Ogrodnik 621 (01) z4.01 U

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Joanna Wdowska
Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

621[01].Z4.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Tomasz Kałuski
mgr inŜ. Barbara Arciszewska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inŜ. Krystyna Kwestarz
Konsultacja:
mgr inŜ. Marek Rudziński
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 621[01].Z4.01

„Uprawa roślin ozdobnych w gruncie”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu ogrodnik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Klasyfikacja roślin ozdobnych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych 13
4.3. Technika i sposoby siewu 18
4.4. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych 25
4.5. Ochrona roślin ozdobnych 30
4.6. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie 36
4.7. Zbiór, przechowywanie i transport kwiatów 44
5. Sprawdzian osiągnięć 48
6. Literatura 52

2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i zdobywaniu umiejętności
z zakresu uprawy roślin w gruncie.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania, zawierający niezbędne wiadomości teoretyczne, umoŜliwiający
samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,
− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
− ćwiczenia, które umoŜliwią Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne z umiejętnościami
praktycznymi, ćwiczenia zawierają wykaz materiałów i sprzętu pomocnych w ich
realizacji,
− sprawdzian postępów,
− zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki modułowej,
− wykaz literatury.
W materiale nauczania zostały omówione:
− zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych,
− rozmnaŜanie roślin,
− sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych,
− uprawa roślin ozdobnych w gruncie,
− ochrona roślin ozdobnych,
− zbiór, przechowywanie i transport kwiatów.
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń zapoznaj się z pytaniami
sprawdzającymi, które pozwolą Ci ocenić stan Twojej wiedzy, potrzebnej do wykonania
ćwiczeń. JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Jednostka modułowa „Uprawa roślin ozdobnych w gruncie”, której treści teraz poznasz,
jest jednostką przygotowującą do nabycia kolejnych umiejętności w module 621[01].Z4
’Produkcja roślin ozdobnych i jest oznaczona na schemacie na stronie 5.
Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

3
621[01].Z4
Produkcja roślin ozdobnych
621[01].Z4.01 621[01].Z4.02
Uprawa roślin ozdobnych Uprawa roślin ozdobnych pod
w gruncie osłonami
621[01].Z4.03
Uprawa drzew i krzewów
ozdobnych
Schemat układu jednostek modułowych

