ÇALIŞMA EKONOMİSİ

VE ENDÜSTRİYEL
İLİŞKİLER
7. ÜNİTE
TOPLU PAZARLIK

M. Ubeyd Korbey
İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ
 TOPLU PAZARLIK
Çalışanların, çeşitli kuruluşlarda, çeşitli işlerde çalışırken, Ücret, maaş,
ikramiye ve diğer ödenekler, sağlık ve barınma olanakları, çalışma
koşulları, güvenlik ve sağlık, çocuklarının eğitimi vb. ile ilgili sorunları
vardır. Bütün bu sorunların giderilmesi çalışmasının karşılığında elde
edeceği haklarla sağlanması arasında sıkı bir bağ vardır. Çalışanların
temsilcileri ile işverenlerin ya da yönetimin temsilcileri arasındaki ikili
görüşmelerle bu haklar tartışılır ve sıralanır. Bu görüşmeler, TOPLU
PAZARLIK olarak adlandırılır.
 Genel Anlamda Pazarlık Kavramı
Pazarlıkta taraflar, kişisel veya kurumsal (tüzel kişilik) olsun, dengeli bir
eşitlik olgusu içinde olması halinde pazarlık söz konusu olabilir. Yoksa
birbiri arasında açık dengesiz güç farkı olması halinde bir pazarlıktan
söz etmek mümkün olamaz. Burada «güç dengesi» her iki tarafın da
pazarlık başlangıcında diğer taraftan, ekonomik, sosyal, kişisel fayda
alışverişinde hangi tarafın daha avantajlı olacağı veya aralarında bir
eşitliğe ulaşılacağı sonucunu kesin olarak bilememesi halidir.
 Genel Anlamda Pazarlık Kavramı
Güç dengesinin, bir tarafın diğer tarafa eşitsizliğine dönmesine yol
açan başlıca faktörler: *Bir tarafın TEKEL olması hali. *Pazarlığa konu
unsurun nadir / zor bulunur, elde edilir olması. *Yasal düzenlemelerin
bir tarafa ek imtiyazlar tanıması. *Bir tarafın temel ihtiyaçlar
yönünden acil ihtiyaç içinde olması. *Taraflar arasında, bilgi, deneyim
yönünden çok boyutlu farklar olması. *Tarafların tümünün veya birinin
yüksek seviyede ön yargılara, sabit fikirlere sahip olması.
 Genel Anlamda Pazarlık
Aynı Zamanda Kararlar Zinciridir
Pazarlık her bireyin bireysel ve kurumsal olarak sık, sık yapmak
zorunda olduğu bir davranıştır. Pazarlık temelde, karşılıklı her taraf için
de bir karara varma sürecidir. İnsanlar hayatlarını aldıkları kararların
sonuçlarıyla yaşamak durumunda kalırlar. Tarafların, karşılıklı fayda
alışverişi değerlendirmeleri yaptıkları karşılıklı avantajların sonuçları
ile artı ve eksikleri göz önüne alarak vardıkları kararlar zinciridir.
 Genel Anlamda Pazarlık
Aynı Zamanda Kararlar Zinciridir
Karar alma konusundaki çalışmalar
dört temel yaklaşımı içerir:
1. Karar analizleri – Analitik yaklaşıma
sahip bir karar vericinin, nasıl karar
vereceği konusunda öngörülerde
bulunmayı sağlar.
2. Davranışsal karar teorisi – İnsanların
psikolojik olarak nasıl karar verdiklerini,
3. Oyun teorisi – bilgili ve akil davranan
insanların birbirlerini etkileyen sıralı
kararları nasıl vermeleri gerektiğini,
4. Pazarlık analizleri – deneyimli, bilgili,
insanların birlikte nasıl karar
verebileceklerini, inceler.
