ΠΛΟΣΚΑ ΜΑΡΙΑ ΔΕ ΔΠΜ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
Διπλωματική Εργασία
«Η χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης για την προώθηση
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης: Η περίπτωση του Φεστιβάλ «Παρά Θιν’ αλός» του
Δήμου Καλαμαριάς»
ΜΑΡΙΑ ΠΛΟΣΚΑ
Επιβλέπων Καθηγητής: Αντώνιος Κάργας
Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 2018

Η παρούσα εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του φοιτητή («συγγραφέας/δημιουργός») που την
εκπόνησε. Στο πλαίσιο της πολιτικής ανοικτής πρόσβασης ο συγγραφέας/δημιουργός εκχωρεί στο ΕΑΠ, μη
αποκλειστική άδεια χρήσης του δικαιώματος αναπαραγωγής, προσαρμογής, δημόσιου δανεισμού, παρουσίασης
στο κοινό και ψηφιακής διάχυσής τους διεθνώς, σε ηλεκτρονική μορφή και σε οποιοδήποτε μέσο, για
διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, άνευ ανταλλάγματος και για όλο το χρόνο διάρκειας των δικαιωμάτων
πνευματικής ιδιοκτησίας. Η ανοικτή πρόσβαση στο πλήρες κείμενο για μελέτη και ανάγνωση δεν σημαίνει καθ’
οιονδήποτε τρόπο παραχώρηση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του συγγραφέα/δημιουργού ούτε
επιτρέπει την αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, εμπορική χρήση, μετάδοση,
διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (downloading), «ανάρτηση» (uploading), μετάφραση,
τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά της εργασίας, χωρίς τη ρητή προηγούμενη
έγγραφη συναίνεση του συγγραφέα/δημιουργού. Ο συγγραφέας/δημιουργός διατηρεί το σύνολο των ηθικών και
περιουσιακών του δικαιωμάτων.
Διπλωματική Εργασία
«Η χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης για την προώθηση
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης: Η περίπτωση του Φεστιβάλ «Παρά Θιν’ αλός» του
Δήμου Καλαμαριάς»
ΜΑΡΙΑ ΠΛΟΣΚΑ
Επιτροπή Επίβλεψης Διπλωματικής Εργασίας
Επιβλέπων Καθηγητής: Συν-Επιβλέπων Καθηγητής:
Αντώνιος Κάργας Νικόλαος – Γεώργιος Καραχάλης
Καθηγητής Ε.Α.Π. Καθηγητής Ε.Α.Π.
Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 2018

Μαρία Πλόσκα: «Η χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης για την προώθηση
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των ΟΤΑ: Η περίπτωση του Φεστιβάλ Παρά θιν’
Αλός»
Περίληψη
Ο πολιτισμός, αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο οι κοινωνίες οικοδομούν την ιδιαίτερη
ταυτότητά τους. Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, ως ανεξάρτητες και αυτοτελείς
διοικήσεις, διαμορφώνουν και ασκούν πολιτιστική πολιτική στα τοπικά τους όρια και
πραγματοποιούν πολιτιστικές εκδηλώσεις, με σκοπό τη συντήρηση και διάδοση της
ιδιαίτερης ταυτότητάς τους. Τα φεστιβάλ αποτελούν ιδιαίτερες εκδηλώσεις καθότι
αποσκοπούν στην τοπική ανάπτυξη και στη διάδοση της πολιτιστικής ταυτότητας ενός
τόπου.
Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τα ιδιαίτερα ζητήματα επικοινωνίας και προώθησης των

πολιτιστικών δράσεων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίοι εκτός από τα
παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο, έντυπα κλπ.), τα τελευταία χρόνια
καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ως νέα μέσα άσκησης πολιτιστικής πολιτικής
και προσέγγισης κοινού.
Λέξεις – Κλειδιά: Τοπική Πολιτιστική Ανάπτυξη, Μοντέλα Επικοινωνίας, Μέσα

Επικοινωνίας, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, Δήμος Καλαμαριάς, Φεστιβάλ «Παρά θιν’
αλός».
iv
Διπλωματική εργασία
Αλός»
Abstract
Culture is the foundation upon which societies build their special identity. Local authorities,
as independent and independent administrations, form and exercise cultural policy at their
local borders and hold cultural events to preserve and disseminate their own identity.
Festivals are special events as they aim at local development and the dissemination of the
cultural identity of a place.
The present work deals with the specific issues of communication and promotion of the
cultural actions of the local authorities, which in addition to the traditional media (TV, radio,
etc.) have been using social media as a new means of exercising cultural policy and
approaching audiences.
Keywords: Local Cultural Development, Models of Communication, Media, Social Media

Networks, Municipality of Kalamaria, Festival "Para thin alos".
v
Αλός»
Περιεχόμενα
Περίληψη ............................................................................................................................................... iv
Abstract ................................................................................................................................................... v
Περιεχόμενα .......................................................................................................................................... vi
Κατάλογος Εικόνων.............................................................................................................................. viii
Κατάλογος Πινάκων ............................................................................................................................. viii
Εισαγωγή................................................................................................................................................. 1
1. Κεφάλαιο: Θεωρητική Προσέγγιση και Αποσαφήνιση Εννοιών ................................................... 3
1.1 Πολιτιστικά αγαθά και δραστηριότητες ...................................................................... 3
1.2 Πολιτιστική Πολιτική & Διαχείριση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση .............................. 6
1.3 Τοπική Ανάπτυξη μέσω της προώθησης του πολιτισμού ................................................ 7
2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η Επικοινωνία στους ΟΤΑ......................................................................................... 10
2.1 : Η έννοια της Επικοινωνίας ..................................................................................... 10
2.2: Τρόποι επικοινωνίας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ............................ 11
2.3 Μοντέλα Επικοινωνίας .................................................................................................. 14
2.3.1: Το μοντέλο Lasswell.............................................................................................. 15
2.3.2: Το Μοντέλο Shannon & Weaver και η εξέλιξή του ............................................ 15
2.3.3:To μοντέλο AIDA ................................................................................................... 17
2.3.4: Το Συστημικό μοντέλο .......................................................................................... 19
2.4: Στρατηγική επικοινωνίας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η σημασία

της ........................................................................................................................................ 20
2.5 : Η επικοινωνία στον Πολιτισμό .................................................................................... 23
2.6: Η σημασία του Διαδικτύου στην προώθηση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των
Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ................................................................................. 26
3. Κεφάλαιο: ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ.................................................................................. 29

vi
Αλός»
3.1: Ορισμός των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης .............................................................. 29
3.2: Τα βασικά χαρακτηριστικά των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης ............................... 31
3.3: Η επίδραση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στην Πολιτιστική Επικοινωνία ....... 33
3.4: Η εν γένει χρήση των Τεχνολογιών Πληροφόρησης & Επικοινωνίας στην Ελλάδα ... 36
3.5: Οι επικοινωνιακές δυσκολίες στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τη

χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την προώθηση των πολιτιστικών τους
δραστηριοτήτων ................................................................................................................... 39
3.6: Συμπεράσματα .............................................................................................................. 41
4. Κεφάλαιο: Το Φεστιβάλ ............................................................................................................... 44
4.1: Η Πολιτιστική Διάσταση του Κοινωνικού Γεγονότος ................................................. 44
4.2: Εννοιολογικές προσεγγίσεις του όρου φεστιβάλ. ......................................................... 45
4.3: Η ιστορία του Φεστιβάλ ............................................................................................... 46
4.4: Ο ρόλος του Φεστιβάλ στη Τοπική Ανάπτυξη ............................................................. 48
4.5: Ο ρόλος και η σημασία των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στη διάδοση των
Φεστιβάλ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης .......................................................... 50
5. Κεφάλαιο: Η μελέτη περίπτωσης του Φεστιβάλ «ΠΑΡΑ ΘΙΝ’ ΑΛΟΣ» του Δήμου Καλαμαριάς .. 58
5.1: Μεθοδολογία και πηγές ενότητας ................................................................................. 58
5.2: Ο Δήμος Καλαμαριάς & η σημασία του στον τοπικό πολιτισμό. ................................ 60
5.3 Παρουσίαση του Δήμου Καλαμαριάς στο διαδίκτυο .................................................. 61
5.4: Το προφίλ του Φεστιβάλ............................................................................................... 64
5.4.1: Το καλλιτεχνικό προφίλ......................................................................................... 64
5.4.2: Οι κτηριακές και άλλες υποδομές του Φεστιβάλ .................................................. 67
5.5: Ο στρατηγικός σχεδιασμός της προβολής του Φεστιβάλ ............................................. 69
5.6: Η ψηφιακή δραστηριότητα του Δήμου ......................................................................... 72
5.7:Η ψηφιακή δραστηριότητα του Φεστιβάλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ................ 75
vii
Αλός»
6. Κεφάλαιο: Συμπεράσματα – προτάσεις ...................................................................................... 80
Βιβλιογραφία ....................................................................................................................................... 84
Κατάλογος Εικόνων
Εικόνα 1: Κοιτώνες στρατοπέδου Κόδρα ................................................................................ 65

Εικόνα 2: Το Κυβερνείο .......................................................................................................... 67
Εικόνα 3: Το στρατόπεδο Κόδρα ............................................................................................. 68
Εικόνα 4: Ιστοσελίδα Δήμου Καλαμαριάς .............................................................................. 72
Εικόνα 5: Πληροφορίες ιστοσελίδας Δήμου Καλαμαριάς ...................................................... 73
Εικόνα 6: Πληροφορίες ιστοσελίδας Δήμου ........................................................................... 74
Εικόνα 7: Στατιστικά στοιχεία (Facebook insights) της ανακοίνωσης του Φεστιβάλ Παρά
θιν' αλός τον Αύγουστο 2017................................................................................................... 76
Εικόνα 8: Στατιστικά 1 στο Tweeter για τη περίοδο 10 έως 31 Αυγούστου 2017 .................. 78
Εικόνα 9: Η ανακοίνωση της έναρξης του Φεστιβάλ στο Tweeter τον Αύγουστο του 2017.. 78
Κατάλογος Πινάκων
Πίνακας 1: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Αμαρουσίου 2017................................................... 52

Πίνακας 2: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Μαραθώνα .............................................................. 52
Πίνακας 3: Στατιστικά Φεστιβάλ Δημητρίων 2017 (Δήμος Θεσσαλονίκης) .......................... 53
Πίνακας 4: Στατιστικά Φεστιβάλ Θάλασσας (Δήμος Νέας Προποντίδας) ............................. 53
Πίνακας 5: Στατιστικά Φεστιβάλ Κασσάνδρας ....................................................................... 54
Πίνακας 6: Φεστιβάλ Βυζαντινών Νερόμυλων (Δήμος Παύλου Μελά) ................................. 54
Πίνακας 7: Στατιστικά Φεστιβάλ Πολυγύρου ......................................................................... 54
Πίνακας 8: Στατιστικά Φεστιβάλ Ολύμπου (Δήμος Κατερίνης) ............................................. 55
Πίνακας 9: Στατιστικά Διεθνούς Φεστιβάλ Κιθάρας (Δήμος Κοζάνης) ................................. 55
Πίνακας 10: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Ναυπλίου .............................................................. 56
Πίνακας 11: Στατιστικά Φεστιβάλ Παρά θιν' αλός (Δήμος Καλαμαριάς) .............................. 63
viii
Αλός»
Εισαγωγή
Η ραγδαία εξάπλωση του διαδικτύου και των πολυάριθμων εφαρμογών του προκάλεσε
αλλαγές στον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας των πολιτιστικών οργανισμών. Ο
διαδραστικός χαρακτήρας του διαδικτύου κατέλαβε σημαντική θέση στον επικοινωνιακό
στρατηγικό σχεδιασμό των πολιτιστικών οργανισμών, καθώς οι προσταγές της σύγχρονης
κοινωνίας επιτάσσουν οι πολιτιστικοί οργανισμοί να είναι προσβάσιμα κέντρα παραγωγής
πολιτισμού και γνώσης.
Η αντίληψη του όρου πολιτιστική επικοινωνία δεν παραπέμπει σε παθητικό δέκτη – κοινό,
αλλά επιβάλλεται το κοινό να είναι συμμέτοχος και συνδιαμορφωτής στο παραγόμενο
πολιτιστικό περιεχόμενο, γεγονός που βρήκε την εφαρμογή του στα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης.
Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που αυτά προσφέρουν, δημιουργούνται νέα κανάλια

επικοινωνίας με το κοινό, κοινοποιούνται ταχύτατα οι δράσεις τους και ταυτόχρονα
λαμβάνουν την ανατροφοδότηση, προκειμένου να αξιολογήσουν και να αναπροσαρμόσουν
τη στρατηγική τους.
Αντικείμενο της παρούσας εργασίας, αποτελεί η εξέταση του ρόλου των νέων Τεχνολογιών
Επικοινωνίας και Πληροφορίας, και ειδικά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα πλαίσια
της πολιτιστικής επικοινωνίας των δήμων. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στην ανάγκη της
τοπικής αυτοδιοίκησης να εντάξει τις νέες τεχνολογίες στις πολιτιστικές της δράσεις,
λαμβάνοντας υπόψη τον σημαντικό ρόλο που έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το
διαδίκτυο.
Έπειτα θα ασχοληθούμε με τη φύση του θεσμού των φεστιβάλ, το ρόλο που αυτά επιτελούν
στην τοπική ανάπτυξη και στη διαμόρφωση της εικόνας της πόλης καθώς και πως αυτά
προωθούνται από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Για την καλύτερη εφαρμογή της θεωρίας στην πράξη, θα ασχοληθούμε με το παράδειγμα του
Δήμου Καλαμαριάς και συγκεκριμένα με τη διοργάνωση του φεστιβάλ Παρά θιν’ αλός, ενός
μουσικού φεστιβάλ που αντέχει στο χρόνο. Θα εξετάσουμε την επικοινωνιακή πολιτική που
1
Αλός»
ασκείται από το δήμο και θα διερευνήσουμε κατά πόσο εφαρμόζονται και αξιοποιούνται τα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην πράξη.
2
Αλός»
1. Κεφάλαιο: Θεωρητική Προσέγγιση και Αποσαφήνιση

Εννοιών
1.1 Πολιτιστικά αγαθά και δραστηριότητες
Σύμφωνα με την Μπιτσάνη (2004), ο ορισμός του πολιτισμού και της πολιτισμικής σύνθεσης
των κρατών δεν είναι ενιαίος. Συνεπώς δεν μπορούν να διέπονται τα πολιτιστικά αγαθά από
συγκεκριμένη ορολογία. Παρόλα αυτά, έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές προσπάθειες να
οριστούν με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Γκαντζιάς (2010: 34) που ορίζει ότι πολιτιστικό αγαθό είναι
«η πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία, η οποία αναδύεται από μία συγκεκριμένη
πολιτισμική διεργασία διαμόρφωσης και μία συγκεκριμένη πολιτιστική διαδικασία
παραγωγής που έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή συγκεκριμένων πολιτιστικών προϊόντων
(υλικών ή άυλων) και υπηρεσιών».
Στην ελληνική νομοθεσία η πρώτη απόπειρα να «περιγραφεί» το τι ορίζεται ως πολιτισμικό

αγαθό υπάρχει στο Ν.1114/1981 που αφορά την προστασία τους και τα θεωρεί ως:
 Τα αγαθά, κινητά ή ακίνητα, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την

πολιτιστική κληρονομιά των λαών, όπως τα μνημεία αρχιτεκτονικής, της τέχνης ή της
ιστορίας, εκκλησιαστικά ή κοσμικά, οι αρχαιολογικές τοποθεσίες, τα οικοδομικά
σύνολα, τα οποία έτσι όπως είναι παρουσιάζουν ενδιαφέρον ιστορικό ή καλλιτεχνικό,
τα έργα τέχνης, τα χειρόγραφα, τα βιβλία και άλλα αντικείμενα καλλιτεχνικού,
ιστορικού ή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, π.χ. η επιστημονική συλλογή βιβλίων,
αρχείων ή πιστών αντιγράφων αγαθών.
 Τα οικοδομήματα, των οποίων ο κύριος και πραγματικός σκοπός είναι η διαφύλαξη

και η έκθεση των κινητών πολιτιστικών αγαθών όπως τα μουσεία, οι μεγάλες
βιβλιοθήκες, οι χώροι φύλαξης αρχείων όπως επίσης και τα καταφύγια τα
3
Αλός»
προοριζόμενα να προστατεύουν σε περίπτωση ενόπλου συρράξεως τα κινητά

πολιτιστικά αγαθά.
 Τα κέντρα τα οποία περιέχουν σημαντικό αριθμό πολιτιστικών αγαθών και

ονομάζονται «κέντρα περιέχοντα μνημεία».
Σε νεότερη νομοθεσία και συγκεκριμένα στο άρθρο 2 του νόμου 3028/2002, ο όρος
πολιτιστικά αγαθά διατυπώνεται ως εξής: «Ως πολιτιστικά αγαθά νοούνται οι μαρτυρίες της
ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου».
Εκτός από τα υλικά κινητά ή ακίνητα πολιτισμικά αγαθά του παρελθόντος που μας
ακολουθούν μέχρι και τις μέρες μας, υπάρχουν και τα άυλα αγαθά. Με τον όρο αυτό
ορίζουμε τις ζωντανές εκφράσεις που έχουν φτάσει ως εμάς, όπως οι προφορικές
παραδόσεις, χοροί, τραγούδια, δρώμενα, γιορτές, τελετές, κατασκευές χειροποίητες, παλιές
τεχνικές. Παρακαταθήκες που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, άλλοτε ως σημαντικά κομμάτια
της σύγχρονης ζωής μας και άλλοτε ως πολιτισμικές εκφάνσεις που διατηρούνται ζωντανές
με κόπο και σε μικρή κλίμακα.
Στη Σύμβαση του Παρισιού, που κατοχυρώθηκε από το Ελληνικό Κράτος με το

Ν.1103/1980, τα πολιτισμικά αγαθά μπορούν να είναι θρησκευτικά ή κοσμικά και να
καθορίζονται από το κάθε κράτος αυτά που έχουν σπουδαιότητα για την αρχαιολογία, την
προϊστορία, την ιστορία, τη φιλολογία, την τέχνη ή την επιστήμη (Τροβά, 1992).
Αυτό που προκύπτει ως συμπέρασμα από όλους τους ανωτέρω ορισμούς, είναι ότι ως
πολιτιστικά αγαθά μπορούμε να θεωρήσουμε «….τα κινητά και ακίνητα αγαθά που έχουν
μεγάλη σημασία για την πολιτιστική ζωή, π.χ. τα μνημεία, τα χειρόγραφα, τα βιβλία, αλλά
και οι παραδόσεις, τα συστήματα αξιών, τα ήθη και τα έθιμα, η μουσική, ο χορός κ.τ.λ.»
(Κόνσολα, 1990), δηλαδή όλα τα αγαθά που παράγει η ανθρώπινη δραστηριότητα.
Σε κάθε περίπτωση, τα βασικά χαρακτηριστικά των πολιτισμικών αγαθών είναι:
 Ο εν μέρει δημόσιος χαρακτήρας.
 Ο χαρακτήρας «μηνύματος» που αποτελεί την ουσία των πολιτιστικών αγαθών.
 Οι σημαντικές εξωτερικές επιδράσεις που εκτείνονται σε χώρο και σε χρόνο.
 Η μοναδικότητα ή έλλειψη τυποποίησης.

4
Αλός»
 Η αβεβαιότητα ως προς την ποιότητα και τη διαχρονική σημασία.
 Ο χαρακτήρας «έργου» και όχι απλού αγαθού (Παχάκη, Αγγελίδου κ.α., 2000).
Κάτοχοι πολιτισμικών αγαθών είναι ποικίλοι πολιτιστικοί οργανισμοί και ιδιώτες.
Κατανοώντας την έννοια και τα χαρακτηριστικά των πολιτιστικών αγαθών, πρέπει να οριστεί
η πολιτιστική δραστηριότητα συνολικά. Ως πολιτιστική δραστηριότητα ορίζεται η
δραστηριότητα που στοχεύει στην προστασία, αξιοποίηση και προώθηση της πολιτιστικής
κληρονομιάς που σκοπό έχει την ενδυνάμωση και προβολή του νεότερου και σύγχρονου
πολιτισμού. Κάθε δράση αποσκοπεί στην παραγωγή, καλλιέργεια, προαγωγή και μετάδοση
πληροφοριών ή και ιδεών αναφορικά με την υλική μαρτυρία του ανθρώπινου γένους και του
περιβάλλοντός του (Κοσκινά-Γλύτση, 2003).
Κάθε πολιτιστική δραστηριότητα αποτελείται από ένα σύστημα σκοπών, μέσων και φορέων
που συνδυάζονται σε ένα πρόγραμμα προκειμένου να επιτευχθεί η ενδυνάμωση καθώς και η
προαγωγή ενός πολιτιστικού αγαθού μέσα από συγκεκριμένες πολιτιστικές διαδικασίες. Οι
πολιτιστικές δραστηριότητες έχουν σημασία όταν λαμβάνουν υπόψη τους τις ανάγκες του
κοινού, αντιπροσωπεύουν τις αρχές του γενικού - δημοσίου δικαίου και προσφέρουν
ευκαιρίες για δημιουργικότητα, έκφραση και ελευθερία. Φορείς πολιτιστικών
δραστηριοτήτων είναι το κράτος, τα πολιτιστικά ιδρύματα, οι κερδοσκοπικοί και μη-
κερδοσκοπικοί οργανισμοί και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Στα πλαίσια του «ευρύτερου
κράτους», οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην
άσκηση της πολιτιστικής δραστηριότητας, ειδικά στο πλαίσιο της αποκέντρωσης
δραστηριοτήτων από πλευράς Κεντρικής Κυβέρνησης, αλλά και της ενίσχυσης της σχέσης
Πολίτη – Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η υλοποίησή τους μπορεί να προκαλέσει πολιτιστικό διάλογο, ανταλλαγή, απόψεων,

αναγκών, δυνατοτήτων και αναζητήσεων σε τοπικό και ευρύτερο επίπεδο καλλιτεχνικής
δημιουργίας. Μέσω της διαδικασίας αυτής, ενισχύεται η ελευθερία της έκφρασης και της
διακίνησης ιδεών και αξιών, προωθείται η ώσμωση των εμπειριών και κατοχυρώνεται η
γόνιμη αντιπαράθεση απόψεων και η κριτική σκέψη (Παπαδόπουλος, 2003). Έτσι, από τη
μία διασφαλίζονται η διαφορετικότητα και οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες ενώ από την άλλη,
αποκλείεται ο δογματισμός.
5
Αλός»
1.2 Πολιτιστική Πολιτική & Διαχείριση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Σύμφωνα με την UNESCO η πολιτιστική πολιτική ορίζεται ως «ένα σύνολο κοινωνικών

πρακτικών, συνειδητών και διακριβωμένων, παρεμβάσεων ή μη παρεμβάσεων, με σκοπό την
ικανοποίηση κάποιων πολιτιστικών αναγκών με την υπέρτατη χρήση όλων των υλικών και
ανθρώπινων πόρων, που μια δεδομένη κοινωνία διαθέτει σε μια συγκεκριμένη χρονική
στιγμή». Αυτή η πολιτική πρέπει να προσδιορίζει κάποια κριτήρια της πολιτιστικής
ανάπτυξης με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδέεται ο πολιτισμός με την διαμόρφωση της
προσωπικότητας και την κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη (UNESCO, 1969:8).
Ένας πιο περιεκτικός ορισμός αναφέρει ότι «η πολιτιστική πολιτική αποτελεί ένα σύστημα
σκοπών, μέσων και φορέων που συνδυάζονται σε ένα πρόγραμμα για να επιτύχουν τη γνώση,
ενίσχυση και διάδοση του πολιτιστικού φαινομένου μιας κοινότητας για μια δεδομένη
χρονική στιγμή» (Μπιτσάνη, 2004:130).
Σημαντικές αρμοδιότητες άσκησης πολιτιστικής πολιτικής κατέχουν και οι Οργανισμοί

Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού. Στο εγχείρημά τους αυτό ενισχύονται τόσο από το
νομοθετικό πλαίσιο όσο και από την ίδια την ιδιοσυγκρασία τους, ως εκφραστές των
αιτημάτων της τοπικής κοινωνίας (Φραγγεδάκη, 2010:21).
Σύμφωνα με το άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/2006),

κατοχυρώνεται η αρμοδιότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης να δημιουργούν
πολιτιστικά και πνευματικά κέντρα καθώς και να εφαρμόζουν πολιτιστικά προγράμματα.
Όλα αυτά μπορούν να χρηματοδοτούνται και να υποστηρίζονται με τη σύναψη
προγραμματικών συμβάσεων. Ειδικότερα μάλιστα, στο άρθρο 225 παράγραφος 5 του ίδιου
νόμου αναφέρεται ρητά ότι, εφόσον τα προβλεπόμενα στη προγραμματική σύμβαση έργα,
προγράμματα και υπηρεσίες είναι πολιτιστικού χαρακτήρα, συμμετέχει ως συμβαλλόμενος
το Υπουργείο Πολιτισμού.
Οι αρμοδιότητες αυτές διευρύνθηκαν με το άρθρο 94 του Ν.3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική

της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης», που
6
Αλός»
όμως δεν συνδυάστηκαν με τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων στους φορείς της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης, αλλά συντελέστηκαν στη δυσκολότερη οικονομική και κοινωνική συγκυρία
των τελευταίων ετών. Η μείωση σε οικονομικούς πόρους και ανθρώπινο δυναμικό,
συνοδεύτηκε με την αναδιοργάνωση των δομών των δήμων και την αντιμετώπιση οξυμένων
προβλημάτων της καθημερινότητας, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα απαιτητικό πλαίσιο
λήψης αποφάσεων για την τοπική αυτοδιοίκηση (Ψαρρού, 2013). Περισσότερο από ποτέ, οι
Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν ανάγκη από αποτελεσματική διαχείριση που να
ακολουθείται από ένα ρεαλιστικό και ευέλικτο προγραμματισμό. Η προσπάθεια να
συμπεριληφθεί η διάσταση του Πολιτισμού στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και
προγραμματισμό της Πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης γίνεται όλο και πιο έντονη,
καθώς ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ιδιαίτερα κομβικός (Χρηστάκης, 2016)1.
Κύριος στόχος είναι η τοπική κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη – ως αποτέλεσμα της νέας
προσέγγισης – να προβάλλει την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής με σεβασμό στην
τοπική ιστορία και παράδοση.
1.3 Τοπική Ανάπτυξη μέσω της προώθησης του πολιτισμού
Η πολιτιστική ανάπτυξη, αποτελεί μια μακροχρόνια και αναντικατάστατη επένδυση για την
ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, που σκοπό έχει στην παράλληλη ανάπτυξη των
ψυχικών, πνευματικών, πολιτιστικών και πνευματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου.
Καθορίζει και διαμορφώνει την κοινωνική ζωή καθώς την κοινωνική ζωή του τόπου και
ενισχύει την παραγωγική διαδικασία και την ανάπτυξη σε οικονομικό επίπεδο (Ιωαννίδης,
2002:78).
Η αναπτυξιακή διάσταση του πολιτισμού είναι ορατή και σχετίζεται με την αύξηση της
απασχόλησης και την προσέλκυση τουριστών, καθώς και την επίδραση που έχει αυτή στο
εισόδημα (Καραχάλης, 2007).
1
https://www.myota.gr/index.php/2013-02-22-13-44-04/9556-2016-10-19-18-04-25 (Μ. Γ.
Χρηστάκης, 19-10-2016)
7
Αλός»
Ο πολιτισμός μπορεί να επηρεάσει τόσο την περιφερειακή όσο και την τοπική ανάπτυξη με
τους παρακάτω τρόπους:
Α) Δημιουργεί σημεία αναφοράς για τους φορείς και τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία
ανάπτυξης και παροτρύνει τις κοινές πρωτοβουλίες.
Β) Συνθέτει ένα ελκυστικό περιβάλλον για τους κατοίκους και επισκέπτες.
Γ) Δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία προϊόντων, υπηρεσιών και θέσεων

εργασίας ενώ ταυτόχρονα συνδυάζεται η αισθητική διάσταση με την χρηστική. (Καραχάλης,
2007:28-29).
Λόγου χάρη, η εγκατάσταση ενός πολιτιστικού ιδρύματος σε μια περιοχή, π.χ. μουσείου,
μπορεί να προξενήσει την ίδρυση επιχειρήσεων σχετικές με τον τουρισμό και την
ψυχαγωγία, ενισχύοντας την τοπική οικονομία με αύξηση της απασχόλησης, της αγοράς
αγαθών κτλ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, όπου έχουν δημιουργηθεί πυρήνες
καινοτομικών επιχειρήσεων (πχ. Τεχνοπόλεις), οι πολιτιστικές δραστηριότητες είχαν ως
αποτέλεσμα την προσέλκυση νέων επενδύσεων και εξειδικευμένων επιστημόνων για τη
στελέχωση επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων (Κόνσολα 2003: 13-14).
Στις περιπτώσεις οικονομικής επένδυσης των φεστιβάλ, λόγω της περιοδικότητάς τους,
εξυπηρετούν σημαντικό αριθμό επισκεπτών. Πολλές φορές μάλιστα, συνδέονται με τη
δημιουργία προορισμών city break, παράγουν οικονομική δραστηριότητα και εκτός εποχικής
αιχμής, καθότι υποστηρίζουν τη στρατηγική διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος και
μείωσης της εποχικότητας.
Έτσι, η υλοποίηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων προσδίδει αξία και αναδεικνύει την

ποιοτική διάσταση του φαινομένου της οικονομικής άνθησης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται
στους τομείς της ποιοτικής βελτίωσης των διαθέσιμων πολιτιστικών πηγών και της
ανάπλασης της εικόνας που προβάλλεται ως χαρακτηριστική κάθε πόλης. Στην πολιτιστική
ανάπτυξη έχει στρατηγική σημασία η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η ανάγκη για αυτό-
έκφραση και αυτοπροσδιορισμό του ατόμου και των κοινωνικών ομάδων. Έχει παρατηρηθεί,
ωστόσο, ότι ο ποιοτικός παράγοντας έχει δευτερεύουσα σημασία (Ιωαννίδης, 2002:78).
Επιπλέον, η ανάπτυξη μεθόδων και μέσων επικοινωνίας συντελεί στην προώθηση της
δημιουργικότητας και της ανθρώπινης ωρίμανσης, ειδικά όταν αυτή προκύπτει μέσα από
8
Αλός»
ανταλλαγή απόψεων, κουλτούρων και στοιχείων πολιτιστικής ταυτότητας που ανήκουν σε