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− charakteryzować warunki klimatyczne oraz określać ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,
− charakteryzować rozmnaŜanie generatywne i wegetatywne,
− rozróŜnić cechy morfologiczne roślin,
− charakteryzować nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości
gleby, wzrost i plonowanie roślin,
− przygotowywać glebę pod uprawę roślin ozdobnych,
− charakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin,
− charakteryzować podstawowe choroby roślin, szkodniki oraz stosować metody ich
zwalczania,
− określać przydatność podłoŜy i ziem do określonych upraw,
− stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– dokonać podziału roślin ozdobnych według określonych kryteriów,
– dobrać gatunki i odmiany roślin ozdobnych do produkcji,
– zaplanować uprawę roślin w gruncie,
– zastosować róŜne sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych,
– rozpoznać nasiona roślin ozdobnych,
– scharakteryzować organy podziemne roślin ozdobnych,
– przygotować do siewu nasiona roślin ozdobnych,
– wykonać siew róŜnymi sposobami,
– przygotować oraz posadzić rozsadę roślin ozdobnych,
– przygotować i posadzić części podziemne roślin ozdobnych,
– określić walory dekoracyjne roślin,
– rozróŜnić rodzaje i gatunki roślin ozdobnych na podstawie cech morfologicznych,
– dobrać i wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
– określić choroby i szkodniki roślin ozdobnych oraz metody i środki ich zwalczania,
– zaplanować terminy oraz dokonać zbioru kwiatów,
– określić zastosowanie kwiatów,
– zaplanować oraz dokonać sprzedaŜy kwiatów,
– zapewnić warunki przechowywania organów pochodzenia pędowego i korzeniowego do
rozmnaŜania roślin ozdobnych,
– sporządzić kalkulację kosztów produkcji określonych gatunków roślin ozdobnych.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Klasyfikacja roślin ozdobnych
4.1.1.Materiał nauczania
Rośliny ozdobne to gatunki i odmiany roślin zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin
oraz drzewiastych (drzew i krzewów). Za rośliny ozdobne uwaŜa się gatunki i odmiany roślin
zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin oraz drzewiastych (drzew i krzewów).
Znaczenie i zastosowanie roślin ozdobnych
Rośliny ozdobne odgrywają dość istotną rolę w Ŝyciu człowieka. Swą urodą oraz Ŝywymi
elementami dekoracyjnymi słuŜą do upiększania i wzbogacania otoczenia człowieka. Rośliny
obecne są we wszystkich waŜnych uroczystościach, radosnych i smutnych wydarzeniach
rodzinnych. Są dowodem sympatii, szacunku oraz wyrazem uczuć w kontaktach
międzyludzkich. Obok drzew i krzewów są podstawowym elementem w kształtowaniu
terenów zieleni. Są chętnie sadzone w ogrodach przydomowych oraz w ogrodach
działkowych.
Wybierając roślinę kierujemy się walorami dekoracyjnymi. Ozdobą rośliny moŜe być
jej pokrój, poszczególne części rośliny - liście, kwiaty, owoce, nasiona. O dekoracyjności
kwiatów decyduje ich wielkość, barwa kwiatów, ułoŜenie płatków oraz ilość. Często
spotykamy kwiaty zebrane razem tworząc róŜnego rodzaju kwiatostany. O dekoracyjności
owoców decyduje ich oryginalny kształt oraz jaskrawa barwa. Dekoracyjność roślin jest
związana z określoną fazą ich rozwoju, moŜe być sezonowa lub teŜ moŜe utrzymywać się
przez cały okres Ŝycia rośliny.
Klasyfikacja roślin ozdobnych
Rośliny ozdobne moŜemy klasyfikować i grupować:
− pod względem botanicznym,
− pod względem uŜytkowym.
Klasyfikacja botaniczna opiera się na systematyce roślin. Podstawową jednostką systematyki
jest gatunek, skupiający te osobniki, które mają wszystkie cechy wspólne, a potomstwo jest
takie same jak rodzice. W systematyce, gatunek określa się dwuwyrazową nazwą, pierwszy
wyraz oznacza rodzaj, a drugi to nazwa gatunku.
Tabela 1. Przykładowy podział roślin pod względem botanicznym[opracowanie własne]
Rodzaj Gatunek Rodzina Rząd Klasa

RóŜa RóŜa dzika RóŜowate RóŜowce Dwuliścienne
Stokrotka Stokrotka pospolita ZłoŜone Główkozrosłe Dwuliścienne
Mak Mak polny Makowate Makowce Dwuliścienne
Konwalia Konwalia majowa Liliowate Liliowce Jednoliścienne
Ponadto dzieli się rośliny zaleŜnie od:

− drewnienia pędów,
− czasu Ŝycia,
− charakteru wzrostu.
Klasyfikacje pod względem uŜytkowym są przewaŜnie uzaleŜnione od dziedziny
działalności człowieka. Mogą się pokrywać z podziałem botanicznym lub nie. W miarę
potrzeby wykorzystuje się zarówno botaniczne jak i uŜytkowe moŜliwości podziału rośli
ozdobnych.
Klasyfikacja pod względem uŜytkowym moŜe być dokonywana ze względu na następujące
kryteria:

7
1) ze względu na drewnienie pędów (rys 1).
Podział roślin ze względu na

drewnienie pędów
zielne zdrewniałe
jednoroczne dwuletnie byliny drzewa krzewy krzewinki
Rys. 1. Podział roślin ze względu na drewnienie pędów[opracowanie własne]
2) ze względu na miejsce i sposobu uprawy,
Podział roślin ze względu na

miejsce i sposób uprawy
w gruncie w szklarni
wysiewane wprost do gruntu z rozsady
Rys. 2. Podział roślin ze względu na miejsce i sposób uprawy [opracowanie własne]
3) ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin.
Podział roślin ze względu na zastosowania i wykorzystania roślin
doniczkowe na kwiat rabatowe na suche pnącza rośliny kwietniki

i zieleń ciętą bukiety okrywowe sezonowe
i trwałe
Rys. 3. Podział roślin ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin [opracowanie własne]
Cechy morfologiczne roślin ozdobnych

