Zastosowanie jednej teorii z paradygmatu do badania

bezpieczeństwa
Teoria
To system pojęć,definicji,aksjomatów i twierdzeń,ustalających relacje
między tymi pojęcimi i aksjomatami, tworzący spójny system
pojęciowy,opisujący jakąś wybraną dzidzinę fizyczną lub abstrakcyjną.

Teorie ewolucji
Pierwsze próby sformułowania idei ewolucyjnych, czyli transformistycznych
pojawiły się już za czasów starożytnych Greków. Jednak dopiero XIX wiek stał się
okresem narodzin ewolucjonizmu. Równolegle do niego wciąż panował
kreacjonizm, czyli chrześcijańska wizja niezmienności gatunków, stworzona przez
Boga w ciągu 6 dni.

Pierwszym twórcą teorii ewolucji był J.B. Lamarck, lecz nie osiągnął on takiego
sukcesu jak jego następca. Lamarck zakładał, iż:

 wszystkie organizmy na Ziemi obdarzone są siłą, prowadzącą je do coraz

większej złożoności,
 prymitywne formy życia wciąż tworzą się z materii nieożywionej,
 organizmy kształtują się pod wpływem środowiska,
 z organizmów prostych powstają bardziej złożone,
 wszystkie organizmy można uszeregować w tzw. drabinę jestestw żywych.

Ta XVIII-wieczna teoria ewolucyjna wyjaśniała powstawanie adaptacji u zwierząt,

opierając się na dwóch prawach.
Pierwsze prawo Lamarcka brzmiało: narządy używane rozwijają się, zaś
nieużywane zanikają (tendencja do postępu).
Drugie jego prawo zaś określało dziedziczenie cech. Według Lamarcka dane
cechy mogą być przekazywane potomstwu, lecz tylko wówczas, gdy wystąpią u
obojga rodziców.

W 1859 roku świat usłyszał o nowej teorii ewolucji, zwanej tez teorią doboru
naturalnego, którą ogłosił Karol Darwin w swoim dziele pt. „O powstaniu
gatunków drogą doboru naturalnego”. W tym samym czasie takie same wnioski
jak Darwin wysnuł A. Wallace. Teoria ta zakładała, że:
  wszystkie gatunki wykazują się zmiennością osobniczą, czyli różnią się od
siebie,
 wszystkie organizmy charakteryzują się dużą rozrodczością, lecz ogólna
liczba osobników wciąż pozostaje na tym samym poziomie dzięki
czynnikom ograniczającym wzrost liczebności,
 zmienność przekazywana jest potomnym za pomocą komórek
rozrodczych,
 w warunkach konkurencji zwyciężają wykazujące najlepsze
przystosowanie do danego środowiska osobniki (dobór naturalny, czyli
tzw. selekcja-przetrwanie najstosowniejszego).

Prawie 100 lat po darwinowskiej teorii ewolucji narodziła się syntetyczna teoria
ewolucji. Zakładała ona, że pierwotnym źródłem wszelkich przemian
ewolucyjnych są mutacje, polegające na drobnych zmianach, które prowadzą do
zgromadzenia dużej zmienności w populacjach (przez rekombinacje genetyczne).
Różnorodność genetyczna populacji wynika zatem z gromadzenia się alleli
wynikających z mutacji. Sama zaś ewolucja opierała się na zmianach częstości
alleli ujawnianych w kolejnych pokoleniach.

Według Syntetycznej Teorii Ewolucji (STE) jednostką dziedziczności jest gen, czyli
nośnik innowacji ulegający mutacji. Obiektem ewolucji zaś jest cała populacja, w
której dobór naturalny kształtuje zmiany w składzie genetycznym tzw. puli
genowej. Za twórców STE uważa się wielu naukowców, m.in. R. Fishera, S.
Wrighta, J. Haldona, G. Simpsona, J. Huxley`a, E. Mayra.
Obecnie istnieje wiele teorii ewolucji, w tym głównie: teorie neodarwinowskie
(np. saltonizm, mutacjonizm) oraz niedarwinowskie (np. typostrofizm,
katastroficzne)

Darwinizm – ogólna teoria rozwoju życia sformułowana przez brytyjskiego przyrodnika

