Zemin Sınıflandırması

Zemin Mekaniği-I

Prof. Dr. Seyhan FIRAT

 Zemin Tipleri
• Zeminler dört ana grupta tanımlanabilir. Bunlar (iri taneden
inceye doğru) çakıl, kum, silt, ve kildir.
• Kumlar ve çakıllar iri taneli zeminler olarak tanımlanır.
• Killler ve şiltler ince taneli zeminlerdir.
• Zeminler genellikle değişik boyuttaki tanelerin karışımıdır
ve bu karışımdaki zemin tiplerinin oranına bağlı olarak
sınıflandırılırlar.
• Zemin içindeki taneler farklı boyut ve şekillerdedir ve bu
özellikler mühendislik davranışı üzerinde önemli rol oynar.
 Tane Çapı Dağılımı- Granülametri
• Tane çapı dağılımını esas alan çeşitli sınıflandırma
sistemleri vardır. Bu ders kapsamında Birleştirilmiş Zemin
Sınıflandırma Sistemi (USCS) olarak ta tanımlanan ASTM
sistemi ve Karayolları Zemin Sınıflandırma Sistemi (AASHTO)
anlatılacaktır.
• ASTM’ye göre, çapı 75mm den daha büyük olan taneler
kaya parçaları veya taş olarak tanımlanır.
• Daha küçük taneler zemin olarak tanımlanır(<75mm), ve
belirli delik çapına sahip eleklerden geçebilme miktarlarına
göre sınıflandırılırlar.
• Belli boyutta deliklere sahip olacak
şekilde dikkatle imal edilmiş elekler
kullanılır.
 ASTM Tane boyu sınıflaması
(Per ASTM D2487)

Sieve size Particle Diameter Soil Classification

Passes Retained on (mm) LJ
350mm > 350 Boulder Rock Fragments
350mm 75mm 75.0 - 350 Cobble
75mm 19mm 19.0 - 75.0 Coarse gravel
19mm #4 sieve 4.75 - 19.0 Fine gravel
#4 sieve #10 sieve 2.00 - 4.75 Coarse sand
Soil
#10 sieve #40 sieve 0.425 - 2.00 Medium sand
#40 sieve #200 sieve 0.075 - 0.425 Fine sand
#200 sieve < 0.075 Fines (silt + clay)
 u

Kaya Taş
Parçası

İri çakıl
 Laboratuar Deneyleri
• Tane çapı dağılımı laboratuar deneyleri ile
oldukça hassas olarak ölçülür: elek analizi
ve hidrometre deneyleri
 Elek Analizi
• İri taneli zeminlerin içerisindeki farklı tane boyutundaki
zeminlerin ortalama boyut dağılımı (çakıllar ve kumlar) belli
miktarda (ağırlıktaki) bir miktar zemini delik çapı büyükten
küçüğe doğru sıralanmış eleklerden sırayla geçirerek elde
edilir.
• İri delikli elekler delik çapı ile adlandırılır (Mesela 19mm-
elek en fazla 19 mm çapında küresel bir zemin tanesini
geçirebilir).
• İnce eleklere ise numaralar verilmiştir. Bu numaralar bir inç
(2,54 cm) uzunlukta kaç tane delik olduğunu ifade eder
(Mesela, #10 elek 1 inç uzunlukta 10 deliği olan elektir).
 Elek Analizi
Deney belli ağırlıktaki zemini (W), sarsma uygulayarak
büyük delik çaplıdan küçüğe doğru dizilmiş eleklerden
geçirerek yapılır.
Büyükten küçüğe doğru dizilmiş eleklerin en altında deliksiz
bir tepsi vardır.
Her bir eleğin üzerinde kalan zemin tartılır ve bulunan
değer, deney yapılan toplam zemin ağırlığının yüzdesi
olarak ifade edilir.
Sieve Test
 Elek Analizi
• Belli ağırlıktaki kuru zemin en büyük açıklıklı eleğin üzerine yerleştirilir ve
elek dizisi bir süre sarsılır, sarsma işlemi bittikten sonra elek dizisi demonte
edilir. Her eleğin üzerinde kalan zemin tartılır.
• Her eleğin üzerinde kalan zeminin toplama göre yüzde olarak oranı
hesaplanır.
• Sonuçlar düşey eksende % geçen ve yatay eksende logaritmik ölçekte tane
çapları olmak üzere grafik olarak ifade edilir.
• Elde edilen grafik tane çapı dağılım eğrisi veya granülametri eğrisi olarak
adlandırılır.
 Hidrometre Analizi
• Elek analizi siltler ve killer gibi ince taneli zeminlere
uygulanamaz.
• İnce taneli zeminlerin tane çapı dağılımı için genellikle
uygulanan laboratuar deneyi hidrometre deneyidir.
• Deneyde az miktardaki zemin (50 gr) suyla (~ 1000 ml)
süspansiyon haline getirilir ve süspansiyondaki katı
tanelerin çökelme süreleri takip edilir.
• Önce iri taneler sonra inceler çökelecektir.
 Hidrometre Analizi
Hidrometre hazırlanan süspansiyonun içine
batırılınca, battığı derinlik hidrometrenin
ağırlığına karşı süspansiyonun uyguladığı
kaldırma kuvvetinin birbirini dengelediği
derinliktir.

