Domy Za 1 Euro We Wloszech Czyli Jak Kupic Nieruchomosc W Slonecznej Italii Telefon z5s5hm

SPIS TREŚCI
La mia casa in Italia, czyli

kilka słów wstępu 5
Projekt domu za 1 euro.
Mam 1 euro w portfelu. Czy to
wystarczy, by kupić dom we
Włoszech? 13
Jak i gdzie szukać domu za 1 euro? 23
Co trzeba zrobić, by kupić dom za
1 euro? 31
Jak wygląda procedura
przetargowa w wypadku zakupu
domu za 1 euro? 36
Czy kupno domu za 1 euro
ma sens? 46
Czy stać mnie na zakup domu
we Włoszech? 50
Jak i gdzie szukać domu we
Włoszech? 60
Czy kupno domu we Włoszech
to dobry pomysł? 84
Jak wygląda kupno domu we
Włoszech z pomocą prawnika? 95
Dlaczego warto kupić dom we
Włoszech teraz? 100
Ile to wszystko będzie kosztować? 108
Czy kupnem domu warto zająć
się samemu? 114
La storia è quasi finita, czyli
kilka słów na zakończenie 120
PODZIĘKOWANIE
OD AUTORÓW
ZOBACZ WIDEO
Dziękujemy Ci za zakup naszego

ebooka. Mamy nadzieję, że jego
lektura będzie dla Ciebie pomoc-
na i inspirująca. Miłego czytania!
Małgorzata Ciuksza
Piotr Wojtasik
LA MIA CASA
IN ITALIA,
CZYLI KILKA
SŁÓW WSTĘ-
PU
1
LA MIA CASA IN ITALIA, CZYLI KILKA SŁÓW WSTĘPU 6
La mia casa in
Italia, czyli kilka
słów wstępu
Piotr:
„Absolutnie się z tobą zgadzam” – tak często
pisała do mnie na WhatsAppie Gosia, kiedy
omawialiśmy kolejny krok zakupu mojego
przyszłego włoskiego domu. Kolejny krok,
bo sprawa tylko wygląda na dość prostą. Jak
mówi Gosia, spośród osób, które wakacyjnie
przemierzają włoskie uliczki, fanów książ-
ki Elizabeth Gilbert „Jedz, módl się, kochaj”,
kobiet i mężczyzn, którzy poszukują wło-
skiego prostego życia na prywatnym tarasie,
tak naprawdę tylko jeden procent dociera do
SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

szczęśliwego finału i otwiera swoje własne
seconda casa.
Małgorzata:
Jako radczyni prawna na kupowanie domu
powinnam patrzeć przez pryzmat prawa.
Wybór nieruchomości, złożenie oferty, księgi
wieczyste, umowa przedwstępna, pełnomoc-
nictwo, apostille1, sprawdzanie dokumentów,
akt notarialny. Takie tam formalności, któ-
rymi na co dzień zajmuję się razem z moimi
włosko-polskimi wspólnikami – adwokata-
mi i radcami prawnymi. W związku z tym,
że z wykształcenia jestem również psycho-
lożką, na kupno domu patrzę jednak zawsze
w kontekście konkretnego człowieka oraz
jego niepowtarzalnej i wyjątkowej historii.
Historii, którą piszą ludzie. Czasem histo-
ria ta jest niełatwa, czasem zbyt długa, cza-
sem nie ma pomyślnego finału, bo ktoś się
po drodze poddaje. Zawsze jest jednak arcy-
ciekawa i pełna międzykulturowych niuan-
sów. Niemniej jednak, gdy podpisujemy już
akt notarialny, to bądźcie pewni, że historia
jest zawsze szczęśliwa. Tak jest w przypad-
ku tych wszystkich, którzy kupili i mają swój
własny dom we Włoszech. Mam to szczęście,
1
Poświadczenie dokumentu sporządzonego w jednym państwie umożliwiające
legalne użycie go w innym państwie.

że w tych historiach mogę im towarzyszyć.
A robię to z wielką przyjemnością. Historia
mojego ulubionego klienta Piotra niech po-
służy wam za drogowskaz. Może dzięki niej
zechcecie napisać własną?
Ten ebook mógłby mieć też inny początek.

„Obietnica nic nie kosztuje” – tak mawiają
Włosi. I kto myśli jedynie o palącym słoń-
cu, jest w błędzie. Dlaczego? Bo tak samo,
jak często tej opowieści będą towarzyszyły
słońce i marzenia, tak samo często zmie-
rzycie się ze szklanym sufitem. Po to jest ten
ebook – żeby was o tym uprzedzić, żeby pod-
powiedzieć, jak zabrać się za projekt „dom we
Włoszech”. Po miesiącach moich doświad-
czeń, pobytach w słonecznej Italii, szperania
w internecie i na różnych forach, doszedłem
do wniosku, że warto zebrać te wszystkie in-
formacje w jednym miejscu i uporządkować.
Zależało mi na tym, by stworzyć poradnik
dotyczący tego, jak kupić dom we Włoszech
za jedno euro. I oto on. Opisaliśmy w nim
z Gosią sumiennie wszystko po kolei – z my-
ślą o tych, którzy poważnie myślą o własnym
włoskim gniazdku.
Uwaga! Najważniejsze! Będę się tu mą-
drzył po 9 miesiącach i 16 dniach poszuki-
wań ze szczęśliwym finałem. Tak, 17 maja
2021 roku kupiłem dom we Włoszech, a kon-
kretnie na Sycylii. Za 20 tysięcy euro – mó-
wię to od razu, bo zapewne pierwsze pyta-
nie, które przychodzi wam na myśl to: za ile?
A drugie pytanie: czy to był dom za 1 euro?
No, nie był. W moim przypadku nie był, ale
nie wiadomo, jak będzie z wami. Zaprasza-
my z Gosią dalej. Co potrzeba, żeby kupić
dom we Włoszech? Trochę gotówki, codice
fiscale, czyli włoski numer PESEL, i odrobinę
szczęścia.
I jeszcze jedno: poruszamy temat kupna
domu, ale w tym procesie najważniejsi są
zawsze ludzie. Miasteczko pod Bolonią. Jest
maj. Po miesiącu negocjacji, bez podpisania

umowy przedwstępnej, więc w lekkiej nie-
pewności, czy sprzedający w ogóle przyja-
dą, stawiam się u notariusza. Przyjechali.
Mają po prawie 90 lat. Pani trzyma pana za
rękę. Zaczynają tłumaczyć, że nie podpisali
umowy przez internet, bo są starsi i nie ufa-
ją nowym technologiom. Ja mówię, że cieszę
się, że ich widzę, bo bałem się, że mnie wy-
stawią. W końcu nigdy w życiu nie widzia-
łem ich na oczy. Ale teraz już rozumiem. Oni
nie wiedzą, co to ebook i iPhone, więc jak
w świecie, gdzie tak wiele mówi się o oszu-
stwach, mieli podpisać coś zdalnie, a tym
bardziej umowę przedwstępną. Przecież od
zawsze ta rodzina miała jednego notariusza.
Mija pierwsza godzina. Z paszportu wypada
zdjęcie mojej mamy. Zawsze je tam noszę.
To przełamuje lody. Już rozumiem, skąd ich
stres, ściśnięte dłonie. „Moje sycylijskie imię
to Tiziana. Wychowałam się w tym domu.

Kochałam morze. Codziennie rano z tego
drugiego balkonu patrzyłam, jak jest nad
morzem. Gdy było spokojne, biegłam do ro-
dziców i krzyczałam: »Andiamo al mare!«.
Jedźmy nad morze! Zapamiętaj: stamtąd wi-
dać morze. Nie byliśmy tam już dwa lata. Mąż
jest po operacji serca, którą miał dziesięć dni
temu. Wiemy, że już tam nie pojedziemy. To
daleko i gorąco. Ale teraz patrzę na ciebie.
Zapisz sobie mój numer telefonu. Obok jest
dom kuzynów. Nie zaglądają do niego, są
w Stanach. Jak chcesz, to go kup. To będą
bardzo małe pieniądze, a ja będę spokojna,
że znowu wszystko jest razem. Jak przed
wojną”. Zrobiliśmy sobie wspólne zdjęcie.
Powiedziałem, że spieszyło mi się, bo piszę
ebook. Odpowiedziała: „Napisz o mnie! Nie
zapomnij! Napisz, jak to było!”. Więc piszę…


PROJEKT
„DOMY ZA
1 EURO”. MAM
1 EURO
W PORFELU.
CZY TO WY-
STARCZY, BY
KUPIĆ DOM WE
WŁOSZECH?
2
PROJEKT „DOMY ZA 1 EURO”. MAM 1 EURO W PORTFELU. CZY
TO WYSTARCZY, BY KUPIĆ DOM WE WŁOSZECH? 14
Projekt „Domy
za 1 euro”.
Mam 1 euro
w portfelu. Czy
to wystarczy, by
kupić dom we
Włoszech?
Wszyscy znajomi, którzy usłyszeli o moim
pomyśle kupienia domu we Włoszech, rzu-
cali: „A, tak, słyszałem o tym… Kupujesz
ten dom we Włoszech za 1 euro?”. No wła-
śnie. Wszyscy, a już na pewno zaintereso-
wani kupnem domu we Włoszech, słyszeli
o tych słynnych włoskich akcjach. Ta pierw-
sza, zorganizowana przez obrotnego burmi-
strza Sambuca di Sicilia, obiegła najpierw
nowojorskie gazety i portale, a chwilę póź-
niej cały świat. W teorii 1 euro wystarczy,
w praktyce – nie bardzo. Chodzi o specyficz-
ny sposób kupowania nieruchomości i tak
zwaną propostę2. Odbywa się to na zasadzie,
2
Propozycja, oferta.

kto da więcej. Domyślacie się, jak zdjęcie
w „New York Times” średniowiecznego sycy-
lijskiego miasteczka położonego tysiąc me-
trów nad poziomem morza działa na ludzi
pozamykanych w małych domach i ciasnych
miastach, którzy mają trochę gotówki. Szał!
Po każdym takim ogłoszeniu miasteczko,
w tym konkretnym przypadku Sambuca di
Sicilia, dostaje milion telefonów i dom za
1 euro staje się domem za... no właśnie, kto
da więcej, kto napisze więcej w propoście.
Im więcej chętnych – a w przypadku ogól-
noświatowej promocji jest ich bardzo dużo
– tym dom staje się droższy i ostatecznie
kosztuje 1 euro plus kilka zer, czyli raczej
10 tysięcy euro. To wciąż tak naprawdę mało,
dlatego posuwamy się w tej opowieści dalej.
Akcja „Domy za 1 euro” rozlała się na całe
Włochy. Przoduje w niej Sycylia, mając kil-
ka miasteczek na wielu listach najpiękniej-
szych wsi i miasteczek świata, ale podobnie
jest również w Umbrii, Kalabrii czy Ligurii.
Opcje się zmieniają. Słynne Sambuca już
nie sprzedaje domów za 1 euro, w tym roku
powiedzieli: 2 euro. W innych miasteczkach
mówią: zapraszamy rodzinę 2+3, dajemy
dom i dopłacamy 27 tysięcy euro. W końcu
Italia odkryła, że nie o sam dom i remont

chodzi, ale również o wydawanie pieniędzy
na miejscu i rzadko się już zdarza, że może
to być po prostu wakacyjny dom. Burmi-
strzowie chcą ludzi na miejscu co najmniej
przez 180 dni w roku, a nie tylko w sierpniu
na miesiąc na wakacje. Bo w praktyce tak to
trochę wygląda: w sierpniu tłumy, a pozosta-
łe jedenaście miesięcy – miasteczka-duchy.
Choć to też ma swój urok.
Napisałem remont? Tak, trzeba brać pod
uwagę duży remont. Za każdym razem.
Domy przepiękne! Jak w „Ojcu chrzestnym”.
Niektóre mają nawet po dwieście czy trzy-
sta lat. (Swoją drogą, słynne Corleone cze-
ka. Tam też można coś upolować.) Koszt re-
montu często kilkakrotnie przewyższa cenę
domu. Kupujesz dom za 10 tysięcy, to zna-
czy, że remont będzie kosztował 30 tysięcy,
kupujesz za 20, to remont 20, kupujesz za
40, to remont 10. To jasno wskazuje, w ja-
kim stanie są nieruchomości. Dodatkowo,
remont musi być zrobiony zgodnie z projek-
tem, który ustalicie z miastem. Zapomnijcie
też o polskiej kulturze wyjątkowości i poma-
lowaniu domu, jak chcecie. To we Włoszech
nigdy nie przejdzie. Jeśli miejscowość jest
biała, wasz dom też będzie biały. Dopilnują
tego mieszkańcy. Znam przykład rosyjskiej

rodziny, która postanowiła mieć żółty dom.
Przemalowali go na biało, zanim pismo od
mieszkańców dotarło do urzędu. Więc mu-
sicie wyremontować dom zgodnie z projek-
tem, zazwyczaj jest na to 18–30 miesięcy.
Warto też wiedzieć, że domy we Wło-
szech mają swoje kategorie energetyczne.
Informacja na ten temat widnieje w każ-
dej ofercie sprzedaży, gdyż dla wszystkich
nieruchomości są tam wydawane świadec-
twa energetyczne. W przypadku „domów za
1 euro”, które zwykle mają stare okna i wil-
gotne mury, kategorii w teorii brak, co
w praktyce oznacza domy najniższej katego-
rii, więc zapomnijcie o ogrzewaniu, chociaż
średnia najniższa temperatura dla Sycylii
to 14 stopni w styczniu. Trzeba jednak pa-
miętać, by podczas kupna takiej posiadłości
zwrócić na to uwagę i dopytać o dokumenty
związane z kwestiami energetycznymi – one
zobrazują nam chociażby to, ile energii po-
trzeba, by nagrzać dom. Jednym z zadań dla
nowych właścicieli nieruchomości jest pod-
wyższenie klasy energetycznej, na przykład
z klasy F do D.
Inną interesującą kwestią są łazienki. By-
łem bardzo zaskoczony, gdy, oglądając kolej-
ne domy, nie mogłem dopatrzeć się wanny

albo prysznica, a toaleta często znajdowała
się przy schodach, jakby na widoku. Pewien
starszy pan, gdy zauważył, że szukam ła-
zienki i dziwię się, że jej nie ma, powiedział:
„Wiem, wiem... Sycylia biedna, nie było ła-
zienek. Rodzice to byli starsi ludzie. Obmy-
wali się ręcznikami. Nie byli nauczeni ką-
pieli”. Od tej pory wiem, że zawsze trzeba
sprawdzić, czy w domu jest łazienka, czy jest
w planach i księdze wieczystej.
Co dostaje się w zamian? Średniowiecz-
ny kamień, stiuki, freski pavimento – włoską
zabytkową podłogę. Zdarzają się przypadki
zakupu domów przez Amerykanów za gro-
sze tylko po to, żeby zdjąć podłogi i wywieźć
je na Florydę. Uważam, że to straszne, ale
piszę o tym, żebyście mieli świadomość, że
taka podłoga to dzieło sztuki i zabytek.
Jeśli chcecie krótkiej i konkretnej odpowiedzi

na pytanie, czy mając jedno euro w kiesze-
ni, możecie kupić dom we Włoszech, odpo-
wiedź brzmi: nie. Jedno euro nie wystarczy,
by kupić dom we Włoszech w ramach pro-
gramu „Domy za 1 euro”.
„Domy za 1 euro” to chwytliwa nazwa pro-
gramów sprzedaży nieruchomości, które
organizują gminy przede wszystkim na po-

łudniu Włoch, choć nie tylko. Nazwa sama
w sobie jest doskonałym chwytem marke-
tingowym. Przyciąga, wzbudza zaintere-
sowanie i – przede wszystkim – pobudza
wyobraźnię. Kto nie chciałby mieć swojego
własnego domu we Włoszech, tuż nad brze-
giem Morza Śródziemnego, najlepiej przy
samej plaży, w otoczeniu gór lub pagórków?
Kto nie chciałby się budzić we własnej sypial-
ni z dużym oknem, z którego rozpościera się
widok na morze? Wstawać o wschodzie słoń-
ca, oddychać świeżym powietrzem, cieszyć
się codziennie włoskim słońcem, jeść świe-
że posiłki na swoim tarasie z widokiem na
lazurowe morze... Czyż to nie piękna wizja?

