Οικονομική Γεωγραφία Αναστασία Στρατηγέα ΕΜΠ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Αναστασία Στρατηγέα
Αναπλ. Καθηγ. Ε.Μ.Π.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΟΧΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ &
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Οικονομική
Μέθοδοι & Γεωγραφία Χωροταξική
Εφαρμογές Πολιτική &
Χωροταξικού Περιφερειακή
Σχεδιασμού Ανάπτυξη
ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ
Θεωρία & Μέθοδοι Αξιολόγηση στο

Συμμετοχικού Σχεδιασμού Σχεδιασμό του Χώρου
Λήψη απόφασης
Χάραξη πολιτικής 3
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Μελέτη των Γνώση – καταγραφή

οικονομικών συστημάτων γήινου περιβάλλοντος και
των χαρακτηριστικών του
(πόροι, περιορισμοί κ.ά.)
4
ΦΥΣΗ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΧΩΡΟΣ
ΖΗΤΗΜΑΤΑ
 Επιλογή θέσης χωροθέτησης δραστηριότητας
 Ποιές δραστηριότητες αναπτύσσονται και που
 Επιπτώσεις από τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων
 Αλληλεπίδραση μεταξύ δραστηριοτήτων και χώρου κ.ά.
ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

5
ΦΥΣΗ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ
Εξωγενείς π.χ. πληθυσμός, τεχνολογία, καινοτομία,

επιδράσεις καταναλωτικά πρότυπα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ Οικονομικές
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Αποφάσεις
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
ΧΩΡΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ
6
ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
Κατανόηση της
διαδικασίας διαμόρφωσης των
χωρικών δομών
(πόλεις, περιφέρειες κ.λπ.)
μέσα από τις
επιλογές του τόπου εγκατάστασης
των οικονομικών δραστηριοτήτων
και τις
επιλογές ατόμων και φορέων
σε ζητήματα καθημερινών αποφάσεων

7
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: σειρά διαλέξεων που

παρέχουν τη θεωρητική γνωστική υποδομή στο
αντικείμενο της Οικονομικής Γεωγραφίας
 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΜΕΡΟΣ: εξοικείωση

σπουδαστών σε μεθόδους και εργαλεία που
σχετίζονται με την επίλυση προβλημάτων στο
πλαίσιο της Οικονομικής Γεωγραφίας και της
Θεωρίας Αποφάσεων γενικότερα (4 Ασκήσεις)
8
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΝΟΤΗΤΕΣ
I. Εισαγωγικές Έννοιες: Η Γεωγραφική Προσέγγιση. Βασικές
Έννοιες - Αρχές της Οικονομίας. Εισαγωγή στην Οικονομική
Γεωγραφία.
II. Απλουστευμένα Μοντέλα Ανάλυσης Χώρου: Θεωρία

Κεντρικών Τόπων Christaller / Lösch. Μοντέλα Ιεράρχησης
Δικτύου Αστικών Κέντρων.
III.Θεωρίες Ανάλυσης Χώρου: Χωρική Διαφοροποίηση

Συντελεστών Παραγωγής. Κόστος Μεταφοράς. Κόστος
Παραγωγής. Ζήτηση. Οικονομίες Κλίμακας. Θεωρία Λήψης
Αποφάσεων στη Χωροθέτηση Δραστηριοτήτων. Θεωρία
Συμπεριφοράς.
IV. Ανάλυση Εξέλιξης Χωρικών Δομών: Το περιφερειακό

πρόβλημα. Θεωρίες Περιφερειακής Ανάπτυξης. Ο Ρόλος της
Τεχνολογίας. Επιχειρηματικότητα.
9
ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΝΟΤΗΤΕΣ
 ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: αναφέρεται σε μεθόδους

οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα ιεράρχισης
επιλογών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων
(πολυκριτηριακή ανάλυση) – Μακροεπίπεδο
(3 ασκήσεις)
 ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: εμβαθύνει στις μελέτες

σκοπιμότητας σαν εργαλείων στήριξης
επενδυτικών αποφάσεων – Μικροεπίπεδο
(1 άσκηση)
10
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ
ΕΝΝΟΙΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Γεωγραφία.


Παραγωγής. Ζήτηση. Οικονομίες Κλίμακας. Θεωρία

3
1. Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
OΡΙΣΜΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
Η Γεωγραφία ΔΕΝ εστιάζει στη μελέτη

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ
ενός αντικειμένου αυτού καθεαυτού

ΑΛΛΑ
αποτελεί ενός είδους προσέγγιση στη
μελέτη του αντικειμένου αυτού
5
OΡΙΣΜΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ
ΕΜΦΑΣΗ στη
ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
των φαινομένων που εξετάζει
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
 ΠΟΥ είναι χωροθετημένο το αντικείμενο μελέτης?
 ΓΙΑΤΙ είναι χωροθετημένο με αυτό τον τρόπο?
 ΠΩΣ επηρεάζει η χωροθέτηση αυτή (επιπτώσεις)?
6
Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΑΝΑΛΥΣΗ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΧΩΡΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ
Τ Α Ξ Ι Ν Ο Μ Η Σ Η
 Φυσική Γεωγραφία: έμφαση στη φυσική διάσταση (κατανομή

χαρακτηριστικών του χώρου - εδάφη, υδάτινοι πόροι, βλάστηση)
 Ανθρωπογεωγραφία: έμφαση στην κοινωνική διάσταση (πως

και γιατί άτομα/δραστηριότητες κατανέμονται στο χώρο)
 Πολιτική γεωγραφία: έμφαση στην πολιτική διάσταση στη

διαμόρφωση των χωρικών προτύπων
 Ιστορική γεωγραφία: έμφαση στην ιστορική διάσταση στη

διαμόρφωση των χωρικών προτύπων
 Οικονομική γεωγραφία: ανάλυση-ερμηνεία προτύπου

χωροθέτησης δραστηριοτήτων – διαμόρφωση χωρικής δομής
7
ΜΙΑ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Αστική
ΧΩΡΟΣ Γεωγραφία
Μαθηματική
Γεωγραφία
Μαθηματικά
8

ΜΙΑ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Τα εννοιολογικά όρια ανάμεσα σε:

 Οικονομική Γεωγραφία
 Πολιτική Γεωγραφία
 Κοινωνική Γεωγραφία
 Ιστορική Γεωγραφία κ.λπ.
τείνουν να αλληλοεπικαλύπτονται
ΔΕΝ υπάρχουν αυτόνομες οικονομικές σχέσεις,

δηλαδή σχέσεις έξω από το κοινωνικό, πολιτικό,
ιστορικό, πολιτιστικό κ.ά. περιεχόμενο
(Κουρλιούρος, 2011) 9
ΣΥΝΗΘΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΟΥ
 Ποιές οι σχέσεις των ανθρώπων με το

περιβάλλον τους? (οικολογική οργάνωση)
 Υπάρχουν ομοιογενείς περιοχές που

δημιουργούν περιφέρειες?
ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ
(περιφερειοποίηση)
 Ποιά η θέση και η οργάνωση ατόμων /

δραστηριοτήτων στο χώρο? (χωρική
οργάνωση)
 Μπορούν να προταθούν λύσεις σε ορισμένα

προβλήματα του χώρου αυτού? (προτάσεις
παρέμβασης)
(Κουτσόπουλος, 1990) 10
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
Μελέτη της εμφάνισης και ερμηνείας

Που? των διαφόρων φαινομένων
Γιατί? με ΕΜΦΑΣΗ στη
Πως?
ΧΩΡΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
 Πρότυπο μετακινήσεων σε μία αστική περιοχή
 Πρότυπα χωροθέτησης επιχειρήσεων
11
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
Μελέτη της
ΔΟΜΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
των χωρικών συστημάτων
μέσα στα οποία
λαμβάνουν χώρα διάφορα ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

και παίρνονται ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
που ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ αλλά και ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ

από τη χωρική δομή
12
ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Πολυπλοκότητα που εμπεριέχεται στα χωρικά

συστήματα που εξετάζει ο γεωγράφος
Αλληλεπίδραση ανάμεσα στα επιμέρους στοιχεία

των χωρικών συστημάτων
ΧΩΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Αλληλεπιδράσεις κοινωνικών,
οικονομικών & φυσικών μεταβλητών
13
2. ΒΑΣΙΚΕΣ
ΕΝΝΟΙΕΣ - ΑΡΧΕΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
14
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Ελαστικότητα
ΑΝΑΓΚΕΣ Ζήτησης
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
ΖΗΤΗΣΗ
ΑΓΟΡΑ ΤΙΜΗ
ΑΓΑΘΑ -
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Ελαστικότητα ΠΡΟΣΦΟΡΑ
Προσφοράς
ΣΤΕΝΟΤΗΤΑ
ΣΠΑΝΙΟΤΗΤΑ ΠΟΡΩΝ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
15
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ των
ατόμων σε σχέση με: ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
 την παραγωγή  Τι θα παραχθεί;
 την κατανομή και  Πώς θα παραχθεί;
 την κατανάλωση  Για ποιον θα παραχθεί;
αγαθών και υπηρεσιών
(McConnell, 1993)
Αγαθά και
υπηρεσίες
ΠΡΟΒΛΗΜΑ
 Διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες
 Στενότητα πόρων
16
Ανάγκες «ύπαρξης»
Ανάγκες «πολιτισμού»
ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
εν δυνάμει ζήτηση
ζήτηση
Ανθρώπινες Αγαθά και

ανάγκες υπηρεσίες
Επιχειρήσεις
προσφορά
17
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΓΑΘΩΝ
ΑΓΑΘΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΑ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
υπόσταση ΥΛΙΚΑ ΑΫΛΑ
διάρκεια χρήσης ΔΙΑΡΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΑ
σκοπός χρήσης ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΑ
18
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΓΑΘΩΝ-ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
Μέσα παραγωγής ή συντελεστές παραγωγής
 Κεφάλαιο (παραγωγικά μέσα)

 Εργασία
 Γη (φυσικοί πόροι, ορυκτοί πόροι, κ.λπ.)
Τεχνολογία
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Παραγόμενο
προϊόν Ο O = f (Kεφ, Eργ, Γη)
ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ζητήματα
Στενότητα-σπανιότητα
συντελεστών παραγωγής
Επιλογής
19
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΓΑΘΩΝ-ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
 Αύξηση διαθέσιμων ΠΟΡΩΝ
Υ  ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ – βελτίωση
Αγροτικά
παραγωγικής διαδικασίας
προϊόντα
Ymax  ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Πρότυπο
παραγωγής
Χmax Χ
Βιομηχανικά
Καμπύλη παραγωγικών προϊόντα
δυνατοτήτων
20
ΑΤΟΜΑ – ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΑΤΟΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
 Πόσο μέρος του εισοδήματος Τι προϊόν θα παράγουν

 θα καταναλώσουν
 θα αποταμιεύσουν  Σε τι ποσότητα
 Μέρος που θα καταναλώσουν Που θα χωροθετηθούν

 σε τι προϊόντα
 σε τι ποσότητες  Σε ποιά τιμή θα
πωλήσουν το προϊόν τους
 Μέρος που αποταμιεύουν:
 πότε θα χρησιμοποιηθεί  Ποιά τεχνολογία θα
 για ποιό σκοπό χρησιμοποιηθεί
21
ΑΝΑΓΚΕΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ
ΖΗΤΗΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

που είναι διατεθειμένος να που είναι διατεθειμένος να
αγοράσει ο καταναλωτής σε πωλήσει ο παραγωγός σε
διάφορες τιμές για μια διάφορες τιμές για μια
συγκεκριμένη χρονική συγκεκριμένη χρονική περίοδο,
περίοδο, όταν όλοι οι άλλοι όταν όλοι οι άλλοι παράγοντες
παράγοντες που επιδρούν που επηρεάζουν την
στην τιμή παραμένουν σταθεροί προσφερόμενη ποσότητα
παραμένουν σταθεροί
22
ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΑΓΑΘΑ-ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΕΧΟΥΝ ΤΙΜΗ;
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΓΑΘΑ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΠΑΝΙΟΤΗΤΑ
Εξυπηρετούν κάποιες ανάγκες Βρίσκονται εν ανεπαρκεία

του ανθρώπου (δεν είναι ελεύθερα αγαθά)
ΖΗΤΗΣΗ ΤΙΜΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
23
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Μηχανισμός
ζήτηση ελέγχου προσφορά
ΑΓΟΡΑ
ΒΑΣΙΚΕΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
οικονομικού συστήματος
τιμή
 Παραγωγή
 Κατανάλωση ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
 Ανταλλαγή 24
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ
μέσα από την οποία
το άτομο προσπαθεί να
κατανείμει περιορισμένους πόρους
με επαρκή τρόπο
ανάμεσα σε εναλλακτικές χρήσεις
σύμφωνα με τις ανάγκες του

25
ΤΙΜΗ ΑΓΑΘΟΥ-ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
ΚΑΜΠΥΛΗ ΚΑΜΠΥΛΗ
Ζ ΖΗΤΗΣΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
ΤΙΜΗ
ΤΙΜΗ
Ζ’
ΠΟΣΟΤΗΤΑ
Π’
ΠΟΣΟΤΗΤΑ
π.χ. καταναλωτικά προϊόντα
π.χ. αγροτικά προϊόντα
Ζ
ΤΙΜΗ
Π
Τιμή ισορροπίας
Π’ Ζ’ Προσφερόμενες ποσότητες
ίσες με αυτές που ζητούνται
ΠΟΣΟΤΗΤΑ 26
ΤΙΜΗ ΑΓΑΘΟΥ-ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Η προσφορά και η ζήτηση καθορίζουν την

ΤΙΜΗ κάθε αγαθού ή υπηρεσίας
Η προσφορά αντανακλά τη σπανιότητα του

αγαθού ή υπηρεσίας
Η ζήτηση αντανακλά χρησιμότητα του

αγαθού ή υπηρεσίας
27
ΖΗΤΗΣΗ - ΤΙΜΗ
ΑΓΑΘΟΥ ή ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
 Η ζήτηση εξαρτάται από
την τιμή του αγαθού - Τιμή
υπηρεσίας
ΚΑΜΠΥΛΗ
25
ΖΗΤΗΣΗΣ
 Η ζητούμενη ποσότητα 20
είναι αντιστρόφως ανάλογη 15
της τιμής 10
Ποσότητα
200 400 600 800
Όσο πιο φθηνό είναι ένα

αγαθό τόσο μεγαλύτερες
ποσότητες ζητούνται Μετατόπιση καμπύλης ζήτησης
Αλλαγή εισοδημάτων
28
ΠΡΟΣΦΟΡΑ - ΤΙΜΗ
ΑΓΑΘΟΥ ή ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Η προσφορά εξαρτάται από:
 Την τιμή του αγαθού - όσο

μεγαλώνει η τιμή τόσο Τιμή ΚΑΜΠΥΛΗ
μεγαλώνει η προσφορά ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
25
 Το κόστος των συντελεστών 20
παραγωγής 15
10
τεχνολογία
5
 Την
Ποσότητα
200 400 600 800
 Αστάθμητους παράγοντες
π.χ. καιρικές συνθήκες στην
παραγωγή αγροτικών προϊόντων 29
ΣΧΕΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ-ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ-ΤΙΜΗΣ
ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
Μείωση προσφοράς
Αύξηση τιμής
ΤΙΜΗ
Μείωση Π3
Ζ προσφοράς
Π1
Τ3
Π2
Τ1 Αύξηση προσφοράς
Αύξηση
Τ2 προσφοράς
Μείωση τιμής
Ζ’
ΠΟΣΟΤΗΤΑ
30
ΣΧΕΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ-ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ-ΤΙΜΗΣ
ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
Τιμή
Όταν αυξάνεται η ζήτηση
Ζ3
25
Ζ1
Ζ2 Π’ Αυξάνεται και η τιμή του
20
προϊόντος και η προσφορά
Τ3
Τ1
Τ2 Όταν μειώνεται η ζήτηση
5
Π Μειώνεται και η τιμή του

προϊόντος και η προσφορά
200 400 600 800 Ποσότητα
31
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΠΟΣΟ μεταβάλλεται ένα μέγεθος Α

όταν μεταβάλλεται ένα άλλο μέγεθος Β
Δείκτης Ποσοστιαία μεταβολή μεγέθους Α

=
ελαστικότητας Ποσοστιαία μεταβολή μεγέθους Β
32
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ
Εκφράζει πόσο μεταβάλλεται η ζήτηση από μία

μεταβολή π.χ. στην τιμή
ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
Εκφράζει πόσο μεταβάλλεται η ζήτηση από μια

μεταβολή στην προσφορά
33
ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ
ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
*πόσο μεταβάλλεται η ζήτηση από μία μεταβολή στην τιμή
Μέτρο του βαθμού αντίδρασης των καταναλωτών

στις μεταβολές της τιμής
Δείχνει την ευαισθησία της ζητούμενης ποσότητας

ενός αγαθού στις μεταβολές της τιμής του
Δείκτης Ποσοστιαία μεταβολή ζητούμενης ποσότητας

ελαστικότητας =
ζήτησης Ποσοστιαία μεταβολή τιμής
34
ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ

ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
Ep 
Σχετικά ελαστική ζήτηση Q=a+β.P
Εp>1 (σε απόλυτη τιμή) Ep>1
Τιμή P
A
α/β Ep =1
Σχετικά ανελαστική ζήτηση Ep <1

0<Εp<1 (σε απόλυτη τιμή) α/2β M
Ep =0
B
O
a
Μοναδιαία ελαστικότητα ως a/2
Ποσότητα Q
προς την τιμή
Εp=1 (σε απόλυτη τιμή)
35
ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ
ΕΙΣΟΔΗΜΑ
*πόσο μεταβάλλεται η ζήτηση από μία μεταβολή στο εισόδημα
ευαισθησία της ζητούμενης ποσότητας ενός

αγαθού στις μεταβολές του εισοδήματος

ζήτησης Ποσοστιαία μεταβολή εισοδήματος
36
ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
*πόσο μεταβάλλεται η ζήτηση από μια μεταβολή στην προσφορά
ευαισθησία ζητούμενης ποσότητας ενός

αγαθού στις μεταβολές της προσφοράς

ζήτησης Ποσοστιαία μεταβολή προσφοράς
37
ΔΙΑΚΡΙΣΗ
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Εστιάζει σε συνολικά μεγέθη σε επίπεδο κράτους
(π.χ. Εθνικό Εισόδημα, Αποταμίευση, Επένδυση)
ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Εστιάζει στα οικονομικά της επιχείρησης (π.χ.
προσφορά, ζήτηση, τιμή)
38
ΤΟΜΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
(Τομείς Παραγωγής)
 Πρωτογενής Τομέας
(π.χ. γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία)
 Δευτερογενής Τομέας
(π.χ. μεταποίηση, βιομηχανία, ενέργεια)
 Τριτογενής Τομέας
(π.χ. εκπαίδευση, τουρισμός, υγεία)
39
3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΜΙΚΗ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
40
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
Οι ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ
όπως και
οι ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ
ασχολούνται με τα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
41
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΟΡΙΣΜΟΣ
ΒΑΣΙΚΕΣ
μία οργανωτική δομή ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
μέσα από την οποία οικονομικού
συστήματος
σπάνιοι πόροι
κατανέμονται
με επάρκεια ανάμεσα σε
 ΠΑΡΑΓΩΓΗ
εναλλακτικές χρήσεις  ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ
σύμφωνα με τις
 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
υπάρχουσες ανάγκες
42
ΚΙΝΟΥΣΑ ΑΡΧΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
ΕΠΙΔΙΩΚΕΤΑΙ
το μέγιστο αποτέλεσμα
με την κατά το δυνατόν
λιγότερη συμμετοχή πόρων
ανθρώπινων ή οικονομικών
43
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΟΣ ΔΥΝΑΜΗ
ΖΗΤΗΣΗ ΑΝΑΓΚΕΣ
Δραστηριοποίηση
δημιουργείται από για την
ΙΔΙΩΤΕΣ, ΟΜΑΔΕΣ ή την ικανοποίηση
ΚΟΙΝΩΝΙΑ σαν σύνολο της ζήτησης
για ένα μεγάλο φάσμα από ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ

ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
44
ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΠΡΟΤΥΠΟ
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ
Αντικείμενο
Οικονομικού ΧΩΡΙΚΗ
Γεωγράφου ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ
 Ζήτησης
 Προσφοράς
 Συντελεστών παραγωγής κ.ά.
45
ΣΧΕΣΗ ΧΩΡΟΥ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
ΔΗΜΟΣΙΟΣ
ΦΟΡΕΑΣ
παραγωγός
καταναλωτής
Παραγωγοί
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟ-
&
ΤΗΤΕΣ
ΧΩΡΟΣ
Καταναλωτές
παραγωγός καταναλωτής
ΙΔΙΩΤΕΣ Δ= Εμπόριο, Βιομηχανία,

