Derleyen: Doç - Dr. Selçuk ALP

Derleyen: Doç.Dr.
Selçuk ALP
KONULAR

 KARAR TEORİSİ
 OYUN KAVRAMI
 İKİ KİŞİLİ SIFIR TOPLAMLI OYUNLAR
 İKİ KİŞİLİ SABİT OLMAYAN TOPLAMLI OYUNLAR
 DİNAMİK OYUNLAR
 N KİŞİLİ OYUNLAR
 MARKOV ZİNCİRLERİ
 KARAR AĞAÇLARI İLE SINIFLANDIRMA
 OYUN TEORİSİNİN İKTİSAT ALANINDA
UYGULAMALARI
END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 2

İKİ KİŞİLİ SIFIR TOPLAMLI OYUNLAR

İki oyunculu sıfır toplamlı oyunlar, oyun teorisinin
karar problemin çözümünün (kesin sonuçlarının) her
zaman bulunduğu oyunlardır. Bu tür oyunlarda
çıkarları çatışan iki kişi ya da grup bulunmaktadır. Kişi
ya da gruplardan biri kazandığında, diğeri aynı
miktarda kayıp yaşayacaktır. Bu durumda iki tarafın
toplam kazancı sıfıra eşit olacaktır.


 İki kişili sıfır toplamlı oyunların en önemli
varsayımı, her oyuncunun rakibinin kendisinin
hangi stratejiyi seçeceği hakkında tam bilgisi
olmasının yanı sıra, kendisi için en iyi olan stratejiyi
seçme hakkına (yetkisine) sahip olduğu
varsayımıdır.


İki kişili sıfırlı toplamlı sonlu bir oyunda,
 Biri satır oyuncusu, diğer sütun oyuncusu olarak isimlendirilen iki adet
oyuncu vardır.
 Satır oyuncusu için m, sütun oyuncusu için n adet mümkün strateji
bulunmaktadır. Bu oyun m*n boyutlu oyun olarak isimlendirilir.
 Genellikle satır oyuncusunun stratejileri R1,R2, … ,Rm ile sütun
oyuncusunun stratejileri C1, C2, … , Cn ile gösterilmektedir. Oyuncuların
strateji seçimlerinin birleşimlerinden sonuçlanan kazanç ya da kayıpları
bilinmektedir. Satır başlıkları satır oyuncusunun Ri stratejileri, sütun
başlıkları sütün oyuncusunun Cj stratejileri olmak üzere bu değerler bir
tablo (matris) şeklinde yazılabilir. Bu tabloya ödül, ödeme, kazanç ya da
oyun matrisi denir.

Bir mxn oyununun, oyun matrisi aşağıdaki tablodaki gibi gösterilir.
Sütun Oyuncusunun İki kişili sıfır toplamlı bir oyunda

Satır Stratejileri
Oyuncusunu satır oyuncusunun Ri, sütun
n Stratejileri C1 C2 … Cj … Cn oyuncusunun Cj olarak ifade
edilen stratejilerin bulunduğu bir
R1 a11 a12 … a1j … a1n oyun matrisi, satır oyuncusuna
R2 a21 a22 … a2j … a2n göre düzenlenir ve aij satır
… … … … … … … oyuncusunun kazancını, aynı
Ri ai1 ai2 … aij … ain zamanda sütun oyuncusunun
… … … … … … … kaybını gösterir.
Rm am1 am2 … amj … amn


Örnek: Satır oyuncusunun iki, sütun oyuncusunun dört stratejisinin bulunduğu
bir oyunun, satır oyuncusunun kazançlarına göre düzenlenen oyun matrisi
aşağıda verilmiştir.
Sütun
Satır Oyuncusunun Oyuncusunun
Stratejileri Stratejileri
C1 C2 C3 C4
R1 3 -2 5 6
R2 2 1 -3 4
Satır oyuncunun R1, sütun oyuncunun C4 stratejilerini seçmeleri durumunda

satır oyuncusunun kazancı a14 elamanının değeri kadar yani 6 birim olacaktır. Bu
durum aynı zamanda sütun oyuncusunun 6 birim kaybetmesi anlamına
gelmektedir.