• Hidrometre özel olarak yapılmıştır ve

süspansiyonun üst seviyesi üzerinde kalan
çubuk kısmının uzunluğu süspansiyon
yoğunluğunun bir fonksiyonudur. Böylece
değişik zamanlardaki süspansiyonun
yoğunluğu hidrometre ile takip edilebilir.
 Hidrometre Deneyi
• W ağırlığıdaki zemin 1000ml hacmindeki derecelenmiş silindire
konulur ve silindir su ile doldurulur.
• Teknisyen veya özel bir alet silindiri hızla yukarı aşağı döndürerek
sallar ve zemin su ile süspansiyon haline getirir.
• Zemin taneleri çökelmeye başlar. Hidrometre süspansiyonun içine
batırılır ve saat çalıştırılır.
• Değişik zamanlarda okuma alınır. Stoke’s kanunu kullanılır. Stoke’a göre
sıvı bir ortamda küresel bir parçacık yer çekimi kanununa uygun olarak
düşer. Stoke çözümü hidrometre okumaları ile bağ
kurularak uygulanır.
 Tane Çapı Dağılım Eğrileri
• Gerçek zeminler nadiren çakıl, kum, silt , kil gibi tek bir
zemin tipinden oluşmuştur. Bu yüzden zemindeki tane
boyutlarının dağılımını ifade etmemiz gerekir. Bu
gereksinim sonucunda tane çapı dağılımı yaklaşımı veya
granülametri eğrileri ortaya çıkmıştır.
• Granülametri eğrisinde her tip zemine karşı gelen tane
çapı aralığındaki zemin yüzdesi açık olarak görünür.
 Tane Çapı Dağılım Eğrileri

Oldukça dik görünen granülametri eğrileri farklı tane boyutlarının

sadece bir kısmını içeren zeminlere aittir ve bunlar kötü derecelenmiş
zeminler (veya üniform derecelenmiş zeminler) olarak adlandırılır.
Yatık eğriler geniş bir tane boyutu aralığında yer alan bütün zemin
cinslerini içerirler ve bunlar iyi-derecelenmiş zeminler olarak tanımlanır.
Bazı eğriler oldukça yatık olmakla birlikte bazı tane boyutlarını içermezler
ve bunlar aralıklı derecelenmiş olarak tarif edilir.
 Ta n e Ç a p ı D a ğ ı l ı m E ğ r i l e r i

Belli bir tane boyutundan

daha küçük olan tanelerin
yüzdesi eğriden okunabilir.
Örneğin D10 ifadesi %10
geçene karşı gelir.
Aynı şekilde bir diğer
önemli boyut tanımlaması
D60 ve D30
aynı anlayışla yapılır.

V Partide diameter,(mm
'6o=0-? mn a ^ 3 0 -0-37
Ömek 1
Çözüm:
Zemin A ince taneli zemindir.
Zemin B iri taneli zemindir.
Zemin C kötü derecelenmiş zemindir.
Zemin D iyi derecelenmiş zemindir.
Zemin E’de eksik tane boyutları vardır ve aralıklı derecelenmiş zemindir.
 u

Çözüm(devam):

Zemin A:
Çakıl %0
Kum=100-88=12%
İnce tane=88%

Gıain size (mm)

ZeminB:
Çakıl=100-64=36% Zemin C: ZeminD:
Kum=64-2=62% Çakıl=0% Çakıl=100-88=12%
İnce tane=2% Kum=100% Kum=88-40=48%
İnce tane=0% İnce Tane=40%
 u
Çözüm(devam):

