Bariery w komunikacji

międzykulturowej

Maria Stojkow

2021
Bariery w komunikacji międzykulturowej
Autor/Autorka: Maria Stojkow

Umiejętne komunikowanie się dziś w dobie globalizacji staje się szczególnie istotne, gdyż coraz częściej komunikujemy się z
przedstawicielami innych kultur. Bardzo często jednak w tej komunikacji ponosimy porażkę. Skuteczna komunikacja nie jest
możliwa bez otwarcia się na odmienność drugiego człowieka, bez gotowości dostosowania swojego zachowania, tak aby
współpracować z nim oraz bez wyrozumiałości dla nieprzystosowanych do realiów naszej kultury obcokrajowców. Nasze sygnały
są błędnie odczytywane przez osoby, które nie znają naszej kultury i nie rozumieją kontekstu wypowiedzi. Bariery towarzyszące
komunikacji międzykulturowej mają swoje źródło w kulturze jednostek i grup uczestniczących w tym procesie oraz w różnicach
dzielących owe kultury. Im więcej wspólnych cech posiadają kultury osób komunikujących się, tym z większą swobodą przebiega
sam proces komunikowania się i pojawiają się zakłócenia mniej istotne dla komunikacji. Wpływ niewątpliwie wywierają określone
kompetencje lub częściej ich brak i konteksty.

Podstawowe błędy w komunikacji międzykulturowej:

1. Zakładanie podobieństw. Komunikując się z innymi, zakładamy, iż są oni podobni do nas, że rozumieją konkretne sytuacje
podobnie do nas, mają podobne oczekiwania i podobne kwestie uznają za pozytywne bądź negatywne [1].
2. Etnocentryzm. Etnocentryzm jest sposobem patrzenia na świat przez pryzmat własnej kultury. Wszystko jest analizowane w
perspektywie tego, co jest nam znane z naszej kultury i w odniesieniu do niej. To zjawisko blokuje proces komunikacyjny na
samym jego wstępie. Podejście zakładające relatywizm kulturowy w znaczny sposób może ułatwić proces skutecznej
komunikacji międzykulturowej [2].
3. Uprzedzenia i stereotypy. Najczęstszym błędem jest nadmierne ufanie stereotypom. Przekonania, jakie posiadamy na temat
innych, oparte na naszej wcześniej sformułowanej opinii, nie zawsze odzwierciedlają prawdę i stanowią główną przeszkodę
w komunikacji. Składają się z fragmentów informacji, które przechowujemy i wykorzystujemy, aby nadać sens temu, co
dzieje się wokół nas. Stereotypy etniczne są utrwalonymi, uproszczonymi i uogólnionymi przekonaniami dotyczącymi
typowych cech przedstawicieli danej grupy narodowościowej czy etnicznej [3].
4. Błędne odczytanie sygnałów niewerbalnych . Ponieważ gesty i mimika różnią się w zależności od kultury i nie są uniwersalne,
ludzie mogą je błędnie interpretować.
5. Nieznajomość języka i różnice językowe. Osoby, które nie mają tych samych kompetencji kulturowych i nie mówią w tym
samym języku, mogą mieć poważne trudności w komunikowaniu się. Nawet w tym samym języku różne konteksty mogą
powodować nieporozumienia między ludźmi. Przy komunikacji osób pochodzących z różnych kultur wybór języka
komunikacji ma istotne znaczenie i jest często związany ze stosunkiem dominacji. W sytuacji, gdy dla jednej ze stron język
komunikacji jest językiem ojczystym, druga strona, prezentująca niższą kompetencję językową, może ulegać przemocy
symbolicznej. Posługiwanie się trzecim językiem, obcym dla obu komunikujących się stron, może być zwrotem w stronę
budowania trzeciej kultury, a tym samym niwelowaniem bariery komunikacji (np. komunikacja w obrębie jednej firmy, gdzie
pracownikami są ludzie mówiący różnymi językami).
6. Skłonność do oceny . Skłonność do oceny może znacząco wpłynąć na proces komunikacji międzykulturowej. Najczęściej
popełnianymi błędami w wartościowaniu innych kultur jest normatywny szowinizm, arkadyzm i sceptycyzm. Pierwszy
przypadek to uznanie własnej kultury za najlepszą, a im bardziej oceniana kultura różni się od kultury oceniającego, tym jest
gorzej oceniana. Arkadyzm jest przeciwstawny normatywnemu szowinizmowi, jest on budowaniem wyobrażenia innego
jako nieskażonego niedoskonałościami własnej kultury, jest to idealizacja obcego i bezkrytycznego oceniania jako Arkadii. W
sytuacji, kiedy trzeba dokonać oceny obcej kultury, często pojawia się także sceptycyzm. Błąd ten popełniany jest wtedy,
gdy następuje koncentracja na opisie napotykanych zjawisk, bez jednoznacznego stanowiska wobec nich, rezygnacja z
własnej oceny i przyjęcie zastanego zjawiska bez zastrzeżeń [4].
7. Niepewność. Sposoby radzenia sobie z niepewnością zależą od kultury, z której się wywodzimy, zatem osoba pochodząca z
obcej nam kultury może stanowić dodatkowe źródło niepokoju [5].

