Ψυχολογικοί παραγοντες

Οι ψυχολογικοί παραγοντες επηρεαζουν επίσης τις διατροφικές μας συνήθειες

Α) Η τροφή συνδέεται με την αγάπη, πχ. Η μητέρα που δείχνει αγάπη στο παιδί ετοιμάζοντας το γεύμα
του

Β) Η τροφή συνδέεται με την τιμωρία και την υπακοή, πχ. Η μητέρα ανταμείβει το παιδί αν είναι καλό
με ένα γλυκό και το τιμωρεί στερώντας το.

Γ )Η παρασκευή της τροφής συνδέεται με τη δημιουργικότητα καθώς καλύπτεται η αναγκη για

δημιουργία με τη δημιουργία πολύπλοκων γευμάτων

Δ) Η τροφή συνδέεται με τη ανάγκη εξερεύνησης αλλά και με την φοβία. Ορισμένοι θελουν να
εξερευνήσουν νέα γεύματα και να ανακαλύψουν νέες γεύσεις σε αντίθεση με άλλους που φοβούνται
να δοκιμάσουν νέα φαγητά.

Ε) Η τροφή συνδέεται με την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ατομο, καθώς ανάλογα
με τη διάθεση τρώνε περισσότερο ή λιγότερο.

Επίδραση του περιβάλλοντος

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη διατροφική κατάσταση του ατόμου είναι

Αρχικά ειναι η γεωργική παραγωγή η οποία είναι επηρεασμένη από την παγκόσμια παραγωγή και
παροχή τροφής τα τελευταία 60 χρόνια. Μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο παρουσιάστηκε μεγάλο
πρόβλημα στην παραγωγή τροφής. Τα τελευταία χρόνια παρότι η αυξανόμενη γεωργική παραγωγή
φαινόταν πως θα έλυνε το πρόβλημα, δεν συνέβη κάτι τέτοιο καθώς υπήρξε διαρκής αυξηση του
πληθυσμού και η ανεπαρκης γεωργική παραγωγή σε συνδυασμό με την έλλειψη μόρφωσης αύξησαν
το πρόβλημα. Στη συνέχεια όσον αφορά τους παράγοντεσ που επηρεάζουν την γεωργική παραγωγή
είναι οι κλιματολογικές συνθήκες, η ποιότητα του εδάφους, οι ανεπαρκείς καλλιέργειες και τα
τεχνολογικά μέσα. Στην Ευρώπη, σε σχέση με την Αυστραλία, την Ινδία, την Αμερική, την Αφρική και
την Κίνα υπάρχουν αλλαγές στον καιρό αλλα όχι εποχιακές μεταβολές κάθε χρόνο ετσι δεν υπάρχουν
πολλές καταστροφές. Αντίθετα στις υπόλοιπες χώρες υπάρχουν τεράστιες καταστροφές εξαιτίας της
πλημμύρας, της ξηρασίας και της χιονόπτωσης.

Πολιτιστικοί παράγοντες

Ο πολιτισμός μιας χώρας είναι το σύνολο των στοιχείων που περιλαμβάνει τη γνώση, τις πεποιθήσεις,
τη τέχνη, τους νόμους, τα ήθη και τα έθιμα και τις συνήθειες που αποκτά ο ανθρωπος σαν μέλος της
κοινωνίας

Ο κάθε πολιτισμός αναπτύσσεται με το δικό του τρόπο και ορισμένες συνήθειες θεωρούνται
δεδομένες. Οι διατροφικές συνήθειες είναι ένα μέρος αυτών των εμπειριών και αναπτύσσονται κατά
τη διάρκεια της ζωής του με βάση την επιδραση του περιβάλλοντος του. Κάποιες απο τις πολιτιστικές
επιδράσεις στην διατροφή είναι

Α) Κάποιες από τις διατροφικές συνήθειες μιας χώρας να μην υπάρχουν στις διατροφικές συνήθειες
μιας άλλης και συγκεκριμένα κάποιες βασικές τροφές, πχ. το ρύζι ειναι βασική τροφη στην Ιαπωνία και
το ψωμί είναι στην Ελλάδα.
Β) Ορισμένοι λαοί αποφεύγουν ορισμένες κατηγορίες τροφίμων, π.χ. Οι Ινδοί είναι φυτοφαγοι και
αποφεύγουν τις ζωικές τροφές

Γ) Κάποια γεύματα προτιμούνται για ορισμένα γεύματα, π.χ. Το πρωινό γεύμα ποικίλει από χώρα σε
χώρα.

