T.C.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

MÜHENDİSLİK YÖNETİMİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS (UZAKTAN EĞİTİM)

ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ MY7116 VİZE SINAVI NİSAN 2022

Hazırlayan: Ahmet Can ARIKAN 925121429

1) Bilim adamının tanımını veren ve bilimin özelliklerini anlatan TEDX konuşması

bulun
(linkini paylaşın) ve kendi yorumlarınızla konuşmayı özetleyin.

2) Cinsel/ Alkol /Uyuşturucu /Sigara Bağımlılıklarından birini seçerek 5 (beş) farklı

veri tabanından bağımlılıklarla mücadele konusunda geliştirilen yöntem ve
teknolojileri en az 10 referans kullanarak bir A4 sayfası uzunluğunda anlatınız.
(Referansları paragraf içinde belirtmeyi ve yazının sonunda listelemeyi
unutmayınız)

Başarılar dilerim. Sorular bireysel cevaplandırılacaktır. Takım çalışması şeklindeki

cevaplar değerlendirmeye alınmayacaktır.

Cevaplarınızı teslim tarihi olan en geç 22.04.2022 Cuma gününe kadar UES sistemine
yükleyiniz. Email yoluyla gönderilen cevap kağıtları dikkate alınmayacaktır.
Cevap 1) Mete Atatüre’nin (Türk fizikçi ve akademisyen) 2018 TEDxITU konuşmalarında
gerçekleştirdiği “Bilim İnsanının Katmanları” adlı konuşmasında bilim insanlarının tanımını ve
özelliklerini espritüel bir şekilde özetlemiş. Videonun başında da bahsettiği gibi bilim insanı
tabirine karşı oluşan toplum tarafından ezbere dayalı tanımı yıkmak için güzel örneklerle
anlatmaktadır. Şahsen Mete Atatüre’nin konuşmasında bilim insanı neye benzer sorusunu
sorduktan sonra düşündüğümde ister istemez aklımda saçı başı dağınık veya saçı olmayan
orta yaşın çok üzerinde ve nedense Madam Curie ve Mileva Maric(her ne kadar bilim insanı
olarak tanınmasa da Sırp fizikçi) haricinde erkek modeli canlanması üzücü ve bir o kadar da
kendimi sorgulamama neden oldu. Konuşmacı bilimin bilim insanları üzerinden özelliklerini
aktarması ve deneylemesi bilime olan bakış açısını genişletmektedir.

Konuşmacı 2000li yıllarda Şikago’da 12-13 yaş grubu öğrencileri ile bilim insanı neye benzer
resim çalışmasında laboratuvar gezisi öncesi çizimlerin genellikle beyaz önlüklü, bireysel
çalışan, erkek, gülmeyen ve genelde elinde bir deney aleti olan insan profili çizdikleri
gözlemlenmiş. Laboratuvarda çalışan bilim insanları ile 1 gün geçirdikten sonra tekrar çizilen
resimlerde daha renkli ve cinsiyet ayrımı yapılmadığı görülmüş. Konuşmacı burada çok güzel
bir noktaya değinmektedir. Bilimadamı kelimesinin bilime ve bilimle uğraşan topluluğa ters
düştüğü anlaşıldıktan sonra bilim insanı kavramı ortaya çıkmış olsa dahi çocuklarımızın
eğitiminde halen basmakalıp görsel ve bilgiler ile bilimle ilgili insanların cinsiyetçilik
bağlamında yanlış yönlendirmeye devam etmesidir. Şahsi merakımdan bu konu ile ilgili
dergipark üzerinden Türkiye’de yapılan çalışmalara göz atarken Gonca H. ve Renan S.’nin
2017 de yapmış olduğu “Ortaokul öğrencilerinin zihnindeki bilim insanı” çalışması sonucunda
da öğrencilere yazılı ve görsel medya ile ders kitapları aracılığıyla bilimin cinsiyet, zaman,
milliyet, mekan, yaş ve fiziki görünümle ilgili olmadığı, bağımsız olduğu fikrinin aşılanması
gerekliliğinden bahsedilmiştir. Ayrıca tarihten gelen bilim insanlarının yalnız çalışması ve
görselleri günümüz bilim insanlarının çalışma ortamını yansıtmadığı gerçeğine de değişmiş.
Konuşmacı Newton, John Russell Scot örnekleri üzerinden gitse de Nikola Tesla, Einstein gibi
idol bilim insanlarının da görselleri yalnız çalıştığını göstermektedir. Fakat günümüzde bu
durum değişmiş ve ekip olarak çalışılmakta, konferanslar, bilimsel ortaklıklar, fonlar ve
devlet/toplum/bilim politikası kurumları gibi çok çeşitli organlarla da bilim insanlarının
etkileşim halinde olduğuna değişmiştir.