Absolutnie tak! Ale nie ma możliwości, by ją
spełnić w ramach zakupu domu za 1 euro.
Dlaczego? Ponieważ domy za 1 euro sprze-
dawane są w wyludnionych miasteczkach,
oddalonych minimum pół godziny jazdy
samochodem od morza. Co najważniejsze,
nie są to domy wolnostojące, a kamienice
w centrach starych, średniowiecznych mia-
steczek. W dodatku najczęściej – rozpadające
się kamienice. Czasem nawet słowo „kamie-
nica” do nich nie pasuje, nie mają bowiem ani
dachu, ani drzwi, a zamiast okien są dziury
w ścianach. Co więcej, czasem którejś ze ścian
po prostu nie ma. Ewentualnie brakuje im
dachów. Mówiąc wprost i dosadnie – to ru-
dery, których nikt nie chce. Czasem to zapo-
mniane przez rodziny nieruchomości, czę-
sto zostawione przez ludzi, którzy wyjechali
pół wieku temu do Stanów Zjednoczonych
lub Kanady w poszukiwaniu lepszego życia.
Niektóre z nich zostały już dawno przejęte
przez gminę z racji nieopłacania podatków
przez właścicieli. Inne mają nieuregulowany
status prawny, a mimo to gmina je sprzedaje
w ramach programu za 1 euro jako własne.
Jeśli mimo tego wszystkiego zechcecie kupić
dom za 1 euro, to pamiętajcie, że oprócz jed-

nego euro musicie liczyć się z następującymi
wydatkami:
• wpłatą wadium, zwykle w wysokości około
5 tys. euro, jako zabezpieczenie dla gminy
waszego zobowiązania, że wyremontuje-
cie dom w określonym przez gminę czasie;
kwota ta jest zwracana po zakończeniu re-
montu, ewentualnie po tym, jak okaże się,
że nie wygraliście przetargu;
• kosztami remontu, które zależą od tego, jak
dużych nakładów wymaga remont wybra-
nej przez was kamienicy i tego, jak chcecie
wyremontować swój dom – może to być
między 20 tys. a nawet 200 tys. euro;
• kosztami notariusza oraz podatków, które
musicie opłacić przy nabywaniu własności
domu, tak jak każdej innej nieruchomości,
którą kupilibyście z wolnego rynku. Zwykle
wynoszą one między 2 tys. a 5 tys. euro. Naj-
więcej zależy od tego, czy kupujecie daną
nieruchomość jako prima casa, czy jako
seconda casa – czyli jako pierwszy czy kolej-
ny dom, co wyjaśnię później.
Wydatki te są uśrednione, a zasady zgene-
ralizowane. Każda gmina bowiem ma swoje
własne zasady sprzedaży domów w ramach
programu za 1 euro. Do tego trzeba doli-
czyć wydatki związane z waszym dotarciem

na miejsce, zapewne nie raz, ale kilka razy
w trakcie budowy. Dochodzą również ewen-
tualne koszty tłumacza, jeśli nie mówicie po
włosku oraz ewentualnego pośrednictwa, je-
śli chcielibyście, by firma zewnętrzna prze-
prowadziła całą procedurę nabycia „domu za
1 euro” w waszym imieniu. Łatwo więc poli-
czyć, że 1 euro w portfelu to zdecydowanie za
mało.
Dobra informacja jest taka, że na południu
Włoch, zwłaszcza na Sycylii, można kupić
z wolnego rynku nieruchomości w cenach od
5 tys. do 20 tys. euro. Te za 20 tys. euro zwy-
kle wymagają jedynie „odświeżenia”, a nie
kompletnego remontu. W dodatku remon-
tujecie je wtedy, kiedy chcecie i nie jesteście
uzależnieni od gminy.

3
JAK I GDZIE
SZUKAĆ
DOMU ZA
1 EURO?
JAK I GDZIE SZUKAĆ DOMU ZA 1 EURO? 24
Jak i gdzie szu-

kać domu za
1 euro?
Znalezienie dostępnych domów za 1 euro nie
jest takie łatwe. Dlaczego? Bo – paradoksal-
nie – domów za 1 euro we Włoszech jest dość
dużo. W dodatku oferty nie zawsze są do-
stępne w przystępny sposób i dynamicznie
się zmieniają.
Chodzi o to, że gminy proponujące ten pro-
gram nie zawsze upubliczniają na swoich
stronach internetowych oferty konkretnych
domów. Jeśli domy są w internecie, tj. na stro-
nach internetowych danej gminy, to bardzo
często jest mało zdjęć, a ich plany są nieczy-
telne. Zdarza się, że oferty są już nieaktualne,
bo ktoś daną nieruchomość zdążył już kupić
albo program już dawno się skończył, tylko
władze gminy nie zdjęły informacji ze stro-
ny internetowej itd. Czasem w ogóle nie ma
ofert na stronach gminy i trzeba do władz
miasta zgłaszać swoje zainteresowanie
mailowo. Na odpowiedź można trochę cze-
kać... Ostatnio, gdy byłam w miejscowości

Cammarata na Sycylii, przedstawicielka bur-
mistrza powiedziała mi, że właśnie zaczyna-
ją odpisywać na maile, które przyszły do gmi-
ny przez ostatnie trzy lata od obcokrajowców
w sprawie domów. Wcześniej nikt z pracow-
ników nie mówił po angielsku, więc nie mieli
możliwości odpisania chętnym. Czas, szcze-
gólnie na południu Włoch, płynie zupełnie
inaczej... A w zasadzie prawda jest taka, że
mało kto go liczy. Na odpowiedź od gminy
można więc czekać nawet i latami. Oczy-
wiście, by zwiększyć prawdopodobieństwo
otrzymania odpowiedzi, warto napisać mail
do gminy w języku włoskim.

W sieci znajdziecie jedną włoską stronę
internetową (dostępną również w wersji
angielskiej), której autorzy – zresztą jeden
z nich to mój znajomy Włoch – twierdzą, że
można na niej znaleźć wszystkie oferty z do-
mami za 1 euro we Włoszech. Ta strona to
https://casea1euro.it/. Niestety, prawda jest
taka, że sporo ofert jest nieaktualnych. Jest
również strona https://www.case1euro.it/
(adres różni się jedną literką), na której znaj-
dziecie domy tylko z miasteczka Mussome-
li, położonego w sercu Sycylii, około godzinę
jazdy samochodem od morza. Moim zda-
niem jest ono urocze i, przede wszystkim,
całkiem „żywe” w porównaniu do innych
okolicznych miasteczek. Jeśli chcielibyście
mieć swoją kamienicę za 1 euro w sycylijskim
interiorze, to Mussomeli, tak samo jak miej-
scowość Sambuca, to dobry wybór.
W internecie znajdziecie również stronę
internetową http://domyza1euro.pl/, ale tam
również jest sporo nieaktualnych ogłoszeń.
Żeby być w stu procentach na bieżąco, ja
i moi wspólnicy musielibyśmy zajmować się
wyłącznie telefonowaniem do gmin i ustala-
niem, co jest aktualne, a co nie, a to w prak-
tyce bardzo trudne.

Domów za 1 euro najlepiej jest więc szukać,

wpisując w Google hasło „case a 1 euro”, czyli
„domy za 1 euro”. Wyświetlą wam się wte-
dy linki do gmin, które miały lub nadal mają
domy na sprzedaż w ramach tego programu.
Następnie najlepiej napisać lub zadzwonić
do urzędu miasta miejscowości, która wam
się spodoba i zapytać, co jest aktualne i czy
mogą wam wysłać mailem zdjęcia i plany
oraz inne informacje. Później cierpliwie cze-
kajcie. Jeśli nie mówicie po włosku, zlećcie tę
czynność firmie, której pracownicy znają ję-
zyk, najlepiej z Polski, byście przez język nie
mieli problemów z komunikacją.

Poniżej przedstawiam przygotowaną prze-
ze mnie listę miasteczek, w których na pewno
były lub nadal są dostępne domy za 1 euro3.
Lp. Miejscowość Prowincja Region
1. Sambuca di
Sicilia Agrigento Sycylia
2. Racalmuto Agrigento Sycylia
3. Bivona Agrigento Sycylia
4. Cammarata Agrigento Sycylia
5. Mussomeli Caltanisetta Sycylia
6. Troina Enna Sycylia
7. Regalbuto Enna Sycylia
8. Itala Mesyna Sycylia
9. San Piero Patti Mesyna Sycylia
10. Saponara Mesyna Sycylia
11. Gangi Palermo Sycylia
12. Termini Imerese Palermo Sycylia
13. Salemi Trapani Sycylia
14. San Michele di
Ganzaria Katania Sycylia
15. Castiglione di
Sicilia Katania Sycylia
16. Tarent Tarent Apulia
17. Caprarica di
Lecce Lecce Apulia
18. Laurenzana Potenza Basilicata
19. Montresta Oristano Sardynia
20. Ollolai Nuoro Sardynia
Stan na 30.04.2021.
3

21. Nulvi Nulvi Sardynia
22. Santo Stefano
di Sessanio Aquila Abruzja
23. Lecce nei Marsi Aquila Abruzja
24. Castropignano Campobasso Molise
25. Cinquefrondi Reggio di Calabria Kalabria
26. Rose Cosenza Kalabria
27. Teora Avellino Kampania
28. Bisaccia Avellino Kampania
29. Zungoli Avellino Kampania
30. Cantiano Pesaro i Urbino Marche
31. Borgomezzavalle Verbano Cusio Ossola Piemont
32. Patrica Frosinone Lacjum
33. Fabbriche di
Vergemoli Lukka Toskania
34. Montieri Grosseto Toskania
35. Triora Imperia Liguria


CO TRZEBA
ZROBIĆ BY
KUPIĆ DOM
ZA 1 EURO?
4
CO TRZEBA ZROBIĆ, BY KUPIĆ DOM ZA 1 EURO? 32
Co trzeba zro-
bić, by kupić
dom za 1 euro?
Po pierwsze, aby kupić dom za 1 euro, musi-
cie się zastanowić, czy na pewno jest to pro-
gram dla was. Podstawowe pytanie to, czy
chcecie mieć dom w kamienicy w tej kon-
kretnej miejscowości. Warto, a w zasadzie
nawet trzeba, pojechać do tej miejscowości,
sprawdzić, czy się tam dobrze czujecie, czy
to jest miejsce dla was. Pamiętajcie przy tym,
że domy za 1 euro niełatwo jest wynajmować
krótkoterminowo na Bookingu, Airbnb czy
innych podobnych portalach. Dlaczego? Bo
nie znajdują się one w miejscowościach stric-
te turystycznych. Nie jest tak, że gdy zdecy-
dujecie się na wynajem takiego domu, to na
pewno nie będziecie mieć najemców, jednak
będzie ich dużo mniej niż w miejscowościach
turystycznych, jak Palermo, Katania czy Ta-
ormina na Sycylii. Młodzi ludzie wyjeżdżają
z tych miasteczek do dużych miast, zwłasz-
cza na północy Włoch, w poszukiwaniu pra-
cy, dlatego są one coraz mniej zaludnione,

a ich mieszkańcy nie żyją głównie z turystyki,
bo ona jest tam po prostu bardzo ograniczo-
na. Przyjeżdżają do nich specyficzni ludzie,
którzy kochają interior Sycylii i zwiedzanie
poza utartymi szlakami – którzy marzą, by
poznać prawdziwą, nieturystyczną Sycylię.

Warto upewnić się, czy chcecie w takim miej-
scu mieć swoją nieruchomość. Jeśli potrze-
bujecie ciszy i spokoju gdzieś pośrodku ni-
czego, jeśli podoba się wam dane miasteczko,
jego otoczenie, widoki, jeśli kochacie niety-
powe rozwiązania i chcecie być blisko praw-
dziwych, nieturystycznych Włoch, to na
pewno nie pożałujecie takiego zakupu. Za-
wsze mówię moim klientom, że miejscowo-
ści prowadzące programy domów za 1 euro
to świetne miejsca przede wszystkim dla pi-
sarzy, malarzy, artystów i biznesmenów, ce-
lebrytów, emerytów i rentierów szukających
odskoczni od codziennego zgiełku miasta.
Trzeba mieć również odpowiednie wyczucie
piękna, by te kamienice przypadły wam do
gustu.
Po drugie, oczywiście musicie mieć też
odłożone więcej niż 1 euro, najlepiej mini-
mum 30 tys. euro na wadium, remont, po-
datki, notariusza itd. Jeśli chodzi o remont,
to pamiętajcie, że koszty zależą od stanu nie-
ruchomości. Wiadomo, że więcej wydacie
na remont domu bez dachu czy okien niż na
w miarę sensowną kamienicę, w której –
przynajmniej na zewnątrz – wszystko wyglą-
da w porządku. Zasada jest taka, że w środku
nieruchomości możecie robić praktycznie,

co chcecie, ale na zewnątrz na wiele rzeczy
– choćby kolor elewacji, powiększenie kuba-
tury czy okien – musicie mieć zgodę gminy.
Po trzecie, przyda wam się dużo cierpliwo-
ści, bo komunikacja z gminą to nie lada wy-
zwanie, podobnie jak remont, zwłaszcza na
południu Włoch, gdzie czas płynie inaczej.
Po czwarte: trzeba wszystko dokładnie
sprawdzić, bo może zdarzyć się tak, że gmi-
na sprzeda wam nieruchomość z nieuregulo-
wanym stanem prawnym i ktoś kiedyś może
się do was zgłosić z pretensjami, że kupili-
ście jego dom. Poważnie, tak się dzieje.
I po piąte, musicie być dobrej myśli i mieć
pozytywne nastawienie. Bez niego nic się
nie uda. I chociaż nie lubię słowa „musisz”,
to w wypadku kupowania nieruchomości za
1 euro jest to jedyne adekwatne słowo.

