NAJWAŻNIEJSZE

MOTYWY LITERACKIE
W LITERATURZE
ROMANTYCZNEJ 
 • MIŁOŚĆ ("Dziady" cz. IV, "Balladyna", "Kordian", "Pan Tadeusz")
• SZALEŃSTWO ("Balladyna", "Romantyczność")
• PODRÓŻ ("Kordian", "Sonety krymskie", "Pan Tadeusz")
• ARKADIA ("Pan Tadeusz")
MOTYWY ORAZ • OJCZYZNA, PATRIOTYZM - POLSKA I POLACY ("Kordian", "Dziady" cz.
III, "Pan Tadeusz", "Grób Agamemnona") 
UTWORY, W • BUNT ("Cierpienia młodego Wertera", "Dziady" cz. III, "Kordian")

KTÓRYCH • CIERPIENIE ("Cierpienia młodego Wertera", "Dziady" cz. III, IV,

"Kordian")
WYSTĘPUJĄ • SAMOTNOŚĆ ("Cierpienia młodego Wertera", "Sonety krymskie",
"Dziady" cz. II, IV )
• SEN, MISTYCYZM ("Dziady" cz. III)
• ZJAWY, DUCHY, UPIORY ("Lilie", "Świtezianka", "Romantyczność",
"Dziady" cz. II, IV, "Balladyna", "Kordian" )
MIŁOŚĆ
Miłość romantyczna:
• jest osią konstruującą dzieje bohatera romantycznego,
• prywatnym wątkiem postaci w utworze,
• jest także głosem krytyki w sprawie istniejącego porządku społecznego i obyczajowego.
• jest to miłość tragiczna, nieszczęśliwa, prowadząca do obłędu i samobójstwa.
• stanowi też odbicie w literaturze osobistych losów twórców.
MIŁOŚĆ  - ”DZIADY” CZ. IV

A. Mickiewicz wspomina godzinę miłości, godzinę rozpaczy, godzinę przestrogi. 

Podczas godziny miłości Gustaw wspomina szczęśliwe dni spędzone z ukochaną. 
MIŁOŚĆ  - "BALLADYNA"

J. Słowacki ukazuje miłość Filona do zmarłej Aliny zamordowanej przez zachłanną siostrę. Filon zakochuje
się i widzi w niej idealną kochankę, wybrankę swego losu. Odnalazłszy zwłoki Aliny pogrąża się w rozpaczy,
ponieważ jego uczucie nie może się spełnić. 
MŁODOŚĆ  - "KORDIAN"
J. Słowacki w pierwszej części utworu ukazuje poszukiwania drogi życia przez Kordiana, psychicznie starego
młodzieńca, pragnącego wyrwać się z duchowego zamętu wczesnej młodości, odrzucić nudne, bezpieczne i
wygodne istnienie.
Kordian to podobnie jak autor "nieodrodne dziecię wieku", rozdarty przez sprzeczne uczucia, ogarnięty
pragnieniem wielkiego czynu, porywającej idei, dręczony przez jaskółczy niepokój młodzieniec. 
Błąka się po Europie, by po wielu rozczarowaniach podjąć próbę zabicia cara Mikołaja w Warszawie.
MIŁOŚĆ  - ”PAN TADEUSZ”