διαφορετικά κοινωνικο – πολιτιστικά σύνολα. Εξάλλου, η έννοια της πολιτιστικής
ανάπτυξης αναπτύσσει μια έντονη αίσθηση εντοπιότητας και συνείδηση της ταυτότητάς
τους, δηλαδή ότι είναι μέλη μιας ομάδας με ιδιαίτερη φυσιογνωμία και χαρακτήρα
(Ιωαννίδης, 2002:78). Ωστόσο,
εκφράζεται και η άποψη ότι η ανάπτυξη σε πολιτιστικό επίπεδο υπερέχει έναντι του
οικονομικού, διότι βάσει των αξιών επηρεάζονται και διαμορφώνονται θεσμοί και
οικονομικά δεδομένα (Κόνσολα, 2003).
Στην τοπική πολιτιστική ανάπτυξη, θεωρείται αξιόλογη τόσο η συμβολή της τοπικής
αυτοδιοίκησης όσο και η σύμπραξη ενός συνόλου φορέων και παραγόντων, οι οποίοι
δραστηριοποιούνται σε ένα τόπο. Η μελέτη και εφαρμογή συντονισμένων δράσεων για την
επίτευξη της πολιτιστικής ανάπτυξης, συμβάλλουν θετικά στην τοπική οικονομική ανάπτυξη
και μόνο στις περιπτώσεις που συντονίζονται ταυτόχρονα οι πολιτικές της εκπαίδευσης, της
επαγγελματικής κατάρτισης, του περιβάλλοντος, της αρχιτεκτονικής, της έρευνας και της
ανάπτυξης. Ταυτόχρονα δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι κύρια επιδίωξη της τοπικής
πολιτιστικής ανάπτυξης θεωρείται η επίτευξη της ποιότητας και η βελτίωση του βιοτικού
επιπέδου των ανθρώπων ενός τόπου (Κυριάκογλου, 2010: 30).
9
Αλός»
2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η Επικοινωνία στους ΟΤΑ
2.1: Η έννοια της Επικοινωνίας
Η επικοινωνία αποτελεί θεμέλιο λίθο για την ύπαρξη και ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Η
ετυμολογία της έχει απασχολήσει αρκετούς θεωρητικούς, καθώς οριοθετεί ένα ευρύ πεδίο
φαινομένων που αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις στις σύγχρονες κοινωνίες και
συνδέεται, τα τελευταία χρόνια, µε την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών .
Η έννοια της λέξης «επικοινωνία» έχει απασχολήσει διάφορους επιστημονικούς κλάδους και
διατυπώθηκαν πολλές θεωρητικές προσεγγίσεις, γεγονός µε το οποίο συμφωνεί και ο Fiske
(2010), ο οποίος θεωρεί ότι «η επικοινωνία είναι µία από εκείνες τις ανθρώπινες
δραστηριότητες που ο καθένας αναγνωρίζει, αλλά ελάχιστοι μπορούν να την ορίσουν
ικανοποιητικά».
Οι Theodorson και Theodorson (1969), όρισαν την επικοινωνία ως µία μετάδοση

πληροφοριών, ιδεών και στάσεων ή συναισθημάτων από ένα πρόσωπο σε ένα άλλο, µέσω
συμβόλων. Ο Gerbner (1960) πιστεύει ότι η επικοινωνία μπορεί να οριστεί ως µία
«κοινωνική αλληλεπίδραση δια μέσου μηνυμάτων». Οι Rogers και Kincaid (1981) την
ορίζουν «ως τη διαδικασία στην οποία οι συμμετέχοντες δημιουργούν και μοιράζονται
πληροφορίες μεταξύ τους για να κατακτήσουν την αμοιβαία κατανόηση» (Μαράκος,
2012:11). Ο Μax Weber θεώρησε την επικοινωνία ως µία μορφή κοινωνικής αντίδρασης που
σχετίζεται µε τη σκέψη και τα συναισθήματα των προσώπων βασιζόμενα σε υποκειμενικά
κριτήρια, που αντανακλώνται στην συμπεριφορά τους. Τέλος, ο Wright πιστεύει ότι η
επικοινωνία είναι μια διαδικασία μεταφοράς εννοιών μεταξύ των ατόμων (Κοντολαίμου,
2014: 6).
Όλοι οι παραπάνω ορισμοί, αποδεικνύουν την πληθώρα των θεωρητικών προσεγγίσεων και
την πολυδιάστατη χρήση του όρου «επικοινωνία» σε κάθε έκφραση του ανθρώπινου
πολιτισμού.
10
Αλός»
Τα στοιχεία που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί η ανθρώπινη επικοινωνία στην πιο απλή
της μορφή είναι:
 ο πομπός, που είναι η πηγή της πληροφορίας,
 το μέσο, που είναι ο δίαυλος που παρέχει τη δυνατότητα για την πραγματοποίηση
της επικοινωνίας,
 το μήνυμα, αυτό που μεταδίδεται κατά την επικοινωνιακή διαδικασία και δεν αφορά
µόνο πληροφορία αλλά έχει και άλλες μορφές όπως εντολή, πράξη, συμπεριφορά και
 τον δέκτη, δηλαδή ο τελικός προορισμός του οποιουδήποτε μηνύματος (Καστόρας,

2002: 39-40).
2.2: Τρόποι επικοινωνίας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Η επικοινωνία αποτελεί ουσιαστική λειτουργία μιας κοινωνίας προκειμένου να οδηγηθεί σε

ανάπτυξη. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως διαχειριστές πολιτισμικών πόρων,
εμπλέκονται σε θέματα πολιτισμού και είναι φορείς δημιουργίας πολιτιστικής υποδομής.
Έχουν την έμμεση δυνατότητα να γίνουν παραγωγοί πολιτισμού με δύο τρόπους: είτε
ενθαρρύνοντας τους καλλιτέχνες – δημιουργούς, είτε υλοποιώντας ένα αποτελεσματικό
σύστημα οργάνωσης και διαχείρισης της προσφοράς και ζήτησης πολιτιστικών αγαθών της
περιοχής τους (Μπιτσάνη, 2004). Οι κυριότερες πολιτιστικές δράσεις τους αφορούν την
ενημέρωση, την επιμόρφωση, την ψυχαγωγία και τελικά την πνευματική και ψυχική
αναβάθμιση των πολιτών στην κοινωνική συμμετοχή και ανάπτυξη (Ψύλλα, 1992).
Προκειμένου να προβληθούν οι πολιτιστικές δράσεις των Οργανισμών Τοπικής

Αυτοδιοίκησης, αξιοποιούνται από τη μεριά τους τα μέσα επικοινωνίας εκείνα που
συνάπτονται με τους πολιτικούς και κοινωνικούς τους στόχους. Συγκεκριμένα αναφέρονται :
 Στη διοργάνωση καλλιτεχνικών και επιμορφωτικών δραστηριοτήτων με σκοπό την

μεγαλύτερη σε ποσοστό συμμετοχή των δημοτών στις διαδικασίες διοργάνωσης και
παρουσίασής τους.
11
Αλός»
 Ξεχωριστή προσοχή πρέπει να δοθεί στην ιδιαιτερότητα του πληθυσμού ενός τόπου
σε συνδυασμό με τα ηλικιακά δεδομένα, το μορφωτικό επίπεδο, την επαγγελματική
τους ιδιότητα, το πολιτιστικό υπόβαθρο, καθώς και τα επιμέρους ενδιαφέροντα κάθε
κατηγορίας πληθυσμού.
 Ο νεαρός πληθυσμός ενός τόπου αποτελεί το ζωτικό του στοιχείο. Συνεπώς πρέπει να
δίνεται η δυνατότητα συνδιοργάνωσης ή συμμετοχής της νεολαίας σε τοπικές
εκδηλώσεις διότι αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα κοινωνικής ενσωμάτωσης και
ανάπτυξης.
 Η Τρίτη Ηλικία αποτελεί μια ειδική κατηγορία πληθυσμού που δύναται να βοηθήσει
στη διοργάνωση τοπικών εκδηλώσεων παραδοσιακού χαρακτήρα.
 Οι μειονότητες ενός τόπου μπορούν να ενσωματωθούν καλύτερα στον κοινωνικό

τους χώρο με τη δημιουργία κινήτρων ώθησης σε πολιτιστικά επαγγέλματα.
 Η ανταλλαγή πολιτιστικών εκφράσεων του πληθυσμού πραγματοποιείται με την

επικοινωνία ανάμεσα στους κατοίκους, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και η
επαγγελματική εκπαίδευση.
 Για να επιτευχθεί σωστή επικοινωνία με τους πολίτες, θα πρέπει οι διαδικασίες

ενημέρωσης και πληροφόρησης στις εσωτερικές υπηρεσίες του δήμου να είναι καλά
συντονισμένες. Η σύσταση γραφείων επικοινωνίας με τους πολίτες είναι μια πιθανή
λύση.
 Η επικοινωνία επιτυγχάνεται με την ανταλλαγή πολιτιστικών εκφράσεων των

κατοίκων ενός τόπου ενώ παράλληλα πραγματοποιείται και η επαγγελματική
εξειδίκευσή του (Ψύλλα, 1992:208-212).
Σύμφωνα με τους Kotler & Kotler (1998), τα επικοινωνιακά μέσα που οφείλουν να
χρησιμοποιούν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης με στόχο την προώθηση των σχέσεων
συμβίωσης, συμμετοχής στα κοινά και ανάπτυξης διαλόγου, είναι η χρήση του έντυπου
υλικού, του οπτικοακουστικού υλικού και των νέων τεχνολογιών. Συγκεκριμένα:
 Ο ημερήσιος Τύπος, αποτελεί κύριο και έγκυρο ενημερωτικό μέσο. Καθοδηγεί και
διαμορφώνει την κοινή γνώμη για σημαντικές πολιτιστικές δραστηριότητες.
12
Αλός»
Χαρακτηριστικό του είναι ότι διαβάζεται σε χρόνο που επιλέγει ο αναγνώστης και
έχει σταθερό κοινό που καθορίζεται ανάλογα με τις πολιτικές πεποιθήσεις του ή την
προτίμησή του σε καθορισμένους αρθρογράφους. Βασικό του μειονέκτημα είναι ότι η
διάρκεια ενημέρωσης περιορίζεται σε είκοσι-τέσσερις ώρες (Kotler & Kotler, 1998).
 Ο περιοδικός Τύπος επηρεάζει λιγότερο σε σχέση με τον ημερήσιο Τύπο, αλλά ο

κύκλος ζωής του μπορεί να έχει εβδομαδιαία, δεκαπενθήμερη ή μηνιαία διάρκεια.
Λόγω του χρόνου που μεσολαβεί από τα γεγονότα, υπάρχει η δυνατότητα να
εμβαθύνει περισσότερο στα σημαντικά θέματα της επικαιρότητας (Kotler & Kotler,
1998).
 Η αφίσα και τα ταμπλό είναι η πιο διαδεδομένες μορφές διαφήμισης, εξαιτίας του
χαμηλού κόστους, της μεγάλης προβολής και της ευκολίας δημιουργίας μηνύματος.
Μπορούν να αναρτηθούν σε κεντρικά σημεία των πόλεων και να προσελκύσει την
προσοχή του διερχόμενου κοινού. Δεδομένου της πληθώρας τέτοιων μηνυμάτων που
κατακλύζουν τον σύγχρονο άνθρωπο, μπορεί εύκολα να τα προσπεράσει ειδικά να
δεν έχουν σχεδιαστεί ή τοποθετηθεί κατάλληλα ή ακόμα να επισκιαστούν από άλλα
πιο εντυπωσιακά. Η κατάχρηση των συγκεκριμένων μέσων σε πολλές περιπτώσεις τα
ακυρώνει, προσανατολίζοντας το κοινό σε αντίδραση κατά της αφισορύπανσης
(Μπαντιμαρούδης, 2011: 68-69).
 Όταν οργανώνονται συγκεκριμένες εκδηλώσεις με σκοπό τη συμμετοχή του κοινού, ο

οργανισμός προβαίνει σε ενημέρωση με τα δελτία τύπου, με τη συνδρομή των μέσων
ενημέρωσης. Το σύντομο μήνυμα αποστέλλεται στα μέσα ενημέρωσης για να
ενημερωθεί μαζικά το κοινό. Το μήνυμα που αποστέλλεται μέσω του δελτίου τύπου
είναι κομβικής σημασίας, καθώς ο οργανισμός παραμένει δραστήριος με
συστηματική οργάνωση εκδηλώσεων και προσφέρει συνεχώς ανανεωμένες εμπειρίες
στο κοινό του (Μπαντιμαρούδης, 2011: 66-65).
 Πολλοί οργανισμοί δημιουργούν κοινότητες που συνδέονται με τις δραστηριότητες

του οργανισμού. Η διατήρηση μιας τέτοιας ομάδας που σχετίζεται με τον οργανισμό
εξαρτάται από μια συστηματική και πολύπλευρη ενημέρωση, η οποία σφυρηλατεί τη
σχέση μεταξύ του οργανισμού και των φίλων του. Αποτελούν κυρίως, εργαλεία των
13
Αλός»
γραφείων των δημοσίων σχέσεων που προωθούν τη σύσφιξη των σχέσεων με τις
διαφορετικές κατηγορίες κοινού. Τα ενημερωτικά έντυπα (newsletters), τα τελευταία
χρόνια, διακινούνται δικτυακά (Μπαντιμαρούδης, 2011: 66-67).
 Η δημιουργία δικτύων είναι ένα από τα πιο σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και
ανταλλαγής ιδεών και απόψεων. Βελτιώνουν τη συνεργασία και διευκολύνουν το
συντονισμό δράσης θεσμών, φορέων, οργανισμών και ατόμων. Οι λειτουργίες ενός
δικτύου περιλαμβάνουν βάσεις δεδομένων, διοργάνωση συνεδρίων, δημιουργία
συμβατικών ή ηλεκτρονικών εκδόσεων και βιβλιοθηκών, information lists κλπ.
(Χαμπούρη – Ιωαννίδου, 2003: 161-203).
 Νέες δυνατότητες παρέχει η ψηφιακή εποχή στους πολιτιστικούς οργανισμούς σε

σχέση με το σχεδιασμό και τη διακίνηση των μηνυμάτων. Οι ιστοσελίδες, η
κοινωνική δικτύωση και οι λίστες email. Αυτές οι τρείς κατηγορίες μπορούν να
λειτουργήσουν ξεχωριστά ή σε συνδυασμό, προσφέροντας μοναδικά πλεονεκτήματα
στην επικοινωνία με το κοινό (Μπαντιμαρούδης, 2011: 71).
Το τεχνολογικό πλαίσιο της λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει ήδη
τεθεί: πολλές εσωτερικές λειτουργίες διεκπεραιώνονται από ηλεκτρονικά συστήματα, με
αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί εκείνες οι προϋποθέσεις για την ριζική αλλαγή του
τρόπου επικοινωνίας τους με τους πολίτες (Γάκης, 2013: 5-6).
2.3 Μοντέλα Επικοινωνίας
Το φαινόμενο της επικοινωνίας είναι πολύπλοκο και πολυδιάστατο. Για να γίνει κατανοητή
η λειτουργίας του, δημιουργήθηκαν τα μοντέλα επικοινωνίας που στην ουσία τους
αποτελούν διαγράμματα για τη καλύτερη κατανόηση της επικοινωνιακής διαδικασίας.
Κανένα μοντέλο δεν περιγράφει στη πληρότητά του ένα σύστημα, αλλά βοηθά στο να γίνει
κατανοητή η μια όψη της συμπεριφοράς ή της λειτουργίας του συστήματος, προβάλλοντας
παράλληλα τα βασικά χαρακτηριστικά του και τις σχέσεις που αναπτύσσονται (McQuail &
Windahl, 1993: 34-35).
14
Αλός»
2.3.1: Το μοντέλο Lasswell
Το μοντέλο του Harold D. Lasswell είναι παλιό και παρωχημένο αλλά αποτελεί τη βάση για
τη περιγραφή και ερμηνεία της επικοινωνιακής διαδικασίας. Στο άρθρο του με τίτλο «The
Structure & Function of Communication in Society” (1948), παρουσίασε τα αποτελέσματα
μιας έρευνας σχετικά με τη προπαγάνδα και την αποτελεσματικότητά της. Συγκεκριμένα,
υποστήριξε ότι για να περιγράψει κάποιος εύκολα την επικοινωνιακή διαδικασία, αρκεί να
απαντήσει στα εξής ερωτήματα (McQuail & Windahl, 2001:39)
 Ποιος;
 Λέει τί ;
 Από ποιο κανάλι;
 Σε ποιον;
 Με ποιο αποτέλεσμα;
Το μοντέλο αυτό χαρακτηρίζεται ως πρώιμο μοντέλο επικοινωνίας, διότι θεωρεί ως δεδομένο

ότι ο πομπός έχει την πρόθεση να επηρεάσει το δέκτη και έτσι η επικοινωνία ερμηνεύεται ως
μια διαδικασία πειθούς. Επιπλέον, θεωρεί ότι ως δεδομένο ότι τα μηνύματα πάντα θα ασκούν
μια επίδραση στους δέκτες. Από τη θεωρία αυτή παραλείπεται το στοιχείο της ανάδρασης.
Κατά την εξέταση του μοντέλου δεν πρέπει να λησμονηθεί το γεγονός ότι ο Lasswell ήταν
επικεντρωμένος στη πολιτική επικοινωνία και στην αποτελεσματικότητά της.
Η γενικότερη τάση στα πλαίσια της έρευνας της επικοινωνίας στη δεκαετία του 1950, ήταν ο
εντοπισμός των επιδράσεων που ασκούν τα μέσα στο κοινό, τα οποία χαρακτηρίζονταν ως
ισχυρά ενώ το κοινό ως αδύναμο.
Το εύχρηστο μοντέλο του πομπού – καναλιού – μηνύματος – δέκτη, τροποποιήθηκε γρήγορα

και αντικαταστάθηκε από άλλες φόρμουλες, λαμβάνοντας υπόψη τους και άλλες σημαντικές
πτυχές της ανθρώπινης επικοινωνίας.
2.3.2: Το Μοντέλο Shannon & Weaver και η εξέλιξή του
15
Αλός»
Παραπλήσιο μοντέλο με του Lasswell θεωρείται και το μοντέλο Shannon & Weaver με τη
διαφορά ότι διακρίνουν τα εξής προβλήματα στην επικοινωνιακή πράξη: α) τα τεχνικά (την
ακρίβεια στη μετάδοση της πληροφορίας) β) τα σημασιακά (με πόση ακρίβεια μεταδίδεται η
πληροφορία) και γ) τα προβλήματα της αποτελεσματικότητας (πόσο αποτελεσματικά το
προσλαμβανόμενο νόημα επηρεάζει τη συμπεριφορά του δέκτη με τον επιθυμητό τρόπο)
(Fiske, 2010:13-14).
Για να πραγματοποιηθεί η επικοινωνία, απαιτείται η ύπαρξη της πηγής πληροφόρησης, που

δημιουργεί ένα μήνυμα ή μια αλυσίδα μηνυμάτων προς μετάδοση. Στη συνέχεια το μήνυμα
κωδικοποιείται από έναν αναμεταδότη. Τα μηνύματα προσαρμόζονται στο κανάλι, το οποίο
στη συνέχεια τα κατευθύνει στο δέκτη. Από την άλλη μεριά ο δέκτης λειτουργεί αντίθετα
από ότι ο αναμεταδότης. Ο δέκτης αποδέχεται το μήνυμα και το ανασυγκροτεί. Ωστόσο, το
μήνυμα είναι αρκετά ευμετάβλητο και ευαίσθητο, που ίσως να καταστραφεί από το θόρυβο.
Αποτέλεσμα της διαφοροποίησης αυτής είναι η καταστροφή του νοήματος του αρχικού
μηνύματος από τον δέκτη λόγω της διαφορετικής αποκωδικοποίησής του. Ο πομπός δεν
μπορεί να κατανοήσει ότι ο κυριότερος λόγος που αποτυγχάνει η επικοινωνία είναι η
αποκωδικοποίηση του μηνύματος από τον δέκτη (Shannon & Weaver , 1949).
Αργότερα ο De Fleur , πρόσθεσε το στοιχείο της ανάδρασης. Μέσω της ανάδρασης η πηγή
θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει αν η επικοινωνία που επετεύχθη ήταν επιτυχής ή όχι, ενώ
υπάρχει η δυνατότητα να αναπροσαρμόσει αποτελεσματικότητα το μήνυμα που θέλει να
περάσει στο δέκτη. (Mc Quail & Windahl, 1993).
Στη συνέχεια εμφανίστηκαν και άλλα μοντέλα με σκοπό να λύσουν θεωρητικά τουλάχιστον
το πρόβλημα του «θορύβου» στην επικοινωνία, επειδή τα κύρια κριτήρια μιας επιτυχούς
επικοινωνιακής διαδικασίας προέρχονται από τις προθέσεις του πομπού.
Το μοντέλο του Gerbner προσφέρει μια λύση στο πρόβλημα αυτό, καθώς αναγνωρίζει την
αρχική πρόθεση των πηγών. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία μπορούμε να προσεγγίσουμε την
διαδικασία της επικοινωνίας εξετάζοντας την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην αντίληψη και
στην παραγωγή του μηνύματος, χρησιμοποιώντας ως κανάλι τα Μέσα Μαζικής
Επικοινωνίας.
16
Αλός»
Αργότερα στο μοντέλο του Jacobson (1960), συμμετέχουν έξι βασικοί παράγοντες: ο πομπός,
ο δέκτης, το μήνυμα, ο επικοινωνιακός κώδικας, το πλαίσιο αναφοράς και το κανάλι. Κάθε
ένας από αυτούς προσδιορίζει και μια επικοινωνιακή λειτουργία.
Το ελικοειδές μοντέλο του Dance (1967), θεωρεί εξ αρχής ότι ο άνθρωπος όταν επικοινωνεί
είναι ενεργός, δημιουργικός και ικανός να αποθηκεύει πληροφορίες.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι «κάθε μορφή επικοινωνίας συνεπάγεται μια

«επεξεργασμένη» ανταλλαγή και διαπραγμάτευση ανάμεσα στους πομπούς και στους δέκτες,
με το αποτέλεσμα της επικοινωνίας να είναι ζήτημα διαπραγματεύσιμο και το οποίο δεν
μπορεί να προβλεφθεί εκ των προτέρων» (Πρίτση, 2008: 39). Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός
πάνω σε αυτό το λογισμό έχουν στηριχτεί πολλές μελέτες της διαπροσωπικής επικοινωνίας
και ειδικότερα αυτές που έχουν ονομαστεί «προσεγγίσεις της μαζικής επικοινωνίας» που
εστιάζουν στο κοινό» (ο.π.:39).
2.3.3:To μοντέλο AIDA
Η ιδιαιτερότητα του μοντέλου AIDA είναι ότι χρησιμοποιήθηκε από τους διαφημιστές για
να αξιολογήσουν το μήνυμα που θα μεταδώσουν στο καταναλωτικό κοινό (Τομάρας, 2000).
Αυτή η μέθοδος επικοινωνίας έκανε την εμφάνιση της τη δεκαετία του ’50, όταν η
εκπαίδευση στις πωλήσεις έγινε κανόνας.
Αρχικά, το μοντέλο AIDA είχε διατυπωθεί για πρώτη φορά από τον πρωτοστάτη του
μάρκετινγκ E. St. Elmo Lewis (1872-1948), ο οποίος θεωρούσε ως επιτακτική ανάγκη του
πομπού να προσελκύσει τη προσοχή του κοινού. Μόλις ο διαφημιστής διαπιστώσει το
ενδιαφέρον για το δέκτη – υποψήφιο πελάτη για το προϊόν, πρέπει να είναι σε θέση να του
καταστήσει την επιθυμία να μάθει περισσότερα γι’ αυτό (Rawal, 2013).
Η λέξη AIDA προκύπτει από τα αρχικά γράμματα των λέξεων των αγγλικής γλώσσας που
ορίζουν το μοντέλο:
 Attention (Προσοχή): Πρώτη μέριμνα των διαφημιστών είναι να προσελκύσουν

την προσοχή του κοινού, έχοντας υπόψη του ότι αν δεν την κερδίσουν, θα χάσουν το
κοινό.
17
Αλός»
 Interest (Ενδιαφέρον): Αφού έχουν κερδίσει την προσοχή του κοινού, επόμενος
στόχος είναι η οικοδόμηση του ενδιαφέροντος χρησιμοποιώντας έξυπνο και
ελκυστικό μήνυμα.
 Desire (Επιθυμία): Στο τρίτο αυτό στάδιο το απλό ενδιαφέρον μετατρέπεται σε

επιθυμία καθώς οι αρχικές πληροφορίες αρχίζουν να κωδικοποιούνται.
 Action (Ενέργεια): Προκειμένου να πειστεί ο πελάτης για να αγοράσει ή να μάθει

ακόμα περισσότερα για το προσφερόμενο προϊόν, ο πομπός - πωλητής πρέπει να του
παρουσιάσει τα προτερήματα του προϊόντος. Η διαφήμιση μπορεί να αναδείξει τα
οφέλη της αγοράς – στόχου της και να δημιουργήσει ισχυρό αντίκτυπο στο κοινό της.
Το μήνυμα έχει διττό χαρακτήρα: αφενός να βοηθάει το δέκτη στη τελική του
απόφαση – αγορά και αφετέρου να κάνει αυτή την απόφαση πιο εύκολη.
Στο μοντέλο επικοινωνίας AIDA διακρίνουμε ότι η συμπεριφορά του κοινού ταξινομείται σε
στάδια τα οποία σχετίζονται με την πράξη της αγοράς του τελικού προϊόντος. Τα στάδια
αυτά είναι συνυφασμένα με την πράξη της αγοράς ενώ ταυτόχρονα κατηγοριοποιείται και η
συμπεριφορά του πελάτη σε κάθε ένα από αυτά.
Συνεπώς, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το μοντέλο AIDA, ακολουθούνται τα εξής

στάδια (Rawal, 2013):
 Η προσέλκυση της προσοχής του υποψήφιου πελάτη. Αυτό το στάδιο μπορεί να

περιλαμβάνει διαφημίσεις, αφίσες κλπ, σχεδιασμένες κατάλληλα για να τραβάνε την
προσοχή του κοινού (προσεγμένοι ήχοι, γραφικά και συναρπαστικές εικόνες).
 Η πρόκληση του ενδιαφέροντος του πιθανού πελάτη. Στο στάδιο αυτό, οι

επιχειρήσεις έχοντας ως γνώμονα μελέτες και έρευνες που τους παρέχουν
πληροφορίες για τις προτιμήσεις των δυνητικών πελατών της, που μπορούν να τις
χρησιμοποιήσουν σε μορφές διαφήμισης.
 Η δημιουργία επιθυμίας στον πελάτη για την απόκτηση προϊόντος ή υπηρεσίας.

