Nowy wspaniały świat

Powieść rozpoczyna się w Central London Hatching and Conditioning Centre, gdzie dyrektor
wylęgarni i jeden z jego asystentów, Henry Foster, oprowadzają grupę chłopców. Chłopcy
dowiadują się o procesach Bokanovsky'ego i Podsnapa, które pozwalają Wylęgarni
wyprodukować tysiące niemal identycznych ludzkich embrionów. W okresie ciąży zarodki
przemieszczają się w butelkach wzdłuż przenośnika taśmowego przez budynek
przypominający fabrykę i są uwarunkowane przynależnością do jednej z pięciu kast: Alfa,
Beta, Gamma, Delta lub Epsilon. Przeznaczeniem embrionów Alfa jest stanie się
przywódcami i myślicielami Państwa Światowego. Każda z kolejnych kast jest
uwarunkowana, by być nieco mniej imponująca fizycznie i intelektualnie. Epsilony,
skarłowaciałe i oszołomione niedoborem tlenu i zabiegami chemicznymi, są przeznaczone
do wykonywania prac fizycznych. Lenina Crowne, pracownica fabryki, opowiada chłopcom,
jak szczepi zarodki przeznaczone do tropikalnych klimatów.

Pełny tekst: Frankenstein

Następnie dyrektor prowadzi chłopców do żłobka, gdzie obserwują grupę niemowląt Delta,
które są przeprogramowywane tak, aby nie lubiły książek i kwiatów. Dyrektor wyjaśnia, że to
uwarunkowanie sprawia, że Delty stają się posłusznymi i chętnymi konsumentami.
Następnie opowiada chłopcom o „hipnopedycznych” (nauczaniu przez sen) metodach
stosowanych do nauczania dzieci moralności Państwa Światowego. W pokoju, w którym
drzemią starsze dzieci, słychać szepczący głos powtarzający lekcję z „Świadomości klasy
podstawowej”.

Na zewnątrz reżyser pokazuje chłopcom setki nagich dzieci zaangażowanych w seksualne

zabawy i gry, takie jak „Centrifugal Bumble-puppy”. Mustapha Mond, jeden z dziesięciu
Kontrolerów Świata, przedstawia się chłopcom i zaczyna wyjaśniać historię Państwa
Światowego, skupiając się na udanych wysiłkach Państwa zmierzających do usunięcia ze
społeczeństwa silnych emocji, pragnień i relacji międzyludzkich. Tymczasem w Wylęgarni
Lenina rozmawia w łazience z Fanny Crowne o jej związku z Henrym Fosterem. Fanny
beszta Leninę za spotykanie się z Henrym prawie wyłącznie przez cztery miesiące, a Lenina
przyznaje, że pociąga ją dziwny, nieco zabawnie wyglądający Bernard Marx. W innej części
Wylęgarni Bernard jest wściekły, gdy podsłuchuje rozmowę Henryka z Asystentem
Predestynatora na temat „posiadania” Leniny.

Po pracy Lenina mówi Bernardowi, że chętnie towarzyszyłaby mu w wycieczce do

Rezerwatu Dzikich Zwierząt w Nowym Meksyku, do którego ją zaprosił. Bernard,
uszczęśliwiony, ale zawstydzony, leci helikopterem na spotkanie ze swoim przyjacielem,
Helmholtzem Watsonem. On i Helmholtz omawiają swoje niezadowolenie z Państwa
Światowego. Bernard jest przede wszystkim niezadowolony, ponieważ jest za mały i słaby
jak na swoją kastę; Helmholtz jest nieszczęśliwy, ponieważ jest zbyt inteligentny, by pisać
hipnopedyczne frazy. W kolejnych dniach Bernard prosi swojego przełożonego, Dyrektora, o
pozwolenie na zwiedzenie Rezerwatu. Reżyser rozpoczyna opowieść o wizycie w
Rezerwacie, którą odbył z kobietą dwadzieścia lat wcześniej. Podczas burzy, mówi
Bernardowi, kobieta zaginęła i nigdy nie została odzyskana. W końcu wydaje Bernardowi
pozwolenie, a Bernard i Lenina udają się do Rezerwatu, gdzie dostają kolejne pozwolenie od
Naczelnika. Przed udaniem się do rezerwatu Bernard dzwoni do Helmholtza i dowiaduje się,
że dyrektor jest zmęczony tym, co uważa za trudne i nietowarzyskie zachowanie Bernarda i
planuje wygnać Bernarda na Islandię, kiedy wróci. Bernard jest zły i zrozpaczony, ale i tak
postanawia udać się do Rezerwatu.