Mickiewicz wspomina życiową tragedię Jacka Soplicy - miłość do córki Stolnika Horeszki, Ewy, której ręki
ojciec (magnat) odmówił pewnemu siebie szlachcicowi, podając mu czarną polewkę. Jacek zabił Stolnika i
opuścił kraj. Nigdy nie pokochał innej kobiety, został zakonnikiem oddanym sprawie narodowej. 
Przykładem szczęśliwej miłości jest związek Tadeusza i Zosi. Ich małżeństwo definitywnie kończy waśnie
pomiędzy Soplicami i Horeszkami.
SZALEŃSTWO
• ludzie obłąkani, dzięki swej chorobie mogą zobaczyć więcej, przeniknąć w niedostępne dla innych strefy
• powodowane nieszczęśliwą miłością, nagłym, bolesnym przeżyciem lub po prostu urojenie – maska
• większość z bohaterów poprzez swoją chorobę odsuwa się od świata, porywa na czyny przekraczające
ludzką wytrzymałość, czasem popełnia samobójstwo
SZLAEŃSTWO  - "BALLADYNA"  
Słowacki ukazuje, w jaki sposób kobieta popełnia zbrodnie. Przed pierwszym morderstwem Balladyna
mówi: "A ja śród jagód chodzę obłąkana" / "Jakąś rozpaczą i łzy gubię w rosie.”. 
Pierwsza zbrodnia popycha ją w wir kolejnych. Kobieta staje się nieobliczalna w drodze po koronę
królewską. Ślad krwi siostry na czole sprawia, że władczyni robi się przewrażliwiona, ma manię
prześladowczą, wciąż boi się, że ktoś pozna jej tajemnice. Podczas uczty w prostej piosence odczytuje
historię swoich zbrodni.
SZALEŃSTWO  - "ROMANTYCZNOŚĆ"
Adam Mickiewicz nakreślił pierwszy portret osoby obłąkanej w polskim romantyzmie.
Uznanie głównej bohaterki ballady (Karusi) za szaloną zależy od tego czy jesteśmy racjonalistami jak starzec,
czy opowiadamy się za prawdami żywymi, w które wierzy lud i narrator – zwolennik irracjonalizmu.
Karusi objawia się zmarły przed dwoma laty kochanek. Stara się go dotknąć, ma przy tym
nieskoordynowane ruchy oraz ciągle szuka czegoś oczami. Na przemian śmieje się i płacze. Bohaterka w
ogóle nie reaguje na słowa otoczenia.
Lud uważa Karusię za osobę widzącą. Odczuwa wobec niej dystans jednak o charakterze raczej
wywyższającym dziewczynę. Słuchają i pragną uczestniczyć w jej przeżyciach.
PODRÓŻ
• moda na podróże wynikała  z przekonań, że istotą człowieczeństwa jest wieczne poszukiwanie i
odkrywanie nowych i zapomnianych rejonów świata i kultur
• wyprawy w góry, na pustynie , stepy uzmysławiające podróżującym małość człowieka w obliczu
mistycznej potęgi natury
• często celem podróży stawał się Wschód, do początków religii i cywilizacji 
•  pretekst do poszukiwań Boga, istoty egzystencji, duchowości oraz wykreowania subiektywnego,
wewnętrznego świata przeżyć wędrowca.
PODRÓŻ  - "KORDIAN"

Słowacki wysyła swojego bohatera w podróż, która stanowi równocześnie próbę odnalezienia sensu w
życiu.
Znajdując się w różnych miejscach świata - Warszawa, Rzym, Watykan, Mont Blanc oraz spotykając różnych
ludzi - papież, Laura, Wioletta, szuka odpowiedzi na dręczące go pytania o to, czym jest miłość czy religia.
Jego ideały przewartościowują się. Z romantycznego kochanka zmienia się w aktywnego patriotę -
samotnika.
PODRÓŻ  - "SONETY KRYMSKIE"

Mickiewicz zawiera w nich swój liryczny pamiętnik z podróży na Wschód. 