Graiıı size (mm)

Zemin A Zemin B Zemin C ZeminD

D10=0.003mm D10=0.25mm D10=0.75mm D10=0.0019mm
D30=0.0061mm D30=1.0mm D30=0.95mm D30=0.030mm
D60=0.015mm D60=4.2mm D60=1.2mm D60=0.49mm
 FINES SAND GRAVEL
Fine Medium Coarse Fine Coarse

#200 #4 3"

Gram size (mm)

Zemin A Zemin B Zemin C Zemin D

Cu= 5.0 Cu= 17 Cu= 1.6 Cu= 260
Cc= 0.83 Cc= 0.95 Cc= 1.0
Cc= 0.97
 Tane şekli
• Silt, kum, ve çakıl
tanelerinin şekli çok
köşeli ile yuvarlak
arasında değişkendir.
• Köşeli taneler genellikle
ana kaya civarında
bulunurlar.
• Yuvarlak taneler ise
genellikle daha
uzaklarda bulunurlar ve
taşınma sırasında
aşınmışlardır.

Microphotographs showing various

grain shapes of soil particles (Cho et
al. 2006). (a) glass beads (b) and (c)
ASTM 20/30 sand D=0.6mm; (d)
Ticino sand D = 0.33mm; (e) crushed
 Tane şekli
• Köşeli taneler düzgün olanlardan daha büyük kayma
mukavemetine sahiptir, çünkü birbirleri üzerinden
kaymaları daha zordur.
• Bu yüzden otoyol dolguları altında agrega türü malzeme
kullanılır. Çok köşeli ve kırmataş olarak ta adlandırılan
agregalar genellikle kayaların kırılması ile elde edilir.
• Kil tanelerin şekil özellikleri bütünüyle farklıdır.
 İ n c e Ta n e l i Z e m i n l e r i n İ n d e k s Ö z e l l i k l e r i

• İnce taneli zeminlerin fiziksel ve mekanik özellikleri su

muhtevasına bağlı olarak 4 farklı durumda bulunabilirler;
- Katı
- Yarı katı
- Plastik
- Likit

Zemindeki tüm
su
uzaklaştırılmıştır
ve kurutularak
hacım daha fazla Zemin
Zemin görünür Zeminde kopma olmaksızın
azaltılamaz. sıvı
çatlaklar istenildiği gibi şekil verilebilir.
oluşmaksızın plastikdavranış Durumdadır
yoğrulamaz.
 İnce Taneli Zeminlerin İndeks
Özellikleri

• İnce taneli zeminlerin fiziksel ve mekanik özellikleri su

muhtevasına bağlı olarak 4 farklı durumda bulunabilirler;
- Katı
İ n c e Ta n e l i Z e m i n l e r i n İ n d e k s
Özellikleri

Volüme

Plastik Likit limit

limit
 İnce taneli zeminlerin indeks özellikleri-
Atterberg limitleri

• Likit Limit (LL) ve Plastik Limits (PL)

Atterberg limitleri olarak adlandırılırlar. Bu
isim bunları bulan İsveçli bilim adamı, A.
Atterberg (1911) onuruna verilmiştir.
• Atterberg limitleri yardımıyla mühendisler
zeminin plastisitesi ve değişik su
muhtevalarındaki kıvam durumu hakkında
sayısal değerlendirme yapabilirler.
 İnce Taneli Zeminlerin İndeks Özellikleri

Zeminin plastik davrandığı su muhtevası aralığı plastisite indeksi, PI:

PI = LL — PL
Likitlik indeksi, LI, zeminin şu andaki su muhtevasını, w, Atterberg limitleri ile

