PAN TADEUSZ- ADAM MICKIEWICZ

Cechy epopei na podstawie Pana Tadeusza:

• rozpoczęcie inwokacją,
• przedstawia wydarzenia grupy osób-szlachta polska,
• 13 zgłoskowiec,
• retardacja- spowolnienie akcji,
• na tle ważnych, przełomowych dla danej społeczności wydarzeń historycznych,
• porównania homeryckie
• wielowątkowość akcji (wątek miłosny, narodowo-wyzwoleńczy, sporu o zamek, dzieje Jacka Soplicy

Wyjaśnienie podtytułu:
Pan Tadeusz- bohater tytułowy
Ostatni zajazd- ostatnie zajęcie posiadłości- egzekucja wyroku sądowego
Na Litwie- miejsce akcji
Historia szlachecka- grupa wokół której toczy się akcja
Z roku 1811 i 1812- czas akcji
We 12 księgach wierszem- konstrukcja dzieła

Bohaterzy w Tadeuszu:
Główny: Jacek Tytułowy: Tadeusz Indywidualny: Jacek Zbiorowym: Szlachta

Treść epilogu:
Przyczyny powstania: Napisany przez Mickiewicza po „Panu Tadeuszu”, początkowy miał być dołączony do tekstu
epopei ale jednak nie został. Tekst odnaleziony po śmierci Adama.

Poeta opisując realia, w których znalazł się „na paryskim bruku”, wyjaśnia skąd zrodził się pomysł napisania „Pana
Tadeusza”. Przyczyniła się do tego przede wszystkim smutna atmosfera życia na obczyźnie. Mickiewicz wyraziście
opisuje tu zacięte emigracyjne spory, które zburzyły w Polakach ducha solidarności narodowej. Mówi o ojczyźnie,
która leży w grobie, bestialsko zamordowana przez wrogów, a jej obywatele nie mają nawet siły myśleć o swoim
nieszczęściu. W takich warunkach poeta chciał dać Polakom nadzieję. Mamy tu do czynienia z Polską sielską i
mityczną, krajem o wspaniałej przyrodzie, pięknie szlacheckich obyczajów i wielowiekowej, uświęconej tradycji.
Obraz ten miał więc pełnić funkcję terapeutyczną. W „Epilogu” porusza także Mickiewicz kwestię prostoty swojej
epopei. Twierdzi, że dzieło operuje przystępnym językiem, ponieważ jego marzeniem było, aby „Pan Tadeusz” trafił
również do prostego, niewykształconego odbiorcy, czyli polskiego ludu.

Bohater romantyczny- Jacek Soplica

nieszczęśliwa miłóść (Ewa), przemiana wewnętrzna(Jacek →Ksiądz Robak), samotnik, tajemniczość(mało o nim
wiemy),waleczny w sprawie kraju(wojska napoleońskie),

Jacek Soplica był NOWYM BOHATEREM ROMANTYCZNYM bo nie walczył sam. Zdaje sobie sprawę, że jak
walczymy w jedności to możemy osiągnąć sukces.

Rodzaje zwyczajów i obyczajów szlacheckich opisanych w "Panu Tadeuszu"

1. Siadanie do stołu według starszeństwa i klasy

2. Uroczysty obrzęd zaślubin
3. Rozstrzyganie sporów szlachecko-magnackich przez specjalne zjazdy
4. Czarna polewka - jako niezgoda na zamążpójście
5. Tańcem rozpoczynającym i kończącym uroczystości był polonez
6. Grzybobranie
7. Polowanie z nagonką, bigosem i grą na rogu
8. Staranne prowadzenie gospodarstwa
 9. Rozpoczynanie pracy na polu wraz ze wschodem słońca, kończenie wraz z zachodem
10. Gościnność gospodarzy
11. Zakaz pokazywania dziewczyn do lat 14 w towarzystwie
12. Służenie kobietom przy stole, zaopatrywanie w jedzenie i zabawianie
13. Wyrażanie szacunku wobec osób starszych, kobiet i rodziców
14. Pojedynkowanie się
15. Zwoływanie sejmików szlacheckich
16. Śpiewanie patriotycznych pieśni