JAK WYGLĄDA
PROCEDURA
PRZETARGO-
WA
W WYPADKU
DOMÓW ZA
1 EURO?
5
JAK WYGLĄDA PROCEDURA PRZETARGOWA W WYPADKU
DOMÓW ZA 1 EURO 37
Jak wygląda
procedura prze-
targowa w wy-
padku domów
za 1 euro?
Nie wszystkie gminy decydują się na prze-
targ. W niektórych po prostu można kupić
domy za 1 euro, bez przetargu, ale ze zobo-
wiązaniem się do remontu na warunkach
ustalonych przez gminę.
Na przykład w leżącej niedaleko Etny miej-
scowości Castiglione di Sicilia, oddalonej od
morza o około 40 minut jazdy samochodem,
znajduje się około 900 opuszczonych domów
i część z nich wystawiona jest na sprzedaż za
1 euro, a część za więcej – zaczynając od 4 tys.
euro. Castiglione di Sicilia deklaruje, że wy-
cenia nieruchomości zgodnie z ich stanem.
Kupujący muszą zobowiązać się do remon-
tu i zakończyć go w ciągu trzech lat. Jednak
w przeciwieństwie do większości innych
programów, nie ma obowiązku wpłacenia
depozytu, aby zagwarantować wykonanie

DOMÓW ZA 1 EURO 38
prac. Zamiast tego gmina wymaga od kupu-
jących wykupienia w banku polisy ubezpie-
czeniowej o wartości 4 tys. euro. Ponieważ
coraz więcej gmin decyduje się sprzedawać
również droższe nieruchomości, program
ten powinien zmienić nazwę z „Domy za
1 euro” na „Domy od 1 euro”. Chyba muszę
porozmawiać z burmistrzami na ten temat…
Z kolei władze Molise, dzikiego, pięknego,
a często omijanego regionu Włoch, ogłosiły
swego czasu, że zapłacą ponad 22 tys. euro
za osiedlenie się w jednej ze 106 słabo za-
ludnionych wiosek, aby zapobiec całkowite-
mu ich wyludnieniu. Wszyscy, którzy chcie-
li skorzystać z tej oferty, mieli otrzymywać
700 euro miesięcznie przez okres do trzech
lat, co miało im pomóc osiedlić się w regio-
nie Molise, znanym z zielonych pastwisk,
gajów oliwnych i ośnieżonych gór. Był pewien
warunek – nowi mieszkańcy musieli zobo-
wiązać się do założenia małego biznesu, aby
przyczynić się do rozwoju lokalnej gospodar-
ki. „Chcę, aby mój region przeszedł renesans
i nie zamierzam dopuścić do tego, aby jego
jakże autentyczne miasteczka zamieniły się
w miasta widma” – mówił CNN Travel Anto-
nio Tedeschi, radny regionu, który wpadł na
ten pomysł. „Musimy chronić nasze korze-

DOMÓW ZA 1 EURO 39
nie” - podkreślał. Szczególnie zachęcani do
składania wniosków w ramach tego progra-
mu są młodzi ludzie i pary z dziećmi.
W miejscowościach, w których były lub są
organizowane przetargi, cena wywoławcza
domów wynosi właśnie 1 euro. Opiszę taką
procedurę na przykładzie przetargu gminy
Sambuca di Sicilia z początku 2019 roku.
Gmina wówczas informowała, że:
• sprzedaż nieruchomości odbędzie się
w stanie, w jakim znajduje się nierucho-
mość w momencie nabycia przez kupujące-
go, ze wszystkimi akcesoriami, łącznościa-
mi i dostępami, prawami, służebnościami
gruntowymi przysługującymi oraz należ-
nymi;
• sprzedający będzie obciążony obowiązkiem
wyremontowania nieruchomości w ciągu
3 lat od przedwstępnej umowy sprzedaży,
która zostanie notarialnie zarejestrowana
po zatwierdzeniu, że remont został prze-
prowadzony zgodnie z prawem;
• jednym z wymogów przystąpienia do li-
cytacji jest wpłacenie kaucji, jako gwaran-
cji uczestniczenia, w wysokości 5 tys. euro
(w kwocie jest wliczone 25 euro jako koszt
gminy za załatwienie formalności);

DOMÓW ZA 1 EURO 40
• kaucję należy uiścić na konto gminy prze-
lewem bankowym; zostanie ona zwrócona,
po odjęciu 25 euro, w ciągu 30 dni od dnia
zakończenia licytacji wszystkim uczestni-
kom, którym nie udało się wygrać licytacji;
• kaucja uczestnika, który wygrał licytację,
zostanie zatrzymana i będzie można ją od-
zyskać przed podpisaniem umowy koń-
cowej kupna (oczywiście w formie aktu
notarialnego), czyli po wyremontowaniu
nieruchomości.
Kryteria licytacji
• Sprzedaż zostanie wykonana przez pu-
bliczną licytację metodą składania propo-
zycji przebijających cenę wywoławczą;
• Aby ustalić uczestnika, który złożył najwyż-
szą propozycję ceny, zostanie sporządzona
lista wszystkich propozycji; nieruchomość
zostanie przyznana uczestnikowi, który
przedstawił najkorzystniejszą propozycję.
Sposób uczestniczenia w licytacji

• Jeśli chodzi o sposób uczestniczenia w au-
kcji, to osoby zainteresowane uczestnic-
twem w niej muszą złożyć propozycję do
ustalonego przez gminę dnia w urzędzie
gminy Sambuca di Sicilia, w zamkniętej

DOMÓW ZA 1 EURO 41
kopercie z adresem nadawcy i ustalonym
przez gminę napisem.
• Ryzyko nieotrzymania listu z ofertą przez
gminę spoczywa na nadawcy. Jest możliwe
złożenie propozycji za pośrednictwem peł-
nomocników.
• W dokumentach musi zostać wskazana
propozycja ceny za nieruchomość, którą
uczestnik jest zainteresowany. Uczestnik
może złożyć propozycje również co do kil-
ku nieruchomości. W przypadku wygrania
kilku licytacji, uczestnik już po wygra-
nej licytacji będzie musiał złożyć kolej-
ne kaucje, każda w wysokości 5 tys. euro.
• Koperta z propozycją musi zawierać odpo-
wiednio wypełniony specjalny formularz,
do którego należy wpisać lub załączyć:
- dane osobowe uczestnika oraz informa-
cję, czy uczestniczy jako osoba prywatna,
czy jako przedstawiciel firmy;
- kopię dowodu osobistego;
- potwierdzenie wpłaty 5 tys. euro;
- oświadczenie, że uczestnik widział nie-
ruchomość i że nie istnieje żaden zakaz
prawny lub faktyczny zawierania przez
uczestnika umów z instytucjami publicz-
nymi.

DOMÓW ZA 1 EURO 42
Procedura i kryteria przyznania nierucho-
mości
• Procedura przyznawania nieruchomości
opiera się na tajnych ofertach, które prze-
bijają cenę wywoławczą. Komisja zosta-
nie wyznaczona przez burmistrza gminy
i będzie się składała z 3 funkcjonariuszy
publicznych. Koperty zostaną otworzone
publicznie i przeczytane na głos. Nierucho-
mość zostanie przyznana uczestnikowi,
który złożył najkorzystniejszą dla gminy
propozycję. W przypadku dwóch lub wię-
cej identycznych propozycji nieruchomość
zostanie przyznana losowo.
• W przypadku niezgody między kwotą na-
pisaną oraz przeliterowaną, będzie bra-
na pod uwagę ta, która jest wyższa. Osoby
z rodzin byłych właścicieli nieruchomości
nie mogą przystąpić do licytacji.
Obowiązki po wygraniu licytacji nierucho-

mości
• Uczestnik, który wygrał licytację, ma obo-
wiązek zapłacenia deklarowanej kwoty
w ciągu 30 dni od poinformowania go
o wygranej. Po zapłaceniu zostanie sporzą-
dzona przedwstępna umowa sprzedaży,

DOMÓW ZA 1 EURO 43
w której zostaną wyszczególnione obo-
wiązki kupującego:
- obowiązek przedstawienia dokumenta-
cji technicznej potrzebnej do wyremon-
towania nieruchomości; dokumentację
należy dostarczyć w ciągu 90 dni,
- obowiązek wyremontowania nierucho-
mości w ciągu 36 miesięcy od licytacji.
• Nieprzelanie sumy za nieruchomość, nie-
złożenie dokumentacji technicznej lub
niewyremontowanie w terminie powoduje
utratę kaucji oraz odwołanie umowy sprze-
daży.
• Zakończenie remontu pozwoli kupujące-
mu zawrzeć ostateczną umowę sprzedaży/
kupna nieruchomości w formie aktu nota-
rialnego.
• W przypadku braku zawarcia przedwstęp-
nej umowy w wyznaczonym terminie, gmi-
na przyzna nieruchomość uczestnikowi,
który był następny na liście z propozycjami
lub w przypadku braku innych propozycji,
zostanie wyznaczony nowy termin licyta-
cji na koszt pierwszego uczestnika, który
stracił kaucję.
• Jeśli wystąpią przyczyny spowodowane siłą
wyższą, które nie pozwolą na dokończe-
nie licytacji lub sprzedaż nieruchomości

DOMÓW ZA 1 EURO 44
uczestnikowi, gmina będzie mogła zarzą-
dzić anulowanie licytacji; w tym wypadku
zostanie zwrócona kwota wpłaconej kaucji,
bez żadnych kosztów lub odpowiedzialno-
ści.
• Uczestnik, który wygrał licytację, zostanie
obciążony obowiązkiem poniesienia kosz-
tów za ewentualne podziały, aktualizacje
katastralne, certyfikaty energetyczne, wpi-
sy do ksiąg wieczystych, rejestracje, prze-
pisania oraz jakiekolwiek inne czynności,
które będą niezbędne do sporządzenia aktu
sprzedaży.
• Wszystkie koszty związane ze sporządze-
niem aktu sprzedaży, z jego zarejestrowa-
niem oraz przepisaniem, zostaną w całości
pokryte przez kupującego.

DOMÓW ZA 1 EURO 45
Procedury przetargowe w wypadku więk-
szości gmin, gdy przetarg faktycznie się
odbywa, wyglądają podobnie, a warunków
narzuconych przez gminę jest sporo. Sami
więc odpowiedzcie sobie na pytanie, czy to
jest program dla was.

CZY KUP-
NO DOMU ZA
1 EURO MA
SENS?
6
CZY KUPNO DOMU ZA 1 EURO MA SENS? 47
Czy kupno domu

za 1 euro ma
sens?
Największym wyzwaniem było dla mnie na-
pisanie rozdziałów o tym, gdzie szukać domu
za 1 euro i co trzeba zrobić, by kupić dom za
1 euro, ponieważ trudno mi przekonywać
was do czegoś, do czego sam od początku nie
byłem przekonany. Powodów moich wątpli-
wości jest już w tym ebooku opisanych mnó-
stwo. Niemniej jednak, jeżeli, w przeciwień-
stwie do mnie, nadal wierzycie w program
„Domy za 1 euro”, to może Gosia was prze-
kona, że to nie jest zbyt dobry pomysł.
Jeśli podoba się wam idea kupowania domów

za 1 euro, jesteście zakochani w konkretnym
miasteczku, zauroczeni magią włoskich ka-
mienic, poszukujecie ciszy i spokoju, to za-
kup domu za 1 euro będzie miał dla was sens.
Krótko mówiąc, musi wam mocniej zabić
serce, gdy wjedziecie do danego miastecz-
ka i obejrzycie swój potencjalny nowy dom.

Niemniej jednak zastanówcie się trzy razy
(albo i nawet pięć), czy nie lepiej nabyć nie-
ruchomość z wolnego rynku. Taki dom moż-
na kupić już za 10 tys. euro. Co dzięki temu
zyskacie? Przede wszystkim spokój, ponie-
waż nie będzie obowiązywał was wyznaczo-
ny przez gminę deadline na zakończenie
remontu. Własność nieruchomości prze-
chodzi na was dopiero po jej wyremontowa-
niu i pod warunkiem, że na remont, według
przedstawionej przez was propozycji, gmi-
na się zgodzi. Moim zdaniem, jeśli nie jeste-
ście zakochani w konkretnej kamienicy za
1 euro, lepiej poszukać domu z wolnego ryn-
ku, by nie nakładać na siebie dodatkowych
terminów czy zobowiązań. Bycie zależnym
od widzimisię gminy, od tego, ile czasu zaj-
mie władzom gminy akceptacja waszego pla-
nu, to dość stresująca sprawa. To może powo-
dować problemy, a pewnie tego nie chcecie,
tym bardziej że nieruchomości z wolnego
rynku, zwłaszcza na Sycylii i w ogóle na po-
łudniu Włoch, nie kosztują zbyt wiele. Jedna
z naszych klientek kupiła około 80-metrową
kamienicę w samym sercu Sycylii, w miejsco-
wości Giuliana, za 9500 euro, czyli za około
44 tys. złotych. Kamienica wymagała poma-
lowania ścian, wymiany WC, pryszniców,

umywalek w łazienkach oraz zakupu nowej
kuchni wraz ze wszystkimi sprzętami AGD
i meblami. Ma garaż, z balkonu na ostatnim
piętrze jest piękny widok.

7
CZY STAĆ
MNIE NA ZA-
KUP DOMU
WE WŁO-
SZECH?
CZY STAĆ MNIE NA ZAKUP DOMU WE WŁOSZECH? 51
Czy stać mnie

na zakup domu
we Włoszech?
Na pytanie, czy stać was na zakup domu
we Włoszech, musicie odpowiedzieć sobie
sami. Niemniej jeśli stać was na kupienie
i remont domu za 1 euro, z uwzględnie-
niem możliwych kosztów, o których pisałam
w poprzednich rozdziałach, to stać was rów-
nież na zakup nieruchomości we Włoszech
z wolnego rynku. Kamienicę z wolnego ryn-
ku na południu Włoch można kupić nawet
za 5 tys. euro.
Mówiąc o nieruchomościach, mam na my-
śli zarówno domy wolnostojące, jak i miesz-
kania, kamienice, bliźniaki, wille i wszystkie
inne typy nieruchomości. Oczywiście są to
nieruchomości do remontu, ale jego zakres
zależy już tylko od was. Podstawowy remont
wnętrza nie musi wiązać się z dużymi na-
kładami finansowymi – około 20 tys. euro
powinno wystarczyć. Trzeba dodać do tego
koszt notariusza – zwykle od 3 do 6 tys. euro,
choć to zależy od wielu czynników, o czym

później. Kolejny koszt to prowizja agencji
nieruchomości, jeśli w danej transakcji ta-
kowa pośredniczy – zwykle to jest między
3 a 6 proc. wartości nieruchomości + VAT (we
Włoszech – 22 proc.). W przypadku nieru-
chomości o mniejszej wartości zwykle koszt
jest stały i wynosi minimum 1000 euro plus
VAT. Jeśli chcielibyście czuć się bezpiecznie
i kupić dom z pomocą prawnika, a w dodat-
ku nie znacie języka włoskiego ani realiów
zakupu domów we Włoszech, to jest to ko-
lejny koszt, który w naszym wypadku wyno-
si 3 proc. wartości nieruchomości plus VAT,
ale nie mniej niż 3500 euro plus VAT. Do tego
wszystkiego dochodzą ewentualne koszty
szukania nieruchomości, w tym dojazdu na
miejsce.