 İşgücü Piyasaları ve Ücret Belirleme Kurumsal Teorisi
Genel Pazarlık kurallarının esasları dikkate alınarak
Sendikalar, üyelerinin çalışma şartlarını koruyabilmeleri
ve geliştirebilmeleri için verilen uzun mücadelede
TOPLU işverenle iletişim yöntemi arayışının sonucu, İngiliz
PAZARLI Sosyalist iktisatçılar (karı koca) Sidney ve Beatrice Webb,
K tarafından ilk defa 1891 tarihinde gündeme getirilen
Toplu Pazarlık tanımı Sendikal Hareketin yeni boyutudur.
 İşgücü Piyasaları ve Ücret Belirleme Kurumsal Teorisi
Buna göre toplu pazarlık sendika tarafından başlatılan
bir süreçtir. O güne kadar (200 yıldır süren mücadelede)
Çalışanlar sendikalar kurmuşlar, temel amaçları ücret ve
TOPLU istihdam koşullarını iyileştirmekti. Ancak bu sürecin
PAZARLI etkileşimli doğası ve iş ilişkilerindeki merkezi konumunu
K gereği, işverenle tartışma platformu oluşturmada
başarısız iletişimler söz konusuydu.
 İşgücü Piyasaları ve Ücret Belirleme Kurumsal Teorisi
Çalışanların / İşgücü Piyasasının ilk önceliği ücretlerin
belirlenmesinde taraf olarak dengeli bir pazarlık tarafı
olmaktır. İşte Sendikalar bu teoriye sahip çıkmışlardır.
TOPLU Toplu pazarlık iki yönlü bir süreçtir ve müzakere her iki
PAZARLI taraftan geliyor olması temel yöntemdir. Bu da önemli
K bir iletişim aracıdır. İki tarafın dengeli şekilde bir araya
gelmesine ve sorunlar, ihtiyaçlar, hedefler hakkında
konuşmasına ve farklılıkları çözmesine imkan verir.
 İşgücü Piyasaları ve Ücret Belirleme Kurumsal Teorisi
Teoriye görüş bildirenlere göre, “Toplu pazarlık terimi,
genellikle belirli bir süreyi kapsayan iki taraf arasındaki
yazılı bir anlaşmanın müzakere edilmesi, yönetilmesi ve
TOPLU yorumlanması anlamına gelmektedir. Bu anlaşma veya
PAZARLI sözleşme, istihdam koşullarını belirli terimlerle ortaya
K koymaktadır; Bu, çalışanlardan beklenenler ve yönetim
yetkisinde ne gibi sınırlar olduğudur. ”
 İşgücü Piyasaları ve Ücret Belirleme Kurumsal Teorisi
Sendikalar, işçilere pazarlık güçlerini artırma gücü
veriyor. Toplu pazarlık, bireysel pazarlığa karşı grup
pazarlığını ifade eder. “Toplu pazarlık, bir yandan bir
TOPLU grup işçi temsilcisinin bir yandan ve bir veya daha fazla
PAZARLI işveren tarafından üstlenilen bir pazarlık süreci
K tarafından belirlendiği bir durumu tanımlamak için
kullanılan bir terimdir.
 İşgücü Piyasaları ve Ücret Belirleme Kurumsal Teorisi
Bu, çalışanların ve işveren temsilcilerinin çalışanlarla
ilgili herhangi bir anlaşmazlık konusunda müzakere
ettiği ve çatışmadan, kaçınılmaz bir şekilde anlaşmaya
TOPLU vardığı bir süreçtir. Müzakerelerle her şey, ücretlerde
PAZARLI artış, ikramiye veya izinde ücretlerin ödenmesi, çalışma
K saatleri, çalışma koşulları vb. olabilir. Toplu pazarlık
yoluyla ulaşılan anlaşma her iki taraf için de bağlayıcıdır.
Çalışanların hedeflerine ulaşmasına yönelik pazarlık
yapılır. Bu da Demokrasinin, sosyal barışın temel taşıdır.
 Toplu Pazarlığın Önemi
1. İşveren Tarafın yönetimi, işi en az zamanda ve en düşük maliyetle
yapmak ister. Bu nedenle, çalışanların Sendikal işbirliği olmadan bunu
aşamazlar. İşçiler azami çabaları ile Sendikal birliklerini sağlamalıdır.
