Komunikacja międzykulturowa

Część 2
Komunikacja
• Komunikacja wewnątrzkulturowa (intracultural) (porozumiewanie się
w obrębie danej kultury)

• Komunikacja interkulturowa (intercultural, cross-cultural)

Rodzaje komunikacji interkulturowej
• Komunikacja pomiędzykulturowa (intercultural) (praktyki
komunikacyjne w interakcjach pomiędzy przedstawicielami różnych
kultur narodowych, etnicznych zawodowych, generacyjnych)

• Komunikacja poprzezkulturowa (cross-cultural) (praktyki

komunikacyjne właściwe różnym grupom kulturowym)
Model Romana Jakobsona – typologia funkcji
języka
Silva, da, B., Bueno, A., Barbarosa, S. (2009). Designing for
Change: Engineering Adaptable and Adaptive User Interaction
by Focusing on User Goals. Conference: Proceedings of the 13th
International Conference on Human-Computer Interaction. Part
I: New Trends
Psychospołeczna natura działań komunikacyjnych
• Normy
• Ewolucja stosunków społecznych
• Intencje, motywacje, ambicje

Formy adresatywne - przykłady

Szkoła Palo Alto (the Palo Alto Group)
• Całościowe ujęcie zjawisk komunikacyjnych
• Wzajemne oddziaływanie partnerów
(zależność psychiczna, intelektualna)
• Mowa ciała - wzmocnienie
i ekspresywność

orkiestrowy model komunikacji

https://www.comunicologos.com/english-
version/theories/palo-alto-model/
Typologia gestów według Paula Ekmana i
Wallace’a Friesena
• Emblematy (niewerbalne substytuty konkretnych słów, np. machamy
komuś zamiast powiedzieć „do widzenia”)
• Ilustratory (komentarz do wypowiedzeń, wizualizacja, np. mówię idź
prosto i wskazuję palcem).
• Wskaźniki emocji (układ mimiczny, odpowiednie ułożenia i pozycji ciała)
• Regulatory konwersacji (odnoszą się do sposobów używania całego ciała,
np. dotykamy kogoś, by zwrócić jego uwagę)
• Adaptatory (świadczą o nastawieniu mówiącego wobec danej sytuacji, np.
skoro puka długopisem / macha nogą — jest zdenerwowany).
https://www.paulekman.com/wp-
content/uploads/2013/07/Emotional-And-Conversational-
Nonverbal-Signals.pdf
 Edward T. Hall
• Gestyka
• Mimika
• Proksemika (relacje przestrzenne
między komunikującymi się osobami)

Do 45 cm
45-121 cm
121-305 cm
Ponad 305 cm

https://www.slideshare.net/reimuelb/nonverbal-
communication-40097121
Chronemika – podejście do czasu jako
organizatora kultur

• Czas osobisty
• Czas mikro - postać polichroniczna (dopuszcza zmiany, niezbyt ścisłe
trzymanie się planów) i monochroniczna (dokładność, trzymanie się
procedur)
• Czas sakralny
• Czas świecki (świadome modelowanie czasu przez człowieka)
 Kultury wysokokontekstowe i niskokontekstowe
Kultura niskokontekstowa
• Komunikacja bezpośrednia
(fakty, dane)
• Gesty mniej istotne
• Jasny przekaz
• Mniej ozdobnych formuł
• Terminowość, plan,
organizacja
• Mniejsze znaczenie języka
ciała, stroju
• Traktowanie
indywidualistyczne
• Kultury wysokokontekstowe
postrzegane jako skryte,
nieszczere
Kultura wysokokontekstowa
• Komunikacja niewerbalna,
aluzyjna
• Komunikacja oszczędna, z
namysłem
• Nienarażanie rozmówcy na
utratę twarzy
• Domyślanie się znaczeń na
podstawie znajomości rytuałów
komunikacyjnych
• Dużą wagę odgrywa status
mówiącego, sytuacja,
okoliczności
• Kultury niskokontekstowe
postrzegane jako zbyt
bezpośrednie, nie szanujące
prywatności, niegrzeczne https://online.pointpark.edu/business/cultural-
differences-in-nonverbal-communication/
Przykłady - Polska
• kraj o umiarkowanym dystansie władzy – wiele tytułów w połączeniu z formą
pan/pani/państwo: pan doktor, pani profesor, pan dyrektor, a nawet pan
dozorca, pani sprzątaczka, na tabliczkach informacyjnych prośby w formie
nakazu lub zakazu: Nie palić
• kraj męski – rzadko używane słowo przepraszam, przekleństwa, rozmówcy często
się przerywa, rzadko pyta o zdanie, poglądy często są krytykowane
• kraj z wysokim poziomem unikania niepewności – narzekanie, dyskusje i głośne
zachowanie jako sposób na radzenie sobie z niepewnością
• kraj trochę bardziej indywidualistyczny niż kolektywistyczny – szczególnie młodsi
• Kraj bardziej wysokokontekstowy niż kraje anglosaskie
osoby starsze osoby młodsze

gdy częstują, rzadko przyjmują odmowę dwudziestolatek nie ponawia prośby, a jeśli to
Czego się napijesz? mówi: Na pewno? (Are you sure?)
Udało ci się, No, to ładnie, gratuluję. Chcesz coś do picia?
Super! No, gratulacje! Wierzbicka (1991: 43 - 44)
• w polskim wzmocnienia: strasznie, bardzo,
• w angielskim zwroty wyrażające niepewność: well, I mean, sort of.

Wierzbicka, A. 1991. Cross-Cultural Pragmatics The Semantics of

Human Interaction. Mouton de Gruyter, Berlin, Nowy Jork, s. 25 - 65.
Homework/zadanie domowe
Zięba, Anna. 2008. „Język a kultura. Komunikacja werbalna w
wybranych polskich, brytyjskich i amerykańskich programach
telewizyjnych”
„Language and culture. Verbal communication in selected Polish,
British and American TV programmes”

https://pressto.amu.edu.pl/index.php/il/article/viewFile/9235/8959
Abner, Natasha, Cooperrider, Kensy and Goldin-Meadow, Susan. 2015.
„Gesture for Linguists: A Handy Primer”.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4721265/