karşılaştırır.
w — PL
LI =
PI
 İnce Taneli Zeminlerin İndeks
Özellikleri
Değişik plastisite indeksine sahip zeminlerin özellikleri (Sowers,
1979)
Plasticity Index, PI Classification Visual-Manual identification of dry sample
0-3 Nonplastic Falls apart easily
3 - 15 Slightly plastic easily crushed with fingers
15 - 30 Medium plastic difficult to crush with fingers
> 30 Highly plastic impossible to crush with fingers
Description of soil state Liquidity Index, LI
Description of soil state
<0 Semisolid state
0 < LI < 1 Plastic state
>1 Liquid state
 Atterberg limitlerinin bulunması
• 1911 yılında Albert Atterberg su muhtevası ile zeminin
kıvamı arasındaki ilişkiyi bulmak üzere deneyler geliştirdi.
• 1930’larda Terzaghi ve Casagrande bu deneyleri İnşaat
Mühendisliği amaçları için kullanmak üzere uyarladı.
• Kıvam limitlerini tayin etmek üzere yapılan deneyler 3
grupta tanımlanabilir:
- Likit limit deneyi
- Plastik limit deneyi
- Rötre limiti deneyi
• Bu deneyler Atterberg limit deneyleri olarak adlandırılır.
• Zemin araştırmalarında likit limit ve plastik limit deneyleri
rutin olarak yapılır, ama rötre limiti deneyleri gerekliyse
yapılır.
 Atterberg limitleri deneyleri

Likit Limit Deneyi

• Likit limit deneyi için kullanılan likit limit aleti Casagrande

tarafından geliştirilmiştir.
 Atterberg limitleri deneyleri Likit Limit Deneyi

• Zemin nümunesi kaba yerleştirilir ve içinde standart bir

oyuk açma aleti ile oyuk açılır.
 Atterberg limitleri deneyleri Likit Limit Deneyi

• Kap yanındaki kol

vasıtasıyla 1 cm.
yükseklikten tekrar tekrar
düşürülür ve oyuğun 1,25
cm boyunca kapanmasını
sağlayan vuruş sayısı
bulunur.
 Atterberg limitleri deneyleri
Likit Limit Deneyi
• Zemin alınır ve su muhtevası
bulunur.
• Deney değişik su
muhtevalarında tekrarlanır,
“su muhtevası-vuruş sayısı”
grafiği elde edilir.
• Tanım olarak, oyuğun 1,25 cm
boyunca kapanması için 25
vuruşun gerektiği su
muhtevası değeri likit limit
değeri olarak belirlenir.
 Atterberg limitleri deneyleri
Plastik Limit Deneyi
• Plastik limitin belirlenmesi için zemin damıtık su ile
karıştırılarak küreler halinde yuvarlanabildiği plastiklik
seviyesi elde edilmeye çalışılır.
 Atterberg limitleri deneyleri
Plastik Limit Deneyi
• Zemin ince silindir halinde yuvarlanır ve cam bir düzlem
üzerine konulur. Bu silindir çapı 3 mm’ye düşünceye
kadar inceltilmeye çalışılır.
 A t t e r b e r g l i m i t l e r i d e n e yl e r i P l a s t i k L i m i t D e n e yi

• Eğer su muhtevası plastik limitten azsa 3 mm’ ye

ulaşmadan önce silindir kırılır ve ufalanır, eğer plastik
limitten fazlaysa, 3 mm den daha küçük çaplara
inceltilebilir.
 Atterberg limitleri deneyleri
Plastik Limit Deneyi
• Tanım olarak zeminin 3 mm çapında 7-8 cm
uzunluğunda silindirler halinde inceltilebildiği su
muhtevası plastik limit değeridir.
 Atterberg limitleri deneyleri
Plastik Limit Deneyi
• Deney tanımdaki durumu yakalamak için yeterli sayıda
tekrarlanır ve yakın durumların ortalaması plastik limit
olarak tanımlanır.
Likit ve plastik limit için düşen koni
deneyi
Likit ve plastik limit değerleri düşen koni deneyi ile daha
doğru olarak elde edilir. Deneyde asılı durumdaki koni
serbest düşüşle zemin yüzeyine düşürülür ve batma
miktarı likit ve plastik limit değerlerini elde etmek için
kulllanılır.
Örnek 7:
PL=30 ve LL=80 olan zemin için PI değerini hesaplayınız ve olası
kil oranını az, orta veya yüksek ifadesiyle tanımlayınız.