Çalışanların bu hayati işbirliğini İşveren, toplu pazarlık yoluyla elde
etmesi mümkündür. Böylece, işletmesinin karşılaştığı her türlü sorunu
toplu pazarlık yoluyla çözebilir. Bu da endüstriyel barışı destekler.
 Toplu Pazarlığın Önemi
2. İşçiler birleştiğinde sendika altında
taleplerini yerine getirmeye zorlama gücü
elde ederler. Toplu pazarlık, taleplerinin
herhangi bir çatışma olmadan barışçıl bir
şekilde yerine getirilmesini sağlayan bir
araçtır. İşçilerin çıkarları toplu iş
sözleşmesiyle korunur. Toplu pazarlık,
işçilere pazarlık kapasitelerini artırarak
güç sağlar. Çalışanların öz saygılarını
arttırır. İşverenlerin de tek taraflı
eylemlerde bulunmaları engellenir ve
çalışanlara saygı gösterilir. Maaş ve
ücretler artırılabilir ve toplu pazarlık
yoluyla diğer yan haklar elde edilebilir.
 Toplu Pazarlığın Önemi
3. Sendikalar işçilerin haklarının iyileştirilmesi için işçilere işverenden
olabildiğince fazla fayda ve refah planı getirmeye çalışmaktadır. Bunun
için işçilerin pazarlık vekilleri olarak hareket ederler ve hedeflerine
işverenlerle iletişim kurarak ulaşırlar. Sendika hareketine daha fazla
destek vererek işçi birliğini güçlendirir. Sanayi hukukunu teşvik eder.
 Toplu Pazarlığın Önemi
4. İşgücü sorunları yapılan toplu iş sözleşmesi yoluyla çözülür. İşçilerin
moralini arttırırken, üretim de artar. Dolayısıyla ekonomik ve sosyal
kalkınmanın yolu açılır. Hükümet de çalışanlarla ilgili sorunların çoğu
toplu pazarlık yoluyla çözülüyor olmasından memnun olur.
 Toplu Pazarlığın Önemi
5. Sağlıklı işgücü sendikasının
yönetimi ilişkilerini teşvik eder ve
siyasi demokrasiyi sanayi
sektörüne genişletir ve hukukun
üstünlüğünü kolaylaştırır.
İşverenlerle olan anlaşmazlıkların
müzakere yoluyla çözülmelerine
yardımcı olur.
6. Toplu iş sözleşmesi, işverenlerin
çalışanlara yönelik keyfi işlemlerine
sınır getirmektedir. Bunun
karşılığında çalışan tarafında da
sorumluluk duygusunu geliştirir,
böylece verimliliği arttırır.
Başarılı Toplu Pazarlık Şartları
1. Sendikanın Tanınması:
Sendikanın işveren yönetimi tarafından tanınması, toplu iş sözleşmesi
sürecinin ilk temel şartıdır ve çok önemlidir çünkü bir sendika kabul
edilene kadar hiçbir pazarlıkta etkisi olmaz. Sendikanın /Federasyonun
/Konfederasyonun tanınması, eşit koşullarda görüşme kabulüdür.
Toplu iş sözleşmesi işlemlerinin ön şartıdır. Karşılıklı anlayış ve güven
yaratır ve iyi endüstriyel ilişkilerin yolunu açar.
Başarılı Toplu Pazarlık Şartları
2. Çatışmacı Tutumun Terk Edilmesi:
Militanca ve saldırgan tutum,
sendikaların bazılarının çalışma
şeklidir. Sendika adına bu tür tutumlar
çatışmalara ve yönetimin tavizsiz
tavrına yol açmaktadır. Bu endüstriyel
ilişkileri bozacaktır. Sendikalar
uzlaşmacı olmaya ve işverene karşı
empati yapmaya çalışmalıdırlar.
Yönetim de aynı yöntemi
benimsemelidir. Toplu pazarlığın
altında yatan kavram karşılıklı vermek
ve almaktır. Bir küçük fedakarlık bile
daha fazla kazanç sağlayabilir.
