1

➢ Erken Ortaçağ (early medieval) MS. 476’dan 1000’e kadar

➢ Romanesk (Romanesque) 11. ve 12. yüzyıllar
2
➢ Gotik (Gothic) 12. yüzyıl ile 16. yüzyıl arası
➢ Erken Ortaçağ (early medieval) MS. 476’dan 1000’e kadar
➢ Romanesk (Romanesque) 11. ve 12. yüzyıllar
3
➢ Gotik (Gothic) 12. yüzyıl ile 15. yüzyıl arası
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi. Kolonad

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

4
5
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

6
7
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

8
9
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

10
https://en.wikipedia.org/wiki/Triforium
12
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means «surrounded by columns»)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

13
14
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

15
16
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

17
18
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

19
 1: Binadan taşarak oluşuyor

2: Giriş. Çok küçük portik de olabilir

20
Colonnade: sütun dizisi. Düzenli aralıklarla yerleştirilmiş olan sütun dizisi

Arcade: arkat, kemerleme. Sıra kemerler.

Gallery: galeri. 1. Örtülü geçit, dehliz 2. Kilise mimarlığında, bir geçidin üstünde yer alan
yanı açık kat (triforium / tribün)

Riwaq: revak. Üstü örtülü, önü açık galeri.

Peristyle: peristil. Bir avlu ya da bina çevresindeki ayrık sütunlu galeri. ( in Greek simply
means "surrounded by columns«)

Cloister: 1. manastır 2. manastırda avlu çevresi revakı 3. bir açık avlu kenarındaki geçit
(A covered walk with an open colonnade on one side, running along the walls of
buildings that face a quadrangle)

Porch: kapı saçağı, kapı sundurması

Portico: portik. 1. Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri 2. Antik Yunan ve Roma
mimarlıklarında, tapınak ve propile gibi yapıların önündeki sütunlu üstü örtülü giriş 3. Bir
girişi ya da bir cephenin merkezini vurgulayan sütunlu, üstü örtülü bölüm)

Loggia: 1. müşrefe (revaklı dış galeri) 2. portik

21
 1. 3 taraftan çevrili
galeri. Buradaki örnek
iki katlı

2. Bir çeşit portik

22
https://www.house-design-coffee.com/colonnade.html#:~:text=A%20colonnade%20is%20a%20row,the%20top%20by%20an%20entablature.&text=An%20arcade%20is%20similar%2C%20but,can%20also%20be%20a%20colonnade.
23
 Batı Roma İmp.’nun çöküşünün ardından

KATOLİK KİLİSESİ

Yerleşimleri bir arada tutan kurum

Bunda 529’da kurulan BENEDİKTEN TARİKATININ önemli rolü var.

24
 700’ler:

- İspanya’da Müslümanlar ve Hristiyanlar, zengin bir çok-kültürlü sanat

geliştirmekte;

- Vikingler Avrupa’da yayılmakta.

25
KAROLENJ / FRANK İMPARATORLUĞU (THE CAROLINGIAN / FRANKISH EMPIRE)

- Bu esnada Avrupa’da yeni bir güç ortaya çıkıyor: Şarlman (Charlemagne

768 - 814) , bugün Karolenj diye bilinen Hanedanlığı kuruyor.

- Şarlman’ın yönetimi altında Karolenj sanatı, Güney Almanya, Fransa,

İtalya’nın bir kısmı, Belçika ile Hollanda’ya yayılıyor.

26
Şarlman’ın hedefi ➔ Roma İmparatorluğu’nu yeniden
canlandırmak

Şarlman ➔ Topraklarında Hristiyanlığı zorunlu kılıyor

27
 Şarlman’ın hedefi ➔ Roma İmparatorluğu’nu yeniden
canlandırmak

Şarlman ➔ Topraklarında Hristiyanlığı zorunlu kılıyor

İmparatorluğu yeniden canlandırabilmek için Kilise ve Benedikten tarikatı

ile birlikte çalışıyor.

28
 Şarlman’ın hedefi ➔ Roma İmparatorluğu’nu yeniden
canlandırmak

Şarlman ➔ Topraklarında Hristiyanlığı zorunlu kılıyor

İmparatorluğu yeniden canlandırabilmek için Kilise ve Benedikten tarikatı

ile birlikte çalışıyor.

Ortaçağ boyunca Benedikten tarikatı tarafından yaptırılan manastırlar,

Avrupa’da kültür, sanat ve eğitimin ana merkezi haline geliyor.

Ortaçağ’da manastır topluluklar tüm Avrupa’ya yayılıyor.

Yerleşimler de manastır yakınına kurulma eğiliminde*

29
 SAINT GALL MANASTIRI

Manastır yaşamı, inzivayı gerektiriyor ➔ «İyi bir manastır mimarlığı

nasıl olmalı?» sorusu var

Saint Gall Manastırı’nın başrahibi,

Haito of Reichenau Manastırı’nın başrahibinden,
«manastırların nasıl olması gerektiğine dair»
bir kavramsal şema yapmasını rica ediyor.