Κατοικία ...
Άτομα Α= απασχολούμενοι, αγο-
Επιχειρήσεις ραστές, ενοικιαστές κ.λπ.
46
ΣΧΕΣΗ ΧΩΡΟΥ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΧΩΡΟΣ
ΠΟΥ χωροθετούνται οι ΠΩΣ επηρεάζει ο

χώρος τις αποφάσεις
οικονομικές δραστηριότητες?
(συμπεριφορά) των
δραστηριοτήτων να
ΓΙΑΤΙ χωροθετούνται οι χωροθετηθούν?
οικονομικές δραστηριότητες
σε συγκεκριμένο χώρο? ΠΩΣ διαμορφώνεται ο
χώρος (χωρικό πρότυπο)
με βάση τις αποφάσεις
ΠΩΣ επηρεάζουν το χώρο χωροθέτησης των
στον οποίο χωροθετούνται? δραστηριοτήτων?
47
ΟΡΙΣΜΟΣ
H Οικονομική Γεωγραφία εστιάζει στις

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ
μέσα από τις
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ
48
ΡΟΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟΣ
ΠΟΥ χωροθετούνται οι
Κατανομή οικονομικών
οικονομικές δραστηριότητες?
δραστηριοτήτων
ΓΙΑΤΙ χωροθετούνται οι ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ

οικονομικές δραστηριότητες Γιατί κατανέμονται με
σε συγκεκριμένο χώρο? συγκεκριμένο τρόπο
ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΣ
ΠΩΣ επηρεάζουν το χώρο
Ανίχνευση προβλημάτων
στον οποίο χωροθετούνται ?
Σχεδιασμός παρεμβάσεων
(Κουρλιούρος, 2011) 49
ΚΥΡΙΑΡΧΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΓΕΩΓΡΑΦΟ
Γεωγραφική προσέγγιση οικονομικών διαδικασιών
 ΧΩΡΟΣ (space): ο φυσικός χώρος με τα χαρακτηριστικά του, η
απόσταση, η εγγύτητα κ.λπ.
 ΤΟΠΟΣ (place): αναφέρεται στα μοναδικά οικονομικά,

κοινωνικά, πολιτιστικά, φυσικά κ.ά. χαρακτηριστικά ενός τόπου
που συνθέτουν την «ταυτότητά» του
 ΘΕΣΗ (location): σημείο εγκατάστασης ανθρώπινης

δραστηριότητας – χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την έννοια της
απόστασης
 ΧΩΡΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ (spatial scale): διαφορετικές χωρικές

κλίμακες, π.χ. τοπική, περιφερειακή, εθνική, υπερεθνική
50
(Sokol 2011, Λεοντίδου 2011)
ΧΩΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ
ή ΧΩΡΙΚΗ ΔΟΜΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Αποτέλεσμα ενός συνόλου
ανθρώπινων αποφάσεων /
Επιστήμη της
επιλογών
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Παραδείγματα
Διερευνά τη χωρική διάσταση
των αποφάσεων των  Χωρικό πρότυπο οικονομικών
οικονομικών δραστηριοτήτων δραστηριοτήτων
Εστιάζει στη διατύπωση γενικών  Χωρικό πρότυπο μετακινήσεων

αρχών και θεωριών για την  Χωρικό πρότυπο κατοικίας
ερμηνεία της λειτουργίας των
οικονομικών συστημάτων στο
ΧΩΡΟ
51
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΩΝ &
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΩΝ ?
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Αχωρική ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ
προσέγγιση
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΜΦΑΣΗ
ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ στη χωρική διάσταση
52
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Κουρλιούρος, Η. (2011), Διαδρομές στις Θεωρίες του Χώρου, Εκδόσεις
Προπομπός, ISBN 978-960-7860-93-4, Αθήνα.
 Κουτσόπουλος, Κ. (1990), Γεωγραφία - Μεθοδολογία και Μέθοδοι

Ανάλυσης Χώρου, Εκδόσεις Παπαδήμας, Αθήνα.
 McConnell, K.E. (1993), Indirect Methods for Assessing Natural

Resource Damages Under CERCLA, In R. J. Kopp and V. K. Smith
(Eds.), Valuing Natural Assets - The Economics of Natural Resource
Damage Assessment, Washington D.C., Resources for the Future, pp.
153-196.
 Sokol, Μ. (2011), Economic Geographies of Globalization – A Short

Introduction, Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham, ISBN 978
1 84980 153 9, UK.
 Λεοντίδου, Λ. (2011), Αγεωγράφητος Χώρα, Εκδόσεις Προπομπός,

ISBN 978-960-7860-93-4, Αθήνα.
53
ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΜΕΝΑ
ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

Γεωγραφία.



3
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ
ΓΕΩΓΡΑΦΟΥ
 Πρότυπο χωρικής οργάνωσης δραστηριοτήτων – ΠΟΥ?

ΠΩΣ μεταβάλλεται διαχρονικά αυτό το πρότυπο?
 Ποιοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη χωρική
οργάνωση των οικονομικών δραστηριοτήτων? ΓΙΑΤΙ?
 ΠΩΣ η χωρική οργάνωση των δραστηριοτήτων επηρεάζει

τις οικονομικές & κοινωνικές διαδικασίες (επίπτωση)?
ΠΩΣ?
5
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΠΟΥ ??? Η χωρική διάσταση
Επίπεδο χώρας
Βιωσιμότητα
επιχείρησης
Εθνική &
Επίπεδο
Περιφερειακή
Μεγιστοποίηση
Ανάπτυξη
οικονομικού
αποτελέσματος
ΠΟΥ ??? ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Επιλογή τόπου εγκατάστασης (χωροθέτηση)
δραστηριοτήτων 6
ΠΟΥ ??? ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
Διερεύνηση Τόπος (place)
εναλλακτικών Χαρακτηριστικά διαφόρων περιοχών
επιλογών στο
Χώρο (space)
 Οικονομικά π.χ.
- Κατανομή προσφοράς-  Κοινωνικά π.χ.
ζήτησης - Διαθεσιμότητα
- Ανταγωνισμός εργατικού δυναμικού
- Τεχνολογία - Δεξιότητες
- Καινοτομία - Πολιτιστικά χαρ/κά
Θέση (Location) - Οικονομίες κλίμακας
ΠΟΥ ???
επιλογή
Χωροθέτηση  Φυσικά – Γεωμορφολογικά

δραστηριοτήτων - Μορφολογία εδάφους
- Κλιματολογικές συνθήκες
 Αριθμός
- Πηγές πρώτων υλών
 Μέγεθος
- Γεωγραφικές αποστάσεις
 Χαρακτηριστικά - Πηγές ενέργειας κ.ά.
ΠΟΥ ??? 7
(Πολύζος, 2011)
‘ΚΙΝΗΤΡΑ’
Χωροθέτηση Αναπτυξιακοί
δραστηριοτήτων Νόμοι
Οικονομική Επενδύσεις Ελκυστικότητα

ανάπτυξη λιγότερο
περιφερειών Χωροθέτηση ανεπτυγμένων
μιας χώρας επιχειρήσεων περιοχών
ΚΡΙΣΙΜΟ ΖΗΤΗΜΑ
Γνώση των παραγόντων Περιφερειακή
που επηρεάζουν τις Ανάπτυξη
επιλογές τόπου χωροθέτησης
επιχειρήσεων 8
Βασικές θεωρίες που αναλύουν:
 την επιλογή του τόπου εγκατάστασης των

επιχειρήσεων και την επίδραση αυτής στη
διαμόρφωση των χωρικών δομών
 τις ‘δυνάμεις’ που διαμορφώνουν το αποτέλεσμα

της χωρικής κατανομής των οικονομικών
ΠΡΟΤΥΠΟ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
Ανάλυση υπάρχουσας
γεωγραφικής
πραγματικότητας
Ιδεατό – Άριστο
ΤΙ Πρότυπο
Κατανομής
Υπάρχουσα είναι
κατανομή ΠΟΥ?
στο χώρο
δραστηριοτήτων στο
χώρο
Σχεδιασμός παρεμβάσεων προς την κατεύθυνση ενός

επιθυμητού προτύπου – Περιφερειακή Ανάπτυξη
10
Γερμανική Σχολή Χωροθέτηση

οικονομικών
 Von Thunen δραστηριοτήτων ΧΩΡΙΚΟ
 Weber ΠΡΟΤΥΠΟ
 Christaller Παράγοντες που
 Lösch την επηρεάζουν
Απλουστευμένη αντίληψη του χώρου ως γεωμετρικού τόπου

σημείων εγκατάστασης δραστηριοτήτων, που συνδέονται
μεταξύ τους με τη γεωγραφική απόσταση και το κόστος
μεταφοράς πρώτων υλών και προϊόντων
11
(Κουρλιούρος, 2011)
ΘΕΩΡΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΟΠΩΝ
Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ
CHRISTALLER
12
CHRISTALLER, 1933
Αποτελεί την πρώτη θεωρία που επιχειρεί να

προσεγγίσει τη γεωγραφική κατανομή των
αστικών κέντρων
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ: λογική χωροθέτησης κεντρικών

τόπων, στους οποίους παρέχονται αγαθά και
υπηρεσίες – Διαμόρφωση Προτύπου Χωρικής
Δομής
13
ΜΟΝΤΕΛΟ CHRISTALLER
Παρατήρηση της ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ
γεωγραφικής κατανομής ΜΟΝΤΕΛΟΥ
των μεγάλων και μικρών πόλεων Οργάνωση
της Νότιας Γερμανίας περιοχών αγοράς –
ΣΤΟΧΟΣ
Όλα τα αστικά κέντρα να προμηθεύονται όλα τα
αγαθά από τον ελάχιστο αριθμό σημείων πώλησης
(Beavon, 1977)
Προσεγγίζει το ζήτημα της χωροθέτησης των

επιχειρήσεων από την πλευρά της προσφοράς 14
ΑΡΧΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟ CHRISTALLER
1.ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΕΤΑΙ:
 Επιφάνεια: επίπεδη, χωρίς εμπόδια στις μετακινήσεις προς

όλες τις κατευθύνσεις
 Μεταφορικά κόστη: ανάλογα της απόστασης - ομοιογενές
σύστημα μεταφορών
 Φυσικοί πόροι: ισοκατανεμημένοι, εδάφη το ίδιο εύφορα - οι
πρώτες ύλες βρίσκονται παντού
2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΟΥ ΖΕΙ ΣΕ ΑΥΤΗ:

 Ομοιόμορφα κατανεμημένος
 Ίδια εισοδήματα, πρότυπα ζήτησης, πρότυπα κατανάλωσης
 Καταναλωτές και παραγωγοί έχουν πλήρη γνώση της αγοράς
και λειτουργούν ορθολογικά
ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΑ: είναι σε θέση να αποφασίζουν με τον άριστο τρόπο

 Οι παραγωγοί επιχειρούν να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους και να
διευρύνουν τις περιοχές διάθεσης των προϊόντων τους
 Οι καταναλωτές να αγοράσουν με τον καλύτερο συνδυασμό
15
ΜΟΝΤΕΛΟ – Ορισμός
ΣΤΟΧΟΣ
... μια απλοποιημένη δομή ... να απλουστεύσει την
της πραγματικότητας, που πολυπλοκότητα
παρουσιάζει σημαντικά
χαρακτηριστικά ή σχέσεις σε
του πραγματικού κόσμου,
γενικευμένη μορφή έτσι ώστε να γίνει δυνατή
(Hagget & Chorley, 1969) η μελέτη των φαινομένων
… μια απεικόνιση ενός και των διαδικασιών που
συστήματος … λαμβάνουν χώρα σε αυτόν
(Chadwick, 1971)
16
ΕΝΝΟΙΕΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
CHRISTALLER
ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ: σημείο στο χώρο (οικονομική δραστη-

ριότητα ή οικισμός) που παρέχει αγαθά και υπηρεσίες στην
ενδοχώρα του
ΦΑΣΜΑ ΑΓΟΡΑΣ: περιοχή που εξυπηρετεί ένας συγκεκριμένος

κεντρικός τόπος
ΦΑΣΜΑ ΑΓΑΘΩΝ: φάσμα προσφερομένων αγαθών σε έναν

κεντρικό τόπο
ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤΩΦΛΙ: αντιστοιχεί στο μέγεθος της

επιχείρησης που συντηρείται από το εκάστοτε φάσμα αγοράς
(βιώσιμο μέγεθος επιχείρησης)
17
ΕΝΝΟΙΕΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
CHRISTALLER
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΓΑΘΩΝ
 Αγαθά υψηλής τάξης ΣΠΑΝΙΟΤΗΤΑ
 Αγαθά χαμηλής τάξης ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΓΑΘΩΝ
 Υψηλής τάξης: γούνα, αυτοκίνητο, Η/Υ κ.ά.
 Χαμηλής τάξης: ψωμί, γάλα κ.ά.
18
ΦΑΣΜΑ ΑΓΟΡΑΣ
Κεντρικός
Τόπος Φάσμα Ορίζεται από την,
(περιοχή) κατά μέσο όρο,
Αγοράς μέγιστη απόσταση
που είναι διατεθειμένος
ο καταναλωτής να
κατώφλι διανύσει για την αγορά
ενός αγαθού ή μιας
μέγιστη υπηρεσίας
απόσταση
ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤΩΦΛΙ
Ο ελάχιστος πληθυσμός που απαιτείται για τη στήριξη
(βιωσιμότητα) μιας επιχείρησης, που προσφέρει ένα αγαθό ή
υπηρεσία
19
Με βάση τις υποθέσεις

ο Christaller επιχειρεί
να διαμορφώσει ένα ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ
βάσει του οποίου
χωροθετούνται οι κεντρικοί τόποι
για την εξυπηρέτηση των αναγκών

των αστικών κέντρων σε αγαθά και υπηρεσίες
20
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΑΓΟΡΑΣ
3 ΣΤΑΔΙΑ
ΣΤΑΔΙΟ Ι Κάθε κεντρικός τόπος έχει ένα
κυκλικό φάσμα αγοράς
Οι κυκλικές αγορές εγγίζουν η μία την
άλλη, χωρίς να αλληλοεπικαλύπτονται
Στη φάση αυτή υπάρχουν περιοχές
ανάμεσα στους κύκλους στις οποίες
η ζήτηση δεν ικανοποιείται
ΣΤΑΔΙΟ ΙΙ
Στη συνέχεια επεκτείνεται η αγορά για να
ικανοποιήσει τη ζήτηση που δεν ικανοποιείται
Εδώ οι κύκλοι αλληλοεπικαλύπτονται και
εμφανίζεται ανταγωνισμός στις περιοχές
αλληλοεπικάλυψης
21
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΑΓΟΡΑΣ

3 ΣΤΑΔΙΑ
Η αλληλοεπικαλυπτόμενη περιοχή
ΣΤΑΔΙΟ ΙΙΙ μοιράζεται
Κάθε καταναλωτής αγοράζει από τον
προμηθευτή που βρίσκεται
πλησιέστερα σε αυτόν
Καταναλωτές που βρίσκονται σε
διαχωριστική γραμμή
μπορούν να αγοράζουν και από τους
δύο προμηθευτές
γραμμή αδιαφορίας
ΥΠΟΘΕΣΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
Η τιμή είναι συνάρτηση ΜΟΝΟ της απόστασης
22
ΕΞΑΓΩΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟΥ CHRISTALLER
Φάσμα αγοράς
οικισμού 1ου Οικισμός 1ου επιπέδου
επιπέδου ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΑΣΤΙΚΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΙΕΡΑΡΧΙΑ
με βάση το φάσμα
αγαθών που
παρέχουν
Οικισμός 2ου επιπέδου
Φάσμα αγοράς οικισμού

2ου επιπέδου 23

CHRISTALLER, 1933
ΧΩΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
 Κάθε οικισμός βρίσκεται σε μία θέση στην ιεραρχία

των αστικών κέντρων
 Η θέση αυτή καθορίζεται από το φάσμα αγαθών

που ο οικισμός παρέχει
 Οικισμοί που βρίσκονται υψηλότερα στην ιεραρχία

(μεγαλύτερο φάσμα αγοράς) διαθέτουν κάποια αγαθά
σε οικισμούς χαμηλότερα στην ιεραρχία
24
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ
CHRISTALLER
Γίνεται με βάση τις ακόλουθες ΤΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ:
1. Αρχή της ΑΓΟΡΑΣ
2. Αρχή των ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
3. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ αρχή
25
1. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Οι οικισμοί που εξυπηρετούνται από
έναν κεντρικό τόπο βρίσκονται στις
κορυφές των εξαγώνων
26
1. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Κ=3
 ΙΕΡΑΡΧΙΑ κεντρικών
τόπων
ΣΤΟΧΟΣ
αρχής αγοράς  Κεντρικοί τόποι ανώτερης
και κατώτερης τάξης
Η εξυπηρέτηση του
μέγιστου αριθμού  Κάθε κεντρικός τόπος
καταναλωτών από ανώτερης τάξης ΕΛΕΓΧΕΙ
τον ελάχιστο τρεις κεντρικούς τόπους
αριθμό κεντρικών κατώτερης τάξης
τόπων
 Ιεραρχία 1, 3, 9, 27 ...
(Κ=3)
27
2. ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
ΑΡΧΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
(traffic principle)
(6 . 1/2 + 1) Κ=4
Οι οικισμοί που
εξυπηρετούνται από έναν
κεντρικό τόπο χωροθετούνται
στις ακμές των εξαγώνων
28
2. ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Κ=4
ΣΤΟΧΟΣ
αρχής μεταφορών  ΙΕΡΑΡΧΙΑ κεντρικών
τόπων
 Η ελαχιστοποίηση του
μήκους δικτύου  Κάθε κεντρικός τόπος
(απόσταση)
ανώτερης τάξης ΕΛΕΓΧΕΙ
τέσσερις κεντρικούς τόπους
 Η μεγιστοποίηση της
διασύνδεσης των κατώτερης τάξης
κέντρων που
εξυπηρετούνται από  Ιεραρχία 1, 4, 16, 64 ...
τους κεντρικούς (Κ=4)
τόπους
29
3. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
Οι οικισμοί που εξυπηρετού- Κ=7
νται από έναν κεντρικό τόπο
χωροθετούνται στο εσωτερικό
των εξαγώνων του Christaller
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
(administrative principle)
(6 + 1) Κ=7
30
3. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
Κ=7
ΣΤΟΧΟΣ
διοικητικής αρχής  ΙΕΡΑΡΧΙΑ κεντρικών
τόπων
Τα χαμηλότερα στην
ιεραρχία κέντρα (οικισμοί)  Κάθε κεντρικός τόπος
να ελέγχονται / ανώτερης τάξης ΕΛΕΓΧΕΙ
διοικούνται από τα επτά κεντρικούς τόπους
υψηλότερα στην ιεραρχία κατώτερης τάξης
κέντρα
 Ιεραρχία 1, 7, 49, ...
(Κ=7)
31
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ CHRISTALLER

ΑΡΧΗ ΑΓΟΡΑΣ
(market principle)
(6 . 1/3 + 1) Κ=3
ΑΡΧΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
(traffic principle)
(6 . 1/2 + 1) Κ=4
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ
(administrative principle)
(6 + 1) Κ=7
32
ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ CHRISTALLER
Με βάση τις αρχές του Christaller:
από τη στιγμή που καθορίζεται μία αξία Κ

παραμένει σταθερή
και
οποιαδήποτε μεταβολή λαμβάνει χώρα μέσα στο
δίκτυο των αστικών κέντρων γίνεται με βάση
τις προκαθορισμένες αυτές αρχές
33
ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΟΠΩΝ
34
ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΟΠΟΙ -
ΚΕΝΤΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΓΑΘΩΝ
Κάθε κεντρικός τόπος που βρίσκεται σε ένα επίπεδο της

ιεραρχίας, παρέχει τα αγαθά και τις υπηρεσίες που ζητούνται
από το αντίστοιχο φάσμα της αγοράς
Οι κεντρικοί τόποι ανώτερης τάξης περιλαμβάνουν μεγαλύτερο

φάσμα αγαθών από τους τόπους κατώτερης τάξης
35
ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΟΠΟΙ -
 Όσο κατεβαίνουμε στην ιεραρ-
χία, αλλάζει το “επίπεδο ΚΕΝΤΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ &
κατώφλι” των επιχειρήσεων ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΓΑΘΩΝ
 Τα αγαθά που προσφέρονται
από τις επιχειρήσεις του τόπου
Α’ τάξης έχουν συνεχώς
ελαττούμενο “φάσμα αγοράς”
λόγω του κόστους που υπει-
σέρχεται από την απόσταση
και αφήνουν αρκετή ζήτηση
ανικανοποίητη
 Αυτό δίνει τη δυνατότητα