Başarılı Toplu Pazarlık Şartları
3. Bütünlük İçinde Sendika Birliği:
Bu, birliği güçlü kılan ve pazarlıkta
daha fazla güç sahibi olan bir
başka önkoşuldur. Sendikaların
çokluğu işçileri zayıflatıyor.
İşveren Yönetimi, sınırlı üyeleri
olan zayıf sendikaları görmezden
geliyor. Sadece güçlü ve tanınmış
sendika, teşebbüste çalışan tüm
işçilere bağlayıcı olan müzakere ve
anlaşmalar yapabilir. Sendikalar
arasındaki rekabet, toplu iş
sözleşmesini zora sokar, işçiler
arasında çatışmalara yol açar.
Başarılı Toplu Pazarlık Şartları
4. Verimli Toplu Pazarlık Usulleri :
Pazarlık sürekli bir faaliyettir. Toplu pazarlığın başarılı bir şekilde
yapılması için verimli toplu pazarlık usulleri gereklidir. Geçici veya
geçici usuller bu amaca hizmet etmeyeceklerdir. Pazarlık usulleri,
sendika liderlerinin tutum ve davranışlarının farkında olmalı, iş
yasaları ve diğer işle ilgili diğer yasalarla iyi uyum sağlamalı, tam bilgi
sağlamalıdır. Bunlar verimli pazarlık usullerinin gereksinimleridir.
Başarılı Toplu Pazarlık Şartları
5. Resmi Pazarlık Yapanlar Yetkili Otoriteye Sahip Olmalı:
Her iki tarafın temsilcileri, yani çalışanların ve işverenlerin pazarlıkta
taahhütte bulunma ve bir anlaşma yapma yetkisi için yetki verilmiş
kişilerden olması gerekir. Böyle bir otoritenin yokluğunda toplu
pazarlık etkisiz ve yararsız toplantılardan öteye geçemez.
Başarılı Toplu Pazarlık Şartları
6. Olumlu Politik Koşullar:
Başarılı toplu pazarlık için uygun politik şartlar mevcut olmalıdır.
Hükümetin olumlu tutumu, istihdam yanlısı politikalar toplu pazarlıkta
son derece yardımcı olmaktadır. Hükümet, müzakere yoluyla
endüstriyel anlaşmazlıklara çözümü teşvik etmelidir.
 Toplu Pazarlığın İşlevleri
1. Sosyal Değişme:
Toplu pazarlık, toplumsal değişimin
getirilmesi için bir araçtır. İşçiler
toplumdaki sosyal tabakadaki alt seviyeyi
temsil ediyor. Toplu pazarlık yoluyla, daha
fazla pay, refah, güvenlik ve özgürlük için
işverenlere duyulan güveni koruyarak,
toplumsal ve toplumsal güçte değerler,
normlar ve düzen ve yükseliş şeklinde
değişim meydana getirmektedir.
Bu değişim tüm sosyal ve politik ortamda
kademeli olarak gerçekleşir. İşçi sınıfının
toplumdaki gücünün ve saygınlığının
artmasına yol açar.
 Toplu Pazarlığın İşlevleri
2. Barış Anlaşması:
Uzun yıllar birbirleriyle çatışma içinde
olan çalışanlar ile işverenler arasında
toplu iş sözleşmesi sürecinde
mutabakata varılıp uzlaşılması her iki
tarafın da önyargıları nedeni kolay
olmamıştır. Bu konuda her iki taraftan
da mevcut standartlarda değişikliği
önerenlere hain gözü ile bakılmıştır.
Halbuki bu, iki tarafın da
standartlarından geri adım atmaya
hazır olması durumunda mümkündür.
Standartlarının değiştirmenin iki yolu
vardır:
 Toplu Pazarlığın İşlevleri
(I) Mücadele / Savaşçı Yönü ile:
Mücadelenin sonucu her tarafın gücüne
bağlıdır. Çalışanların tarafında grev, birlik,
varsa bölünmeden ve sendikaya sadakat ile
başa çıkma yetenekleri ve sabırları varsa.