Morfologia korzenia
Korzenie roślin zielnych są cienkie i delikatne. Główna masa korzeni mieści się na
głębokość 10-40 cm. Zasięg korzeni związany jest z warunkami glebowymi. Na glebach
lekkich i ubogich jest większy, a na glebach cięŜszych i Ŝyznych - mniejszy. U roślin zielnych
wyróŜniamy następujące rodzaje korzeni:
− korzeń główny lub palowy - jest najsilniejszy,
− korzenie boczne - rozrastają się na boki od korzenia palowego,

8
− korzenie przybyszowe - pojawiają się w węzłach i mogą wyrastać jako korzenie
powietrzne lub czepne.
MoŜemy wyróŜnić następujące systemy korzeniowe:
− system osiowy - wykształca się korzeń główny,
− system wiązkowy - bez korzenia głównego, składający się z kilku lub kilkunastu korzeni.
(rys. 4).
Rys. 4. Systemy korzeniowe a – palowy u buka, b, c – systemy palowe u roślin zielnych, c – korzenie wiązkowe
[8, s.180].
Morfologia pędu
Pędem nazywamy część rośliny składającą się z łodygi i liści oraz kwiatu. Łodyga
stanowi oś pędu, na której wyrastają liście i pędy boczne. Pęd jest zakończony pąkiem
szczytowym. U roślin jednorocznych wzrost pędu głównego kończy się wtedy, gdy ze
szczytowego pąka wytworzy się kwiat, a potem owoc i nasienie. U roślin dwuletnich
kwitnienie oraz wytwarzanie nasion następuje w drugim roku uprawy. U roślin wieloletnich
kwitnienie i owocowanie powtarza się co roku, wzrost przy tym trwa do końca Ŝycia.
RozróŜniamy pędy:
− nadziemne,
− podziemne.
Spośród pędów nadziemnych wyróŜniamy pędy wspinające się po sztywnych podporach –
spotykane u fasoli ozdobnej, groszku pachnącego, powoju trójbarwnego.
Pędy podziemne są to pędy zmodyfikowane. WyróŜniają się znaczną grubością i zanikiem
ciałek zieleni. Występują u bylin w postaci bulw i kłączy.
Bulwy są to silnie zgrubiałe i skrócone pędy podziemne o ograniczonym wzroście, na
których znajdują się pąki liściowe. W bulwach są gromadzone materiały zapasowe.
Przykładami roślin, które posiadają bulwy są: mieczyk ogrodowy (rysunek 5), begonia
bulwiasta.
Rys. 5. Bulwa mieczyka [Kwietnik 10/1999]
Kłącza to podziemne pędy z krótkimi międzywęźlami powstałymi w wyniku wzrostu na

grubość w ciągu kilku okresów wegetacyjnych. Mają wzrost nieograniczony, mogą być
zgrubiałe lub nie.

9
Rys. 6. Zmodyfikowane pędy podziemne. Kłącza kanny [Kwietnik 10/1999]
Liście mają cechy charakterystyczne dla kaŜdego gatunku rośliny. Ich kształt, wielkość,
owłosienie, brzeg blaszki liściowej, barwa są cechami dziedzicznymi. Liście są waŜnym
elementem rozpoznawczym w czasie sezonu wegetacyjnego. Liście mogą być pojedyncze
lub złoŜone.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znaczenie mają rośliny ozdobne?
2. Co decyduje o wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych?
3. Od jakich czynników uzaleŜniona jest klasyfikacja uŜytkowa?
4. Jakie znasz kryteria podziału roślin ozdobnych pod względem uŜytkowym?
5. Jakie znasz rodzaje korzeni u roślin zielnych?
6. Co nazywamy pędem?
7. Jakie znasz pędy podziemne?
8. Jakie cechami charakteryzują się liście?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ dekoracyjność roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) narysować elementy dekoracyjne poszczególnych roślin na wcześniej przygotowanym
arkuszu papieru według wzoru,
3) wpisać we właściwej kolumnie tabeli: elementy dekoracyjne, barwę oraz zastosowanie,
4) zaprezentować rezultat swojej pracy.
Lp. Gatunek Rysunek Barwa Dekoracyjność Zastosowanie

1
2
3
4
5
6
7

10
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− materiał roślinny,
− atlasy roślin ozdobnych,
− karty pracy,
− kredki, temperówka.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj rośliny jednoroczne oraz dwuletnie na podstawie cech morfologicznych.