δημιουργίας μιας νέας ομά-
δας κέντρων παραγωγής και
διάθεσης των αγαθών του
τόπου Β’ τάξης
36
ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ
ΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΕΝΤΡΩΝ
37
ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ CHRISTALLER
Οδηγούν σε μία
ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ των κεντρικών τόπων
η οποία μπορεί να εκφράζεται μέσα από την

ιεράρχηση
 αστικών κέντρων
 εμπορικών κέντρων
 επιχειρήσεων π.χ. βιομηχανία, εμπόριο
 υπηρεσιών π.χ. υγεία, εκπαίδευση
38
ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΧΩΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ
Η περιοχή αγοράς κάθε αστικού κέντρου εξαρτάται από τη
θέση του στην ιεραρχία των αστικών κέντρων
Κυρίαρχο αστικό κέντρο

Οικισμός επιπέδου 1
39
Το υπόδειγμα του Christaller

αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη
σειράς αλγόριθμων χωροθέτησης επιχειρήσεων
παροχής υπηρεσιών
40
Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ LÖSCH
(1944)
41
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ LÖSCH

Η επιφάνεια που εξετάζεται
 Χώρος: επίπεδος και ομοιογενής
 Μεταφορικά κόστη: ανάλογα της απόστασης και ομοιογενές
σύστημα μεταφορών (ίση δυνατότητα μεταφοράς προς όλες τις
κατευθύνσεις)
Ο πληθυσμός που ζει σε αυτή

 Ομοιόμορφα κατανεμημένος
Η ζήτηση
 Η ζήτηση για το προϊόν μιας μεμονωμένης επιχείρησης είναι
σχετικά ελαστική ως προς την τιμή
(McCann, 2001)
42
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ LÖSCH
Η ζήτηση για το προϊόν μιας

μεμονωμένης επιχείρησης είναι σχετικά
ελαστική ως προς την τιμή
Όσο αυξάνεται η τιμή του προϊόντος

(κόστος μεταφοράς λόγω αύξησης της απόστασης d)
τόσο μειώνεται η ποσότητα Qd, που ζητείται σε
μία απόσταση d
43
ΑΠΟΣΤΑΣΗ – ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ –

ΖΗΤΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
p: τιμή χωρίς το κόστος μεταφοράς
QΒ: επίπεδο ζήτησης (ποσότητα που

αγοράζεται) στην τιμή p – σημεία που
Τιμή βρίσκονται γύρω από τον τόπο παραγωγής
Κόστος
Σε απόσταση d: P = p + t.d Μεταφοράς
tD τιμή Ποσότητα
Μοναδιαίο κόστος που ζητείται
μεταφοράς/χλμ.
p
Ποσότητα Q
Σημείο QΒ
παραγωγής Β
Στην τιμή P = p + t.D Η ζήτηση μηδενίζεται 44

Ποσότητα ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΓΟΡΑΣ
που ζητείται
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
F
Φάσμα αγοράς Σημείο
παραγωγής Β Ζήτηση για το αγαθό G:
Ποσότητα
κώνος, που παράγεται από
την περιστροφή του
Β X τριγώνου ΒΧF γύρω από
τον άξονα BF
Απόσταση Απόσταση
D D
Αγαθό G - Υποθετικός κώνος ζήτησης =
Περιοχή Αγοράς = πD2
Συνολικός όγκος πωλήσεων επιχείρησης
“Φάσμα αγοράς” αγαθού G: μέγιστος χώρος μέσα στον οποίο μπορεί να

διατεθεί το αγαθό G από το σημείο Β
“Επίπεδο κατώφλι” (threshold level):

 μέγεθος της επιχείρησης που συντηρείται από το εκάστοτε φάσμα αγοράς
 μορφή ενός κώνου, με κέντρο το κέντρο παραγωγής Β
(Πολύζος, 2011) 45
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑ LÖSCH
Ανταγωνισμός μεταξύ
όμοιων επιχειρήσεων -
Ισορροπία
Ε2
Ε1 Δημιουργία εξαγωνικής
Ε3 αγοράς
Ε4
Κάθε επιχείρηση Εi
χωροθετείται στο
κέντρο της αγοράς της
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Μέγιστος αριθμός σημείων
προσφοράς αγαθών 46
 Κάθε επιχείρηση επιχειρεί να ελέγξει το μεγαλύτερο μέρος
της αγοράς
 Αυτό εξαρτάται από:

 τη συμπεριφορά του καταναλωτή
 τις αποφάσεις χωροθέτησης των ανταγωνιστών της
 Επιτυγχάνεται δημιουργία μεμονωμένων αγορών

(μονοπωλιακά πλεονεκτήματα)
 Είσοδος νέων επιχειρήσεων σε τμήματα της αγοράς που

ΔΕΝ καλύπτονται από τις υπάρχουσες επιχειρήσεις
Ημι-ιεραρχημένο σύστημα κέντρων ανάλογα με τον

αριθμό των προϊόντων που παράγει κάθε κέντρο 47
Οι καμπύλες ζήτησης και οι ελαστικότητες ζήτησης των
αγαθών που παράγουν οι επιχειρήσεις διαφέρουν ανάλογα με
τον τύπο του αγαθού
Περιοχές αγοράς διαφόρων τύπων αγαθών
Πρόϊόντα υψηλής αξίας Πρόϊόντα χαμηλής αξίας

Ανελαστικά ως προς την τιμή Υψηλή ελαστικότητα ως προς την τιμή
Μεγάλες περιοχές αγοράς

Μικρές περιοχές αγοράς
Μικρότερη ευαισθησία στην
Ευαισθησία στην αύξηση της τιμής
αύξηση της τιμής λόγω κόστους
λόγω κόστους μεταφοράς
μεταφοράς
48
Επιχειρήσεις που παράγουν διαφορετικά αγαθά
Διαφορετικές καμπύλες ΚΟΣΤΟΥΣ
Διαφορετικές καμπύλες ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
49
Το φάσμα αγοράς κάθε επιχείρησης (περιοχή που
διαθέτει τα προϊόντα της) προσδιορίζεται από την
αλληλεπίδραση των καμπυλών ζήτησης και προσφοράς
ΙΔΑΝΙΚΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΕΞΑΓΩΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ LÖSCH

Διαφορετικοί τύποι επιχειρήσεων
Πρόϊόντα υψηλής αξίας Πρόϊόντα χαμηλής αξίας
Ανελαστικά ως προς την τιμή Υψηλή ελαστικότητα ως προς την τιμή
Μεγάλες εξάγωνες αγορές σε Μικρές εξάγωνες αγορές σε
λιγότερα σημεία περισσότερα σημεία
ΔΟΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΠΟΙΚΙΛΙΑ δραστηριοτήτων – προϊόντων – εξαγωνικών αγορών
ΧΩΡΙΚΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
50
ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗΣ
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ – LÖSCH
 Ένα σύστημα κεντρικών τόπων θα πρέπει να

περιλαμβάνει πολλά δίκτυα εξαγώνων με διαφορετικά
μεγέθη αξίας Κ και προσανατολισμούς, όπου το
φάσμα αγοράς παίζει το ρόλο μιας μόνο μεταβλητής
 Η ανάπτυξη ενός συστήματος Κ.Τ. θα πρέπει να

εμπεριέχει την ταυτόχρονη συνύπαρξη αλληλο-
επικαλυπτόμενων εξαγώνων διαφόρων μεγεθών, τα
οποία έχουν όλα ένα κοινό κεντρικό τόπο ανώτερης
τάξης στο κέντρο τους, τη μητροπολιτική περιοχή
51
ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗΣ

ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ – LÖSCH
Τα αλληλοεπικαλυπτόμενα δίκτυα οργανώνονται με

κάποια περιστροφή γύρω από τη μητροπολιτική
περιοχή ώστε να αποδίδονται όσο το δυνατόν πιο
κοντά σε μία γραμμική διάταξη ομάδων, οι οποίες να
υπόκεινται στην αρχή των μεταφορών
52
ΔΟΜΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΑ LÖSCH
 Τομεακή οργάνωση του χώρου
 Oι μετακινήσεις χαρακτηρίζονται από γραμμικότητα που

ακολουθεί συγκεκριμένους οδικούς άξονες
 Κύριο χαρακτηριστικό συστήματος μεταφορών: οι

μετακινήσεις γίνονται κατά μήκος αρτηριών, οι οποίες
περιβάλλουν τους τομείς στο χώρο
 Χωρική κατανομή πληθυσμού: χωρικά διαφοροποιημένη,

αλλά διαβλέπει την ανάγκη κάποιας κανονικότητας στην
κατανομή
Παρά την κριτική στο μοντέλο του Lösch παραμένει

ένα σημαντικό ερμηνευτικό εργαλείο
53
ΙΔΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ

Κυρίαρχο
Αστικό
Κέντρο
Περιοχές χωρικής (μητροπολιτική
συγκέντρωσης περιοχή)
Περιοχές χωρικής
διασποράς
 Κυρίαρχο αστικό κέντρο (μητροπολιτική περιοχή)

 Ενδοχώρα: μικρότερα αστικά κέντρα και εναλλασόμενες περιοχές
συγκέντρωσης και περιοχές διασποράς οικονομικών δραστηριοτήτων
(McCann, 2001) 54
ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΑ
LÖSCH
55
ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΑΡΧΩΝ
ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ
CHRISTALLER KAI LÖSCH
56
ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΑΡΧΩΝ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗΣ
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Ο Christaller εξέτασε τη χωροθέτηση των επιχει-

ρήσεων από την πλευρά της προσφοράς
Ο Lösch εξέτασε τη χωροθέτηση των επιχειρήσεων

από την πλευρά της ζήτησης
57

ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Κατά τον Christaller

Η παραγωγή κάθε αγαθού προϋποθέτει την ύπαρξη
συγκεκριμένου:
 φάσματος αγοράς για το προϊόν και
 “επιπέδου κατώφλι” για την επιχείρηση
Κατά τον Lösch

Τα επιμέρους αυτά προαπαιτούμενα ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ
ανάλογα με την τάξη του αγαθού
58
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Κατά τον Christaller:
 Από τη στιγμή που καθορίζεται μία αξία Κ, παραμένει
σταθερή
 Οποιαδήποτε μεταβολή μέσα στο δίκτυο αστικών κέντρων
γίνεται με βάση τις προκαθορισμένες αυτές αρχές
Κατά Lösch:
 Οι περιοχές αγοράς που εμπεριέχουν 3,4 ή 7 κέντρα
αποτελούν μόνο πολύ μικρές ενότητες στο χώρο
 Αλλάζοντας το μέγεθος και τον προσανατολισμό των
εξαγώνων, μπορούν να υπάρχουν αξίες Κ και με τιμές 9,
12, 13, 16, 19, 21 κ.λπ.
59

ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Κατά τον Christaller

Η ιεραρχία εμφανίζεται μέσα από μία σειρά από
διακριτά επίπεδα, που εξετάζονται χωριστά
Κατά τον Lösch

Ο χώρος δομείται μέσα από μία συνεχή ιεραρχική
κατανομή των κεντρικών τόπων, όπου τα κέντρα που
βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο ιεραρχίας μπορεί να έχουν
τελείως διαφοροποιημένες οικονομικές λειτουργίες
60
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Το μοντέλο του Lösch δίνει μία πιο ευέλικτη και

ολοκληρωμένη εικόνα από αυτή του Christaller
Ο Lösch υποστηρίζει ότι ο χώρος δεν είναι

απαραίτητο να αντιμετωπιστεί μέσα από τις τρεις
αρχές οργάνωσης (Κ=3, 4 και 7) και προτείνει αυτές
να ενσωματωθούν σε ένα πιο ολοκληρωμένο σύστημα
Κεντρικών Τόπων, στο οποίο οι αρχές αυτές να
λειτουργούν ταυτόχρονα
61
Μοντέλο οργάνωσης Μοντέλο οργάνωσης

χώρου κατά Christaller χώρου κατά Lösch
(Haggett, 1965)
Υψηλότερου επιπέδου οικισμός Μητροπολιτικό κέντρο
Μεσαίου επιπέδου οικισμός Οικισμοί με μειούμενο μέγεθος
Χαμηλότερου επιπέδου οικισμός
62
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
ΧΩΡΙΚΗΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
63
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ στην εξαγωνική δομή του

Christaller από την ανατροπή της ΥΠΟΘΕΣΗΣ της
ίσης κατανομής του πληθυσμού στο χώρο
64
Κατάλυση της
Αρχής Κ=4
Κεντρικοί τόποι
στην Κίνα
Κ=4
65
Κατάλυση της
Αρχής Κ=3
Κεντρικοί τόποι
στην Κίνα
Κ=3
66
ΙΕΡΑΡΧΙΚΟ ΧΩΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ
Ontario ΑΓΟΡΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
67
(Ray, 1967)

ΑΓΟΡΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Γερμανία
68
ΙΕΡΑΡΧΙΚΟ ΧΩΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΑΓΟΡΑΣ
Ανατολικό Ontario
ΟΠΤΙΚΩΝ
69
(Ray, 1967)

Γερμανία ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΔΥΜΑΤΩΝ
70
(Barnum, 1966)
 Barnum, H. G. (1966), Market Centers and Hinterlands in Baden – Wurttemberg,
University of Chicago, Dept. of Geography, Research Paper No 103.
 Beavon, K. (1977), Central Place Theory – A Reinterpretation, Longmans, London,
UK.
 Chadwick, G. (1971), A System View of Planning, Pergamon, Oxford, UK.
 Christaller, W. (1966), Central Places in Southern Germany, Engelwood Cliffs,

N.J.: Prentice Hall.
 Haggett, P. and Chorley, R. J. (1969), Network Analysis in Geography, Edward
Arnold, London, UK.
 McCann, P. (2001), Urban and Regional Economics, Oxford University Press,
Oxford, UK.
 Ray, D. M.(1967), Cultural Differences in Consumer Travel Behaviour in Eastern
Ontario, Canadian Geographer, 11, pp. 143-156.
 Κουρλιούρος, Η. (2011), Διαδρομές στις Θεωρίες του Χώρου, Εκδόσεις Προπομπός,
ISBN 978-960-7860-93-4, Αθήνα.
 Πολύζος, Σ. (2011), Περιφερειακή Aνάπτυξη, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, ISBN 978-960-
218-730-2, Αθήνα.
71
ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Γεωγραφία.



3
Θεωρία Κεντρικών Τόπων
 Christaller Μοντέλο ανάλυσης
 Lösch χωρικών δομών
στη βάση των υποθέ-
Μόνη ερμηνευτική παράμε-
σεων που υιοθετούν
τρος η “απόσταση”
Πρότυπο χωροθέτησης οικονομικών δραστηριοτήτων,

σε ένα χώρο με:
 Πόρους ομοιογενώς κατανεμημένους (ποιότητα και ποσότητα)
 Πληθυσμό ομοιόμορφα κατανεμημένο
4
Σταδιακή, κατ’ επιλογήν
ΑΡΣΗ
των
ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
της Θεωρίας Κεντρικών Τόπων
III. ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΧΩΡΟΥ
1. Χωρική Διαφοροποίηση Συντελεστών Παραγωγής
2. Χωρική Διαφοροποίηση Κόστους Μεταφοράς
3. Χωρική Διαφοροποίηση Κόστους Παραγωγής
4. Χωρική Διαφοροποίηση Ζήτησης
5. Οικονομίες Κλίμακας - Συγκέντρωσης
6. Θεωρία της Συμπεριφοράς
6
1. ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Φυσικοί πόροι (ορυκτά, ενέργεια, Εσωτερικό
κλίμα, έδαφος, τοπογραφία κ.λπ.) Περιβάλλον
Φυσικοί
Πόροι
Ανταγωνιστικό
Τομείς Πλεονέκτημα
Δραστηριοποίησης Κόστους
της Περιοχής ή Διαφοροποίησης
Δεξιότητες
Περιοχής Δημιουργία
Αξίας για την
Περιοχή
8
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
 Διαθέσιμοι (φυσικοί) πόροι

 Δεξιότητες για την αξιοποίησή τους
Φυσικοί πόροι
Διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή
 Διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό
 Σύνολο γνώσης, μεθόδων και τεχνικών για την
αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πόρων
Διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή

9
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΕΙΣΡΟΕΣ Επιχειρηματικότητα
ΕΚΡΟΕΣ
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Τεχνολογία
προϊόν Ο O = f (Kεφ, Eργ, Γη)
Κέρδη Μισθός Πρόσοδοι

Ημερομίσθιο
ΑΜΟΙΒΕΣ
10
ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ
Επίπεδο οικονομικής
Εισροές συντελεστών δραστηριότητας σε
παραγωγής μία περιοχή
Διαθέσιμο εισόδημα Αμοιβές συντελεστών

μιας περιοχής παραγωγής
Οικονομίες περιφερειών
ΓΙΑΤΙ ???
ΠΩΣ ???
ΠΟΥ ???
 Διαφοροποίηση συγκεντρώσεων συντελεστών παραγωγής

(κεφάλαιο, γη, εργασία κ.λπ.)
 Διαφοροποίηση αμοιβής εργασίας από περιοχή σε περιοχή
 Διαφοροποίηση προσόδου από περιοχή σε περιοχή
11
(McCann, 2001)
Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΓΗ’
Εισάγεται η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ στη

ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ των πόρων
ΕΡΩΤΗΜΑ
Πώς η χωρική διαφοροποίηση στο συντελεστή ΓΗ (πόροι)
επηρεάζει τη χωροθέτηση των οικονομικών δραστηριοτήτων
???
ή
ΠΟΥ θα χωροθετηθεί η επιχείρηση με βάση τη χωρική
διαφοροποίηση των πόρων ???
ΣΤΟΧΟΣ επιχείρησης: μεγιστοποίηση κερδών 12

ΠΟΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΧΩΡΙΚΑ
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ;
WEBER: οι επιχειρήσεις χωροθετούνται εκεί όπου

ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ = min
ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ: καθορίζεται από δύο παράγοντες

1. ΒΑΡΟΣ ΑΓΑΘΩΝ (τόννοι)
 πρώτης ύλης
 τελικού προϊόντος
2. ΑΠΟΣΤΑΣΗ που πρέπει να μεταφερθούν (km)
 από τον τόπο πρώτης ύλης προς τη μονάδα παραγωγής
 από τη μονάδα παραγωγής στην αγορά
ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ: συνδυασμός των 1+2 (τόννοι/km)
13
ΠΟΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΧΩΡΙΚΑ

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ;
Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ μιας μονάδας παραγωγής

είναι συνάρτηση ενός
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
που αφορά στο:
 κόστος μεταφοράς πρώτων υλών

 κόστος μεταφοράς τελικών προϊόντων
14
ΕΡΩΤΗΜΑ: ΠΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ
ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ???
WEBER: ΔΥΟ ΕΙΔΩΝ ΠΟΡΟΙ

(χωρικά καθορισμένοι)
ΑΜΙΓΕΙΣ ΠΟΡΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ / ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟΙ

χρησιμοποιούνται σε όλη ΠΟΡΟΙ
τους την έκταση στη μειώνουν σημαντικά το βάρος τους
διαδικασία παραγωγής όταν μετατρέπονται σε προϊόν
Βάρος πρώτης ύλης m1 =

Βάρος παραγόμενου προϊόντος m2 Βάρος πρώτης ύλης m1 >
Βάρος παραγόμενου προϊόντος m2
15
Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ???