İşveren tarafında, üretim kaybından zarar
görmeye ve nihayetinde kâr etmemeye
sabırları varsa. Anlaşmaya varılması,
çalışanların istemeyerek vaz geçtiği
taleplerinin işverenlerin ise kaçını kabul
etmek istediğine bağlıdır. Bu durumda
Pazarlık masasına ulaşılan anlaşma, işçilerin
bir süre sonra diğer talepler için baskı yapmaya
başlamasıyla çok kısa bir ömre sahiptir.
 Toplu Pazarlığın İşlevleri
(II) Savaşçı Unsur Olmadan:
Bazı durumlarda, çalışanlarla işverenler arasında herhangi bir çatışma
olmadan anlaşmaya varılmasıdır. Sendika, işveren ile olumlu ilişkiler
geliştirmişse, İşveren de «KAZAN-KAZAN» prensibi ile maliyet nedeni
ile yerine getirmekte zorlanacaklarını hesapladıkları bazı talepleri
kabul edip anlaşılmışsa, bu gibi durumlar daha uzun ömürlüdür.
 Toplu Pazarlığın İşlevleri
3. Endüstriyel Hukuk:
Toplu pazarlık sürecinde, yargı yolu açıksa ve
hukukun üstünlüğü sağlanıyorsa, demokratik
ilkelerin çalışma dünyasına yayılmasıdır.
Birçok girişimde, işçiler ve sendikaları, toplu iş
sözleşmesini tercih etmekten ziyade
anlaşmazlıklarının çözümü için mahkemeyi
hareket ettirmeyi tercih edebiliyorlar. Birlik
yerine, sendikaların çokluğu, sendikaların
politik himayesi, hukuk mahkemesine kolay
erişim, siyasi liderler aracılığıyla
anlaşmazlıkların çözümlenmesi vb. bazı
ülkelerde toplu pazarlığın ilerlemesini
engelleyen faktörlerden bazıları oluyor.
 Toplu pazarlık kavramı ile toplu iş sözleşmesi kavramı
Bu iki Kavram çoğu kez birbirinin yerine kullanılıyor,
Ancak esas olarak toplu pazarlık, tarafların tespiti,
taleplerin tespiti, toplu müzakere, toplu iş sözleşmesinin
TOPLU tanzimi ve imzası, toplu iş sözleşmesinin uygulanması
PAZARLI ve toplu iş sözleşmesinin uygulanmasında çıkan
K uyuşmazlıkların çözümünü içeren bir süreci ifade
etmek için kullanılmaktadır.
TOPLU
İŞ
SÖZLEŞME
Sİ
 Toplu pazarlık kavramı ile toplu iş sözleşmesi kavramı
Kolektif sendikal özgürlüklerden biri olan toplu
pazarlık, taraflar arasında yürütülen doğrudan veya
dolaylı olarak çalışanları ilgilendiren endüstri ilişkileri
TOPLU ve istihdamla ilgili ikili ve üçlü müzakereleri, barışçı
PAZARLI çözüm yollarını ve toplu mücadele aracı olan grev ve
K lokavt safhalarını da içermektedir. Her iki taraf birbirini
toplu sözleşmeyi, kendi istekleri doğrultusunda imza
TOPLU
etmeye zorlamak maksadı ile bu araçlara başvurabilir.
İŞ
SÖZLEŞME
Sİ
 1) Toplu pazarlık; işçilerin Sendikal Örgütlenme şemsiyesi
altında bir hareket oluşturmasıdır. «TOPLU» kelimesi
işçilerin taleplerini bir örgüt yoluyla tek bir bütün olarak
ifade etmeleri anlamındadır.
TOPLU 2)Toplu pazarlığın diğer faktörü, PAZARLIK’tır. Sistemin
PAZARLI ortaya çıkışının temel sebebi işçilerin ve sendikalarının
K pazarlık gücünün artırabilmesidir. Pazarlığın genel ilkeleri
bu süreçte taraflar arasında geçerliliğini korur.