Δ) Ο τρόπος και ο τόπος του γεύματος ποικίλλει από πολιτισμό σε πολιτισμό όπως, π.χ. ένας
αμερικάνος θα φάει ένα πρόχειρο γεύμα στη δουλειά του σε αντίθεση με έναν ισπανό που θέλει ενα
κανονικό γεύμα το μεσημερι.

Ε) Συγκεκριμένα τρόφιμα τρώγονται σε ειδικές περιπτώσεις και καταστάσεις.

Ζ) Τα τρόφιμα αποτελόυν σύμβολα του πολιτισμού γι’αυτο συνδέονται με εμπειρίες του ανθρώπου,
όπως η γέννα, ο θάνατος, ο γαμος.

Η) Η θρησκέια ειναι ενας σημαντικός πολιτιστικός παράγοντας. Τα αποτελέσματα των θρησκευτικών

δοξασιών έχουν άμεσες επιπτώσεις στη διατροφή των λαών κυρίως στην περίπτωση των γιορτών και
νηστείων.

Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται με ξεχωριστά χαρακτηριστικά, με διαφορετικό συνδυασμό γονιδίων και

ιδιαίτερες σωματικές ικανότητες. Ωστόσο όλοι οι σωματότυποι μπορούν να χωριστούν σε τρεις βασικές
κατηγορίες: Τους εκτόμορφους, τους μεσόμορφους και τους ενδόμορφους.

Η κάθε κατηγορία διαφέρει από την άλλη και έχει τα δικά της ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Διαφέρουν
στη σωματοδομή, στην ικανότητα αποθήκευσης και καύσης του λίπους, αλλά και στην ικανότητα
ανάπτυξης μυϊκής μάζας. Έχουν διαφορετική προδιάθεση για μυοσκελετικούς τραυματισμούς,
χρειάζονται διαφορετικά είδη άσκησης και απαιτούν διαφορετικό διαιτολόγιο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ανήκουν αμιγώς σε μία κατηγορία, αλλά συνδυάζουν στοιχεία απ' τους
δύο ή και απ' τους τρεις σωματότυπους. Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστικά της κάθε κατηγορίας:

Εκτόμορφος

Ο εκτόμορφος τύπος είναι αδύνατος, έχει επίπεδο θώρακα, διαθέτει χαμηλά ποσοστά λίπους καθώς
και χαμηλά επίπεδα μυϊκής μάζας. Διαθέτει γρήγορο μεταβολικό ρυθμό και η ικανότητά του να
αποθηκεύει λίπος και μυϊκή μάζα είναι σχετικά μειωμένη.

Διατροφικά, οι εκτόμορφοι έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να τρώνε μεγαλύτερες ποσότητες και
να μην παχαίνουν. Παράλληλα με την προπόνηση δύναμης, χρειάζεται να λαμβάνουν τροφές με
αρκετή πρωτεΐνη και υδατάνθρακα, σε τακτά γεύματα, ώστε να βελτιώνεται η σωματική τους
εμφάνιση.

Μεσόμορφος

Ο μεσόμορφος τύπος, διακρίνεται από το μεγάλο άνοιγμα των ώμων και από τη στενή μέση. Έχει
ικανοποιητικά επίπεδα μυϊκής μάζας και είναι ικανός να αποθηκεύει ενέργεια (λίπος, μύες).
Από τη διατροφική σκοπιά, ο μεσόμορφος τύπος μπορεί εύκολα να διαχειριστεί το βάρος του. Τρώει –
παχαίνει, δεν τρώει – αδυνατίζει. Μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να τον κρατήσει στα
φυσιολογικά επίπεδα σωματικής σύστασης.

Ενδόμορφος

Ο ενδόμορφος τύπος, διακρίνεται από το στρογγυλό σχήμα σώματος και από τη συσσώρευση λίπους
γύρω απ' τους γοφούς. Το ποσοστό λίπους του είναι υψηλό και τα επίπεδα μυϊκής μάζας είναι
ικανοποιητικά.

Από διατροφική σκοπιά, οι ενδόμορφοι είναι εκείνοι που πρέπει να προσέχουν περισσότερο τη δίαιτά
τους. Η διατροφή είναι το βασικότερο εργαλείο τους στη «μάχη» για τη βελτίωση της εξωτερικής
εμφάνισης, γι' αυτό θα πρέπει να αποκτήσουν εφόρου ζωής σωστές διατροφικές συνήθειες.