Krótko mówiąc, z kamienicy za 10 tys. euro
może się zrobić 40 tys. euro kosztów, łącznie
z remontem i wszystkimi kosztami obsługi
transakcji.
Może to zabrzmi dość „ekskluzywnie”, ale

większym wyzwaniem finansowym będzie
zakup kawalerki w Warszawie niż aparta-
mentu lub domu we Włoszech. Czy stać was
na to? Myślę, że tak.
Jakie koszty poniosłem przy zakupie swo-
jego domu? Od 1 sierpnia 2020 roku, kiedy
pomyślałem o zakupie domu we Włoszech,
do 17 maja 2021 roku, kiedy podpisałem akt
notarialny, wydałem:
• 250 euro – prawnik, pierwsza transza;
• 250 euro dla architekta za ekspertyzę domu
w Ragusie (tego domu ostatecznie nie ku-
piłem),
• 1400 euro – prawnik, druga transza (po tym,
jak wziąłem udział w livie Gosi na kanale
Italia Poza Szlakiem, skorzystałem z usług
jej firmy z prawie trzykrotną zniżką);
• 350 euro dla architekta – ekspertyzy dwóch
domów. Jeden to nieudany strzał (bardzo
trudno było go kupić: siostra w Stanach,
kłopoty z upoważnieniami itd., ale na eta-
pie wstępnych rozmów to miała być bułka

z masłem). Drugi dom miał wszystko, kosz-
tował 16 tysięcy euro, nie wymagał nawet
remontu, ale to nie ten skradł moje serce;
• 200 euro dla architekta – to czwarta eks-
pertyza: domu, który kupiłem. Wtedy od
Salvatore Barbaro, architekta ze studia ar-
chitektonicznego LUBArchitetti z Palermo,
usłyszałem po raz pierwszy: „Ten dom jest
perfekcyjny”;
• 20 tys. euro – tyle zapłaciłem za 111-metro-
wy, 4-kondygnacyjny dom z tarasem, po re-
moncie (choć planuję jeszcze trochę go wy-
remontować, według mojego gustu);
• 3780 euro – notariusz i podatki; koszt aktu
notarialnego na północy jest wyższy niż na
południu o około 500 euro, ale sprzedający
to schorowani starsi ludzie, więc pojecha-
łem do nich pod Bolonię;
• 450 euro – konsultacja i obecność prawnika
przy podpisaniu aktu notarialnego. Praw-
nik kupił dom w moim imieniu, przy świad-
kach znających włoski i polski. Ja nie znam
włoskiego na tyle, żeby poświadczyć, że
wszystko zrozumiałem w stu procentach.
Zanim podpisaliśmy właściwy akt notarial-
ny, prawnik dostał ode mnie poświadczone
notarialnie upoważnienie na zakup nieru-
chomości w moim imieniu, koszt – 200 euro.

Uwaga! Tak naprawdę w ogóle nie musicie
jechać na podpisanie aktu, prawnicy zrobią
to za was. To standardowa procedura. Moż-
na to załatwić, nie ruszając się z Polski, wte-
dy koszty byłyby niższe i wynosiłyby około
1000 zł, ale zajęłoby to mniej więcej dwa ty-
godnie, a mnie zależało na czasie;
• 100 euro dla tłumacza;
• 3000 euro – podróże do Włoch (bilety ko-
lejowe i lotnicze, wypożyczenie samocho-
du, jedzenie) w ciągu ostatnich 9 miesięcy.
Pandemicznych miesięcy. Myślę, że teraz
byłoby taniej.
Razem: około 30 tysięcy euro, w tym koszt
domu, jak już pisałem, 20 tysięcy euro.
Wszystkie ceny to kwoty brutto. Tyle realnie
mnie to wszystko kosztowało.
Sami sobie odpowiedzcie na pytanie,
czy was na to stać. Moim zdaniem to tylko
30 tysięcy euro, około 150 tysięcy złotych,
więc chyba warto, tym bardziej że dom moż-
na kupić już za 10–15 tysięcy euro i, jeśli nie
macie takiego bzika jak ja, że w środku musi
być idealnie, to w zasadzie możecie od razu
w nim zamieszkać. Ja zamierzam mieszkać
i jednocześnie remontować.

Jakie koszty ponosi się po zakupie domu?
• Podatek katastralny – to podatek za po-
siadanie drugiego domu obowiązujący
w niektórych krajach Unii Europejskiej.
W momencie kupna domu płacony jest
u notariusza (wliczony w cenę aktu no-
tarialnego), później płaci się go co roku.
W przypadku domów, które szukałem,
jego wysokość wahała się w graniach
70–350 euro rocznie.
• Wywóz śmieci i ich segregacja. Koszty te
uzależnione są od wielkości domu – nie licz-
by mieszkańców. Przykładowo dla domu
o powierzchni ok. 100 m2 znajdującego się
na terenie Sycylii będzie to roczna opłata
w wysokości ok. 100 euro. Trzeba natomiast
pamiętać, że każda gmina indywidualnie
ustala wysokość tych opłat.
• Prąd, gaz. W wyborze dostawcy mogą po-
móc agencje. Prąd we Włoszech wybiera się
inaczej niż w Polsce, oferty są różne: tańsze
i droższe w zależności od tego, czy używa
się jednego sprzętu w jednym czasie, czy
wszystkiego naraz.
• Woda. Zastanawialiście się, po co są wiel-
kie baniaki na włoskich domach? Pew-
nie, podobnie jak ja, myśleliście, że chodzi
o naturalne podgrzewanie wody? Nie.

Woda jest reglamentowana, puszczana do
domów partiami co drugi, trzeci dzień. Ba-
niak napełnia się wodą i do następnej „do-
stawy” macie jej tyle, co w zbiorniku. Jeśli
jego pojemność to 2000 litrów, możecie
spać spokojnie. Jeśli jest mniejszy, uczycie
się naprawdę oszczędzać wodę – wy i wasi
goście. We Włoszech oszczędzanie wody
odczuwa się bardzo namacalnie. Mycie zę-
bów pod prysznicem odpada.
• Remont. To nie jest ebook o remontowa-
niu, ale... „Jeśli kupujący zdecyduje się na
finalizację, jesteśmy w stanie kolejno za-
oferować projekt architekta, ustalany indy-
widualnie, z nadzorem budowlanym oraz
ekipą budowlaną. Współpracujemy z róż-
nymi ekipami na terenie całej wyspy. Oczy-
wiście jesteśmy świadomi, że nasi klienci
z Polski kupują nieruchomości pod inwe-
stycję, dlatego mamy w ofercie również
pomoc w opiece. Pomagamy w wynajmie.
Znamy osoby, które chętnie za procent od
wynajmu zajmą się sprzątaniem mieszkań/
domów, wydawaniem kluczy, a my zajmuje-
my się także pomocą w marketingu i rekla-
mie. Reasumując, pod naszymi skrzydłami
nie tylko zmieni się mieszkanie, ale także
będzie w stanie fajnie na siebie zarabiać.

Jesteśmy na miejscu i kiedy jest potrzeba,
jedziemy pod wskazany adres i czuwamy
nad bezpieczeństwem nieruchomości” – to
słowa Marii Magdaleny Milczarek, (specja-
listki ds. marketingu LUBArchitetti, wła-
ścicielki biura podróży i firmy eventowej,
Polki mieszkającej w Palermo, która prowa-
dzi fanpage „Polka na Sycylii”) na dowód, że
wszystko jest możliwe.
Przy dobrych wiatrach możecie skorzystać
z włoskiego dofinasowania, na przykład na
podwyższenie klasy energetycznej budyn-
ku. Nie ponosząc żadnych kosztów, macie
fotowoltaikę i dodatkowo niskie rachunki za
prąd.


8
JAK I GDZIE
SZUKAĆ
DOMU WE
WŁOSZECH?
JAK I GDZIE SZUKAĆ DOMU WE WŁOSZECH? 61
Jak i gdzie szu-

kać domu we
Włoszech?
Na wstępie, aby zorientować się w cenach,
najlepiej samemu przejrzeć włoskie portale,
na których znajdziecie około 90 proc. ofert
nieruchomości dostępnych na rynku. Głów-
ne portale (i również aplikacje do ściągnięcia
na telefon), na których warto szukać, to:
• idealista.it – portal jest intuicyjny i przy-
jazny dla użytkownika, a co najważniejsze,
ma automatyczne tłumaczenie na język
polski,
• immobiliare.it – portal jest intuicyjny
i przyjazdy dla użytkownika, również do-
stępny w innych wersjach językowych,
w tym m.in. po angielsku,
• casa.it – portal włoskojęzyczny,
• subito.it – portal włoskojęzyczny, dotyczą-
cy nie tylko nieruchomości.
Ogłoszenia nieruchomości na tych por-
talach mogą się powtarzać. Polakom, któ-
rzy nie znają włoskiego, polecam szukanie

przede wszystkim na idealista.it ewentual-
nie posiłkowo na immobiliare.it.
Na obu portalach można zaznaczyć na ma-
pie teren, na którym chcemy, by aplikacja wy-
szukała dostępne nieruchomości. Wszystkie
te portale mają przydatne filtry, za których
pomocą można m.in. oznaczyć widełki ce-
nowe, typ nieruchomości (dom, mieszkanie,
winnica, teren rolny itp.) – z balkonem, ta-
rasem, miejscem parkingowym, basenem,
ogrodem etc.
Po znalezieniu nieruchomości można
skontaktować się bezpośrednio z agencją
lub właścicielem, który dom wystawił. Nie
zawsze dowiecie się wszystkiego z samego
ogłoszenia – czasem jest za mało zdjęć, nie
ma planów nieruchomości, informacji o wy-
sokości opłat za np. wodę, gaz, śmieci etc.,
niekiedy oznaczenie na mapie nie odpowia-
da rzeczywistości.
Aby się tego dowiedzieć się, musicie skon-
taktować się z agencją lub właścicielem.
Niestety większość z nich nie mówi w innym
języku niż włoski. Zdarza się, aczkolwiek
rzadko, szczególnie na południu Włoch, że
sprzedający nie mówią nawet po włosku,
a jedynie w lokalnym dialekcie, więc kon-
takt z nimi już w ogóle jest rodzajem mission

impossible. Niemniej jednak możecie mieć
szczęście i trafić na agencję, której pracow-
nicy mówią po angielsku, a nawet po polsku
(sama znam dwie agentki z Sycylii, które są
Polkami). Niestety, zwykle jest tak, że „agent
angielskojęzyczny” potrafi po angielsku po-
wiedzieć kilka słów na krzyż, ale już nie od-
pisze na mail, bo pisać po angielsku po pro-
stu nie potrafi. Ewentualnie może to zrobić
za pomocą Google Translatora.
Krótko mówiąc, porozumienie się z właści-
cielem czy agencją to nie jest łatwe zadanie,
jeśli nie mówicie po włosku. Tym bardziej
że mnóstwo ogłoszeń – nawet tych umiesz-
czonych na portalach przez agencje – nie ma
przygotowanych dokumentów do sprzedaży.
Dzieje się tak nagminnie, gdy nieruchomość
sprzedaje bezpośrednio właściciel. Dlaczego
tak jest? Sprzedający, nie mając pewności,
kiedy i czy w ogóle sprzeda nieruchomość,
nie chce wydawać pieniędzy na uzyskanie
niezbędnych dokumentów, np. na zalegali-
zowanie niezgodnie z prawem wybudowanej
kuchni, uzyskanie certyfikatu energetyczne-
go czy przeprowadzenie formalnej procedu-
ry spadkowej. Nieraz słyszałam od właści-
cieli czy agencji słowa w stylu: „Ale przecież
nasza nieruchomość jest na portalu dopiero

od kilku miesięcy, nie sądziliśmy, że tak szyb-
ko ktoś się nią zainteresuje, więc nie chcie-
liśmy wydawać pieniędzy na jakieś prawne
procedury czy biurokrację”. To są te włoskie
realia, które czasem trudno mi wytłumaczyć
moim klientom mającym zwykle podejście
bardziej „niemiecko-szwajcarskie” niż „wło-
skie”. Włosi po prostu nie są nadmiernymi
formalistami i jeśli ktoś tego nie akceptuje,
to niech trzy (albo i dziesięć!) razy się zasta-
nowi, czy chce mieć swój drugi dom w sło-
necznej Italii.
Od lewej: Gianfilippo Bancheri - burmistrz sycylijskiego miasteczka Delia,
Małgorzata Ciuksza, Antonio Campione - włoski adwokat.
Poza tym, jak już wspominałam, musi-

cie wiedzieć, że – szczególnie na południu

Włoch – bardzo duża część nieruchomo-
ści jest wybudowana, chociażby częściowo,
nie do końca legalnie. Trzeba to zawsze do-
brze sprawdzić, zanim podejmie się decyzję
o kupnie. Nieraz, pomimo zaawansowania
procesu zakupu, długich rozmów poprze-
dzających i złożenia oferty, ostatecznie do
sprzedaży nie dochodziło, bo okazywało się,
że na legalizację niezgodnie z prawem wy-
budowanej kuchni czy garażu trzeba będzie
czekać nawet i rok. Tym bardziej w czasach
COVID-u. Niektórzy klienci decydują się na
zakup z nielegalnie wybudowaną częścią
domu, bo takie nieruchomości generalnie
można kupić, tylko trzeba się liczyć z tym,
że później trzeba będzie wydać pieniądze
na procedurę legalizacyjną lub ewentualnie
wyburzyć fragment domu. Zdarza się rów-
nież tak, że np. poprzedni notariusz popeł-
nił błąd i coś źle wpisał do księgi wieczystej,
a cała procedura związana ze zmianą zapisu
wydłuży zakup o około rok. Różne rzeczy się
tu, we Włoszech, dzieją...
Inną rzeczą jest skomplikowany stan praw-
ny pod względem własności, np. gdy jest kil-
ku spadkobierców nieruchomości, czego nie
widać w księdze wieczystej; wtedy trzeba
dopilnować, by właściwe osoby stanęły do


aktu notarialnego. Raz słyszałam o nieru-
chomości, w której wypadku było dwudzie-
stu współwłaścicieli. Włoskie rodziny potra-
fią być duże.
Nawiasem mówiąc, we Włoszech nie ma
publicznie dostępnych przez internet elek-
tronicznych ksiąg wieczystych, tak jak jest
w Polsce; to także nie ułatwia pracy. Co wię-
cej, zdarza się również tak, że znajdziecie
atrakcyjne pod względem ceny ogłoszenie,
ale nie będzie to oferta sprzedaży własności
nieruchomości, a tzw. nuda proprieta (dosłow-
ne tłumaczenie: „goła własność”), co mniej
więcej odpowiada polskiej umowie dożywo-
cia, czyli – najprościej mówiąc – nabędzie-
cie dom z babcią lub dziadkiem, którzy będą
mieli prawo mieszkać w nim do końca swo-
jego życia. Upewnijcie się więc wcześniej,
czy czasem nie kupujecie nuda proprieta.
Poszukiwanie domu możecie również zle-
cić osobom, które się w tym specjalizują.
Ewentualnie – co zawsze gorąco polecam –
najlepiej jest pojechać na miejsce, do miej-
scowości, w której jesteście zakochani, i pójść
do lokalnego baru. Po co? By pogadać, nieko-
niecznie po włosku, jeśli nie znacie języka,
ale na migi. Wystarczy, że nauczycie się dzie-
sięciu słów na krzyż, by przekazać komuni-

kat: „Chciałbym/chciałabym tu kupić dom”
(Vorrei comprare una casa qui), a zobaczycie, że
w mig zbierze się garstka Włochów, którzy
będą chcieli wam pokazywać nieruchomości.
I to często perełki, których nie znajdziecie
na żadnym portalu, w dobrych, okazyjnych
cenach. Oczywiście później trzeba zadbać
o to, by kupić dom od właściwej osoby i bez
żadnych wad prawnych czy faktycznych.
Warto też wiedzieć, że agencje często usu-
wają ogłoszenia, mimo że dana nierucho-
mość jeszcze nie została sprzedana. Jeszcze
tego samego dnia wrzucają je na dany portal
na nowo, po to, by w wynikach wyszukiwa-
nia nieruchomość pojawiła się wysoko, jako
jedna z pierwszych. Zatem link, który zapi-
saliście sobie jako ulubiony, może w pew-
nym momencie okazać się nieaktualny, ale
nie dlatego, że nieruchomość została sprze-
dana, ale dlatego, że agent wrzucił ją pod in-
nym linkiem na nowo.
Zawsze polecam klientom, którzy szukają
nieruchomości dla siebie, by szukać w miej-
scu, w którym są zakochani, w którym czu-
ją się magicznie. Bo o to przecież chodzi, by
czuć klimat, by czuć, że jest się w odpowied-
nim miejscu na Ziemi, pod pięknym niebem,
z pięknym słońcem, z dobrą energią.