Ve
Başlıca
Yapısal
Faktörleri
 3)Toplu pazarlığın üçüncü faktörü en azından işgücü
tarafında kurumsal (sendikaya) niteliğe sahip olmasıdır.
İşveren tarafı da «İşveren Sendikaları» sektörel kurumsal
yapılanmaya gidebilir.
TOPLU 4)Toplu pazarlığın sonuncu faktörü, oluşan bu sistemin
PAZARLI sürekli bir değişim içinde oluşudur. Çağın ve Küresel
K etkileriyle gelişen demokratik, sosyal ve ekonomik
koşullara göre yapılanan dinamik bir süreç meydana
Ve
getirmesidir. Bu süreçten her iki tarafta etkilenmektedir.
Başlıca
Yapısal
Faktörleri
 EKONOMİK FAKTÖRLER
Ülkenin, ekonomik gelişmişlik düzeyi, ekonomik sistemin
işleyişi, hükümetin ekonomik yaklaşımları tarafların
toplu pazarlıktaki dengelerini önemli ölçüde etkiler.
TOPLU YERLEŞİK KURUM KÜLTÜRÜ FAKTÖRLERİ
PAZARLI Sendikalar olsun, İşveren Tarafındaki yapılanmalar olsun
K içinde bulunduğu ülkenin değerler yapısından etkilenir.
Ve Onu Her iki tarafın benimsediği dünya görüşleri, zaman,
Etkileyen zaman çatışmaya sebep olabilir, hoş görülü davranışların
ağırlıklı olması ise karşılıklı çözüm bulmayı kolaylaştırır.
Faktörler
 SAHİP OLUNAN GÜÇ FAKTÖRLERİ
Tarafların gücünü oluşturan başlıca temel unsurlar, sahip
oldukları organizasyonun mali yapısı, örgütlenme kalitesi
anlamında, yönetim kademesinde Liderlik, kurumsal
TOPLU yapıya duyulan güvenin yüksekliği, birlikte hareket
PAZARLI yeteneği, yüksek moral ve motivasyon sayılabilir.
K YASAL OLGU FAKTÖRLERİ
Ve Onu Çalışma barışını teşvik etmeyi, taraflar arasında
Etkileyen dengeleri korumayı amaçlayan yasal düzenlemelerin var
Faktörler oluşu veya yeterli olmamasına göre Toplu Pazarlık
olumlu ya da olumsuz yönde etkilenmektedir.
 Toplu Pazarlığın Uluslararası
Çerçeve Anlaşmalarla Temel Hedefi
Küresel sendika federasyonları,
ekonomik küreselleşmeye karşı daha
geniş bir strateji perspektifi altında,
sosyal bir boyut geliştirmek için
gündeme getirdikleri uluslararası
çerçeve anlaşmalar ile 4 temel hedefi
gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır:
1- Yerel bölgelerde çok uluslu
şirketler, taşeronları ve tedarikçileri
tarafından işletilen bütün işyerlerinde,
asgari sosyal standartları güvence
altına almak ve bir sarmal içinde
kötüleşen çalışma koşullarını güvence
altına almak,
 Toplu Pazarlığın Uluslararası
Çerçeve Anlaşmalarla Temel Hedefi
2- Uluslararası çerçeve anlaşması imzalayarak,
sendikaları işgücünün yasal temsilcisi olarak
tanıyan ulusal/yerel şirketlerin yanı sıra,
uluslararası şirketlerle de müzakere ve diyalog
ilişkilerinin devamlılığını sağlamak,
3- Bir şirket ve onun tedarikçileri tarafından
işletilen işyerlerinde sendikal yapılar kurmayı
amaçlayan organize kampanyaların
desteklenmesinde, uluslararası çerçeve
anlaşmaları kullanmak,
4- Sendikalar arasında uluslararası işbirliğini
geliştirmek için çok uluslu şirketlerle ilgili
sendikal ağların oluşturulmasında, uluslararası
çerçeve anlaşmalardan faydalanmak.