2) dokładnie obejrzeć roślinę,
3) zapisać na kartce swoje spostrzeŜenia,
4) wpisać do tabeli rozpoznane rośliny,
5) zaprezentować rezultaty swojej pracy.
Rodzaj Gatunek Liście Rodzaj Rodzina Rysunek

obrzeŜenia rośliny
blaszki
liściowej

− Ŝywe okazy roślin,
− kartki papieru,
− przybory do pisania,
− karta pracy,
− atlasy roślin ozdobnych.
Ćwiczenie 3
Dokonaj klasyfikacji roślin pod względem uŜytkowym.

2) sporządzić schemat podziału roślin pod względem uŜytkowym,
3) zapoznać się z roślinami, które są podane na karcie pracy,
4) umieścić nazwy gatunków roślin w odpowiednim miejscu schematu,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

11
− karta z roślinami,
− foldery z roślinami ozdobnymi,
− arkusze papieru,
− przybory do pisania.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić walory dekoracyjne roślin?

2) wyjaśnić róŜnicę pomiędzy klasyfikacją botaniczną a uŜytkową?
3) wymienić rodzaje pędów?
4) scharakteryzować pędy zmodyfikowane?
5) scharakteryzować cechy morfologiczne roślin zielnych?

12
4.2. Sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych
4.2.1. Materiał nauczania
Rośliny ozdobne moŜemy rozmnaŜać:
− generatywnie,
− wegetatywnie.
RozmnaŜanie generatywne
RozmnaŜanie z nasion nazywamy generatywnym. Zaletą tego rozmnaŜania jest łatwość
wykonania. Rośliny rozmnaŜane tą metodą są Ŝywotniejsze i zdrowsze. Wadą jest brak
powtarzalności cech rośliny matecznej.
Nasieniem nazywamy organ generatywnego rozmnaŜania roślin nasiennych, który
zawiera młodą roślinę w postaci zarodka. Nasionko zbudowane jest z:
− zarodka,
− bielma,
− obielma,
− łupiny nasiennej.
−
Rys. 7. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]
Warunki kiełkowania nasion

Kiełkowanie jest to wyjście nasion ze stanu spoczynku i podjęcie przez zarodek dalszego
rozwoju, przy udziale wody. Proces kiełkowania odbywa się w odpowiednich warunkach
zewnętrznych. Do tych warunków naleŜą: woda, temperatura, skład atmosfery i światło.
Woda jest konieczna do procesu kiełkowania, nasiona chłoną ją z ogromną siłą. Nasiona
pobierają wodę w dwóch etapach; pęcznienia i wchłaniania wody. Temperatura odgrywa
istotną rolę w procesie kiełkowania. NajwyŜszy procent skiełkowanych nasion w jak
najkrótszym czasie, osiąga się poprzez uzyskanie optymalnej temperatury dla róŜnych
gatunków. Nasiona do kiełkowania potrzebują równieŜ odpowiedniego składu atmosfery.
Nasiona kiełkują, gdy powietrze zawiera 20% tlenu i 0,03% dwutlenku węgla. Kiedy
zawartość tlenu obniŜa się, wzrasta stęŜenie dwutlenku węgla i prowadzi to do zmniejszenia
liczby kiełkujących nasion. Większość nasion kiełkuje bez dostępu światła (pod
przykryciem). Są nasiona, których proces kiełkowania odbywa się wyłącznie przy dostępie
światła.
RozmnaŜanie wegetatywne
Sposób ten wykorzystujemy w przypadku rozmnaŜania gatunków, które słabo zawiązują
nasiona, lub których nasiona trudno dojrzewają i kiełkują. RozmnaŜane tą metodą rośliny
odtwarzają wiernie cechy rośliny matecznej, wcześniej wchodzą w okres kwitnienia
i owocowania. Do rozmnaŜania wegetatywnego wybieramy rośliny zdrowe o najbardziej
wartościowych cechach dekoracyjnych. Rośliny ozdobne uprawiane w gruncie moŜemy
rozmnaŜać poprzez:

13
− cebule przybyszowe,
− bulwy,
− kłącza,
− sadzonki pędowe,
− dzielenie roślin.
Przykładem rozmnaŜania przez cebule przybyszowe jest tygrysówka pawia. Oddzielenie
cebul przybyszowych wykonuje się jesienią po wykopaniu rośliny. Liście obcina się, a cebule
suszy w pomieszczeniu o temperaturze około 17ºC, następnie czyści się i odejmuje od rośliny
matecznej tylko te cebule, które moŜna łatwo oddzielić. Jeśli w drugim roku uprawy cebule
nie osiągną obwodu 7 cm, to nie powinno się ich dalej uprawiać.
Bulwy nadziemne powstają najczęściej na pędzie w kątach liści. Bulwy tworzą
następujące gatunki: begonia bulwiasta, mieczyk ogrodowy, krokosmia ogrodowa (nazywana
cynobrówką).
Rys. 8. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a − bulwa mateczna, b − środkowa część

bulwy,
c − wewnętrzna część bulwy, d – bulwy zastępcze [9, s. 89]
Dzieląc kłącza naleŜy uwaŜać, aby kaŜda oddzielona część miała co najmniej jeden
dobrze wykształcony pąk. Rany powstałe podczas dzielenia, naleŜy posypać sproszkowanym
węglem drzewnym celem wysuszenia i zdezynfekowania. Rośliną rozmnaŜaną przez podział
kłączy jest paciorecznik. Przez sadzonki pędowe moŜemy rozmnaŜać dalię oraz begonię
bulwiastą. Jest to jeden ze sposobów rozmnaŜania tych roślin. W drugiej połowie grudnia lub
w styczniu, dobrze wyrośnięte bulwy begonii sadzi się płytko w skrzynkach. Pozostawia się
je aŜ do momentu, kiedy zaczynają wybijać pędy, z których pobiera się sadzonki (rys. 9).
Sadzonki ukorzeniają się po trzech tygodniach.
Rys. 9. Sporządzanie sadzonek pędowych begonii [Kwietnik 4/1998]
Podziału roślin dokonujemy poprzez rozerwanie wykopanej rośliny lub jej rozcięciu
ostrym szpadlem lub noŜem. Otrzymane w ten sposób nowe rośliny sadzi się do doniczek
lub bezpośrednio do gruntu. Czynność tę wykonujemy wiosną. Tą metodą rozmnaŜamy dalie.

14
Rys. 10. Sposoby dzielenia roślin [4, s. 92]

1. Jakie są sposoby rozmnaŜania roślin?
2. Jakie są wady i zalety rozmnaŜania generatywnego?
3. Jakie czynniki wpływają na kiełkowanie nasion?
4. Na czym polega rozmnaŜanie wegetatywne?
5. Jakie są sposoby rozmnaŜania wegetatywnego?
6. Na czym polega dzielenie roślin?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj organy podziemne roślin.

1) dokładnie obejrzeć i zapisać swoje spostrzeŜenia,
2) rozpoznać organy podziemne roślin,
3) uzupełnić tabelę wpisując rozpoznany gatunek, sposoby rozmnaŜania,
4) wykonać rysunek rozpoznanego organu podziemnego,
5) przedstawić wyniki swojej pracy.
Rysunek
organu
podziemnego
Gatunek
Sposoby
rozmnaŜania

15
− poradnik dla ucznia,
− organy podziemne roślin,
− karty pracy,
Ćwiczenie 2
Wykonaj rozmnaŜanie dalii.

1) określić metodę rozmnaŜania dalii,
2) przygotować materiały do rozmnaŜania,
3) sprawdzić zdrowotność karp dalii po przezimowaniu,
4) dokonać podziału, tak aby kaŜda część na wierzchołku miała co najmniej jeden dobrze
wykształcony pąk,
5) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczenia,
6) posadzić w przygotowane miejsca i podlać,
7) przedstawić wyniki swojej pracy.

− karpy dalii,
− szpadel, ostry nóŜ,
− wyznaczone miejsca do sadzenia dalii,
− konewka.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj nasiona kwiatów jednorocznych.

1) sporządź tabelę według wzoru,
rysunek
Gatunek wielkość kształt barwa powierzchnia
nasion
Nagietek lekarski
Szałwia błyszcząca
Starzec
śeniszek meksykański
Begonia stale kwitnąca
Aksamitka rozpierzchła
Lobelia przylądkowa
Cynia wytworna
2) uzupełnij tabelę, naszkicuj lub wklej nasiona,

3) określ cechy nasion,
4) przedstaw wyniki swojej pracy.

16
− próbki z materiałem siewnym,
− karta pracy,
1) rozpoznać organy wegetatywne roślin ozdobnych?