Jeśli planujesz kupić nieruchomość pod
inwestycję, szukaj koniecznie w miejscowo-
ściach turystycznych, najlepiej blisko cen-
trum, blisko lotniska, ewentualnie blisko
morza – to jest to, co się pewnie, łatwo i szyb-
ko wynajmuje.
To tyle w teorii. Teraz Piotr opowie wam, jak
to wygląda w praktyce.
Proponuję najpierw pojechać do Włoch. Nie

raz, nie dwa.
„Ragusa ma wszystko i wbrew pozorom nie
jest dużym miastem (około 72 tys. mieszkań-
ców.) Maksymalnie dwie godziny do wszyst-
kich zabytków tej części Sycylii (Ibla, Don-
nafugata, Scicli, Modica, Noto, Agrigento,
Caltagirone, Etna), no i dwadzieścia minut
jazdy samochodem do morza. Wszystko do-
stępne: od sklepu po szpital, co jest bardzo

ważne. Oprócz tego, co oferuje nam cywi-
lizacja, dodatkowo są tu spokój i klimat!” –
mówi Mirosława Teresa Musiał, właściciel-
ka agencji nieruchomości z Ragusy. Wtóruje
jej Enzo Mendola – agent nieruchomości
z Chiusa Sclafani ze środkowej Sycylii, licy-
tując się niejako, kto ma lepsze nieruchomo-
ści. „Moja agencja nieruchomości zajmuje
się sprzedażą nieruchomości obcokrajow-
com, w tym Polakom, którzy chcą inwesto-
wać, ale przede wszystkim przyjechać i za-
mieszkać na Sycylii, a szczególnie w naszym
pięknym rejonie Valle del Sosio z miejscowo-
ściami Bisacquino, Chiusa Sclafani i Giulia-
na. To miejsca idealne dla tych, którzy chcą
żyć w spokojnym otoczeniu pośród dziewi-
czej przyrody, mając nadal kontakt z ludź-
mi. Historyczne centra wiosek są zanurzone
w średniowiecznym kontekście, który wciąż
ożywia erę normańsko-szwabską, ale także
saraceńską” – mówi.
Od tego bym zaczął: co jest na waszej liście
priorytetów? U mnie na przykład pogoda.
Mówiąc krótko: słońce. Od początku szu-
kałem domu na Sycylii. Styczeń, najchłod-
niejszy miesiąc, ma średnią temperaturę
14 stopni! Raj! Przez większą część roku jest
tu ciepło. To był mój priorytet. Pytanie, jaki

jest wasz. Można oczywiście pojechać raz,
drugi na dwutygodniowe wakacje, ale to
za mało do podjęcia tak ważnej decyzji, jak
kupno domu. Kilka tygodni już robi swoje.
Wynajęcie domu na ten czas jest rozwiąza-
niem idealnym. Wybierzcie region i jedźcie.
Za 300 do 500 euro miesięcznie można wy-
nająć porządny dom, a i pokój za 150 euro się
znajdzie. Wtedy dowiecie się, jak żyje ulica,
kim są sąsiedzi. Funkcjonujecie wtedy jak
miejscowi, nie jak turyści, a to coś komplet-
nie innego.
Rada pierwsza – dłuższy pobyt, w różnych
miejscach, na przestrzeni lat. Pieniądze są
wyznacznikiem, bo nikt nie kupi za 1 euro
toskańskiej winnicy z pałacem czy medio-
lańskiej willi z tradycjami, ale domy, o któ-
rych mówimy, w dobrej cenie są w zasadzie
wszędzie. Liguria, Umbria, Sycylia, Kalabria
czy Apulia to realne lokalizacje na dom-ma-
rzenie. We Włoszech życie ma często, szcze-
gólnie dla turysty, słodki smak, ale dopiero,
gdy się jakiś czas tam pomieszka, okazuje
się, że te gelati mogą być słone... Północ nie
lubi się z południem. Południe uważa, że je-
steś na Sycylii, a nie we Włoszech.
Rada druga – pytać ludzi. Prostym języ-
kiem. Koniecznie przy barze, przy espresso,

od razu będziecie „swojaki”, bo żaden Włoch
nie pija espresso przy stoliku. Zamawiacie
rano cappuccino i mówicie: „Podoba mi się
u was, chcę tutaj kupić dom” i ludzie zaczy-
nają mówić. Może ta metoda nie sprawdzi się
w Rzymie, ale w maleńkich średniowiecznych
miasteczkach – na sto procent. Wiem, bo sam
tak robiłem. I jeszcze jedno: szybko się zo-
rientujecie, czy to miasteczko was chce. Jeśli
wydaje się wam, że to wy macie pieniądze i de-
cydujecie o wszystkim, to jesteście w błędzie.

To miejscowi muszą was zaakceptować. Są
miasta, które znają już takich, jak my i miesz-
kańcy uśmiechają się od wejścia, zapraszając
na kawę, i takie, gdy po jednej nocy płaczesz
nad wypożyczonym samochodem poryso-
wanym gwoździem (to moja historia). Wte-
dy już wiecie, że nie będziecie tam miesz-
kać. Akceptacja lokalnej ludności jest bardzo
ważna. Można też spotkać kogoś takiego,
jak Maria Concetta di Natale, nauczycielka
angielskiego i od pierwszej chwili zastana-
wiać się: „Dlaczego ona to robi? Dlaczego
postanowiła mi pomóc?”. I usłyszeć: „Jestem
lektorem języków obcych i pilotem wycie-
czek. Od wielu lat zajmuję się turystyką, co
pozwoliło mi nawiązać kontakt z różnymi
kulturami, innymi niż mój sposób myślenia
i życia, różnymi poglądami politycznymi i re-
ligijnymi. To wszystko pozwoliło mi poznać
»drugiego«, mojego ukochanego »obcego«
sąsiada, od którego zawsze, zaciekawiona
jak dziecko, słuchałam opowieści o jego ży-
ciu. Zawsze marzyłam o sąsiadach z Anglii,
Hiszpanii, Chin, Rosji... Od lat marzyłam,
żeby moja wioska, Giuliana, stała się tyglem
kultur. Płakałam z radości, kiedy pierwszy
dom w mojej wiosce został sprzedany kilku

polskim chłopcom, którzy z czasem stali się
»moimi przyjaciółmi w Polsce«”.
Rada trzecia – wchodząc do agencji nie-
ruchomości, uważajcie na język. Angielski
we Włoszech odstrasza. Włosi wolą nic nie
sprzedać niż męczyć się po angielsku, więc
niejednokrotnie usłyszycie, że nic nie mają.
Rada czwarta – szukajcie informacji w in-
ternecie, na portalach, o których wspomi-
nała Gosia. Jeśli się mniej więcej wie, gdzie
i czego się szuka, zna się topografię, to moż-
na wiele znaleźć. Nie spodziewajcie się jed-
nakże świetnej dokumentacji czy wspania-
łych zdjęć. Raczej to plątanina nieaktualnych
obrazków.
Rada piąta – niby wiedziałem, że istnieją in-
ternet, Facebook i Instagram, ale jakoś przez
długi czas nie dowierzałem, że we Włoszech
są Polacy i grupy wsparcia. Ale są – agenci
nieruchomości, prawnicy, ekipy budowlane,
architekci, specjaliści od transportu. W in-
ternecie jest wszystko i tam można szukać
porady u naszych rodaków. Są też różne duże
agencje, ale prawdziwych perełek należy szu-
kać w tych lokalnych albo u miejscowych pa-
triotów, jak ich nazywam – ludzi, którzy po-
magają, sprawdzają, mają klucze do takich
domów, bo cała miejscowość wie, że jak ktoś

chce sprzedać dom, to idzie do Marii albo
Giu. Po nitce do kłębka. Jeśli znacie kogoś,
kto kupił dom we Włoszech – skontaktujcie
się z nim, on wam coś pokaże, podpowie, a to
otworzy kolejne drzwi. Pamiętam Giu, któ-
ry przez polskich znajomych pokazał mi mój
przyszły dom. Pamiętam, jak zadzwoniłem
do Marii - właścicielki agencji nieruchomo-
ści, która powiedziała mi: „Każdy może się
ze mną skontaktować: na WhatsAppie, Mes-
sengerze, mailowo. Działam w prowincji
Ragusa i okolicach. Od domów w centrum
do remontu po antyczne zamki, oczywiście
te ostatnie tylko dla specjalnych klientów, bo
nie wszystkie sprzedaże są publiczne”. Tak
się to zaczyna. Łapiecie kontakty. Albo odzy-
wacie się do lokalnej agencji, gdy już wiecie,
gdzie chcecie mieszkać.
Rada szósta – napiszcie do ludzi, o których
wspominam w tym ebooku i sami zobaczy-
cie... Kontakty do nich bez problemu znaj-
dziecie w sieci. Jedni wyślą wam linki, inni
zaproszą do siebie, pokażą domy i zapro-
wadzą was na kawę w lokalnym barze, inni
wyszukają wartych uwagi nieruchomości za
odpowiednią kasę. To są fantastyczni ludzie
i kilkoro z nich tutaj cytuję. A jeśli zajrzycie
do grup na Facebooku i pod posty typu „Po-

lka na Sycylii”, to odpowiedzi na nurtujące
was pytania, pojawią się same.
Sami zobaczcie, jak pięknie mówi Giu-
seppe Augello, lokalny patriota, właściciel
restauracji MATES w Caltabellotta i kame-
ralnego B&B: „Zapraszam do mojego kraju,
ponieważ dowiedziałem się, że to, co jest dla
mnie normalne, dla ciebie jest czymś wyjąt-
kowym. Moja wioska jest właściwie »oknem
na Morze Śródziemne«, bogatym w histo-
rię, tradycję i różnorodność krajobrazu.
Kupno domu w Caltabellotta z pewnością się

opłaca. Jest wiele pustych domów, które mają
teraz niską wartość, ale jestem pewien, że
mogą podwoić ją w ciągu kilku lat, ponieważ
tej wiosce nadaje się prestiż, na który zasłu-
guje. Oczywiście, możemy i musimy pomóc
ci w zakupie domu lub ziemi. Potrzebni ci są

lokalni mieszkańcy, którzy mogą tłumaczyć,
pośredniczyć, doradzać, również w wyborze
rzemieślników, którzy mają wykonywać pra-
ce w kupionych domach. Miejscowa zaufa-
na osoba jest bardzo pomocna! Mała wioska
pozwala na bardziej bezpośredni kontakt
z ludźmi i terytorium, zarówno z tradycjami
kulturowymi, jak i kulinarnymi tego obsza-
ru. Pozwala w pełni przeżyć wyjątkowe do-
świadczenie, gdy stajesz się nawet na kilka
dni lub tygodni obywatelem Caltabellotta,
Sycylijczykiem”.
Bardzo ważne – nie chcę was zniechęcać,
ale gdy już znajdziecie tych ludzi i te domy, to
nie liczcie na to, że wiedza na temat nierucho-
mości zostanie wam przekazana w całości
przez właścicieli domu. Oni nie o wszystkim
informują nawet agencję. Zazwyczaj ta wie-
dza będzie porcjowana i jeśli teraz myślicie:
OK, czyli trzeba na początku zapowiedzieć:
„Powiedzcie mi wszystko, jak na spowiedzi
i uciśnijmy sobie dłonie”, to nic z tego. Na
początku wszystko jest pięknie. Dokumenty
są, dom w dobrym stanie, wszyscy właści-
ciele na miejscu, wszystko legalne. Mówisz:
„Biorę!” i się zaczyna... Siostra właścicielka
w Ameryce. Włoch mówi, że to żaden kłopot,
ale jednak to jest problem przeprowadzać

transakcję na odległość ze Stanami i albo
z kupna nic nie wychodzi, albo musicie cze-
kać rok. Czasem na ostatniej prostej, gdy już
wysłaliście swojego architekta, okazuje się,
że pół domu zostało nielegalnie dobudowa-
ne... No właśnie – jak wygląda sprawdzenie
domu i wystawienie opinii architekta?
Wspominany już przeze mnie Salvatore
Barbaro mądrze rzecze tak: „Opinia archi-
tekta zaczyna się od sprawdzenia dokumen-
tów wcześniej przesłanych przez właścicie-
la lub agencję nieruchomości. Jedziemy pod
wskazany adres i sprawdzamy stan technicz-
ny – od rzutu mieszkania, po wilgoć, dach,
kanalizację, energetykę itd. To komplekso-
we sprawdzenie, czy wszystko funkcjonu-
je, jak należy. Jeśli znajdziemy nieścisłości,
architekt, jako przedstawiciel kupującego,
udaje się do urzędu, by uregulować małe
lub większe budowlane problemy i uzyskać
niezbędne zgody. Myślę, że najważniejszą
rzeczą (oprócz dokumentów) są nielegal-
nie postawione zabudowy lub dobudowane
miejsca, które nie są oficjalnie ujęte w do-
kumentach. Jeśli kupujący bez świadomości
nabędzie taką nieruchomość, musi liczyć się
z karą finansową, a nawet koniecznością roz-
biórki. Warto bardzo dokładnie sprawdzić

wiarygodność dokumentów i stan technicz-
ny domu, aby uniknąć w przyszłości proble-
mów”.
Szczerze wam powiem, że nie wyobraża-
łem sobie innej drogi. Przecież nie znam
się na konstrukcji domów. W dodatku pani
z agencji udaje, że nic nie wiedziała o wa-
dach nieruchomości. Inna pułapka: kupuje-
cie dom od miasta w przekonaniu, że wszyst-
ko musi być dobrze, a tu nagle, po czterech
latach odzywa się pani ze Stanów, że to jej
dom, a miasto przejęło go nielegalnie... I je-
steście ugotowani. Więc za każdym razem
wszystko dokładnie sprawdzajcie!