Solution:
PI = LL - PL = 80 - 30 = 50

Plastisite indeksi zemin özellikleri ilişkisi (Sowers, 1979)

Plasticity Index, PI Classification Visual-Manual identification of dry sample

0-33 Nonplastic Falls apart easily Slightly plastic easily

- 15 15 crushed with fingers Medium plastic difficult to crush
- 30 > with fingers Highly plastic impossible to crush with
30 fingers

Yüksek plastisite indeksi değeri kil oranının yüksek olduğu

anlamına gelir.
 Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma
Sistemi (USCS)
• Arthur Casagrande 2. Dünya Savaşı sırasında ABD ordusu
için yeni bir zemin sınıflandırma sistemi geliştirdi.
(Casagrande, 1948). Bu tarihten sonra güncelleştirilen
sistem standardize edilerek ASTM D2487 Birleştirilmiş
Zemin Sınıflandırma Sistemi olarak (USCS) zemin
mekaniği uygulamalarının en yaygın kullanımlı ve geniş
amaçlı sınıflandırma sistemi haline geldi.
Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi (USCS)
• Sistem iki harfli veya dört harfli grup sembolü kullanır.

SM - Çakıllı Siltli Kum

Grup sembol Grup ismi

Grup isminde zemin tipinin pozisyonu onun göreceli

önemini ifade eder
Esas zemin tipi (kum)
Sıfat= ikincil derecedeki bileşen (veya esas zemin tipini
tanımlayan) (siltli)
“ile...” = ekiyle Üçüncül bileşen veya özellik eklenebilir
(çakıllı, kokulu ve b.)
B i r l e ş t i r i l m i ş Z e m i n S ı n ı f l a n d ı r m a S i s t e m i (USCS)

• Semboller ve anlamları:
- G - çakıl
- S - kum
- M - silt
- C - kil
• Bu semboller granülametri özelliklerini ifade eden sembollerle
birlikte kullanılabilir:
- W - iyi derecelenmiş
- P - kötü derecelenmiş
• Aynı şekilde plastisite özellikleri ile birlikte:
- H - yüksek plastisite
- L - düşük plastisite
- O - organik malzeme içeriği
 Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi (USCS)

CL = Düşük plastisiteli kil

CH= Yüksek plastisiteli kil

SP = Kötü derecelenmiş kum

GW= İyi derecelenmiş çakıl

OL= Düşük plastisiteli organik silt veya kil

Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi
Group Laboratory criteria
Name
symbols Fines (%) Grading Plasticity Notes
Well graded gravels, sandy gravels, with Cu > 4 1 <Cc<3
little or no fines GW 0-5

Gravels (more Poorly graded gravels, sandy gravels, Not satisfying GW

GP 0-5
than 50% of with little or no fines requirements
coarse fraction Below A-line or
of gravel size) Silty gravels, silty sandy gravels GM > 12
PI<4
Coarse
grained Above A-line and Dual symbols if 5 -
GC > 12
(more than Clayey gravels, clayey sandy gravels PI>7 12% fines. Dual
50% larger Well graded sands, gravelly sands, with Cu>6 symbols if above A-
than #200 SW 0-5 1 <Cc<3 line and 4<PI<7
little or no fines
sieve size)
Sands (more Poorly graded sands, gravelly sands, SP 0-5
Not satisfying SW
than 50% of with little or no fines requirements
coarse fraction Below A-line or
Silty sands SM > 12
of sand size) PI<4
Above A-line and
Clayey sands SC > 12
PI>7

Inorganic silts, silty or clayey fine sands,

ML Use plasticity chart
with slight plasticity
Silts and clays
Inorganic clays, silty clays, sandy clays
(liquid limit CL Use plasticity chart
of low plasticity
less than 50)
Fine grained
OL Use plasticity chart
(more than 50% Organic silts and clays of low plasticity
smaller than
Inorganic silts of high plasticity MH Use plasticity chart
#200 sieve size)
Silts and clays
(liquid limit
Inorganic clays of high plasticity CH Use plasticity chart
greater than
50)
Organic clays of high plasticity OH Use plasticity chart