Έχοντας υπόψη την προηγούμενη πληροφόρηση, το μήνυμα μπορεί να προσαρμοστεί
με τρόπο ώστε, να δημιουργήσει στο δέκτη την ανάγκη για απόκτηση της
προσφερόμενης υπηρεσίας ή αγαθού. Ο δέκτης πρέπει να έχει μια σαφή εικόνα του
18
Αλός»
προϊόντος ή της υπηρεσίας που πρόκειται να αποκτήσει, καθώς και για τα οφέλη που
θα του προσφέρει.
 Η ενθάρρυνση των πελατών να αγοράσουν. Με την επίτευξη αγοράς του προϊόντος ή

της υπηρεσίας, επιτυγχάνεται ο στόχος της προώθησης.
2.3.4: Το Συστημικό μοντέλο
Σημαντική είναι η προσέγγιση στο σημείο, δίνοντας έμφαση στην επικοινωνία ως παραγωγή
νοήματος, καθώς και στη σύγκλιση των νοημάτων του παραγόμενου και του αντιληπτού. Σε
αντίθεση με το γραμμικό μοντέλο, επικεντρώνει τη προσοχή του στο κείμενο και στο ρόλο
που αναγνωρίζει στο δέκτη (Fiske, 2010:64-69).
Εμπνευστές της σημειωτικής ήταν ο Ελβετός γλωσσολόγος Ferdinand de Saussure (1857 –

1913) και ο Αμερικανός φιλόσοφος Charles S. Pierce (1839-1914).
Ο F. Saussure πιστεύει ότι η γλώσσα είναι «ένα σύστημα σημείων που εκφράζουν ιδέες»,
δίνοντας τη δυνατότητα στον άνθρωπο να επικοινωνήσει με άλλους μέσα από την ανώτερη
έκφραση του λόγου και τη μετάδοση των μηνυμάτων. Με την μετάβαση στις βιομηχανικές
κοινωνίες, αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό η γραπτή επικοινωνία, τα οπτικοακουστικά μέσα
και οι νέες τεχνολογίες (Ψύλλα, 1991:106-108).
Ο C. Pierce θεωρεί το σημείο, ως τα τρία άκρα ενός τριγώνου τα οποία σχετίζονται στενά
μεταξύ τους και μπορούν να κατανοηθούν σε σχέση με αυτά. Ο Saussure πιστεύει ότι το
σημείο συνίσταται από τη φυσική του μορφή και από μια συνδεδεμένη έννοια, η οποία
συνθέτει αντίληψη της εξωτερικής πραγματικότητας (Fiske, 2010:62-63).
Εν κατακλείδι, όσοι ασχολήθηκαν με τη θεωρία αυτή, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το

νόημα του λεκτικού ή μη λεκτικού μηνύματος είναι μια διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ
του πομπού και του δέκτη που το επηρεάζουν ως ενεργοί παράγοντες (Μορτάκη,2013: 5, από
Ρασπίτσου, 2016: 27).
Ασφαλώς τα μοντέλα αυτά έχουν εξελιχθεί στη διάρκεια των χρόνων. Στη δεκαετία 1960-
1970, οι έρευνες και οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν γύρω από τα Μέσα Μαζικής
Επικοινωνίας (ΜΜΕ) και τις επιδράσεις τους στην κοινωνία. Η θεωρία της μαζικής
19
Αλός»
επικοινωνίας, η οποία υποστηρίζει ότι το κοινό χειραγωγείται από τα ΜΜΕ, αντικαθίσταται

από μια άλλη όπου φαίνεται ο ενεργός ρόλος των πολιτών και η κριτική σκέψη που
αναπτύσσουν απέναντι στα ΜΜΕ (Mc Quail & Windahl, 2001:35). Κατά τη διάρκεια της
δεκαετίας 1970 – 1980, τα ΜΜΕ φαίνεται ότι δεν αποτελούν ουδέτερους δίαυλους
κοινωνικής επιρροής αλλά παρέχουν πλεονεκτήματα στους κατέχοντες την οικονομική και
πολιτική εξουσία.
Στις μέρες μας, εντοπίζονται τρία νέα επίπεδα επικοινωνιακής μελέτης: η εφαρμοσμένη
επικοινωνία, η επιρροή των στάσεων και οι μεγάλες επικοινωνιακές εκστρατείες. Στη
συνέχεια προέκυψαν και άλλα δύο επίπεδα, που αναφέρονται στις νέες τεχνολογικές
εξελίξεις, στην λεγόμενη «κοινωνία της πληροφορίας» και στη διεθνή επικοινωνία
(Γκαντζιάς, 2008:15). Τα επίπεδα αυτά άλλες φορές επικροτούνται για τα οφέλη τους, ενώ
άλλες κατακρίνονται ως προς τις επειδή προξενούν πολιτισμικές ζημίες (Mc Quail &
Windahl, 2001:36-37).
2.4: Στρατηγική επικοινωνίας στους Οργανισμούς Τοπικής

Αυτοδιοίκησης και η σημασία της
Στρατηγική της επικοινωνίας ονομάζεται το περιεχόμενο του σχεδιασμού των βασικών

ενεργειών και των μέσων που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση του τελικού σκοπού
(Καστόρας, 2002: 77). Όταν η στρατηγική έχει μακροχρόνιο και σύνθετο σκοπό, υπάρχει η
δυνατότητα σχεδιασμού μικρότερων στόχων προκειμένου να μας οδηγήσουν στην
υλοποίηση του αρχικού σκοπού. Ο σχεδιασμός των παραπάνω στόχων αποτελεί τη τακτική
της επικοινωνίας για την επίτευξη του σκοπού ή των σκοπών μας καθώς είναι εύκολα
προσαρμόσιμη στα δεδομένα της επικοινωνίας. Η χάραξη και πραγματοποίηση της σωστής
στρατηγικής προϋποθέτει κατάλληλο σχεδιασμό και αποτελεσματική εφαρμογή (Καστόρας,
2002).
Η χορήγηση ποιοτικών υπηρεσιών του οργανισμού, το κοινό που τις αποδέχεται, καθώς και η
επαφή που επιθυμεί ο οργανισμός να αποκτήσει με το κοινό του, προϋποθέτουν την ύπαρξη
στρατηγικής επικοινωνίας (Δημολά, 2015:6).
20
Αλός»
Σύμφωνα με τον Kinzey (στο Μπαντιμαρούδης, 2011: 62), ένας πολιτιστικός οργανισμός
πρέπει να διαθέτει:
 Ταυτότητα και αποστολή
 Οικονομικό προγραμματισμό
 Αντίληψη των αξιών που προσφέρει
 Ανθρώπινο δυναμικό
 Συνεργασία με άλλους φορείς
 Επικοινωνία των στόχων του εκτός και εντός του οργανισμού
 Προσαρμοστικότητα
Οι φάσεις σχεδιασμού της στρατηγικής επικοινωνίας είναι τρεις (Καστόρας, 2002) :
 Καθορισμός βασικού σκοπού και επιμέρους στόχων της επικοινωνίας. Στη φάση
αυτή γίνεται η εκ των προτέρων μελέτη των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο
δέκτης των μηνυμάτων.
 Ανάλυση κοινού. Στη φάση αυτή γίνεται ανίχνευση της ταυτότητας του κοινού.
Πραγματοποιείται προσπάθεια αποκωδικοποίησης και αποτίμησης των αντιλήψεων
του κοινού, ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός της επικοινωνίας και να θεμελιωθούν οι
σχέσεις της αμοιβαίας κατανόησης.
 Προγραμματισμός μέσων και ενεργειών. Στη τελική αυτή φάση γίνεται προσεκτική
ανάλυση της πηγής, του μηνύματος και του μέσου, καθώς και της συνάφειας του
περιεχομένου των μηνυμάτων με το κοινωνικό περιβάλλον και τους υπόλοιπους
εμπλεκόμενους παράγοντες της επικοινωνίας.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαθέτει την εγγύτητα, την αμεσότητα και τη γνώση καθώς γνωρίζει
τη πρέπουσα χρήση και την ανάλογη διασύνδεση όλων των στοιχείων που απαιτούνται για
την ανάδειξη του πολιτισμού της περιοχής (Χρηστάκης, 2016). Στην πράξη δε, θα οδηγήσει
στην προσέλκυση επενδύσεων και επισκεπτών, που θα συμβάλλουν στην κοινωνική
ανάπτυξη και δημιουργία εξειδίκευσης και απασχόλησης.
21
Αλός»
Η Στρατηγική για τον Πολιτισμό στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί μια νέα προσέγγιση
καθημερινότητας παραγωγής και κατανάλωσης με σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά,
στην καλλιτεχνική παραγωγή, στα ήθη, στα έθιμα αλλά και στο περιβάλλον ενός τόπου
(Χρηστάκης, 2016).
Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός για την Πολιτιστική Ανάπτυξη (από Περιφέρειες και Δήμους)
οφείλει να περιλαμβάνει (Χρηστάκης, 2016) :
 Αρχικά, τις αναπτυξιακές προοπτικές που διανοίγονται με την οικονομία του

πολιτισμού και τις χρηματοδοτήσεις που την συνοδεύουν από τη χώρα μας και την
Ε.Ε.
 την αξιοποίηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς, της καλλιτεχνικής

παραγωγής, όπως και των τοπικών ηθών και εθίμων, και
 τις δυνατότητες κοινωνικής ανάπτυξης και δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης

και ειδίκευσης για το τοπικό εργατικό δυναμικό, που θα είναι σε θέση να
ενσωματώσει τις ΤΠΕ και
 να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες απαιτήσεις ενός ευρύτερου αγοραστικού -

καταναλωτικού κοινού.
Παράλληλα, η πολιτιστική κληρονομιά και ο σύγχρονος πολιτισμός αναγνωρίζονται ως

κύρια στοιχεία ταυτότητας κάθε πόλης και ως συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω της συμβολής
τους στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Η πολιτιστική παραγωγή και
κατανάλωση στον αστικό χώρο περιέχουν μια ποικιλία δραστηριοτήτων και υποδομών: από
τα μουσεία, τα θέατρα και τις βιβλιοθήκες έως τη μόδα, τα εστιατόρια, τα καταστήματα
κ.λ.π. Η πολιτιστική δραστηριότητα συνδέεται με τις προσπάθειες αστικής αναζωογόνησης,
οι οποίες μπορεί να αφορούν το σύνολο της πόλης, το υδάτινο μέτωπο ή συγκεκριμένες
υποβαθμισμένες περιοχές (Καραχάλης, 2015: 116).
Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται στο πλαίσιο οργανωμένων στρατηγικών η προβολή

των πόλεων με την πρακτική του μάρκετινγκ/branding πόλεων, με σκοπό την προσέλκυση
επενδύσεων, κατοίκων και επισκεπτών.
22
Αλός»
Ένας χαρακτηριστικός ορισμός για το μάρκετινγκ τόπου είναι ο εξής: «Είναι μια
μακροπρόθεσμη διαδικασία ή στρατηγική αλληλένδετων ενεργειών και μέτρων με σκοπό τη
διατήρηση ή αύξηση της ελκυστικότητας ενός τόπου για συγκεκριμένες ομάδες του
πληθυσμού» (από Καραχάλης κατά Lombarts, 2008, όπ. αναφ. στο Hospers, Verheul &
Boekema, 2011).
Μάλιστα, ο όρος «μάρκετινγκ του τόπου» τείνει να ταυτιστεί με έναν νέο όρο, το «branding
του τόπου» (place branding), προκαλώντας συχνά παρερμηνείες. Με τον όρο «branding του
τόπου» εννοείται η απόδοση καθορισμένης χωρικής ταυτότητας σε μια περιοχή ή πόλη, ώστε
να διαμορφωθεί μια κεντρική ιδέα για τα χαρακτηριστικά και την αστική προσωπικότητά
της. Επιπλέον, ιδιαίτερα δημοφιλείς έχουν γίνει όροι που περιγράφουν τις συγκεκριμένες
διαδικασίες, όπως το «αφήγημα» (storytelling), το οποίο προέρχεται από τον χώρο της
διαφήμισης (Salmon, 2007/2008), καθώς και η έννοια του placemaking, η οποία είναι πιο
σύνθετη, αφού περιλαμβάνει στοιχεία σχεδιασμού, διαμόρφωσης αλλά και προβολής ενός
τόπου (Mommaas, 2002). Οι πόλεις και οι τόποι, γενικότερα, μπορούν να διαμορφώσουν την
εικόνα και την ταυτότητά τους, με σκοπό την ελκυστικότητα προς το εξωτερικό τους
περιβάλλον, βασιζόμενοι στο προφίλ που έχουν ή/και θέλουν να δημιουργήσουν (Δέφνερ &
Καραχάλης, 2012· Hospers, 2011α).
H στρατηγική μάρκετινγκ του τόπου δεν είναι απλά ένα επικοινωνιακό εργαλείο, ούτε το
μόνο ζητούμενο είναι να βρεθεί ένα σλόγκαν ή ένα λογότυπο: πρόκειται για μια μακροχρόνια
διαδικασία, η οποία απαιτεί ένα υπόβαθρο κατανόησης της γειτονιάς, της πόλης, της
περιφέρειας ή του νησιού, όπου η συμμετοχή των τοπικών φορέων και των κατοίκων
κρίνεται απαραίτητη (Εργαστήριο Τουριστικού Σχεδιασμού, Έρευνας και Πολιτικής (Από
Καραχάλης, 2015: 117, (ΕΤΟΥΣΕΠ) & Δήμος Κοζάνης, 2015)).
2.5 : Η επικοινωνία στον Πολιτισμό
Πολιτιστική επικοινωνία είναι το σύνολο των διαδικασιών, των τεχνικών και των μέσων που
μετέρχεται μια χώρα για να προωθήσει τον πολιτισμό της (Μπαντιμαρούδης, 2011:15).
Επιπλέον, πολιτιστική επικοινωνία θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει τις προσπάθειες
διαφορετικών χωρών να ανακαλύψουν κοινά στοιχεία μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών
23
Αλός»
ώστε να προσεγγίσουν πιο αποτελεσματικά ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας και

ιδιοσυγκρασίας. Πολιτιστική επικοινωνία είναι η προσπάθεια ενός ειδικού σε θέματα τέχνης
να εξηγήσει στο κοινό του, τους συμβολισμούς, την τεχνοτροπία και την καλλιτεχνική αξία
ενός πίνακα ζωγραφικής. Ακόμη, πολιτιστική επικοινωνία είναι η προσπάθεια ενός
φιλότεχνου να αναγνώσει, να κατανοήσει και να ερμηνεύσει ένα έργο τέχνης. Ακόμη,
πολιτιστική επικοινωνία αποτελεί η προσπάθεια ενός μουσειολόγου να δημιουργήσει, να
οργανώσει και να διαχειριστεί τη συλλογή ενός μουσείου. Υπ’ αυτή την ευρύτερη έννοια,
πολιτιστική επικοινωνία είναι η δημιουργία ενός οποιουδήποτε πολιτιστικού αγαθού: η
συγγραφή ενός βιβλίου, ο σχεδιασμός μιας ιστοσελίδας, η σκηνοθεσία κάποιου φιλμ.
(Μπαντιμαρούδης, 2011:15).
Σύμφωνα με την Αθανασοπούλου (2003) «πολιτιστική επικοινωνία θα μπορούσε να

θεωρηθεί η κάθε μορφής παραγωγή και προώθηση ενός πολιτιστικού αγαθού από το
δημιουργό του, καθώς και η πρόσληψή του από το εκάστοτε κοινό του. Στον πολιτιστικό
τομέα λοιπόν η επικοινωνία, και άρα η πολιτιστική επικοινωνία, αφορά δραστηριότητες και
μέσα με διαφορετική λειτουργία και σκοπό, τα οποία βασίζονται στην κωδικοποίηση
μηνυμάτων και ερεθισμάτων μέσα από την παρουσίαση παραστάσεων θεάτρου και χορού,
εκθέσεων, συναυλιών, την οργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών
προγραμμάτων, το σχεδιασμό αφισών, ενημερωτικών φυλλαδίων και κάθε άλλου είδους
επικοινωνιακού υλικού. Στόχος αυτής της επικοινωνίας δεν πρέπει να είναι αποκλειστικά η
προβολή των πολιτιστικών προϊόντων προς τον κοινό καταναλωτή, αλλά η επίτευξη ενός
δικτύου ουσιαστικής και πραγματικής επαφής με το κοινό. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, το
πλαίσιο της επικοινωνίας στον πολιτισμό, δηλαδή της πολιτιστικής επικοινωνίας, είναι
περισσότερο πολυμερές και πολυδιάστατο από άλλους τομείς».
Η προβολή ενός πολιτιστικού οργανισμού, (αρχεία, βιβλιοθήκες, μουσεία, πολιτιστικές

διευθύνσεις τοπικής αυτοδιοίκησης, πινακοθήκες, θέατρα, μουσικές σκηνές, πολιτιστικά
κέντρα, εκδοτικοί οργανισμοί κ.λ.π.), αποτελεί στρατηγική επιλογή που εγγυάται τη
βιωσιμότητά του. Ένας πολιτιστικός οργανισμός ο οποίος παραμελεί τη παράμετρο της
επικοινωνιακής του προβολής οδηγείται νομοτελειακά στον μαρασμό και τελικά στη
ματαίωσή του. Η καλλιέργεια μιας συστηματικής και αμοιβαίας ανταποδοτικής σχέσης με
συγκεκριμένες ομάδες κοινού αποτελεί εχέγγυο για την καταξίωση κάθε οργανισμού. Η
24
Αλός»
δημιουργία μιας συγκεκριμένης, αναγνωρίσιμης πολιτιστικής “ταυτότητας” (branding)

αποτελεί μέρος της συνολικής αξίας ενός οποιουδήποτε πολιτιστικού οργανισμού. Η
συνολική επικοινωνία για την προσέλκυση εν δυνάμει κοινού πρέπει να στοχεύει στην
κατανόηση και κάλυψη των αναγκών αυτού του κοινού, αλλά και την προώθηση του
πολιτιστικού αγαθού και του πολιτισμού εν γένει. Ο μακροπρόθεσμος στόχος της
επικοινωνίας είναι η εξασφάλιση της ίδιας της επιβίωσης της πολιτιστικής μονάδας μέσω
των υπηρεσιών που έχει τη δυνατότητα να παρέχει ένας χώρος πολιτισμού, αλλά και των
μηχανισμών που είναι σε θέση να αξιοποιήσει. Με αυτόν τον τρόπο αφενός μπορεί να
προσεγγίσει ομάδες που βρίσκονται στον πυρήνα του κοινού που απευθύνεται και να
διατηρήσει μαζί τους επαφή και αφετέρου, μπορεί να δημιουργήσει διαύλους επικοινωνίας
με νέες ομάδες κοινού (Αθανασοπούλου, 2003).
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι οι επικοινωνιακοί στόχοι ενός χώρου πολιτισμού είναι τρεις:
η ευαισθητοποίηση, η συμμετοχή και η συνειδητοποίηση (Αθανασοπούλου, 2003). Με την
ευαισθητοποίηση επιδιώκουμε «να κινητοποιήσουμε το ενδιαφέρον για τον χώρο είτε μέσω
ενημέρωσης είτε μέσω συγκινησιακών / συναισθησιακών ερεθισμάτων, με τελικό
αποτέλεσμα την επιλογή της επίσκεψης στον χώρο αυτό». Για να επιτευχθεί η συμμετοχή
επιβάλλεται η επίσκεψη στον χώρο. Πρόκειται για μια διαδραστική εμπειρία και
περιλαμβάνει την προσωπική διάσταση, την κοινωνική διάσταση και την φυσική διάσταση.
Η αρχιτεκτονική και η συνολική ατμόσφαιρα
του χώρου, ο τρόπος παρουσίασης του καλλιτεχνικού έργου, οι σχέσεις του επισκέπτη με το
οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον, η συνδιαλλαγή του με τους άλλους επισκέπτες
αλλά και με το προσωπικό θα συνδυαστούν διαλεκτικά με το προβαλλόμενο ‘προϊόν’ και θα
δημιουργήσουν μια μοναδική εμπειρία γνώσης αλλά και απόλαυσης. Η συνειδητοποίηση
αποτελεί εκείνη την εμπειρία όπου ο επισκέπτης μέσω της ευαισθητοποίησης και της
συμμετοχής δύναται να εξασκεί την κριτική του ματιά και παράλληλα να διευρύνει την
αισθητική του παιδεία.
25
Αλός»
2.6: Η σημασία του Διαδικτύου στην προώθηση των πολιτιστικών

δραστηριοτήτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης2
Η μεταρρύθμιση που συντελείται στα πολιτικά συστήματα, χάρη στην ηλεκτρονική

διακυβέρνηση, έχει χαρακτηριστεί ως η μεγάλη πολιτική επανάσταση του 21ου αιώνα. Οι
πολιτικές διοικήσεις, εθνικές/κρατικές και τοπικές αυτοδιοικήσεις, καλούνται να
διαμορφώσουν τις πολιτικές εκείνες που θα αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες υπηρετώντας
τις αξίες των πολιτών τους. Οι υπεύθυνες πολιτικές ηγεσίες διαμορφώνουν τις στρατηγικές
τους, προκειμένου να μπορέσουν να κατευθύνουν και τις πολιτικές, οικονομικές και
κοινωνικές δυνάμεις απέναντι στην πρόκληση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Η σημασία των Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνίας για τη μεταρρύθμιση και τον
εκσυγχρονισμό της ελληνικής δημόσιας διοίκησης έχει αναγνωρισθεί εδώ και χρόνια. Η
σύνδεση αυτή υπογραμμίζεται με την μετονομασία του Υπουργείου Εσωτερικών σε
“Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης”.
Το τεχνολογικό πλαίσιο της λειτουργίας των ΟΤΑ στον 21ο αιώνα έχει ήδη τεθεί με το
πρόγραμμα «Καλλικράτης» που εισήχθη από την ελληνική νομοθεσία το 2010
(Ν.3852/2010), όπου γίνεται σαφής αναφορά στην αξιοποίηση των νέων μεθόδων και νέων
εργαλείων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και της αυτόματης αξιοποίησης με διαδραστικές
υπηρεσίες. Στο άρθρο 7 μνημονεύεται ως δεδομένη η δημιουργία και συντήρηση επίσημης
ιστοσελίδας από το δήμο.
Οι εσωτερικές λειτουργίες των δήμων ήδη υποστηρίζονται από ηλεκτρονικά συστήματα.

Μεγάλες επενδύσεις, στο πλαίσιο έργων όπως το ΣΥΖΕΥΞΙΣ, έχουν δημιουργήσει τις
προϋποθέσεις για τη ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας και επικοινωνίας των ΟΤΑ. Μια
σειρά καθηκόντων του Επιστημονικού Προγράμματος “Κοινωνία της Πληροφορίας”, όπως η
ανάπτυξη των Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων των Νομαρχιακών
Αυτοδιοικήσεων (ΟΠΣΝΑ), αποτελούν πρακτικές τεχνικές δυνατότητες για καλύτερη
εξυπηρέτηση του πολίτη και αποτελεσματικού κεντρικού ελέγχου στη λειτουργία της
δημόσιας διοίκησης.
2
«Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Αυτοδιοίκηση», Γάκης Κώστας, ΕΕΤΑΑ , 2013
26
Αλός»
Η μετεξέλιξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης γίνεται με ενεργοποιητικό παράγοντα μέσω της

επανάστασης της Τεχνολογίας Πληροφοριών & Επικοινωνίας, με τρεις τρόπους:
 τη χρήση των τεχνολογιών αυτών στην παροχή υπηρεσιών προς τους κατοίκους,
τους επισκέπτες και τις επιχειρήσεις καθώς και τη συμμετοχή των πολιτών στον κοινό
βίο
 την αξιοποίηση τους στις λειτουργίες της για βελτίωση της αποδοτικότητας, της
αποτελεσματικότητας και της λογοδοσίας
 την εμπέδωση μιας κουλτούρας καινοτομίας και τη διαμόρφωση ενός αστικού και
κοινωνικού περιβάλλοντος ευνοϊκού προς τα φιλοπρόοδα και καινοτόμα πνεύματα
(Γάκης, 2013:4).
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εφαρμογές που δίνουν τη δυνατότητα σύνδεσης των
χρηστών - πολιτών σε πλατφόρμες με τη δυνατότητα διάδρασης μέσα από τον διαμοιρασμό
περιεχομένου σε μορφή κειμένου, εικόνων, βίντεο και links (Ρήγου, 2014: 261). Οι χρήστες
των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δικτυώνονται επιλέγοντας και αναζητώντας φίλους από
την κοινότητα του μέσου και στη συνέχεια μοιράζονται μηνύματα, σκέψεις και πολυμεσικό
περιεχόμενο (multimedia).
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν τη δυνατότητα στους πολίτες να μεσολαβούν στον

δημόσιο διάλογο, να γνωστοποιούν ανοιχτά τη θέση τους και να επιφέρουν αλλαγές.
Σύμφωνα με τη Τσενέ (2012: 158), «οι πολίτες δεν είναι πια καταναλωτές, είναι συγγραφείς,
πολιτικοί, δημοσιογράφοι, κριτικοί, καλλιτέχνες, παραγωγοί, ακτιβιστές, είναι η εποχή των
πολιτών στην εποχή του 2.0».
Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να δώσουν ώθηση στις πωλήσεις προϊόντων

αλλά και σε προεκλογικές εκστρατείες, να αποτελέσουν μέσο για την αυτό-οργάνωση των
πολιτών καθώς και να μεταδίδουν ειδήσεις σε πραγματικό χρόνο (Τσενέ, 2012:159).
Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης έχουν πολλαπλασιαστεί στις μέρες μας και εκατομμύρια
άνθρωποι, όλων των ηλικιών τις αξιοποιούν για να ικανοποιήσουν διαφορετικές ανάγκες. Οι
ψηφιακές αυτές κοινότητες δεν γίνεται να αγνοηθούν από τους οργανισμούς, ενώ η
συσπείρωση των οπαδών – φίλων του οργανισμού καθίσταται μια εξαιρετικά εύκολη και μη
δαπανηρή υπόθεση. Το γεγονός ότι ένα σημαντικό μέρος του κοινού είναι ήδη δικτυωμένο
27
Αλός»
αφαιρεί από τον οργανισμό το βάρος να δικτυώσει ο ίδιος τους φίλους του και τα μέλη του.
Συνεπώς, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να παρέχουν σημαντικά
πλεονεκτήματα στην ανάδειξη του οργανισμού και στη σφυρηλάτηση αμοιβαία επωφελών
σχέσεων με το κοινό του (Μπαντιμαρούδης, 2011: 73).
Ορισμένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι: η

ανταλλαγή πληροφοριών από χρήστη σε χρήστη χωρίς τη διαμεσολάβηση επαγγελματιών ή
διαφημιστών, η άμεση αναμετάδοση τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών νέων ή
σχολίων, ο διάλογος μεταξύ καταναλωτών και οργανισμών, η δυνατότητα προβολής
πολυμεσικού περιεχομένου, η ταχύτατη και αδιάλειπτη ανανέωση περιεχομένου και η
δυνατότητα κατηγοριοποίησης του περιεχομένου ανάλογα με τις προτιμήσεις των χρηστών
(Πασχόπουλος, 2010: 15).
28
Αλός»
3. Κεφάλαιο: ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ
3.1: Ορισμός των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης
Η εποχή μας είναι μοναδική στην ιστορία της ανθρωπότητας, καθότι οι καινοτόμες
τεχνολογίες έχουν οδηγήσει την κοινωνία μας στην βελτίωση των τεχνολογικών συνθηκών
διαβίωσης και επικοινωνίας. Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων, έχει προσαρμοστεί στα νέα
αυτά δεδομένα, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να
έχει δημιουργηθεί σχέση εξάρτησης με την ψηφιακή τεχνολογία. Ποτέ ο άνθρωπος μέχρι
σήμερα δεν είχε τη δυνατότητα να κατακλύζεται από «σμήνη» πληροφοριών καθημερινά που
τον ενημερώνουν, τον επηρεάζουν και τον οδηγούν στη διαμόρφωση εμπεριστατωμένης
άποψης για γεγονότα και καταστάσεις (Μπαντιμαρούδης, 2011:119).
Καθημερινό φαινόμενο που κάνει εντύπωση, είναι η όλο και αυξανόμενη ενασχόληση των
ανθρώπων με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι εκατοντάδες των χρηστών, έχουν τη
δυνατότητα να αλληλοεπιδρούν, να επικοινωνούν και να εκφράσουν τις απόψεις τους, ενώ
αυτόματα, μπορούν να τις δημοσιεύουν (Καβελάρης, 2017:1)3.
Σύμφωνα με τους Kaplan & Haenlein (2010) στο άρθρο τους «Users of the world, unite! The
challenges and opportunities of Social Media», τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν
ένα σύνολο από διαδικτυακές εφαρμογές που βασίζονται στα ιδεολογικά και τεχνολογικά
θεμέλια του Web 2.0 και επιτρέπουν την δημιουργία και την ανταλλαγή περιεχομένου User
Generated Content4.
Οι Halonen & al (2008)5 αναφέρουν ότι μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μέσα
αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ανθρώπων, όπου οι τελευταίοι δημιουργούν, μοιράζονται και
ανταλλάσσουν πληροφορίες σε εικονικές κοινότητες και δίκτυα. Παρόμοιο ορισμό δίνει και
3
https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/1332518/theFile
4
Kaplan, A. M. & Haenlein, M., (2010), “Users of the World, unite! The challenges and opportunities
of Social Media. Bussiness Horizons”, Vol 53, pp. 59-68.
5
Διαθέσιμο στο https://en.wikipedia.org/wiki/Social_media#cite_note-1 (30/3/2018)
29
Αλός»
ο Jones (2009), ο οποίος διατείνεται πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ουσιαστικά

απαρτίζουν μια κατηγορία των επιγραμμικών μέσων ενημέρωσης όπου οι άνθρωποι μιλούν,
συμμετέχουν, μοιράζονται ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζει πώς μέσα από την χρήση τους
ενθαρρύνεται η συζήτηση, τα σχόλια, το feedback, η ανταλλαγή και η διάχυση πληροφοριών
από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κατά τον Evans (2008:33) συγκροτούν τον

εκδημοκρατισμό της πληροφορίας, διότι μέσα από την χρήση τους οι άνθρωποι γίνονται
εκδότες ενός περιεχομένου και δεν παραμένουν απλοί αναγνώστες. Πρόκειται για ένα
πολύπλευρο εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών. Επιπροσθέτως, τα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης προσφέρουν κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη και αποτελούν πηγές
πληροφόρησης για τους χρήστες (Wellman & Gulia 1999, Eyadat & Eyadat, 2010).
Θεωρούνται μια αντανάκλαση των συνομιλιών που συμβαίνουν κάθε μέρα, είτε σε ένα
σούπερ μάρκετ, είτε σε μια παιδική χαρά, είτε σε ένα κέντρο διασκέδασης με την διαφορά
ότι επιτρέπουν σε αυτές τις συνομιλίες να φθάσουν σε ένα ευρύτερο ακροατήριο μέσω του
ψηφιακού «μεγαφώνου» (Hofstetter, 360i).
Και ενώ από την πλευρά των ατόμων τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν ένα τρόπο
διασύνδεσης και διαμοιρασμού πληροφοριών και περιεχομένου με ομοϊδεάτες τους, η οπτική
του ορισμού τους από την πλευρά των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης είναι
διαφορετική. Σύμφωνα με τον Γάκη (2013: 9), έμπειρο στέλεχος της Ελληνικής Εταιρίας
Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης σε θέματα Επιχειρησιακής Έρευνας και
Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, οι Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας θα
επιφέρουν στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης μια σειρά από οργανωτικές και
διοικητικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Το νέο στελεχιακό δυναμικό της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, θα πρέπει να προέλθει από

ένα κοινωνικό περιβάλλον που αρέσκεται στις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις για την
ανταλλαγή απόψεων, για συζητήσεις και αντιλογίες. Οποιαδήποτε προσπάθεια εμποδίσει των
αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας, ενδέχεται να εγείρει την
αδιαφορία ή ακόμα και την εχθρότητα. Συνεπώς, οι συνθήκες και ο χώρος εργασίας πρέπει
να σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε οι άνθρωποι να μην αισθάνονται σωματικά
αποξενωμένοι προς τους συναδέλφους τους.
30
Αλός»
Τέλος, η εκτεταμένη χρήση τους, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι ιστοσελίδες, τα

ιστολόγια, οι τηλεδιασκέψεις κ.λ.π., θα τονώσουν την επιθυμία του στελεχιακού δυναμικού
για δημιουργικότητα, η οποία θα συμβάλει την ενεργητική συμμετοχή τους στην ανάπτυξη
της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
3.2: Τα βασικά χαρακτηριστικά των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης
Η πρόοδος της τεχνολογίας και συγκεκριμένα η χρήση του διαδικτύου και των κοινωνικών
δικτύων αναπτύχθηκαν με την αλλαγή του WEB 1.0 στο WEB 2.0. Αυτή η τεχνολογική
στροφή έφερε την εξάπλωση του Παγκόσμιου Ιστού με πολλούς τρόπους, κυρίως όμως με
την δημιουργία των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, προσφέροντας πολυάριθμους
τρόπους επικοινωνίας και διαδράσεως στους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
(Κοντολαίμου, 2014: 27).
Οι πρωτοπόρες υπηρεσίες της κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μια νέα μορφή επικοινωνίας
των ατόμων στη σύγχρονη κοινωνία. Σύμφωνα με τον Neville Hobson, στέλεχος της ΙΒΜ
εξειδικευμένο στα κοινωνικά δίκτυα, αναφέρει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι τα
νέα εργαλεία διακίνησης της πληροφορίας που επιτρέπουν στους χρήστες να επικοινωνούν
μεταξύ τους με τρόπο δυναμικό, χωρίς εμπόδια στην ελεύθερη έκφραση και στη χρήση
φαντασίας (ο.π:30).
Η δημιουργία και η χρήση παγκόσμιων διαδικτυακών ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης

όπως, το Facebook, το Twitter, το LinkedIn, το Instagram, το YouTube, το Flickr και το
Podcasts, προσφέρουν πολλαπλούς τρόπους επικοινωνίας, δίνοντας τη δυνατότητα στους
εγγεγραμμένους χρήστες τους, να δημοσιοποιούν και να μοιράζονται προσωπικά μηνύματα,
φωτογραφίες και σχόλια πάντα με δική τους πρωτοβουλία και επιλογή. Κατ’ αυτό τον τρόπο,
τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα
επικοινωνούν μεταξύ τους, τόσο σε διαπροσωπικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο.
Απαραίτητη προϋπόθεση της χρήσης τους είναι η δημιουργία προσωπικού προφίλ του
χρήστη.
Οι δυνατότητές τους είναι ποικίλες και αποτελούν την πιο σύγχρονη εφαρμογή στο χώρο του
διαδικτύου, καθώς αναδεικνύεται η ενεργός συμμετοχή και αλληλεπίδραση μεταξύ των
31
Αλός»
χρηστών, γεγονός που βασίζεται στους συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς εγγραφής νέων
χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αδιαμφισβήτητα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετέβαλαν ριζικά τον κοινωνικό

χαρακτήρα και τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, τόσο σε προσωπικό όσο και
σε κοινοτικό επίπεδο. Στο προσωπικό επίπεδο, η ταυτότητα του χρήστη υπάρχει
καταγεγραμμένη στο προφίλ του με σκοπό να ελαττώσει τα εμπόδια στον κοινωνικό διάλογο
και να διευκολύνει την επικοινωνία με άλλα άτομα – χρήστες. Στο κοινοτικό επίπεδο, τα
οργανωτικά στοιχεία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μειώνουν το κόστος της συναλλαγής
για εύρεση και επικοινωνία μεταξύ των ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα (Μαράκος ,2012:77,
από Κοντολαίμου, 2014: 27). Συνεπώς, εκπληρώνεται και η τάση των ανθρώπων για
ομαδοποίησή τους σε συγκεκριμένες ομάδες, όπου τα μέλη συνδέονται μεταξύ τους και
ταυτόχρονα διαχωρίζονται από το υπόλοιπο σύνολο λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια όπως τόπο
κατοικίας, τόπο εργασίας, επίπεδο εκπαίδευσης, πεποιθήσεις και ενδιαφέροντα. Οι
παράγοντες που συνετέλεσαν στη διάδοση και εδραίωση των κοινωνικών δικτύων ήταν οι
εξελίξεις της τεχνολογίας και ειδικότερα με μετεξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού
Πληροφορικών (Web 2.0) (Σαλπέα, 2011:29 & Wind & Mahajan, 2002, από Κοντολαίμου,
2014:29).
Σύμφωνα με τον Mayfield (2008), τα βασικά χαρακτηριστικά των Μέσων κοινωνικής

Δικτύωσης συνοψίζονται στα παρακάτω:
 Συμμετοχή (Participation): τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενθαρρύνουν την

επικοινωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων με τη χρήση των σχολίων. Η συμμετοχή
των χρηστών θολώνει τα όρια μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και του κοινού.
 Διαφάνεια (Openness): Οι περισσότερες υπηρεσίες των Μέσων Κοινωνικής

Δικτύωσης είναι πρόσφορες σε ανατροφοδότηση και συμμετοχή, ενώ σπάνια
υπάρχουν εμπόδια στην πρόσβαση και στην χρήση του περιεχομένου.
 Συνομιλία (Conversation): Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης παρέχουν τη

δυνατότητα συνομιλίας διπλής κατεύθυνσης, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μέσα
ενημέρωσης που μεταδίδουν τη πληροφορία στο ακροατήριο.
32
Αλός»
 Κοινότητα (Community): Με τη χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης

δημιουργούνται εύκολα και άμεσα κοινότητες που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα.
 Συνεκτικότητα (Connectedness): Τα περισσότερα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

επεκτείνουν την συνεκτικότητα τους κάνοντας χρήση συνδέσεων με άλλες
ιστοσελίδες, πόρους και ανθρώπους.
Στον πολιτισμό, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσφέρουν «μια ανεξάντλητη πρόσβαση

σε δραστηριότητες, στάσεις και αισθητικές» και αποτελούν αξιόλογα εργαλεία για τη
διάχυση του πολιτισμού (Πρίτση, 2008:55). Η διάδοση του διαδικτύου συνέβαλλε ριζικά
στην εμφάνιση «ενός νέου επικοινωνιακού συστήματος και στην ανάδυση ενός «νέου
πολιτισμού της πραγματικής εικονικότητας»» (ο.π.).
Συγχρόνως, παρέχουν τη δυνατότητα στους πολιτιστικούς οργανισμούς να δημοσιοποιούν τις

δραστηριότητές τους σε πλήθος χρηστών, μέσα σε ελάχιστο χρόνο και με μικρό κόστος.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι, η πληροφόρηση που γίνεται μέσω των μέσων κοινωνικής
δικτύωσης αφενός έχει τη δυνατότητα να είναι συνεχώς επίκαιρη από τη μεριά του
πολιτιστικού οργανισμού, και αφετέρου δίνει στους χρήστες του την ευκαιρία να αξιολογούν
την κάθε πληροφορία, είτε με σχολιασμό, είτε με κοινοποίησή της (ΝΗΜΑ, 2014).
3.3: Η επίδραση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στην Πολιτιστική

Επικοινωνία
Η επικοινωνία έχει αλλάξει εντελώς φύση και περιεχόμενο μέσα στην συνεχώς εξελισσόμενη
τεχνολογία και κοινωνία. Για κάθε άτομο, ο συνομιλητής του στο διαδίκτυο είναι μια
φωτογραφία σε ένα προφίλ που συνοδεύεται από ένα σύνολο στοιχείων, τις «πληροφορίες»,
οι οποίες είναι διαθέσιμες σε διάφορα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Αξιοσημείωτο είναι το
γεγονός ότι, ενώ το διαδίκτυο στη πλειοψηφία του είναι οργανωμένο γύρω από το
περιεχόμενο, τα μέσα Κοινωνικής
Δικτύωσης παρουσιάζουν οργάνωση γύρω από τους χρήστες (ανθρωποκεντρική

προσέγγιση), (Μαράκος 2012:76, από Κοντολαίμου, 2014:28)
33
Αλός»
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης από την επιστημονική
κοινότητα της τεχνολογίας, του Διαδικτύου, της επικοινωνίας και των ανθρωπιστικών
επιστημών, στοχεύοντας κυρίως να δώσει απαντήσεις στο εξής ερώτημα: με ποιο τρόπο και
σε ποιο βαθμό επηρεάζεται ο χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς
χρησιμοποιούνται από τον καθένα για διαφορετικό σκοπό;
Οι πρώτες εκτιμήσεις, αναφέρουν ότι οι κύριες ασχολίες των χρηστών των μέσων
κοινωνικής δικτύωσης είναι :
 Η επικοινωνία
 Η πληροφόρηση
 Η ψυχαγωγία
 Η αναζήτηση νέων γνωριμιών
 Η συμμετοχή σε ομάδες με κοινά ενδιαφέροντα
 Η οργάνωση εκδηλώσεων
 Ο διαμοιρασμός περιεχομένου (φωτογραφίες, μουσική, αρχεία κλπ)
 Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση (Μαράκος,2012:100 και Σαλπέα,2011:72-74, από

Κοντολαίμου 2014: 37).
Παράλληλα, αυτή η τεχνολογική επανάσταση και η εξέλιξη του διαδικτύου, δημιούργησε

ευκαιρίες στον επιχειρηματικό χώρο, στους κρατικούς και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς,
συλλόγους και σωματεία, να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες και τις εφαρμογές που παρέχουν
τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με στόχο τη διαφήμιση και προβολή των υπηρεσιών τους
(Μαράκος, 2011:101 από Κοντολαίμου 2014 : 37).
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα στους πολιτιστικούς οργανισμούς, που

δεν έχουν τη δυνατότητα οργάνωσης μιας διαφημιστικής καμπάνιας, να επικοινωνήσουν με
το κοινό σχεδόν με μηδαμινό κόστος και ποικιλοτρόπως (με ανάρτηση κειμένου,
φωτογραφιών, βίντεο κλπ.).
Επιγραμματικά, τα οφέλη των οργανισμών από τη χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης
είναι:
34
Αλός»
 η ανέξοδη παρουσίαση των δραστηριοτήτων τους
 η προβολή των προϊόντων και των υπηρεσιών τους πραγματοποιείται σε χώρο όπου ο
χρήστης αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο και επομένως είναι πιο δεκτικός στην
ανταλλαγή μηνυμάτων (Πασχόπουλος, 2010:15).
 η διαρκώς μεγαλύτερη συμμετοχή των χρηστών στην παραγωγή περιεχομένου είναι

αποτέλεσμα της αύξησης της πρόσβασης στο διαδίκτυο, αλλά και στην εφαρμογή της
ευρυζωνικότητας. (Ρήγου, 2014: 247)
 η αλληλόδραση μεταξύ των οργανισμών και του κοινού τους
 η ενίσχυση της εικόνας τους
 η προσέλκυση νέου κοινού
 η καλύτερη κατάταξη της ιστοσελίδας του οργανισμού στις μηχανές αναζήτησης.
Ταυτόχρονα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν στους πολίτες τη δύναμη να

παρεμβαίνουν στον δημόσιο διάλογο, να δηλώνουν ανοιχτά τη θέση τους και να επιφέρουν
αλλαγές. Όπως παρατηρεί η Τσενέ (2012:158), «οι πολίτες δεν είναι πια καταναλωτές, είναι
συγγραφείς, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, κριτικοί, καλλιτέχνες, παραγωγοί, ακτιβιστές, είναι η
εποχή των πολιτών στην εποχή του 2.0».
Για πολλούς η ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σήμανε τον «εκδημοκρατισμό
της πληροφορίας» δίνοντας μια νέα διάσταση της «σύγχρονης συμμετοχικής δημοκρατίας»
(σχετικό νομικό πλαίσιο αναφέρεται στο άρθρο 14 παράγραφος 1 του Συντάγματος περί
ελευθερίας του Τύπου – ΕΣΔΑ άρθρο 10, παράγραφος 1 περί ελευθερίας της έκφρασης
καθώς και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του ΟΗΕ στο
άρθρο 19). Η εύκολη, στο ευρύ κοινό, πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
δημιουργεί το αίσθημα της συμμετοχής στα κοινωνικά τεκταινόμενα6. Κάθε διαμαρτυρία
γίνεται «πράξη» μέσω της διατύπωσης ενός διαδικτυακού σχόλιου δημιουργώντας
αντίστοιχες «αντιδράσεις» και ανταπαντήσεις από άλλους χρήστες σηματοδοτώντας μια
«δημοκρατική επανάσταση ελευθερίας της έκφρασης».
6
http://echodiastasis.gr/τα-μέσα-κοινωνικής-δικτύωσης-και-η-δια/ (ημερομηνία πρόσβασης 26/4/2018)
35
Αλός»
Εξάλλου, η παροχή της πληροφορίας και η γρήγορη μετάδοση της είδησης με ταυτόχρονη
δυνατότητα επέμβασης από τον χρήστη – εφόσον λειτουργούν σωστά – αποτελούν μια
θετική μετάλλαξη της λεγόμενης «κοινωνίας της πληροφορίας», υπηρετώντας τη διαφάνεια
και την δεοντολογία (ο.π.).
Δεν πρέπει να λησμονηθεί το γεγονός, ότι ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχονται
δωρεάν, απαιτείται από της μεριά του διαχειριστή του πολιτιστικού οργανισμού, χρόνος για
το σχεδιασμό και την επαγγελματική ενασχόληση (Πασχόπουλος, 2010: 23). Μία
ολοκληρωμένη διαχείριση προβολής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προϋποθέτει την
αποκλειστική ενασχόληση στελεχών του οργανισμού με το συγκεκριμένο τμήμα. Τα στελέχη
αυτά επιβάλλεται αφενός να διαθέτουν την αντίστοιχη κατάρτιση του αντικειμένου και
αφετέρου θα πρέπει να ενημερώνουν το περιεχόμενο, να παρακολουθούν τον ανταγωνισμό
και την επικοινωνία με το κοινό.
3.4: Η εν γένει χρήση των Τεχνολογιών Πληροφόρησης & Επικοινωνίας

στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής7 για τη χρήση των Τεχνολογιών
Πληροφόρησης και Επικοινωνίας στην Ελλάδα, επτά στα δέκα νοικοκυριά (ποσοστό 71%)
έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία τους. Το ποσοστό πρόσβασης στο
διαδίκτυο από την κατοικία καταγράφει αύξηση 26,1% την τελευταία πενταετία (2013-2017).
Συγκριτικά με το 2016, το ποσοστό των νοικοκυρών που διαθέτουν πρόσβαση στο διαδίκτυο
από την κατοικία, παρουσιάζει αύξηση κατά 2,7 %. Ευρυζωνική σύνδεση 8 χρησιμοποιεί το
70,6 % του συνόλου των
νοικοκυριών της χώρας με ένα τουλάχιστον µέλος ηλικίας 16-74 ετών, παρουσιάζοντας
αύξηση σε σχέση με το 2016 της τάξεως του 3,7%.
7
http://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SFA20/2017 (Ημερομηνία πρόσβασης 26/2/2018)
8
https://www.eett.gr/opencms/export/sites/default/admin/downloads/Informative_Documentation/8SELI
DO_MONES.pdf (τελευταία πρόσβαση στις 26/2/2018)
36
Αλός»
Όσον αφορά τους λόγους για τους οποίους οι χρήστες συνδέθηκαν με το διαδίκτυο, πρώτη,
µε ποσοστό 87,1%, έρχεται η διαδικτυακή ανάγνωση ειδήσεων σε ιστοσελίδες, εφημερίδες
και περιοδικά, ενώ ακολουθεί η αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες, με
82,1%. Ακολουθεί η αποστολή και λήψη μηνυμάτων με ποσοστό 75,2%, ενώ η συμμετοχή
σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης φτάνει σε ποσοστό με 71,5%.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας 9 (Digital Economy
& Society Index, DESI) για το έτος 2017, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 26η θέση από
σύνολο των είκοσι-οκτώ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνολικά, η Ελλάδα δεν σημείωσε
μεγάλη πρόοδο σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Από τη θετική πλευρά, οι πολίτες
χρησιμοποιούν πιο ενεργά το διαδίκτυο για βιντεοκλήσεις και επιγραμμικό περιεχόμενο.
Ωστόσο, το χαμηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων μπορεί να δράσει ως τροχοπέδη για την
περαιτέρω ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας. Συγκεκριμένα:
 Συνδεσιμότητα: Η Ελλάδα παρουσιάζει ευρεία διαθεσιμότητα σταθερών

ευρυζωνικών συνδέσεων, αλλά η διείσδυσή τους προχωρεί με αργούς ρυθμούς. Η
τιμή είναι σχετικά υψηλή, η μετάβαση σε γρήγορες ευρυζωνικές συνδέσεις είναι πιο
αργή απ’ ό,τι σε άλλες χώρες της Ε.Ε. και η Ελλάδα παραμένει τελευταία στην
κάλυψη NGA ανά νοικοκυριό.
 Ανθρώπινο κεφάλαιο: Περισσότεροι άνθρωποι συνδέονται στο διαδίκτυο, αλλά το

επίπεδο δεξιοτήτων παραμένει χαμηλό. Ωστόσο, ο αριθμός των πτυχιούχων θετικών
επιστημών και τεχνολογίας είναι σχετικά υψηλός, γεγονός που αποτελεί καλό οιωνό
για το ψηφιακό μέλλον της Ελλάδας.
 Χρήση του διαδικτύου: Οι Έλληνες είναι ενεργοί χρήστες των μέσων κοινωνικής
δικτύωσης και επιγραμμικού περιεχομένου. Κατά το παρελθόν έτος, όλο και
περισσότεροι χρήστες άρχισαν να χρησιμοποιούν επιγραμμικές τραπεζικές υπηρεσίες.
 Ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας: H Ελλάδα προχωρεί με αργούς ρυθμούς.

Οι εταιρείες χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά είναι λιγότερο
πρόθυμες να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες όπως το υπολογιστικό νέφος και η
9
https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/desi (τελευταία πρόσβαση στις 26/2/2018)
37
Αλός»
RFID10. Αυξάνεται ο αριθμός των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που

χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς διαύλους για πωλήσεις, αλλά όχι για διασυνοριακές
πωλήσεις.
 Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες: Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την
παροχή ανοιχτών δεδομένων, αν και όχι τόσο ταχεία όσο άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο
αριθμός των χρηστών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αυξάνεται επίσης
ελαφρώς, αλλά η προσφορά ηλεκτρονικών δημόσιων υπηρεσιών είναι πολύ κάτω από
τον μέσο όρο της ΕΕ.
Στην ετήσια έρευνα Κοινωνικής Δικτύωσης του ELTRUN, του Εργαστηρίου

Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Επιχειρείν, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που
δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2016, διαπιστώθηκε ότι χρήστες του διαδικτύου φαίνονται πιο
ώριμοι καθώς γνωρίζουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χρήσης των μέσων
κοινωνικής δικτύωσης και διαμορφώνουν ανάλογα τη συχνότητα της χρήσης τους.
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε τρεις άξονες:
 στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, YouTube)
 στη χρήση των μηχανών αναζήτησης
 στην ανταπόκριση σε ενέργειες e-mail marketing.
Μεγάλο ποσοστό σημειώθηκε στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook) από
κινητές συσκευές (62%), και μόνο το 53% μέσω του web. Ένας στους δύο χρήστες δηλώνει
ότι τις χρησιμοποιεί για να παρακολουθεί τις εξελίξεις και τις κινήσεις των φίλων του, ενώ οι
υπόλοιποι δηλώνουν ότι αλληλεπιδρούν με τους υπόλοιπους «φίλους» , ως εξής: like (58%),
chat (54%), share (20%), ενώ μόνο το 8% δηλώνει ότι προβαίνει σε ενέργειες όπως
uploading photos και tagging προϊόντων11.
Οι χρήστες δηλώνουν πιο ώριμοι ως προς την χρήση του μέσου, ενώ οι πιο σημαντικές
ανησυχίες που έχουν είναι η αξιοπιστία των πληροφοριών που λαμβάνουν σε ποσοστό 45%
10
Radio Frequency Identification, η απόδοση του στα ελληνικά ορίζεται ως «ταυτοποίηση μέσω
ραδιοσυχνοτήτων» (Wikipedia, 25/4/2018)
11
http://www.ecommercenews.gr/eltrun-social-media/
38
Αλός»
και η χρησιμότητα του χρόνου που δαπανούν κατά την χρήση του μέσου σε ποσοστό 23%,
ποσοστά τα οποία έχουν αυξηθεί αισθητά σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα. Το
επόμενο μέσο κοινωνικής δικτύωσης σε χρήση είναι το YouTube με ιδιαίτερο το ενδιαφέρον
των χρηστών να στρέφεται στο
συνδυασμό που κάνουν με το την ανάρτηση βίντεο στο Facebook. Μάλιστα το 41% δηλώνει
ότι ψάχνει βίντεο στο YouTube, για να τα αναρτήσει στο Facebook12.
Όπως γίνεται αντιληπτό, τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε καθημερινά για τα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης και τις εφαρμογές τους είναι πολλαπλά και πολυσύνθετα. Οι Έλληνες πολίτες
συνεχώς δείχνουν να αξιοποιούν τις δυνατότητες που τους προσφέρονται προκειμένου να
διεκδικήσουν το δικαίωμα συμμετοχής και παρέμβασης (Τσενέ, 2012:168-169).
Ο ψηφιακός πολιτισμός εγκαθιδρύει ισότιμες και αμφίδρομες σχέσεις στην ψηφιακή

επικοινωνία. Ο παντοδύναμος πομπός – οργανισμός ή βιομηχανία- υποχωρεί σταδιακά ως
προς τις μονόδρομες επικοινωνιακές διαδικασίες με αποτέλεσμα να αναδεικνύονται νέα
μοντέλα επικοινωνίας, τα οποία είτε καταργούν είτε τροποποιούν τα παλαιά. Συνεπώς στην
ισχύουσα αυτή κατάσταση ισχυροποιείται ο ρόλος του ατόμου και της ομάδας έναντι της
μάζας (Μπαντιμαρούδης, 2011: 143). Κάθε πολιτιστικός οργανισμός οφείλει να λάβει
υπόψη του αυτή την πραγματικότητα και να προσαρμόσει τα προϊόντα, υπηρεσίες και
διαφορετικές τις εμπειρίες έχοντας ως γνώμονα αυτή τη σχέση (Μπαντιμαρούδης, 2011:
123).
3.5: Οι επικοινωνιακές δυσκολίες στους Οργανισμούς Τοπικής

Αυτοδιοίκησης με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για
την προώθηση των πολιτιστικών τους δραστηριοτήτων
Στην εποχή μας παρατηρούμε και βιώνουμε, σε παγκόσμιο επίπεδο, το επικοινωνιακό

σκηνικό να αλλάζει. Οι ραγδαίες εξελίξεις των τεχνολογιών έχουν ενσωματώσει τους τομείς
της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και των οπτικοακουστικών μέσων σε τεχνολογίες
12
ο.π.
39
Αλός»
σύγκλισης που με τη σειρά τους υποκαθιστούν ή και μεταβάλλουν τη λειτουργία των

παραδοσιακών μέσων (Mc Quail , 2005; Δάλλας 2003, από Τριβέλλα 2017:30).
Μέσα στη δίνη των τεχνολογικών εξελίξεων, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης

αναγκάζονται να εκσυγχρονιστούν με τις τάσεις και τις εξελίξεις σχετικά με τις τεχνολογίες
πληροφόρησης και επικοινωνιών, δίνοντας έμφαση στη χρήση αυτών στον πολιτισμό
σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2014 – 2019 Α’ Φάση.
Ωστόσο, δεν παύουν να ελλοχεύουν κίνδυνοι σχετικά με την επικοινωνιακή πολιτική των
Δήμων απέναντι στους πολίτες τους. Αυτοί είναι:
 Είναι ανεπαρκής και αποσπασματική η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και

Επικοινωνίας από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και είναι
υποβαθμισμένα τα εσωτερικά τους πληροφοριακά συστήματα.
 Η πλειοψηφία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχει αναπτύξει όραμα

και στρατηγική για το ρόλο τους στην Κοινωνία της Πληροφορίας.
 Υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις και αδυναμίες στις δομές, τις λειτουργίες και το
ανθρώπινο δυναμικό των Δήμων σε θέματα Πληροφορικής.
 Δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί ενιαία πρότυπα και κοινές πλατφόρμες με αποτέλεσμα
πολλές τεχνολογικές ασυμβατότητες.
 Οι υφιστάμενες διαδικασίες λειτουργίας και διοίκησης και η κουλτούρα του

ανθρώπινου δυναμικού των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελούν
σημαντικά εμπόδια13.
Επιπλέον αδυναμίες που παρουσιάζει η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως

επικοινωνιακά εργαλεία είναι:
 Δεν αντικαθιστά άλλα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Παρά τη δύναμη που

διαθέτει και την ανάπτυξη που γνωρίζει το διαδίκτυο, άλλα μέσα ενημέρωσης όπως η
13
Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, “ Οι αναγκαίες προϋποθέσεις για τη ψηφιακή σύγκλιση των
Ο.Τ.Α. και τη μετάβαση της Τ.Α. στην Τοπική Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση», Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.,
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2006, σελ. 107.
40
Αλός»
τηλεόραση και το ραδιόφωνο, εξακολουθούν να αποτελούν εξαιρετικά επικοινωνιακά

κανάλια και να κατέχουν σημαντικό μερίδιο στη διαφημιστική αγορά.
 Δεν αναπληρώνει τη λεκτική ή προσωπική επικοινωνία. Η ηλεκτρονική

αλληλογραφία μπορεί να φαίνεται βολική και ανέξοδη, αλλά δεν μπορεί να
υποκαταστήσει την αμεσότητα ή την οικειότητα μίας τηλεφωνικής ή διαπροσωπικής
επικοινωνίας.
 Το κόστος. Ο εξοπλισμός, οι τηλεπικοινωνιακές συνδέσεις, η ανάπτυξη και ο

σχεδιασμός ιστοσελίδας, αλλά και η κατάρτιση ή πρόσληψη εξειδικευμένου
προσωπικού που απαιτούνται για τη διαδικτυακή παρουσία ενός οργανισμού
επιφέρουν ένα σημαντικό κόστος και απαιτούν την εκπόνηση ειδικού
προϋπολογισμού.
 Συνεχής εγρήγορση. Η λειτουργία ενός ιστότοπου ή η δημιουργία ενός

λογαριασμού κοινωνικής δικτύωσης απαιτεί συνεχή επικαιροποίηση, ενημέρωση
περιεχομένου και αδιάλειπτη επικοινωνία με το κοινό. Η μη ανανέωση ενός
ιστότοπου και η αδιαφορία προς το διαδικτυακό κοινό μπορεί να αμαυρώσει την
εικόνα ενός οργανισμού.
 Θέματα εγκυρότητας και ασφάλειας. Στο διαδίκτυο αυξάνονται συνεχώς οι

ψηφιακοί κίνδυνοι. Τόσο οι ιοί του διαδικτύου (viruses) όσο και οι ψηφιακές
επιθέσεις από hackers μπορούν να προκαλέσουν ανυπολόγιστη ζημιά στους
οργανισμούς, αλλά και στους χρήστες του διαδικτύου. Η ηλεκτρονική αλληλογραφία
παρουσιάζει επίσης μειονεκτήματα σε σχέση με το παραδοσιακό ταχυδρομείο, καθώς
αφενός μπορεί να καταλήξει σε λάθος παραλήπτη, αφετέρου δεν διασφαλίζει το
απόρρητο της επικοινωνίας. Τέλος υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να διαγραφεί ένα
ηλεκτρονικό μήνυμα πριν καν διαβαστεί, λόγω του ενδεχομένου να εκληφθεί ως
ενοχλητική ή ανεπιθύμητη αλληλογραφία (Παπαλεξανδρή & Λυμπερόπουλος, 2014:
293, από Σωτηρίου Α., 2017: 49-50).
3.6: Συμπεράσματα
41
Αλός»
Σταθμός στην επικοινωνία υπήρξε η εξάπλωση του διαδικτύου, όπου μέσα από τη σύνδεση
εκατομμυρίων υπολογιστών επιτρέπει την πρόσβαση σε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών και
υπηρεσιών (Δάλλας, 2003: 279). Επιπρόσθετα, με τη χρήση του, το αρχικό γραμμικό
μοντέλο επικοινωνίας, εξελίσσεται σε «πολυσχιδές μοντέλο αμφίδρομης επικοινωνίας». Η
δυνατότητα της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης πολλών ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα,
μέσω των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης, των forums και των blogs, αποτελεί το
χαρακτηριστικό γνώρισμα του κώδικα του διαδικτύου (Λέανδρος, 2005:18, από Σωτηρίου,
2016: 47-48).
Το διαδίκτυο αποτελεί πηγή άντλησης πληροφοριών για το κοινό ενός οργανισμού. Το

περιεχόμενο της ιστοσελίδας του Δήμου Καλαμαριάς ανανεώνεται και αναβαθμίζεται σε
καθημερινή βάση, ώστε αυτή, να δύναται να επικοινωνεί σε πραγματικό χρόνο και με τον πιο
απομακρυσμένο πολίτη. Με την εφαρμογή 4myCity, η υπηρεσία μπορεί να ενημερώνεται για
κάθε πρόβλημα που προκύπτει στα όρια των αρμοδιοτήτων της ώστε να επεμβαίνει
χρεώνοντας στα αρμόδια τμήματα την ευθύνη επίλυσής του. Για τον οργανισμό τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν ένα μηχανισμό άμεσης προβολής πολιτιστικών
εκδηλώσεων και ειδήσεων, που σκοπό έχουν αποκλειστικά την ενημέρωση. Κανονικά όμως
θα ήταν απαραίτητο οι υπηρεσίες που παρέχει η κοινωνική δικτύωση να αντιμετωπίζονται ως
χρήσιμα εργαλεία επικοινωνίας, που προσφέρουν σπουδαία πλεονεκτήματα για την ανάδειξη
ενός οργανισμού και δημιουργίας επωφελών σχέσεων με το κοινό του (Μπαντιμαρούδης,
2011: 73).
Επιπλέον, δεν έχουν εγκαταλειφθεί τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας, που απευθύνονται

στο μεγαλύτερο ηλικιακά κοινό που δεν χρησιμοποιεί το διαδίκτυο. Για το ενδεχόμενο αυτό,
(όπως και στην περίπτωση του Φεστιβάλ Παρά θιν’ αλός) οργανώνεται συνέντευξη τύπου με
συμμετέχοντα τον ίδιο τον Δήμαρχο, η οποία μεταδίδεται απευθείας από τα τοπικά
τηλεοπτικά κανάλια, ενώ μαγνητοσκοπείται για να προβληθεί στη συνέχεια και στο
διαδίκτυο.
Χαρακτηριστική είναι η αριθμητική ανεπάρκεια ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται

αποκλειστικά με τη διαχείριση των δυνατοτήτων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με
συνέπεια να μένουν αναπάντητα τα σχόλια και οι ερωτήσεις των πολιτών.
42
Αλός»
Τέλος οι υφιστάμενες διαδικασίες λειτουργίας και διοίκησης, η ανεπαρκής τεχνογνωσία και

η απουσία δεκτικότητας του ανθρώπινου δυναμικού των Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης υποβιβάζουν το αποτέλεσμα του οφέλους των μέσων μαζικής δικτύωσης
ώστε να λειτουργήσουν ως άρτιοι επικοινωνιακοί δίαυλοι.
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να λειτουργήσουν αποδοτικά και να βελτιώσουν