Przełamywanie barier
Aby komunikacja międzykulturowa była skuteczna, powstałe bariery należy próbować przełamać. Jest to jedynie możliwe, jeśli
uczestnicy procesu komunikacyjnego włożą wysiłek w to, aby doprowadzić do sukcesu komunikacyjnego. Podstawowymi
kwestiami, które należy wziąć w tej kwestii pod uwagę, są:

1. Przełamywanie stereotypów. Założenia, które wszyscy posiadamy są naszymi subiektywnymi przekonaniami niż obiektywną
prawdą. Aby nasza komunikacja z osobami pochodzącymi z innych kultur była efektywna musimy je po prostu odrzucić.
2. Empatia. Próba wczucia się w sytuację interlokutora, zrozumienie miejsca w którym on się znajduje ułatwia docenienie i
zrozumienie jego punkt widzenia. #Zaangażowanie . Zaangażowanie innych w zadania lub decyzje buduje silne relacje,
ponieważ obejmuje różne punkty widzenia, co znacząco wpływa na komunikację społeczną, zwłaszcza w tym obszarze
kontaktu między przedstawicielami różnych kultur.
3. Odrzucenie mentalności stadnej. Mentalność stadna odnosi się do zamkniętego i jednowymiarowego podejścia.
Komunikacja międzykulturowa może istnieć tylko wtedy, gdy jesteśmy zachęcani do dzielenia się pomysłami i
doświadczeniami.
4. Unikanie zachowań agresywnych. Atakując kogoś personalnie, atakujemy jego kulturę, a tym samym jego godność. Geoffrey
Leech [6] proponuje zastosowanie reguły skromności i wskazuje, iż nie należy w sposób otwarty manifestować swojej
 przewagi nad rozmówcą.
5. Wiedza na temat innych kultur.

Należy postępować z szacunkiem i znać zasady zachowania stosowane w innych kulturach. Kompetencja międzykulturowa
obejmuje zarówno wiedzę, którą zdobywamy wraz z doświadczeniem, w toku nauki, która pozwala zrozumieć zachowania
komunikacyjne osób należących do danej kultury, jak i umiejętności, czyli zdolność do zachowania się tak, jak zachowują się ludzie
należący do tej konkretnej kultury [7] (zob. Kompetencje międzykulturowe).

ZADANIE

Zadanie 1:

Treść zadania:

Do każdego z wymienionych błędów spróbuj znaleźć przykłady zachowań, których byłeś/byłaś świadkiem.

ZADANIE

Zadanie 2:

Treść zadania:

Zastanów się nad własną wiedzą na temat kultur. Która z kultur jest ci najlepiej znana? Co o niej wiesz?

Publikacja udostępniona jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Pewne
prawa zastrzeżone na rzecz autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści publikacji pod
warunkiem wskazania autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej jako autorów oraz podania informacji o licencji tak długo, jak tylko
na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja. Pełny tekst licencji dostępny na stronie
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/.

Data generacji dokumentu: 2021-07-31 15:04:38

Oryginalny dokument dostępny pod adresem: https://pre-epodreczniki.open.agh.edu.pl/openagh-permalink.php?

link=b7687781c2587467c13c00657e3451aa

Bibliografia

1. Ociepka, B.: Komunikowanie międzynarodowe, Astrum, Wrocław 2002.

2. Matsumoto, D., Juang, L.: Psychologia międzykulturowa, Gdańskie Wydawinctwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
3. Bokszański, Z.: Stereotypy a kultura, Wydawnictwo FUNNA, Wrocław 2001.
4. Nussbaum, M. C.: W trosce o człowieczeństwo. Klasyczna obrona reformy kształcenia ogólnego, Wydawnictwo Naukowe
Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
5. Mikułowski Pomorski, J.: Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej , Kraków 1999.
6. Leech, G.: Principles of Pragmatics, Longman, London 1987.
7. Borden, G. A.: Orientacja kulturowa. Teoria służąca rozumieniu i badaniom komunikacji międzykulturowej. [W:] Kapciak, A.,
Korporowicz, L., Tyszka, A. (Red.), Komunikacja międzykulturowa. Zderzenia i spotkania, Instytut Kultury, Warszawa 1996.

Autor: Maria Stojkow