Peat and other highly organic soils Composed primarily of organic material. Dark brown, dark gray, or black
Highly organic soils Pt color. Organic odor, especially when wet. Soft consistency.
Tane Çapına Göre Sınıflandırma
Zemin Cinsi D çapı (mm) .
Taş(Blok) 200-60
Çakıl 60-2
İri çakıl 60-20
Bu sınıflandırmada Belli çap aralıkları
arasında kalan zemin guruplarına belli Orta çakıl 20-6
adlar verilir. Tane çapına göre
sınıflandırmada, zeminin tane çapı İnce çakıl 6-2
dağılım eğrisi çizilerek, her bir grubun
Kum 2-0,06
zemin içinde ağırlıkça yüzdesi bulunur.
Bunlar içinde hangi grup veya gruplar İri kum 2-0,6
büyükse zemin bunlara göre adlandırılır.
Orta kum 0,6-0,2
İnce kum 0,2-0,06
Tane çapını esas alan sınıflandırma
sistemleri içinde en çok benimsenen Silt 0,06-
MIT (Massachusetts Institute of 0,002
Technology) sistemi yanda verilmiştir.
İri silt 0,06-0,02
Orta silt 0,02-0,006
Birleştirilmiş zemin sınıflandırma
İnce silt 0,006-0,002
sisteminde zemin içindeki gurupların Adı D(mm) Elek No .
çap sınırları farklı tanımlanmaktadır. TaşKil
(blok) ‹0,002
>76,2 >3’’
USCS’ ye guruplar yanda verilmiştir. Çakıl 76,2-4,76 3’’-4
MIT sınıflandırması
Kum 4,76-0,074 4-200
İnce (silt ve kil) <0,074 <200
USCS’ ye göre guruplar
Üçgen Sınıflandırma

Bu sistemde zeminin kum silt ve kil

yüzdeleri kullanılır. Zemininn
granülometri eğrisi çizilerek, bu üç
bileşenin ağırlıkça yüzdeleri belirlenir.
Çakıl yüzdesi çıkarılarak kum, silt ve kil
yüzdelerinin toplamı 100 olacak şekilde,
her bir grubun düzeltilmiş yüzdeleri
hesaplanır. Hesaplanan yüzdeler
yandaki diyagramda ilgili kenarlarda
işaretlenerek belirtilen yönlerde
doğrular çizilir ve çizgilerin kesişim
noktası hangi bölgeye düşerse zemin o
bölgenin adını alır.
AASHO (Amerikan Karayolları) Sınıflandırması

Zeminin granülometri eğrisinden elde edilen 10, 40 ve 200 No lu eleklere ait yüzdeler, likit
limit, plastisite indisi, grup indisi kullanılarak Tabloda soldan sağa doğru eleminasyon ile
gidilerek, sınıf belirlenir. Tablodaki değerleri ilk sağlayan sınıf zeminin sınıfıdır.
Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi (USCS)

Bu sistemde, 200 No lu elek iri taneli (çakıl, kum) – ince (silt, kil) sınırını oluşturur. İnce
taneli zeminler ise yatayda likit limit, düşeyde plastisite indisi işaretlenerek, bulunan
noktanın düştüğü bölgeye göre adlandırılır.
 USCS Plastisite Kartı
L H
Plasticity lndex
Örnek 8:
A, B, C, ve D zeminleri için tane çapı dağılımı aşağıda verilmiştir.
Percentage smaller
Sieve size (mm) Soil A Soil B Soil C Soil D
63 100 100
20 64 76
6.3 39 100 65
2 24 98 59
6.00E-01 12 90 54
2.12E-01 5 9 47 100
6.30E-02 0 3 34 95
2.00E-02 23 69
6.00E-03 14 46
2.00E-03 7 31

Zemin C’nin likit limiti %26 ve plastisite indeksi %9 dur. Zemin D’ nin likit
limiti %42 ve plastisite indeksi %18’dir.
a) A, B, ve C zeminlerinin üniformluk katsayıları ve derecelenme
katsayılarını bulunuz.
b) Bu dört zemini sınıflandırınız.
Çözüm Öncelikle tane çapı dağılım eğrisi çizilir.
Percentage small er
Sieve size (mm) Soil A Soil B Soil CSoil D
63 100 100
20 64 76
6.3 39 100 65
2 24 98 59
6.00E-01 12 90 54
2.12E-01 5 9 47 100
6.30E-02 0 3 34 95
2.00E-02 23 69
6.00E-03 14 46
2.00E-03 7 31

100

90

80
(D 70
Ö 60
—
A
3 50 B
E
40 —
w C
(D
(D
O) 30
CL
ro D
c=
20
10

0
0.001 0.01 0.1 1 10 100
particle size (mm)
Çözüm (dev.):
100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0
0.01 100
0.001 0.1 1 particle size
(mm)
D10 D30
Soil
A 0.47 3.5 16 34 1.6

( D,» )
B 0.23 0.3 0.41 1.8 0.95
2 C 0.003 0.042 2.4 800 0.25
D10 D60
Çözüm (dev.):