Θέση μονάδας παραγωγής
Τόπος
? ? ?
Αγορά
Πρώτων Υλών
Ο WEBER πρότεινε τη χρήση του “ΔΕΙΚΤΗ ΠΟΡΩΝ”

(material index) για την
επιλογή του κατάλληλου τόπου εγκατάστασης μιας επιχείρησης
ΔΕΙΚΤΗΣ Βάρος χωρικά καθορισμένων πόρων

Μ =
ΠΟΡΩΝ Βάρος παραγόμενου προϊόντος
Μ = 1 αμιγείς πόροι (pure)

Μ > 1 γενικοί πόροι (gross) 16
Θέση μονάδας
Θέση παραγωγής
παραγωγής Αγορά διάθεσης
πρώτης ύλης Α προϊόντος
Χρήση μίας Μ1 Μ2 Διάθεση προϊόντων

μόνο πρώτης σε μία μόνο αγορά
ύλης
d1 d2
Μ = 1 αμιγείς πόροι
ΟΠΟΥ:
m1: μάζα πρώτης ύλης (τόννοι)
m2: μάζα προϊόντος (τόννοι) m1 = m2
t: κόστος μεταφοράς ανά μονάδα
πρώτης ύλης & προϊόντος
d1: απόσταση που μεταφέρεται η Εξετάζεται το κόστος μεταφοράς:
πρώτη ύλη
d2: απόσταση που μεταφέρεται το m1.t.d1 κόστος μεταφοράς πρώτης ύλης
προϊόν (έως την αγορά) m2.t.d2 κόστος μεταφοράς προϊόντων
17

Θέση μονάδας
Θέση παραγωγής
παραγωγής Αγορά διάθεσης
πρώτης ύλης Α προϊόντος
Χρήση μίας Μ1 Μ2 Διάθεση προϊόντων

μόνο πρώτης
ύλης σε μία μόνο αγορά
d1 d2
Μ > 1 γενικοί πόροι (gross)

ΟΠΟΥ:
m1: μάζα πρώτης ύλης (τόννοι)
m2: μάζα προϊόντος (τόννοι) m1 > m2
t : κόστος μεταφοράς ανά μονάδα
πρώτης ύλης & προϊόντος Εξετάζεται το κόστος μεταφοράς
d1: απόσταση που μεταφέρεται η
πρώτη ύλη (στη μονάδα παραγωγής)
d2: απόσταση που μεταφέρεται το m1.t.d1 κόστος μεταφοράς πρώτης ύλης
προϊόν (έως την αγορά) m2.t.d2 κόστος μεταφοράς προϊόντων
18
Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
???
Επέκταση παραδείγματος για δραστηριότητα που:
 Χρησιμοποιεί περισσότερες από μία πρώτες ύλες
 Διαθέτει τα προϊόντα της σε περισσότερες από μία

αγορές
19
WEBER ISARD
ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΠΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ
Απόσταση από αγορά
Απόσταση από πρώτες ύλες
Πρώτες
Υλες
Γραμμή
Απόσταση από
d1π Υποκατάστασης
πρώτες ύλες
d2π
d1a d2a Αγορά

Απόσταση από aγορά 20
ΣΤΑ ΚΟΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
21
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
 ΔΟΜΗ ΔΙΚΤΥΟΥ
 ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Επιπτώσεις του δικτύου μεταφορών

στη διαμόρφωση των χωρικών προτύπων
22
ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
ΟΡΙΣΜΟΣ
ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
των συνδέσεων και των κόμβων
που ενώνουν
τα στοιχεία ενός χωρικού συστήματος
23
ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΟΔΩΝ ΚΑΙ

ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Οι μετακινήσεις/μεταφορές γίνονται πάνω σε αρτηρίες
ΑΡΤΗΡΙΕΣ οργανώνονται σε ΔΙΚΤΥΑ με

διαφορετικό βαθμό πολυπλοκότητας
Τα δίκτυα εκδηλώνονται με ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ
Ορθολογισμός Ελαχιστοποίηση Απόστασης

24
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
 Η διαμόρφωση του δικτύου μεταφορών επηρεάζεται από τη

μορφολογία του εδάφους διαφοροποιημένη δυνατότητα
για επικοινωνία-πρόσβαση
 ΖΗΤΗΣΗ: κύριος παράγοντας για τη δημιουργία ενός

δικτύου (‘πραγματική’ ή ‘εν δυνάμει’ ζήτηση)
 ΖΗΤΗΣΗ: μεταφράζεται σε μετακινήσεις ανάμεσα σε

συμπληρωματικούς τόπους
 ΖΗΤΗΣΗ: αντανακλά
 Τη θέση στην ιεραρχία ενός κεντρικού τόπου
 Την προσφορά αγαθών ή υπηρεσιών
 Το φάσμα αγοράς που αυτός καλύπτει 25
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Η έκφραση της ζήτησης ΟΔΗΓΕΙ
 στην ικανοποίησή της, μέσα από τη δημιουργία

δικτύου
 επηρεάζει το κόστος κατασκευής/λειτουργίας
Το κόστος κατασκευής/λειτουργίας εκτιμάται σε

σχέση με τα οφέλη που θα επιφέρει η δημιουργία
ενός άξονα του δικτύου μεταφορών
26
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ
ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ/ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
 ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ
Εξαρτάται από το μήκος της οδού
 ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ
Εξαρτάται από το μήκος της οδού και τον
όγκο των μετακινήσεων
27
ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ/ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Διαφοροποίηση περιοχών σε σχέση με τα

ΣΤΑΘΕΡΑ και τα ΜΕΤΑΒΛΗΤΑ κόστη
ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ
Το ΕΙΔΟΣ της οδού και
Τον ΤΥΠΟ του δικτύου
που θα κατασκευαστεί
28
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ: ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ
ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
επίπτωση στο
ΚΟΣΤΟΣ
κατασκευής και λειτουργίας
29
Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ
ΤΗΣ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
Τα δίκτυα μεταφορών έχουν ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΔΟΜΗ
Οι οικονομικές δραστηριότητες έχουν

ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
και είναι εξαρτημένες από τα δίκτυα μεταφορών
Η δομή/πολυπλοκότητα του δικτύου επηρεάζει τα

πρότυπα χωροθέτησης των οικονομικών δραστηριοτήτων
30
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ: ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ
ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ
 Περιορίζουν τη δυνατότητα ανάπτυξης γραμμικών

δικτύων
 Επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των δικτύων
 Λειτουργούν ως ΦΡΑΓΜΟΣ, μειώνοντας το βαθμό

αλληλεπίδρασης
31
ΣΤΑ ΚΟΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
32
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Η παραγωγή ενός αγαθού
είναι συνάρτηση των
’ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ’
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Κατάλληλος συνδυασμός
συντελεστών παραγωγής για
την παραγωγή ενός προϊόντος
Το προϊόν καλύπτει τις ανάγκες

σε σχέση με μία
ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΖΗΤΗΣΗ
‘υπαρκτή’ ή ‘εν δυνάμει’
33
Η ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Επιχειρηματικότητα
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Τεχνολογία
προϊόν Ο O = f (Kεφ, Eργ, Γη, )
Κ = συντελεστής ΚΕΦΑΛΑΙΟ (π.χ. κτίρια, εξοπλισμός)

Ε = συντελεστής ΕΡΓΑΣΙΑ
Γ = συντελεστής ΓΗ (γη, φυσικοί πόροι)
Συντελεστές Ρόλος – σημαντικότητα στη διαδικασία παραγωγής

Παραγωγής Χωρική διαφοροποίηση
Κινητικότητα
34
Η ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΙΣΤΑ
 Ένα ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ σαν σύνολο
 Ένα ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑ με επακριβώς καθορισμένες

τις ποσοτικές και ποιοτικές παραμέτρους των
συντελεστών παραγωγής (π.χ. επιχείρηση, πόλη)
35
Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΕΡΓΑΣΙΑ’
Ο ρόλος του συντελεστή ‘Εργασία’

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ανάλογα με το είδος της
δραστηριότητας
Ο συντελεστής ‘εργασία’ ΔΕΝ επηρεάζει την απόφαση

χωροθέτησης μιας επιχείρησης όταν:
 Είναι ομοιογενώς κατανεμημένος
 Είναι ανομοιογενώς κατανεμημένος, χωρίς όμως περιο-

ρισμούς στην κινητικότητα, δηλ. μεταφέρεται εκεί όπου
υπάρχουν ανάγκες για κάλυψη
36
Ο συντελεστής παραγωγής ‘εργασία’

ΔΕΝ είναι ομοιόμορφα κατανεμημένος και
ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ περιορισμούς στην κινητικότητα
Επηρεάζει τη χωροθέτηση των οικονομικών

δραστηριοτήτων στο χώρο
Οι ποσοτικές και ποιοτικές διαβαθμίσεις του συντελεστή

καθορίζουν την απόφαση χωροθέτησης των
δραστηριοτήτων ανάλογα με το ρόλο του συντελεστή
στη διαδικασία παραγωγής
37
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ
ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ = μισθοί, ημερομίσθια,

αμοιβές κ.λπ.
 οι μισθοί και τα ημερομίσθια διαφέρουν από τόπο σε τόπο

(π.χ. αγροτικές και αστικές περιοχές) αλλά και από
επιχείρηση σε επιχείρηση
 οι μισθοί και τα ημερομίσθια αξιολογούνται με βάση την

παραγωγικότητα
 η παραγωγικότητα παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις

ως προς το χρόνο, το χώρο και τις κοινωνικές συνθήκες
38
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ
Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ

διαφοροποιείται στο χώρο
για λόγους κοινωνικούς, οικονομικούς, δημογραφικούς
κ.λπ.
Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ

διαφοροποιείται επίσης ως προς τα χαρακτηριστικά της
 ποιότητα – ποσότητα
 ανειδίκευτη – εξειδικευμένη
 άνδρες – γυναίκες
39
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ

ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Περιοχές που πλεονεκτούν ως προς την

προσφορά εργασίας:
 Περιοχές όπου υπάρχουν τοπικές συγκεντρώσεις

 Κεντρικές / μητροπολιτικές περιοχές λόγω μεγέθους

αγοράς εργασίας
Πλεονεκτήματα: φάσμα ειδικοτήτων, μεγάλα αποθέματα
εργατικού δυναμικού, συγκέντρωση εξειδικεύσεων
40
Προσφορά εργασίας
 Ποιότητα Χωρική
διαφοροποίηση
 Ποσότητα
Διαφοροποίηση
πόλων έλξης
χωροθέτησης
Διαφοροποίηση
χωρικής δομής
41
Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
‘ΚΕΦΑΛΑΙΟ’
Περιλαμβάνει οτιδήποτε
χρησιμοποιείται στη διαδικασία παραγωγής,
αν και δεν καταναλώνεται
 Εργαλεία
 Μηχανήματα
 Εξοπλισμός
 Κτίρια
42
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΚΕΦΑΛΑΙΟ’
ΡΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
 Εντάσεως Εργασίας: όπως χονδρικό, λιανικό

εμπόριο, ασφάλειες, κ.λπ.

ΔΙΑΚΡΙΣΗ
 Εντάσεως Κεφαλαίου: όπως βιομηχανικός,

εξορυκτικός τομέας, κ.λπ.
 Εντάσεως Τεχνολογίας
Στην Κοινωνία της Πληροφορίας

επανατοποθετούνται οι παραπάνω διακρίσεις
43
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ’
Χωρική διαφοροποίηση
Χωρική διαφοροποίηση ως προς την
ως προς την ζήτηση κεφαλαίου
προσφορά κεφαλαίου
Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων
44
ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Ποικίλει στα διάφορα είδη κεφαλαίου
 Φυσικός κεφαλαιουχικός εξοπλισμός (κτίρια, μηχανήμα-

τα, κ.λπ.) – μικρή κινητικότητα
 Χρηματικό κεφάλαιο (ρευστό) – μεγαλύτερη κινητικότητα
ΡΟΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
 Σχετική κινητικότητα ανάμεσα σε ομοιογενείς κεφαλαιου-

χικές αγορές ή νομισματικά συστήματα
 Σχετική δυσκινησία ανάμεσα σε ανομοιογενείς αγορές –
φραγμοί όπως σύνορα, οικονομικά και εμπορικά μπλοκ κ.λπ.
45
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
‘ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ’
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΓΝΩΣΗ (Τ.Γ.)
απόθεμα
μεθόδων & διαδικασιών παραγωγής
που είναι διαθέσιμο

σε μια χρονική στιγμή
46
Η Τεχνολογική Γνώση συσσωρεύεται

μέσα από τις διαδικασίες των:
 Εφευρέσεων: εισαγωγή νέων μεθόδων και τεχνι-

κών παραγωγής στο υπάρχον απόθεμα γνώσης
 Καινοτομιών: υιοθέτηση των παραπάνω στη

διαδικασία παραγωγής
47
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
Καινοτομία Καινοτομία
Προϊόντος Διαδικασίας Παραγωγής
“ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ: η παραγωγή ενός νέου ή βελτιωμένου

προϊόντος/υπηρεσίας ή διαδικασίας παραγωγής,
προώθησης προϊόντος, μεθόδου οργάνωσης επιχείρησης
ή οργάνωσης της εργασίας ή της σχέσης/αλληλεπίδρασης
της επιχείρησης με τον υπόλοιπο κόσμο”
Καινοτομία Προώθησης Οργανωτική Καινοτομία

(marketing innovation) (organizational innovation)
(OECD, 2005) 48
ΤΥΠΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
 Καινοτομία προϊόντος ή υπηρεσίας

Ανάπτυξη νέου βελτιωμένου προϊόντος ή υπηρεσίας
 Καινοτομία διαδικασίας
Νέα παραγωγική διαδικασία ή βελτίωση υφιστάμενης
 Καινοτομία πρώτης ύλης

Υποκατάσταση υλικού από νέο ή βελτιωμένο
 Καινοτομία προώθησης (αγοράς)

Εισαγωγή προϊόντος ή υπηρεσίας σε νέα αγορά
 Οργανωτική καινοτομία
Μετασχηματισμός ή βελτίωση οργανωτικής δομής
49
Σημαντική δυσκολία στον καθορισμό της Τεχνολογικής
Γνώσης σαν συντελεστή παραγωγής παρατηρείται στη
διάκριση:
 Επιχειρήσεων εντάσεως Τεχνολογίας και
 Επιχειρήσεων μη εντάσεως Τεχνολογίας
ΔΕΙΚΤΕΣ καθορισμού
επιχειρήσεων Νέας Τεχνολογίας
50
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Βασικά προαπαιτούμενα για την παραγωγή

Τεχνολογικής Γνώσης
Επικοινωνία - αλληλεπίδραση
Διαθεσιμότητα κεφαλαίων – επενδύσεις
Επιχειρηματικό πνεύμα
Εμφανίζεται κυρίως σε:

Κόμβους δικτύων – Ανώτερης τάξης κεντρικούς
τόπους
51
ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ’
 Δεν είναι απεριόριστη
 Διοχετεύεται μέσα από υπάρχοντα δίκτυα
 Αποδυναμώνεται με την απόσταση
 Επηρεάζεται από πολιτικούς, κοινωνικούς

και πολιτιστικούς παράγοντες
52
ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
53
Η ΖΗΤΗΣΗ αποτελεί την

ΚΙΝΟΥΣΑ ΔΥΝΑΜΗ
των οικονομικών συστημάτων
Η ΖΗΤΗΣΗ οδηγεί στη

συγκέντρωση συντελεστών παραγωγής
μέσα από αυτή τη διαδικασία

το οικονομικό σύστημα
διαμορφώνει τη δομή του
Η ελαστικότητα της ζήτησης καθορίζει

το μέγεθος της επιχείρησης
54
ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
 ΕΙΣΟΔΗΜΑ: Όσο μεγαλύτερο το εισόδημα τόσο

υψηλότερο το επίπεδο της ζήτησης
 ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ άλλων αγαθών και υπηρεσιών
 Οι εκφρασμένες ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ κάθε καταναλωτή
Οι παράγοντες αυτοί εμφανίζουν

55
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
Ένας τρόπος έκφρασης

της χωρικής διαφοροποίησης της ζήτησης
είναι μέσα από την έννοια του

ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (έννοια βαρύτητας)
56
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
Η ελκτική δύναμη που ασκείται μεταξύ δύο σωμάτων

μάζας m1 και m2 σε απόσταση r12 είναι:
m1 . m2
I12 =
r122
Μάζα Πληθυσμός
P1 . P2 Αλληλεπίδραση μεταξύ
I12 = περιοχών 1 και 2
d12b με πληθυσμό P1 και P2
αντίστοιχα
57
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ
Η ιδέα αυτή μπορεί να επεκταθεί για να περιλάβει τις
αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε μια περιοχή i και όλες τις
άλλες περιοχές j
n Pi . Pj
PPi = Σ
j=1,.., j dij b
PPi : πληθυσμιακό δυναμικό περιοχής i

Μέτρο εγγύτητας του τόπου i με τον πληθυσμό
του συνολικού συστήματος – αλληλεπίδραση
58
Το ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ εκφράζει την
πιθανότητα αλληλεπίδρασης του τόπου i με όλους
τους τόπους j
ένταση της
πιθανότητας αλληλεπίδρασης
Υπολογισμοί για κάθε περιοχή i και τις περιοχές j

μέσα στο σύστημα
ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ
ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
59
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ
αν όλος ο πληθυσμός είχε το ίδιο εισόδημα

και τα ίδια πρότυπα κατανάλωσης
τότε η επιφάνεια του πληθυσμιακού δυναμικού θα

αντιστοιχούσε στην
τελική επιφάνεια ζήτησης
του πληθυσμού αυτού
60
‘ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΓΟΡΑΣ’
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ
n Mj
Μ Pi = Σ
j=1 dij b
Όπου:
MPi = Δυναμικό αγοράς στο i
Mj = Μέγεθος αγοράς, λιανικές πωλήσεις ανά περιοχή
dij = απόσταση σε όρους ‘κόστους μεταφοράς’
δίνει την επιφάνεια του

ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
61
‘ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΓΟΡΑΣ’
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ
Η διαδικασία επαναλαμβάνεται
για όλα τα σημεία
σχεδιάζονται οι
ισοδυναμικές καμπύλες
που εκφράζουν το
‘ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ’

62
5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
63
ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ
Το μέσο κόστος παραγωγής παραμένει σταθερό,

ανεξάρτητα από το συνολικό αριθμό των
παραγόμενων μονάδων
Η υπόθεση καταρρίπτεται
Οι αποδόσεις ποικίλλουν ανάλογα με το

ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
64
ΟΡΙΣΜΟΣ
Αυξημένες αποδόσεις ή οφέλη

που αποκομίζει μία οικονομική δραστηριότητα
Σχετίζονται με το μέγεθος της δραστηριότητας
Επηρεάζουν το
κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος
65
διάκριση
 ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ
Προϊόν Q Q=f(x1)
ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Μία αύξηση της εισροής των συντελεστών
παραγωγής κατά ένα ποσοστό επιφέρει
Y2>2y1
y1
(α)
αύξηση του παραγόμενου προϊόντος κατά ένα
μεγαλύτερο ποσοστό x1 2x1 Εισροή x1
 ΕΛΑΤΤΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ Προϊόν Q

ΚΛΙΜΑΚΑΣ Q=f(x1)
Μία αύξηση της εισροής των συντελεστών y2<2y1 (β)
παραγωγής κατά ένα ποσοστό επιφέρει y1
αύξηση του παραγόμενου προϊόντος κατά ένα x1 2x1 Εισροή x1

μικρότερο ποσοστό
Προϊόν Q Q=f(x1)
 ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Μία αύξηση της εισροής των συντελεστών 2y1
παραγωγής επιφέρει ανάλογη αύξηση του y1 (γ)
παραγόμενου προϊόντος
x1 2x1 Εισροή x1
66
Αυξημένες
ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
αποδόσεις κλίμακας
(περίπτωση α) ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Μέσο κόστος
παραγωγής Αρνητικές
Οικονομίες
κλίμακας οικονομίες
κλίμακας
Vopt: όγκος παραγωγής
για τον οποίο (α) (β)
ελαχιστοποιείται το
μέσο κόστος ανά
Cmin Μέσο κόστος
μονάδα προϊόντος (Cmin) ανά μονάδα
προϊόντος
Vopt Όγκος παραγωγής
Ελαττούμενες
αποδόσεις κλίμακας ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ
(περίπτωση β) ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
(Πολύζος, 2011) 67
Γιατί το κόστος ανά μονάδα
είναι δυνατό να διαφοροποιείται ανάλογα με το
μέγεθος παραγωγής μιας δραστηριότητας ?
1. Δυνατότητα εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και

μηχανημάτων
 Περισσότερο αποδοτική εργασία (παραγωγικότητα)

 Χρησιμοποίηση τεχνικών μαζικής παραγωγής
 Διαφοροποίηση ρόλων
 Δυνατότητα αξιοποίησης υψηλών επενδύσεων σε
εξοπλισμό
68
Γιατί το κόστος ανά μονάδα

είναι δυνατό να διαφοροποιείται ανάλογα με το
μέγεθος παραγωγής μιας δραστηριότητας ?
2. Οικονομίες μαζικών αποθεμάτων

Δυνατότητα να αντιμετωπίζουν εποχικές ελλείψεις
3. Οικονομίες μεγάλης κλίμακας αγορών

Καλύτερους όρους διαπραγμάτευσης λόγω ποσότητας
69
διάκριση
 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας – σχετίζονται
με το μέγεθος (παραγωγή) της δραστηριότητας –
εσωτερικοί παράγοντες στη δραστηριότητα
 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας – αφορούν σε