την επικοινωνία τους, οφείλουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που επιφέρουν οι
τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας.
43
Αλός»
4. Κεφάλαιο: Το Φεστιβάλ
4.1: Η Πολιτιστική Διάσταση του Κοινωνικού Γεγονότος
Οι άνθρωποι πάντα έβρισκαν τρόπους για να δίνουν νόημα σε σημαντικά γεγονότα που
συνέβαιναν στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο τους και φρόντιζαν να τα εορτάζουν με ιδιαίτερο
τρόπο. Στην Ελλάδα, η έννοια του γεγονότος είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία και στην
παράδοση. Οι μεγάλοι αθλητικοί αγώνες της αρχαιότητας όπως τα Ίσθμια, τα Ολύμπια και τα
Νέμεα, αποτελούσαν γεγονότα εξαιρετικής σημασίας με πανελλαδική εμβέλεια.
Εκτός όμως από τα μεγάλα γεγονότα υπήρχαν και μικρότερα που αφορούσαν τις κοινότητες
και αποτελούσαν εξίσου αφορμή για εορτασμό. Τέτοιες ήταν η έναρξη της νέας εποχής όπως
η Άνοιξη, όπου τελούσαν τα Ανθοσφόρια, μια γιορτή αντίστοιχη της σημερινής
Πρωτομαγιάς και η επέτειος ίδρυσης μιας αποικίας κατά την οποία τελούνταν τα Κατοικήσια
ή Κατοικέσια. Ακόμα και το κλάδεμα των αμπελιών ήταν λόγος γιορτής, τα λεγόμενα
Βισβαία ή η πρώτη σπορά που έδινε τους πρώτους καρπούς, όπου τελούνταν τα Αρκάδεια,
ονομασία προερχόμενη από τους κατοίκους της ομώνυμης περιοχής (Βρεττός, 2002).
Παράλληλα, υπήρχαν και γιορτές που σηματοδοτούσαν προσωπικές στιγμές της ζωής του
ανθρώπου. Τέτοιες λοιπόν, ήταν τα Εφήβεια, γιορτή για την έναρξη της εφηβείας, τα
Προαύλια και Επαύλια για το γάμο και τα Νεκύσια, που διεξάγονταν κάθε χρόνο σε όλες τις
πόλεις, υπέρ των νεκρών (Εκδοτική Αθηνών, 1972) .
Το «γεγονός» σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Ελλάδας δεν έπαψε να στιγματίζει
σημαντικές στιγμές της ανθρωπότητας. Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής και Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, οι γιορτές των Αγίων αποτελούσαν λόγο για εορτασμό με πανηγύρεις και
συνεστιάσεις των κατοίκων των περιοχών. Ακόμα και σήμερα διατηρείται ο θεσμός του
πανηγυριού, συνιστώντας την ευκαιρία για σύσφιξη των σχέσεων των τοπικών κοινωνιών.
Σύμφωνα με τον Getz, ο όρος «γεγονός» (special event), έχει διαφορετική έννοια για τον
διοργανωτή και για τον συμμετέχοντα. Από τη σκοπιά του διοργανωτή, το γεγονός είναι κάτι
ξεχωριστό που λαμβάνει χώρα σπάνια και έξω από τα καθιερωμένα προγράμματα της
44
Αλός»
διοργανώτριας αρχής, ενώ για τον συμμετέχοντα αποτελεί μια ευκαιρία για κοινωνική ή
πολιτιστική εμπειρία , πέρα από την καθημερινότητα (Getz , 1991).
4.2: Εννοιολογικές προσεγγίσεις του όρου φεστιβάλ.
Πρέπει να τονιστεί ότι ο όρος φεστιβάλ δεν μπορεί να αποσαφηνιστεί με ακρίβεια. Σύμφωνα
με το ηλεκτρονικό λεξικό Oxford English14, η λέξη προέρχεται από τη παλιά γαλλική λέξη
“festivel”, μεσαιωνική λατινική festivalis, λατινικό festivus, και αναφέρεται ως:
 Μια χαρούμενη γιορτή
 Την εποχή της εορταστικής γιορτής
 Μια μουσική παράσταση ή μια σειρά από παραστάσεις σε επαναλαμβανόμενες

περιόδους τουλάχιστον για τρία έτη.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι μέχρι τον 14ο αιώνα χρησιμοποιούνταν ως
επίθετο και σήμαινε «το να γιορτάζει κάποιος μια θρησκευτική γιορτή. Μια πρώτη χρήση
του ως ουσιαστικό καταγράφεται για πρώτη φορά το 1589.
Σύμφωνα με τον Getz (1991: 39 – 66) η αποσαφήνιση του όρου δεν συνιστά απαραίτητα
εύκολο εγχείρημα, καθότι τόσο τα εμπορικά δημοφιλή γεγονότα με καλλιτεχνική υπόσταση,
όσο και οι αυθόρμητες εκδηλώσεις εορτασμού μιας κοινότητας συμπεριλαμβάνονται στην
ίδια κατηγορία, με αποτέλεσμα ο όρος να θεωρείται από ορισμένους σχεδόν ανούσιος
(Klaic, 2006: 54).
Κατά την άποψη των περισσοτέρων όμως ο όρος φεστιβάλ παραπέμπει σε έναν δημόσιου
χαρακτήρα εορτασμό με συγκεκριμένη θεματολογία που πραγματοποιείται μια φορά ετησίως
και μάλιστα σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο (Getz, 1991 στο D’ Astous, 2006: 14).
Κατά τον Isar (1976: 131) το φεστιβάλ αποτελεί κάτι το εξαιρετικό που ξεφεύγει από τα
καθιερωμένα, που δημιουργεί ειδική ατμόσφαιρα η οποία προέρχεται όχι μόνο από την
ποιότητα της τέχνης και την παραγωγή, αλλά και από την ύπαιθρο, την ατμόσφαιρα μιας
πόλης και την ιστορία μιας περιοχής.
14
http://www.oed.com/view/Entry/69567?redirectedFrom=festival+#eid (διαθέσιμο στις 25/4/2018)
45
Αλός»
Ένας πιο εύστοχος ορισμός δόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 από τον Janiskee
(1980:97) όπου χαρακτήρισε τον όρο ως τυπική περίοδο ή πρόγραμμα που απαρτίζεται από
ευχάριστες δραστηριότητες, διασκέδαση ή εκδηλώσεις με εορταστικό χαρακτήρα που
εξυμνεί μια ιδέα , ένα συμβάν ή ένα γεγονός, δημοσίως.
Ένας πιο εναλλακτικός ορισμός δόθηκε από τον Falassi (1987), χαρακτηρίζοντας το
φεστιβάλ ως «μια πλειάδα διαφορετικών γεγονότων, θρησκευτικών και κοσμικών, ιδιωτικών
και δημόσιων, που επικυρώνουν την παράδοση και εισάγουν την καινοτομία, προτείνουν
νοσταλγικές αναβιώσεις, παρέχουν τα εκφραστικά μέσα για την επιβίωση των περισσότερων
αρχαϊκών παραδοσιακών εθίμων και τιμούν τη θεωρητική ή εμπειρική πρωτοποριακή μορφή
της ελίτ των καλών τεχνών».
Ένας «ιδιαίτερος» ορισμός χαρακτηρίζει το φεστιβάλ ως «μια δέσμη τέχνης που μπορεί να
προσφέρει διαφορετικές εμπειρίες και ένα εύρος επιλογών καθώς επίσης να προωθήσει την
προστασία της ομάδας και του ύφους της (Radbourn & Fraser, 1996:261). Ομοίως, κάθε
δημόσιος εορτασμός που μεταφέρει μέσω ενός καλειδοσκοπίου δράσεων ορισμένα μηνύματα
στους συμμετέχοντες και στους παρατηρητές (Goldblatt & Nelson, 2001:78). Τέλος, ένας πιο
τυπικός ορισμός αναφέρει ότι φεστιβάλ είναι «κάθε δημόσιο γεγονός με συγκεκριμένο
θεματικό προσανατολισμό, περιορισμένης χρονικής διάρκειας, που εξυμνεί σημαντικές
πτυχές του τρόπου ζωής μιας κοινότητας» (Douglas et al, 2001:358).
Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν, φαίνεται ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να διατυπώσουμε

έναν πλήρη, τυποποιημένο ορισμό που να περιλαμβάνει τη σημερινή έννοια του φεστιβάλ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο διαθέτουν μιας ποικιλόμορφη θεματολογία σε όλους τους πολιτισμούς
και τις κοινωνίες, όπου ο καθένας ξεχωριστά ερμηνεύει διαφορετικά τον όρο ανάλογα με τις
συνήθειες του και την κουλτούρα που τον διέπει. Στην ελληνική πραγματικότητα δε, δεν
είναι σαφείς ούτε οι πρακτικές ούτε οι φόρμες, συνεπώς δεν μπορούν να ενταχθούν σε
συγκεκριμένο οργανωτικό πλαίσιο με ξεκάθαρους στόχους.
Αυτό όμως που εύκολα διακρίνεται είναι ότι τα φεστιβάλ χαρακτηρίζονται από ευθυμία μιας
και υπόσχονται διαφοροποίηση και απελευθέρωση από την καθημερινότητα (Meyer,
1950:438).
4.3: Η ιστορία του Φεστιβάλ
46
Αλός»
Η ανάγκη των ανθρώπων για κοινωνική συναναστροφή, διακρίνεται από άλλους παράγοντες
ως η κύρια αιτία της εμφάνισης πολιτιστικών δραστηριοτήτων, όπως αυτή του φεστιβάλ και
μάλιστα από την αρχαιότητα. Μια πρώτη αναφορά σε πραγμάτωση πολιτιστικών δρώμενων
γίνεται στην Αθήνα το 534 π.Χ. όπου διοργανώνονταν εκδηλώσεις αφιερωμένες στον Θεό
του κρασιού και του γλεντιού, Διόνυσο (HOLD FSTVL, “Future of Festival Formylae”,
Amsterdam: Holland Festival, 2002).
Κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τελούνταν διάφορες εορτές σε τακτική βάση, γεγονός που
συνεχίστηκε μετέπειτα και στη χριστιανική Ευρώπη. Για παράδειγμα τα Ουαλικά
Eistedfodau (που αναφέρονται για πρώτη φορά το 1176), στην Ιρλανδία το Φεστιβάλ για την
ημέρα του Αγίου Πατρικίου (17 Μαρτίου) και τα puys στη Νότια Γαλλία το 1570 (Latham &
Borwick, 2002).
Στο πέρασμα των χρόνων τα φεστιβάλ διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στο δημόσιο
κοινωνικό τομέα. Η διεξαγωγή αθλητικών αγώνων, οι διάφορες θρησκευτικές επέτειοι και οι
επινίκιοι εορτασμοί θεωρούνταν βασικοί λόγοι για την πραγματοποίησή τους.
Την περίοδο του Μεσαίωνα, συνδέονταν με την αριστοκρατική φαντασμαγορία, ενώ κατά
την περίοδο της Αναγέννησης πραγματοποιούνταν εορτασμοί προς τιμήν των βασιλέων.
Τη σημερινή τους μορφή τα φεστιβάλ την οφείλουν, κατά πάσα πιθανότητα στα φεστιβάλ
που πραγματοποιούνταν στη Δυτική Ευρώπη κατά τον 19ο αιώνα. Τέτοια ήταν, το Φεστιβάλ
της Βιέννης προς τιμήν του Χέυδν το 1811, το φεστιβάλ του Μονάχου το 1835, προς τιμή
του βασιλιά της Βαυαρίας, το Φεστιβάλ της Βόννης το 1845 για τα αποκαλυπτήρια του
μνημείου του Μπετόβεν (Quinn, 2005:929). Στο πρόγραμμά τους εντάσσονται καλλιτεχνικά
έργα υψηλής ποιότητας που παρουσιάζονται από επιτυχημένους καλλιτέχνες της εποχής σε
δημοφιλή θέατρα και αίθουσες συναυλιών (Basset, 1993: 1774).
Τα πολιτιστικά φεστιβάλ παρουσίασαν άνθηση κατά τον 20ο αιώνα, και μάλιστα μετά το
πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κύρια αιτία αναβίωσής τους ήταν, η ανασυγκρότηση
των κοινωνιών, η πολιτική σταθερότητα και η αναπτέρωση του ηθικού των ανθρώπων με
παράλληλη ανάπτυξη των πόλεων μέσω της δημιουργίας καλλιτεχνικών προϊόντων (Rolfe,
1992:7). Στα πλαίσια αυτά εμφανίζονται φεστιβάλ όπως αυτά της Αβινιόν στη Γαλλία, του
Εδιμβούργου στη Σκωτία, του Άμστερνταμ στην Ολλανδία, του Σπολέτο στην Ιταλία
47
Αλός»
συμβάλλοντας σημαντικά στη συγκρότηση της πολιτιστικής υποδομής. (Quinn, 2005:929).

Μετά τη δεκαετία του ’80, παρατηρήθηκε μια έντονη ανάπτυξη των φεστιβάλ στην Ευρώπη,
που χαρακτηρίστηκε ως «άνθηση του φεστιβάλ» (festival booming) (Frey, 2000:1).
Μια ενδεχόμενη ερμηνεία για την άνθηση αυτή που προέκυψε είναι ότι οι πόλεις είχαν
αντιληφθεί τη σπουδαιότητα του να αναδειχθούν σε πολιτιστικούς προορισμούς και γι’ αυτό
κατέβαλαν προσπάθειες ώστε να προσελκύσουν καταναλωτές της τέχνης και του πολιτισμού.
Συνέπεια ήταν να εμφανιστεί ο κλάδος των επιχειρηματιών του πολιτισμού (Waterman,
1998: 76) με παράλληλη εμφάνιση οργανισμών του φεστιβάλ όπως το IFEA (International
Festival & Events Association) και EFA (European Festival Association).
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, τα φεστιβάλ εμπεριείχαν τις κλασσικές μορφές τέχνης,
καθώς αμφισβητούσαν τις παραδεδεγμένες αξίες και οποιαδήποτε έκφραση νέων
αντιλήψεων οδηγούσε στην αμφισβήτηση των ίδιων των φεστιβάλ (Quinn, 2005:930).
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, οι γενικότερες τάσεις για αλλαγή διαμορφώνουν ένα νέο
σκηνικό για την πολιτιστική παραγωγή. Έτσι, μαζί με την αστική ανάπτυξη, εμφανίζεται η
τάση που χαρακτηρίζεται ως Φεστιβαλοποίηση (Festivalisation), όπου μετατρέπεται νοητά ο
δημόσιος χώρος, σε χώρο πολιτιστικής κατανάλωσης (Van Elderen, 1997:126). Τα
περισσότερα φεστιβάλ από αυτά που αρχικώς αναφέρθηκαν, είχαν ως σκοπό την ανάπτυξη
και προβολή των πόλεων που τα διοργάνωναν. Φυσικά, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η
εξέλιξη της επικοινωνίας και των μεταφορών, η ραγδαία αύξηση του τουρισμού και η
αναβάθμιση της παιδείας (Scottish Arts Council, 2006:16).
4.4: Ο ρόλος του Φεστιβάλ στη Τοπική Ανάπτυξη
Τα φεστιβάλ θεωρούνται η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή τουριστικών θεαμάτων (Thrane,

2002) και παρουσιάζουν σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα (Lee
at al., 2004). Αποτελούν ένα νέο φαινόμενο εναλλακτικού τουρισμού, που συμβάλλει στην
αειφόρο ανάπτυξη, βελτιώνει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, επισκεπτών και κατοίκων
(Getz 1991) και συγκροτούν μέρος της νέας πολιτικής οικονομίας των συνεργασιών (Long,
Robinson & Picard, 2004). Πολυάριθμα προγράμματα αναζωογόνησης των πόλεων τίθενται
σε εφαρμογή (Hughes, 1992, Gold & Gold, 1995) βασιζόμενα στη διεξαγωγή των φεστιβάλ,
τα οποία συνεισφέρουν στην αστική αισθητική δομή ή και απαρτίζουν τμήματα ευρύτερων
48
Αλός»
διαδικασιών σχεδιασμού, αρχιτεκτονικής και σχεδίου (Long, Robinson & Picard, 2004). Ως
καταλύτες της αστικής ανανέωσης, προσελκύουν τουρίστες και επενδυτικά κεφάλαια,
βελτιώνουν την εικόνα της πόλης και δημιουργούν νέες θέσεις εργασία. Όλη αυτή η
ανάπτυξη, συνδέεται με τον συνεχή ανταγωνισμό στο αστικό περιβάλλον καθώς οι πόλεις
αγωνίζονται να προσελκύσουν μορφές παραγωγής και κατανάλωσης και ανακύπτει η
ανάγκη πολλά φεστιβάλ να προσλάβουν προσανατολισμό στην αγορά (Pugh & Wood, 2005).
Τα επακόλουθα της ενασχόλησης των πόλεων με τα φεστιβάλ δεν είναι σαφή (Quinn, 2005).
Από τη μια πλευρά, μια ομάδα ερευνητών (Evans 2001, Hannigan 2003, Gibson &
Stephenson 2004, Richards & Wilson 2004) ισχυρίζεται ότι οι πόλεις που χρησιμοποιούν τα
φεστιβάλ για να διακριθούν, ωστόσο χρησιμοποιούν αντιπαραγωγική στρατηγική (Quinn,
2005), διότι δεν προσδοκούν μακροχρόνια αποτελέσματα αστικής αναζωογόνησης ή δεν
ικανοποιούν τις πολιτιστικές ανάγκες της κοινότητας (Evans, 2003).
Από την άλλη πλευρά, άλλοι υποστηρίζουν ότι τα φεστιβάλ δεν περιλαμβάνουν μόνο την
καλλιτεχνική οντότητα αλλά είναι αυτονόητη η τοπική ανάπτυξη και αναζωογόνηση της
πόλης (Klaic, Bollo & Bacchella, 2005). Συνεπώς, τα φεστιβάλ λόγω της ικανότητάς τους να
ψυχαγωγούν και να προάγουν την ποιότητα ζωής, πρέπει να προσεγγίζονται ολιστικά από
τους μάνατζερ των πόλεων (Quinn, 2005), δηλαδή να εξετάζονται ταυτόχρονα ως
πολιτιστικά και ως οικονομικά φαινόμενα, εφόσον έχουν κοινό, χρησιμοποιούν
εγκαταστάσεις, εξοπλισμό και εμπεριέχουν παροχή υπηρεσιών και αναψυχή (Gibson, Waitt,
Walmsley & Connell, 2010).
Ωστόσο αρκετά φεστιβάλ, γίνονται χωρίς τη σύμπραξη της δημοτικής αρχής ή έχουν τη
μερική στήριξή της (Getz & Frisaby, 1990). Στις περιπτώσεις, όμως που ένα φεστιβάλ
διοργανώνεται με βασικό συντελεστή τη δημοτική αρχή τότε ενδεχόμενα μπορεί να
ανακύψουν μια σειρά εμποδίων που θα προέρχονται κυρίως από την ανεπαρκή υποστήριξη
της κεντρικής εξουσίας (Yeoman, Robertson, Ali-Knight, Drummond & McMahon-Beattie,
2004).
Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να παρέχει σημαντική στήριξη σε πολλούς τομείς στην

διοργάνωση ενός φεστιβάλ, διαθέτοντας εξειδικευμένο προσωπικό, σχεδιασμό πολιτικών για
την υποστήριξη και παραχώρηση εγκαταστάσεων, χώρου εξοπλισμού, παροχή υπηρεσιών
προστασίας του κοινού και υπηρεσιών καθαριότητας (Getz & Frisby, 1990). Έχοντας ως
49
Αλός»
δεδομένο ότι η δραστηριότητα θα επαναληφθεί , η τοπική αυτοδιοίκηση έχει τη δυνατότητα

να εξετάσει κριτικά το ρόλο της στην ανάπτυξή τους (Getz & Frisby, 1990).
Επιπλέον, τίθεται θέμα γοήτρου της κοινότητας στην υποστήριξη των φεστιβάλ από την
τοπική αυτοδιοίκηση καθώς ενισχύονται ο τουρισμός, η τοπική οικονομική ανάπτυξη, η
καλλιέργεια των δημοσίων σχέσεων, η διασκέδαση καθώς και η παροχή υπηρεσιών (Getz &
Frisby, 1990).
Ωστόσο, τα προβλήματα που προκύπτουν είναι η στενότητα πόρων, έλλειψη εθελοντών,

προβλήματα στο συντονισμό ενεργειών μεταξύ των ομάδων της κοινότητας, οι απρόβλεπτες
καιρικές συνθήκες και ο ανταγωνισμός (Getz & Frisby, 1990). Όλες αυτές οι συνθήκες
προϋποθέτουν την υιοθέτηση θεωρητικών και πρακτικών τεχνικών για την ενδυνάμωση της
αποτελεσματικότητας της διάθεσης πόρων, από τη μεριά της τοπικής αυτοδιοίκησης. (Wood,
2009). Ωστόσο, προκύπτει ύστερα από έρευνες ότι οι δημοτική αρχή ενδιαφέρεται κυρίως
για τα μεγέθη που αφορούν τον αριθμό των συμμετεχόντων, ενώ η αξιολόγηση δεν είναι
συστηματοποιημένη και αντικειμενική (Wood, 2005).
4.5: Ο ρόλος και η σημασία των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στη

διάδοση των Φεστιβάλ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Στα πλαίσια των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, οι σύγχρονες κοινωνίες , μεταβάλλονται

και εναρμονίζονται με τη νέα πραγματικότητα με αποτέλεσμα να ενσωματώνουν με ταχείς
ρυθμούς τα νέα πεδία της πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, τα οποία υποκαθιστούν ή και
μεταβάλλουν τη λειτουργία των παραδοσιακών μέσων (Δάλλας, 2003).
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης εξαναγκάζονται να

εκσυγχρονιστούν και να συνάδουν με τις εξελίξεις που επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες
πληροφοριών και επικοινωνίας (ΤΠΕ), δίνοντας ιδιαίτερη βάση στη χρήση τους στα
πολιτιστικά δρώμενα, σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2014 - 2019 (Α' φάση).
Στην πολιτιστική επικοινωνία και στο μάρκετινγκ των οργανισμών, τα νέα δεδομένα της
τεχνολογίας προσδίδουν, νέους τρόπους προσέγγισης των πολιτιστικών εκδηλώσεων οι
οποίες υλοποιούνται τόσο σε φυσικό όσο και εικονικό περιβάλλον.
50
Αλός»
Ως αποτέλεσμα, διαπιστώνεται ότι έχουν αναβαθμίσει την επικοινωνία και το μάρκετινγκ,

χρησιμοποιώντας τις τηλεπικοινωνίες ως νέο μέσο προσέγγισης (κινητό τηλέφωνο,
ψηφιακό ραδιόφωνο και ψηφιακή τηλεόραση), τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ως ανέξοδα
μαζικά μέσα προβολής και καταγραφής εμπειριών (YouTube, Facebook, Twitter) και την
πληροφορική (web) που ανταποκρίνεται κυρίως στην προσέγγιση των νέων χρηστών του
διαδικτύου και υπερισχύει στα μέσα επικοινωνίας των φεστιβάλ.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η πληροφορική και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι τα μέσα

με τα οποία ο κάθε οργανισμός μπορεί να απευθυνθεί ταυτόχρονα σε πολλούς και
διαφορετικούς χρήστες του διαδικτύου. Η πρόσβαση στα μέσα είναι ανέξοδη, η δημιουργία
τους είναι απλή και παρέχουν πρόσβαση σε πολλούς και διαφορετικούς διαύλους
επικοινωνίας. Απευθύνονται στον κάθε χρήστη που συμμετέχει ενεργά στην πολιτιστική
εμπειρία, αρχικά στην ενημέρωσή του και στη συνέχεια στην προώθηση της ενημέρωσης σε
γνωστούς, ως πολλαπλασιαστής του μηνύματος (Σηφάκη, 2007:265).
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιδιώκουν την επικοινωνία και την κοινωνικοποίηση του
κάθε χρήστη του διαδικτύου. Παράλληλα, ενισχύουν την εικόνα του οργανισμού και
επιδιώκουν την μακροχρόνια δέσμευση με τους χρήστες. παρέχεται η δυνατότητα να
διερευνηθεί το κοινό σε ελάχιστο χρόνο και διατηρούνται οι σχέσεις στο διηνεκές με το
πιστό κοινό αλλά απαιτούν τακτική ενασχόληση και ενημέρωση. Τα δεδομένα τους είναι
μετρήσιμα και έχουν πολλές μορφές (Μπαλτζής, 2006:373).
Το διαδίκτυο, σε συνδυασμό με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το ψηφιακό τους

περιεχόμενο συνιστούν σύγχρονης μορφής πολιτισμικά πλαίσια για την ανάπτυξη ποικίλων
δράσεων, που εξαρτώνται από τη μια στην λειτουργία τους και από την άλλη στην διαχείρισή
τους (μοντέλο ΠΔΕΑ) (Γκατζιάς, 2007).
Για την καλύτερη κατανόηση της σημασίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην προβολή
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των δήμων, διεξήχθη διαδικτυακή έρευνα στο διάστημα
από 29 Μαρτίου έως 2 Απριλίου του 2018, σε ποικίλα φεστιβάλ του ελλαδικού χώρου που
πραγματοποιούνται από πρωτοβάθμιες τοπικές αυτοδιοικήσεις και χρησιμοποιούν διάφορα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να τα αναδείξουν:
ΦΕΣΤΙΒΑΛ
ΔΗΜΟΥ
51
Αλός»
ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ
2017
(festivalmaroussi.gr)
FACEBOOK 3.062 followers 3.068 likes
GOOGLE + 9 followers
TWITTER 75 followers 139 tweet 31 likes 116 ακολουθεί
PINTEREST 4 ακόλουθοι 9 ακολουθείτε
YOU TUBE 7 συνδρομητές
FLICKR 1 ακόλουθος 334 φωτογραφίες
INSTAGRAM 63 δημοσιεύσεις 106 ακόλουθοι 50 ακολουθείτε
SOUNDCLOUD 5 followers 0 following 25 tracks
Επαγγελματικός
οδηγός χώρων
συνεστίασης &
FOURSQUARE διασκέδασης στο
δήμο Αμαρουσίου
με οδηγίες & χάρτες
διαδρομών
Πίνακας 1: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Αμαρουσίου 2017
Το Φεστιβάλ του Δήμου Αμαρουσίου, φαίνεται ότι διαθέτει δικιά του ιστοσελίδα ενώ
παράλληλα προβάλλεται και σε πολυάριθμα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με επικρατέστερο
σε οπαδούς και likes το Facebook. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι δίνει ιδιαίτερη σημασία στον
εκάστοτε επισκέπτη του φεστιβάλ καθότι, διαθέτει διαδικτυακό επαγγελματικό οδηγό χώρων
συνεστίασης και διασκέδασης από τις τοπικές επιχειρήσεις συνοδευόμενο με χάρτες
διαδρομών, για τη καλύτερη μετακίνηση και διαμονή των επισκεπτών στο δήμο Αμαρουσίου
κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ.
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΔΗΜΟΥ
ΜΑΡΑΘΩΝΑ
(marathon.gr/festival)
2.452
FACEBOOK followers 2.463 likes
TWITTER 11 followers 297 tweet 31 likes 116 ακολουθεί
1
YOU TUBE συνδρομητής
Πίνακας 2: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Μαραθώνα
Το φεστιβάλ του Δήμου Μαραθώνα, προβάλλεται αρχικά στην ιστοσελίδα του Δήμου ενώ
φαίνεται να διαθέτει λογαριασμούς στο Facebook, Twitter και τελευταία στο You Tube.
ΔΗΜΗΤΡΙΑ 2017
52
Αλός»
dimitria.thessaloniki.gr
(ΔΗΜΟΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ)
9736
FACEBOOK αρέσει σε 9.795 ακολουθούν
η σελίδα αυτή δεν υπάρχει ως
TWITTER περιεχόμενο
PINTEREST 51 pin 1 ενότητα 87 ακόλουθοι
YOU TUBE 17 συνδρομητές
ακολουθείτε
INSTAGRAM 14 δημοσιεύσεις 515 ακόλουθοι 187
Πίνακας 3: Στατιστικά Φεστιβάλ Δημητρίων 2017 (Δήμος Θεσσαλονίκης)
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, διοργανώνει ένα από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ της Βορείου

Ελλάδας, τα Δημήτρια. Το φεστιβάλ των Δημητρίων διαθέτει δική του ιστοσελίδα, ενώ
παράλληλα διαθέτει λογαριασμούς στο Facebook, Twitter, Pinterest, YouTube και
Instagram. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, διαπιστώθηκε ότι η σελίδα του Twitter, ενώ
περιλαμβάνεται στην κεντρική σελίδα των Δημητρίων, ήταν ανενεργή και χωρίς
περιεχόμενο. Οι περισσότεροι οπαδοί του φεστιβάλ φαίνεται να προτιμούν το Facebook για
την ενημέρωση των δραστηριοτήτων του ενώ αρκετοί «ακόλουθοι» υπάρχουν και στο
Instagram.
(ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ
ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ)
ΦΕΣΤΙΒΑΛ
ΘΑΛΑΣΣΑΣ
nea-propontida.gr
FACEBOOK αρέσει σε 2.314 2.296 ακολουθούν
Πίνακας 4: Στατιστικά Φεστιβάλ Θάλασσας (Δήμος Νέας Προποντίδας)
Ο δήμος Νέας Προποντίδας με έδρα τα παραθαλάσσια, Νέα Μουδανιά Χαλκιδικής,

διοργανώνει το δεύτερο μεγαλύτερο φεστιβάλ της Χαλκιδικής – κατά τη διάρκεια του
καλοκαιριού. Το φεστιβάλ προβάλλεται στην ιστοσελίδα του δήμου και διαθέτει μόνο
λογαριασμό στο Facebook.
53
Αλός»
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
(ΚΟΙΝΩΦΕΛΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
ΔΗΜΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ)
https://www.kassandrafestival.gr/el/
αρέσει σε 5.765
FACEBOOK άτομα 5.741 ακολουθούν
TWITTER 120 tweet ακολουθεί 5 21 ακόλουθοι
Πίνακας 5: Στατιστικά Φεστιβάλ Κασσάνδρας
Το φεστιβάλ Κασσάνδρας ή αλλιώς SUNNY FESTIVAL, είναι το πρώτο και αρχαιότερο