Sonety przesiąknięte są tęsknotą za utraconą i daleką ojczyzną oraz są opisem niezwykłych
orientalnych krajobrazów. 
Pojawia się nowy typ bohatera - pielgrzyma by pokazać los człowieka pozbawionego ojczyzny, tułacza.
Mimo piękna przyrody poeta odczuwa samotność i wyobcowanie.
Mickiewiczowski bohater jest wygnańcem, zmuszonym do opuszczenia ojczyzny i tułaczki po
obcych krajach. Obarczony zostaje bagażem pamięci, los gorzko go doświadcza. Odczuwa również
samotność uczuciową, ponieważ znajduje się daleko od ludzi, których kocha.
PODRÓŻ  - "PAN TADEUSZ"
Mickiewicz uczynił swoją epopeję, napisaną na emigracji, sentymentalną wędrówką w szczęśliwy kraj lat
dziecinnych. 
To tęsknota motywuje go do napisania swego dzieła i z niej biorą się wszystkie barwne opisy litewskiego
świata. 
W "Epilogu" kontrastuje przedstawiony świat z emigracyjną rzeczywistością, w której nie potrafi się
odnaleźć.
ARKADIA
• miejsce pobytu bogów i ich wybrańców, a także miejsce pobytu dusz zbawionych po śmierci
• mit wiążący się ze stanem pierwotnej szczęśliwości człowieka, cieszącego się wolnością, żyjącego w
bliskim kontakcie z bogami i naturą
• miejsce, do którego można uciec od rzeczywistości, pogrążyć się w rozważaniach 
ARKADIA  - "PAN TADEUSZ"
Mickiewicz, tęskniąc za ojczystym krajem, wykreował jego obraz w swym dziele, stworzył idealną
przestrzeń, w której chce się żyć. 
W Soplicowie panuje harmonia, spokój, każdy zna swoje miejsce. Hołdowanie tradycji daje poczucie
bezpieczeństwa, trwałości małej ojczyzny i całego świata. 
Rajski obraz wzbogacają metaforyczne opisy przyrody. Pełne barw i dźwięków krajobrazy, przedstawione
obrazy zachodu i wschodu słońca, stawu, grzybobrania podkreślają niezwykłość tego świata.
OJCZYZNA I PATRIOTYZM
• oddanie ojczyźnie, poświecenie dobra własnego dla dobra ogółu
• wskazywanie konfliktów pomiędzy interesem jednostki a dobrem ojczyzny, manifestowanie tęsknoty za
nią
• patriotyzm to miłość do ojczyzny, do własnego narodu, połączona z gotowością do poświęceń dla nich
• szacunek do historii, korzeni, tradycji i symboli narodowych
• w okresie powstań narodowych twórcy nawoływali do czynnej walki o niepodległość i przeciwstawienia
się zaborcom
OJCZYZNA I PATRIOTYZM  - "KORDIAN" 
Słowacki ukazuje dojrzewanie i klęskę pokolenia powstania listopadowego. Polacy pogodzili się z niewolą,
dlatego walkę z caratem muszą podejmować poszczególne jednostki.
Ukazał też przemianę Kordiana, który przechodzi od romantycznych uniesień do zaangażowania w
sprawę narodową i przeciwstawienie się zaborcy. 
Krytykuje również wodzów powstania, doceniając jednak patriotyzm i zaangażowanie szlacheckiej
młodzieży. 
OJCZYZNA I PATRIOTYZM  - "DZIADY" CZ. III 
Mickiewicz swój dramat poświecił pamięci narodowych męczenników. Ukazał sytuację narodu po klęsce
powstania listopadowego i postawy społeczeństwa wobec zaborcy od postaw patriotycznych na przykładzie
młodzieży wileńskiej, przez prześladowania, jakie dotknęły Czchowskiego i syna pani Rollison, po ugodowe,
a czasem służalcze zachowania osób publicznych w scenie balu u senatora. Autor porównuje nasz naród do
"lawy", która choć z wierzchu "zimna i plugawa", to jej wewnętrznego ognia nic nie jest w stanie ochłodzić.
OJCZYZNA I PATRIOTYZM  - "PAN TADEUSZ"
Mickiewicz na miejsce ukazuje dworek w Soplicowie jako „centrum polszczyzny”. Nie tylko idealizuje dawną
Polskę, ale także dokonuje wnikliwego sądu nad krajem. Szlachta zostaje oskarżona o dumę, pychę i
wynikające z tego warcholstwo, skłonność do anarchii, lekceważenia praw i obowiązków obywatela. 
Szlachta ma też rozliczne zalety: umie zrezygnować z zemsty i wybaczać, odpokutować popełnione winy,
kocha swój kraj, w obliczu niebezpieczeństwa staje się solidarna. 
Epopeja wieszcza przesycona jest miłością do ojczyzny. Bohaterowie na każdym kroku przejawiają szacunek
dla ojczyzny, bohaterów narodowych oraz czasów Sejmu Wielkiego. Młody Tadeusz dochowując
patriotycznych rodzinnych tradycji wyrusza na wojnę przeciw Rosji wraz z wojskami napoleońskimi.
Gdy do Soplicowa, wraz z wojskami Napoleona, docierają wielkie wydarzenia historyczne, pojawiają się
wyłącznie nuty optymistyczne. W dziele nie ma słowa o szybko nadchodzącej klęsce Francuzów pod
Moskwą. Pozostaje raczej niezmącona wizja, sen o odmienionej, jeszcze piękniejszej, wolnej Polsce.
 OJCZYZNA I PATRIOTYZM  - "GRÓB
AGANEMNONA"