Örnek: Satır oyuncusunun iki, sütun oyuncusunun dört stratejisinin bulunduğu
bir oyunun, satır oyuncusunun kazançlarına göre düzenlenen oyun matrisi
aşağıda verilmiştir.
Sütun
Satır Oyuncusunun Oyuncusunun
Stratejileri Stratejileri
C1 C2 C3 C4
R1 3 -2 5 6
R2 2 1 -3 4
Satır oyuncunun R2, sütun oyuncunun C3 stratejilerini seçmeleri durumunda ise

satır oyuncusunun kazancı a23 elamanının değeri kadar olacaktır. a23 =-3 olduğu
için satır oyuncusunun -3 birim kazancı (3 birim kaybı) olacaktır. Bu durum aynı
zamanda sütun oyuncusunun -3 birim kaybetmesi (3 biri kazancı) anlamına
gelmektedir. END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 8

 İki kişili sıfır toplamlı bir oyunda her iki taraf kendisi
için en iyi stratejiyi belirlediğinde, bu strateji aynı
zamanda oyunun değeri ise oyunda tam strateji söz
konusudur. Tam Stratejili (Pure Strategy) oyunlarda,
oyunculardan her biri, diğerinin uygulayacağı
stratejileri dikkate almaksızın tek bir stratejiye
yönelerek kendi çıkarını en yüksek düzeye
çıkarabilmektedir. İki kişili sıfır toplamlı oyunların
oynama kuralı bu temel varsayıma dayanmaktadır.


 Örnek: Satır oyuncusu kazançlarına göre aşağıda verilmiş oyun matrisi için
bir tam stratejinin mevcut olup olmadığını inceleyiniz.
Satır Oyuncusunun Sütun Oyuncusunun

Stratejileri
Stratejileri C1 C2
R1 5 3
R2 2 1
 Satır oyuncusu her durumda R2 stratejisini oynamaktansa R1 stratejisini

oynamayı tercih edecektir. Satır oyuncusu, R1 stratejisini seçmekle rakibin
karşı hamleleri halinde en az 3 birim kazancı garanti etmektedir.
 Sütun oyuncusu, satır oyuncusunun rasyonel davranacağını dolayısıyla R1
stratejisini oynayacağını bilerek, daha az kaybetmek için C2 stratejisini, C1
stratejine tercih edecektir.

Sütun Oyuncusunun
Satır Oyuncusunun
Stratejileri
Stratejileri C1 C2
R1 5 3
R2 2 1
 Bu durum literatürde bir baskın strateji (dominant strategy) bulunması olarak
adlandırılmaktadır. Satır oyuncusu için R1 stratejisi R2 stratejisine göre baskın
stratejidir.
 Baskın stratejiler diğer stratejileri (mahkum stratejiler) elemesi sonucunda her iki
oyuncu için tek bir strateji seçilmesi söz konusu olduğu durumlarda bu strateji
ikilisine Tepe noktası (saddle point) adı verilmektedir.
 Tepe noktası bulunan bir oyunda oyunculardan herhangi biri tepe noktası dışında
bir strateji seçmesi, ancak kendi durumunu güçleştirmeye neden olacaktır.
 Yukarıdaki örnek için oyunun bir tepe noktası mevcut olup “3” birimdir.

Örnek: Satır oyuncusu kazançlarına göre aşağıda verilmiş oyun matrisi için bir
tam stratejinin mevcut olup olmadığını inceleyiniz.
Satır Sütun Oyuncusunun

Oyuncusunun Stratejileri
Stratejileri C1 C2 C3
R1 6 10 7
R2 9 12 4
R3 10 11 12


Çözüm : Baskın strateji olup olmadığı incelendiğinde sütun oyuncusunun C1
stratejisinin C2 stratejisine baskın olduğu görülebilir. Bu durumda C2 stratejisi
elenecektir.
Satır Sütun Oyuncusunun Satır Sütun Oyuncusunun

Oyuncusunun Stratejileri Oyuncusunun Stratejileri
Stratejileri C1 C2 C3 Stratejileri C1 C3
R1 6 10 7 R1 6 7
R2 9 12 4 R2 9 4
R3 10 11 12 R3 10 12


Yeni oyun matrisi dikkate alınarak baskın strateji olup olmadığı incelendiğinde
satır oyuncusunun R3 stratejisinin R1 stratejisine baskın olduğu görülebilir. Bu
durumda R1 stratejisi elenecektir.

Stratejileri C1 C3 Stratejileri C1 C3
R1 6 7 R2 9 4
R2 9 4 R3 10 12
R3 10 12


satır oyuncusunun R3 stratejisinin R2 stratejisine baskın olduğu görülebilir. Bu
durumda R2 stratejisi elenecektir.

