi artar.
kaliteyi etkiler • Kontrast bir düzeye
• Developer uygun Hız
kadar artar sonra baz Hız
sisi arttıkça azalır.
derişim ve doğru Tavsiye edilen Tavsiye edilen

ısıda olmalıdır.
developer
hız ve zamanı
• Üreticiler hız, developer
hız ve zamanı
kontrast ve baz
• Film developer içinde Sis
sisini optimize Sis
doğru zaman 16 18 20 22 24 26 28
edecek banyo 16 18 20 22 24 26 28

süresince kalmalıdır.
parametreleri
Zaman (sn) Zaman (sn)

32 33 34 35 36 37 38 32 33 34 35 36 37 38

Isı (°C) kullanırlar. Isı (°C)

• Magnifikasyon
• Distorsiyon
• Fokal spot bulanıklığı
(blur) [Penumbra]

• Görüntünün cismin • Görüntünün cismin

kendinden büyük kendinden büyük olması
olması • Magnifikasyon Faktörü
• Magnifikasyon SOD
• MF = Görüntü boyutu /
Faktörü Obje boyutu
SID
• MF = Görüntü • MF = SID / SOD
boyutu / Obje • OID etkisi
boyutu
• MF = SID / SOD

6
 18/11/2015

• Eşit olmayan
magnifikasyonlar
nedeniyle obje
şeklinin uzaması-
kısalması, olduğundan
farklı görünmesi
• Obje kalınlığı
• Objenin pozisyonu
• Objenin şekli

• X ışın kaynağı noktasal

bir ışın kaynağı olmayıp
genelde 0.3-2 cm
arasında değişen kare
şeklindedir
• Işık fiziğinde, gölge
çevresinde oluşan
yarıgölge gibi
radyolojik görüntü
çevresinde bulanıklık
oluşur.

OID
FSB=Fokal spot genişliği X
SOD

7
 18/11/2015

• Magnifikasyon azalırsa distorsiyon azalır

• Obje-film mesafesini kısaltmak
• Film foküs mesafesini (SID) arttırmak
• Penumbrayı azaltmak için
• Küçük fokal spot
• Objeyi mümkün olduğunca filme yaklaştırmak
• Film foküs mesafesini (SID) arttırmak

kVp arttınca mAs arttıkça

X-ışını miktar ve kalitesi  Optik dansite  x-ışını miktarı  Optik dansite 

Rölatif Compton saçılması  Nesne kontrastı  Fotoelektrik etki  Nesne kontrastı 

Diferansiyel absorbsiyon  Diferansiyel absorbsiyon 

Saçılma, sis  Film kontrastı  Saçılma, sis  Film kontrastı 

Karakteristik eğrinin omuz kesimi belirginleşir

kVp  X Kontrast 
mAs   Kontrast 