Τι είναι η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από την αύξηση του σωματικού
βάρους και την αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων λίπους στο σώμα. Η παχυσαρκία
εμφανίζεται συνήθως σταδιακά, είτε με συνεχή αύξηση του βάρους επί μήνες και χρόνια, είτε
με σημαντικές αυξήσεις βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα, π.χ. κατά την εφηβεία, μετά από
κάποια ασθένεια ή κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η συσσώρευση λίπους στο σώμα
οδηγεί σε μια σειρά από άλλες ασθένειες που είναι στενά συνδεδεμένες με τη παχυσαρκία,
όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπνική άπνοια, το σύνδρομο πολυκυστικών
ωοθηκών, καρδιαγγειακά νοσήματα όπως το έμφραγμα και το εγκεφαλικό, και άλλα. Τις
τελευταίες δεκαετίες τα ποσοστά παχυσαρκίας στο γενικό πληθυσμό αυξάνονται ραγδαία,
τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά. Ειδικά η εξάπλωση της παιδικής παχυσαρκίας είναι
ανησυχητική και χρειάζεται άμεση επέμβαση με το που εμφανίζεται.

Ποια είναι τα αίτια της παχυσαρκίας;

Ο οργανισμός μας χρειάζεται για τη σωστή λειτουργία των οργάνων και ιστών του μια
συγκεκριμένη ποσότητα ενέργειας που την λαμβάνει καθημερινά με τη τροφή. Αυτή η
ποσότητα ενέργειας συχνά ονομάζεται βασικός μεταβολικός ρυθμός, καθώς είναι οι θερμίδες
που καταναλώνονται από τον οργανισμό μας μέσα σε 24 ώρες απλά και μόνο για την
λειτουργία του. Πέρα από αυτές τις θερμίδες του βασικού μεταβολικού ρυθμού, ο οργανισμός
μας καταναλώνει και άλλες θερμίδες όταν κινούμαστε ή ασκούμαστε. Όσο οι θερμίδες που
καταναλώνονται με τη τροφή είναι σε ισοζύγιο, δηλ. δεν ξεπερνούν, τις θερμίδες που
χρειάζεται ο οργανισμός μας για τις βασικές ανάγκες του και για την άσκηση, το σωματικό μας
βάρος παραμένει σταθερό. Όταν καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από όσο
χρειαζόμαστε, αυτή η περίσσεια ενέργεια αποθηκεύεται σε μορφή λίπους για να
χρησιμοποιηθεί στο μέλλον. Όταν το ισοζύγιο ενέργειας είναι θετικό (δηλ. μεγαλύτερη
κατανάλωση από όσα καίμε) για μεγάλο χρονικό διάστημα τότε εμφανίζεται η παχυσαρκία.

Ο λόγος που τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται ραγδαία στον πληθυσμό είναι πως ο
τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία 50-70 χρόνια. Σήμερα πια περνάμε
πολλές ώρες ακίνητοι και καθισμένοι λόγω εργασίας ενώ μπορούμε πολύ εύκολα να
καταναλώσουμε μεγάλες ποσότητες θερμίδων με ένα γεύμα λόγω των αλλαγών στις
διατροφικές μας συνήθειες. Για πολλά χρόνια επικρατούσε η άποψη πως τα άτομα που
πάσχουν από παχυσαρκία φταίνε επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν την όρεξή τους. Σήμερα πια
αναγνωρίζουμε πως η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου συνδυασμού
βιολογικών αιτιών, γενετικής προδιάθεσης, διατροφικών συνηθειών και τρόπου ζωής.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία της παχυσαρκίας;

Ο στόχος της θεραπείας της παχυσαρκίας είναι να υπάρξει μείωση του σωματικού βάρους που
θα είναι μακροπρόθεσμη, με απώτερο στόχο τη μείωση του κλινικού κινδύνου για την
εμφάνιση επιπλοκών της παχυσαρκίας. Αυτό γίνεται με αλλαγές στη διατροφή αλλά και με
φαρμακολογική υποστήριξη, δηλαδή φάρμακα που βοηθούν το άτομο με παχυσαρκία να χάσει
ευκολότερα βάρος. Σε πολλές περιπτώσεις η καταλληλότερη θεραπεία είναι η χειρουργική
προσέγγιση με ειδικές επεμβάσεις βαριατρικής χειρουργικής.

Η διατροφή για τη θεραπεία της παχυσαρκίας πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να λαμβάνει
υπόψη τις προτιμήσεις και το τρόπο ζωής του ατόμου με παχυσαρκία. Σε εξειδικευμένα
ιατρεία γίνεται μέτρηση του μεταβολισμού και λιπομέτρηση, ώστε να υπάρχει στενή
παρακολούθηση των αλλαγών με τη θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποφεύγονται
δίαιτες που υπόσχονται μεγάλη μείωση βάρους σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα καθώς αυτές
συνήθως δεν είναι διατροφικά πλήρεις και τελικά οδηγούν σε περεταίρω αύξηση του βάρους.