Stratejileri C1 C3 Stratejileri C1 C3
R2 9 4 R3 10 12
R3 10 12


sütun oyuncusunun C1 stratejisinin C3 stratejisine baskın olduğu görülebilir. Bu
durumda C3 stratejisi elenecektir.
Satır Sütun Oyuncusunun Sütun

Oyuncusunun Stratejileri Satır
Oyuncusunun Oyuncusunun
Stratejileri C1 C3 Stratejileri
R3 10 12 Stratejileri C1
R3 10


Her iki oyuncu için birer uygun strateji kaldığı için, söz konusu oyunun tepe
noktası bulunmaktadır. Tepe noktası (R3, C1 ) olarak gösterilebilir. Bu durumda
oyunun değeri 10 birim olacaktır.
Bu sonuç, her iki oyuncu açısından en uygun sonucu Sütun oyuncusunun Satır
oyuncusuna 10 birim ödeme yapması gerektiği anlamına gelmektedir.
Satır Sütun Oyuncusunun Satır Sütun

Oyuncusunun Stratejileri Oyuncusunun Oyuncusunun
Stratejileri C1 C2 C3 Stratejileri
Stratejileri C1
R1 6 10 7
R2 9 12 4 R3 10
R3 10 11 12


tam stratejinin mevcut olup olmadığını inceleyiniz (Maximin-minimax
stratejilerini kullanılacak).

R1 6 10 7
R2 9 12 4
R3 10 11 12


Çözüm: Satır en küçükleri arasından en büyük (maximin) ile sütun en büyükleri
arasından en küçük (minimax) olan değerler bulunur.

Satır En
Stratejileri
Stratejileri Küçüğü
C1 C2 C3
R1 6 10 7 6 Satır en küçükleri
arasından en
R2 9 12 4 4
büyüğü seçilir.
R3 10 11 12 10
Sütun En Büyüğü 10 12 12 10=10
Sütun en büyükleri arasından
en küçüğü seçilir.
Oyunun tepe noktası :(R3,C1)

Oyunun sonucu: v=10


R1 16 8 7
R2 9 12 4
R3 10 11 2



Satır En
Stratejileri
C1 C2 C3
Satır en küçükleri
R1 16 8 7 7
arasından en
R2 9 12 4 4 büyüğü seçilir.
R3 10 11 2 2
Sütun En Büyüğü 16 12 7 7=7

Oyunun sonucu: v=7


R1 -3 -4 7
R2 2 -1 4
R3 9 -2 -6



Satır En
Stratejileri
C1 C2 C3
R1 -3 -4 7 -4 Satır en küçükleri
arasından en
R2 2 -1 4 -1
büyüğü seçilir.
R3 9 -2 -6 -6
Sütun En Büyüğü 9 -1 7 -1=-1

Oyunun sonucu: v=-1

Satır Sütun Oyuncusunun Stratejileri

Oyuncusunun
C1 C2 C3 C4
Stratejileri
R1 -8 7 2 3
R2 1 -6 -2 5
R3 7 5 3 4
R4 4 -4 -8 6


Oyuncusunun Stratejileri Satır En
Küçüğü
Stratejileri C1 C2 C3 C4
R1 -8 7 2 3 -8
R2 1 -6 -2 5 -6
R3 7 5 3 4 3
R4 4 -4 -8 6 -8
Sütun En
7 7 3 6 3=3
Büyüğü
Oyunun alt değeri: α=enb(-8, -6, 3, -8) = 3 Oyunun tepe noktası :(R3,C3)
α= β
Oyunun üst değeri: β=enk(7, 7, 3, 6) = 3 Oyunun sonucu: v=3


Oyuncusunun
C1 C2 C3 C4
Stratejileri
R1 8 -7 12 13
R2 1 6 -2 5
R3 10 5 -4 4


Küçüğü
R1 8 -7 12 13 -7
R2 1 6 -2 5 -2
R3 10 5 -4 4 -4
Sütun En
10 6 12 13 -2≠6
Büyüğü
Oyunun alt değeri: α=enb(-7, -2, -4) = -2 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.
Oyunun üst değeri: β=enk(10, 6, 12, 13) = 6