[1]
Karola Darwina . Teoria stała się fundamentem nauki o ewolucji organizmów oraz wpłynęła
na myśl filozoficzną. Twórców odwołujących się do teorii ewolucji Darwina w dziełach
filozoficznych określa się jako darwinistów. Myśl filozoficzna odwołująca się do teorii
ewolucji nie jest jednorodna. Poszczególni autorzy tworzą frakcje, a na łamach czasopism
[2]
odbywa się dyskurs pomiędzy nimi . Teoria Darwina wpływa zarówno na naukę, jak i
politykę. Kontekst społeczny i polityczny prowadzi do zakłócenia nauki ideologią, czego
efektem jest odmienne przedstawianie poglądów w poszczególnych tradycjach
[3]
narodowych . Interpretacja ewolucji biologicznej wzbogacona o osiągnięcia genetyki
doprowadziła do powstania neodarwinizmu, koncentrującego się na zmianach w genotypie i
fenotypie organizmu. Koncepcja ta jednak nie pozwoliła na pełne wyjaśnienie znanych
[4]
biologii zjawisk . Rozwinięcie teorii Darwina określane jako nowoczesna synteza
[5]
ewolucyjna (ang. modern synthesis) doprowadziło do dwóch ujęć nazwanych
neodarwinizmem. Pierwsze z nich koncentruje się na działaniu genów i traktuje organizm
jako replikator. Drugie poświęca więcej uwagi plastyczności organizmów i zmianom
[6]
adaptacyjnym . Powstał także holistyczny darwinizm, który dostrzega ewolucję na
wszystkich poziomach organizacji życia, w tym na poziomie superorganizmów, jakim są
społeczeństwa. Paradygmat darwinizmu holistycznego wywołuje konsekwencje nie tylko w
[7]
biologii, lecz także w naukach społecznych, szczególnie w ekonomii i politologii .

Geneza i rozwój
Główna idea teorii ewolucji została przestawiona przez Alfreda Wallace’a i Karola Darwina w
roku 1858 na zebraniu Towarzystwa Linneuszowego. Do koncepcji doboru naturalnego obaj
naukowcy doszli niezależnie. Szczegóły teorii Darwin przedstawił w dziele O powstawaniu
gatunków, którego pierwsze wydanie ukazało się w roku 1859. Ideą przewodnią darwinizmu
jest koncepcja doboru naturalnego, nazywana walką o byt. Jednak zarówno Darwin, jak i
Wallace wielokrotnie tłumaczyli, że sformułowania tego nie należy traktować dosłownie, lecz
metaforycznie. Walka o byt polega więc na ciągłym współzawodnictwie osobników jednego
gatunku albo osobnikami różnych gatunków lub też jest to walka z fizycznymi warunkami
środowiska[8]. Darwin podtrzymał też ogólnie koncepcję Lamarcka o ciągłych i stopniowych
zmianach organizmów, odrzucając możliwość cudownej interwencji w ich powstaniu.
Powstawanie gatunków uznał za efekt istniejących praw przyrody [9]. W książce Darwina
pojawiła się też ważna dla teorii ewolucji hipoteza o pochodzeniu wszystkich istniejących
współcześnie organizmów od jednego przodka[10].

Część tez zostało (po licznych dyskusjach) przyjęte jeszcze za życia Darwina. Teoria doboru
naturalnego zyskała potwierdzenie dzięki badaniom ekologicznym i biogeograficznym.
Kluczowych dowodów na potwierdzenie monofiletyczności życia na Ziemi dostarczyła dopiero
biologia molekularna.

Do sformułowania współczesnej teorii ewolucji, opartej na przemyśleniach Darwina, ale

adekwatnej do stanu wiedzy w wieku XX, wybitnie przyczynił się Theodosius Dobzhansky swoją
syntezą ewolucjonizmu Darwina z genetyką mendlowską opublikowaną w książce pt. Genetics
and the Origin of Species (1937) i wielu innych[5].

W zakresie filozofii i światopoglądu konsekwencją idei ewolucji jest zakwestionowanie

teoretycznych podstaw poglądów teocentrycznych i antropocentrycznych. Filozoficzne wizje
historii naturalnej rozeszły się z wizjami teologii naturalnej, a status gatunku ludzkiego
zrównał się ze statusem innych gatunków[9].

Darwinizm zainspirował nauki społeczne do nowego sposobu myślenia. Zwrot do rasistowskiego

myślenia nastąpił, kiedy zaczęto stosować teorię Darwina do społeczeństw ludzkich. Darwinizm
społeczny został w tym kontekście stworzony przez Galtona, a następnie szeroko
zaakceptowany w sferach akademickich[11]. Ówczesne odkrycia naukowe przyczyniły do
społecznego poparcia dla zastosowań darwinizmu w sferze życia społecznego. Rozkwitła
eugenika. Od późnego XIX wieku, aż do końca II wojny światowej, eugenika miała silny wpływ
na publiczne i zdrowotne ustawodawstwo w Europie i w USA[11].

