Państwo jest rodzajem organizacji, która dysponuje

konkretnym, wydzielonym granicami terytorium i

sprawuje władzę nad zamieszkującą je ludnością.

Naród to trwała zbiorowość ludzi, których łączą

wspólne pochodzenie, tradycja, kultura oraz język

Władza to możliwość kierowania zachowaniami ludzi.

Suwerenność jest ważną cechą państwa. W

sprawach wewnętrznych oznacza ona to, że tylko
organy państwa mogą rządzić danym terenem i
zamieszkująca go ludnością, natomiast w sprawach
zewnętrznych oznacza ona to że, państwo jest
niezależne od innych państw i organizacji
międzynarodowych.

Przymusowość to nieodłączna cecha każdego

państwa. Oznacza ona to, że państwo dysponuje
środkami przymusu wobec mieszkańców.
 Funkcje państwa

wewnętrzne zewnętrzne

prawodawcza kontakty
międzynarodowe

administracyjna
obrona granic
porządkowa

kulturalno-oświatowa

socjalna

gospodarcza
Ustrój polityczny to sposób sprawowania władzy,
określa strukturę najważniejszych organów państwa
oraz prawa i obowiązki obywateli

Ustrój polityczny

demokracja autorytaryzm totalitaryzm

Demokracja to ustrój gwarantujący obywatelom

swobodę i możliwość wpływania na rządzących.
Władzę sprawują w nim przedstawiciele
społeczeństwa. W demokracji może działać opozycja,
chronione są też prawa mniejszości.

Autorytaryzm to ustrój charakteryzujący się tym, że

obywatele nie mają możliwości kontrolowania
rządzących.

Totalitaryzm to ustrój cechujący się brakiem wpływu

społeczeństwa na życie publiczne oraz kontrolą życia
jednostki przez państwo.
 Demokracja

bezpośrednia pośrednia

Demokracja bezpośrednia jest wtedy, gdy obywatele

danego państwa decydują w danej sprawie osobiście.

Demokracja pośrednia jest wtedy, gdy decyzję w

konkretnej sprawie podejmują uprawnieni do tego
obywatele, np. posłowie lub radni.

Konstytucja (ustawa zasadnicza) to najważniejszy

akt prawny w państwie. Określa ona zasady ustroju
państwa (reguły jego funkcjonowania), kompetencje
najważniejszych organów władzy (np. prezydenta),
wolności, prawa i obowiązki ogółu obywateli.

Konstytucję RP uchwalono 2 kwietnia 1997 roku.

Prawo to zbiór norm postępowania obowiązujących

na terytorium danego państwa i ustanowionych przez
jego organy.

 Hierarchia aktów prawnych

konstytucja

ustawy

ratyfikowane ustawy
międzynarodowe

rozporządzenia

akty prawa miejscowego

Zasada konstytucjonalizmu polega na tym, że

wszystkie organy sprawujące władzę muszą
bezwzględnie przestrzegać przepisów konstytucji.

Trójpodział władzy jest zasadą, według której

władza w państwie dzieli się na ustawodawczą,
wykonawczą i sądowniczą. Władze te są równorzędne
i oddzielone od siebie.
Parlament sprawuje władzę ustawodawczą w krajach
demokratycznych. Tworzy prawo regulujące życie
społeczeństwa, określa zasady działania organów
państwa oraz powołuje osoby na urzędy państwowe.

Sejm to niższa izba polskiego parlamentu. Liczy 460

posłów.

Senat to wyższa izba polskiego parlamentu. Liczy 100

senatorów.

Immunitet przysługuje posłom i senatorom na czas

sprawowania urzędu. Powoduje on brak możliwości
aresztowania ani postawienia przed sądem, jeżeli nie
zgodzi się na to izba, w której zasiadają. Zapewnia on
też ochronę przed zastraszaniem oraz przed
naciskami ze strony innych organów państwa.

Koalicję tworzą kluby i koła, które popierają rząd i

jego działania.