Słowacki nazywa Polskę "krajem smutnych Ilotów", a Polaków obwinia o marazm, rezygnację i niezdolność
do walki o niepodległość, zbytnie przywiązanie do "czerwonego kontusza" i "złotego pasa". Obwinia
szlachtę o doprowadzenie do tego, że Polska "pawiem narodów była i papugą". Naród nie będzie w stanie
odzyskać niepodległości, dopóki "czerep rubaszny" więzić będzie "anielska duszę".
BUNT
• przeciwko konwencjom i konwenansom klasycyzmu
• sprzeciwianie się złu i obłudzie świata 
• niezgoda na niesprawiedliwość społeczną i moralną 
• wiązał się ze smutkiem i ustawicznym cierpieniem oraz odsunięciem się od świata
BUNT  - „CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA”
Goethe tworzy postać Wertera - wrażliwego, wykształconego młodego człowieka, który nie może się
pogodzić z beznadziejnością otaczającego go świata. Jest indywidualistą.
Werter jest wolnym człowiekiem, który sprzeciwia się wszystkiemu, co może go ograniczać – przede
wszystkim panującym w społeczeństwie zasadom. Wyrazem jego niezgody jest akt samobójczy.
BUNT  - "DZIADY" CZ. III
Adam Mickiewicz w "Wielkiej Improwizacji" ukazuje na wpół przytomnego, oszalałego Konrada, który
występuje przeciw Bogu, bluźni, domaga się "rządu dusz" i władzy nad ludźmi. Buntuje się przeciw
istnieniu zła. Wierzy, że jest w stanie poprowadzić naród ku wolności, dać mu szczęście. W swych
rozmyślaniach dotyczących przeznaczenia, wolności, życia, posunął się jak najdalej mógł.
Wypowiedział walkę samemu Bogu. 
Równanie się z Bogiem jest przejawem wielkiej pychy i zarozumiałości bohatera. Jego bunt był
gwałtowny, piękny, a zarazem przerażający.
Pycha Konrada stopniowo narastała, doprowadzając go w końcu do upadku. Człowiek bowiem nigdy
nie wygrał z Bogiem, Konradowi też to się nie udało.
BUNT  - "KORDIAN" 
Słowacki widział przyszłość w kategoriach apokaliptycznych, jako ostateczne zwycięstwo zła. Los Polski
to tylko część szatańskiego planu zniszczenia świata. 
W szpitalu dla obłąkanych Kordian pojmuje straszną prawdę: duchy Dobra i Zła prowadzą
bezwzględna walkę, grę, w której Polska jest zaledwie pionkiem. 
Bunt jako walka słabego z potężnym, która musi być prowadzona metodami niemoralnymi
(skrytobójstwo) to płaszczyzna zła. Jednak nie ma możliwości wyboru, a właściwie jest to wybór
pomiędzy złem (zgoda na niewolę) a złem (bunt). 
W podobnej sytuacji można uratować wyłącznie własną indywidualność i to właśnie robi Kordian:
idzie na śmierć, by ocalić duszę przed Szatanem. W świecie porzuconym przez Boga, bez nadziei nie
pozostaje mu nic innego.
CIERPIENIE
• manifest, znak czasów, cecha romantycznej postawy 
• niemiecki Weltschmerz, czyli: ból świata – to nie tylko poczucie zniechęcenia, melancholii, ale także
bezcelowości istnienia i zła świata
• może być spowodowane nieszczęśliwą miłością, bólem narodu
• może dotyczyć jednostki lub ogółu narodu
• mesjanizm- zbawienie lub odrodzenie głównie przez cierpienie i poświęcenie
CIERPIENIE  - "CIERPIENIA MŁODEGO
WERTERA" 
Goethe opisuje losy młodego, nadwrażliwego bohatera o imieniu Werter, nieszczęśliwie zakochanego w
Lotcie, narzeczonej swojego przyjaciela, Alberta. Zrozpaczony, znajdując się w sytuacji bez wyjścia, żegna się
z Lottą i odbiera sobie życie strzałem z pistoletu.
CIERPIENIE  - "DZIADY" CZ. III
Mickiewicz porusza wątek martyrologii narodu polskiego. Ukazuje cierpienia uwięzionych, torturowanych,
zsyłanych na Syberię i skazanych na śmierć konspiratorów, występujących przeciw caratowi.
Szczególnie wstrząsające wrażenie czyni opowiadanie Sobolewskiego, relacjonujące wywózkę dzieci na
Sybir, historia Cichowskiego i dzieje więzionego syna pani Rollison, wyrzuconego przez więzienne okno na
bruk.