 Örnek. Satır oyuncusu sütun oyuncusuna göstermeden
elindeki kâğıda 1 ile 20 arasında bir sayı yazar ve sütun
oyuncusuna sayıyla ilgili olarak doğru ya da yalan söyler.
Sütun oyuncusu ya buna inanır ya da rakibinin doğru
söylemediğini düşünerek sayıyı kendisine göstermesini ister.
Satır oyuncusu suçsuz yere suçlanması durumunda sütun
oyuncusu satır oyuncusuna 15 TL öder. Sütun oyuncusunun
satır oyuncusunun kendisine yalan söylediğini doğru tespit
etmesi durumundaki kazancı 20 TL’dir. Sütun oyuncusu satır
oyuncusunun doğru söylediğini kabul ederse satır oyuncusu
sütun oyuncusuna 5 TL öder. Satır oyuncusu yalan söylediği
halde sütun oyuncusu buna inanırsa satır oyuncusuna 5 TL
kazanır. Oyun matrisini düzenleyiniz ve oyuncuların tam
stratejilerini bulunuz.

 Çözüm. Satır oyuncusunun doğru ya da yalan söylemek gibi iki stratejisi
vardır. Sütun oyuncusunun ise satır oyuncusuna inanmak ya da
inanmamak gibi iki stratejisi vardır. Dolayısıyla oyun 2x2 boyutundadır.
Bu belirlemenin ardından düzenlenen ödemeler matrisi aşağıda verilmiştir.
Satır Sütun Oyuncusu

Oyuncusu Stratejileri
Stratejileri İnanmak İnanmamak
Doğru
-5 15
Söylemek
Yalan
5 -20
Söylemek


 Çözüm. Daha sonra sütun en büyüklerinden oluşan satır ve satır en
küçüklerinden oluşan sütun da tabloya eklenmiştir.
Satır Oyuncusu
Sütun Oyuncusu Stratejileri Satır En
Stratejileri
Küçüğü
İnanmak İnanmamak
Doğru Söylemek -5 15 -5
Yalan Söylemek 5 -20 -20
Sütun En Büyüğü 5 15 -5≠5
Oyunun alt değeri: α=enb(-5, -20) = -5 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.

Oyunun üst değeri: β=enk(5, 15) = 5


 Örnek. İki oyuncunun taş, kâğıt ya da makas
demektedir. Söylenen kelimeler aynı olduğunda
beraberlik söz konusu olmaktadır. Aksi halde,
diğerinden daha güçlü olan nesnenin adını söyleyen
oyuncu rakibinden 1 TL almaktadır. Makas kağıdı
kestiğinden makas kağıttan, kağıt taşı sardığından
kağıt taştan, taş makası kırdığından taş makastan
güçlüdür. Oyunun kazanç matrisini düzenleyerek
oyuncuların tam stratejilerini belirleyiniz.


 Çözüm. Her iki oyuncunun aynı anda taş, kağıt ya da makas demek olmak
üzere üçer stratejisi vardır. Yani oyun 3x3 boyutundadır. Buna göre
ödemeler matrisi aşağıdaki gibi düzenlenecektir.
Satır Oyuncusu
Sütun Oyuncusu Stratejileri
Stratejileri
Taş Kâğıt Makas
Taş 0 -1 1
Kâğıt 1 0 -1
Makas -1 1 0


 Çözüm. Daha sonra sütun en büyüklerinden oluşan satır ve satır en
küçüklerinden oluşan sütun da tabloya eklenmiştir.
Satır Oyuncusu
Sütun Oyuncusu Stratejileri Satır En
Stratejileri
Küçüğü
Taş Kâğıt Makas
Taş 0 -1 1 -1
Kâğıt 1 0 -1 -1
Makas -1 1 0 -1
Sütun En Büyüğü 1 1 1 -1≠1
Oyunun alt değeri: α=enb(-1, -1, -1) = -1 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.
Oyunun üst değeri: β=enk(1, 1, 1) = 1


 Bir oyunda yer alan stratejilerden; bir strateji, diğer
stratejilerle kıyaslandığında herhangi birinden her
bakımdan üstün (baskın) ise bu oyunda bir Üstün
(Baskın) Strateji vardır. Baskın strateji, baskın
olduğu stratejiyi eleyecektir.