Zdaniem Kennetha Millera ewolucja często bywała przesadnie stosowana (ang. overapplied) i
nadinterpretowywana (over-interpreted), wystarczy spojrzeć na eugenikę. Nadzieję daje to,
że nauka koryguje się sama z czasem. Dave Wilson dodaje w tym kontekście, że korekcje w
nauce możliwe są tylko, kiedy istnieje różnorodność opinii [12]. Pomimo rozpowszechnionych
sugestii, darwinizm nie daje podstaw do żadnej z form rasizmu, seksizmu, nacjonalizmu lub
imperializmu ani moralnych przesłanek dla zwolenników hasła „przetrwania najlepszych”. Nie
wyklucza, ani nie uznaje za nienaturalne współpracy i altruizmu. Współcześnie idee Darwina
wykorzystywane są do tłumaczenia zjawisk społecznych, których wyjaśnieniem zajmują się
nauki społeczne[13].
W dziele „O pochodzeniu człowieka” Darwin napisał [14]:

Wydaje się niemal pewne, że kiedyś w przyszłości, zresztą niedalekiej, bo mierzonej

stuleciami, cywilizowane rasy ludzkie wytępią rasy dzikie, by zająć ich miejsce na świecie. W
tym samym czasie małpy człekokształtne, jak zauważa prof. Schaaffhausen, bez wątpienia
zostaną również wytępione. Wtedy luka jeszcze się powiększy, ponieważ będzie się rozciągać
między człowiekiem o wyższym stopniu cywilizacji, przypuszczalnie wyższym niż u
przedstawicieli obecnej rasy kaukaskiej, a jakąś małpą tak nisko stojącą, jak np. pawian,
zamiast, jak obecnie, pomiędzy Murzynem czy Australczykiem a gorylem.

Karol Darwin, O pochodzeniu człowieka, tłum. Stanisław Panek, Państwowe Wydawnictwo

Rolnicze i Leśne, Warszawa 1959, s. 155–156.

Robert Richards (2013) potwierdził, że Darwin akceptował koncepcję hierarchii ras. Autor
zaznacza jednak, że Darwin nie był twórcą tej koncepcji; hierarchie ras tworzyli autorzy
działający jeszcze przed Darwinem, tacy jak Karol Linneusz, Johann Friedrich Blumenbach,
Georges Cuvier i Carl Gustav Carus, a Darwin jedynie przyjął koncepcję powszechnie w jego
czasach przyjmowaną w literaturze naukowej [15].

Teoria Piotra Kropotkina

Piotr Kropotkin w książce Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju opublikowanej w roku 1902
skrytykował tezy darwinizmu społecznego. Odwołując się do swoich obserwacji, dokonanych na
zwierzętach i ludziach, zauważa, że przedstawiona przez Darwina walka o byt wyraża się
zarówno w konkurowaniu osobników jednego gatunku o ograniczone zasoby środowiska, jak i
współpracą pomiędzy osobnikami. Swoje wnioski odniósł także do ludzi twierdząc, że tak jak
wojny i eksterminacja są zjawiskami istniejącymi naturalnie i powszechnie tak samo
powszechna jest wzajemna pomoc, która prowadzi do kreatywności i rozwoju[16]. Kropotkin
napisał[17]:

W świecie zwierzęcym widzimy, że ogromna większość gatunków żyje w społecznościach, i że

znajdują one w zgrupowaniach najlepszą obronę dla przetrwania: rozumianą oczywiście w
szeroko pojętym sensie darwinizmu – nie jako walkę o środki życiowe, ale jako walkę
przeciwko wszystkim naturalnym warunkom, które nie sprzyjają gatunkowi. Gatunki
zwierzęce, w których walka pojedynczych osobników została zredukowana do najwęższych
granic, i w których praktyka wzajemnej pomocy osiągnęła najwyższy rozwój, są zawsze
najliczniejsze, najlepiej prosperujące, i najbardziej otwarte na przyszły rozwój. Wzajemna
obrona istniejąca w takim przypadku, możliwość przeżycia do wieku starczego i gromadzenia
doświadczeń, wyższy poziom intelektualny i dalszy wzrost umiejętności socjalnych zapewniają
utrzymanie gatunku, jego rozszerzenie i następującą postępową ewolucję. Kontrastując,
gatunki niesocjalne są skazane na rozkład.

Koncepcje współpracy przedstawione przez Kropotkina i innych neodarwinistów znalazły także

potwierdzenie w królestwie roślin. W latach 80. XX wieku okryto istnienie sieci mikoryzowych,
umożliwiających wzajemną pomoc pomiędzy osobnikami tego samego a nawet różnych
gatunków[18] (zob. nieantagonistyczne interakcje międzygatunkowe, biocenoza, struktura
ekosystemu).

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Darwinizm

https://core.ac.uk/download/pdf/299330335.pdf
https://etyka.uw.edu.pl/index.php/etyka/article/download/950/1206/