Konuşmada bir diğer enteresan ve bir o kadar da çekici bir konu olan bilim/politika özelliğine
değinmiş ve benim de kendi düşüncelerimi güncelleme derinleştirme isteği uyandırmıştır.
Şahsi görüşüm olarak bilimin apolitik olması gerektiği savım konuşmacının çürütmesiyle farklı
bir bakış açısına bürünmeme neden olmuştur. Konuşmacının da belirttiği gibi politikayla
ilgilenmeyen veya diğer bir tabirle politik olmayan bilim insanları tarihte kendi ülkelerinde
tutunamamış hatta başka milletlerde çalışmalarına devam etmeye zorlanmış. Tıpkı
günümüzde de yaşandığı gibi. Bilim insanları maddi ve manevi olarak desteklenmediği yerde
yaratıcı ve faydalı olamazlar. Beyin Göçü geçmişte de olduğu gibi multinasyonel birşekilde
devam etmektedir. Burada kazan taraf bilgi birikimini ülkesinde toplayan ülkeler olacaktır
(bkz USA, Çin). Milli bilim önemli olmakla beraber burada daha önemli olan konu devletlerin
de kendi milli bilim insanlarına destekleri ve inançları tam olmalıdır.

Konuşmacının diğer dokunduğu nokta bilim insanlarının nesnelliği ve tutkusu hakkındadır.

Bilim tutku işidir. Tutkuyla bağlanılmayan bir işte motivasyonunuzun da olmayacağı gibi
sonuca giden uzun yolda çalışmakta mümkün olmayacağından bahsetmektedir. Bilim insanı
tutkuyla bilinmeyene doğru açılan serüvence araştırmaktan yorulmamalıdır. Araştırmanın
sonunda elinde hiçbir şey olmasa dahi tutkusunu kaybetmemelidir.

Bilim insanı eğlencelidir ama ciddi bir tavırla. Konuşmacının konuşmasında bahsettiği
penguen diyagramı öyküsü bilim insanlarının da eğlenceli olabildiğini ve eğlendiğini
göstermektedir.

Özetle bilim insanı bilimin özelliklerini tasvir ettiği gibi bilimin özellikleri de bilim insanını
şekillendirmektedir. Bilim evrildikçe bilim insanları da evrilmekte ve değişim sürekli olarak
devam etmektedir.

Video Kaynak: https://www.youtube.com/watch?v=5WyDkKCq-j0

Cevap 2)

Sigara Bağımlılığı ile Mücadelede Yöntem ve Yaklaşımlar

Sigara ve türevleri ürünlerin kullanımı akciğer kanseri başta olmak üzere pek çok kanser
türüne, kardiyovasküler hastalıklara, düşük doğum ağırlıklı bebeklerin doğmasına veya ölü doğumlara
neden olmaktadır. Sigara ve tütün mamullerinin içerisinde bulunan nikotin, kullanan kişide bağımlılık
yaratmaktadır(1). Nikotin çok güçlü bir psikolojik uyarıcı maddedir. Sigara veya tütün mamulü içildiği
zaman yaklaşık 10 saniye kadar kısa bir süre içerisinde gerçekleşen nikotin emilimi beyne ulaşır ve
serotonin gibi hormonların salgılanmasına neden olan merkezin uyarılmasıyla meydana gelen
hormonal salınımlar, gevşeme, haz verme, sakinleşme, konsantrasyon artışı gibi değişikliklerin ortaya
çıkmasında etkili olmaktadır(2).