φεστιβάλ της Χαλκιδικής, που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου.
Εκτός του ότι διαθέτει δικιά του ιστοσελίδα, διατηρεί λογαριασμούς στο Facebook και στο
Twitter. Τη μεγαλύτερη συμμετοχή φαίνεται ότι τη διαθέτει στο λογαριασμό του στο
Facebook με 5.765 άτομα ενώ ακολουθούν τη σελίδα του 5.741.
ΦΕΣΤΙΒΑΛ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ
ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ
(ΔΗΜΟΣ
ΠΑΥΛΟΥ
ΜΕΛΑ)
pavlosmelas.gr
Πίνακας 6: Φεστιβάλ Βυζαντινών Νερόμυλων (Δήμος Παύλου Μελά)
Το φεστιβάλ των Βυζαντινών Νερόμυλων του Δήμου Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης,

προβάλλεται μόνο μέσα από την ιστοσελίδα του Δήμου.
9ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

https://www.artandlife.gr/halkidiki/events/9o_festibal_polygyroy_kalokairi_texnis_politismo
y_2017
http://www.polygyros.gr/index.php/el/enimerosipolitwn/deltia-typou/2261-fest2017
Πίνακας 7: Στατιστικά Φεστιβάλ Πολυγύρου
Το Φεστιβάλ του Δήμου Πολυγύρου, εκτός από την ιστοσελίδα του δήμου στην οποία
προβάλλεται, φαίνεται ότι χρησιμοποιεί και το διαδικτυακό περιοδικό artandlife.gr για την
πληροφόρηση του κοινού.
54
Αλός»
46ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΟΛΥΜΠΟΥ -

ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
http://www.festivalolympou.gr/el/
https://emvolos.gr/katerini-
programma-tou-46ou-festival-
olybou-2017-episimi-parousiasi/
αρέσει σε
10.136 10.122
FACEBOOK άτομα ακολουθούν
461 22 "μου
TWITTER 33 tweet ακολουθεί 547 ακόλουθοι αρέσει"
Πίνακας 8: Στατιστικά Φεστιβάλ Ολύμπου (Δήμος Κατερίνης)
Το φεστιβάλ Ολύμπου, διαθέτει δική του ιστοσελίδα και το πρόγραμμά του προβάλλεται στο
διαδικτυακό περιοδικό emvolos.gr. Διαθέτει λογαριασμούς στο Facebook και στο Tweeter.
Φαίνεται πως αριθμητικά έχει τους περισσότερους ακόλουθους (10.122) και «αρέσει»
(10.136) στο Facebook σε αντίθεση με το Tweeter όπου έχει 461 ακόλουθους και «αρέσει»
σε μόνο 22.
ARPEGE GUITAR FESTIVAL –

ΔΗΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
http://arpegeguitarfestival.com/
http://www.kozanilife.gr/2017/04/arpege-
guitar-festival-2017-kozani/
http://www.ert.gr/perifereiakoi-
stathmoi/kozani/kozani-arpege-guitar-
festival/
http://kozan.gr/archives/33047
αρέσει σε 466
FACEBOOK άτομα 464 ακολουθούν
YOUTUBE 80 συνδρομητές
Πίνακας 9: Στατιστικά Διεθνούς Φεστιβάλ Κιθάρας (Δήμος Κοζάνης)
Το διεθνές φεστιβάλ κιθάρας του Δήμου Κοζάνης, διαθέτει τη δική του ιστοσελίδα,
προβάλλεται σε διαδικτυακά τοπικά περιοδικά πολιτιστικών δρώμενων (kozanilife.gr,
kozan.gr) ενώ λόγω της εμβέλειάς του προωθείται διαδικτυακά και από την ιστοσελίδα της
κρατικής τηλεόρασης (ert.gr). Διαθέτει λογαριασμό στο Facebook με μόνο 464 ακόλουθους
και στο YouTube με 80 συνδρομητές.
55
Αλός»
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΑΥΠΛΙΟΥ – ΔΗΜΟΣ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

https://www.nafplionfestival.gr/
http://www.nafplio.gr/neamenu/ekdiloseismenu/3302-26ofestivalnafpliou.html
http://www.elculture.gr/blog/26ο-φεστιβάλ-ναυπλίου/
http://www.discovernafplio.gr/el/articles?article_category_id
=58
αρέσει σε 2.781
FACEBOOK 2.800 άτομα ακολουθούν
Πίνακας 10: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Ναυπλίου
Τέλος, το φεστιβάλ Ναυπλίου διαθέτει τη δική του ιστοσελίδα, προβάλλεται στα διαδικτυακά
περιοδικά nafplio.gr & discovernafplio.gr, ενώ διαθέτει λογαριασμό μόνο στο Facebook με
2.781 ακόλουθους και αρέσει σε 2.800 άτομα.
Λαμβάνοντας υπόψη την παραπάνω διαδικτυακή έρευνα θα λέγαμε ότι οι δήμοι, σε γενικές
γραμμές έχουν υιοθετήσει τη δική τους στρατηγική μάρκετινγκ (πλήρης ή στοιχειώδη) για τη
διοργάνωση και προώθηση των φεστιβάλ, ανάλογα, με την εμβέλειά τους και το πολιτιστικό
κεφάλαιο που αυτοί επενδύουν. Σε αρκετές περιπτώσεις φαίνεται ότι επενδύουν στη
τεχνολογία και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την προώθηση των πολιτιστικών τους
δραστηριοτήτων (Δήμος Αμαρουσίου, Δήμος Θεσσαλονίκης, Δήμος Ναυπλίου, Δήμος
Κοζάνης, Δήμος Κατερίνης). Ορισμένοι από αυτούς μάλιστα έχοντας κατανοήσει τη
δυνατότητες της ύπαρξης ενός φεστιβάλ, προσέγγισαν ολιστικά την διεξαγωγή τους τόσο ως
πολιτισμικά φαινόμενα όσο και ως οικονομικά φαινόμενα15 (Δήμος Αμαρουσίου).
Παρατηρείται πως η πλειοψηφία των δήμων προτιμά να διαφημίζει τις πολιτιστικές

εκδηλώσεις εκτός από την ιστοσελίδα τους, σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ηλεκτρονικά
περιοδικά, ενώ μόνο ένας έχει επιλέξει να διαφημίζεται αποκλειστικά στην ιστοσελίδα του
(Δήμος Παύλου Μελά).
Είναι γεγονός, ότι το διαδίκτυο αποτελεί ένα από τα οικονομικότερα και

αποτελεσματικότερα μέσα που μπορεί ένας δήμος να αξιοποιήσει για την επικοινωνία του με
ευρύτερες ομάδες κοινού, για να παρουσιάσει και να προβάλλει πληροφορίες σχετικές με τα
πολιτιστικά δρώμενα και όχι μόνο. Στο παράδειγμά μας, ο Δήμος Αμαρουσίου προσφέρει
15
Ψαρρού:2016
56
Αλός»
διαδικτυακά πληροφορίες σχετικές με χώρους εστίασης και διασκέδασης καθώς και χάρτες
για την εύκολη μετακίνηση των επισκεπτών του.
Αυτό που σίγουρα δεν μπορεί να συμπεράνει κανείς από την απλή παρατήρηση των
λογαριασμών που διαθέτουν οι δήμοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι η επιτυχία που
έχουν τα φεστιβάλ σε σχέση με τα μέσα στα οποία προβάλλονται. Αυτό αποτελεί αντικείμενο
άλλης λεπτομερούς εργασίας, με την προϋπόθεση της συμμετοχής των εμπλεκόμενων
παραγόντων του κάθε δήμου ξεχωριστά.
Το σίγουρο είναι ότι οι δήμοι οφείλουν να διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό που να

ασχολείται αποκλειστικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ούτως ώστε να έχουν την ευθύνη
της πλήρους διαχείρισης, δημοσιεύοντας πληροφορίες για τις δράσεις τους, ελέγχοντας τα
επανατροφοδοτούμενα στοιχεία και έχοντας την δυνατότητα επεξεργασίας των
αποτελεσμάτων τους.
57
Αλός»
5. Κεφάλαιο: Η μελέτη περίπτωσης του Φεστιβάλ «ΠΑΡΑ

ΘΙΝ’ ΑΛΟΣ» του Δήμου Καλαμαριάς
5.1: Μεθοδολογία και πηγές ενότητας
Στόχος της συγγραφής της παρούσας εργασίας είναι η θεωρητική και η πρακτική εξέταση
της συνεισφοράς των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνία με το κοινό ενός δήμου σε σχέση
με μια πολιτιστική εκδήλωση, ήτοι το Φεστιβάλ «Παρά θιν’ αλός», καθώς και διερεύνηση
στους νέους τρόπους πρόσβασης στην πολιτισμική πληροφορία.
Ένας από τους κύριους στόχους της ποιοτικής έρευνας που διεξήχθη στο χρονικό διάστημα
από 30 Μαρτίου έως 20 Μαΐου του έτους 2018, είναι η διερεύνηση των κοινωνικών
νοημάτων που προκύπτουν μέσα από τις εμπειρίες των ίδιων των κοινωνικών υποκειμένων,
ώστε τα δεδομένα που προκύπτουν από αυτήν είναι αναλυτικά και λεπτομερή (Ιωσηφίδης,
2008: 66)16. Ειδικά, σκοπός της έρευνας είναι να εξεταστεί και καταγραφεί κατά πόσο η
χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι αποτελεσματική για την προβολή του
Φεστιβάλ και κατά πόσο ο δήμος χρησιμοποιεί αυτά τα μέσα στην επικοινωνία του με το
κοινό.
Για τη συγγραφή της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν ποικίλες πηγές.
Για τη θεωρητική προσέγγιση της εργασίας ανατρέξαμε τόσο στην ελληνική όσο και στη
ξενόγλωσση βιβλιογραφία, σε αρκετές πηγές του διαδικτύου καθώς το αντικείμενο είναι
σχετικά καινούργιο και συνεχώς εξελισσόμενο, ώστε να γίνει μια καταγραφή του εύρους της
χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση.
Εξετάστηκαν αρκετές μελέτες περιπτώσεων που πραγματοποιήθηκαν τόσο στον ελλαδικό
χώρο όσο και στο εξωτερικό. Πραγματοποιήθηκε διαδικτυακή έρευνα σε δήμους της
Ελλάδας με θέμα τη προώθηση των φεστιβάλ με τη χρήση του διαδικτύου και των μέσων
κοινωνικής δικτύωσης. Διατυπώθηκαν χρήσιμα συμπεράσματα που ίσως αποτελέσουν
αντικείμενο νέας έρευνας.
16
Ιωσηφίδης, Θ. (2008) Ποιοτικές Μέθοδοι έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα: Κριτική.
58
Αλός»
Η εμπειρική προσέγγιση βασίστηκε σε πρωτογενή δεδομένα (συνέντευξη με την αρμόδια

υπάλληλο διαχείρισης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Τμήματος Μηχανογράφησης,
με υπάλληλο αρμόδια για τα πολιτιστικά δρώμενα του τμήματος Πολιτισμού και με την
υπάλληλο στο Γραφείο Τύπου) καθώς και σε δευτερογενή δεδομένα που αφορούν στοιχεία
από τη διαδραστικότητα του Φεστιβάλ στο διαδίκτυο. Συγκεντρώθηκε το έντυπο υλικό από
τη διοργάνωση του Φεστιβάλ, για το έτος 2017, προκειμένου να διαμορφωθεί μια γενική
αντίληψη για την διοργάνωσή του.
Για τη συλλογή στοιχείων του ποιοτικού ελέγχου επιλέχθηκε ο τύπος της ημιδομημένης
συνέντευξης, ο οποίος ήταν στηριζόμενος σε προκαθορισμένες ερωτήσεις που έδιναν
ευελιξία στον συνεντευξιαζόμενο ως προς τη σειρά, την τροποποίηση του περιεχομένου και
την προσθαφαίρεση ερωτήσεων προς συζήτηση (Ιωσηφίδης, 2008: 111-112). Οι ερωτήσεις
επικεντρώνονταν σε δύο θέματα: α) τη συνολική εικόνα της επικοινωνιακής στρατηγικής του
Φεστιβάλ και β) τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ακολούθως, εξετάστηκαν τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία από τις αναρτήσεις του έτους
2017, που αφορούν τη διαδραστικότητα του Φεστιβάλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
προκειμένου να αποτυπωθεί η χρήση και η αποτελεσματικότητά τους.
Αποστολή της συγκέντρωσης των παραπάνω είναι να αποτυπωθεί μια γενική εικόνα κατά
πόσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκπληρούν την επικοινωνιακή τους αποστολή στο
ευρύτερο κοινό του Φεστιβάλ και θα ελεγχθεί κατά πόσο ο πρωτοβάθμιος οργανισμός
τοπικής αυτοδιοίκησης είναι σε θέση να διαχειρίζεται τα μέσα αυτά, προκειμένου να
προωθήσει τις πολιτιστικές του εκδηλώσεις.
Αρχικά, έγινε μια έρευνα στο διαδίκτυο και συγκεκριμένα στην ιστοσελίδα του Δήμου
Καλαμαριάς, www.kalamaria.gr. Παράλληλα, αντλήθηκαν χρήσιμα στοιχεία σχετικά με τη
λειτουργία του τμήματος πολιτισμού του Δήμου Καλαμαριάς στο διαδίκτυο και τις
πολιτιστικές του εκδηλώσεις από το προσωπικό του. Ιδιαίτερα, μελετήθηκε το προφίλ του
Γραφείου Πολιτισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που διαθέτει ο δήμος. Στο τέλος, θα
διατυπωθούν συμπεράσματα – προτάσεις για βελτίωση της επικοινωνιακής πολιτικής του
δήμου μέσω του διαδικτύου.
59
Αλός»
5.2: Ο Δήμος Καλαμαριάς & η σημασία του στον τοπικό πολιτισμό.
Ο Δήμος Καλαμαριάς είναι ένας από τους μεγαλύτερους Δήμους του πολεοδομικού
συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης με τη δική του ιστορία. Η ζωή στην περιοχή άνθισε πριν
ιδρυθεί η Θεσσαλονίκη από τον Κάσσανδρο, το 315 π.Χ.
Συγκεκριμένα στο ακρωτήριό του, γνωστό ως Καραμπουρνάκι, οι αρχαιολογικές ανασκαφές

αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός προϊστορικού οικισμού, με έντονες επιρροές του
Μυκηναϊκού πολιτισμού, της Αττικής , της Ιωνίας και των νησιών του Αιγαίου.
Το τοπωνύμιο «Καλαμαριά» πρωτοεμφανίζεται το έτος 1083, με έγγραφο της μονής

Ξενοφώντος του Αγίου Όρους που αναφέρεται στη νοτιοανατολική περιοχή της
Θεσσαλονίκης. Η ονομασία μάλιστα φαίνεται να προήλθε από παράφραση του όρου «Καλή
μεριά» - ωραία μέρη, ωραία τόποι. Μάλιστα η άποψη αυτή ενισχύεται με τις πολλές
αναφορές στην Καλαμαριά ως τόπος με πλούσια βλάστηση, εύφορους αγρούς, αφθονία
καρπών, αμπελώνων και λουλουδιών.
Η σημερινή περιοχή της Καλαμαριάς φαίνεται ότι είναι ακατοίκητη μέχρι την εγκατάσταση
του προσφυγικού Ελληνισμού από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922. Το 1926,
ξεκίνησε η διανομή οικοπέδων και η κατασκευή των πρώτων σπιτιών με τη βοήθεια της
Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Κοινωνικής Πρόνοιας. Κυρίως, οι Πόντιοι,
οργανώνουν σωματεία και συλλόγους για να κρατήσουν ακμαίο το ηθικό τους. Ανάμεσά
τους και το αρχαιότερο Ελληνο – Ποντιακό σωματείο που είχε ιδρυθεί το 1869 στην
Τραπεζούντα, «η Αδελφότητα Κρωμναίων» και ο μουσικο - γυμναστικός σύλλογος
«Απόλλων».
Η προσπάθεια ανασυγκρότησης διακόπτεται από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ο

συνοικισμός γειτνιάζει με τον στρατιωτικό στόχο του αεροδρομίου της Μίκρας, που δέχεται
συχνούς βομβαρδισμούς. 17
Σήμερα, ο Δήμος Καλαμαριάς είναι ένας από τους μεγαλύτερους Δήμους του Πολεοδομικού
συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης και θεωρείται πρωτοπόρος Δήμος στη διαχείριση και
παραγωγή πολιτιστικού προγράμματος.
17
http://kalamaria.gr/προφίλ-του-δήμου/ιστορία/
60
Αλός»
Τα νέα καλλιτεχνικά ρεύματα και η δυναμική νεολαία σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες
βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να αναδειχθούν και καθιστούν την Καλαμαριά πολιτιστικό
κέντρο.
Τα θεσμικά φεστιβάλ και οι κατά καιρούς φιλοξενούμενες εκδηλώσεις προβάλλουν τη

δυναμική που τον διέπει. Οι κύριοι στόχοι του πολιτιστικού προγράμματος του Δήμου
Καλαμαριάς διαρθρώνονται με βάση τα ενδιαφέροντα και τις απαιτήσεις του συνόλου των
κατοίκων του που στόχο έχουν την προσέλκυση της δυναμικής ομάδας νέων δημιουργών που
θα μπορέσουν να πλαισιώσουν τις δράσεις του.
Βασικοί άξονες των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του είναι:
 οι συνεργασίες με άλλους Δήμους της Ελλάδας, καθώς και με κρατικούς και διεθνείς
φορείς.
 οι συνεργασίες με τους ξένους πολιτιστικούς φορείς της πόλης, όπως για παράδειγμα
την ένωση EUNIC (European Union National Institutes of Culture) Thessaloniki και
τα συμμετέχοντα Ινστιτούτα και φορείς.
 η συνεργασία με φορείς και συλλόγους.
 η συνεργασία με διακεκριμένους δημιουργούς, Έλληνες και ξένους.
 η ανάδειξη της ιδιαίτερης πολιτιστικής ταυτότητας της Καλαμαριάς.
Η παραγωγή και η προβολή του πολιτισμού αποτελεί βασικό στοιχείο της οικονομικής και
τουριστικής ανάπτυξης της Καλαμαριάς που μπορεί να τονώσει την τοπική οικονομία.
5.3 Παρουσίαση του Δήμου Καλαμαριάς στο διαδίκτυο
Σύμφωνα με την ψήφιση του νέου Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου
Καλαμαριάς (ΦΕΚ 909, τεύχος Β’, 20-3-2017), προβλέφθηκε στο Τμήμα Πληροφορικής, η
δημιουργία «Γραφείου Υποστήριξης Εφαρμογών Πληροφορικής Ιnternet», με σκοπό, μεταξύ
άλλων, να συντηρεί και να ενημερώνει καθημερινά την ηλεκτρονική ιστοσελίδα του δήμου
για τα δημοτικά δρώμενα ώστε να παρέχεται σωστή πληροφόρηση στους πολίτες και
επισκέπτες του δήμου. Λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες του διαδικτύου για άμεση
πληροφόρηση των δημοτών, ο Δήμος Καλαμαριάς προχώρησε σε σχεδιασμό ιστοσελίδας
61
Αλός»
προκειμένου να ενημερώνει τους πολίτες για τα πάσης φύσεως δρώμενα, όπως αυτό ορίζεται
σύμφωνα με τα πλαίσια των δράσεων που αποσκοπούν στην χρήση ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης με σκοπό την αναβάθμιση των μηχανισμών επικοινωνίας με τους πολίτες με
την χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών .
Αν και ο «Οργανισμός» σχεδιάστηκε και δημοσιεύτηκε πρόσφατα - το 2017 – δεν γίνεται

καμία αναφορά στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και στις δυνατότητες
που αυτά έχουν ως εργαλεία αξιοποίησης εναλλακτικών επικοινωνιακών μέσων, καθότι δεν
υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο να υπαγορεύει τη χρήση τους από δημόσια υπηρεσία ή
να καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα τα διαχειρίζεται.
Η ιστοσελίδα στο περιβάλλον του διαδικτύου αποτελεί την «ψηφιακή βιτρίνα» του
οργανισμού, όπου υπάρχει η δυνατότητα για παρουσίαση πληροφοριών σχετικά με την
ταυτότητα και την αποστολή του οργανισμού με τρόπο ολοκληρωμένο και πειστικό
(Μπαντιμαρούδης, 2011: 71).
Ο διαδικτυακός τόπος του Δήμου Καλαμαριάς λειτουργεί στη διεύθυνση http://kalamaria.gr.

Για πρώτη φορά εμφανίζεται στο διαδίκτυο το 2006, ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το
έτος 2011. Σήμερα ο δήμος διατηρεί σελίδες σε δύο μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο
Facebook, στο Twitter και κανάλι στο You Tube.
Η σελίδα του Δήμου στο Facebook δημιουργήθηκε το 2011 και έκτοτε λειτουργεί στη
διεύθυνση https://www.facebook.com/dimoskalamarias. Η σελίδα «αρέσει» σε 7.201 άτομα
και ακολουθείται από 7.236. Επιτρέπει το σχολιασμό, την κοινοποίηση αναρτήσεων καθώς
και τη δημοσίευση περιεχομένου από τους χρήστες. Είναι αυτή τη στιγμή ενεργή, με αρκετές
δημοσιεύσεις σε ημερήσια βάση τόσο από εκδηλώσεις – ανακοινώσεις του Δήμου όσο και
από σχόλια των δημοτών – θετικά ή αρνητικά.
Ο λογαριασμός στο Twitter δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2011 και λειτουργεί στη
διεύθυνση https://twitter.com/dimkalam?lang=el. Έχει 2.223 tweets & ακολουθούν 519.
Υπάρχουν αρκετές δημοσιεύσεις σε καθημερινή βάση που αφορούν τις δράσεις του δήμου.
Το κανάλι του YouTube δημιουργήθηκε το 2011 και έχει μόλις 9 εγγεγραμμένα μέλη
χρησιμοποιείται από την υπηρεσία για να προβάλει τα διαφημιστικά σποτ των εκάστοτε
πολιτιστικών εκδηλώσεων και τις συνεντεύξεις τύπου.
62
Αλός»
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΑΡΑ ΘΙΝ' ΑΛΟΣ 2017 (ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ)

https://kalamaria.gr/πολιτισμός/παρα-θιν-αλός/
http://www.ert.gr/ert3/politismos-ert3/para-thin-alos-2017-sto-kyvernio/
http://www.e-daily.gr/agenda/89544/
www.thessalonikipress.gr/festival-para-thin΄alos-stin-kalamaria
https://www.thessalonikiguide.gr/event/parathinalos-2017-kalamaria/
http://thesspress.gr/index.php/politismos/item/114941.html/
http://www.voria.gr/article/xekina-to-para-thin-alos---olokliro-to-
programma
FACEBOOK αρέσει σε 6.865 274 αντιδράσεις, σχόλια, κοινοποιήσεις
1.500 προβολές (10-
TWITTER 31/8/2017
YOUTUBE 620 προβολές
Πίνακας 11: Στατιστικά Φεστιβάλ Παρά θιν' αλός (Δήμος Καλαμαριάς)
Το Φεστιβάλ Παρά θιν’ αλός, εμφανίζεται στην ιστοσελίδα του Δήμου Καλαμαριάς και
προβάλλεται διαδικτυακά σε πολλά ηλεκτρονικά περιοδικά (ert.gr, e-daily.gr,
thessalonikipress.gr, thessalonikiguide.gr, thesspress.gr, voria.gr).
Στον ιστότοπο του Δήμου διατίθεται και RSS (Really Simple Syndication) που λειτουργεί με
τη χρήση του browser Firefox, για να λαμβάνονται αυτόματα ενημερώσεις για νέες
προσθήκες περιεχομένου από διάφορες ιστοσελίδες και blogs σχετικές με τη λειτουργία του
Δήμου. Η ιστοσελίδα του Δήμου διαθέτει σύστημα διαχείρισης αναφορών, προβλημάτων και
προτάσεων βελτίωσης της πόλης, 4myCity, όπου κάθε πολίτης χωρίς να είναι εγγεγραμμένος
χρήστης της εφαρμογής μπορεί:
 να αναφέρει ένα πρόβλημα που έχει εντοπίσει
 να καταγράψει ένα περιστατικό τη στιγμή ακριβώς που συμβαίνει
 να προτείνει τρόπους βελτίωσης και επίλυσης μίας κατάστασης, που άπτεται της
αρμοδιότητας του Δήμου.
Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη στο κοινό με δύο τρόπους, διαδικτυακά στο

link: https://4mycity.kalamaria.gr/, ως mobile app για κινητά και tablets με λειτουργικό
Android και με λειτουργικό iOS.
Επιπλέον, διαθέτει εικονίδιο με τίτλο «Ημερολόγιο Εκδηλώσεων», όπου υπάρχει η

δυνατότητα πληροφόρησης των πολιτιστικών δρώμενων του δήμου ανά μήνα.
63
Αλός»
Σύμφωνα με τα παραπάνω φαίνεται ότι ο δήμος Καλαμαριάς καταβάλει φιλότιμες

προσπάθειες για να εναρμονιστεί με την Τεχνολογία της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών
σε όλες τις εκφάνσεις των υπηρεσιών του.
Αδύναμα σημεία στη χρήση της ιστοσελίδας αποτελούν η απουσία διαδραστικών εφαρμογών
που να ευνοούν τη περιήγηση του κοινού στη σελίδα με μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ενώ πολλά
σημεία της ιστοσελίδας είτε μένουν ανημέρωτα για αρκετό καιρό, είτε επαναλαμβάνονται σε
περισσότερα από ένα σημεία, είτε δεν έχουν ενεργοποιηθεί από την αρχή της λειτουργίας της
ιστοσελίδας.
5.4: Το προφίλ του Φεστιβάλ
5.4.1: Το καλλιτεχνικό προφίλ
Στη μοναδική περιοχή εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης που
υπάρχει αμμουδιά, στην παραλία της Αρετσούς, δίπλα στη θάλασσα, ξεκίνησε και
καθιερώθηκε ο θεσμός με τον τίτλο «Παρά θιν’ αλός». Οι πρώτες εκδηλώσεις ξεκίνησαν το
1991 και ήρθαν σαν εξέλιξη των «Συναντήσεων Θεσσαλονικέων Συνθετών», που
συμπλήρωναν τότε εννέα χρόνια ζωής. Από την πρώτη στιγμή, η φιλοσοφία του Δήμου για
τη μουσική αυτή διοργάνωση ήταν να αγκαλιάσει κάθε μορφή τέχνης (μουσική, χορό,
τραγούδι, κινηματογράφος, εκθέσεις), εστιάζοντας σε έναν θεματικό κύκλο κάθε φορά.
Λόγω της επιτυχίας του θεσμού άρχισαν να συμμετέχουν καλλιτέχνες όχι μόνο από άλλα
μέρη της Ελλάδας, αλλά και από άλλες χώρες, γεγονός που ενίσχυσε την εικόνα του και
συνέβαλε στην πολιτιστική ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας. Ο χαρακτήρας του φεστιβάλ
είναι κατά βάση μουσικός και αφορά τους καλλιτέχνες που παρουσιάζουν παραδοσιακή
μουσική, έθνικ και κατά καιρούς μουσικά σχήματα από χώρες των Βαλκανίων.
Στις μέρες μας, το Φεστιβάλ «Παρά θιν’ Αλός», αποτελεί κορυφαίο πολιτιστικό θεσμό του
Δήμου Καλαμαριάς, δεδομένου του γεγονότος ότι παρουσιάζεται τα τελευταία 27 έτη
ανοίγοντας την αυλαία των εκδηλώσεών του στα τέλη του Αυγούστου στην Καλαμαριά.
Κάθε χρόνο φιλοξενεί «σπουδαίους δημιουργούς του πνεύματος και της τέχνης». Στα
πλαίσια του Παρά θιν’ αλός, περί τα τέλη του μήνα Σεπτέμβρη, διεξάγεται το ετήσιο
64
Αλός»
φεστιβάλ εικαστικών τεχνών Πεδίο Δράσης Κόδρα στους κοιτώνες του πρώην στρατοπέδου
Μακεδονομάχου Κόδρα, το οποίο αποτελεί το εικαστικό μέρος του φεστιβάλ. Βασική του
κατεύθυνση είναι να προβάλλει την πειραματική καλλιτεχνική δραστηριότητα
καταδεικνύοντας τους νέους δημιουργούς. Κάθε χρόνο αποπειράται να προσεγγίσει τη
σύγχρονη εικαστική παραγωγή με έργα γλυπτικής, ζωγραφικής, φωτογραφίας, installations,
video – art, τεχνολογιών και τέχνης στο διαδίκτυο. Οι δράσεις και οι εκθέσεις
πραγματοποιούνται στα κτίρια και στον υπαίθριο χώρο του πρώην στρατοπέδου Κόδρα, στην
περιοχή Καραμπουρνάκι18.
Χώροι διεξαγωγής της διοργάνωσης του μουσικού μέρους του φεστιβάλ είναι η πλατεία του
Δημαρχείου και ο προαύλιος χώρος του Κυβερνείου στο Καραμπουρνάκι.
Εικόνα 1: Κοιτώνες στρατοπέδου Κόδρα19
Στο φεστιβάλ παρουσιάζονται έργα σπουδαίων δημιουργών και ταυτόχρονα ερμηνευτές της
εγχώριας και ξένης μουσικής σκηνής. Πρόκειται για ένα μουσικό φεστιβάλ που στεγάζει όλα
τα είδη μουσικής και μουσικής δημιουργίας. Η μουσική πρωτοπορία, η δημιουργία αλλά και
η παράδοση, τα συμφωνικά έργα και οι μεγάλοι καλλιτέχνες συναντούν το κοινό της
Καλαμαριάς και της Θεσσαλονίκης σε μια πολυδιάστατη γιορτή της μουσικής.
18
Πηγή: https://kalamaria.gr/πολιτισμός/πεδίο-δράσης-κόδρα/ (διαθέσιμο 3/7/2018)
19
https://kalamaria.gr/event/πεδιο-δρασησ-κοδρα-2017/
65
Αλός»
Η οργάνωση του Φεστιβάλ καλύπτεται από το Γραφείο Διοργάνωσης και Προβολής