30
Abbey of Saint Gall, St. Gallen, İsviçre
719

31
 Bu planın orijinali, halen İsviçre’deki Saint Gall Manastırı’nın kütüphanesinde.

Bu plan, Ortaçağ manastırlarının yerleşim planlarının tasarımını yansıtmakla birlikte,

halen Benedikten manastırlarının tasarımında kullanılmaktadır.

32
K

33
34
Saint Gall Manastırı: K

Yatakhane: 77 rahiplik

• Merkezde revaklı bir avlu:

Etrafındaki tüm yapılar avluya
açılmakta.

• Bazilikal planlı, kuleli, çok

sunaklı (hem nefte, hem yan
neflerde) bir kilise.

• Kilisenin kuzeyinde başrahibin

evi, okul, misafirhane gibi
kamusal yapılar

• Rahiplerin yaşam alanları, merkezdeki

avlunun çevresinde: yatakhane, yemek
salonu, çalışma odaları.

• Mutfak, fırın gibi yerler, doğrudan yemek

salonu (reflectory) ile bağlantılı.

• Doğuda hastane, mezarlık, eğitim alanı 35

var.
36
37
 KAROLENJ / FRANK MİMARLIĞI

Şarlman’ın mimarları ➔ ilham almak için Roma İmp.’nun eski başkentleri olan
Roma ve Ravenna kentlerine bakıyor

Anıtsal taş yapı yeniden canlanıyor

Ruhban sınıf ile taht arasındaki ittifak nedeni ile bu yeniden canlandırma, dini
yapılar, yani kilise ve manastır ile sınırlı

Bu ittifak, kilise mimarisine değişiklik getirdi

??

38
 Şarlman ➔ Roma’daki St. Peter Kilisesini çok
beğenmekte.

St. Peter Kilisesi ➔ Transept ile biten uzun bir nef ve

yan nefler, bunun uzantısında bir apsis.

39
 KAROLENJ / FRANK MİMARLIĞI

Şarlman’ın mimarları ➔ Roma İmp.’nun eski başkentleri, ilham almak için

Roma ve Ravenna kentlerine baktı

Anıtsal yaş yapı yeniden canlanıyor

Ruhban sınıf ile taht arasındaki ittifak nedeni ile bu yeniden canlandırma,
dini yapılar, yani kilise ve manastır ile sınırlı

Bu ittifak, kilise mimarisine değişiklik getirdi

??

40
 KAROLENJ / FRANK MİMARLIĞI

Şarlman’ın mimarları ➔ Roma İmp.’nun eski başkentleri, ilham almak için

Roma ve Ravenna kentlerine baktı

Anıtsal yaş yapı yeniden canlanıyor

Ruhban sınıf ile taht arasındaki ittifak nedeni ile bu yeniden canlandırma,
dini yapılar, yani kilise ve manastır ile sınırlı

Bu ittifak, kilise mimarisine değişiklik getirdi

ÇİFT UÇLU KİLİSE

41
 SAINT GALL MANASTIRI KİLİSESİ (ABBEY CHURCH = MANASTIR KİLİSESİ)

DÜNYEVİ KUTSAL
KONULAR: İŞLEVLER

Kralın tahtı

ÇİFT UÇLU KİLİSE: İki koruyucuya birden saygı gösteriliyor 42

 ÇİFT UÇLU KİLİSE:

Ortaya çıkmalarında şunun da rolü var:

Frank hükümdarları, imparatorlukları içinde farklı yerlerde

ikamet ediyor,
bu nedenle saray yaptırmak yerine manastır kiliselerinden
yararlanıyordu.

43
Abbey of Saint Gall, St. Gallen, İsviçre
719

44
SAINT GALL MANASTIRI KİLİSESİ (ABBEY CHURCH = MANASTIR KİLİSESİ)

«The Abbey of St Gall

is an outstanding example of a
large Carolingian monastery and
was, since the 8th century until
its secularisation in 1805, one of
the most important cultural
centres in Europe.

It represents 1200 years of

history of monastic architecture
and is a typical and outstanding
ensemble of a large Benedictine
convent.»

(UNESCO, WHC)
 SAINT GALL MANASTIRI KİLİSESİ (ABBEY CHURCH = MANASTIR KİLİSESİ)

Barok kilise: 1767

(UNESCO, WHC)
 «The monumental, west-facing section of a
Carolingian, Ottonian or Romanesque church,
comprising multiple stories set between two
towers. The interior spaces of the westwork
may include a narthex, a chapel, and galleries
overlooking the nave.»
«An entrance area at the west end of a church
with upper chamber and usually with a tower or
towers. It is normally broader than the width of
the nave and aisles. Westwork is sometimes used
synonymously with narthex.»