Örnek. Aşağıdaki kazanç matrisinde üstün stratejiler olup olmadığını
belirleyiniz.
II. Oyuncu
Stratejiler A1 A2 A3
I.Oyuncu
S1 2000 4000 8000

S2 2000 0 10000
S3 0 2000 -2000

II. Oyuncu

I.Oyuncu
S1 2000 4000 8000

S2 2000 0 10000
S3 0 2000 -2000
Oyun matrisine göre; I. oyuncu S1’i oynarsa rakibin oynayacağı stratejiye
bağlı olarak olası kazançları (2000; 4000; 8000) birim olacaktır. I. oyuncu
için S3’ü (0; 2000; -2000) oynamaktansa S1’i oynamak her durumda
(2000>=0; 4000>=2000; 8000>=-2000) daha kazançlıdır. Bu durumda, I.
oyuncu için, karşı taraf hangi strateji ile cevap verirse versin, S1
stratejisinin sağlayacağı kazanç, her durumda S3’ten yüksektir. Bu
koşullar altında, rasyonel olduğu varsayılan I. oyuncu hiçbir zaman S3’e
yönelmemelidir. S1, S3’e göre bir baskın (üstün-dominant) stratejidir. S1,
S3’ü eler. Bu durumda oyunumuzun yeni hali aşağıdaki gibi olacaktır.

II. Oyuncu
I.Oyuncu S1 2000 4000 8000
S2 2000 0 10000
Oyun matrisine göre; II. Oyuncunun oynayabileceği stratejiler A1, A2, A3’tür.
A1 ve A2 arasında bir üstünlük ilişkisi yoktur. A1 ile A3 kıyaslanırsa, A1’in
A3’e göre baskındır. Çünkü matristeki değerler ödeme değerleridir ve II.
oyuncu için A3’ü oynamaktansa A1’i oynamak her durumda daha az zararlıdır
(2000<=8000; 2000<=10000). Bu durumda, II. oyuncu için, karşı taraf hangi
strateji ile cevap verirse versin, A3 stratejisinin katlanacağı maliyet, her
durumda A1’ten daha düşüktür. Bu koşullar altında, rasyonel olduğu
varsayılan II. oyuncu hiçbir zaman A3’e yönelmemelidir. A1, A3’e göre bir
baskın (üstün-dominant) stratejidir. A1, A3’ü eler. Bu durumda oyunumuzun
yeni hali aşağıdaki gibi olacaktır.
II. Oyuncu

Stratejiler A1 A2
I.Oyuncu S1 2000 4000
S2 2000 0
I. oyuncu açısından, kalan stratejileri dikkate alıp, alternatifler tekrar gözden
geçirildiğinde baskın strateji olup incelendiğinde S2’i (2000; 0) oynamaktansa
S1’i oynamak her durumda daha kazançlıdır (2000>=2000; 4000>=0). Bu
durumda, I. oyuncu için, karşı taraf hangi strateji ile cevap verirse versin, S1
stratejisinin sağlayacağı kazanç, her durumda S2’den yüksektir. Bu koşullar
altında, rasyonel olduğu varsayılan I. oyuncu hiçbir zaman S2’e
yönelmemelidir. S1, S2’e göre bir baskın (üstün-dominant) stratejidir. S1, S2’ü
eler. Bu durumda oyunumuzun yeni hali aşağıdaki gibi olacaktır.

II. Oyuncu

Stratejiler A1 A2
I.Oyuncu
S1 2000 4000
Yeni oluşan matrise göre I. oyuncunun S1’i oynamak dışında bir seçeneği yoktur.
II. oyuncunun seçenekleri ise; S1’i oynaması durumunda 2000 birim maliyet veya
S2’yi oynaması durumunda 4000 birim maliyettir. Bunlardan S2 stratejisi baskın
stratejidir.
II. Oyuncu
Stratejiler A1
I.Oyuncu
S1 2000
 Bu koşullar altında I. oyuncu S1, II. oyuncu A1 stratejilerini uygulayacaktır.
Sonuçta I. oyuncu 2000 birim kazanç; buna karşılık II. oyuncu 2000 birim
maliyetle karşılaşacaktır.
 v=2000 birim


Oyuncusunun
C1 C2 C3 C4
Stratejileri
R1 1 0 3 1
R2 7 -1 6 3
R3 -3 0 5 1
R4 2 3 4 5


Küçüğü
R1 1 0 3 1 0
R2 7 -1 6 3 -1
R3 -3 0 5 1 -3
R4 2 3 4 5 2
Sütun En
7 3 6 5 2≠3
Büyüğü
Oyunun alt değeri: α=enb(0, -1, -3, 2) = 2 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.
Satır