Historia Telimeny z Petersburga

Sąsiadującą willę wynajął niski rangą rosyjski urzędnik tzw. czynownik i kobieta zaczęła przeczuwać nieszczęście.
Urzędnik miał sforę chartów, które puszczone bez dozoru, często wbiegały do ogrodu Telimeny zakłócając jej
wieczorne spacery. Któregoś razu charty zagryzły ulubieńca damy, ślicznego pieska rasy bolończyk. Zrozpaczona
właśnie opłakiwała pupila, gdy odwiedził ją wielki łowczy dworu Kiryło Gawrylicz Kozodusin. Poznawszy przyczynę
smutku Telimeny, kazał przyciągnąć za uszy biednego czynownika i zrugał go za to, że upolował ciężarną łanię w
okresie, kiedy zwierzę znajduje się pod ochroną. Urzędnik próbował wyjaśnić, że charty zagryzły psa nie dziką
zwierzynę, ale to tylko rozzłościło wielkiego łowczego. Delikwent śmiał podważać jego słowa. Wezwano policje, by
spisać protokół. Policjant znał się na swojej pracy i wiedział, że spór z wielkim łowczym nie może zakończyć się
sukcesem, dlatego poradził urzędnikowi, aby ten przyznał się do winy, a dzięki temu otrzyma łagodniejszą karę.
Zaiste kara była sprawiedliwa. Czynownik spędził miesiąc w więzieniu, a psy uwiązano. Ubawiona Telimena dodała,
że ponoć sam car śmiał się potem z tej historii.

DZIADY (II, III, VI)- ADAM MICKIEWICZ

Kiedy powstały?
2,4 część-1823-1824 Dziady wileńsko- kowieńskie
3 część 1832 Dziady drezdeńskie

Czym były Dziady?

Uroczystość obchodzona przez Słowian polegająca na wierze, że żywi mogą obcować z duszami zmarłych
pojawiających się na naszym świecie. Obrzędy miały na celu okazanie wsparcia i przychylności umarłych.

Duchy i ludowość w Dziadach:

DUCHY-TABELKA NOTATKI Z SEGREGATORA

Głównym wątkiem dzieła jest pogański obrzęd, podczas którego do życia zostaje powołana nadzmysłowa
rzeczywistość. Rzeczywistość ta jest podporządkowana prawom moralnym, jakie obowiązują człowieka na ziemi.
Człowiek jest jednocześnie przedstawicielem rodzaju ludzkiego i członkiem danej społeczności. Według wierzeń
ludowych istniały zaświaty, będące miejscem pobytu dusz, które po opuszczeniu ziemskiego padołu nie dotarły
jeszcze ani do nieba ani do piekła. Dla żyjących ludzi, uczestniczących w magicznym rytuale, duchy są zjawiskiem
zupełnie naturalnym, zgodnym z ich wierzeniami. Noc Dziadów to czas wspólnoty żywych i umarłych. Żywi zjawiają
się na obrzędzie, by pomóc umarłym, a duchy zmarłych udzielają im przestróg i nauk, jakie wyniosły z własnego
życia i losów duszy na tamtym świecie. Ludowość w dramacie to jedność świata żywych i umarłych, pozostających
nieustannie w ścisłym związku. Ludzie żywi potrzebni są do obdarowania duchów pokarmem, modlitwą lub
przebaczeniem, co może skrócić ich pokutę i ułatwić zbawienie. Natomiast zmarli są obecni w życiu wioski i niosą ze
sobą nauki dla żyjących.

Cechy bohatera romantycznego:

bohater werterowski

•nieszczęśliwie zakochany. Rozstał się z ukochaną z powodu różnic społecznych

•skonfliktowany ze światem. Nie akceptuje konwenansów społecznych
•obdarzony wyjątkowym bogactwem uczuć (nadwrażliwy)
•indywidualista
•owładnięty wielkimi namiętnościami
•szydzi z tych, którzy w zdobyciu bogactwa upatrują szczęście
•niezrozumiały przez społeczeństwo
•popełnia samobójstwo
•poczucie osamotnienia i bezsensu życia

Mesjanizm:
Koncepcje, ruchy religijno-społeczne oparte na wierze w nadejście wyjątkowej postaci, zbawiciela. Ich działanie ma
przynieść wyzwolenie od zła i zmienić oblicze świata.

Prometeizm:
Podstawa niezgody na istnienie zła w świecie oraz buntu przeciwko boskiej instalacji, która na nie zezwala. Nazwa
wywodzi się od mitologicznego tytana Prometeusza.