Örnek:
Corvey
Bir batı işi, bir Karolenj , Otton veya Romanesk İmparatorluk
kilisenin anıtsal, genellikle batıya bakan giriş Manastırı
bölümüdür . Dış cephe, iki kule arasındaki çok
katlı katlardan oluşur. İç kısımda bir giriş holü ,
bir şapel ve nefe bakan bir dizi galeri
bulunmaktadır. Bir batı işi genellikle nef ve
koridorların genişliğinden daha geniştir. Bazen
47
narteks ile eşanlamlı olarak kullanılır. https://blog.stephens.edu/arh101glossary/?glossary=westwork
 SAINT GALL MANASTIRI KİLİSESİ (ABBEY CHURCH = MANASTIR KİLİSESİ)

DÜNYEVİ KUTSAL
KONULAR: İŞLEVLER

Kralın tahtı

ÇİFT UÇLU KİLİSE: İki koruyucuya birden saygı gösteriliyor 48

 SAINT GALL MANASTIRI KİLİSESİ (ABBEY CHURCH = MANASTIR KİLİSESİ)

DÜNYEVİ KUTSAL
KONULAR: İŞLEVLER

Kralın tahtı

Kral, Baş melek Mikail’in dünyadaki müttefiki olarak görülüyor. Mikail: Başmeleklerin
lideri. Evrenin düzeninden ve koruyuculuğundan sorumlu. Kulenin sebebi: Dünyadaki
49
kötülüğün kilisenin içine sızmasını önlemek
 SAINT GALL MANASTIRI KİLİSESİ (ABBEY CHURCH = MANASTIR KİLİSESİ)

DÜNYEVİ KUTSAL
KONULAR: İŞLEVLER

Kralın tahtı

Diğer kule, Baş melek Cebrail’e adanıyor.

50
843’te Karolenj İmp., Şarlman’ın torunları arasında 3 parçaya ayrılıyor:
Bunlardan biri:

Ottonian Hanedanlığı.

Ottonian Hanedanlığı esnasında Avrupa’da bir barış dönemi hakim

O nedenle ticaretin gelişmesi ile birlikte ekonomi canlanıyor ve kentler

yeniden önem kazanıyor.

51
 Bu dönemde mimarlar, Roma’nın Hristiyan
mimarisinden etkilenmekle birlikte Bizans’tan da
etkileniyor ( Otto II, Bizans prensesi ile evleniyor.)

52
St. Cyriakus Kilisesi, Gernrode, Almanya
959

53
St. Cyriakus Kilisesi, Gernrode, Almanya

https://www.behance.net/gallery/40510913/St-Cyriakus-Gernrode
St. Cyriakus Kilisesi, Gernrode, Almanya

Otton mimarisinin
(Ottonian architecture)
günümüze kalan en iyi
örneklerinden biri

Yüzyıllar içinde
değişikliklere uğruyor.

https://www.behance.net/gallery/40510913/St-Cyriakus-Gernrode
St. Cyriakus
Kilisesi:

Yine ana nef ve yan

nefler var.

Ancak;
Yan kesitte üç katlı
duvar görüyoruz:
• nef arkadı,
• galeri
• clerestory (tepe
penceresi)

Plan aksındaki
değişikliğin
sebebinin kilisenin
inşasındaki ara
verilmiş dönem
olduğu düşünülüyor.

56
St. Cyriakus Kilisesi:

Yine ana nef ve yan nefler var.

Ancak;
Yan kesitte üç katlı duvar
görüyoruz:
• nef arkadı,
• galeri
• clerestory (tepe penceresi)

Yuvarlak sütunlara eşlik eden

dikdörtgen payanda ayaklar
var, bu payanda ayaklar, bu
yan duvarı dikeyde parçalara
ayırıyor. ➔ Galeri
seviyesinde, 3’lü olarak
gruplanmış kemerler var.

Bu ritmik kompozisyon,
sonraki iki yüzyıl boyunca
Romanesk mimarisinin ana
karakteri olacaktır. Payanda taşıyıcı bir elemandır
57
St. Cyriakus Kilisesi:

Yine ana nef ve yan nefler var.

Ancak;
Yan kesitte üç katlı duvar
görüyoruz:
• nef arkadı,
• galeri
• clerestory (tepe penceresi)

Yuvarlak sütunlara eşlik eden

dikdörtgen payanda ayaklar
var, bu payanda ayaklar, bu
yan duvarı dikeyde parçalara
ayırıyor. ➔ Galeri
seviyesinde, 3’lü olarak
gruplanmış kemerler var.

Bu ritmik kompozisyon,
sonraki iki yüzyıl boyunca
Romanesk mimarisinin ana
karakteri olacaktır.
58
Sankt Michael Church, Hildesheim, Almanya
1010

59
Sankt Michael Church, Hildesheim, Almanya
1010

60
61
«St Michael's Church was built between 1010 and 1020 on a symmetrical plan with two
apses that was characteristic of Ottonian Romanesque art in Old Saxony.» (UNESCO WHC)

62
63
64
65