2) wskazać sposób rozmnaŜania określonej rośliny?
3) wykonać rozmnaŜanie dalii?
4) scharakteryzować rozmnaŜanie wegetatywne roślin ozdobnych?
5) określić wady i zalety rozmnaŜania wegetatywnego i generatywnego?
6) rozpoznać nasiona podstawowych gatunków roślin uprawianych
z rozsady?

17
4.3. Technika i sposoby siewu
Przygotowanie nasion do siewu
Przed wysiewem nasion, celem osiągnięcia lepszych wyników, moŜemy zastosować kilka
zabiegów. Do tych zabiegów naleŜą:
− skaryfikacja,
− zaprawianie nasion.
Skaryfikacja – zabieg ten polega na uszkadzaniu twardej łupiny nasiennej. Uszkodzenie
łupiny moŜe być:
− mechaniczne, uszkodzenia łupiny polega na nacinaniu, ścieraniu pilnikiem lub papierem
ściernym,
− fizyczne, polega na moczeniu nasion w gorącej wodzie – temperatura 75-80ºC przez
24 godziny
− chemiczne, polega na działaniu stęŜonym kwasem siarkowym przez kilka lub kilkanaście
godzin, po zabiegu naleŜy nasiona przemyć wodą.
Skaryfikację wykonujemy u kanny.
Rys. 11. RóŜne sposoby niszczenia łupiny nasiennej [Kwietnik 10/2004]
Zaprawianie nasion – zabieg ten ma na celu zabezpieczenie nasion przed chorobami

i szkodnikami. Zaprawianie moŜemy przeprowadzać termicznie i chemicznie. Zaprawianie
termiczne przeprowadza się jeśli patogeny znajdują się wewnątrz nasienia. Polega to
na moczeniu nasion przez około jednej godziny w wodzie o temperaturze 50ºC. Zaprawianie
chemiczne przeprowadza się jeśli patogeny występują na powierzchni nasion. Polega to
na pokryciu nasion ochronną otoczką środka chemicznego. MoŜemy zaprawiać na mokro
w roztworach środków chemicznych lub na sucho w postaci proszku. Najczęściej stosowane
zaprawy chemiczne to: Zaprawa nasienna T, Zaprawa Funaben T, Dithane M-45.
Terminy i miejsce wysiewu

Ze względu na to, Ŝe wiele roślin uprawianych w naszym kraju pochodzi z róŜnych stref
geograficznych wyróŜniamy trzy terminy wysiewu nasion.

18
Tabela 2. Terminy wysiewu nasion [opracowanie własne]
Wysiew Termin Miejsce wysiewu Gatunki
Szałwia błyszcząca
Zimowy k. I-IV szklarnia śeniszek meksykański
inspekt Lwia paszcza
Petunia ogrodowa
Groszek pachnący
Wczesnowiosenny k. III-V do gruntu Nagietek lekarski
na rozsadnik Portulaka wielkokwiatowa
Nasturcja większa
Stokrotka
do gruntu
Letni k. VI-VIII Goździk ogrodowy
w szklarni
Bratek
Przygotowanie podłoŜa i pojemników do wysiewu

Przygotowując podłoŜe do wysiewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z rozsady,
naleŜy uwzględnić iŜ, powinno ono być lekkie, przewiewne, wolne od patogenów i nasion
chwastów, o gruzełkowatej strukturze oraz dobrych właściwościach powietrzno-wodnych. Nie jest
wymagana zasobność w składniki pokarmowe, poniewaŜ dawkę startową roślina ma
zmagazynowaną w nasieniu. Do wysiewów doskonale nadaje się torf wysoki odkwaszony
z dodatkiem gruboziarnistego piasku rzecznego lub perlitu w stosunku 1:1, lub ziemia
liściowa z domieszką piasku lub torfu. Do wysiewów najczęściej stosuje się skrzynki,
multiplaty lub doniczki torfowe, w których wysadza się rozsadę do gruntu (rysunek 12).
Wszystkie pojemniki przeznaczone do wysiewów powinny być czyste i zdezynfekowane
formaliną techniczną lub siarczanem miedzi. Pojemniki wypełniamy przygotowanym
wcześniej podłoŜem i lekko wyrównujemy (nie ubijamy!) np. deseczką albo packą.
Rys.12. Pojemniki do wysiewów [2, s. 12]
Po wysiewie nasiona przykrywamy przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion bardzo

drobnych lub wymagających światła do kiełkowania). Sposób wysiewu nasion oraz grubość
ich przykrycia zaleŜy od wielkości nasion. Zakłada się, Ŝe nasiona powinny być przykryte
warstwą 3 razy grubszą od wielkości nasion. Z wielkością nasion wiąŜe się wartość
określająca ilość nasion w jednym gramie. Znajomość tej wartości ma ogromne znaczenie
przy planowaniu zakupu nasion na produkcję określonej ilości rozsady (tabela 3).