CIERPIENIE  - "DZIADY" CZ. IV
Mickiewicz wspomina godzinę rozpaczy, poświęconą rozpamiętywaniu przeżyć Gustawa po rozstaniu z
ukochaną.
Gustaw buntuje się przeciw bogactwu, dzięki któremu jego rywal zdobył ukochaną. Pod wpływem
obłąkania i rozpaczy popełnia samobójstwo.
CIERPIENIE  - "KORDIAN"
Słowacki opisuje przemianę bohatera. Początkowo cierpi on na ból istnienia, jest świadomy bezsensu życia i
niemożności dokonania wielkich czynów.
Następnie odczuwa ból z powodu niespełnionej miłości; traci wiarę we wszystko w co dotychczas wierzył.
Na górze Mont Blanc przechodzi przemianę - znajduje cel, którym jest obrona ojczyzny.
Następnie po powrocie do kraju samotny i opuszczony porywa się na cara. Niestety, jego zamach nie
powiódł się, a sam bohater zostaje postawiony przed plutonem egzekucyjnym.
SAMOTNOŚĆ 
• kojarzona jest najczęściej z poczuciem wyobcowania i nostalgią
• w romantyzmie jest związana z indywidualizmem lub jest efektem nieszczęśliwej miłości
• często wynika z wyboru bohatera
• w samotności człowiek potrafi się zmierzyć sam ze sobą (to dlatego bohaterowie romantyczni działali
sami, bowiem zwykła gromada ludzi nie była by w stanie ich zrozumieć)
SAMOTNOŚĆ  - "CIERPIENIA MŁODEGO
WERTERA"
Goethe przedstawia rozterki głównego bohatera – Wertera dotyczące niespełnionej miłości do Lotty oraz
jego przemyślenia o ówczesnym społeczeństwie. Bohater izoluje się od świata i ludzi, zamykając się w
świecie miłosnych udręk.
SAMOTNOŚĆ  - "SONETY KRYMSKIE"
Mickiewicz w cyklu sonetów, opisujących orientalny krajobraz krymski często wspomina o wyobcowaniu i
tęsknocie za ojczyzną.
Tworzy postać pielgrzyma, którego cechuje samotność. Mickiewiczowski bohater jest wygnańcem, zmuszonym
do opuszczenia ojczyzny i tułaczki po obcych krajach. Obarczony zostaje bagażem pamięci, los gorzko go
doświadcza. Odczuwa również samotność uczuciową, ponieważ znajduje się daleko od ludzi, których kocha.
SAMOTNOŚĆ  - "DZIADY" CZ. III
Mickiewicz opisuje przemianę i postawę poety-buntownika – Konrada. Wyrasta on ponad innych, dlatego
swoją walkę musi odbyć samotnie. Ludzie nie potrafią zrozumieć jego poezji, pozostaje ona dla nich
niezrozumiałą.
SAMOTNOŚĆ  - "DZIADY" CZ. IV
Mickiewicz wprowadza postać nieszczęśliwego kochanka. Gustaw czuje się samotny, ponieważ nikt nie jest
w stanie pojąć ogromu jego uczucia i dla innych - kamiennych ludzi jego cierpienia i miłość są śmieszne.
SEN, MISTYCYZM (MOTYWY ONIRYCZNE)
• możliwość przeniesienia bohaterów w inną od realnej rzeczywistość, w której dominuje irracjonalizm
• bogata symbolika marzeń sennych pozwalała wzbogacać kreacje bohaterów
• mogą przyjmować formę marzeń bohatera lub zapowiadać przyszłość
• sny cechuje tajemniczość i niejednoznaczność
SEN, MISTYCYZM  - "DZIADY" CZ. III
Mickiewicz z romantycznymi snami wiąże pojęcie niczym nieskrępowanego "życia dusz". Tłumaczy to sam
bohater liryczny w prologu trzeciej części serii "Dziadów". Podkreśla, że metafizyczny charakter snu
przysługuje tylko wybranym, nie jest on wspomnieniem z gry wyobraźni, lecz autentycznym
doświadczeniem. W utworze mamy do czynienia ze snami: Konrada, Ewy oraz Nowosilcowa.
ZJAWY, DUCHY, UPIORY
• reprezentanci świata irracjonalnego, nadprzyrodzonego
• postaci takie jak mary, nie sposób dostrzec inaczej niż „oczami duszy”
• łącznicy pomiędzy światem żywy i zmarłych
• uczą moralności i często domagając się sprawiedliwości wpływają na losy ludzkie
• w  wielu utworach stanowią siłę sprawczą, popychają akcję do przodu, kierując poczynaniami bohaterów
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  - "LILIE"
Mickiewicz wprowadza elementy fantastyczne by wprowadzić ład moralny w zachwiany porządek ludzki,