Sütun Oyuncusunun Stratejileri
Oyuncusunun
C1 C2 C3 C4
Stratejileri
R1 1 0 3 1
R2 7 -1 6 3
R3 -3 0 5 1
R4 2 3 4 5
Çözüm. Oyunun alt ve üst değeri eşit olmadığı için oyunun tepe noktası
yoktur. Oyunun boyutunun indirgenip indirgenemeyeceği inceleyelim. R1
satırının her bir elamanı R4 satırının bire bir karşılık gelen her elemanından
küçüktür. Yani, R1 her zaman R4’den daha az karlıdır. Bu nedenle satır
oyuncusu R1 stratejisini asla kullanmayacaktır. Bu durumda, R4 stratejisi R1
stratejisine üstündür ve R4 elenir. Bu durumda oyun matrisi aşağıdaki gibi
belirlenmiş olur.
Satır

Oyuncusunun
C1 C2 C3 C4
Stratejileri
R2 7 -1 6 3
R3 -3 0 5 1
R4 2 3 4 5
R1 stratejisi elendikten sonra oyun matrisinin yukarıdaki gibi

olacaktır. Bu matris için oyunun alt ve üst değerlerini
hesaplayalım.


Satır en küçükleri arasından en büyük (maximin) ile sütun en büyükleri arasından
en küçük (minimax) olan değerler bulunur.
Küçüğü
R2 7 -1 6 3 -1
R3 -3 0 5 1 -3
R4 2 3 4 5 2
Sütun En
7 3 6 5 2≠3
Büyüğü
Oyunun alt değeri: α=enb(-1, -3, 2) = 2 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.

Satır

Oyuncusunun
C1 C2 C3 C4
Stratejileri
R2 7 -1 6 3
R3 -3 0 5 1
R4 2 3 4 5
Yeni matrisin C3 sütununun elemanları C2 sütununun karşılıklı

elemanlarından büyük olduğu görülebilir. C3, C2 ‘den daha az
yüksek maliyete neden olacağından sütun oyuncusu C3
stratejisini asla kullanmayacaktır. Bu nedenle C2 stratejisine
mahkum olan C3 stratejisini devre dışı bırakacaktır. Bu durumda
oyun matrisi aşağıdaki gibi belirlenmiş olur.


R2 7 -1 3
R3 -3 0 1
R4 2 3 5
C3 stratejisi elendikten sonra oyun matrisinin yukarıdaki gibi

hesaplayalım.


Satır en küçükleri arasından en büyük (maximin) ile sütun en büyükleri arasından
en küçük (minimax) olan değerler bulunur.
Satır Sütun
Oyuncusunun Oyuncusunun Satır En
R2 7 -1 3 -1
R3 -3 0 1 -3
R4 2 3 5 2
Sütun En
7 3 5 2≠3
Büyüğü
Oyunun alt değeri: α=enb(-1, -3, 2) = 2 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.

Oyunun üst değeri: β=enk(7, 3, 5) = 3


R2 7 -1 3
R3 -3 0 1
R4 2 3 5
3x3 boyutuna indirgenen oyunun daha da indirgenip
indirgenemeyeceği üzerinde duralım. Yukarıdaki tablo
incelendiğinde C4 sütun elemanlarının C2 sütununun karşılıklı
elemanlarından büyük olduğu görülebilir. Bu nedenle C4 devre dışı
bırakılmalıdır. Bu elemeyle oyun en basit durumu olan ve aşağıdaki
tabloda gösterilen 3x2 boyutuna indirgenmiş olur. Bu durumda oyun
matrisi aşağıdaki gibi belirlenmiş olur.
Sütun

Satır
Oyuncusunun Oyuncusunun
Stratejileri
Stratejileri C C
1 2
R2 7 -1
R3 -3 0
R4 2 3
C4 stratejisi elendikten sonra oyun matrisinin yukarıdaki gibi

hesaplayalım.