Moi znajomi jeżdżą po Włoszech i mówią:
„O Boże, tu jest wszystko do kupienia. To
kupię i to, i to...”. Ja też tak mówiłem. Teraz
myślę w duchu: „To sobie kupcie...”. Moim
zdaniem do wzięcia jest 1 na 40 domów –
większość ma wadę prawną albo nie nadaje
się do zamieszkania lub ich konstrukcja sia-
dła i są „pływającymi” domami, czyli chodząc
po nich, czujecie, jakbyście byli na łodzi. Ja
uciekałem z takich nieruchomości od razu.
Nie przekonywało mnie, że jedna belka za-
łatwi sprawę. A gdy jeszcze pomyślałem, że
dom znajduje się akurat w najbardziej za-
grożonej sejsmicznie części Sycylii, to już
w ogóle zwiewałem, gdzie pieprz rośnie.
Rada siódma – oglądajcie dużo. Bardzo
dużo. Nawet na wakacjach. Widzicie agen-
cję – wchodźcie do niej i mówcie: „Szukam
czegoś do takiej i takiej ceny, chcę, żeby było
stare, może być małe palazzo. Mam czas
dzisiaj albo jutro”. Takie dwie, trzy godziny
oglądania domów dadzą wam zupełnie inną
perspektywę. Pamiętam taki pałac w Ragu-
sie za 40 tysięcy euro. Wiedziałem, że go nie
kupię, bo dla mnie to za drogo, ale chciałem
go zobaczyć. Z zewnątrz bajka! Sen waria-
ta Polaka o potędze. Otwieramy porta, czyli
drzwi, a w środku to nie pałac, tylko maga-

zyn z plątaniną korytarzy. Rozczarowanie
straszne. Agent, widząc to w moich oczach,
mówi: „Dasz dziesięć tysięcy mniej i też bę-
dzie dobrze”. Nawet gdyby opuścił cenę do
20 tysięcy, i tak bym nie kupił. Nie jest mi
potrzebny dom składający się z korytarzy.
Coś czuję, że za dziesięć lat ten pałac wciąż
będzie na sprzedaż, bo nawet trudno w nim
coś zmienić.

Rada ósma – podejmijcie świadomą i kon-
kretną decyzję i bądźcie konsekwentni. Od-
powiedzcie sobie na pytania: czego chcecie,
co jest dla was priorytetem. Ograniczcie
do minimum krąg poszukiwań, bo będzie-
cie skakać po całych Włoszech w nieskoń-
czoność. Niby banał, ale taka jest prawda.
W sieci jest kilkanaście tysięcy ogłoszeń, więc
jak znaleźć to jedyne? Jeśli postanowicie, że
szukacie stodoły w Piemoncie, to szukajcie
stodoły w Piemoncie, a jeżeli zależy wam na
zakupie antycznego domu we wschodniej
Sycylii, to rozglądajcie się właśnie za tym.
Ale bądźcie też wyrozumiali – za 10–20 ty-
sięcy zdarzają się ideały, ale nie cuda.


84
9
LA MIA CASA IN ITALIA, CZYLI KILKA SŁÓW WSTĘPU
CZY KUPNO
DOMU WE
WŁOSZECH
TO DOBRY
POMYSŁ?
CZY KUPNO DOMU WE WŁOSZECH TO DOBRY POMYSŁ? 85
Czy kupno domu

we Włoszech to
dobry pomysł?
Absolutnie tak – zakup domu we Włoszech
to dobry pomysł. Oczywiście pod warun-
kiem, że kochacie Włochy lub chcecie zaro-
bić na tym, że inni je kochają. Raz, że macie
dom w kraju słońca, dwa – w kraju, w któ-
rym ludzie w znacznej większości są bardziej
uśmiechnięci niż w innych krajach (na pew-
no bardziej niż w Polsce), a trzy – w kraju do-
skonałego jedzenia i pysznego wina! Czego
chcieć więcej? My tu we Włoszech mamy po
prostu inne niebo... Często Polki czy Polacy
bardzo zainteresowani zakupem domu we
Włoszech mówią jedno zdanie: „Pani Mał-
gosiu, ja się urodziłam/łem nie w tym kraju,
co trzeba”.
Skoro nie ma obecnie żadnych formalno-
prawnych przeszkód do tego, byście kupi-
li dom we Włoszech, to dlaczego tego nie
zrobić? Póki Polska jest w Unii Europejskiej,
póki ceny nieruchomości są niskie (a są hi-
storycznie niskie, także przez COVID), to

warto, a przede wszystkim można. Trzeba
więc wziąć sprawy w swoje ręce i działać!
Kupowanie domu to zawsze piękna histo-
ria. Motywy, pobudki czy potrzeby ludzi są
bardzo różne. Każda historia jest inna, każ-
da równie ciekawa.
Na przykład mamy klientkę, która zako-
chała się w miejscowości Noli w Ligurii. Po-
wiedziała, że to jej miejsce na Ziemi, szuka-
ła terenu pod uprawę i niewielką zabudowę,
chodząc po lokalnych barach i… oczywiście
znalazła.
Mamy klientów, którzy początkowo chcie-
li kupić mieszkanie pod wynajem w regio-
nie Veneto, a wylądowali w Toskanii. Innych,
którzy chcieli kupić dom za gotówkę, a osta-
tecznie pomogliśmy im w otrzymaniu kre-
dytu we Włoszech, bo to się bardziej opła-
cało. Musicie wiedzieć, że stopy procentowe
w przypadku kredytów hipotecznych są tu
stałe i bardzo niskie – od 0,4 do 1,8 proc.,
w zależności od tego, na ile lat bierzecie
kredyt. Minimalny wkład własny wynosi
30 proc. i trzeba przetłumaczyć swoje PIT-y
z poprzedniego roku. Krótko mówiąc, Po-
lacy też mogą dostać kredyt hipoteczny we
Włoszech, praktycznie na takich samych za-
sadach jak Włosi.

Mamy klientów, którzy w Toskanii kupili
dom od Rosjan, a ci Rosjanie wcześniej od
Niemców. Takich, którzy chcieli kupić nie-
ruchomość na Sycylii, a wciąż było im pod
górkę i składali nawet po pięć ofert i takich,
którzy wykupują winnice w Toskanii po to,
by je tokenizować4. Mamy wreszcie klientów,
którzy trafili do nas przez stronę domyza-
1euro.pl, z zamiarem zakupu domu za 1 euro,
a ostatecznie kupili dom za 1 milion euro.
Mamy też Piotra Wojtasika, który sam wam
swoją historię w tym ebooku opowiada.
Warto zwrócić uwagę na ludzi. Mieszkańcy

wielu miasteczek są bardzo przyjaźni wobec
Polaków. Mam nawet dziwne wrażenie, że
postrzeganie naszego narodu we Włoszech
bardzo się zmieniło. Nie jesteśmy już zło-
dziejami samochodów i włamywaczami do
domów albo sprzątaczkami (niestety Włosi
posługują się często radykalnym językiem),
a staliśmy się europejskim narodem z tra-
dycjami, manierami, wykształceniem, oby-
ciem. Włosi wystawiają nam coraz lepsze
świadectwo. Chcą nas u siebie i szczerze to
okazują. Zrozumieli, że razem możemy wię-
cej: że nasza obecność to remonty, towarzy-
stwo, pełniejszy bar, znajomi, turyści, czyli
4
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tokenizacja

pieniądze. Mieszkańcy miast, w których od
dwudziestu lat żyją przybysze, wiedzą to,
a inne się tego uczą i dobrze na tym wy-
chodzą. Dlatego możecie liczyć na miejsco-
wych. Zawsze jest ktoś, kto uczy angielskie-
go i pomoże wam się porozumieć. Zawsze
w okolicy jest architekt i fachowiec, który
wstawia okna. Z tego trzeba korzystać. Tym
bardziej że wspólne działanie na różnych
płaszczyznach to świetna okazja, by się po-
znać, porozumieć, pokochać. Wielu z nas
domy we Włoszech traktuje jako wakacyjne
bazy, przez większość roku nas tam nie ma,
a w miejscowości, w której nas znają, uśmie-
chają się do nas i nas lubią, to i domu przypil-
nują. A to bardzo ważne! Na przykład klucze
do mojego domu od miesiąca leżą u obcych
ludzi i jestem przekonany, że wszystko jest
w porządku. Sycylijczycy mają zasady. Na-
prawdę. Jak kochają, to na zabój, jak niena-
widzą, to na całe życie, więc nie cwaniakuj-
cie na nie swojej ziemi, na której honor jest
ważny już ponad wszystko. Witajcie na Sy-
cylii!
Czasami przyciąga tylko uśmiech. Na co
dowodem jest Sergio Caterina – lokalny pa-
triota, właściciel sklepu, który prowadzi
stronę internetową dla turystów. W ogóle

podczas poszukiwania domu podzieliłem
sobie Sycylijczyków na trzy grupy. Jedni od
początku odstraszają was swoim spojrze-
niem, totalnie zamknięci, niechętnie nasta-
wieni do obcych. Na szczęście tych „wrogich”
jest mała grupa. Drudzy są zupełnie obojęt-
ni. Mają podejście: „jest mi dobrze tak, jak
jest”. Nie wykażą się większym zaintereso-
waniem, ale też nie przeszkodą w działaniu.
Oni po prostu żyją tak, jak żyli i tyle. Trze-
cia grupa – najbardziej nam przychylna, to
na przykład wspomniany Sergio. Człowiek
orkiestra. Postawi stronę turystyczną, zro-
bi zdjęcia miejscowości, pokaże dom, po-
prowadzi sklep. Jest zawsze uśmiechnięty,
uczciwy i z niczym nie ma problemu. Na
początku w to nie wierzyłem, ale tak jest.
Razem z Giu wyglądają jak Mario i Luigi ze
słynnej bajki. Napisałem do Sergio, myśląc
o jego uśmiechu, z pytaniem, czy jeśli moi
znajomi będą chcieli przyjechać do Włoch,
aby kupić tu dom, to mogę kierować ich do
niego. Odpisał mi: „Każdy, kto zdecyduje się
zainwestować i zamieszkać u nas, czy przez
365 dni w roku, czy tylko na okres letni, jest
automatycznie częścią naszej społeczno-
ści i zrobimy wszystko, aby ułatwić mu ży-
cie, doradzając w najlepszy możliwy sposób.

Wystarczy tylko poprosić – każde życzenie
zostanie spełnione. Pandemia bardzo zmie-
niła świat pracy. Wiele osób pracuje zdalnie.
Mieszkając we Włoszech, nadal można robić
to, co robiło się w swoim mieście, ale zostaje
się katapultowanym w zupełnie nową rze-
czywistość. Na przykład dlatego, że można
się cieszyć średnio 300 dniami dobrej pogo-
dy w roku. Ale przede wszystkim dlatego, że
człowiek staje się częścią miejscowej spo-
łeczności, z jej tradycjami, osobliwościami
i ciekawostkami. Nauczy się witać ludzi na
ulicy, zatrzymywać się na pogawędkę i kawę.
Wieczorem pójdzie na koncert i kieliszek do-
brego wina, zje w jednej z wielu restauracji,
które oferują wszystko, co dobre i wiele wię-
cej”.

Nie będę pisał, dlaczego Włochy są fajne,
bo skoro czytacie ten ebook, to znaczy, że to
wiecie. Powiem wam, co ja mam. Dom z prze-
pięknym widokiem z każdego okna i balko-
nu oraz obłędnie duży taras. Rano wstajesz,
nastawiasz kawę w imbryku, już czujesz
w powietrzu lekką gorycz arabiki. Od rana
dwadzieścia kilka stopni, więc pijesz kawę
na tarasie na leżaczku. Pierwsze promienie
słońca. Czekasz, aż wstanie reszta domow-
ników i niespiesznie zaczyna się dzień. Póź-
niej decyzja: Andiamo al mare? – „Idziemy
nad morze czy zostajemy na tarasie?”. Zo-
stajemy, morze dzisiaj lekko wzburzone, do-
skonale widać je z tarasu.

Potem pora na małe przekąski. Kawałek
włoskiego pomidora, szynki, pizza bianca,
dwie oliwki, rozmowy. O trzynastej najwyż-
szy czas na kieliszek winka, potem do szes-
nastej sjesta. Ja zostaję na tarasie. Mam plan
– opalić się we Włoszech jak nigdy w życiu.
Tak, jak nigdy mi się nie udało. Chcę wyje-
chać bez żalu, że znowu urlop był za krótki.
Po południu znowu jakieś lekkie owoce – po-
marańcze z Ribery, te sycylijskie, czerwone,
są najlepsze na świecie. Albo lody pistacjowe
spod Agrigento. Albo granita migdałowa, ale
z mandorli. Wiecie, co to są mandorle? To ta-
kie wielkie sycylijskie migdały.
A potem powoli zaczyna zachodzić słońce.
Pomarańczowe. Piękne kontrasty. Widoki
takie, że zaczyna się wierzyć w Boga. Dosko-
nale zaplanowana przestrzeń: góry, jeziora,
miasteczka, w końcu morze. Niezmącony ni-
czym bezkres. A na kolację będzie pasta alla
Norma (nazwana tak na cześć opery „Norma”
Belliniego). Któregoś wieczoru można wy-
skoczyć do Palermo (półtorej godziny jazdy
samochodem od miasteczka), do opery wła-
śnie. Ale dzisiaj tylko pasta i wino – przyje-
chała rodzina, będzie uroczyście. Czerwone
Nero d’avola – sycylijskie, tylko pytanie, czy
to ze wschodu wyspy, wytworniejsze, spod

Etny, bardziej aksamitne, gładkie, czy z za-
chodu – bardziej arabskie, ostrzejsze, pie-
przowe.
Zachodzi słońce – zaczyna się spektakl.
Jesteśmy tysiąc metrów nad poziomem mo-
rza. Mieszkamy w niebie! To miasteczko wisi
w chmurach! A one przychodzą i odchodzą,
tańczą dla nas. I tak przez pół nocy. Gdzieś
pobrzmiewa akordeon. Głos starszego pana.
Zaczynamy rozmawiać o tym, co będziemy

robić jutro – Scala dei Turchi5, Dolina Świą-
tyń6, Corleone, a może pojedziemy do Sam-
buca di Sicilia albo po czerwone sycylijskie
5
Schody Tureckie – biały wapienny 90-metrowy klif nad morzem niedaleko Agri-
gento.
6
Valle dei Templi – park archeologiczno-krajobrazowy w Agrigento, wpisany na
listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znajdują się w nim pozostałości staro-
żytnego miasta Akragas, z ruinami dziesięciu świątyń.
krewetki do portu w Sciacca... Zaczyna się
lekka włoska awantura – jedni chcą na wieś,
drudzy chcą tańczyć na Kalsie7, rysuje się też
mocna grupa chętnych, by popłynąć na prze-
piękną wyspę Favignane, ktoś właśnie w in-
ternecie zobaczył pole golfowe, ktoś inny fa-
brykę soli na wschodnim wybrzeżu... Och,
żeby człowiek tylko takie miał problemy...
Kalsa, historyczna dzielnica Palermo.