Toplu Pazarlığın ve Toplu Sözleşmenin
Gelişimi ve Gelecek Vizyonu
1980 sonrasında küreselleşme ile birlikte artan rekabet ortamı,
çok uluslu şirketlerin yaygınlaşması, sermayenin uluslararası boyu,
yüksek teknolojiye dayalı üretim sistemlerinin geliştirilmesi,
neoliberal iktisat politikaları, hizmetler sektörünün ve beyaz yakalı
istihdamın ve atipik çalışma şekillerinin gelişmesi, liberalleştirmelerin
artması vb. sebepler endüstri ilişkilerinin geleneksel yapısının da
değişmesine neden olmuştur.
Toplu Pazarlığın ve Toplu Sözleşmenin
Gelişimi ve Gelecek Vizyonu
Endüstri ilişkileri işyerine doğru gelişmiş, işyeri sendikacılığı ve adem-i
merkezi toplu pazarlıklar büyük önem kazanarak, iş uyuşmazlıkları ve
grevlerin sistemdeki ağırlığı ve sayısı azalmıştır. Sonuç olarak,
mücadeleye dayalı çatışmacı endüstri ilişkileri yaklaşımı, artık yerini
diyalog ve uzlaşmaya dayalı sistemlere terk etmiştir.
Toplu Pazarlığın ve Toplu Sözleşmenin
Gelişimi ve Gelecek Vizyonu
Ulusal düzeyde işçi ve işveren üst örgütlerinin
alt örgütler üzerinde etkin olduğu, işbirliği,
sosyal diyalog ve uzlaşma kültürünün
gelenekselleştiği, kurumsallaşmış endüstri
ilişkiler sistemine sahip ülkelerde ulusal,
işkolu ve işletme veya işyeri düzeyinde
birbirinin tamamlayıcısı çok düzeyli toplu
pazarlıklar başarıyla yürütülmektedir. Bu ülkelere
bakıldığında sendikaların örgüt yapısının iş kolu
sendikacılığına dayalı ve merkezi bir yapıda olduğu
görülmektedir. Buna bağlı olarak, bu ülkelerde
genel çerçeveleri işkolu düzeyinde yapılan toplu
iş sözleşmeleriyle çizilmiş işyeri ve işletme toplu iş
sözleşmelerinin giderek yaygınlaştığı izlenmektedir.
Toplu Pazarlığın ve Toplu Sözleşmenin
Gelişimi ve Gelecek Vizyonu
Türkiye’de toplu pazarlık sistemi, 1980
öncesinde yasal boşluk nedeniyle
yaşanan kötü tecrübenin ardından
artık işyeri veya işletme düzeyinde
yapılan pazarlıklarla yürütülmektedir.
Türkiye’de toplu pazarlık sisteminin
dünyadaki toplu pazarlık eğilimlerine
paralel bir yönde olmasının önünde
12 Eylül 1980 ihtilali sonrası yapılan
düzenleme ile Türkiye’de merkezi
düzeyde toplu pazarlık yapılmasının
önü kesilerek, toplu iş sözleşmelerinin
kapsamı daraltılmış ve sendikaların
pazarlık güçleri zayıflatılmıştır.
Toplu Pazarlığın ve Toplu Sözleşmenin
Gelişimi ve Gelecek Vizyonu
12 Eylül 2010 referandumuyla yapılan
Anayasa değişikliğinde çok düzeyli toplu
pazarlığı yasaklayıcı hükmün kaldırılmış aynı
yasağın devam ettiği 2822 sayılı Kanunun
yerine 18/10/2012 tarihinde kabul edilen
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi
Kanunun ile ve merkezi düzeyli işkolu ve
ulusal toplu iş sözleşmelerinin de mevzuata
girmesiyle birlikte, ülkemizde çok düzeyli
ve merkezi düzeyde toplu pazarlık
yapılmasının önü açılmaktadır. Ulusal
düzeyde konfederasyonlar arası toplu
pazarlık düzenlenmeleri açısından
önemli bir adım atılmaktadır.