W Rezerwacie Lenina i Bernard są zszokowani widokiem jego starych i chorych

mieszkańców; nikt w państwie świata nie ma widocznych oznak starzenia. Są świadkami
religijnego rytuału, w którym młody mężczyzna jest chłostany, i uważają to za odrażające. Po
rytuale spotykają Johna, jasnoskórego młodzieńca, który jest odizolowany od reszty wioski.
John opowiada Bernardowi o swoim dzieciństwie jako syna kobiety o imieniu Linda, którą
uratowali wieśniacy jakieś dwadzieścia lat temu. Bernard zdaje sobie sprawę, że Linda jest
prawie na pewno kobietą, o której wspomniał dyrektor. Rozmawiając z Johnem, dowiaduje
się, że Linda została odrzucona z powodu jej chęci spania ze wszystkimi mężczyznami w
wiosce, w wyniku czego John wychowywał się w izolacji od reszty wioski. John wyjaśnia, że
nauczył się czytać, korzystając z książki zatytułowanej Chemiczne i bakteriologiczne
uwarunkowanie zarodka oraz Dzieła wszystkie Szekspira, które to ostatnie podarował
Lindzie jeden z jej kochanków, Popé. John mówi Bernardowi, że nie może się doczekać
zobaczenia „Innego Miejsca” — „nowego wspaniałego świata”, o którym tak wiele
opowiadała mu matka. Bernard zaprasza go do powrotu z nim do Państwa Światowego.
John zgadza się, ale nalega, aby Linda również mogła przyjść.

Podczas gdy Lenina, zniesmaczona Rezerwatem, bierze wystarczającą ilość somy, by

znokautować ją na osiemnaście godzin, Bernard leci do Santa Fe, gdzie dzwoni do Mustafy
Mond i otrzymuje pozwolenie na sprowadzenie Johna i Lindy z powrotem do Państwa
Światowego.

Opowiadając historię cywilizacji, w której cierpienie i ból zostały wyeliminowane za cenę

osobistej autonomii, Brave New World bada dehumanizujące skutki technologii i sugeruje,
że ból jest niezbędny, aby życie miało sens. Historia zaczyna się od trzech rozdziałów
opisujących futurystyczne społeczeństwo World State. W tym społeczeństwie małżeństwo,
rodzina i prokreacja zostały wyeliminowane, a dzieci są genetycznie modyfikowane i
hodowane w butelkach. Obywatele są programowani tak, aby byli produktywni i posłuszni
poprzez kombinację manipulacji biologicznych, warunkowania psychologicznego i narkotyku
zwanego somą. Postać o imieniu Mustapha Mond wyjaśnia, że w poprzedniej epoce ludzie
cierpieli z powodu biedy, chorób, nieszczęścia i wojen. Nowe społeczeństwo, nazwane na
cześć dwudziestowiecznego producenta samochodów, Henry'ego Forda, zostało utworzone
w celu poprawy doświadczeń ludzi. Rozdziały te nie zawierają wielu istotnych elementów
fabuły, ale wprowadzają w główne wątki powieści. Sygnalizują czytelnikowi, że Państwo
Światowe robi pranie mózgu swoim obywatelom, aby pozostali posłuszni, i sugerują
czytelnikowi, aby był sceptyczny co do tego, jak naprawdę utopijne jest społeczeństwo.
Państwo światowe wyłania się jako antagonista powieści, złowroga siła, która uniemożliwia
bohaterom osiągnięcie znaczącego szczęścia lub wolnej woli.

SN PLUS 1
Akcja rozpoczyna się, gdy Bernard, główny bohater powieści, zaprasza Leninę na randkę do
Rezerwatu. Czytelnik może wywnioskować, że Rezerwaty służą jako rodzaj ludzkich
ogrodów zoologicznych, w których obywatele Państw Świata mogą gapić się na to, jak
wyglądała kiedyś cywilizacja. Wkrótce możemy stwierdzić, że pomimo wzajemnego
przyciągania, Bernard i Lenina nie pasują do siebie. Bernard nie chce brać udziału w golfie z
przeszkodami, ale chce iść na spacer i poznać Leninę. Lenina chce zachowywać się jak
wszyscy inni i cieszyć się tymi samymi zajęciami, nie myśląc i nie mówiąc za dużo. Widzimy,
że większość głównych bohaterów ma trudności z dostosowaniem się do społeczeństwa w
takim czy innym stopniu. Lenina jest w większości zadowolona z przestrzegania zasad, ale
kwestionuje narzuconą przez rząd rozwiązłość i czuje dziwny pociąg do Bernarda, mimo że
jest outsiderem. Bernard głębiej kwestionuje zwyczaj odurzania obywateli przez World State
i zastanawia się, czy jego życie mogłoby mieć większy sens, gdyby doświadczył pełnego
zakresu ludzkich emocji. Przyjaciel Bernarda, Helmholtz, jest jeszcze bardziej zaniepokojony
Stanem Światowym i pragnie tworzyć sztukę, która może działać jako rodzaj prześwietlenia
ludzkiego doświadczenia, a nie propaganda, która wymusza politykę Państwa Światowego.