Particle Diameter Soil Classification

(mm) U
A 19.0 - 75.0 Coarse gravel
4.75 - 19.0 Fine gravel
B 2.00 - 4.75 Coarse sand
"H 0.425 - 2.00 Medium sand
_ n| 0.075 - 0.425 Fine sand
•— < 0.075 Fines (silt + clay)

particle size (mm)

Zemin A 100% iri tanelilerden oluşur (65% çakıl; 35% kum) ve
GW: iyi derecelenmiş çok kumlu çakıl olarak adlandırılır.
Çözüm (dev.):

Particle Diameter Soil Classification

(mm) ili
A 19.0 - 75.0 Coarse gravel

B 4.75 - 19.0 Fine gravel

2.00 - 4.75 Coarse sand
C 0.425 - 2.00 Medium sand
0.075 - 0.425 Fine sand
D
< 0.075 Fines (silt + clay)

particle size (mm)

Zemin B’de 97% iri malzeme (95% kum boyutu; 2% çakıl
boyutu ve 3% ince tane) SP olarak adlandırılır: Kötü
derecelenmiş kum.
Çözüm(dev.):
Particle Diameter Soil Classification
(mm) ili
19.0 - 75.0 Coarse gravel
4.75 - 19.0 Fine gravel
2.00 - 4.75 Coarse sand
0.425 - 2.00 Medium sand
0.075 - 0.425 Fine sand
< 0.075 Fines (silt + clay)

Zemin C 63% iri

taneli (37% çakıl,
26% kum) ve 37%
ince taneli malzeme
içerir, A hattının
üzerindedir. GC
olarak sınıflandırılır:
Kum içeren killi
çakıL LL = 26

PI = 9
Çözüm(dev.):
Particle Diameter Soil Classification
(mm) ili
19.0 - 75.0 Coarse gravel
4.75 - 19.0 Fine gravel
2.00 - 4.75 Coarse sand
0.425 - 2.00 Medium sand
0.075 - 0.425 Fine sand
< 0.075 Fines (silt + clay)

Zemin D 96% ince

malzeme (4% kum
boyutu; 96% ince)
ve plastisite kartı
kullanılarakzemin
CL’ dir.

LL = 42 PI = 18
Ömek9: Aşağıdaki bilgiyi ve tane çapı dağılım datasını kullanarak, D ve G
zeminlerini Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırmasına göre
sınıflandırınız. Soil Sample Lıquıd Plasuc
Identification Limit Limit

WJ 55

40 30
30 26
Non-plastıc

FİNES SAND GRAVEL

Fmc l .MTV
Coanc

n*

0.0
Çözüm

Percent
Soil Gravel Sand Fines Type Cu Cc LL PI Classification
D 0 16 84 Fine - - 60 27 MH
E 0 30 70 Fine - - 40 10 ML
F 0 64 36 Coarse - - 30 4 SM
G 6 86 8 Coarse 13 1.7 - - SW-SM
 Görsel-dokunarak Zemin sınıflandırması

• Tek tek kum taneleri çıplak gözle ayırt edilebilir, fakat silt edilemez.
• #200 elek çapından büyük taneler sert yapıya sahiptir, küçük olanlar
macunumsu ve yumuşaktır.
• Kil ve silt taneleri birbirlerine yapışarak, kuma benzer boyut ve
görünüm kazanabilir. Bu yumaklar ıslatıldığı zaman suda dağılır. Bu
yüzden sınıflandırma yapmadan önce zemini ıslatmak yararlıdır.
• Killer arazide kuru iken daha büyük mukavemete sahiptir, fakat
ıslatıldıkları zaman bu mukavemeti önemli ölçüde kaybederler.
• Islak killer parmaklar arasında 5 mm çapında iplikler halinde
inceltilebilir.
• Kalsiyum karbonat gibi çimentolaştırıcı maddeler kum veya silt
zeminlerin içinde bulunabilir. Bu ajanlar zemine içinde kil olmasa bile
yüksek bir kuru mukavemet kazandırabilir. Durumun değerlendirilmesi
için gereken yine sınıflandırma yapmadan önce zemini ıslatmaktır.
Çimentolanmış zeminler kuru mukavemetlerini ıslanınca da korurlar,
halbuki killi zeminler ıslanınca yumuşarlar.
• Kum ele yapışmaz. Siltler elden silkelenerek uzaklaştırılabilir. Kil için eli
yıkamak gerekir.