Sütun

Satır Oyuncusunun Oyuncusunun Satır En
Stratejileri Stratejileri Küçüğü
C1 C2
R2 7 -1 -1
R3 -3 0 -3
R4 2 3 2
Sütun En Büyüğü 7 3 2≠3
Bilindiği gibi 4x4 boyutundaki orijinal oyun matrisinden alt değer
2, üst değer 3 olarak belirlenmiş ve tepe noktasının olmadığı
kararlaştırılmıştır. İndirgenmiş matrisin yer aldığı tablonun son
gözesinde gösterildiği gibi oyunun alt değeri tekrar 2, üst
değerleri yine 3 olarak belirlenmiştir. Özetle indirgeme oyununun
alt ve üst değerlerinde herhangi bir değişikliğe yol açmamıştır. Bu
bir kuraldır. END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 50

 Bir oyun matrisindeki bir sütunun tüm elemanlarının değerleri,
diğer bir sütunun karşılıklı elemanların tümünün değerlerine,
aynı şekilde bir satırın tüm elemanlarının diğer bir satırın
karşılıklı elemanların tümünün değerlerine eşit ise bu tür
stratejilere eş stratejiler olarak adlandırılmaktadır.
 Eş strateji bulunun oyuncular bu stratejilerden hangisini seçerse
seçsin oyuncuya sağlayacağı kazanç ya da katlanacağı maliyet
eşit olacaktır ve oyunun genel sonucunu etkilemeyecektir.
 Eş stratejiler oyunun başlangıç matrisinde ortaya çıkabileceği
gibi baskın stratejilerin mahkum stratejileri elemesi sonucu
ortaya çıkan yeni oyun matrisinde de ortaya çıkabilir.


 Aşağıdaki kazanç matrisine sahip iki kişili sıfır
toplamlı boyutlu oyununun üstün stratejiler
bulunup bulunmadığını belirleyiniz.
R1 3 4 3 4
R2 2 6 2 4
R3 5 2 5 6
R4 4 1 3 8



Satır En
Stratejileri
C1 C2 C3 C4
R1 3 4 3 4 3
R2 2 6 2 4 2
R3 5 2 5 6 2
R4 4 1 3 8 1
Sütun En Büyüğü 5 6 5 8 3≠5
Oyunun alt değeri: α=enb(3, 2, 2, 1) = 3 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.



R1 3 4 3 4
R2 2 6 2 4
R3 5 2 5 6
R4 4 1 3 8
Üstün strateji olup olmadığı incelendiğinde sütun oyuncusu için C3

stratejisinin C4 stratejisine üstün olduğu (3<4; 2<4; 5<6; 3<8) görülecektir.
C4 stratejisi, C3 stratejisi tarafından elenecektir. Bu durumda



R1 3 4 3
R2 2 6 2
R3 5 2 5
R4 4 1 3
Yeni oyun matrisinde üstün strateji olup olmadığı incelendiğinde satır

oyuncusu için R3 stratejisinin R4 stratejisine üstün olduğu (5>4; 2>1; 5>3)
görülecektir. R3 stratejisi, R4 stratejisini eleyecektir. Bu durumda,


R1 3 4 3
R2 2 6 2
R3 5 2 5
Yeni oyun matrisinde üstün strateji olup olmadığı incelendiğinde C1 ve

C3 stratejisine karşılıklı tüm elemanlarının değerlerinin birbirleriyle aynı
olduğu görülecektir. Sütun oyuncusu açısından bu iki stratejiyi oynamak
arasında fark yoktur. Bu durumda oyun matrisi aşağıdaki gibi ifade
edilebilir.


Sütun
Satır
Oyuncusunun
Oyuncusunun
Stratejileri
Stratejileri
C1 C2
R1 3 4
R2 2 6
R3 5 2
Yeni oyun matrisinde üstün strateji kalmadığı görülmektedir.

Bu noktadan itibaren karma stratejilerin belirlenmesi gerekmektedir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR



AHLATÇIOĞLU Mehmet ve TİRYAKİ Fatma, Oyunlar Teorisi, YTÜ Basım-Yayın Merkezi, İstanbul, 1998.
ALP Selçuk, ÖZ Ersoy ve AŞKIN Öyküm Esra, Oyun Teorisi ve Türkiye Turizm Sektörü Üzerine Bir Uygulama,
Umuttepe Yayınları, 2020.
 BAĞIRKAN Şemsettin, Karar Verme, Der Yayınları, İstanbul, 1983.
 CİNEMRE Nalan, Yöneylem Araştırması, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2. Baskı, İstanbul, 2004.
 DOĞAN İbrahim, Yöneylem Araştırması Teknikleri, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul, 1994.
 GUSEONOV Khalik G., AKYAR Emrah ve DÜZCE Serkan A. Oyun Teorisi (Çatışma ve Anlaşmanın Matematiksel
Modelleri), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
 KARABACAK Hakan, Oyun Teorisi (Oyunlar – Kavramlar – Stratejiler), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016
 KARAKOYUNLU Yımaz, Doğrusal Programlama ve Oyun Teorisi, Bursa İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını No. 7,
Ankara, 1973.
 ÖZARI Çiğdem, TUTAN Kemal Kağan ve ULUSOY Veysel, Oyun Teorisi, Pegem Akademi, Ankara, 2016
 ÖZKAN Şule, Yöneylem Araştırması (Nicel Karar Teknikleri), Nobel Yayıncılık, Genişletilmiş 3. Basım, Ankara, 2012.
 ÖZKAN Yalçın, Veri Madenciliği Yöntemleri, Papatya Yayıncılık Eğitim, İstanbul, 2008.
 ÖZTÜRK Ahmet, Yöneylem Araştırması, Ekin Kitabevi Yayınları, 5. Baskı, Bursa, 1997.
 ÖZTÜRK Sevinç, “2003 Sonrası Türkiye-İran İlişkilerinin Oyun Teorisi Yaklaşımıyla Analizi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi: Genel Kurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul, 2011.
 TAHA Hamdy A., Yöneylem Araştırması, Literatür Yayıncılık 6. Basımdan Çeviri (Çeviren ve Uyarlayanlar: Ş. Alp BARAY
ve Şakir Esnaf), İstanbul, 2000.
 TİMOR Mehpare, Yöneylem Araştırması, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2010.
 TURANLI Münevver, Pazarlama Yönetiminde Karar Alma, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2. Baskı, İstanbul, 1988.
 YILMAZ Ensar, Oyun Teorisi, Literatür Yayınları, Gözden Geçirilmiş 2. Basım, İstanbul, 2012.

Derleyen: Doç - Dr. Selçuk ALP

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Derleyen: Doç - Dr. Selçuk ALP

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Derleyen: Doç.Dr.

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 2

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 3

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 4

Sütun Oyuncusunun İki kişili sıfır toplamlı bir oyunda

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 6

Satır oyuncunun R1, sütun oyuncunun C4 stratejilerini seçmeleri durumunda

Satır oyuncunun R2, sütun oyuncunun C3 stratejilerini seçmeleri durumunda ise

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 9

Satır Oyuncusunun Sütun Oyuncusunun

 Satır oyuncusu her durumda R2 stratejisini oynamaktansa R1 stratejisini

Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 12

Satır Sütun Oyuncusunun Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 13

Satır Sütun Oyuncusunun Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 14

Satır Sütun Oyuncusunun Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 15

Satır Sütun Oyuncusunun Sütun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 16

Satır Sütun Oyuncusunun Satır Sütun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 17

Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 18

Satır Oyuncusunun Sütun Oyuncusunun

Oyunun tepe noktası :(R3,C1)

Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 20

Satır Oyuncusunun Sütun Oyuncusunun

Oyunun tepe noktası :(R1,C3)

Satır Sütun Oyuncusunun

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 22

Satır Oyuncusunun Sütun Oyuncusunun

Oyunun tepe noktası :(R2,C2)

Satır Sütun Oyuncusunun Stratejileri

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 24

Satır Sütun Oyuncusunun Stratejileri

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 26

Satır Sütun Oyuncusu

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 29

Oyunun alt değeri: α=enb(-5, -20) = -5 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 30

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 31

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 32

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 33

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 34

S1 2000 4000 8000

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 35

S1 2000 4000 8000

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 38

Satır Sütun Oyuncusunun Stratejileri

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 40

R1 stratejisi elendikten sonra oyun matrisinin yukarıdaki gibi

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 43

Oyunun alt değeri: α=enb(-1, -3, 2) = 2 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.

Yeni matrisin C3 sütununun elemanları C2 sütununun karşılıklı

Satır Sütun Oyuncusunun

C3 stratejisi elendikten sonra oyun matrisinin yukarıdaki gibi

END3860 Oyun Teorisi ve Stratejileri 46

Oyunun alt değeri: α=enb(-1, -3, 2) = 2 α≠ β Oyunun tepe noktası yoktur.

Satır Sütun Oyuncusunun

C4 stratejisi elendikten sonra oyun matrisinin yukarıdaki gibi