7

JAK WYGLĄ-
DA KUPNO
DOMU WE
WŁOSZECH
Z POMOCĄ
PRAWNIKA?
10
JAK WYGLĄDA KUPNO DOMU WE WŁOSZECH Z POMOCĄ PRAWNIKA? 96
Jak wygląda
kupno domu we
Włoszech z po-
mocą prawni-
ka?
W dużym skrócie, nasza idea jest taka, że my,
jako prawnicy, robimy wszystko za was, a wy
nie musicie nawet przyjeżdżać na miejsce.
Można z nami kupić dowolną nieruchomość
we Włoszech, a nie ograniczać się tylko do
kilku agencji. Odpadają koszty tłumaczeń
aktu notarialnego i de facto koszt jest taki,
jakbyście sami wszystko zrobili na własną
rękę, a zyskujecie bezpieczeństwo, bo odpo-
wiedzialność bierzemy na siebie.
Jako polsko-włoscy adwokaci i radcowie
prawni możemy zaoferować:
• Wsparcie prawne i informacje faktycz-
ne dotyczące zakupu domu we Włoszech,
podatków przy zakupie nieruchomości,
opłat, różnic w kwestiach regulacji praw-
nych, kosztów utrzymania domu, błędów,
których należy unikać.

• Wyszukanie nieruchomości. Nasze współ-
pracowniczki wyszukują „szyte na miarę”
nieruchomości po wypełnieniu naszej an-
kiety oraz po rozmowie. Mamy również
zaprzyjaźnione agencje nieruchomości,
z którymi współpracujemy. Wówczas one
również szukają nieruchomości dla was.
Ewentualnie podpowiadamy klientom, jak
i gdzie szukać online.
• Prowadzenie negocjacji, w tym złożenie
oferty, wizja lokalna, sprawdzenie księgi
wieczystej nieruchomości, zakładanie wło-
skiego numeru podatkowego (codice fiscale)
i wszelkie formalności niezbędne przy za-
kupie domu po to, byście kupili go bez żad-
nych wad prawnych.
• Po akceptacji oferty stawiennictwo przy
podpisaniu aktu/aktów notarialnych w celu
kupienia nieruchomości w waszym umie-
niu i na waszą rzecz (umowa przedwstęp-
na, jeśli będzie taka potrzeba, oraz umowa
końcowa).
• Pomoc w uzyskaniu ewentualnego kredytu
hipotecznego.
• Pomoc w uzyskaniu dofinansowania na re-
mont (tzw. bonus 110 proc.).

Poszukiwanie nieruchomości, dzwonienie
do agencji i ustalanie szczegółów oraz uma-
wianie na spotkania w celu ich obejrzenia to
odrębny temat, w którym pomagamy. Nieru-
chomości szukają Polki, z którymi współpra-
cujemy, na podstawie indywidualnej ankiety
wypełnionej przez was. Mogą też pojechać
na miejsce, aby zobaczyć nieruchomości na
żywo, zrobić wideo oraz zdjęcia i połączyć
się z klientem online.
Niektórzy klienci są z nami krótko, bo po
otrzymaniu wstępnych informacji tracą za-
pał, inni szukają nieruchomości kilka mie-
sięcy, co sprawia, że jesteśmy razem nawet
i rok. Każda historia jest inna. Na pewno
po przejściu całej procedury nie zostawia-
my was na lodzie, a pomagamy w załatwie-
niu formalności – typu zmiana danych przy
rachunkach za wodę, prąd, śmieci, podat-
kach etc. W praktyce podpowiadamy też, co
i gdzie kupuje się we Włoszech – od mebli po
detergenty. Krótko mówiąc, możecie na nas
liczyć.
Jeśli chcecie dowiedzieć się czegoś więcej,
to zapraszam was do obejrzenia wywiadów
ze mną. Początek jest o domach za 1 euro, ale
później opowiadam o zakupie nieruchomo-
ści we Włoszech w ogóle:

• https://www.youtube.com/watch?v=r1Ljbl-
woIlg&t=317s
• https://www.youtube.com/watch?v=Tx-
DyJxC7SSQ&feature=emb_title
• https://www.facebook.com/watch/l
-ive/?v=1215690932236516&ref=watch_pe
-rmalink
• https://www.facebook.com/109983777416396/
videos/742808159712644/
• https://fb.watch/5ThjfziYka/
Dodatkowo polecam przeczytać – w celu

pogłębienia waszej wiedzy – wywiady ze mną
lub artykuły, w których znajdziecie moje wy-
powiedzi:
• https://kobieta.wp.pl/dom–we–wloszech
–za–1–euro–to–mozliwe–jednak–nie–za
wsze–warto–6637131397299040a
• https://weekend.gazeta.pl/weeken-
d/7,177339,26895621,domwe-wloszech-
-polacy-uwielbiaja-slowo-okazja.html

DLACZEGO
WARTO KU-
PIĆ DOM WE
WŁOSZECH
TERAZ?
11
DLACZEGO WARTO KUPIĆ DOM WE WŁOSZECH TERAZ? 101
Dlaczego war-
to kupić dom we
Włoszech
teraz?
Od kryzysu w 2008 roku ceny na włoskim ryn-
ku nieruchomości spadają. Pandemia jesz-
cze dodatkowo ten spadek przyspieszyła. We
włoskich mediach mówi się, że od wybuchu
pandemii ceny nieruchomości spadły nawet
o 30–40 proc. Przy czym oczywiście jest tak,
że pewne nieruchomości, np. te w pierwszej
linii od morza, unikatowe, nietypowe, trzy-
mają swoje ceny pomimo pandemii. Mogły
one spaść o 5–10 proc., ale nie więcej.
Musicie wiedzieć, że we Włoszech ceny nie
tylko można, ale w zasadzie trzeba negocjo-
wać. Oferta, którą znajdujecie w internecie,
jest jedynie ceną wywoławczą. Można ją ob-
niżyć nawet o 20, a niekiedy 30 proc. Polega
to na tym, że po obejrzeniu danej nierucho-
mości (osobiście lub online, z czyjąś pomo-
cą, o czym dalej), składacie ofertę. Wpisu-
jecie w niej kwotę, jaką chcecie zapłacić za

dom. Im więcej jest rzeczy, na które może-
cie ponarzekać, tym wasza oferta może być
niższa. Przykładowo, jeśli okaże się, że nie-
ruchomość wymaga dodatkowego remontu
albo legalizacji niezgodnie z prawem posta-
wionej kuchni lub garażu – narzekajcie. Gdy
nie jest tak blisko morza, jak pisano w ogło-
szeniu, narzekajcie... Warto zapytać agenta,
czy i ile ofert było składanych wcześniej, na
jaką kwotę – po to, by wiedzieć, jakie oferty
z jakimi kwotami właściciel odrzucił. Moż-
na nawet zapytać agenta wprost, za ile wła-
ściciel zgodzi się sprzedać nieruchomość, to
znacznie ułatwi sprawę.
Miałam doświadczenie z nieruchomo-
ścią wystawioną za niecałe 170 tys. euro.
Z ogłoszenia wynikało, że cena była już obni-
żana, ale nie było wiadomo, o ile. Nierucho-
mość na portal wstawiał właściciel. Agen-
cji nie było. Wiedzieliśmy od właściciela, że
cena jest oczywiście do negocjacji, ale nie za
dużo, bo wcześniej została i tak obniżona
o 30 tys. euro. Zdołaliśmy zbić cenę o 3 tys.
euro. W momencie, gdy zobaczyliśmy do-
kumenty nieruchomości, okazało się, że
właściciel kupił ją 12 lat wcześniej za ponad
110 tys. euro więcej niż ostatecznie sprzedał.

Okazało się, że to była – jak uwielbiają mó-
wić Polki i Polacy – „niezła okazja”.
Pandemia to nie problem. Jest mnóstwo
Polek i Polaków, którzy kupują domy na odle-
głość – w tym sensie, że nawet nie jadą obej-
rzeć nieruchomości. Wydaje się to szalone,
ale nie zawsze jest. Kiedy nie jest? Wtedy,
gdy kupująca czy kupujący byli już w danym
regionie, znają go całkiem nieźle, poczu-
li jego klimat. Tych, którzy chcą kupić nie-
ruchomość bez oglądania, a nigdy nie byli
w danej miejscowości, odsyłam najpierw do
odwiedzenia jej. Szczególnie tych, którzy
kupują dla siebie. Muszą bowiem poczuć kli-
mat miejsca. Skąd mogą wiedzieć, że akurat
Sycylia, Liguria czy Toskania, w której nigdy
nie byli, będzie im pasować? Jeśli faktycznie
chcą się przenieść do Włoch lub mieszkać tu
chociaż część roku, a nigdy w tym regionie
nie byli, polecam, by wybrali się tam na kilka
tygodni czy nawet miesięcy i najpierw wy-
najęli dom lub mieszkanie, z którego będą
zwiedzać dany region. Później dopiero moż-
na podjąć świadomą decyzję o zakupie.
Wracając do kupowania na odległość...
Osobom, które się na to decydują, polecam
wysyłać na miejsce współpracującą z nami
Polkę, która w danym regionie mieszka. Taka

osoba umawia się z właścicielem lub agen-
cją na dany dzień i godzinę, fotografuje dom
z zewnątrz i w środku, robi filmiki domu,
drogi dojazdowej, domów sąsiadów, okolicy,
dojścia do morza itp. i wysyła je zaintereso-
wanemu. Łączy się również na miejscu przez
aplikację typu WhatsApp w trybie wideo
i na żywo pokazuje zainteresowanemu dom.
Staje się niejako „oczami kupującego”. Na
życzenie filmuje wszystko, co można, pyta
o sąsiadów, ocenia, czy opis nieruchomości
w internecie pasuje do rzeczywistości. W ten
sposób kupują również osoby, które traktu-
ją nieruchomość jako inwestycję, np. pod
najem. Co więcej, mamy klientów, którzy
po zakupie nieruchomości remontują ją na
odległość. Mają na miejscu poleconą przez
nas polsko-włoską ekipę remontową, dzię-
ki której można online nawet dobrać kolor
kafelków czy ścian. Krótko mówiąc, można
wszystko, jeśli się tylko chce.
Moim zdaniem warto kupić dom we Wło-

szech teraz, bo jest tanio i w zasadzie można
by postawić kropkę. W granicach 100 tysięcy
złotych możecie kupić coś, czego w Polsce nie
znajdziecie nawet za milion, bo nie mamy
na sprzedaż pereł baroku wpisanych na listę

UNESCO. „Nieruchomości teraz osiągnęły
bardzo niskie ceny, oczywiście wyklucza-
jąc główne miasteczka nadmorskie. Myślę,
że jest to jeden z najlepszych momentów na
zakup domu na wyspie” – mówi mi Maria
Teresa Musiał, właścicielka agencji nieru-
chomości z Ragusy. Bo COVID, bo ceny spa-
dły o kolejne 20 proc., bo Włosi się starzeją,
a młodzi uciekają do większych miast.
Najczęściej słyszę od Włochów, że są wy-
luzowani, bo wszystko mają najlepsze. Kie-
dyś się buntowałem przeciwko temu, ale
tak po prostu jest. Sport, wino, słońce, ar-
chitekturę, góry, morze, jedzenie, warzywa,
owoce, słodkości, operę, taniec i śpiew. No
i pizzę. Włosi to dobrzy ludzie, a im dalej na
południe, tym bardziej prości, ale lepsi, bar-
dziej prawdziwi. Realnie oceniając, Włochy
to prawdopodobnie miejsce idealne na dom
wakacyjny czy seconda casa, jak mawiają
Włosi.
„Co mną kierowało?” – zastanawia się Re-
nata Oziębło, która niedawno kupiła dom.
„Podstawowym czynnikiem była sytuacja
związana z pandemią. W normalnych cza-
sach nie zdecydowałabym się na zakup domu
poza Polską, ponieważ wszystkie oszczędno-
ści wydawałam na podróże po świecie. Zwie-

dziliśmy z moim partnerem już 66 krajów.
Organoleptycznie i nałogowo poznajemy
piękne miejsca, ludzi, jedzenie i wszystko,
co jest z nimi związane. Ubiegły rok zamknął
granice i uświadomił nam, że bez względu
na jakiekolwiek czynniki, np. polityczne,
chcemy być wolni i mieć prawo wyboru. Dom
na Sycylii jest zbiegiem takich czynników,
jak reakcja na sytuację ogólnoświatową i tę
w Polsce, bardzo atrakcyjne warunki zaku-
pu, spotkanie na mojej drodze odpowiednich
osób, które pomogły w zakupie, no i świa-
domości nieuchronnej galopującej inflacji,
która niestety nas niebawem czeka. Dodat-
kowe korzyści, o których nie myślałam przy
zakupie, a powinnam, to przyjęcie przez
lokalną społeczność. Przez ten prawie rok
zyskaliśmy przyjaciół oraz wiele ciekawych
znajomości. Zostaliśmy przyjęci bardzo cie-
pło i życzliwie. Decyzję o zakupie podjęłam
już po pierwszej wizycie na Sycylii. Znala-
złam dom od dobrych ludzi, ze spektakular-
nym widokiem góry i morze, w zabytkowym
malutkim i bardzo czystym miasteczku, go-
dzinę od lotniska i tylko pół godziny jazdy
samochodem od plaży. Czego więcej chcieć?
Dom kosztował całe 9500 euro, a jego stan
umożliwia mieszkanie bez remontu (choć

pewnie z czasem zostanie dostosowany do
naszych potrzeb). Mamy raj na ziemi za
niewyobrażalnie małe pieniądze. Projekt
Sycylia traktujemy jako kolejną przygodę
w życiu, którą chcemy się dzielić w naszych
social mediach (@tuutam_na_sycylii oraz
@tuutamm). Wiemy, że podczas zakupu po-
jawiają się różne pytania, z którymi sami się
mierzyliśmy, więc również bardzo chętnie
pomagamy i dzielimy się naszymi doświad-
czeniami”.