19
Tabela 3. Wielkość nasion jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne autora].
Nazwa polska Liczba nasion w 1g Ilość nasion [g] do produkcji 1000 roślin
Ŝeniszek meksykański 6000 1
wyŜlin większy, 6000 0,5
begonia stale kwitnąca, 80000 0,1
aster chiński, 450 3
celozja pierzasta, 1200 1,5
goździk ogrodowy, 500 3
gazania lśniąca. 200 10
kocanki ogrodowe 1200 3
niecierpek balsamina 100 20
lobelia przylądkowa 3500 0,1
lewkonia letnia 600 3–4
petunia ogrodowa 8000 0,25
portulaka wielkokwiatowa 8000 0,1
szałwia błyszcząca 350 5
aksamitka wyniosła 250 8
aksamitka rozpierzchła 400 6
aksamitka wąskolistna 1200 2
werbena ogrodowa 350 6
cynia wytworna 120 15
Sposoby siewu nasion

Do uprawy roślin jednorocznych uprawianych z rozsady stosujemy:
− siew rzutowy,
− siew rzędowy,
− siew punktowy.
Siew rzutowy – polega na równomiernym rozrzuceniu nasion na całej powierzchni
przeznaczonej pod wysiew. Stosuje się go dla nasion, które wyraźnie widać na powierzchni,
szybko kiełkujących oraz dla bardzo drobnych nasion, przykładem mogą być nasiona
aksamitki, gazanii, begonii stale kwitnącej, lobelii przylądkowej.
Rys. 13. Siew rzutowy [9, s. 84]
Siew rzędowy – polega na wysianiu nasion w wyznaczone rzędy. Stosuje się go dla
nasion nieco większych przykładem mogą być rośliny szałwia, starzec, werbena.
Rys. 14. Siew rzędowy [9, s. 84]

20
Siew punktowy – polega na wysianiu nasion pojedynczo, najczęściej do doniczek
lub multiplatów. Stosuje się go dla duŜych nasion oraz gatunków, które nie znoszą
przesadzania.
Rys.15. Siewu punktowy do multipletów [2, s.14]
– Do gruntu wysiewa się zwykle nasiona systemem rzędowym lub gniazdowym. Kierunek
rzędów powinien przebiegać z północy na południe celem lepszego i bardziej równomiernego
oświetlenia roślin. Ziemię przekopujemy i wyrównujemy pod wysiew. Drobne prace
wykonujemy szpadlem, w przypadku terenu zachwaszczonego uŜywamy wideł ogrodniczych.
Rzędy wyznaczamy sznurem lub znacznikiem Przykrywamy nasiona rozdrobnioną ziemią,
uŜywając odwrotnej strony grabi. Przykładem mogą być rośliny, które uprawia się stosując
siew wprost do gruntu to: klarkia wytworna, godecja wielkokwiatowa, eszolcja.
Siew gniazdowy – jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku
(3-5) nasion w jednym miejscu. WzdłuŜ wyznaczonej linii siewu, w równych odstępach
robimy dołki, w których umieszczamy po kilka nasion. Zagrabiamy je i lekko ugniatamy
(rys. 16). W taki sposób wysiewa się nasiona nasturcji większej, fasoli ozdobnej, słonecznika
ozdobnego.
Rys.16. Siew gniazdowy [www.castorama.pl.]

1. Jakie zabiegi wykonuje się przed siewem?
2. Na czym polega skaryfikacja nasion?
3. W jakim celu wykonujemy zaprawianie nasion?
4. Jakie są terminy wysiewu nasion?
5. Czym powinna charakteryzować się ziemia do wysiewów?
6. Jakie są sposoby siewu nasion uprawianych z rozsady i wprost do gruntu?
7. Od czego zaleŜy wybór techniki siewu?
8. Jaka powinna być grubość warstwy piasku, którą naleŜy przykryć nasiona?

21
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj siew szałwii i Ŝeniszka.