οφέλη ή επιβαρύνσεις σε μια δραστηριότητα από τη
δράση άλλων επιχειρήσεων ή φορέων –
εξωτερικοί παράγοντες στην δραστηριότητα
70
Παραδείγματα
ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας
 ΔΕΗ (μέχρι τη δεκαετία του ’50 πολλές μικρές μονάδες –

συγκέντρωση σε μεγάλες μονάδες στη συνέχεια)
 Δήμοι ‘Καποδίστρια’ και ‘Καλλικράτη’ – Σχεδιασμένη συνένωση
ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας

Επιπτώσεις στη λειτουργία μιας δραστηριότητας από τη
δημιουργία ενός έργου π.χ. Αττική Οδός – βελτίωση πρόσβασης
71
ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

διάκριση
 Θετικές εξωτερικές οικονομίες
Συμβάλλουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας μιας
δραστηριότητας π.χ. η κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου, η
οποία μειώνει το μεταφορικό κόστος της επιχείρησης (πρώτες
ύλες και προϊόντα)
 Αρνητικές εξωτερικές οικονομίες

Δυσχεραίνουν τη λειτουργία μιας οικονομικής δραστηριότητας
π.χ. η επίπτωση μίας οχλούσας επιχείρησης σε άλλες
επιχειρήσεις ή τα περιβαλλοντικά προβλήματα από τη
λειτουργία ενός αυτοκινητόδρομου σε μια περιοχή
72
ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
Ωφέλειες που προκύπτουν στη λειτουργία και την
αποτελεσματικότητα οικονομικών δραστηριοτήτων από τη
χωροθέτησή τους στην ίδια τοποθεσία
Οι δραστηριότητες συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα σημεία

στο χώρο, στα οποία επιτυγχάνουν
αποδόσεις κλίμακας στη βάση
 Διάχυσης πληροφοριών - αλληλεπίδρασης μεταξύ δραστηριο-
τήτων
 Προσφοράς τοπικά εξειδικευμένων υπηρεσιών (π.χ. υπηρεσίες
ανάπτυξης λογισμικού), υποδομών (π.χ. δίκτυο οπτικών ινών) -
εισροές
 Ύπαρξης τοπικού εξειδικευμένου προσωπικού
73
Χωρικά προσδιορισμένες
ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Κινούσα δύναμη για συγκεντρώσεις
Οι ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
που είναι συνάρτηση του
τόπου χωροθέτησης της επιχείρησης
74
Δίκτυα και διασυνδέσεις ανάμεσα σε επιχειρήσεις
Μπορούν να χωριστούν
 Δίκτυα Παραγωγής: Πρώτες ύλες διακινούνται
ανάμεσα στις επιχειρήσεις σαν μέρος της διαδικασίας
παραγωγής
 Δίκτυα Υπηρεσιών: Συντήρηση κεφαλαιουχικού

εξοπλισμού
 Δίκτυα Αγοράς: Ανάμεσα σε επιχειρήσεις, με στόχο

τη μεταφορά και διανομή προϊόντων
75
Oικονομίες εντοπιότητας
(localization economies) Οικονομίες αστικοποίησης
(urbanization economies)
 Συγκεντρώσεις δραστηριοτήτων με
την ίδια κλαδική δομή  Συγκέντρωση δραστηριοτήτων
 Λειτουργούν συμπληρωματικά – διαφορετικών κλάδων
διασυνδέσεις ή εξάρτηση μεταξύ  Παράδειγμα: αστικά κέντρα
τους  Επιχειρήσεις που δρουν
 Βάση: λειτουργική αλληλεξάρτηση ή συμπληρωματικά ως προς τις κύριες
δίκτυο επιχειρήσεων του ίδιου δραστηριότητες, προσφέροντας
κλάδου υπηρεσίες (τράπεζες, ασφαλιστικές &
 Αύξηση αποτελεσματικότητας όλων νομικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις
των οικονομικών δραστηριοτήτων Marketing, μεταφορικές κ.ά.)
του κλάδου  Αύξηση ελκυστικότητας για
 Συγκέντρωση εξειδικευμένου χωροθέτηση νέων δραστηριοτήτων
προσωπικού
 Διάχυση πληροφοριών – τεχνολογίας Δύσκολη η σαφής διάκριση
- καινοτομίας μεταξύ δραστηριοτή-
των
μεταξύ των δύο κατηγοριών
 Αύξουσες αποδόσεις κλίμακας 76
μειονεκτήματα
 Αύξηση ανταγωνισμού μεταξύ επιχειρήσεων

 Αυξημένο κόστος γης
 Υψηλά ενοίκια
 Κυκλοφοριακά προβλήματα
 Περιβαλλοντικά προβλήματα
κ.ά.
77
6. ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
78
Τέλεια πληροφόρηση
ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΑΡΧΗ
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥ
Κατευθυντήριος στόχος
επιλογής τόπου χωροθέτησης Μεγιστοποίηση κέρδους
79
πρόβλημα
 Περιορισμένη πληροφορία –
περιορισμένη δυνατότητα εφαρμογής
Θεωρία
αρχής ορθολογισμού
Συμπεριφοράς
 Σύγκρουση στόχων στο εσωτερικό
μιας οικονομικής δραστηριότητας
80
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Οι μεγάλες επιχειρήσεις
Οι δραστηριότητες διαθέτουν πλεονεκτούν ως προς το εύρος
περιορισμένη πληροφορία της πληροφορίας που διαθέτουν
και την επεξεργασία της για την
επιλογή θέσης χωροθέτησης
αβεβαιότητα (ΠΟΡΟΙ)
Αβεβαιότητα στην
Περιορισμός στην επιλογή τόπου
ορθολογική συμπεριφορά χωροθέτησης για τη
μεγιστοποίηση του
κέρδους
(Simon, 1952, 1959)
81
ΦΑΣΜΑ ΣΤΟΧΩΝ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ

ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
ΔΕΝ περιορίζονται απλά στη μεγιστοποίηση των κερδών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Αποτέλεσμα πολλών ατομικών αποφάσεων

που λαμβάνονται από μία σύνθετη ιεραρχία ατόμων
με ξεχωριστούς στόχους
που είναι σε πολλές περιπτώσεις διαφορετικοί από

τη μεγιστοποίηση των κερδών
82
ΦΑΣΜΑ ΣΤΟΧΩΝ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ
ΜΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Μία δραστηριότητα επιδιώκει ένα ικανοποιητικό επίπεδο

επιδόσεων σε ένα φάσμα μεγεθών
Αύξηση μεριδίου αγοράς οικονομικής δραστηριότητας

Αύξηση πωλήσεων
Αύξηση παραγωγικότητας – ανταγωνιστικότητας
Αποτελεσματικότητα διαχείρισης αποθεμάτων
Αύξηση απολαβών εργαζομένων
83
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Πωλήσεις/κέρδη Υψηλότερες
Υψηλότερο πωλήσεις
Μικρότερο κέρδος TC
κόστος καμπύλη
συνολικού
κόστους
TR
καμπύλη
συνολικών
Tπ καμπύλη εσόδων
συνολικού
κέρδους
Κέρδος πS
Ποσότητα προϊόντος Q
Q1 Q2 Q3
84
ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΠΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ
Υπό καθεστώς περιορισμένης πληροφορίας οι

δραστηριότητες επιλέγουν τον τόπο που μεγιστοποιεί
τις πωλήσεις
(Baumol, 1959)
 Μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς βραχυπρόθεσμα

 Μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη επίδοση – μονοπωλιακή
δύναμη
 Ικανότητα αντιμετώπισης ανταγωνιστών
 Λήψη απόφασης χωροθέτησης που εξασφαλίζει τις
μέγιστες πωλήσεις και όχι τα μέγιστα κέρδη
85
ΣΧΟΛΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Η Σχολή Συμπεριφοράς δεν δίνει ‘συνταγές’
σε σχέση με την επιλογή τόπου χωροθέτησης
Η απόφαση χωροθέτησης μιας επιχείρησης πρέπει να

ιδωθεί μέσα από το ‘φίλτρο’ της Σχολής Συμπεριφοράς
Σύνολο ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ που επηρεάζουν τη χωροθέτηση των

οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με:
 Την περιορισμένη δυνατότητα ορθολογικής απόφασης λόγω

ατελούς πληροφόρησης
 Πολλαπλότητα στόχων - φάσμα μεγεθών στα οποία μία
δραστηριότητα επιδιώκει επιδόσεις
 Χαρακτηριστικά του επιχειρηματία
86
 McCann, P. (2001), Urban and Regional Economics, Oxford
University Press, Oxford, UK.
 Baumol, W.J. (1959), Business Behaviour, Value and Growth,

Macmillan, London.
 Organization for Economic Cooperation and Development - OECD

(2005), The Measurement of Scientific and Technological
Activities - Oslo Manual, OECD, European Commission and
EUROSTAT
 Simon, H. A. (1952), A Behavioural Model of Rational Choice,

Quarterly Journal of Economics, 69, pp. 99-118
 Πολύζος, Σ. (2011), Περιφερειακή Aνάπτυξη, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ,

ISBN 978-960-218-730-2, Αθήνα.
87
ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Γεωγραφία.

III. Θεωρίες Ανάλυσης Χώρου: Χωρική Διαφοροποίηση


3
ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
ΑΝΙΣΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ

εισοδήματος, απασχόλησης, οικονομικών
δραστηριοτήτων, ευκαιριών, ποιότητας ζωής κ.λπ.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
4
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ
ΔΙΑΣΤΑΣΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
ΔΙΑΣΤΑΣΗ
 Ανισότητες ευκαιριών
απασχόλησης, Σημαντικές πιέσεις στους
εισοδήματος κ.λπ. φυσικούς πόρους σε
 Πληθυσμιακή συρρί- κάποιες περιοχές από π.χ.
κνωση εγκατάλειψη αγροτικής γης
 Έλλιπής αξιοποίηση υπαρχόντων πόρων

 Περιορισμός ευκαιριών ανάπτυξης
 Περιορισμένη δυνατότητα προσέλκυσης
επενδύσεων
5
ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
ΣΤΟΧΟΣ
ΙΣΟΡΡΟΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ για πρόσβαση σε υπηρεσίες,

απασχόληση, εκπαίδευση, ποιότητα ζωής, κ.ά.
6
ΘΕΩΡΙΕΣ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΣΤΟΧΟΣ
Παρακολούθηση, ανάλυση, θεωρητική ερμηνεία
περιφερειακών ανισοτήτων
ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

... αναλύουν τους παράγοντες που ευνοούν ή
εμποδίζουν την ανάπτυξη των περιφερειών και
ερμηνεύουν τις χωρικές ανισότητες
ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΧΑΡΑΞΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

7
ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

 Μέσα δεκαετίας του ’20 - Μόνο περιφερειακά στο πρόβλημα
 ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ (1930-60)

 ‘Θεωρία διαπεριφερειακού εμπορίου’
 ‘Θεωρία εξαγωγικής βάσης’
 ‘Θεωρία τομεακής διάρθρωσης’ (sector theory)
 ‘Θεωρία κεντρικών τόπων’
 ‘Θεωρία τόπου εγκατάστασης’
 ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΕΝΙΑ ΘΕΩΡΙΩΝ (1960-84)

 ‘Θεωρία πόλων ανάπτυξης’
 ‘Θεωρία σωρευτικής αιτιότητας’
 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
 ‘Θεωρία ενδογενούς ανάπτυξης’
8
ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ (1930-60)
 ‘Θεωρία διαπεριφερειακού εμπορίου’
 ‘Θεωρία εξαγωγικής βάσης’
 ‘Θεωρία τομεακής διάρθρωσης’
 ‘Θεωρία κεντρικών τόπων’
 ‘Θεωρία τόπου εγκατάστασης’
ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ
ΕΜΠΟΡΙΟΥ
ΒΑΣΗ: συγκριτικό πλεονέκτημα περιφερειών, που
στηρίζεται στους διαθέσιμους παραγωγικούς συντελεστές
(φυσικούς πόρους, ανθρώπινο δυναμικό, απόθεμα γνώσης
κ.λπ.)
ΕΞΕΙΔΙΞΕΥΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
στην παραγωγή προϊόντων, για τα οποία διαθέτουν
συγκριτικό πλεονέκτημα
ΕΜΠΟΡΙΟ – ΕΞΑΓΩΓΕΣ
τροφοδοτούν την τοπική συσσώρευση και τομεακή εξειδίκευση,
οδηγώντας στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων
10
ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ
ΕΜΠΟΡΙΟΥ
Χρόνος που απαιτείται για την
παραγωγή μιας μονάδας προϊόντος
(ώρες)
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
ΠΡΟΪΟΝ Α ΠΡΟΪΟΝ Β
R1 40 80
60 50
R2
11
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑΣ
ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
 Στηρίζεται σε σειρά υποθέσεων, οι οποίες δεν ισχύουν στην
πραγματικότητα π.χ. τέλειος ανταγωνισμός, πλήρης
κινητικότητα στο χώρο κ.ά.
 Στηρίζεται στις δυνάμεις της αγοράς οι οποίες όμως, όπως

δείχνει η εμπειρία, ΔΕΝ ΟΔΗΓΟΥΝ στην εξισορρόπηση των
περιφερειακών ανισοτήτων
 Άνιση ανταλλαγή εμπορευόμενων προϊόντων

 Οι λιγότερο ανεπτυγμένες εξάγουν πρώτες ύλες και τρόφιμα
 Οι περισσότερο ανεπτυγμένες εξάγουν βιομηχανικά προϊόντα
 Επιδείνωση όρων εμπορίου για τις λιγότερο ανεπτυγμένες
περιοχές μακροπρόθεσμα – διαφορετικός ρυθμός εξέλιξης των
εξαγωγών και εισαγωγών τους
12
ΘΕΩΡΙΑ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ
 ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ: στη Θεωρία Διεθνούς Εμπορίου
 ΕΜΦΑΣΗ: στο ρόλο της "ΕΞΑΓΩΓΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ"

στην ανάπτυξη μιας περιφέρειας
 ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΒΑΣΗ: το σύνολο των αγαθών ή

υπηρεσιών μιας περιφέρειας που εξάγονται
13
ΘΕΩΡΙΑ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ
Η ανάπτυξη μιας περιφέρειας στηρίζεται στην

εξαγωγική της δραστηριότητα
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΜΕΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

 ΒΑΣΙΚΟΣ τομέας (εξαγωγική δραστηριότητα)
 ΜΗ ΒΑΣΙΚΟΣ τομέας (εξυπηρέτηση αναγκών
βασικού τομέα)
Κάθε αύξηση στον όγκο των εξαγωγών

του βασικού τομέα έχει
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
για την τοπική οικονομία
14
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ - ΣΤΑΔΙΑ
 1ο ΣΤΑΔΙΟ: η οικονομία βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης
 2ο ΣΤΑΔΙΟ: μετάβαση σε φάση ανάπτυξης των εξαγωγών

αγαθών ή υπηρεσιών προς τις ανεπτυγμένες περιφέρειες
 3ο ΣΤΑΔΙΟ: η εντατικοποίηση της οικονομικής βάσης δημιουργεί

‘οικονομίες συγκέντρωσης’, ’εισροή επενδύσεων’ και βελτίωση των
‘δικτύων μεταφορών’
 4ο ΣΤΑΔΙΟ: Ανάπτυξη βιομηχανίας για την εξυπηρέτηση των

αναγκών της τοπικής αγοράς
 5ο ΣΤΑΔΙΟ: Περαιτέρω ενίσχυση των τοπικής κλίμακας μονάδων

που αρχίζουν να εξάγουν, διευρύνοντας την εξαγωγική βάση
15
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ

 Θεωρεί τη ζήτηση για εξαγωγές ως το μοναδικό παράγοντα που
επηρεάζει τη συνολική ζήτηση
 Μία περιφέρεια μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από τη

βελτίωση των όρων του εμπορίου παρά από την αύξησή του
 Αγνοεί την πιθανή ύπαρξη και άλλων συγκριτικών

πλεονεκτημάτων σε μία περιοχή και στηρίζει την αναπτυξιακή
της προοπτική στις εξαγωγικές δραστηριότητες
 Οι επιδράσεις που ασκούν οι εξαγωγές στην τοπική οικονομία

διαφέρουν από κλάδο σε κλάδο
 Αγνοούνται παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν στην

αναπτυξιακή δυναμική, όπως επενδύσεις (ιδιωτικές ή/και
κρατικές), τεχνολογική πρόοδος, κ.ά.
16
ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ
Η περιφερειακή ανάπτυξη ως
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ - η διαχρονική αύξηση του κατά κεφαλήν

εισοδήματος συνδέεται με:
 Τη μείωση των παραγωγικών πόρων που απασχολούνται στον
α’γενή τομέα (τομέας χαμηλής παραγωγικότητας)
 Την αύξηση της απασχόλησης στο β΄γενή και γ΄γενή τομέα
της οικονομίας (τομείς υψηλής παραγωγικότητας)
Ο ρυθμός μετατόπισης των πόρων μεταξύ των

παραγωγικών τομέων αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα
της ανάπτυξης μιας περιφέρειας
17
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ
 ΔΕΝ είναι δεδομένη η μετατόπιση πόρων από τον
α’γενή στον β΄γενή και γ΄γενή τομέα της οικονομίας
 Δεν συνεπάγεται απαραίτηταμετατόπιση από χαμηλής

προς υψηλής παραγωγικότητας τομείς (π.χ.
αγροτεχνολογία)
 Η αύξηση της παραγωγικότητας συνδέεται επίσης με

παράγοντες, όπως:
 δημιουργία οικονομιών κλίμακας
 αξιοποίηση τεχνολογίας
 προώθηση καινοτομιών κ.ά.
18
‘ΘΕΩΡΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΟΠΩΝ’
Christaller, 1933
Εξετάζει τις
διαδικασίες διαμόρφωσης των χωρικών δομών
σαν αποτέλεσμα των αποφάσεων

ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

19

Christaller, 1933
Κεντρικός τόπος: παρέχει υπηρεσίες ή αγαθά σε μία

περιοχή
Επίπεδο κατώφλι: ο ελάχιστος πληθυσμός που

απαιτείται για την προσφορά ενός αγαθού ή υπηρεσίας
Φάσμα αγαθών ή υπηρεσιών που προσφέρονται από

ένα κεντρικό τόπο
20
Christaller, 1933
Κεντρικός τόπος α’ επιπέδου

Περιοχή επιρροής
Κεντρικός τόπος β’ επιπέδου
Περιοχή επιρροής
Κεντρικός τόπος γ’ επιπέδου
Περιοχή επιρροής 21
ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Προβληματισμός σχετικά με την εύρεση του

άριστου τόπου εγκατάστασης
μιας επιχείρησης ή μιας ομάδας επιχειρήσεων,
με την παράθεση κριτηρίων όπως:
 τιμή πρώτης ύλης και ενέργειας

 μεταφορικό κόστος
 διαθεσιμότητα γης, κεφαλαίου και εργασίας
 εύρος πεδίου αγοράς
 οικονομίες συγκέντρωσης
22
ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ
Πίσω από κάθε απόφαση/επιλογή του
άριστου τόπου εγκατάστασης
βρίσκεται το ‘ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟ ΑΤΟΜΟ’

που υπόκειται στους οικονομικούς όρους:
 είτε της ελαχιστοποίησης του κόστους

 είτε της μεγιστοποίησης του κέρδους
Παράλληλα είναι απόλυτα πληροφορημένο για το πρόβλημα

και τις επιπτώσεις των πράξεων και επιλογών του
23
ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Τρεις κατευθύνσεις
ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
 Προσέγγιση ‘ελαχίστου κόστους’, που στη συνέχεια
μετετράπη σε ολοκληρωμένη θεωρία του τόπου εγκατάστασης
(Weber, 1909)
 Βασική αρχή: η επιχείρηση εγκαθίσταται εκεί όπου έχει το

χαμηλότερο κόστος
 Υποθέσεις: δεν υφίσταται ανταγωνισμός ανάμεσα στις

επιχειρήσεις για πρώτες ύλες, εργασία και αγορά
 Καθοριστικοί παράγοντες: το μεταφορικό και το εργατικό

κόστος, οι οικονομίες συγκέντρωσης, κ.ά.
(Greenhut, 1956) 24
ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ - ΔΙΠΟΛΟ ΘΕΩΡΙΩΝ
‘ΠΕΔΙΟΥ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ’ ‘ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΠΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ’
Μεγιστοποίηση των πωλήσεων
ΣΤΟΧΟΣ
Βαθμός επιρροής μιας επιχείρησης
πάνω στην άλλη μέσα στην ίδια ή σε
συγγενείς αγορές
ΚΡΙΤΙΚΗ
ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΔΙΟΥ ΑΓΟΡΑΣ: παραμελεί τον παράγοντα προσφορά, ο
άριστος τόπος εγκατάστασης μόνο ως συνάρτηση της ζήτησης της αγοράς
ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ: παραμελεί τελείως τον παράγοντα
‘ζήτηση’, χωροθέτηση επιχείρησης στη βάση του ελαχίστου κόστους 25

ΤΡΙΤΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Ο Lösch εισάγει το κριτήριο της
‘μεγιστοποίησης του κέρδους’

που αποτελεί σε κάποιο βαθμό
συνδυασμό των δύο προηγούμενων
26
ΔΕΚΑΕΤΙΑ ‘50 – ΕΝΤΑΣΗ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ
Εντείνονται οι περιφερειακές ανισότητες
 μεταξύ διαφορετικών χωρών
 μεταξύ διαφορετικών περιοχών μιας χώρας
Αδυναμία εξισορρόπησης ανισοτήτων από τις

δυνάμεις της αγοράς
Ανάγκη ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ με κεντρικές πολιτικές
Σημαντικές προσεγγίσεις στην περίοδο αυτή

ΤΟΜΗ στις υπάρχουσες θεωρητικές προσεγγίσεις
27
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Εξυπηρέτηση
συγκεκριμένων
ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ επιδιώξεων και
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ στόχων
περιφερειακής
ανάπτυξης
ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ
ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗ
ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΧΩΡΙΚΩΝ
ΕΝΟΤΗΤΩΝ
28
ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΕΝΙΑ ΘΕΩΡΙΩΝ
(1960-84)
 Θεωρία Σταδίων Ανάπτυξης
 Θεωρία Πόλων Ανάπτυξης
 Θεωρία Σωρευτικής Αιτιότητας
29
ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΕΝΙΑ ΘΕΩΡΙΩΝ

(1960-84)
 Θεωρία Σταδίων Ανάπτυξης
Αντιπροσωπευτικό Υπόδειγμα
ΜΟΝΤΕΛΟ ROSTOW
30
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ
Η ανάπτυξη ως μια μακροχρόνια διαδικασία – σειρά
ΠΕΝΤΕ ΣΤΑΔΙΩΝ, που αλληλοδιαδέχονται το ένα
το άλλο
Οι ΔΙΑΦΟΡΕΣ στο επίπεδο ανάπτυξης

διαφορετικών περιοχών/χωρών οφείλονται στα
διαφορετικά στάδια που αυτές βρίσκονται
Οι διαφορές θα εξαλειφθούν με την πάροδο του

χρόνου με τη μετάβαση της περιοχής σε επόμενο
στάδιο
31
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ
Επίπεδο ανάπτυξης
Απασχόληση, αύξηση
Στάδιο Μαζικής κατανάλωσης, υψηλό επίπεδο
5ο στάδιο
Κατανάλωσης εθνικού εισοδήματος.
Πορεία προς Αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη –

4ο στάδιο διάχυση στους υπόλοιπους κλάδους.
την Ωριμότητα
Τεχνολογία. Επενδύσεις. Αστικοποίηση.
Αύξηση επενδύσεων – Δομικές μεταβολές,

3ο στάδιο Απογείωση ανάπτυξη βιομηχανικών τομέων. Βελτίωση
κοινωνικού-πολιτικού-θεσμικού συστήματος.
Προϋποθέσεις Έργα υποδομών - παρεμβάσεις. Αξιοποίηση

2ο στάδιο τεχνολογίας. Εξωστρέφεια. Επιχειρηματικότητα.
για Απογείωση
Παραδοσιακή Κυριαρχεί η αγροτική παραγωγή. Χαμηλή

1ο στάδιο παραγωγικότητα & διείσδυση τεχνολογίας.
Κοινωνία
Χρόνος t
(Πολύζος, 2011) 32
ΜΟΝΤΕΛΟ ROSTOW (1960)
Έντονες
Διαπεριφερειακές
Ανισότητες
Περιορισμός Περιφερειακών
ΠΡΩΤΑ ΣΤΑΔΙΑ Ανισοτήτων
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΕΠΟΜΕΝΑ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ που
συγκεντρώνει:  Τα μεταναστευτικά ρεύματα προς
τη κυρίαρχη περιφέρεια παύουν να
 Συγκέντρωση αποτελούνται από αποκλειστικά
εξειδικευμένου προσωπικού εξειδικευμένο προσωπικό
 Συγκέντρωση κεφαλαιϊκών  Κεφαλαιϊκές επενδύσεις: αρχίζουν

επενδύσεων να στρέφονται και προς άλλες
περιφέρειες
 Κεντρικές πολιτικές:
ενθαρρύνουν τη  Κεντρικές πολιτικές: ΕΜΦΑΣΗ
συγκέντρωση στα προβλήματα περιφερειακής
ανάπτυξης 33
ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ROSTOW
 Αποτελεί εμπειρική γενίκευση ιστορικών

παραδειγμάτων και όχι ένα μεθοδικά επεξεργασμένο
σύστημα προτάσεων
 ΔΕΝ ΕΞΗΓΕΙ γιατί κάποιες χώρες αναπτύσσονται με

μεγάλη ταχύτητα και κάποιες όχι
 Τα εξελικτικά στάδια που περιγράφει ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ

ΙΔΙΑ για όλες τις χώρες
34
ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΕΝΙΑ ΘΕΩΡΙΩΝ (1960-84)
Θεωρία Πόλων Ανάπτυξης - Perroux, 1955
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ
Η ανάπτυξη ΔΕΝ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΠΑΝΤΟΥ και

ταυτόχρονα
αλλά σε ΣΗΜΕΙΑ ή ΠΟΛΟΥΣ
– με διαφορετική ένταση –
και ΔΙΑΧΕΕΤΑΙ ΜΕΣΩ ΚΑΝΑΛΙΩΝ

με θετικά αποτελέσματα για το σύνολο της οικονομίας
35

Θεωρία Πόλων Ανάπτυξης - Perroux, 1955
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΤΑ PERROUX
 Κυρίαρχη Βιομηχανία (leading industry)
 Προωθητική Βιομηχανία (propulsive industry)
36
‘ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ’ - Perroux
 Σχετικά ΝΕΑ ΚΑΙ "ΔΥΝΑΜΙΚΗ" ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, με

προηγμένο τεχνολογικό επίπεδο και καθοριστικό ρόλο για τη
περιοχή που βρίσκεται
 ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ – εξαγωγικός προσανατολισμός
 ΔΥΝΑΤΟΙ ΔΕΣΜΟΙ με άλλους κλάδους βιομηχανίας
 Είτε ‘προς τα πάνω’ (forward linkages) σε μία διαδικασία

καθετοποίησης της παραγωγής
 είτε ‘προς τα κάτω’ (backward linkages) όπου μια βιομηχανία

δέχεται ένα υψηλό ποσοστό από εισροές σε ημι-κατεργασμένα
προϊόντα από άλλες βιομηχανίες
37
‘ΠΡΟΩΘΗΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ’
Perroux
 Αποτελείται από ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, που

ελέγχονται από κάποια ‘κυρίαρχη βιομηχανία’, η οποία
ταυτόχρονα ελέγχει και άλλες "προωθητικές βιομηχανίες”
ΜΙΑ ΜΟΝΟ επιχείρηση και

 Αντιστοιχεί άλλοτε σε
άλλοτε σε κάποιο ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ επιχειρήσεων
 Επιλογή του ΤΟΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ της Π.Β. στη

βάση σειράς παραγόντων, όπως φυσικοί πόροι ή κάποιο
συγκριτικό πλεονέκτημα (δίκτυο μεταφορών, προσφορά
εργασίας, δίκτυα υποδομής κ.λπ.)
38
ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Perroux, 1955
ΠΟΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
κατά τον Perroux
Βιομηχανία ή ομάδα προωθητικών βιομηχανιών

που είναι ικανή να παράγει
οικονομική μεγέθυνση
και συνδέεται δια μέσου εισροών-εκροών με άλλη
κυρίαρχη βιομηχανία
39

Perroux, 1955
... από τις διαπεριφερειακές προσεγγίσεις
σε μία
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Προωθητική ή κινητήρια βιομηχανική

μονάδα(ες) (propulsive industry)
40
Perroux, 1955
Η ανάπτυξη έχει ΠΟΛΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ –

χωροθέτηση σε συγκεκριμένα σημεία στο χώρο (π.χ.
βιομηχανικές πόλεις, αστικά κέντρα κ.λπ.) λόγω των
πλεονεκτημάτων που αυτά διαθέτουν
Η εγκατάσταση συμβάλλει στην

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΟΥ
Η ανάπτυξη ΔΙΑΧΕΕΤΑΙ μέσα από την

αλληλεξάρτηση της βιομηχανίας με άλλες
δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής
41
ΑΡΧΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΟΛΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
 Η Θεωρία των Πόλων Ανάπτυξης χαρακτηρίζεται από την

απουσία του γεωγραφικού χώρου
 Τα σημεία και οι πόλοι ανάπτυξης βρίσκονται σε ένα

ΑΦΗΡΗΜΕΝΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ
 Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ περιλαμβάνει:
 Μονάδες λήψης αποφάσεων (προγραμματικός χώρος)
 Πεδίο δυνάμεων που επηρεάζουν τις μονάδες λήψης

αποφάσεων (λειτουργικός χώρος)
 Ένα ομοιογενές σύνολο από συλλογικές μονάδες λήψης

αποφάσεων (ομοιογενής χώρος)
42
ΚΑΤΑ ΤΟΝ PERROUX
 Οι πόλοι ανάπτυξης υπάρχουν στο λειτουργικό χώρο
 Οι πόλοι ανάπτυξης μέσα στο λειτουργικό χώρο αποτελούν

‘εστίες’, από τις οποίες κεντρομόλες και φυγόκεντρες
δυνάμεις έλκονται και εκπέμπονται αντίστοιχα
 Οι δυνάμεις αυτές ασκούνται πάνω στις μονάδες λήψης

αποφάσεων (επιχειρήσεις ή ομάδες επιχειρήσεων,
βιομηχανίες ή ομάδες βιομηχανιών)
 Οι ομάδες αυτές αλληλοεπηρεάζονται μέσα από

ανταλλαγές αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και μέσα από
μία διαδικασία “καινοτομικών ωθήσεων”
43

Perroux, 1955
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ‘ΚΥΡΙΑΡΧΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ’

 ΕΙΣΟΔΗΜΑ, με επιπτώσεις στο σύνολο της περιφερειακής
οικονομίας
 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ της περιφέρειας, μέσω διατομεακών

σχέσεων και εξαρτήσεων
 ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ, που

συνδέονται με την κυρίαρχη βιομηχανία
 ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΟΛΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – η ζήτηση για

αγαθά και υπηρεσίες επηρεάζει την απόφαση άλλων
επιχειρήσεων να χωροθετηθούν στην περιφέρεια
44
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΤΑ PERROUX
Οι θετικές επιπτώσεις των προωθητικών βιομηχανιών
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ
γεωγραφικά και ποσοτικά προσδιορίσιμες

δεδομένου ότι ο ορισμός του πόλου κατά Perroux
χαρακτηρίζεται από μια ασάφεια, ως προς τη
Η ανάγκη ενσωμάτωσης της χωρικής διάστασης της

Προωθητικής Βιομηχανίας οδηγεί στο συνδυασμό:
 Θεωρίας Πόλων Ανάπτυξης και

 Τόπου Εγκατάστασης της Επιχείρησης
45

Boudeville (1966)
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
 Η προωθητική βιομηχανία και οι επιχειρήσεις που
συνδέονται με αυτή, βρίσκονται στον ίδιο
γεωγραφικό χώρο – CLUSTERS επιχειρήσεων
 Είναι χωροθετημένες μέσα σε μία πόλη
 Τα αποτελέσματα διαχέονται μέσα στην τοπική

οικονομία – ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
46
Perroux, 1955
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ BOUDEVILLE (1966)
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΧΩΡΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ

εισαγωγή γεωγραφικών ορίων στις θετικές
επιπτώσεις που δημιουργούνται από την προωθητική
βιομηχανία(ες)
47

Boudeville (1966)
ΠΟΛΟΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΤΟΜΕΑΚΗ ΧΩΡΙΚΗ
ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΠΟΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: σύνολο προωθητικών βιομηχανιών,

που ενισχύουν την περιφερειακή ανάπτυξη, μέσω των
αλληλεξαρτήσεων με άλλες επιχειρήσεις που βρίσκονται
χωροθετημένες στον ίδιο γεωγραφικό χώρο – ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ
48
ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ
Εκφράζει ένα
γεωγραφικά καθορισμένο σύνολο
από βιομηχανίες
κάθε μία από τις οποίες χρησιμοποιεί σαν εισροές τις
εκροές της άλλης
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
‘ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ ΚΛΙΜΑΚΑΣ’
ΔΙΑΧΥΣΗ ‘ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ’
στο σύνολο του συμπλέγματος αυτού
49
Κυριαρχεί στις
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
τις δεκαετίες ‘60 και ‘70 στην Ευρώπη
ΕΛΛΑΔΑ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
Αναβάθμιση επαρχιακών κέντρων
Δημιουργία πόλων ανάπτυξης

σε μικρότερα αστικά κέντρα
50
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑΣ
ΠΟΛΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
 ΔΕΝ ΕΞΗΓΕΙ τους λόγους δημιουργίας μιας

προωθητικής βιομηχανίας σε μία περιοχή
 Η χωροθέτηση - με κρατική παρέμβαση - μεγάλων

επιχειρήσεων σε μία περιοχή ΔΕΝ ΟΔΗΓΗΣΕ
ΠΑΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ
 ΕΜΠΕΙΡΙΑ: προωθητικών βιομηχανιών οι οποίες

δημιούργησαν διατομεακές σχέσεις ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
51

ΘΕΩΡΙΑ ΣΩΡΕΥΤΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΤΗΤΑΣ
Mydral, 1957
ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ: οι δυνάμεις της αγοράς

ΕΝΤΕΙΝΟΥΝ τις περιφερειακές ανισότητες
Δραστηριότητες με μεγαλύτερες αποδόσεις

συγκεντρώνονται σε ορισμένες περιφέρειες που
αναπτύσσονται σε βάρος των υπόλοιπων περιφερειών
Δύο αλληλοσυνδεόμενες διαδικασίες που προκαλούν την

ΑΝΙΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ:
 Διαδικασία σωρευτικής αιτιότητας
 Χωρική αλληλεξάρτηση κέντρου - περιφέρειας
52
Mydral, 1957
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΩΡΕΥΤΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΤΗΤΑΣ
Η ανάπτυξη πραγματοποιείται σε συγκεκριμένα κέντρα

(παρουσία φυσικών ή άλλων πλεονεκτημάτων)
Αύξηση ΑΠΟΣΤΑΣΗΣ ’κέντρου’ – ‘περιφέρειας’ στο

επίπεδο της ευημερίας
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ από τη συσσώρευση

δραστηριοτήτων στα κέντρα – υπεροχή αυτών έναντι
της περιφέρειας
53

Mydral, 1957
ΧΩΡΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ
ΚΕΝΤΡΟΥ - ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
Οδηγεί σε:
 ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ της περιφέρειας από το
κέντρο (backwash effects)
 ΔΙΑΧΥΣΗ της ανάπτυξης από το κέντρο προς την

περιφέρεια (spread effects)
Κατά τον Mydral, η επίδραση των παραπάνω δυνάμεων

ΔΕΝ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ
καθώς, μακροχρόνια, οι ανεπτυγμένες περιφέρειες
ΑΠΟΜΥΖΟΥΝ τις λιγότερο ανεπτυγμένες
(backwash effects μεγαλύτερα των spread effects)
54
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
55
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ
ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ - ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

στο πρόβλημα της περιφερειακής ανάπτυξης
Από το μοντέλο
‘ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ’
ΕΜΦΑΣΗ: στο
ενδογενές δυναμικό
Στο μοντέλο
‘ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΟ ΚΑΤΩ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΝΩ ’
56
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ
ΜΟΝΤΕΛΟ
‘ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΟ ΚΑΤΩ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΝΩ ’
Έμφαση στην
ΤΟΠΙΚΗ τοπική διάσταση
Έμφαση στην αξιοποίηση

ΕΝΔΟΓΕΝΗΣ του ενδογενούς δυναμικού
/ πόρων
ΔΙΑΧΥΤΗ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ
 Διατομεακή ολοκλήρωση
 Ολοκλήρωση οικονομικής, κοινωνικής & περιβαλλοντικής διάστασης
57
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΕΝΔΟΓΕΝΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
 Αξιοποίηση τοπικών πόρων
 Κινητοποίηση τοπικών φορέων – πληθυσμού
 Κινητοποίηση τοπικών παραγωγικών δυνάμεων
58
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΕΝΔΟΓΕΝΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΠΟΡΟΙ
 Φυσικοί
 Οικονομικοί
 Ανθρώπινοι
 Πολιτιστικοί
 Θεσμικοί
59
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ
Φυσικοί Εσωτερικό
Περιβάλλον
Πόροι
Ανταγωνιστικό
Τομείς Πλεονέκτημα
Δραστηριοποίησης Κόστους
της Περιοχής
ή Διαφοροποίησης
Περιοχής Δημιουργία
Αξίας για την
Περιοχή
60
ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΥ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΠΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ (φυσικοί & ανθρώπινοι)
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ

ΠΕΡΙΟΧΗΣ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ (απόθεμα γνώσης)
CORPORATIVE ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΔΙΚΤΥΑ
61
ΕΝΔΟΓΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΕΜΦΑΣΗ ΣΕ
 Τεχνολογική Αλλαγή
 Καινοτομία
 Πρόσβαση σε Δίκτυα Πληροφόρησης & Επικοινωνίας
 Έρευνα & Ανάπτυξη
62
 Boudeville, J.-R. (1966), Problems of Regional Economic
Planning, University Press, Edinburgh, UK.
 Christaller, W. (1966), Central Places in Southern Germany,
Engelwood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.
 Greenhut, M.L. (1956), Plant Location in Theory and Practice,
Chapel Hill: University of North Carolina Press, USA.
 Mydral, G. (1957), Rich Lands and Poor, Harper & Low, New
York, USA.
 Weber, A. (1909), Theory of the Location of Industries, Unive
Chicago Press, Chicago, USA.
 Πολύζος, Σ. (2011), Περιφερειακή Aνάπτυξη, Εκδόσεις
ΚΡΙΤΙΚΗ, ISBN 978-960-218-730-2, Αθήνα.
 Perroux, François (1955), Note sur la Notion de Poles
Croissance, Economic Appliquee, 1 & 2, pp. 307-320
(Translated by Mette Monsted, 1974).
 Rostow, W.W. (1960), The Stages of Economic Growth,
Cambridge University Press, UK.
63
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Γεωγραφία.