przybliżyć otchłań tajemnicy istnienia.
Wdowę, mężobójczynię, prześladuje widmo jej zmarłego męża. Świat realistyczny ze światem upiorów, mar
nocnych i tajemniczych wydarzeń przeplatają się.
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  - "ŚWITEZIANKA"  
Mickiewicz opowiada historię miłości tajemniczej dziewczyny oraz młodego strzelca. Chłopiec przysięga
zjawiskowej piękności wierność i miłość, klnąc się na wszystkie świętości.
Błąkając się po lesie strzelec spotyka piękną nimfę wodną wyłaniającą się z głębin jeziora. Nimfa niezwykłej
urody i dziewiczej piękności kusi chłopca, przyzywa go do siebie, namawia do miłosnych igraszek.
Młodzieniec najpierw opiera się, lecz potem ulega, rzuca się w wody jeziora. Nagle rozpoznaje w kobiecie
swą ukochaną. Zdradzona dziewczyna wymierza karę - dusza strzelca zostaje zamieniona w drzewo.
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  -
"ROMANTYCZNOŚĆ"  
Mickiewicz kreśli postać Karusi, która rozmawia ze swoim zmarłym kochankiem, widziadło jest białe jak
chusta i ma zimne dłonie, budzi postrach w oczach dziewczyny: "Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!".
Jednocześnie prosi, by ukochany zabrał ją ze sobą i nie opuszczał jej, ponieważ boi się, że w jej wizje nikt nie
uwierzy i że zostanie odrzucona przez społeczność.
Pojawiające się w balladzie fantastyczne zjawisko nie ma na celu przestraszenia czytelnika, ma za zadanie
przekonać, że istnieją zjawy, które ukazują się przed "oczyma duszy". Zebrany lud wraz z narratorem ufają
Karusi, jedynie starzec reprezentujący klasyków powołuje się na rozum i "szkiełko i oko".
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  - "DZIADY" CZ. II
Mickiewicz skonstruował w dramacie dwa przenikające się wzajemnie światy – metafizyczny i rzeczywisty.
Świat ponadzmysłowy reprezentowany jest przez zjawy, które ze względu na grzechy popełnione za życia
pokutują, zawieszone w zaświatach, czyli abstrakcyjnej przestrzeni pomiędzy piekłem a niebem.
Przybywają, aby uzyskać pomoc, przebaczenie lub modlitwę od uczestników obrzędu. Same także służą im
przestrogą dotyczącą życia na ziemi, uczą, jak należy żyć, aby uniknąć pokuty.
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  - "DZIADY" CZ. IV
Mickiewicz stworzył jednego z najbardziej znanych upiorów w polskiej literaturze. Gustaw – Pustelnik
pojawia się w domu dawnego nauczyciela – Księdza przywołany modlitwami dzieci. Opowiada historię
swojej nieszczęśliwej miłości, a na koniec przebija się sztyletem, by udowodnić istnienie irracjonalnego
świata.
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  - "BALLADYNA"
Słowacki tworzy obok realistycznego świat fantastyczny, opisany w sposób tajemniczy, poetycki, magiczny.
Jego reprezentanci to Goplana i jej dwa leśne duszki, , czyli Skierka i Chochlik - ucieleśnienie sił natury.
Zgonie z romantycznymi konwencjami, oba światy się ze sobą łączyły, a świat fantastyczny miał ogromny
wpływ na to, co działo się w realnym ludzkim życiu. Goplana jest jednak siłą, która ludzkie losy plącze,
gmatwa.
ZJAWY, DUCHY, UPIORY  - "KORDIAN"
Słowacki już w scenie „Przygotowania” umieszcza postaci czarownic i diabłów, a nawet samego Szatana,
Mefistofelesa oraz Astarota. To oni tworzą kolejnych przywódców powstania listopadowego.
Ponadto w dramacie pojawiają się Strach i Imaginacja - projekcja duszy bohatera, w której odbywa się
walka między obowiązkiem moralnym, nałożonym przez sumienie, i instynktem samozachowawczym. W
szpitalu diabeł pod postacią Doktora przekonuje bohatera, że jego walka jest z góry skazana na
niepowodzenie.
DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ
KACPER GRABOWSKI
ZUZANNA KUPNIEWSKA