εκδηλώσεων του Τμήματος Πολιτισμού, Τουρισμού και Διεθνών Σχέσεων του Δήμου
Καλαμαριάς, ενώ την εισήγηση στο δημοτικό συμβούλιο για την έγκριση του καλλιτεχνικού
προγράμματος και του προϋπολογισμού καταθέτει ο δήμαρχος. Η επιλογή του καλλιτεχνικού
επιμελητή του φεστιβάλ ορίζεται αποκλειστικά από τον δήμαρχο.
Τα τελευταία χρόνια, προτάθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο η δωρεάν συμμετοχή του

κοινού στις δράσεις του φεστιβάλ δεδομένης της οικονομικής κρίσης. Την αποκλειστική
χρηματοδότηση του φεστιβάλ την αναλαμβάνει ο Δήμος και έτσι όλες οι εκδηλώσεις
προσφέρονται στο κοινό με ελεύθερη είσοδο.
Για το έτος 2017, πάρθηκε η απόφαση δημοτικού συμβουλίου με αριθμό 344/ 24-7-2017, με
την οποία εγκρίθηκε ο προϋπολογισμός και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του φεστιβάλ, .
Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, ο προϋπολογισμός του φεστιβάλ υπολογίστηκε στο ποσό
των 73.994,18 €, το οποίο διαμοιράστηκε ως εξής:
Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα 31.234,00 € (42,21 %)
Εργασίες 23.560,00 € (31,84 %)
Μισθώσεις 2.008,80 € (2,71 %)
Πεδίο Δράσης Κόδρα 2017 16.020,80 € (21,65 %)
Προμήθειες 1.170,58 € (1,59 %)
Λόγω του ότι οι εγκαταστάσεις της διοργάνωσης αφορούν υπαίθριους χώρους, προβλέφθηκε
η τροποποίηση του προγράμματος λόγω απρόβλεπτων γεγονότων (κώλυμα καλλιτέχνη,
καιρικές συνθήκες, άλλες αιτίες), μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (υλοποίηση το
αργότερο μέχρι 1 Οκτωβρίου), με αντίστοιχη τροποποίηση των απαιτούμενων μισθώσεων.
Οι δαπάνες πραγματοποιούνται με απευθείας ανάθεση, σύμφωνα με τις διατάξεις του
Ν.4412/2016. Παράλληλα, μνημονεύεται ότι η δαπάνη που ενδεχομένως προκύψει για την
αποπληρωμή των πνευματικών δικαιωμάτων των συναυλιών δεν περιλαμβάνεται στον
ανωτέρω προϋπολογισμό, αποτελεί υποχρέωση του διοργανωτή, η οποία θα καταβάλλεται
στους δικαιούχους ύστερα από υπολογισμό από τις εταιρίες εκπροσώπησης των δημιουργών.
66
Αλός»
Τρωτό σημείο της διοργάνωσης αποτελεί το γεγονός ότι η απόφαση του δημοτικού
συμβουλίου λαμβάνεται σχεδόν ένα μήνα πριν τη διεξαγωγή του φεστιβάλ. Το γεγονός αυτό
αναγκάζει τους υπαλλήλους να επιταχύνουν τους ρυθμούς των εργασιών τους προκειμένου
να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
5.4.2: Οι κτηριακές και άλλες υποδομές του Φεστιβάλ
Οι υποδομές που χρησιμοποιούνται από τους διοργανωτές του θεσμού για την πραγμάτωση
του πολιτιστικού εγχειρήματος είναι οι εξής:
Εικόνα 2: Το Κυβερνείο
 Το Κυβερνείο (Παλατάκι)20
Το Κυβερνείο, το γνωστό Παλατάκι, βρίσκεται στη μύτη του ακρωτηρίου του Μικρού
Εμβόλου επονομαζόμενου ως Καραμπουρνάκι, στην Καλαμαριά. Στην περιοχή αυτή,
ανακαλύφθηκε σπουδαίος αρχαίος οικισμός με σημαντικότατα ευρήματα κεραμικής τέχνης
των αρχαϊκών χρόνων. Το Παλατάκι κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας ’50 σε έκταση που
παραχωρήθηκε από το υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων. Σήμερα ανήκει στο
Υφυπουργείο Μακεδονίας Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών. Για αρκετά χρόνια
αποτελούσε την κατοικία της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας όταν επισκεπτόταν τη
Θεσσαλονίκη (εξ ου και το προσωνύμιο «παλατάκι»). Είναι χτισμένο σε μια έκταση 1.200
τ.μ. (ολόκληρο το οικόπεδο είναι 15 στρέμματα) σε σχέδια του αρχιτέκτονα Χριστόπουλου.
20
Πηγή: http://parallaximag.gr/thessaloniki/o-chartis-tis-polis-to-kivernio (διαθέσιμο 30/6/2018)
67
Αλός»
Το 2001, χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και σήμερα ανήκει στην Προεδρία της Δημοκρατίας.
Ο χώρος σήμερα φιλοξενεί μόνο υπαίθριες εκδηλώσεις, εφόσον πραγματοποιήθηκαν σε
αυτόν εργασίες συντήρησης χρηματοδοτούμενες από ιδιωτικά κεφάλαια.
Στη χρονική διάρκεια της περιόδου ενός έτους παραμένει ανεκμετάλλευτο, εκτός από τη
περίοδο που διεξάγεται από τον δήμο Καλαμαριάς το Φεστιβάλ Παρά θιν’ αλός. Πρόσφατα
υπογράφτηκε σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Θεσσαλονίκης και του Δήμου
Καλαμαριάς προκειμένου και να αναδείξουν το κτίριο μαζί με άλλα τμήματα του θαλάσσιου
μετώπου της Καλαμαριάς που μένουν αναξιοποίητα, όπως η μαρίνα της Αρετσούς, τα
αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής και τα ιστορικά νεκροταφεία. Τέλος, προβλέπεται σ΄
αυτό η ανάπτυξη κοινών δράσεων για τη δημιουργία μιας τουριστικής ταυτότητας της
περιοχής.
 Το Στρατόπεδο Κόδρα
Εικόνα 3: Το στρατόπεδο Κόδρα
Στην ίδια περιοχή, βρίσκεται το πρώην στρατόπεδο Κόδρα, καταλαμβάνοντας μια έκταση
450 στρεμμάτων περίπου. Στο στρατόπεδο κατά καιρούς δημιουργήθηκαν πόλοι
εκδηλώσεων, όπως η δημιουργία μουσείων φυσικής ιστορίας και προσφυγικού ελληνισμού.
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς που το διέπει είναι ιδιόμορφο : το 95% της έκτασης ανήκει στο
δημόσιο υπό την ευρεία έννοια (συμπεριλαμβάνονται και εκτάσεις δήμου), ενώ το υπόλοιπο
5% αφορά ιδιωτικές εκτάσεις που ένα μέρος τους έχει απαλλοτριωθεί και έχει ξεκινήσει η
διαδικασία μεταφοράς τους σε δημόσιο χώρο. Ένα μικρό ποσοστό, έκτασης 10 στρεμμάτων
περίπου, βρίσκεται ακόμα σε εκκρεμότητα είτε γιατί δεν βρεθήκαν οι ιδιοκτήτες ή γιατί δεν
έχουν συναινέσει.
68
Αλός»
Το τελευταίο χρόνο επετεύχθη η παραχώρηση, στο Δήμο Καλαμαριάς, της χρήσης των
εκτάσεων ιδιοκτησίας του υπουργείου Οικονομικών, στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, για 99
χρόνια και χωρίς αντάλλαγμα, σύμφωνα με την τροπολογία που ψηφίστηκε στη Βουλή ως
προσθήκη σχεδίου νόμου του Υπουργείου Οικονομικών. Συγκεκριμένα, έχει παραχωρηθεί,
κατά χρήση, στο Δήμο έκταση εμβαδού 203 περίπου στρεμμάτων με σκοπό την
ενσωμάτωσή της στον αστικό ιστό και την κοινωνική ζωή της πόλης, ως χώρου
υπερτοπικού πρασίνου και αναψυχής. Ένα τμήμα του πρώην στρατοπέδου, εμβαδού 58
στρεμμάτων, έχει παραχωρηθεί στο υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο μαζί με τον Δήμο
Καλαμαριάς βρίσκεται σε διαδικασία σύναψης προγραμματικής σύμβασης21. Πρόθεση του
δήμου είναι να μετατρέψει τον χώρο σε ένα αστικό πάρκο με τη δημιουργία ζωνών
περιπάτου και πολιτισμού, κοινωφελών χρήσεων και αναψυχής. Ταυτόχρονα και σε
συνεργασία με το υπουργείο πολιτισμού τα εναπομείναντα κτίρια που έχουν κηρυχθεί
ιστορικά μνημεία και διατηρητέα, υπάρχει η πρόβλεψη να μετατραπούν σε χώρους
πολιτισμού.
 Η Πλατεία Προσφυγικού Ελληνισμού
Η πλατεία του Προσφυγικού Ελληνισμού, βρίσκεται στο κέντρο της Καλαμαριάς, δίπλα στο
Δημαρχιακό Μέγαρο και τη Μητρόπολη. Αποτελεί χώρο καθημερινής ανάπαυλας και
αναψυχής για τους πολίτες του δήμου και τους επισκέπτες του. Καθ’ όλη τη διάρκεια του
έτους παρουσιάζονται σ’ αυτήν πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων με
την ενεργή συμμετοχή όλων των πολιτών και επισκεπτών. Η πρόσβαση στην περιοχή, είναι
εύκολη και εξυπηρετείται από την αστική συγκοινωνία, ενώ παράλληλα ευνοείται η
προσέλευση του κόσμου με ιδιωτικά μέσα μεταφοράς δεδομένης της ύπαρξης οργανωμένου
χώρου στάθμευσης.
5.5: Ο στρατηγικός σχεδιασμός της προβολής του Φεστιβάλ
Στην εποχή της πληθώρας των μέσων επικοινωνίας και της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης,
οι μέθοδοι και οι τρόποι δημοσιότητας που θα επιλεγούν για την προβολή μιας εκδήλωσης,
21
http://www.ert.gr/ert3/thessaloniki/parachorite-gia-99-chronia-proin-stratopedo-kodra-stin-
kalamaria/ (διαθέσιμο 25/6/2018)
69
Αλός»
αποτελούν ξεχωριστή σημασία. Οι πιο διαδεδομένοι τρόποι προώθησης και γνωστοποίησης,

εκτός από το διαδίκτυο είναι τα ενημερωτικά έντυπα, τα δελτία τύπου και τα
Ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Πιο αναλυτικά:
 Τα ενημερωτικά έντυπα
Το έντυπο εξακολουθεί να παραμένει το επίκεντρο της επικοινωνίας του οργανισμού

(Μπαντιμαρούδης, 2011:64). Ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού δαπανάται στο
σχεδιασμό και την εκτύπωση διαφόρων εντύπων, όπως αφίσες, προσκλήσεις, φέιγ βολάν,
προγράμματα τα οποία αποτελούν ένα μέρος της προωθητικής ενέργειας του φεστιβάλ. Τα
έντυπα είναι προσεγμένα ως προς το γραφικό σχεδιασμό και τη χρήση χρωμάτων ενώ ως
προς το περιεχόμενό τους προκύπτει ότι πετυχαίνουν το σκοπό τους, καθώς παρέχουν τις
πληροφορίες που απαιτούνται με τρόπο κατανοητό, δίνοντας τα απαραίτητα στοιχεία για το
τόπο, το χρόνο της εκδήλωσης, τηλέφωνα επικοινωνίας, διεύθυνση και ιστοσελίδα.
 Τα δελτία τύπου
Στη περίπτωση που ένας οργανισμός διοργανώνει σημαντικές εκδηλώσεις με στόχο τη

μεγάλη συμμετοχή κοινού, το δελτίο τύπου είναι η καλύτερη τακτική ενημέρωσης. Στο δήμο
Καλαμαριάς η χρήση τέτοιων δελτίων τύπου είναι η συνήθης πρακτική, ώστε να ενημερωθεί
μαζικά το κοινό. Ύστερα από τη πολύχρονη και συστηματική διοργάνωση του φεστιβάλ, ο
δήμος έχει καταφέρει να αναπτύξει σχέσεις με συγκεκριμένους παραλήπτες του τοπικού
τύπου, στους οποίους βασίζεται για την επιτυχημένη προώθηση του φεστιβάλ καθώς και
άλλων εκδηλώσεων του.
 Η χρήση των Ραδιοτηλεοπτικών μέσων
Η κάλυψη μιας πολιτιστικής δραστηριότητας από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας,

επηρεάζουν καταλυτικά τη παρουσία της στην πολιτιστική αγορά, καθώς επιδρούν στην
διαμόρφωση της εικόνας απέναντι στο κοινό, ενώ παράλληλα προσδιορίζει την ταυτότητα
και την αποστολή της (Μπαντιμαρούδης, 2011:76). Ο Δήμος Καλαμαριάς,
αντιλαμβανόμενος τη σημαντικότητα και την αποτελεσματικότητα τους, χρησιμοποιεί τα
τοπικά μέσα – τηλεόραση και ραδιόφωνο - συστηματικά και ειδικότερα πριν και κατά την
περίοδο διεξαγωγής του Φεστιβάλ. Η προβολή και μετάδοση διαφημιστικών μηνυμάτων,
έχει ως αποτέλεσμα τη προσέλευση κοινού από γειτονικούς δήμους, γεγονός που ενισχύει
70
Αλός»
την εικόνα και την επιτυχία του φεστιβάλ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δήμος διαθέτει δική του,
ωριαία, πρωινή εκπομπή στο δημοτικό – εναλλακτικό ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης FM 100,6
για το χρονικό διάστημα από μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι και μέσα Ιουνίου. Σκοπός του
σταθμού είναι να υποστηρίζει το δημόσιο χαρακτήρα του, παρέχοντας πλήρη ενημέρωση για
όλα τα πολιτιστικά, κοινωνικά, πολιτικά και αθλητικά δρώμενα που διεξάγονται στην
περιοχή της Θεσσαλονίκης, ώστε να αναδεικνύεται το έργο των δημιουργών και δράσεων
των φορέων της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας22.
Για τον στρατηγικό σχεδιασμό της προβολής του Φεστιβάλ συνεργάζονται το Γραφείο
Πολιτισμού, το Γραφείο Τύπου και το Γραφείο Δημάρχου. Προτεραιότητα για την άρτια
προβολή του θεσμού, αποτελεί η δημοσιοποίησή του στα τοπικά μέσα ενημέρωσης (TV 100,
τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς) με τη διοργάνωση συνέντευξης τύπου, στην οποία
συμμετέχουν εκπρόσωποι του δημοσιογραφικού και καλλιτεχνικού χώρου παρουσία του
ίδιου του Δήμαρχου, η οποία φιλοξενείται από όλα τα παραπάνω μέσα επικουρούμενη από
την συνεχή προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων καθόλη τη διάρκεια διεξαγωγής της
πολιτιστικής εκδήλωσης. Η πραγματοποίηση αφισοκολλήσεων στα δημοτικά κτίρια και
χώρους, η δημιουργία σημείων διάθεσης διαφημιστικών φυλλαδίων με το πρόγραμμα του
φεστιβάλ στα δημοτικά κτίρια και στις συνεργαζόμενες με το δήμο επιχειρήσεις και η
ταυτόχρονη προβολή της διοργάνωσης στην ιστοσελίδα του Δήμου, σε ηλεκτρονικά
περιοδικά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνιστούν την ολοκλήρωση της
επικοινωνιακής διαδικασίας.
Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ο δήμος, έχει την πρόθεση να συμβαδίσει με τις
επικοινωνιακές και τεχνολογικές εξελίξεις, γι’ αυτό και υιοθέτησε από νωρίς τη χρήση των
μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την πληροφόρηση και ενημέρωση των πολιτών του και του
ευρύτερου κοινού. Ωστόσο, δεν προετοιμάζεται έγκαιρα για να ανταπεξέλθει σε ένα τόσο
σημαντικό γεγονός, παρά ανακοινώνει συνήθως το φεστιβάλ σχεδόν μια εβδομάδα πριν την
έναρξή του.
22
http://live24.gr/radio/generic.jsp?sid=290 (διαθέσιμο 3/7/2018)
71
Αλός»
Εικόνα 4: Ιστοσελίδα Δήμου Καλαμαριάς
5.6: Η ψηφιακή δραστηριότητα του Δήμου
Σύμφωνα με τη συνέντευξη που δόθηκε από την υπεύθυνη υπάλληλο – διαχειρίστρια του
τμήματος πληροφορικής του Δήμου, οι τεχνολογίες Πληροφόρησης και Επικοινωνίας,
αποτελούν μια σημαντική μέθοδο πληροφόρησης των δραστηριοτήτων του φεστιβάλ, μέσω
της ιστοσελίδας του Δήμου αλλά και μέσω των λογαριασμών που διατηρεί ο Δήμος στα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης. Αρχικά, στην ιστοσελίδα του δήμου παρέχονται χρήσιμες
πληροφορίες για τον πολίτη, για όλες τις δραστηριότητες και τις διοικητικές υπηρεσίες
(εικόνα 4). Επιπλέον, γίνεται διαχωρισμός των υπηρεσιών προκειμένου ο επισκέπτης να
ενημερωθεί συγκεκριμένα για την υπηρεσία που τον αφορά (Κοινωνική πολιτική,
Πολιτισμός, Αθλητισμός, Παιδεία Περιβάλλον). Εκτός των άλλων ιστοσελίδα περιλαμβάνει
χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το προφίλ του δήμου, το δημοτικό συμβούλιο, τα
τελευταία νέα και την επικοινωνία που επιθυμεί ο πολίτης ή ο επισκέπτης να έχει με
οποιαδήποτε υπηρεσία του Δήμου. Πάνω αριστερά φαίνονται τα σύμβολα των μέσων
κοινωνικής δικτύωσης, όπου ο Δήμος έχει λογαριασμό (Facebook, Tweeter & ροές
δεδομένων RSS).
Στην εικόνα (5) παρέχονται περαιτέρω πληροφορίες σχετικές:
 με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση που αφορούν τις αποφάσεις των συλλογικών

οργάνων
72
Αλός»
 το σύστημα αναφορών 4myCity όπου διατυπώνονται προβλήματα και παράπονα των

πολιτών που αναθέτονται στις αντίστοιχες υπηρεσίες του δήμου προς επίλυση
 το ημερολόγιο εκδηλώσεων που αφορά τη πληροφόρηση του κοινού για τις

πολιτιστικές εκδηλώσεις που πρόκειται να διοργανωθούν σε μηνιαία βάση
 η παρουσίαση του τοπικού περιοδικού «Πολίτης Κ», η οποία δεν βρίσκεται σε

λειτουργία
 η πύλη διαμεσολάβησης, που αφορά την επίλυση των διοικητικών διαφορών μεταξύ
πολιτών και δημοσίου, και τέλος
Εικόνα 5: Πληροφορίες ιστοσελίδας Δήμου Καλαμαριάς
 η ψηφιακή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της ανεργίας, δίνοντας τη δυνατότητα

της πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο για διαθέσιμες θέσεις εργασίας στον
δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
73
Αλός»
Εικόνα 6: Πληροφορίες ιστοσελίδας Δήμου
Στην εικόνα (6), από αριστερά προς τα δεξιά υπάρχει ένας χάρτης με την τοποθεσία του
δημαρχείου, στο κέντρο παρουσιάζονται σε μια στήλη επιγραμματικά τα τελευταία νέα του
δήμου και τέλος στη τελευταία στήλη υπάρχουν οι «ετικέτες» που παρουσιάζουν διάφορες
εκδηλώσεις και ενημερώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν.
Με την παρουσίαση της ιστοσελίδας παρατηρούμε ότι από τη μια μεριά ο δήμος επιθυμεί να
ενημερώσει τον πολίτη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να δώσει λύση στα προβλήματά
του, χρησιμοποιώντας διάφορους διαδικτυακούς μηχανισμούς (Ηλεκτρονική διακυβέρνηση,
4mycity, πύλη διαμεσολάβησης και ψηφιακή πλατφόρμα για την ανεργία). Ωστόσο,
υπάρχουν και κάποιες παρωχημένες πληροφορίες οι οποίες αναφέρονται στην ύπαρξη
εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που πραγματοποιήθηκαν σε παρελθόντα χρόνο ή δεν είναι
ενεργές (το περιοδικό του δήμου «Πολίτης Κ»).
74
Αλός»
5.7:Η ψηφιακή δραστηριότητα του Φεστιβάλ στα μέσα κοινωνικής

δικτύωσης
Το φεστιβάλ παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του Δήμου Καλαμαριάς και στους

λογαριασμούς που διαθέτει ο Δήμος στο Facebook και στο Tweeter.
Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί το έντονο ενδιαφέρον των ανθρώπων να ασχολούνται

συστηματικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είτε από σταθερές είτε από κινητές
συσκευές, γεγονός που εκμεταλλεύεται ο Δήμος ως «πομπός» προκειμένου να ενημερώσει
ακόμα και τον πιο «απομακρυσμένο» πολίτη. Αρχικά, υπήρχε λογαριασμός στο Facebook
μόνο για το φεστιβάλ, από το γραφείο Πολιτισμού, που εγκαταλείφθηκε λόγω αδυναμίας
υποστήριξης και ελέγχου από το τμήμα μηχανογράφησης. Όπως αναφέρουν οι ίδιοι οι
υπάλληλοι που εργάζονται στα γραφεία μηχανογράφησης και πολιτισμού, δεν είναι δυνατόν
με τις παρούσες συνθήκες να αποδεσμευθεί προσωπικό από άλλα εργασιακά αντικείμενα και
να επιφορτισθεί με την ευθύνη της ανατροφοδότησης του συστήματος σε ότι έχει να κάνει με
τα σχόλια και τα ερωτήματα του κοινού. Έτσι, τα σχόλια, αν υπάρχουν, δεν μπορούν να
αξιολογηθούν, ούτε και να απαντηθούν και το τμήμα πληροφορικής περιορίζεται στο ρόλο
του «παρατηρητή» των εκάστοτε σχολίων των χρηστών, χωρίς να επεμβαίνει σε αυτά.
 το Facebook
Σύμφωνα με τα όσα έχουν αναφερθεί το Facebook αποτελεί τον πιο διαδεδομένο μέσο
κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιείται τόσο από τους δήμους για να προωθήσουν τις
πολιτιστικές τους εκδηλώσεις όσο και από τους χρήστες για να καταθέσουν τις αντιδράσεις
και τα σχόλιά τους.
75
Αλός»
Εικόνα 7: Στατιστικά στοιχεία (Facebook insights) της ανακοίνωσης του Φεστιβάλ Παρά θιν' αλός τον Αύγουστο 2017
Στην εικόνα (7), διακρίνουμε συνολικά την απόδοση της δημοσίευσης (μέχρι της 24 Μαΐου
2018) για το φεστιβάλ που διεξήχθη το έτος 2017. Παρουσιάζονται αριθμητικά στοιχεία του
κοινού – δέκτη που προσελκύσθηκε από τη συγκεκριμένη δημοσίευση (6.865 άτομα
προσελκύστηκαν) τα οποία παρήγαγαν 274 αντιδράσεις, από τις οποίες: οι 218 αφορούν τη
προτίμηση «μου αρέσει»,» όπου οι 47 αφορούν «δημοσίευση» και οι 171 «κοινοποιήσεις».
Οι 8 αντιδράσεις «τέλειο», αφορούν 3 «δημοσιεύσεις» και 5 «κοινοποιήσεις». Υπάρχει μόνο
1 «ουάου» το οποίο δημοσιεύτηκε, 5 σχόλια από τα οποία το 1 αναγράφεται σε
«δημοσίευση» και τα 4 σε «κοινοποιήσεις». Τα σχόλια αναφέρονται σε θέματα που δεν
αφορούν το φεστιβάλ αλλά διαφορετικούς τομείς της λειτουργίας του Δήμου. Τέλος, έγιναν
42 κοινοποιήσεις που αφορούν «δημοσίευση» και συνολικά η δημοσίευση δέχθηκε 357
«κλικ» -250 στο σύνδεσμο και 107 διάφορα.
Ο δήμος ως πομπός, μέσω του εργαλείου αυτού, μπορεί να ελέγχει τη διαδραστικότητα του
μηνύματός του σε αριθμητικά στοιχεία, γεγονός που τον βοηθά να αντιληφθεί αν το μήνυμα
έχει απήχηση ή όχι. Παρατηρούνται έντονα τα στοιχεία του συστημικού μοντέλου, καθώς
διακρίνονται οι αντιδράσεις του κοινού με τις δυνατότητες χαρακτηρισμού που παρέχει το
Facebook.
76
Αλός»
Αυτό που αποτελεί πραγματικά πρωτοτυπία είναι ότι δίνεται η δυνατότητα από τη μεριά του
«μέσου» - Facebook , η προώθηση – κοινοποίηση της εκδήλωσης να γίνεται σε περισσότερα
προφίλ (1.000 άτομα) με την καταβολή του τιμήματος των (3€). Το μέσο στη περίπτωση
αυτή, αναλαμβάνει έχοντας ως φίλτρο επιλογής τα προφίλ των μελών του, να κοινοποιήσει
το μήνυμα σε περισσότερα μέλη, που είναι εγγεγραμμένα στο «μέσο».
Συνεπώς, το μέσο αναλαμβάνει την πρωτοβουλία προώθησης για λογαριασμό αυτού που
διοργανώνει μια δραστηριότητα, να διεκπεραιώσει αντ’ αυτού τη προώθηση του μηνύματος,
σε περισσότερα άτομα. Προκειμένου ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης να γίνει ανταγωνιστικό
έναντι των άλλων, παρέχει προηγμένες υπηρεσίες για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του
πομπού.
Αυτή η δυνατότητα δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ από το Δήμο για λόγους οικονομικούς και
διαχείρισης.
 Το Tweeter
Σύμφωνα με τα στοιχεία που μου παρείχε το τμήμα μηχανογράφησης για τη χρήση του
Tweeter, παρατηρήθηκε ότι δεν είναι και τόσο διαδεδομένη η χρήση του. Μάλιστα, ειπώθηκε
ότι το χρησιμοποιούν μόνο για τις ανακοινώσεις του δήμου, όπως και το Facebook, διότι δεν
έχουν το χρόνο να ασχοληθούν με αυτό. Συγκριτικά θα λέγαμε ότι, η κατανόηση των
στατιστικών στοιχείων που προσφέρει η εφαρμογή απαιτεί ιδιαίτερη γνώση και εξειδίκευση
στην ανάλυση των δεδομένων. Αν και προσφέρει ένα χρονικό εύρος για την ανάλυση της
ανταπόκρισης – διάδρασης των χρηστών του, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο το για ποια
συγκεκριμένη δημοσίευση αφορά η διάδραση, αφού αναφέρεται συνολικά στις ανακοινώσεις
του δήμου. Και εδώ παρατηρείται η «παροχή» της προώθησης –ανακοίνωσης των
εκδηλώσεων έναντι τιμήματος (Grow your Audience),στο οποίο παρέχονται περισσότερες
πληροφορίες εφόσον επιλεχθεί. Στην εικόνα (8), μπορούμε να δούμε τις διακυμάνσεις των
αντιδράσεων για τη χρονική περίοδο 10 έως 31 Αυγούστου 2017, όπου ανάμεσα στις
ανακοινώσεις δημοσιεύεται και η έναρξη του φεστιβάλ (23 Αυγούστου).
77
Αλός»
Εικόνα 8: Στατιστικά 1 στο Tweeter για τη περίοδο 10 έως 31 Αυγούστου 2017
Στην εικόνα 9, διαπιστώνουμε ότι η ανακοίνωση της έναρξης του φεστιβάλ έχει 61
«εντυπώσεις» και μόνο δύο «επιτεύξεις δέσμευσης» (engagement).
Εικόνα 9: Η ανακοίνωση της έναρξης του Φεστιβάλ στο Tweeter τον Αύγουστο του 2017
Η ερμηνεία της «επίτευξης δέσμευσης», δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή ως προς τη σημασία της
για τους χρήστες αλλά αποτελεί πολύ σημαντική λειτουργία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
και κατ’ επέκταση για το μάρκετινγκ. Το engagement αφορά τη προτίμηση των χρηστών
όπως likes, σχόλια, αναφορές, κοινοποιήσεις, συστάσεις που αφορούν τη στρατηγική earned
media.
Εμφανίζεται όταν το περιεχόμενο που προβάλλεται έχει ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να

κερδίσει τη συμμετοχή του κοινού και την αλληλεπίδρασή του.23 Σε αντίθεση, με το απλό
23
http://www.startup.gr/index.php?about=89&id=5630 (διαθέσιμο 30 Μαΐου 2018)
78
Αλός»
like, χαρακτηρίζει μια ενεργητική κατάσταση «καθώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις για το
ηλεκτρονικό word of mouth». Έτσι προσεγγίζει περισσότερους οπαδούς σε λιγότερο χρόνο
(ο.π.). Το ποσοστό της επίτευξης δέσμευσης είναι μόλις 3,3%.
 Το YouTube
Στο YouTube ο δήμος Καλαμαριάς, προβάλλει τη συνέντευξη τύπου που παραθέτει η

δημοτική αρχή με την έναρξη του φεστιβάλ. Η συγκεκριμένη προβολή για το έτος 2017
παρουσιάζει 620 προβολές και κανένα σχόλιο, ενώ τα εγγεγραμμένα μέλη είναι 1.000.
Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι δεν αναρτώνται οι εκδηλώσεις αυτούσιες από το κανάλι του
δήμου στο συγκεκριμένο μέσο, θέλοντας, πιθανότατα, ο δήμος να προστατέψει τα
πνευματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Τμήμα μηχανογράφησης αρκείται στο να δημοσιεύει τις