3
ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
 Νέες Τεχνολογίες
Πληροφόρησης & Επικοινωνίας  Ανταγωνισμός
(ΤΠΕ)
 Διαδικασίες παραγωγής
 Τεχνολογικές καινοτομίες
 Παγκοσμιοποίηση  Οργάνωση επιχειρήσεων
 Πρότυπα χωροθέτησης
κ.ά.
Γνώση Καινοτομία ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ

Τεχνολογία ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Δημιουργικότητα
4
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Ανακατατάξεις στη δομή &

λειτουργία της παγκόσμιας
οικονομίας
Αναθεώρηση προτεραιοτήτων
Ο=f(Kεφ, Γη, Εργ) κλασσικών συντελεστών
παραγωγής
Κεφάλαιο
έμφαση σε
Γη Εργασία
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
ΓΝΩΣΗ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
5
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Κλασσική Οικονομία /
Δραστηριότητες
ΝΕΟΙ ΤΟΜΕΙΣ
Εντάσεως
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ /
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Έρευνας
6
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ - ΟΡΙΣΜΟΙ
 Δημιουργικότητα
 Καινοτομία
 Τεχνολογία – Τεχνολογική Καινοτομία
 Επιχειρηματικότητα
8
‘... κοιτώντας ότι όλοι μπορούν να δουν και

κάνοντας σκέψεις που κανείς δεν είχε κάνει πριν’
Albert Scentzgeorgi, Βραβείο Νόμπελ
Ικανότητα
 Να σκέφτεται κάποιος ‘εκτός της πεπατημένης’, ‘παράπλευρα’
 Να συλλαμβάνει ιδέες και να δημιουργεί πρότυπα που

υπερέχουν υπαρχόντων προτύπων, σκέψεων και αντιλήψεων
 Να αντιλαμβάνεται μελλοντικές προοπτικές, οι οποίες δεν

είναι εμφανείς υπό τις τρέχουσες συνθήκες
9
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΑΤΟΜΩΝ
 Υψηλός βαθμός αυτοπειθαρχίας σε θέματα που αφορούν στην

εργασία τους
 Καρτερικότητα στην ανατροπή
 Ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα
 Υψηλός βαθμός αυτονομίας
 Διάθεση ανάληψης ρίσκου
 Απουσία στερεοτύπων
 Υψηλός βαθμός για ατομικό, στοχευμένο αγώνα για διάκριση
 Κίνητρο ελευθερίας
 Λειτουργική ελευθερία
 Ευελιξία
(Καραγιάννης και Μπακούρος 2010, Amabile 1996, Dacey and Lennon 1998) 10
Ατομική αλλά και συλλογική διαδικασία
Ατομικό Ομαδικό
επίπεδο επίπεδο
Αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων μέσα

στο περιβάλλον μιας
Επαναληπτική Διαδικασία
μέσα από την οποία δημιουργικά
άτομα αναπτύσσουν ιδέες,
αλληλεπιδρούν σε ομάδες, επιλύουν
προβλήματα κ.λπ.
11
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΟΡΙΣΜΟΙ
 Freeman, 1982
‘... η βιομηχανική καινοτομία περιλαμβάνει τις
δραστηριότητες τεχνικού σχεδιασμού, παραγωγής,
διοίκησης και εμπορίας που σχετίζονται με την εισαγωγή
ενός νέου (βελτιωμένου) προϊόντος ή με την πρώτη
εφαρμογή μιας νέας (βελτιωμένης) διαδικασίας ή
εξοπλισμού’
Ε.Ε. (1990), Πράσινη Βίβλος για την Καινοτομία
”η επιτυχής δημιουργία, αφομοίωση και εκμετάλλευση του

καινούργιου σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο”
12
Καινοτομία προϊόντος Καινοτομία διαδικασίας παραγωγής
“ως ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ορίζεται η εισαγωγή ενός

νέου (βελτιωμένου) προϊόντος-υπηρεσίας ή μιας
παραγωγικής διαδικασίας ή μιας μεθόδου
προώθησης προϊόντος ή αλλαγών στην
οργανωτική δομή, την οργάνωση της εργασίας,
των σχέσεων της επιχείρησης”
Καινοτομία αγοράς Οργανωτική καινοτομία
(OECD, 2005) 13
ΤΥΠΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
 Καινοτομία προϊόντος ή υπηρεσίας
Ανάπτυξη νέου βελτιωμένου προϊόντος ή υπηρεσίας
 Καινοτομία διαδικασίας παραγωγής

Νέα παραγωγική διαδικασία ή βελτίωση υφιστάμενης
 Καινοτομία πρώτης ύλης

Υποκατάσταση υλικού από νέο ή βελτιωμένο
 Καινοτομία αγοράς
Εισαγωγή προϊόντος ή υπηρεσίας σε νέα αγορά
 Οργανωτική καινοτομία
Μετασχηματισμός ή βελτίωση οργανωτικής δομής
14
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ
ΠΟΡΟΙ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ  Porter, 1990
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ:
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ εργαλείο για τις οικονομικές
δραστηριότητες για την
απόκτηση ανταγωνιστικού
CORPORATIVE ΠΡΟΣΒΑΣΗ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ πλεονεκτήματος
Περιλαμβάνει στην ευρύτερή της έννοια:

 τις νέες τεχνολογίες και
 έναν νέο τρόπο προσέγγισης για την υλοποίηση διαφόρων
δράσεων - διαδικασιών
15
Κοινωνικό Οικονομικό Τεχνολογικό

επίπεδο επίπεδο επίπεδο
Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι εξελίξεις στο κοινωνικό και

οικονομικό επίπεδο γίνονται μέσα από την
ανάπτυξη καινοτομιών
Η ικανότητα μιας κοινωνίας να καινοτομεί αποτελεί, ως ένα βαθμό,

μηχανισμό ανανέωσης και εξέλιξης
(Καραγιάννης και Μπακούρος, 2010) 16
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ – ΟΦΕΛΗ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ/ΠΕΡΙΟΧΗΣ
ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ & ΕΠΙΤΥΧΙΑ
ΠΟΡΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ μέσα από
μέσα από μέσα από φήμη, προσέλκυση
Ε&Α, τεχνολογία, επεν- Επενδύσεις, ανέλιξη νέων πελατών, εικόνα
δύσεις, νέες αγορές ανθρώπινου δυναμικού επιχείρησης, ανταγωνι-
κ.ά. στικότητα κ.ά.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ
17
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΣΤΑΔΙΑ
ΣΥΛΛΗΨΗ Γέννηση νέας ιδέας
Διαμόρφωση, ανάπτυξη,
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ εξέλιξη ιδέας
Χρηματοδότηση
Μετατροπή ιδέας σε
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ αξία
18
ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
 Η διαδικασία της καινοτομίας

Ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται, διαχέεται και υιοθετείται
 Το περιεχόμενο της καινοτομίας

Η τεχνική φύση της
 Το περιβάλλον της καινοτομίας

Το περιβάλλον μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα
 Ο αντίκτυπος της καινοτομίας

Η κοινωνική, οικονομική και τεχνολογική αλλαγή που προκύ-
πτει από την καινοτομία (προβλεπόμενες – μη προβλεπόμενες
επιπτώσεις)
19
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ,
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ
αλυσίδα προστιθέμενης αξίας
Αρχική Τελική
Εφεύρεση Παραγωγικότητα
καινοτομία καινοτομία
Συλλογική οργάνωση
Ατομική γνώση-έμπνευση Κοινωνική και οικονομική

επίδραση
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Μικρο-μεσο επίπεδο: καινοτόμες, ανταγωνιστικές επιχειρήσεις - τομείς
Μακρο-επίπεδο: ρυθμός ανάπτυξης οικονομίας, απασχόληση, βιοτικό επίπεδο
20
(Carayannis et al., 2003, p. 117)
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
ΣΤΟΧΟΣ
… η κατανόηση των παραγόντων μιας χώρας ή

μιας περιοχής που προωθούν την καινοτομία
21
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
Περιφερειακό Σύστημα Εθνικό Σύστημα Καινοτομίας
Καινοτομίας - ΠΣΚ ΕΣΚ
... το θεσμικό, οικονομικό και ... το σύνολο των οικονομικών,
τεχνολογικό πλαίσιο κοινωνικών, πολιτικών,
οργανωτικών, θεσμικών και άλλων
μίας περιφέρειας παραγόντων
που επιτρέπει και διευκολύνει
που επηρεάζουν
την ανάπτυξη, διάχυση και χρήση
την ανάπτυξη και συγκέντρωση
των καινοτομιών
τοπικών καινοτόμων
(Εdquist, 1997)
Δεν μπορούν να οριοθετηθούν με
Οριοθετούνται σαφώς από:
σαφήνεια
τα εθνικά σύνορα
Μπορεί να είναι πόλεις, περιφέρειες, την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών
διοικητικές μονάδες ή βιομηχανικές την εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας
ζώνες 22
ΕΣΚ - ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ
 Κυβερνητικοί - κρατικοί οργανισμοί: συμβάλλουν στη διαμόρφωση και
διατήρηση συνθηκών που ευνοούν την ανάπτυξη της καινοτομίας
 Επιχειρήσεις - ιδιωτικοί ερευνητικοί οργανισμοί: αξιοποίηση αποτελεσμά-

των Ε&Α για την ανάπτυξη εμπορικά εκμεταλλεύσιμων καινοτομιών –
χρηματοδότηση Ε&Α
 Μηχανισμοί διασύνδεσης: «ενδιάμεσοι φορείς» που στοχεύουν στη

μεταφορά τεχνογνωσίας και τεχνολογίας (π.χ. κέντρα αναδιανομής
καινοτομίας, τεχνολογικά πάρκα, Business Innovation Centers - BIC)
 Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης και Δημόσιοι Ερευνητικοί Φορείς: πηγή

βασικής Ε&Α, τροφοδότηση ΕΣΚ με εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό
 Χρηματοδοτικοί οργανισμοί: τράπεζες, κεφάλαια επιχειρηματικού

κινδύνου, κεφάλαια εκκίνησης, κ.λπ. - οικονομική υποστήριξη
 Φορείς ζήτησης αποτελεσμάτων Ε&Α: τελικοί καταναλωτές βελτίωση

βιοτικού επιπέδου, επιχειρήσεις βελτίωση όρων παραγωγής
23
ΕΠΙΔΟΣΗ ΣΕ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΜΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
βασικές κατηγορίες παραγόντων που την επηρεάζουν
 η εθνική «υποδομή» ενίσχυσης της καινοτομικής

δραστηριότητας (π.χ. επενδύσεις σε βασική έρευνα)
 η ανάπτυξη δικτύων επιχειρήσεων (networks /

clusters) (π.χ. επιχειρήσεις και κλάδοι που σχετίζονται με την
πληροφορική)
 η ένταση των σχέσεων ανάμεσα στις επιχειρήσεις και

ερευνητικούς φορείς (π.χ. η ικανότητα σύνδεσης της
βασικής έρευνας με την παραγωγή)
24
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
 Έλλειψη φαντασίας: αποτυχία οραματισμού του μέλλοντος –
εστίαση στο παρόν
 Φόβος ανάληψης ρίσκου
 Φόβος αποτυχίας: έλλειψη συνείδησης ότι ο κίνδυνος δεν

μπορεί να αποφευχθεί, μπορεί όμως κανείς να τον
διαχειριστεί με τον καλύτερο τρόπο
 Βραχυπρόθεσμη εστίαση στα κέρδη: έμφαση στη εξυπηρέτηση

βραχυπρόθεσμων προτεραιοτήτων-στόχων και όχι μεσο-
μακροπρόθεσμων
 Έλλειψη στρατηγικής
25
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ – ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΓΝΩΣΗ

Τεχνολογία: εργαλείο για την ανάπτυξη του ‘καινούργιου’
... η τεχνολογία αλλάζει συνεχώς, οδηγώντας στη μείωση του
κόστους παραγωγής και την αύξηση της παραγωγικότητας
Η Τεχνολογική Γνώση συσσωρεύεται

μέσα από τις διαδικασίες των:
 Εφευρέσεων: εισαγωγή νέων μεθόδων και τεχνικών

παραγωγής στο υπάρχον απόθεμα γνώσης
 Καινοτομιών: υιοθέτηση των παραπάνω στη

διαδικασία παραγωγής
26
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΟΡΙΣΜΟΣ
Η εισαγωγή στην αγορά
ενός τεχνολογικά νέου προϊόντος ή

η εφαρμογή μιας τεχνολογικά νέας ή σημαντικά
βελτιωμένης διαδικασίας
που ανταποκρίνεται επαρκώς στη ζήτηση της αγοράς
27
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ
 Βασικός παράγοντας για τη στήριξη της ανταγωνιστι-
κότητας των επιχειρήσεων και την εθνική ανάπτυξη
 Βασικό χαρακτηριστικό της αγοράς στην Κοινωνίας

της Πληροφορίας δεν είναι η τιμή αλλά η καινοτομία
 Η καινοτομία συμβάλλει:
 στη μείωση του κόστους παραγωγής
 στη μεγαλύτερη αποδοτικότητα
 στην παραγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών
(διαφοροποίηση)
28
... αποτελεί κατά κύριο λόγο νοοτροπία
Επιχειρηματικότητα: δραστηριοποίηση και ικανότητα που

έχει ένα άτομο, μεμονωμένα ή στο πλαίσιο ενός οργανισμού,
να αναγνωρίζει τις ευκαιρίες και να τις αξιοποιεί,
προκειμένου να επιτύχει προστιθέμενη αξία ή να έχει
οικονομικό όφελος
(Πράσινη Βίβλος Επιχειρηματικότητας, Ε.Ε., 2003)
29
... προσπάθεια μετατροπής μιας ιδέας σε αποτέλεσμα μέσα

από την ανάληψη επιχειρηματικής πρωτοβουλίας
ΣΤΟΧΟΣ: η μετουσίωση της ΙΔΕΑΣ σε

οικονομική δραστηριότητα
ΒΗΜΑΤΑ
 Δημιουργικότητα - Καινοτομία
 Ηγεσία
 Διαχείριση (δημιουργία ιδέας, αξιολόγηση, χρηματοδότηση)
 Ανάπτυξη πρωτοβουλίας (επιχειρηματική δράση)
30
ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ:
 την αξιοποίηση της καινοτομίας στην παραγωγική διαδικασία
 την ανάληψη κινδύνου
 τη δυνατότητα επιβίωσης στην αγορά
 τη δημιουργία, ιδιοκτησία και διαχείριση μιας επιχείρησης
Επιχειρηματίας: Άτομο με ικανότητα

 να δημιουργεί νέους συνδυασμούς των συντελεστών
παραγωγής νέες μέθοδοι και διαδικασίες παραγωγής,
νέα προϊόντα, νέες αγορές, νέες οργανωτικές μορφές
επιχείρησης κ.ά.
 να αναλαμβάνει ρίσκο ή να αξιοποιεί ευκαιρίες της αγοράς
(Tyson et al., 1994)

31
… εστιάζει
στις δυναμικές δεξιότητες του επιχειρηματία, οι

οποίες:
 ‘ολοκληρώνουν’ πόρους ή
 ‘μετασχηματίζουν’ πόρους ή ακόμη
 ‘ανακτούν’ και ‘απελευθερώνουν’ πόρους
Δυναμικές Προσανατολισμός και

Δεξιότητες απόδοση μιας
δραστηριότητας στην αγορά
32
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ / ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ
 Έντονη θέληση και πίστη στον εαυτό του

 Δέσμευση απέναντι σε στόχους και αποφασιστικότητα
 Επιθυμία για ανάληψη ευθύνης
 Επιμονή για αναζήτηση/εκμετάλλευση ευκαιριών
 Αντίληψη του επιχειρηματικού κινδύνου, της
αβεβαιότητας και των αμφίβολων καταστάσεων
 Ικανότητα λήψης αποφάσεων
 Προσήλωση
33
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ / ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ
 Δημιουργικότητα και ευελιξία

 Συνεχής αναζήτηση πληροφοριών και γνώσεων
 Προσανατολισμός προς το μέλλον
 Αυτοϋποκίνηση
 Αυτοπεποίθηση
 Ηγετικές ικανότητες
 Επικοινωνιακές δεξιότητες
 Υψηλό επίπεδο ενεργητικότητας
34
ΚΙΝΗΤΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
 Το κέρδος
 Η ανεξαρτησία
 Η προσωπική και επαγγελματική καταξίωση - μέσα από

την αξιοποίηση προσωπικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων
 Εναλλακτική επιλογή απέναντι σε μια μη ικανοποιητική

εργασία
 Υπάρχουσα οικογενειακή επιχείρηση
35
ΤΥΠΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ
… βάση για συστηματική μελέτη

επιχειρηματικών χαρακτηριστικών και
χάραξη πολιτικής στήριξης της
επιχειρηματικότητας
π.χ. πολιτικές
 Οικονομικής στήριξης
 Ανάπτυξης οργανωτικών δεξιοτήτων
 Βελτίωσης επιπέδων απόδοσης κ.λπ.
36
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΩΣ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
… η επιχειρηματικότητα βρίσκεται στο κέντρο της

λειτουργίας της αγοράς
Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες αποτελούν φορείς

οικονομικής ανάπτυξης και μπορούν να επιταχύνουν τη
διάδοση και εφαρμογή καινοτόμων ιδεών
Διασφαλίζουν την αποτελεσματική αξιοποίηση πόρων

και διευρύνουν τα όρια των οικονομικών δραστη-
ριοτήτων
(OECD, 1998) 37
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
1. ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ/ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Επιχειρηματικότητα οικονομικών δραστηριοτήτων
2. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ
Γνώση Καινοτομία καταναλωτών
Τεχνολογία στο πλαίσιο

 των τεχνολογικών εξελίξεων –
Δημιουργικότητα καινοτομιών
 των εξελίξεων στον τομέα των
Τεχνολογιών Πληροφόρησης και
Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και
 των εξελίξεων στο παγκόσμιο
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ = γίγνεσθαι
παραγωγικοί πόροι + ιδέες
ανθρώπων Προσφορά - Ζήτηση 38
 Τοπική και εθνική οικονομική
ανάπτυξη
 Δημιουργία νέων θέσεων
Γνώση εργασίας
Καινοτομία
Τεχνολογία  Ενσωμάτωση μη προνομιούχων

ομάδων στην αγορά εργασίας
(π.χ. γυναικεία – νεανική επιχειρη-
ματικότητα)
Κοινωνία
Οικονομία  Άρση περιθωριοποίησης –
ενίσχυση κοινωνικής συνοχής
39
Η ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ
… δημιουργεί πρόσθετα οφέλη στην οικονομία όπως:
 αύξηση της ανταγωνιστικότητας

 δημιουργία νέων οικονομικών ευκαιριών
 αντιμετώπιση των προκλήσεων από τις μεγάλες
αλλαγές που επιφέρει η παγκοσμιοποίηση
... αποτελεί μέρος της στρατηγικής για

την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή
(OECD, 1998)
40
Η ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ
 Διαθέσιμη βάση σε: πόρους, γνώση, δεξιότητες, τεχνολογία
 Ενδογενείς οργανωτικούς παράγοντες: επενδυτικά πρότυπα,

στάση απέναντι στην αβεβαιότητα και το επιχειρηματικό
ρίσκο
 Υπάρχοντα δίκτυα συνεργασίας
 Δίκτυα οργανισμών υποστήριξης: επιμελητήρια, δημόσιοι

φορείς, φορείς έρευνας και ανάπτυξης
 Αγορές που απευθύνονται τα προϊόντα
41
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ &

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΤΠΕ) ΚΑΙ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
42
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ
Διεπιχειρησιακή συνεργασία Τεχνολογίες

Δίκτυα επιχειρήσεων Πληροφόρησης &
Βιομηχανικές ‘συνοικίες’ Επικοινωνίας – ΤΠΕ
Πρωταρχικό ρόλο για την

ανάπτυξη της καινοτομίας ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ –
διαδραματίζει η συνεργασία - ΔΙΚΤΥΩΣΗ
αλληλεπίδραση μεταξύ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
επιχειρήσεων
(Porter, 1990) 43

Space of ‘places’ Space of ‘flows’ (Castells, 2010)
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 1
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 2 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 3
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ n
Οι Τεχνολογίες Πληροφόρησης & Επικοινωνίας επηρεάζουν

σημαντικά
τη δομή και τη στρατηγική
μιας επιχείρησης ή ενός δικτύου επιχειρήσεων
44
ΔΙΚΤΥΑ Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ)
Μοίρασμα πόρων – Ανάπτυξη καινοτομίας –

Ανταγωνιστικότητα – Βιωσιμότητα επιχειρήσεων δικτύου
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
που δεν θα μπορούσαν να πετύχουν μεμονωμένα
45
 Διάχυση επιχειρηματικού κινδύνου

 Μείωση επιχειρηματικού κινδύνου για κάθε επιχείρηση
 Διάχυση της υπευθυνότητας
στο σύνολο των συμμετεχόντων στο δίκτυο

Η διάχυση του επιχειρηματικού κινδύνου είναι

ιδιαίτερα σημαντικό κίνητρο
για τις μικρές επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο δίκτυο
και έχουν περιορισμένη διαθεσιμότητα πόρων
46
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
 Πρόσβαση σε πόρους
 Ευελιξία πρόσβασης σε δίκτυο επιχειρήσεων
 Ανάπτυξη καινοτομικής δραστηριότητας – οικονομίες

κλίμακας
 Αποκέντρωση στη λήψη απόφασης
 Αποκέντρωση στη χωροθέτηση μειούμενα κόστη

συντελεστών παραγωγής (π.χ. γη, εργασία)
47

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΠΟΡΟΥΣ
ΔΙΚΤΥΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΜΕ

 Πρόσβαση σε γνώση και άυλους πόρους για τη στήριξη
της καινοτομικής δραστηριότητας
 Πρόσβαση σε υλικούς πόρους (εξεύρεση επενδυτικού
κεφαλαίου)
 Πρόσβαση σε εξειδικεύσεις – ανθρώπινους πόρους
 Πρόσβαση σε υποστηρικτικής φύσης σχέσεις –
υπεργολαβίες
Ολοκλήρωση επιμέρους ανταγωνιστικών

πλεονεκτημάτων των επιχειρήσεων του δικτύου
48
Η ανάπτυξη καινοτομικής δραστηριότητας από μία

επιχείρηση είναι συχνά αποτέλεσμα
λήψης στρατηγικών αποφάσεων

που επικεντρώνονται στην εστίαση της δράσης της
επιχείρησης σε μία δραστηριότητα στην οποία εμφανίζει
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
ενώ αναθέτει σε άλλες επιχειρήσεις υποστηρικτικές
εργασίες
49
Δημιουργία δικτυακών ερευνητικών συμμαχιών