Obraz Martyrologii

cierpienie, męczeństwo narodu lub pewnej grupy społecznej (w tym przypadku Polski) męczenie Polaków

Porównanie Konrada z Prometeuszem:

•Prometeusz stworzył ludzi, Konrad tworzy poezję.
•Prometeusz pomagal ludziom zdobyć praktyczne umiejętności, Konrad współczuje ludziom.
•Prometeusz wykradł ogień bogom, żeby ludziom było łatwiej żyć, Konrad nic nie wykrada, żąda władzy od Boga,
żeby ludzie mogli być szczęśliwsi.
•Prometeusz przechytrzył Zeusa i uchronił ludzi przed dotkliwą daniną na rzecz boga. Przed czym Konrad uchronił
ludzi i kogo przechytrzył?
•Prometeusz wykazał się inteligencją, mądrością i sprytem, Konrad wykazał się umiejętnościami literackimi i pychą.
•Prometeusz poniósł karę za swoje czyny, Konrad przebywa w więzieniu i czeka na wyrok (wyrywanie odrastającej
wątroby raczej mu nie grozi).
•Prometeusz był tytanem, mężnie znosił kary od Zeusa, Konrad był..., wyczerpał go monolog, który sam wygłosił.
•Prometeusz został uwolniony przez Heraklesa, który zabił orła, Konrada wybawia ks. Piotr modlitwą.

Obraz społeczeństwa Polskiego (Salon Warszawski):

Młodzież Arystokracja
chcą połączyć naród, wspólna walka o niepodległość obojętni na los ojczyzny, podporządkowani carowi
Młoda dama przejmuje się Cichowskim Nie widzą zła w Senatorze
patrioci kosmopolici
Walka o Polskę Ignoranci, nie rozumieją Polskiej poezji

Postać czterdzieści i cztery:

Przedstawiony przez Mickiewicza jako wskrzesiciel narodu, jego postać jest nieznana.

Dlaczego Konrad nie widzi, a Piotr widzi?:

Bóg nie ukazuje się Konradowi, bo zaczyna grzeszyć. Staje się pyszny, rządny władzy oraz bluźni przeciwko bóstwu.
Uważa się, za równego niemu.
Ksiądz Piotr jest pobożny. Modlili się, wierzy, że Bóg jest miłością i ukazuje się tylko tym, którzy zasłużyli.
Symbole w Dziadach:
gest umywania rąk przez gala-Francja nie pomaga podczas zaborów
wywóz na Sybir- rzeź niewiniątek
Polska Winkelriedem narodu-
Ustęp- charakterystyka Rosjan
Mickiewicz rysuje zróżnicowaną wizję społeczeństwa rosyjskiego. W społeczeństwie tym są: sprzedawczyki,
tchórze i zwyczajni zbrodniarze, ale także prawdziwi rosyjscy patrioci.
W grupie lojalnych wobec cara znajdował się w m.in. senator Nowosilcow- człowiek mściwy, bezwzględny, usłużny
carowi. Grupa ta jest ucieleśnieniem wszelkiego zła, jakie pochodzi za despotycznego cara.
Autor nie zapomina też o grupie Polaków, którzy sprzedali się carowi i są wśród nich Wacław Pelikan oraz August
Becut (ojczym Słowackiego).
Zdaniem Mickiewicza naród rosyjski przechodził swoistą mękę, był prześladowany i tłamszony. Podkreśla też, że
Rosjanie również podlegali surowym karom cara. Car- podobnie jak polaków zsyłał kwiat rosyjskiej inteligencji na
Sybir i wszystkich, którzy odważyli się marzyć o wolności i swobodzie.

KORDIAN- JULIUSZ SŁOWACKI

Wyjaśnienie podtytułu:
Kordian- Imię głównego bohatera
Pierwsza część trylogii- zamysł autora na kontynuację dramatu
Spisek koronacyjny- główny wątek utworu i treść

Motyw podróży:
głównie Akt II (Londyn(James Park, Dover) , Włochy, Watykan, Góra Mount Blanc w Alpach)

Bohater romantyczny:
w Akcie I typowy bohater werteryczny
W Akcie III typowy bohater hamletyczny)

•nadwrażliwy poeta, szalony,

•nieszczęśliwa miłość do Laury
•próba samobójstwa,
•podróżnik
•bunt jednostkowy,
•indywidualista,
•umiłowanie do innych ludzi,
•gotowy do oddania życia za ojczyznę, patriota,
•wewnętrzne rozterki.