Opozycję tworzą kluby i koła, które krytykują

rządzących i proponują inne rozwiązania.
Prezydent jest głową państwa w Polsce. Sprawuje on
władzę wykonawczą wspólnie z Radą Ministrów.
Wybierają go obywatele, a jego kadencja trwa 5 lat.
Dana osoba może pełnić tę funkcję nie dłużej niż
przez dwie kadencje. Kandydat na to stanowisko musi
mieć ukończone 35 lat.

Rada Ministrów, czyli rząd, odpowiada za

prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej oraz
nadzoruje działalność administracji państwowej.

Premier, czyli prezes Rady Ministrów, stoi na czele

rządu. Podlegają mu ministrowie, którzy swoje
zadania wykonują w ramach urzędów - ministerstw.

Prezydenci po 1989 roku:

Wojciech Jaruzelski (1989-1990)
Lech Wałęsa (1990-1995)
Aleksander Kwaśniewski (1995-2000 i 2000-2005)
Lech Kaczyński (2005-2010)
Bronisław Komorowski (2010-2015)
Andrzej Duda (2015-2020 i 2020-teraz)
Władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały.
Czuwają one nad przestrzeganiem przepisów i
wydają wyroki w imieniu państwa polskiego.

Wymiarem sprawiedliwości określamy działalność

sądów polegającą na rozstrzyganiu sporów oraz
osądzaniu przestępstw zgodnie z prawem.

Prokurator to urzędnik państwowy, którego

zadaniem jest ściganie przestępstw. W trakcje
rozprawy dąży do udowodnienia swoich zarzutów
wobec oskarżonego i doprowadzić do wydania przez
sąd wyroku skazującego.

Obrońca (adwokat/radca prawny) reprezentuje

osobę, której postawiono zarzuty. Dba o to, aby
przestrzegano jej praw i broni ją przed sądem.

Trybunał Konstytucyjny bada zgodność aktów

prawnych z Konstytucją RP.

Trybunał Stanu osądza najwyższych urzędników, jeśli

w trakcje pełnienia funkcji państwowych naruszyli
Konstytucję RP, ustawy lub popełnili przestępswo.
Partia polityczna to dobrowolna organizacja
zrzeszająca obywateli, która dąży do sprawowania
władzy w państwie i realizowania swojego
programu.

Program polityczny to zbiór celów i działań, które

zamierza ono zrealizować.

Podział partii politycznych

(ze względu na poglądy)
prawicowe
lewicowe
centrowe

prawica

centrum

lewica

odpowiadają się za propagują podkreślają

silną władzą umiarkowane, konieczność opieki
państwową kompromisowe państwa nad
sprzeciwiają się rozwiązania obywatelami, zwłaszcza
nadmiernym wskazują na nad najsłabszymi
wydatkom państwa kluczowe grupami społecznymi
na cele socjalne znaczenie dążą do zmniejszenia
głoszą konieczność aktywności różnic majątkowych

poszanowania kultury obywatelskiej dla dostrzeganych w

narodowej i religii prawidłowego społeczeństwie
podkreślają ważność i funkcjonowania postulują rozdział
niezmienność państwa i Kościoła od państwa
tradycyjnych wartości społeczeństwa głoszą postępowe hasła
unikają skrajnych w sprawach
sądów w sferze światopoglądowych i
światopoglądowej obyczajowych
 Funkcje partii politycznych:
kształtowanie opinii i postaw publicznych w
społeczeństwie
udział w wyborach: promocja programu
politycznego oraz walka o poparcie wyborców.
wyrażanie i obrona interesów obywateli i grup
społecznych reprezentowanych przez partię
wyłanianie elit politycznych, m.in. liderów,
zdolnych do objęcia najwyższych stanowisk
państwowych

System partyjny tworzą wszystkie partie działając w

danym państwie. Ze względu na liczbę najsilniejszych
ugrupowań wyróżnią się systemy: jednopartyjny,
dwupartyjny i wielopartyjny.

Społeczeństwo obywatelskie to zbiorowość

aktywnych obywateli, którzy z własnej inicjatywy
pracują dla dobra wspólnego.