οποιεσδήποτε ανακοινώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να ασχολείται με τα
στατιστικά αποτελέσματα που αυτά επιφέρουν, γεγονός που αποτελεί αρμοδιότητα
εξειδικευμένου προσωπικού που ασχολείται με την επεξεργασία των αποτελεσμάτων των
κοινωνικών δικτύων και το μάρκετινγκ προώθησης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Εξάλλου, η δημοτική αρχή δεν έχει αναθέσει σε κανένα στέλεχος του Δήμου τέτοιες
αρμοδιότητες, ούτε έχουν προβλεφθεί στον πρόσφατο εσωτερικό οργανισμό του Δήμου.
79
Αλός»
6. Κεφάλαιο: Συμπεράσματα – προτάσεις
Βέβαιο είναι ότι η εφαρμογή των Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας στις
δημόσιες διοικητικές και οικονομικές διαδικασίες αποτελεί τεχνολογική επανάσταση και έχει
επιφέρει αλλαγές σε όλα τα επίπεδα των λειτουργιών ενός οργανισμού. Το Web 2.0 εισήγαγε
σημαντικές αλλαγές στο ψηφιακό περιβάλλον, καθώς ο χρήστης μετατρέπεται από παθητικός
δέκτης πληροφοριών σε ενεργό μέλος της επικοινωνιακής διαδικασίας, δημιουργώντας
αντιδράσεις και περιεχόμενο, το οποίο έχει τη δυνατότητα να διαμοιράζεται με άλλους. Τα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν το κατ’ εξοχήν ζωντανό παράδειγμα αυτής της
διαδικασίας, καθώς επιτρέπουν στο χρήστη να συμμετέχει σε διαδικτυακές κοινότητες και να
αλληλοεπιδρά με τα μέλη τους. Συνεπώς, διαμορφώνει τη δική του ψηφιακή
πραγματικότητα.
Στις μέρες μας, προσφέρεται μια μοναδική ευκαιρία στους πολιτιστικούς οργανισμούς να
εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
προκειμένου να αναπτύξουν σχέσεις ουσίας με το κοινό τους, που θα βασίζονται στην
αμφίδρομη επικοινωνία και την αλληλεπίδραση.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκτός του ότι χρησιμοποιούνται ως μέσα προβολής και
δράσης από τη μεριά των πρωτοβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, μπορούν να
αποτελέσουν πολύ χρήσιμο επικοινωνιακό εργαλείο, καθώς το κοινό μπορεί να εκφράσει τις
αντιδράσεις του, θετικές ή αρνητικές, καθώς και τις προσδοκίες του. Έτσι , η σχέση που
αναπτύσσεται δεν μπορεί παρά να έχει δυναμικό χαρακτήρα.
Στην εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν
να αποτελέσουν χρήσιμο και σχετικά ανέξοδο επικοινωνιακό εργαλείο. Σύμφωνα με την
έρευνα που διεξήχθη για τις ανάγκες της εργασίας, διαπιστώθηκε ότι το επίπεδο αξιοποίησης
των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτύου, από τους δημόσιους φορείς παραμένει
χαμηλό, λόγω της έλλειψης γνώσης και της απαιτούμενης κατάρτισης με το αντικείμενο.
Ακόμα και στις περιπτώσεις, που οι τοπικές αυτοδιοικήσεις διαθέτουν λογαριασμούς σε
ορισμένα από αυτά, η χρήση τους δεν εντάσσεται σε κάποια οργανωμένη επικοινωνιακή
στρατηγική, αλλά φαίνεται ως αποτέλεσμα της τάσης της εποχής.
80
Αλός»
Αυτό που έχει σημασία είναι να γίνει αντιληπτό, από την αιρετή και μη, διοίκηση των δήμων
ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να ενταχθούν στην επικοινωνιακή πολιτική των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων τους, ώστε να αποδώσουν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό σε
προβολή, προσέλκυση κοινού και καλλιέργεια ουσιαστικής σχέσης μαζί του. Οποιαδήποτε
άλλη προσέγγιση θα έχει καθαρά ευκαιριακό χαρακτήρα.
Φαίνεται ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από το δήμο Καλαμαριάς, βρίσκεται
σε πρώιμο στάδιο. Οπωσδήποτε, η συνεχής τεχνολογική εξέλιξη στα μέσα επικοινωνίας και
στη φυσιογνωμία των δυνατοτήτων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να επιφέρει
αλλαγές στη χρήση τους, που μπορεί να οδηγήσουν σε διαφορετικού τύπου αποτελέσματα
και να γίνουν αφορμή ώστε να δημιουργηθούν νέα αντικείμενα μελετών και εργασιών.
Κατά την εκπόνηση της μελέτης ανέκυψαν σημαντικά στοιχεία που αφορούν τη διεξαγωγή
του φεστιβάλ Παρά θιν’ αλός και το σχεδιασμό της επικοινωνιακής πολιτικής του Δήμου
Καλαμαριάς. Ο Δήμος Καλαμαριάς διαθέτει κύρος και συνέπεια ως προς τη πολιτιστική του
δραστηριότητα εξασφαλίζοντας μεγάλη συμμετοχή κοινού στις εκδηλώσεις του. Παρόλα
αυτά, υπάρχουν αρκετά αδύναμα σημεία σχετικά με τη καταγραφή των αποτελεσμάτων
καθώς δεν έχει προβλεφθεί πλαίσιο σχεδίασης ανατροφοδότησης της επικοινωνιακής του
πολιτικής.
Το φεστιβάλ είναι αποδεκτό από το κοινό του σε όλα τα χρόνια της διοργάνωσης, το οποίο
το υποστηρίζει ενεργά. Ωστόσο δεν υπάρχει τήρηση στατιστικών στοιχείων και αρχείου, από
τον διοργανωτή, που να αφορούν το προφίλ του κοινού (ηλικιακό και οικονομικό στάτους,
φύλο, καλλιτεχνικές προτιμήσεις), τη συμμετοχή του και τις εντυπώσεις που αποκόμισε είτε
σε σχέση με το πολιτιστικό προϊόν είτε σε σχέση με τα προβλήματα και τις δυσχέρειες που
εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης. Στη προκειμένη περίπτωση ο διοργανωτής
(Δήμος Καλαμαριάς) καλό θα ήταν να προβεί σε έρευνα κοινού ούτως ώστε να έχει τη
δυνατότητα να ανιχνεύει τις πολιτιστικές ανάγκες του κοινού και τις ιδιαιτερότητες που αυτό
παρουσιάζει ώστε να προσαρμόσει ανάλογα τα πολιτιστικά του προγράμματα.
Αν και ο Δήμος Καλαμαριάς παρουσιάζει εξαιρετική πρόοδο και προσαρμοστικότητα στη

χρήση των Τεχνολογιών Επικοινωνίας και Πληροφορίας στην ευρύτερη λειτουργία του,
φαίνεται ότι το πρόβλημα της έλλειψης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού του στερούν
τη δυνατότητα της ορθής διαχείρισης των συστημάτων ώστε να ασχοληθεί εκτενέστερα με το
81
Αλός»
θέμα και ειδικά με την αποκλειστική χρήση και μελέτη των αποτελεσμάτων που απορρέουν
από τη χρήση τους, ειδικά σε ότι αφορά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Εκτός από μέσα διαφήμισης των προγραμμάτων των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του
δήμου, οι Τεχνολογίες Επικοινωνίας και Πληροφορίας μπορούν να αποτελέσουν λύση ώστε
το κοινό να δύναται να εκφράσει τις απόψεις και τα παράπονά του, αλλά ταυτόχρονα και τις
επιθυμίες του. Έτσι το κοινό μετατρέπεται σε ισότιμο μέλος μιας σχέσης διάδρασης.
Επιπλέον, οι διοργανωτές μπορούν να αντλήσουν στατιστικά στοιχεία από τις εφαρμογές των
μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία μπορούν να συντελέσουν στη βελτιστοποίηση του
στρατηγικού σχεδιασμού της υλοποίησης του στόχου.
Στην εποχή της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης και όσο αυτή διαρκεί, τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο επικοινωνιακό βοήθημα για τους
Δήμους καθώς οι περιορισμένες χρηματοδοτήσεις δυσχεραίνουν κατά πολύ το έργο τους.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, γίνεται απαιτητή από τους Δήμους η παραγωγή και
προώθηση του πολιτισμού, διότι η επένδυση σε πολιτιστικό κεφάλαιο μπορεί να οδηγήσει σε
περαιτέρω τοπική ανάπτυξη και έξοδο από την οικονομική κρίση. Σε αυτό το σημείο τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να συνδράμουν ως μια οικονομική λύση με μεγάλες
αποδόσεις, με τη δυνατότητά τους να απευθύνονται δυναμικά σε ένα διευρυμένο κοινό, τόσο
ως προς τη φυσιογνωμία του όσο και ως προς το μέγεθός του.
Σύμφωνα με τα όσα διαπιστώσαμε από την αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
στα πλαίσια της επικοινωνιακής λειτουργίας του Δήμου, εξακριβώσαμε ότι αυτά
χρησιμοποιούνται μόνο ως προς τη λειτουργία της προβολής και της δημοσίευσης των
πολιτιστικών δρώμενων και όχι ως εργαλεία επικοινωνιακής ανάδρασης. Αυτό συμβαίνει
διότι δεν υπάρχει μια εκ των προτέρων σχεδιασμένη επικοινωνιακή στρατηγική για τον
συγκεκριμένο τομέα, από ανθρώπινο δυναμικό που να ασχολείται αποκλειστικά με το
αντικείμενο της επικοινωνιακής διεργασίας.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μια πραγματικότητα κατά τη

λειτουργία της οποίας είναι απαραίτητο το στοιχείο της διαρκούς ανατροφοδότησης των
δεδομένων που προκύπτουν από τη συμμετοχή του κοινού ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της
αμφίδρομης επικοινωνιακής σχέσης.
82
Αλός»
Αυτό που προέχει είναι να γίνει αντιληπτό από την εκάστοτε διοίκηση του πολιτιστικού
οργανισμού, ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιβάλλεται να ενταχθούν οργανικά στην
επικοινωνιακή πολιτική των οργανισμών ώστε να αποφέρουν καλύτερα αποτελέσματα στην
προσέλκυση κοινού και στην καλλιέργεια μιας ουσιαστικής σχέσης μαζί του.
83
Αλός»
Βιβλιογραφία
 Αθανασοπούλου Α. , «Ευαισθητοποίηση και συμμετοχή του κοινού» στο
Αθανασοπούλου Α- ∆άλλας Κ- Μακρή Α.-Χαµπούρη - Ιωαννίδου Αικ. Πολιτιστική
Επικοινωνία, τόμος Β Μέσα Επικοινωνίας, Πάτρα: ΕΑΠ 2003
 Βουλή των Ελλήνων, Εφημερίδα της Κυβέρνησης, Τεύχος Α, αρ. φύλλου 114,
Νόμος 3463, «Κύρωση του Κώδικα Δήμων & Κοινοτήτων», Αθήνα, Εθνικό
Τυπογραφείο , 2006
 Βουλή των Ελλήνων, Εφημερίδα της Κυβέρνησης, Τεύχος Α, αρ. φύλλου 87, Νόμος
3852, «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης & της Αποκεντρωμένης Διοίκησης –
Πρόγραμμα Καλλικράτης», Αθήνα, Εθνικό Τυπογραφείο , 2010
 Βρεττός Λ., Λεξικό τελετών, εορτών και αγώνων των Αρχαίων Ελλήνων, Αθήνα,
Εκδ. Κονιδάρη , Β΄ έκδοση, 2002
 Γάκης Κώστας, «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην

Αυτοδιοίκηση», ΕΕΤΑΑ, Αθήνα, 2013
 Γκαντζιάς Αθ., «Η διαχείριση των πολιτιστικών αγαθών: Οι τεχνολογικές και

οικονομικές διαστάσεις των πολιτιστικών αγαθών στην κοινωνία των πληροφοριών
και της γνώσης», Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Υλικό, ΕΑΠ, Πάτρα, 2008
 Δέφνερ Α. & Καραχάλης Ν. (Επιμ.), «Marketing και Branding του Τόπου: Η

Διεθνής Εμπειρία και η Ελληνική Πραγματικότητα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις
Θεσσαλίας, Βόλος , 2012
 Δημολά Ε., «Επικοινωνιακή Στρατηγική & Μάρκετινγκ Πολιτιστικών Οργανισμών»,

Εργασία ΕΑΠ, Αθήνα , 2015
 Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, «Κλασσικός Ελληνισμός», Τόμος Γ2, 1972
 ΕΤΟΥΣΕΠ, Δήμος Λαρισαίων & Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης & Αποχέτευσης

Λάρισας (ΔΕΥΑΛ), Στρατηγικό Σχέδιο Μάρκετινγκ της Λάρισας, Α’ & Β’ Φάσης,
ΕΤΟΥΣΕΠ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2015
84
Αλός»
 Ιωαννίδης Γ., «Ο ρόλος του εθελοντικού τομέα στην τοπική πολιτιστική ανάπτυξη: η
περίπτωση της πόλης του Πειραιά κατά την περίοδο 1974- 2000», Διδακτορική
διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Βιβλιοθήκη Παντείου Πανεπιστημίου, Αθήνα, 2002
 Ιωσηφίδης, Θ., Ποιοτικές Μέθοδοι έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, Κριτική,

Αθήνα, 2008.
 Καραχάλης Ν., «Στρατηγικές διαχείρισης της εικόνας και της προβολής των πόλεων
(city branding) και πολιτιστική αναζωογόνηση», ΣΕΑΒ, Αθήνα, 2015
 Καραχάλης Ν., «Πολιτισμός και Τοπικής Ανάπτυξη: Ο ρόλος των πολιτιστικών και
τουριστικών περιοχών στη σύγχρονη πόλη», διδακτορική διατριβή, Αθήνα, 2007
 Καστόρας Σ., «Πολιτιστική επικοινωνία Αρχές και Μέθοδοι Επικοινωνίας», Τόμος

Α΄ κεφ.4 και κεφ. 7, ΕΑΠ, Πάτρα, 2002
 Κόνσολα Ντ., «Πολιτιστική Ανάπτυξη και Πολιτική», Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα,

2006
 Κόνσολα Ντ., «Πολιτιστική δραστηριότητα και κρατική πολιτική στην Ελλάδα. Η

περιφερειακή διάσταση», Αθήνα, Παπαζήσης, 1990
 Κοσκινά Αικ., Γλύτση Ε., «Δομή, οργάνωση και παραγωγή πολιτιστικών

δραστηριοτήτων- Εικαστικά», Τόμος Β΄, Πολιτιστική Διαχείριση, Εκδόσεις ΕΑΠ,
Πάτρα, 2003
 Κοντολαίμου Αγλαΐα, Διπλωματική Εργασία «Πολιτιστικό - ψηφιακό μάρκετινγκ:

Τα Δίκτυα Κοινωνικής Συμμετοχής (social media) στην υπηρεσία των πολιτιστικών
οργανισμών. Η περίπτωση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Κοινωφελούς
Ιδρύματος Αλ. Ωνάση», Διπλωματική εργασία ΕΑΠ, Αθήνα – Μύκονος, 2014
 Κυριάκογλου Μαρία, «Τα Φεστιβάλ ως παράγοντας τοπικής ανάπτυξης: Η

περίπτωση του Φεστιβάλ του Δήμου Βύρωνα», Τελική Εργασία, ΕΚΔΔ, Αθήνα,
2010
85
Αλός»
 Μαράκος Παντελεήμων, Διπλωματική Εργασία: Μουσεία και Μέσα Κοινωνικής

Δικτύωσης (Social Media): Σύγχρονες μέθοδοι προσέγγισης του νεανικού κοινού»,
ΕΑΠ, Πάτρα, 2012
 Μπαντιμαρούδης Φιλήμων, « Πολιτική Επικοινωνία: Οργανισμοί, θεωρίες, μέσα»,

Κριτική, Αθήνα, 2011
 Μπιτσάνη Π. Ευγενία, «Πολιτισμική Διαχείριση και Περιφερειακή ανάπτυξη:

Σχεδιασμός Πολιτιστικής Πολιτικής και Πολιτιστικού Προϊόντος» , Διόνικος, Αθήνα,
2004
 Παπαδόπουλος Σ., «Ανθρωπολογικά - Μουσειολογικά, Μικρά Μελετήματα»,

Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2003
 Πασχόπουλος Αρσένης, «Νέα μέσα: Είσαι μέσα; Social media marketing»,

Κλειδάριθμος, Αθήνα, 2010
 Παχάκη Κ., Αγγελίδου Φ., Αναστασάκου Ζ., Δεδεγιάν Β., Κουνάρης Ε., Λέρτα
Σ., Μπαλτζάκης Π., Τερροβίτη - Χειµωνίτη Στ. , «Ο πολιτισμός ως κλάδος
οικονομικής δραστηριότητας», Κέντρο Προγραµµατισµού και Οικονοµικών
Ερευνών, Αθήνα, 2000
 Πρίτση Ελπίδα, «Πολιτιστική Επικοινωνία και Τοπική Δημοσιότητα: Η αξιοποίηση

των μέσων ενημέρωσης, ο ρόλος των εντύπων και η χρησιμότητα της ιστοσελίδας
στην προώθηση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του Δήμου Αγίας Παρασκευής»,
Διπλωματική Διατριβή, Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης, Αθήνα, 2008
 Ρασπίτσου Γεωργία, «Πολιτιστική Επικοινωνία και ΜΜΕ στην Τοπική

Αυτοδιοίκηση: Η Επικοινωνιακή Πολιτική του Δήμου Σαλαμίνας και η Προώθηση
των Πολιτιστικών Εκδηλώσεων», διπλωματική εργασία ΕΑΠ, Αθήνα, 2017
 Ρήγου Μ., «Από την ψηφιακή επανάσταση στην ψηφιακή επιτήρηση», Σιδέρης Ι.,
Αθήνα, 2014
 Τομάρας Π., «Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ και στην έρευνα αγοράς», Νέα Έκδοση,
Αθήνα, 2000.
86
Αλός»
 Τροβά Ε., «Η έννοια του πολιτιστικού περιβάλλοντος κατά το Σύνταγµα του

1975/86», Αθήνα - Κομοτηνή, Σάκκουλας 1992
 Τσακουμάγκου Ειρήνη, « Η χρησιμότητα των μέσων Επικοινωνίας και η

αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην προώθηση των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων του Δήμου Αιγάλεω», Διπλωματική Εργασία ΕΑΠ, Αθήνα, 2015
 Τσενέ Λ., «Από την κρίση των ΜΜΕ στα social media: ένα νέο μοντέλο κοινωνικής
ευθύνης», Αιώρα, Αθήνα, 2012
 Φραγγεδάκη Μ., «Πολιτιστική Διαχείριση στο χώρο των μουσείων και η Συμβολή
των Δήμων: Η περίπτωση της ¨Τεχνόπολις του Δ. Αθηναίων», Διπλωματική εργασία
στο ΕΚΔΔ, Αθήνα, 2010
 Χαμπούρη – Ιωαννίδου, Αικ., «Η πολιτιστική βιομηχανία – Ο κόσμος της Τέχνης»

στο: Πασχαλίδης, Γ. & Χαμπούρη - Ιωαννίδου, Αικ., «Οι Διαστάσεις των
Πολιτιστικών Φαινομένων – Εισαγωγή στον Πολιτισμό», Τόμος Α, ΕΑΠ, Πάτρα,
2002
 Χρηστάκης Ν., «Ψυχοκοινωνιολογία των μαζικών επικοινωνιών», Gutenberg,

Αθήνα, 2016
 Ψαρρού Μ., «Η τοπική Αυτοδιοίκηση ως φορέας προβολής του σύγχρονου

ελληνικού πολιτισμού μέσω της διοργάνωσης πολιτιστικών φεστιβάλ», Διπλωματική
Διατριβή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, 2016
Ξένη Βιβλιογραφία
 Fiske J., «Εισαγωγή στην Επικοινωνία», Επικοινωνία και Κουλτούρα, Αθήνα, 1992
 Getz D., Festivals, Special Events and Tourism, New York: Van Nostrand Reinhold,
1991
 Hospers G.J., “City Branding and the tourist gaze”, στο K. Dinnie (Επιμ.), «City
Branding: Theory & Cases (p. 27-35), Basingstoke, Palgrave McMillan, 2011a
87
Αλός»
 Hospers G. J., Verheul W. & Boekema F. (Επιμ.), «Citymarketing voorbij de hype:

ontwikkelingen, analyse en strategie, Den Haag, Boom Lemma, 2011
 Janiskee R., «South Carolina’s Harvest Festivals: Rural Delights for Day Tripping
Urbanities», Journal of Cultural Geography 1 (Fall/Winter), 96-104, 1980
 Kotler N., Kotler P., “Museum Strategy and Marketing”, Josey – Bass, 1998
 McQuail D. & Windahl S., «Communication Models for the Study of Mass
Communication», Longman Group UK Limited, London, 1981
 Mommaas H., “City Branding: The necessity of Socio-cultural goals”, στο V.

Patteeuw (Επιμ.), City Branding, Image Building & Building Images, NAI Publishers,
Rotterdam, 2002.
 Rogers, E. M., and Kincaid, D. L., “Communication Networks:Toward a New

Paradigm for Research”, NewYork: Free Press, 1981.
 Theodorson, S.A. & Theodorson, A.G., «A modern dictionary of sociology», New

York, Crowell, 1969
 UNESCO, “Cultural Policy; a preliminary study”, Paris, 1969
Αρθρογραφία
 Ψύλλα Μ., «Η επικοινωνία σαν κοινωνική διεργασία», στο Επιστημονική Επετηρίδα

Χαροκόπειου Ανωτάτης Σχολής Οικιακής Οικονομίας (σελ. 106- 111), Αθήνα, 1991
 Ψύλλα Μ., «Η επικοινωνία ως κινητήρια δύναμη της πολιτιστικής ανάπτυξης στο

αστικό περιβάλλον: Μια πρόταση», Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, τεύχος 9,
Τόμος Β’(207 – 216), 1992
 Kaplan, A. M. & Haenlein, M., “Users of the World, unite! The challenges and
opportunities of Social Media. Bussiness Horizons”, Vol 53, pp. 59-68, 2010
 Rawal Priyanka (2013), «AIDA Marketing Communication Model: Stimulating a

purchase decision in the minds of the consumers through a linear progression of
88
Αλός»
steps», International Journal of Multidisciplinary Research in Social & Management

Sciences.
 Wellman B and Milena Gulia (1999), “Net surfers don’t ride alone”, ed. Boulder,
Colorado: Westview Press.
 Wellman B (2001), “Physical place and cyberplace: The rise of personalized

networking,” Int. J. Urban Region. Res., vol. 25, no. 2, pp. 227–252.
Διαδικτυακές πηγές
 Γκανάτσιος Σπύρος, άρθρο με τίτλο «Η Σημασία του engagement στο digital

marketing», Μάιος 2018 (διαθέσιμο στις 30/5/2018 στο
https://www.startup.gr/index.php?about=89&id=5630)
 Ψαρρού Μ., άρθρο με τίτλο «Ο Δημοτικός προγραμματισμός στον τομέα του

πολιτισμού», (2013) διαθέσιμο στις 12/1/2018, http://w
ww.citybranding.gr/2013/02/blog-post_26.html
 ΝΗΜΑ: «Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πολιτισμικά ιδρύματα : Μια ματιά στα
μουσεία της ψηφιακής εποχής», Οκτώβριος 2014, (διαθέσιμο στις 11/11/2016,
http://nema.dyas-net.gr/?p=196 )
 http://echodiastasis.gr/τα-μέσα-κοινωνικής-δικτύωσης-και-η-δια/ (ημερομηνία
πρόσβασης 26/4/2018
 https://www.myota.gr/index.php/2013-02-22-13-44-04/9556-2016-10-19-18-04-25
 http://www.icrossing.com/uk/sites/default/files_uk/insight_pdf_files/What%20is%20
Social%20Media_iCrossing_ebook.pdf
 http://www.startup.gr/index.php?about=89&id=5630
 http://live24.gr/radio/generic.jsp?sid=290 (διαθέσιμο 3/7/2018)
 http://parallaximag.gr/thessaloniki/o-chartis-tis-polis-to-kivernio (διαθέσιμο
30/6/2018)
89
Αλός»
 http://www.ert.gr/ert3/thessaloniki/parachorite-gia-99-chronia-proin-stratopedo-
kodra-stin-kalamaria/ (διαθέσιμο 25/6/2018)
 http://kalamaria.gr/προφίλ-του-δήμου/ιστορία/
 https://kalamaria.gr/πολιτισμός/πεδίο-δράσης-κόδρα/
 https://kalamaria.gr/event/πεδιο-δρασησ-κοδρα-2017/
 http://www.oed.com/view/Entry/69567?redirectedFrom=festival+#eid (διαθέσιμο στις

25/4/2018)
 https://en.wikipedia.org/wiki/Social_media#cite_note-1 (30/3/2018)
 https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/1332518/theFile
90
Αλός»
Υπεύθυνη Δήλωση Συγγραφέα:

Δηλώνω ρητά ότι, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν.1599/1986, η παρούσα εργασία αποτελεί αποκλειστικά προϊόν
προσωπικής μου εργασίας, δεν προσβάλλει κάθε μορφής δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, προσωπικότητας
και προσωπικών δεδομένων τρίτων, δεν περιέχει έργα/εισφορές τρίτων για τα οποία απαιτείται άδεια των
δημιουργών/δικαιούχων και δεν είναι προϊόν μερικής ή ολικής αντιγραφής, οι πηγές δε που χρησιμοποιήθηκαν
περιορίζονται στις βιβλιογραφικές αναφορές και μόνον και πληρούν τους κανόνες της επιστημονικής
παράθεσης.
91

ΠΛΟΣΚΑ ΜΑΡΙΑ ΔΕ ΔΠΜ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΠΛΟΣΚΑ ΜΑΡΙΑ ΔΕ ΔΠΜ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Επιβλέπων Καθηγητής: Αντώνιος Κάργας

Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 2018

Επιτροπή Επίβλεψης Διπλωματικής Εργασίας

Επιβλέπων Καθηγητής: Συν-Επιβλέπων Καθηγητής:

Αντώνιος Κάργας Νικόλαος – Γεώργιος Καραχάλης

Καθηγητής Ε.Α.Π. Καθηγητής Ε.Α.Π.

Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 2018

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τα ιδιαίτερα ζητήματα επικοινωνίας και προώθησης των

Λέξεις – Κλειδιά: Τοπική Πολιτιστική Ανάπτυξη, Μοντέλα Επικοινωνίας, Μέσα

Keywords: Local Cultural Development, Models of Communication, Media, Social Media

Κατάλογος Εικόνων.............................................................................................................................. viii

Κατάλογος Πινάκων ............................................................................................................................. viii

1. Κεφάλαιο: Θεωρητική Προσέγγιση και Αποσαφήνιση Εννοιών ................................................... 3

1.1 Πολιτιστικά αγαθά και δραστηριότητες ...................................................................... 3

1.2 Πολιτιστική Πολιτική & Διαχείριση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση .............................. 6

1.3 Τοπική Ανάπτυξη μέσω της προώθησης του πολιτισμού ................................................ 7

2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η Επικοινωνία στους ΟΤΑ......................................................................................... 10

2.1 : Η έννοια της Επικοινωνίας ..................................................................................... 10

2.2: Τρόποι επικοινωνίας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ............................ 11

2.3 Μοντέλα Επικοινωνίας .................................................................................................. 14

2.3.1: Το μοντέλο Lasswell.............................................................................................. 15

2.3.2: Το Μοντέλο Shannon & Weaver και η εξέλιξή του ............................................ 15

2.3.3:To μοντέλο AIDA ................................................................................................... 17

2.3.4: Το Συστημικό μοντέλο .......................................................................................... 19

2.4: Στρατηγική επικοινωνίας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η σημασία

2.5 : Η επικοινωνία στον Πολιτισμό .................................................................................... 23

3. Κεφάλαιο: ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ.................................................................................. 29

3.1: Ορισμός των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης .............................................................. 29

3.2: Τα βασικά χαρακτηριστικά των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης ............................... 31

3.5: Οι επικοινωνιακές δυσκολίες στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τη

3.6: Συμπεράσματα .............................................................................................................. 41

4. Κεφάλαιο: Το Φεστιβάλ ............................................................................................................... 44

4.1: Η Πολιτιστική Διάσταση του Κοινωνικού Γεγονότος ................................................. 44

4.2: Εννοιολογικές προσεγγίσεις του όρου φεστιβάλ. ......................................................... 45

4.3: Η ιστορία του Φεστιβάλ ............................................................................................... 46

4.4: Ο ρόλος του Φεστιβάλ στη Τοπική Ανάπτυξη ............................................................. 48

5.1: Μεθοδολογία και πηγές ενότητας ................................................................................. 58

5.3 Παρουσίαση του Δήμου Καλαμαριάς στο διαδίκτυο .................................................. 61

5.4: Το προφίλ του Φεστιβάλ............................................................................................... 64

5.4.1: Το καλλιτεχνικό προφίλ......................................................................................... 64

5.4.2: Οι κτηριακές και άλλες υποδομές του Φεστιβάλ .................................................. 67

5.5: Ο στρατηγικός σχεδιασμός της προβολής του Φεστιβάλ ............................................. 69

5.6: Η ψηφιακή δραστηριότητα του Δήμου ......................................................................... 72

6. Κεφάλαιο: Συμπεράσματα – προτάσεις ...................................................................................... 80

Εικόνα 1: Κοιτώνες στρατοπέδου Κόδρα ................................................................................ 65

Πίνακας 1: Στατιστικά Φεστιβάλ Δήμου Αμαρουσίου 2017................................................... 52

Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που αυτά προσφέρουν, δημιουργούνται νέα κανάλια

1. Κεφάλαιο: Θεωρητική Προσέγγιση και Αποσαφήνιση

1.1 Πολιτιστικά αγαθά και δραστηριότητες

Στην ελληνική νομοθεσία η πρώτη απόπειρα να «περιγραφεί» το τι ορίζεται ως πολιτισμικό

 Τα αγαθά, κινητά ή ακίνητα, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την

 Τα οικοδομήματα, των οποίων ο κύριος και πραγματικός σκοπός είναι η διαφύλαξη

προοριζόμενα να προστατεύουν σε περίπτωση ενόπλου συρράξεως τα κινητά

 Τα κέντρα τα οποία περιέχουν σημαντικό αριθμό πολιτιστικών αγαθών και

Στη Σύμβαση του Παρισιού, που κατοχυρώθηκε από το Ελληνικό Κράτος με το

Σε κάθε περίπτωση, τα βασικά χαρακτηριστικά των πολιτισμικών αγαθών είναι:

 Ο εν μέρει δημόσιος χαρακτήρας.

 Ο χαρακτήρας «μηνύματος» που αποτελεί την ουσία των πολιτιστικών αγαθών.

 Οι σημαντικές εξωτερικές επιδράσεις που εκτείνονται σε χώρο και σε χρόνο.

 Η μοναδικότητα ή έλλειψη τυποποίησης.

 Η αβεβαιότητα ως προς την ποιότητα και τη διαχρονική σημασία.

Κάτοχοι πολιτισμικών αγαθών είναι ποικίλοι πολιτιστικοί οργανισμοί και ιδιώτες.