Sigara bağımlılığı ile mücadelede kamu yasakları ve politika yapıcıların sigara tüketimini
azaltmada kullandığı diğer bir yöntem olan vergilendirmenin literatürde yapılan bazı çalışmaların
sonucunda sigara tüketimini azaltmada etkili olmadığı görülmüştür (3).

Sigara bırakma tedavisinde etkinliği kanıtlanmış yöntemler bilişsel davranışçı tedavi ve

farmakoterapidir. Sigara bırakma polikliniklerinde farmakoterapiye ek olarak bilişsel davranışçı tedavi
uygulanması; hastalarda sigara bırakma oranları üzerinde anlamlı katkı sağlamaktadır (4). Alternatif
tedavi yöntemleri olarak akapunktur, hipnoterapi, meditasyon, yoga gibi rahatlama araçları ile sigara
veya tütün mamulleri bağımlılığı ile mücadele çalışmaları literatürde olmasına karşın kanıtların kısıtlı
ve tutarlı olmaması, metodolojik sorunlardan dolayı kesin sonuca varılamamıştır (5).

Teknolojideki gelişmeler, özellikle mobil teknolojilerdeki hızlı gelişmeler, hücresel ağların

kapsama alanında devam eden büyüme, tarihsel olarak ulaşılması zor gruplara bile sigara bırakma
müdahalelerinin ulaştırılması için değerli bir araç olarak görünmektedir. Mevcut kanıtlar sigarayı
bırakmada cep telefonu tabanlı müdahalenin kısa vadeli etkinliğini desteklemektedir (6).

Anlık mesajlaşma sohbet tabanlı cep telefonu desteğinin (ör:WhatsApp, WeChat..vb) etkinliği
ile entegre metin tabanlı cep telefonu desteği (SMS,MMS) etkinliği kontrollü grup çalışmasıyla
karşılaştırıldığında sohbet tabanlı anlık mesajlaşmanın etkisinin, sigara içenlerde yoksunluk üzerine
kısa müdahalelerle birlikte metin mesajlaşma tabanlı tavsiyenin etkisine benzer olduğu
bulunmuştur(7)

Akıllı telefon kullanımının genç kesim tarafında çok yaygın olmasının avantajı ile geliştirilen
mobil uygulamaları sigara bırakma konusunda teşvik edici ve yardımcı olmaktadır. Mobil uygulamalar
sayesinde bağımlının rutinini kaydetme, sağlığına olan etkisini rutinine göre görselleştirme, maddi
kayıp veya kazanımları ile teşvik etmek gibi bilinçlendirme yapılabilmektedir. Sigarayı bırakmak için
kapsamlı ve kanıta dayalı cep telefonu uygulamasının etkisi değerlendirildiğinde SMS metin
mesajlaşma yöntemine göre daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır (8).

Giyilebilir nesnelerin interneti (IoWT) teknolojisi son yıllarda vücut bilgilerinin sağlanması ve
giyilebilirlerin bir biyosensör haline getirilmesi ile bilim insanları ve endüstrideki mühendisler gibi
birçok araştırmacı bu konuda çaba sarf etmektedir. Yapay zeka çalışmalarındaki ilerleme, giyilebilir
biyosensörlerin topladığı verileri anlamlandırarak bağımlılık öngörü ve değerlendirmeleri
yapabilmektedir. Biyosensörler aracılığıyla hareketlerin algılanması, parmaklardaki basınç
farklılıklarının takibi gibi veriler toplanarak yapay zeka sınıflandırma algoritmaları yardımıyla
kullanıcının sigara bağımlılığı kontrol altına alınabilir ve bırakmasında motive edilebilir(9).