π.χ. στη βιοτεχνολογία μεταξύ:
Μεγάλων επιχειρήσεων που παρέχουν χρηματικούς

πόρους για την ανάπτυξη ερευνητικής δραστηριότητας και
Μικρών επιχειρήσεων βιοτεχνολογίας που αναπτύσσουν

ερευνητική δραστηριότητα, αξιοποιώντας τους πόρους
Πεδία εφαρμογής: βιοτεχνολογία, ανάπτυξη λογισμικού,

φάρμακα, ηλεκτρονικά, νανοτεχνολογία
50
ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ
Τα δίκτυα εισάγουν τη
λογική των
‘ισότιμων εταίρων’
Δίκτυα επιχειρήσεων
Κατάργηση της ιεραρχίας
Ο κάθε ένας
συμμετέχει στη βάση
του ανταγωνιστικού του
πλεονεκτήματος σε ένα Μείωση ελέγχου των μεγάλων
σχήμα «ίσου μεταξύ επιχειρήσεων στην πρόσβαση νέων
ίσων» επιχειρήσεων ή τομέων στο δίκτυο
στον κοινό στόχο που

είναι:
‘ανάπτυξη καινοτομικής ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ
δραστηριότητας’
51
ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Από το μοντέλο κάθετης ολοκλήρωσης

μιας επιχείρησης
Οριζόντιας εξειδίκευσης
που στηρίζεται στις δικτυακές σχέσεις
52
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
- Αναπτυξιακός Στόχος +
Σταθερότητα Ευελιξία
Συμμαχίες Δικτυακή επιχείρηση

Διαεπιχειρησιακή
Οργανωτικές Δομές
Ιεραρχική οργάνωση Συνεργασία για την επίτευξη

Ενδοεπιχειρησιακή
συγκεκριμένου στόχου
Οικονομίες κλίμακας Οικονομίες σκοπού

- Στρατηγικός Στόχος +
(Γιαουτζή και Στρατηγέα, 2000) 53
ΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Επιχείρηση 1 Επιχείρηση 2
α' βαθμού α' βαθμού
Κέντρο β'
επιχείρησης βαθμού
ομάδες Δικτυακή
Επιχείρηση Κέντρο
πόροι
competencies
(Γιαουτζή και Στρατηγέα, 2000) 54

ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Η κλίμακα των δικτύων (αριθμός επιχειρήσεων που

συμμετέχουν) συμβάλλει:
 Στην αύξηση των διαθέσιμων πόρων

 Στη στήριξη της καινοτομικής δραστηριότητας
 Στην αύξηση των ευκαιριών για ανταλλαγή γνώσης
Τα δίκτυα δημιουργούν αυξημένες αποδόσεις

κλίμακας τόσο για τα ίδια όσο και για τις
επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε αυτά
55
Οι αυξημένες αποδόσεις κλίμακας

των δικτύων επιχειρήσεων
στηρίζουν την καινοτομική ικανότητα των

δικτύων
και
οδηγούν στην επίτευξη εφευρέσεων ή νέων

προϊόντων
56
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
Τα δίκτυα επιχειρήσεων ενθαρρύνουν την

αποκέντρωση στη λήψη αποφάσεων
Οι επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερη αυτονομία στη λήψη

απόφασης και την προώθηση της καινοτομικής τους
Επιλογή:
 Συνεργασιών
 Ερευνητικών εταίρων
 Πεδίου δραστηριοποίησης
57
Βελτίωση δημιουργικότητας επιχειρήσεων
Μέσα από τη δημιουργία περιφερειακών

ομάδων που συνεργάζονται με τις
επιχειρήσεις, οι οποίες:
Επιχείρηση 1 Επιχείρηση 2
α' βαθμού α' βαθμού  Λειτουργούν έξω από κατεστημένα

Κέντρο
β'
βαθμού
συστήματα ελέγχου και εξουσίας
ομάδες Δικτυακή
Επιχείρηση Κέντρο  Καθιερώνονται ως αυτόνομες ομάδες
που λειτουργούν ανεξάρτητα
πόροι
 Συμβάλλουν στη δημιουργία νέων

competencies
τρόπων σκέψης και την ανάπτυξη

καινοτομιών
58
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΕΧΝΟΒΛΑΣΤΩΝ
Επιχειρήσεις, που δημιουργούνται στο πλαίσιο των

δραστηριοτήτων μεγάλων επιχειρήσεων, ερευνητικών
κέντρων ή πανεπιστημίων και εκμεταλλεύονται εμπορικά τα
αποτελέσματα της Ε&Α ή τις καινοτομίες που παράγονται σε
αυτά - ενδοεταιρική επιχειρηματικότητα
 Μεγαλύτερη αυτονομία για την προσέλκυση ταλέντων

 Προσέλκυση κεφαλαίων υψηλού κινδύνου
 Υψηλότερα επίπεδα τεχνολογίας και ανάπτυξης
59

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ
 Μεγαλύτερη ελευθερία στην επιχείρηση να

επιλέξει τον τόπο χωροθέτησης
 Δυνατότητα αποκέντρωσης
 Μειωμένα κόστη (γη, εργασία κ.ά.)
60
Η ΔΙΚΤΥΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΕΧΕΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
 Στο ΧΩΡΟ: δυνατότητα για μεγαλύτερη διασπορά των

επιχειρήσεων στο χώρο – μείωση της εξάρτησης από το
χώρο – μείωση κόστους – νέα πρότυπα χωροθέτησης
 Στο ΧΡΟΝΟ: μείωση φραγμών στη συνεργασία σε σχέση

με το χρόνο – λειτουργία σε διαφορετικές ζώνες
 Στη ΔΟΜΗ: ευελιξία στη δομή τους – δικτύωση με άλλες

επιχειρήσεις στη βάση του ανταγωνιστικού τους
πλεονεκτήματος
61
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
62
Πολιτικές
Επιχειρηματικότητας Ανταγωνιστικότητα
& Καινοτομίας
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη

σε παγκόσμια κλίμακα
63
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Έμφαση στην προώθηση της επιχειρηματικότητας

Προγράμματα και Πρωτοβουλίες
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
 Ασταθές
 Έλλειμμα επιχειρηματικής κουλτούρας και νοοτροπίας
 Αρνητικές επιπτώσεις σε ανάπτυξη - απασχόληση
64
ΣΤΟΧΟΙ
ΡΟΛΟΣ ΜικροΜεσαίων  Ενίσχυση επιχειρηματικότητας
Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) –  Δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος για την
‘ραχοκοκαλιά’ Ευρωπαϊκής ανάπτυξή της
οικονομίας  Αντιμετώπιση προβλημάτων κατά την
ίδρυση και λειτουργία των ΜΜΕ
Επιχειρηματική Δραστηριοποίηση
Ατόμων (ΜΜΕ) ως εργαλείο: Πρωτοβουλίες για την ενίσχυση
 Ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας
 Ενίσχυσης οικονομικής και
κοινωνικής συνοχής
 Δημιουργίας θέσεων εργασίας  Ευρωπαϊκές πολιτικές
 Ώθησης παραγωγικότητας και
ανταγωνιστικότητας
 Ικανοποίησης καταναλωτικών  Εθνικές πολιτικές
αναγκών 65
ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ - ΠΡΑΣΙΝΗ

ΒΙΒΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
2003
τρεις πυλώνες δράσης
1ος ΠΥΛΩΝΑΣ ΔΡΑΣΗΣ

Άρση των φραγμών στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων

Εξισορρόπηση κινδύνων και ανταμοιβών επιχειρηματικότητας

Μία κοινωνία που προκρίνει την επιχειρηματικότητα
66
2003
Άρση των φραγμών στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων
 Δείκτες συγκριτικής αξιολόγησης - χρόνος & κόστος δημιουργίας

μιας επιχείρησης - μείωση γραφειοκρατίας
 Εναλλακτικές δυνατότητες χρηματοδότησης - βελτίωση διαθέσιμων

πηγών χρηματοδότησης
 Πρόσβαση ΜΜΕ σε εργαζόμενους με ειδικά προσόντα – ανάπτυξη

δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού
 Αξιοποίηση ΤΠΕ για τη στήριξη των ΜΜΕ
 Προώθηση δικτύων επιχειρήσεων - συνεργασία, πρόσβαση σε νέες

ιδέες, γνώση και τεχνολογία
67

2003

Εξισορρόπηση κινδύνων και ανταμοιβών σε επίπεδο
επιχειρηματικότητας
 Επανεξέταση φορολογικού πλαισίου
 Ενθάρρυνση εξαγοράς υπάρχουσας επιχείρησης και

αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων από πτωχεύσεις
68
2003
Μία κοινωνία που προκρίνει την επιχειρηματικότητα
Ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος μέσω:
 Ενημερωτικών εκστρατειών για την ανάπτυξη επιχειρηματικών

δεξιοτήτων σε διάφορες ομάδες πληθυσμού
 Διερεύνηση δυνατοτήτων και τρόπων εκπαίδευσης σε θέματα

επιχειρηματικότητας – ανάπτυξη κουλτούρας επιχειρηματικότητας
 Εξεύρεση άλλων τρόπων προώθησης της επιχειρηματικότητας από

αρμόδιους επιχειρηματικούς και κρατικούς φορείς 69
ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
 Κατακερματισμός προγραμμάτων - πολιτικών που

αναφέρονται στην καινοτομία - 41 φορείς
 Προσπάθεια για μια ενιαία πολιτική για την καινοτομία –

επιχειρηματικότητα
 Πλαίσια - Προγράμματα
 Επιχειρηματικότητας
 Εκπαίδευσης
 Έρευνας και Τεχνολογίας
 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα
70
Ν. 3908/2011
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
για την Οικονομική Ανάπτυξη, την
Επιχειρηματικότητα και την Περιφερειακή Συνοχή
 ΒΑΣΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ στήριξης επιχειρήσεων
 ΚΙΝΗΤΡΑ για επενδύσεις σε:

 όλους τους τομείς της οικονομίας,
 όλες τις περιοχές της ελληνικής επικράτειας
 όλες τις επιχειρήσεις, ανεξάρτητα μεγέθους
 ΕΜΦΑΣΗ: Μικρομεσαίες επιχειρήσεις - ανερχόμενους κλάδους

της οικονομίας
71
ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Υπουργείο Ανάπτυξης,
Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας
(ΥΠΑΑΝ)
Σχέδιο Δράσης ‘Μια Ελλάδα φιλική

στις Επιχειρήσεις’ – άρση εμποδίων
στην επιχειρηματικότητα
10 πεδία ενεργειών
που αφορούν στον κύκλο ζωής μιας
72
Πηγή: http://www.mindev.gov.gr/
Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 - 2013 (ΕΣΠΑ)
Ενιαίο Στρατηγικό Σχέδιο για την Έρευνα, την

Τεχνολογία και την Καινοτομία
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

καινοτομίας - επιχειρηματικότητας
Προσπάθεια συντονισμού μεταξύ των προγραμμάτων και

της εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής
73

Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 2014 - 2020 (ΣΕΣ)
Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα,

Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚίνηση)
ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ  δημιουργία και στήριξη ενός

νέου παραγωγικού μοντέλου
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
 ανάπτυξη – ενίσχυση ανταγω-
νιστικότητας ελληνικής
 Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας οικονομίας
/ εξωστρέφειας επιχειρήσεων  μόχλευση ιδιωτικών πόρων
 Μετάβαση στην ποιοτική
επιχειρηματικότητα, έμφαση τουρισμός, ενέργεια, αγροδιατροφή, περιβάλλον,
στην καινοτομία και την εφοδιαστική αλυσίδα, τεχνολογίες πληροφόρησης
& επικοινωνιών, υγεία και φαρμακευτική
αύξηση της προστιθέμενης βιομηχανία, δημιουργικές και πολιτιστικές
αξίας βιομηχανίες, υλικά – κατασκευές
74
ΝΕΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
ΤΟΜΕΙΣ
Πράσινη επιχειρηματικότητα
Περιβάλλον και επιχειρηματικότητα
Απροσδι-
όριστος
Μεταφορές 6% Ενεργειακή
9% Εξοικονόμηση
26%
COM(2003) 27
Έρευνα και
Ανάπτυξη
ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ 15% ΣΥΝΟΛΟ
για την ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
$162,9 δισ.
επιχειρηματικότητα
στην Ευρώπη
Ανακύκλωση
Ηλεκτρικά δίκτυα
24%
20%
Πηγή: Ernst & Young 75
ΤΟΜΕΙΣ
Πράσινη επιχειρηματικότητα
Περιβάλλον και επιχειρηματικότητα
 Πρωτογενής τομέας – βιολογική γεωργία, κτηνοτροφία

κ.λπ.
 Δευτερογενής τομέας – ενέργεια, ‘πράσινες’

κατασκευές, διαχείριση αποβλήτων-ανακύκλωση κ.λπ.
 Τριτογενής τομέας – εμπόριο, τουρισμός, πράσινες

μεταφορές κ.ά.
76
ΤΟΜΕΙΣ
«Γαλάζια» επιχειρηματικότητα - COM(2012) 494

Θαλάσσιο περιβάλλον – τομείς δραστηριοποίησης
 «Γαλάζια» ενέργεια - υπεράκτια αιολικά

πάρκα
 Υδατοκαλλιέργεια
 Παράκτιος – θαλάσσιος τουρισμός
 Αξιοποίηση θαλάσσιων ορυκτών πόρων
 «Γαλάζια» βιοτεχνολογία
77
ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΤΟΜΕΙΣ
http://conference.as-prosvasis.org/genika/tieinaihkoinwnikiepixeirimatikotita/
Κοινωνική επιχειρηματικότητα
Ν. 4019/2011 - Ευάλωτες ή ευαίσθητες κοινωνικά
ομάδες
Κοινωνική Επιχειρηματικότητα: μία νέα, εναλλακτική

μορφή επιχειρηματικότητας, στηριζόμενη στην Κοινωνική
Οικονομία
Η καινοτομία στην εξυπηρέτηση των κοινωνικών

προβλημάτων - αναγκών
78
 OECD (2005), The Measurement of Scientific and Technological
Activities - Oslo Manual, OECD, European Commission and
EUROSTAT.
 Καραγιάννης, Η. και Μπακούρος, Ι. (2010), Καινοτομία και
Επιχειρηματικότητα - Θεωρία και Πράξη, Εκδόσεις ΣΟΦΙΑ, ISBN13
9789606706332.
 Amabile, T. (1996), Creativity in Context - Update to the Social
Psychology of Creativity, Boulder, CO: Westview, USA.
 Dacey, J. S. and Lennon, K. H. (1998), Understanding Creativity: The
Interplay of Biological, Psychological and Social Factors, Jossey Bass:
San Francisco, California, USA.
 Carayannis, E., Gonzalez, E. and Wetter, J. (2003), The Nature and
Dynamics of Discontinuous and Disruptive Innovations from a Learning
and Knowledge Management Perspective, in Shavinina, L. (Ed.),
International Handbook on Innovation, Elsevier, Oxford, UK, pp. 115-
138.
 Εdquist,C. (Ed.) (1997), Systems of Innovation: Technologies,
Institutions and Organizations, Pinter, London, UK.
 COM(2003)27 final, Green Paper on Entrepreneurship in Europe,
Brussels, 21.1.2003 79
 Tyson, S. and Wikander, L. (1994), The Education and Training of
Human Resource Managers in Europe, in Brewster, C. and Hegewisch, A.
(Eds.), Policy and Practice in European Human Resource Management: The
Price Waterhouse Cranfield Survey, Routledge, ISBN 0415065291,
9780415065290, London, UK.
 OECD (1998), Fostering Entrepreneurship, OECD Publications, Paris,
France.
 Porter, M. (1990), The Competitive Advantage of Nations, The Free
Press, New York, USA.
 Castells, M. (2010), The Rise of the Network Society: The Information
Age, Blackwell, Oxford, UK.
 Γιαουτζή, Μ. και Στρατηγέα, Α. (2000), Πολιτικές Προώθησης της
Δικτυακής Οργάνωσης στον Τουριστικό Τομέα, Πρακτικά Συνεδρίου με θέμα
‘Τουρισμός, Πολιτισμός, Αιγαίο και Ανάπτυξη’, Τομέας Γεωγραφίας και
Περιφερειακού Σχεδιασμού, Σ.Α.Τ.Μ., Ελληνικό Τμήμα ICOMOS, 8-10
Νοεμβρίου, Μυτιλήνη.
 Freeman, C. (1982), The Economics of Industrial Innovation (2nd edition),
Frances Pinter, London, UK.
80

Οικονομική Γεωγραφία Αναστασία Στρατηγέα ΕΜΠ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οικονομική Γεωγραφία Αναστασία Στρατηγέα ΕΜΠ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Θεωρία & Μέθοδοι Αξιολόγηση στο

Μελέτη των Γνώση – καταγραφή

ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

ΦΥΣΗ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ

Εξωγενείς π.χ. πληθυσμός, τεχνολογία, καινοτομία,

σε ζητήματα καθημερινών αποφάσεων

 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: σειρά διαλέξεων που

 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΜΕΡΟΣ: εξοικείωση

II. Απλουστευμένα Μοντέλα Ανάλυσης Χώρου: Θεωρία

III.Θεωρίες Ανάλυσης Χώρου: Χωρική Διαφοροποίηση

IV. Ανάλυση Εξέλιξης Χωρικών Δομών: Το περιφερειακό

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΝΟΤΗΤΕΣ

 ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: αναφέρεται σε μεθόδους

 ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: εμβαθύνει στις μελέτες

II. Απλουστευμένα Μοντέλα Ανάλυσης Χώρου: Θεωρία

III.Θεωρίες Ανάλυσης Χώρου: Χωρική Διαφοροποίηση

IV. Ανάλυση Εξέλιξης Χωρικών Δομών: Το περιφερειακό

Η Γεωγραφία ΔΕΝ εστιάζει στη μελέτη

ενός αντικειμένου αυτού καθεαυτού

 Φυσική Γεωγραφία: έμφαση στη φυσική διάσταση (κατανομή

 Ανθρωπογεωγραφία: έμφαση στην κοινωνική διάσταση (πως

 Πολιτική γεωγραφία: έμφαση στην πολιτική διάσταση στη

 Ιστορική γεωγραφία: έμφαση στην ιστορική διάσταση στη

 Οικονομική γεωγραφία: ανάλυση-ερμηνεία προτύπου

ΑΝΑΛΥΣΗ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΧΩΡΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ

Τα εννοιολογικά όρια ανάμεσα σε:

ΔΕΝ υπάρχουν αυτόνομες οικονομικές σχέσεις,

 Ποιές οι σχέσεις των ανθρώπων με το

 Υπάρχουν ομοιογενείς περιοχές που

 Ποιά η θέση και η οργάνωση ατόμων /

 Μπορούν να προταθούν λύσεις σε ορισμένα

Μελέτη της εμφάνισης και ερμηνείας

λαμβάνουν χώρα διάφορα ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

που ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ αλλά και ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ

Πολυπλοκότητα που εμπεριέχεται στα χωρικά

Αλληλεπίδραση ανάμεσα στα επιμέρους στοιχεία

Ανθρώπινες Αγαθά και

υπόσταση ΥΛΙΚΑ ΑΫΛΑ

διάρκεια χρήσης ΔΙΑΡΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΑ

σκοπός χρήσης ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΑ

Μέσα παραγωγής ή συντελεστές παραγωγής

 Κεφάλαιο (παραγωγικά μέσα)

 Αύξηση διαθέσιμων ΠΟΡΩΝ

 Πόσο μέρος του εισοδήματος Τι προϊόν θα παράγουν

 Μέρος που θα καταναλώσουν Που θα χωροθετηθούν

ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΓΑΘΑ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Εξυπηρετούν κάποιες ανάγκες Βρίσκονται εν ανεπαρκεία

ΖΗΤΗΣΗ ΤΙΜΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

κατανείμει περιορισμένους πόρους

ανάμεσα σε εναλλακτικές χρήσεις

σύμφωνα με τις ανάγκες του

Η προσφορά και η ζήτηση καθορίζουν την

Η προσφορά αντανακλά τη σπανιότητα του

Η ζήτηση αντανακλά χρησιμότητα του

είναι αντιστρόφως ανάλογη 15

Όσο πιο φθηνό είναι ένα

 Την τιμή του αγαθού - όσο

 Το κόστος των συντελεστών 20

Π Μειώνεται και η τιμή του

ΠΟΣΟ μεταβάλλεται ένα μέγεθος Α

Δείκτης Ποσοστιαία μεταβολή μεγέθους Α