12
ILE TO
WSZYSTKO
BĘDZIE
KOSZTOWAĆ?
ILE TO WSZYSTKO BĘDZIE KOSZTOWAĆ? 109
Ile to wszystko
będzie koszto-
wać?
Jeśli mówimy o domach za 1 euro, to, tak jak
pisałam wcześniej, oprócz zwykle występu-
jącej wpłaty wadium w wysokości około 5 tys.
euro, trzeba ponieść koszt remontu, który
jest zależny głównie od stanu nieruchomo-
ści oraz od waszych potrzeb i może oscylo-
wać wokół 30 tys., 50 tys., a nawet 200 tys.
euro. Do tego dochodzą koszty notariusza –
w tym podatków, które wynoszą zazwyczaj
łącznie między 3 tys. a 5 tys. euro. Ewentual-
ne tłumaczenie dokumentów lub pośrednic-
two wyspecjalizowanej firmy to oczywiście
dodatkowy koszt. Dochodzą do tego koszty
waszych dojazdów na miejsce.
Z kolei w wypadku domów z wolnego ryn-
ku to wszystko zależy od tego, jaki macie
budżet, czy kupujecie dom do remontu, czy
już gotowy do zamieszkania. Poza tym do-
chodzi koszt notariusza i podatków, który
zwykle wynosi między 3 tys. a 10 tys. euro,
w zależności od wartości katastralnej nie-

ruchomości oraz przede wszystkim od tego,
czy kupujecie nieruchomość jako prima czy
jako seconda casa.
Włosi – jako naród bogaty – od drugiej po-
łowy zeszłego wieku mieli w rodzinie nawet
po kilka domów. Włoski rząd zdecydował
więc opodatkować posiadanie każdej ko-
lejnej nieruchomości, oprócz pierwszej. Za
pierwszy dom (prima casa) u notariusza pła-
ci się podatek w wysokości 2 proc. wartości
katastralnej. Za drugi i kolejny – 9 proc. war-
tości katastralnej, a w dodatku w przypadku
seconda casa co roku płaci się podatek od nie-
ruchomości (IMU) w wysokości 1 proc. war-
tości katastralnej.
Polacy, którzy są właścicielami domów,
np. w Polsce, mogą kupić nieruchomość we
Włoszech jako prima casa i zameldować się
w niej w ciągu 18 miesięcy od zakupu, ale
zwykle tego nie polecamy. Włoska skarbów-
ka bowiem prędzej czy później najprawdopo-
dobniej zapyta was, dlaczego nabyliście dom
z ulgą prima casa, jesteście tu zameldowani,
a nie macie żadnych dochodów we Włoszech.
Oczywiście wszystko jest do wytłumacze-
nia, ale strata nerwów jest bezcenna. Zasta-
nówcie się, czy warto. Na pewno nie możecie
kupić jako prima casa nieruchomości, którą

macie zamiar legalnie wynajmować, bo wia-
domo, że w takim domu nie będziecie miesz-
kać na stałe.
W Italii – w przeciwieństwie do Polski –
każda nieruchomość ma określoną wartość
katastralną, która różni się od ceny rynkowej
i zwykle jest od niej niższa. Zawsze warto
prosić co najmniej dwóch notariuszy o wyce-
nę aktu, w której znajdzie się dokładna roz-
piska podatków, a w tym dokładna wartość
katastralna nieruchomości. Wynika ona też
z dokumentu VISURA, czyli takiej lokalnej
księgi wieczystej.
W przypadku, gdy kupujecie dom na kre-
dyt hipoteczny – co jest możliwe dla obcokra-
jowców – koszt notariusza jest wyższy. Jeśli
nieruchomość sprzedaje agencja, to wchodzi
w grę również jej koszt. Zwykle agencje biorą
pomiędzy 3 a 6 proc. wartości nieruchomo-
ści plus IVA, czyli włoski podatek VAT, który
obecnie wynosi 22 proc. Czasem – zwłasz-
cza przy niskich wartościach nieruchomości
– jest to kwota stała w wysokości 1000 euro
+ VAT lub więcej. Jeśli kupujecie dom sami,
dochodzą koszty tłumaczeń, które de facto
podwajają cenę aktu u notariusza. Jeśli z kolei
dla bezpieczeństwa korzystacie z pośrednic-
twa polsko-włoskiej kancelarii prawniczej,

takiej jak nasza, to jest to dodatkowy koszt
w wysokości 3 proc. wartości nieruchomo-
ści plus VAT. Oczywiście dochodzą do tego
koszty waszych dojazdów na miejsce.
Podsumowując, wydatki dodatkowe zwy-
kle stanowią między 10 a 20 proc. wartości
nieruchomości, a przy nieruchomościach
bardzo tanich, tj. około 10 tys. euro, mogą
nawet być równe cenie samej nieruchomo-
ści.
Jeśli chodzi o koszty w praktyce, to kupienie

domu we Włoszech kosztuje przede wszyst-
kim dużo nerwów i stresu. To pierwszy pod-
stawowy koszt. Czy jeśli powiem, że w paź-
dzierniku pojechałem do Włoch obejrzeć
nieruchomość, a po przylocie dowiedziałem
się, że została sprzedana, to powie wam to
coś o kosztach? Siamo in Italia, „Jesteśmy we
Włoszech” – tak mawiają Włosi, a do tego
trzeba dodać wzruszenie ramionami, które
mówi więcej niż tysiąc słów. Na każdym kro-
ku tego projektu będą pojawiały się sytuacje,
które można potraktować jako swojego ro-
dzaju sprawdziany, mające na celu chyba tyl-
ko to, żeby utwierdzić was w przekonaniu,
czy naprawdę chcecie kupić dom we Wło-
szech.


CZY KUPNEM
DOMU WAR-
TO ZAJĄĆ SIĘ
SAMEMU?
13
CZY KUPNEM DOMU WARTO ZAJĄĆ SIĘ SAMEMU? 115
Czy kupnem
domu warto za-
jąć się samemu?
Zakup nieruchomości we Włoszech bez do-
brej znajomości języka, lokalnych przepisów
i zwyczajów jest ryzykowny. Dlaczego? Po-
nieważ na przykład zamiast własności mo-
żecie nabyć prawo dożywocia – tzn. dom
z lokatorem w środku w postaci starszej pani
lub pana, którzy będą mieli prawo miesz-
kać w waszym domu do końca swojego ży-
cia. Możecie kupić nieruchomość ze służeb-
nościami czy np. prawem przejazdu przez
wasz ogród. Możecie kupić dom wybudowa-
ny nielegalnie lub z nielegalnie dobudowaną
jego częścią – kuchnią, łazienką czy nawet
całym piętrem. Krótko mówiąc, nie ma co
ryzykować. Tym bardziej że – szczególnie na
południu Włoch – zdarzają się tzw. ustawki
z notariuszami. Polega to na tym, że pomimo
braku stosownych dokumentów, właściciel,
dogadany z notariuszem, sprzedaje dom czy
mieszkanie niezgodnie z jego stanem fak-
tycznym, czyli np. z nielegalną dobudówką

i gdy tylko urząd się o tym dowie, będzie to
do wyburzenia na koszt nowego właściciela.
Czy warto ryzykować – oceńcie sami.
Na podstawie mojego kilkuletniego do-
świadczenia w kupowaniu nieruchomości
na rzecz i w imieniu moich klientów mogę
wam powiedzieć, że zakup – o ile wszyst-
ko jest w miarę w porządku pod względem
prawnym – trwa zwykle od 2 do 6 miesięcy,
w trakcie których trzeba przygotować mnó-
stwo dokumentów, co nie jest łatwe. Trzeba
również dobrze sprawdzić, czy aby na pew-
no gmina ma prawo nieruchomość sprze-
dać. W internecie krąży sporo historii osób
twierdzących, że są spadkobiercami Sycy-
lijczyków, których dom gmina zdecydowała
się sprzedać.
Warto zająć się wszystkim samemu, ale tylko

gdy ma się dużo czasu, dobrze zna się język
włoski i co ważniejsze – włoską mentalność.
Włoch nie myśli, żeby ustawić się w urzędzie
w kolejce, tylko zastanawia się: „Czy ja kogoś
tam znam?”. Często słyszałem też, że, jako
obcokrajowcowi, kupno domu mi się nie uda.
Buntowałem się – przecież prawo jest jedno
dla wszystkich. No właśnie nie! A dodatko-

wo we Włoszech nawet trudno stwierdzić,
jakie to prawo jest.
Kupując dom, wiele rzeczy na początku ro-
biłem sam, ale później stwierdziłem, że są
ludzie, którzy to zrobią lepiej, znają się na
tym i znają miejscowe niuanse, choć przy-
znam, że i oni czasem się gubią, chociaż aku-
rat to dowód na to, jak bardzo we Włoszech
wszystko jest niepewne i zagmatwane. Pro-
blemem są dokumenty, często we Włoszech
tylko w formie papierowej. Ja nie wyobrażam
sobie, że chodzę po urzędach i przeglądam
plany, wyciągam księgi wieczyste. Proble-
mem są nielegalne dobudówki. Ja już prawie
witałem się z gąską, gdy okazało się, że mój
ukochany dom w Ragusie ma wadę – niele-
galnie dostawione dwa piętra. Dwa miesiące
negocjacji i prób załatwienia sprawy i, gdy-
bym nie korzystał z pomocy prawnika, zo-
stałbym właścicielem domu z „bombą”.



LA STORIA
È QUASI FI-
NITA, CZYLI
KILKA SŁÓW
NA ZAKOŃ-
CZENIE
14
LA STORIA È QUASI FINITA, CZYLI KILKA SŁÓW NA ZAKOŃCZENIE 121
La storia è quasi
finita, czyli kilka
słów na zakoń-
czenie
My, jako prawnicy, zwykle stajemy do aktu
notarialnego za naszych klientów. Wynika to
z tego, że tak jest bezpieczniej i de facto ta-
niej. To my kupujemy nieruchomość w imie-
niu i na rzecz naszego klienta, to my dosta-
jemy klucze, które następnie przekazujemy
klientowi. Z prawniczego punktu widzenia
historia się w tym momencie zamyka. Cza-
sem wspólne poszukiwanie i zakup nieru-
chomości trwają trzy miesiące, czasem dzie-
więć, a czasem nawet i rok. To nasza wspólna
droga – prawników i klienta, która formalnie
kończy się w dniu podpisania aktu. Prawda
jest jednak taka, że to jest dopiero początek
tej drogi. Początek nowej historii, którą bę-
dzie już pisał nowy właściciel... W tym wy-
padku mój ulubiony klient – Piotr Wojtasik.
Dzięki, Piotrze, za ten cudny czas razem!

PS Prawda jest taka, że pomimo wspólnej
4-miesięcznej pracy przy zakupie domu,
a potem przy pisaniu tego ebooka, do końca
lipca 2021 r. nie spotkaliśmy się w realnym
świecie. Co więcej, ja już byłam w sycylij-
skim domu Piotra, a on nawet jeszcze nie był
w środku.
Przewrotnie na zakończenie. To są trzy bar-

dzo ważne zdjęcia.

Po kilkunastu godzinach drogi z Salerno
o szóstej rano, na decku numer 7 linii Salerno-
-Katania, obudziło mnie wschodzące słońce.
Wyszedłem na zewnątrz. Właśnie wybuchł
wulkan Stromboli. Moment przedziwnie ko-
smiczny – od aktywnych wulkanów bije nie-
samowita energia. Ja totalnie niewyspany,
z zapuchniętą twarzą. Ale chwila magicznie
wspaniała. Coś mnie tknęło, że jadę w do-
brym kierunku.
Dojechałem do Katanii, temperatura ze
40 stopni. W hotelu pokój jeszcze nie był go-
towy. Poszedłem coś zjeść. Ku mojemu zdzi-
wieniu, znalazłem studio kulinarne. Stara
tradycja połączona z młodą obsługą i jedze-
niem w nowoczesnej formie. Zamówiłem
hamburgera z osła i kieliszek białego wina
– właśnie tego ze zdjęcia. I mimo gigantycz-
nego zmęczenia, patrząc w kierunku uli-
cy Via Santa Filomena, napisałem do przy-
jaciół: „Piszę wam tę wiadomość, żeby już
nie stchórzyć. Kupię tutaj dom. Naprawdę”.
I tak moje wakacje zamieniły się w poszuki-
wanie domu. Odpoczywałem, ale zaczęło się
już „obwąchiwanie terenu”.
Pierwsza myśl to: kraina kontrastów. Tak
odkryłem Sycylię na nowo. Nigdy wcześniej
jej tak nie widziałem, a teraz okazała się kra-

iną pięknych apartamentów i walących się
starych domów, ekologicznych hosteli i luk-
susowych hoteli z polami golfowymi, krainą
dużych miast i spokojnych wsi, pieczonej ce-
buli za jedno euro i nocnych marketów, wiel-
kiej wiary i wielkiej tolerancji. Krainą trzech
mórz i niesamowitej pogody. Dzika Sycylia.
Jakże inna od północy Włoch. Moja. Cała pa-
leta emocji. Taki to był czas. Niech ten ebook
będzie dla was tym kieliszkiem! Powodze-
nia! To się na bank uda!
PS Po czterech miesiącach moich poszuki-
wań pojawiła się Gosia i Bogu dziękuję, że ją
poznałem.

Małgorzata Ciuksza – radczyni prawna
z ponad 12-letnim doświadczeniem. Zwie-
dziła ponad 80 państw i odbyła podróż do-
okoła świata. Świadomie wybrała życie
w słonecznej Italii (a dokładnie w Genui),
gdzie jako radczyni prawna pomaga Pola-
kom w spełnianiu ich marzeń, czyli zakupie
nieruchomości we Włoszech. Z wykształ-
cenia jest również psycholożką. Uwielbia
świadomych ludzi, buduje dobre relacje,
ceni przejrzystą komunikację. Fanka no-
wych technologii, wielbicielka włoskiego
wina i popularyzatorka idei la dolce vita. Mo-
żecie skontaktować się z nią przez stronę
www.domyza1euro.pl. A jeśli chcecie poczy-
tać więcej o tym, co robi - odwiedźcie jej stro-
nę www.malgorzataciuksza.com lub jej pro-
fil na Instagramie - @malgorzata_ciuksza.
Piotr Wojtasik – dziennikarz, z show-bizne-
sem związany od 15 lat. Swoją przygodę za-
czynał jako kreatywny producent sesji zdję-
ciowych z gwiazdami w tygodniku „Gala”,
a później w magazynie „Viva!”. Przez dwa
lata był szefem działu wideo portalu viva.pl.
Od trzech lat związany z redakcją „Dzień do-
bry TVN”. Jest autorem wielu oryginalnych
materiałów, na przykład o lataniu pierwszą
klasą czy odsłaniających kulisy powstawa-
nia festiwalu Cannes czy Wenecji. W wolnym
czasie podróżuje, a jego ulubionym kierun-
kiem są Włochy. Pasjonują go szeroko pojęta
sztuka życia i taniec towarzyski. Na Insta-
gramie prowadzi swój profil @pietrekwojta-
sik, a także profil swojego włoskiego domu
- @casadipepe.
ISBN: 978-83-66948-28-0
Domy za 1 euro we Włoszech, czyli jak ku-
pić nieruchomość w słonecznej Italii
Małgorzata Ciuksza, Piotr Wojtasik
Koordynacja: Michał Misiorek

Redakcja: Maja Strzeżek
Korekta: How2
Projekt: Natalia Wieczorek
Nadzór: Anna Zofia Powierża
Zdjęcia: Karol Waś/prywatne archiwum
autorów
Skład: Natalia Wieczorek
Zezwalamy na udostępnianie okładki

ebooka w internecie
How 2
Digital publishing
office@how2.pl
ul. Fryderyka Chopina 41/2
20-023 Lublin
www.how2.shop
Bądź eko, nie drukuj!

Bądź fair, nie kopiuj, płać.
Lublin 2021

Domy Za 1 Euro We Wloszech Czyli Jak Kupic Nieruchomosc W Slonecznej Italii Telefon z5s5hm

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Domy Za 1 Euro We Wloszech Czyli Jak Kupic Nieruchomosc W Slonecznej Italii Telefon z5s5hm

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SPIS TREŚCI

La mia casa in Italia, czyli

Dziękujemy Ci za zakup naszego

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Ten ebook mógłby mieć też inny początek.

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Jeśli chcecie krótkiej i konkretnej odpowiedzi

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Jak i gdzie szu-

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Domów za 1 euro najlepiej jest więc szukać,

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Lp. Miejscowość Prowincja Region

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Sposób uczestniczenia w licytacji

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Obowiązki po wygraniu licytacji nierucho-

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Czy kupno domu

Jeśli podoba się wam idea kupowania domów

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Czy stać mnie

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Może to zabrzmi dość „ekskluzywnie”, ale

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU

Jak i gdzie szu-

SPIS TREŚCI POCZĄTEK ROZDZIAŁU