Yapay Zeka avatarları, özellikle adölesanlar için etkileşimli bir şekilde bilgi yaymak için umut
verici araçlar olabilir. Bu hala keşfedilmemiş bir bölgedir ve bu konuda, kamu bilimci ve eğitim
üzerindeki etkisinin resmî değerlendirilmeleriyle birlikte daha fazla çalışma yapılması garanti
edilmektedir (10).
Kaynaklar

1: KUTLU R, DEMİRBAŞ N, YAZICI T, KARAOĞLU N. Evaluation of the Effects of Psychological

Addiction and Smoking Urge on the Success of Smoking Cessation. Selcuk University Medical
Journal.2021, Vol. 37 Issue 3, p231-237. doi:10.30733/std.2021.01509 (veritabanı: Academic
Search Ultimate)

2: SARISOY A, MECEK M. Üniversite öğrencilerinin sigara bağımlılıklarının nitel araştırma

yöntemi ile incelenmesi: Karabük Üniversitesi örneği / Investigation of smoking dependence
of university students by qualitative research method: The case of Karabük
University. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi. 2019;2(3):636-644.
doi:10.33712/mana.594418 (veritabanı: Idealonline)

3: ERGİN M, İPEK E. Türkiye’de Hanehalki Sigara Tüketiminin Belirleyicileri. Omer Halisdemir

Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2021;14(2):478-494.
doi:10.25287/ohuiibf.715513 (veritabanı: Business Source Ultimate)

4: KILIÇ H, ARGÜDER E, ÇAGLAR A, UĞURLU M, HASANOĞLU HC, KARALEZLi A. Sigara

Bırakma Polikliniğinde Psikiyatri Konsültasyonu YapIlan OlgularIn İzlemi. Ankara Medical
Journal. 2020;20(4):835-843. doi:10.5505/amj.2020.37974 (veritabanı: The Belt and Road
Initiative Reference Source)

5: Nicotine Addiction (Alternative Therapy). (2019). Health Library: Evidence-Based

Information. (veritabanı: Nursing Reference Center Plus)

6: Ajay, V. S., Praveen, P. A., Millett, C., Kinra, S., & Prabhakaran, D. (2012, July). Role of
Mobile Phone Technology in Tobacco Cessation Interventions. Global Heart, 7(2), 167–174.
https://doi.org/10.1016/j.gheart.2012.03.004 (veritabanı: Supplemental Index)

7: Weng, X., Lau, O. S., Ng, C. H., Li, W. H. C., Lam, T. H., & Wang, M. P. (2022). Effect of a
workplace mobile phone-based instant messaging intervention on smoking cessation: a
cluster-randomized controlled trial. ADDICTION. https://doi.org/10.1111/add.15804
(veritabanı: Science Citation Index Expanded)

8: Baskerville, N. B. ( 1,2,3 ), Struik, L. L. ( 1 ), Hammond, D. ( 2 ), Dash, D. ( 2,9 ), Guindon, G.

E. ( 4 ), Norman, C. D. ( 5,6 ), Whittaker, R. ( 7 ), Burns, C. ( 8 ), & Brown, K. S. ( 10 ). (n.d.).
Effect of a mobile phone intervention on quitting smoking in a young adult population of
smokers: Randomized controlled trial. JMIR MHealth and UHealth, 6(10).
https://doi.org/10.2196/10893 (veritabanı: Scopus)

9: ZHANG, X. (2018). Internet of Wearable Things: Cooperative Sensing and Computing for
Hand Gesture Recognition [Master's thesis, Case Western Reserve University]. OhioLINK
Electronic Theses and Dissertations Center. (veritabanı: OpenDissertations)

10: K.H.F.E.M. Santos, N. Hein, R.A. Calderon Candelario, Mukunthan Murthi, Mehdi
Mirsaeidi, Moe Zaw, M.S. Gonzalez-Mancera, & Michael A. Campos. (2020). Implementation
of an Artificial Intelligence Virtual Character for Smoking Cessation and E-Cigarette
Awareness in Adolescents. B18. E-CIGARETTE AND VAPING INDUCED RESPIRATORY HEALTH
OUTCOMES - IT IS NOT THAT SIMPLE. https://doi.org/10.1164/ajrccm-
conference.2020.201.1_meetingabstracts.a2773 (veritabanı: OpenAIRE)