Winkelriedyzm:
Głosi, że Polska powinna się poświęcić tak jak szwajcarski rycerz Winkelried (przyjął na siebie strzały wrogów) dla
dobra narodu i innych pomimo że klęska jest nieunikniona.

Zakończenie otwarte:
Brak informacji o dalszych losach bohatera.

NIE-BOSKA KOMEDIA- ZYGMUNT KRASIŃSKI

Odniesienie tytułu:
Tytuł stanowi wyraźne nawiązanie do Boskiej Komedii Dantego i podlega różnym interpretacją. Ukazuje działania
ludzi jako „nie-boski” czynnik dziejów lub sugeruje brak ingerencji Boga.

Motyw poety i poezji:

Według Krasińskiego poezja postrzegana jest jako absolut – osiągnęła już szczyt doskonałości. Poeta ukazany jest
przez Krasińskiego jako człowiek obdarzony talentem, ale też rozdwojony, stojący na krawędzi życia ziemskiego i
poetyckiego. Jest w nim coś, co wyróżnia go spośród innych, pierwiastek inności, nieprzeciętności. Talent oddala go
od ludzi i przybliża do świata fantazji, a to prowadzi do osamotnienia. Poeta postrzegany jest tutaj jako jednostka
tragiczna, która nie ma szansy na szczęście, jeśli próbuje pogodzić życie ziemskie z poezją.
W takiej sytuacji znajduje się Hrabia Henryk. Próbuje on połączyć pragnienia ludzkie z pragnieniami poetyckimi.
Potrzebuje miłości, poślubia Marię, ma syna, jednak nie rezygnuje z poezji, ale ona stawia mu warunek, każe
wybierać między nią a życiem ziemskim. Niemożliwość dokonania takiego wyboru sprawia, że Henryk jest poetą
nieszczęśliwym. Próbował on bowiem pogodzić życie rodzinne z twórczością poetycką, ściągnąć w ten sposób poezję
z jej wyżyn doskonałości.

Obraz rewolucji:
Krasiński dostrzega niesamowitą moc poezji– jej tworzywem może być wszystko, cokolwiek człowiek jest w stanie
ogarnąć wzrokiem i myślą. Poezją można wyrażać uczucia: ból, smutek, miłość, radość. Poezja potrafi wzruszać,
wpływać na wyobraźnię, za jej pomocą można kształtować myśli ludzkie, głosić poglądy i prawdę. Ten, w którym
zamieszka będzie błogosławiony, pełen chwały niczym sam Bóg. Wielkie to wyzwanie dla poety, ale czy wykonalne?
Poeta ma do odegrania trudną rolę, jeżeli ją źle zrozumie i oddzieli się od poezji „przepaścią słowa”, „będzie grobowy
wieniec plótł sobie całe życie”. Poeta musi pojąć swoją misję, nie powinien bawić się w „poetyzowanie”, lecz uczynić
poezję częścią życia, a jego reguły, idee, przekazywać za pomocą słowa – żyć tak, by nie podważać głoszonych zasad.
Skonstruowany przez autora „Nie – Boskiej komedii” obraz wszechwładnej poezji oparty na motywach morza, tęczy,
gwiazd silnie działa na wyobraźnię odbiorcy i przynosi zamierzony przez twórcę efekt – daje wyobrażenie o
poetyckiej wielkości i geniuszu.
Orcio posiadł dar poezji i okazał się dzieckiem szczególnie wrażliwym. Z czasem zaczął tracić wzrok i zdradzać
objawy obłąkania. Potrafił rozmawiać z duchami, widywał ducha matki, w lochach zamkowych widział i słyszał
jęczące dusze. Wszystko, czego nie mógł zobaczyć wzrokiem, postrzegał poprzez wyobraźnię. Poezja wypełniła całą
jego przestrzeń życiową i stała się medium pomiędzy światem wewnętrznym, zewnętrznym a zaświatami.
Krasiński w „Nie – Boskiej komedii” występuje przeciw romantycznej koncepcji poezji. Nie gloryfikował poety jako
wodza ludu, który krasomówstwem ma prowadzić za sobą tłum. Poezję pragnął czynić skarbnicą prawdy i sztuki –
sztuki życia. W niej miały się odbijać prywatne lęki, myśli oraz rzeczywistość i codzienność.