Konflikt powieści rozwija się w przededniu podróży Leniny i Bernarda, kiedy Reżyser
opowiada Bernardowi o swojej własnej wizycie w Rezerwacie, stawiając kolejne pytania o to,
na ile naprawdę społeczeństwu udaje się stworzyć idealną egzystencję. Reżyser opisuje
rozłąkę z kobietą, z którą był, samookaleczenie oraz bolesną i żmudną podróż powrotną do
Rezerwatu. Fizyczna i emocjonalna trudność tego doświadczenia sprawia, że jest to jedno z
jego najważniejszych wspomnień i przyznaje, że wciąż o tym marzy. To wspomnienie
wprowadza ideę, że ból jest niezbędny do nadania sensu, a także zapowiada związek Johna
i Lindy z Reżyserem. W Rezerwacie John i Lenina są świadkami kilku scen bezpośrednio
kontrastujących z dwiema ideami cywilizacji przedstawionymi w powieści: cywilizacją
Rezerwatu przypominającą rdzennych Amerykanów i futurystyczną cywilizacją Państwa
Światowego. Inaczej niż w World State, mieszkańcy Rezerwatu starzeją się, cierpią na
choroby, głód i traktują się nawzajem z okrucieństwem. Jednocześnie tworzą sztukę,
doświadczają miłości i małżeństwa oraz mają potężny system religijny.

W Rezerwacie Lenina i Bernard spotykają Johna, białoskórego mieszkańca, który według

Bernarda jest synem Dyrektora, doprowadzając do ostatecznego zderzenia
przeciwstawnych kultur. John opowiada im swoje wspomnienia z dorastania w rezerwacie z
Lindą, gdzie doświadczył matczynej miłości i radości z czytania Szekspira i zdobywania
umiejętności, ale także bólu ostracyzmu. Linda, wciąż skutecznie wyprana z mózgu przez
wychowanie w Państwie Światowym, z entuzjazmem opowiada o swoim czasie spędzonym
w Państwie Światowym i chętnie przyjmuje propozycję Bernarda, by sprowadził ją do domu.
Po powrocie do World State John radośnie wita swojego ojca, ale mieszkańcy,
nieprzyzwyczajeni do okazywania głębokich emocji, śmieją się z niego. Bernard cieszy się
chwilową popularnością, ponieważ urzędnicy, którzy kiedyś go unikali, teraz domagają się
czasu z Johnem. Niezadowolenie Bernarda znika, gdy zaczyna czuć się potężny i ważny. W
tym momencie John wyłania się jako bohater powieści, a nasze współczucie przenosi się na
niego, gdy tęskni za emocjonalnym związkiem z Leniną i martwi się o Lindę, która żyje w
odurzeniu narkotykowym. Lenina, zdezorientowana odmową Johna uprawiania z nią seksu,
rozbiera się i próbuje go objąć, ale John wpada w furię i bije ją, ukazując mroczną,
niebezpieczną stronę ludzkich emocji i moralności.

Punkt kulminacyjny powieść ma miejsce, gdy Linda umiera, a John, obłąkany z żalu, próbuje
urządzić rewolucję. Helmholtz dołącza, podczas gdy Bernard obserwuje, niepewny, czy
bezpieczniej jest dla niego dołączyć, czy wezwać pomoc. W tej scenie Bernard staje się
całkowicie nieczuły dla swojego tchórzostwa i braku moralności. Mustapha Mond wypędza
Bernarda i Helmholtza, a następnie omawia z Johnem religię, literaturę i sztukę. Cytując
Szekspira, John argumentuje znaczenie bólu i trudności, mówiąc: „Nie chcę pocieszenia…
Chcę Boga, chcę poezji, chcę niebezpieczeństwa, chcę wolności, chcę dobroci”. Mond
odpowiada, że John prosi o prawo do bycia nieszczęśliwym, prawo, które według książki ma
kluczowe znaczenie dla doświadczenia bycia człowiekiem. Upadająca akcja powieści
rozgrywa się po tym, jak John wygnał się z miasta i próbuje żyć tak swobodnie, jak to tylko
możliwe. Reporterzy znajdują go biczującego się i wkrótce otacza go tłum gapiów
domagających się przedstawienia. Szał tłumu przeradza się w orgię, w której bierze udział
John. Następnego dnia, przerażony tym, co zrobił, wiesza się.