1) zgromadzić materiały,
2) określić, technikę i głębokość siewu,
3) wybrać skrzynki i je napełnić podłoŜem,
4) mocno podlać przygotowaną skrzynkę do wysiewu,
5) wysiać nasiona szałwii i Ŝeniszka,
6) przestrzegać zasad techniki siewu,
7) przykryć skrzynkę szybą,
8) zaetykietować wysiewy,
9) zaprezentować wyniki ćwiczeń.

− nasiona szałwii i Ŝeniszka,
− skrzynki, kuwety, multiplaty róŜnej wielkości,
− podłoŜe (ziemia liściowa, torf, piasek),
− packa, deseczka, sito do przesiewania,
− suchy piasek, konewka,
− szkło do przykrycia skrzynek,
− etykiety, pisak.
Ćwiczenie 2
Przygotuj doniczki i pojemniki do produkcji rozsady.

1) wyróŜnić róŜne pojemniki oraz doniczki stosowane w produkcji ogrodniczej,
2) określić średnicę i porównać z numerem doniczki,
3) porównać cięŜar i pojemność doniczek tego samego numeru wykonanych z róŜnych
materiałów,
4) napełnić doniczki i skrzynki podłoŜem, zwracając uwagę na prawidłowe wykonanie tej
czynności.

− zestaw doniczek o róŜnych kształtach i wielkościach, ceramicznych i z tworzyw
sztucznych,
− skrzynki, kuwety, multiplaty róŜnej średnicy,
− waga, miarka, etykiety, pisak,
− podłoŜe (ziemia liściowa).

22
Ćwiczenie 3
Przygotuj nasiona paciorecznika do wysiewu.

1) dokładnie obejrzeć nasiona paciorecznika,
2) określić technikę i głębokość siewu nasion paciorecznika,
3) uszkodzić nasiona paciorecznika pilnikiem lub papierem ściernym,
4) wybrać doniczki o odpowiedniej średnicy,
5) napełnić doniczkę podłoŜem i umieścić w nich nasiona,
6) podlać i w wyznaczonym miejscu ustawić doniczki z paciorecznikiem,
7) zaetykietować wysiewy,
8) zaprezentować swoje wyniki.
− nasiona pacioreczników,
− kartki papieru,
− papier ścierny lub pilnik,
− doniczki róŜnej średnicy, multiplaty,
− podłoŜe (ziemia liściowa),
− konewka.
Ćwiczenie 4
Określ technikę i głębokość siewu nasion roślin jednorocznych.
Sposób wykonania ćwiczenia:

1) sporządzić tabelę według wzoru,
Wielkość nasion Technika siewu nasion Głębokość siewu nasion

Lp.
1 2 3
Nasiona bardzo
1
drobne
Nasiona średniej
2
wielkości
Nasiona duŜe
3
2) dobrać technikę siewu do wielkości nasion,

3) określić głębokość siewu nasion w zaleŜności od wielkości,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

23
− przybory do rysowania.
1) wyjaśnić, na czym polega skaryfikacja nasion?

2) wyjaśnić, na czym polega zaprawianie chemiczne nasion?
3) scharakteryzować podłoŜa do wysiewu nasion?
4) scharakteryzować techniki siewu nasion roślin jednorocznych
uprawianych z rozsady i z siewu wprost do gruntu?
5) dobrać sposób siewu nasion do ich wielkości?

24
4.4. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych
Rośliny ozdobne rozmnaŜane generatywnie wymagają kilkakrotnej lub jednorazowej

zmiany miejsca uprawy. Zmiany te to: pikowanie, przesadzanie i sadzenie na miejsce stałe.
Pikowanie jest to rozsadzanie siewek, jest najbardziej pracochłonnym i czasochłonnym
zabiegiem przy produkcji rozsady. Zabieg ten wykonujemy, gdy młode siewki wykształciły
pierwszy liść właściwy. Zabieg ten pozwala na:
− rozsadzenie gęstych wysiewów,
− zwiększenie ilości składników odŜywczych przypadających na jedną roślinę,
− zwiększenie światła przypadającego na jedną roślinę,
− pobudzenie korzeni do formowania zwartej bryły korzeniowej.
Do pikowania uŜywa się takiego samego podłoŜa jak do wysiewów (podłoŜe i pojemniki
zostały omówione w rozdziale 4.3.). Pikujemy do przygotowanych pojemników. Zabieg ten
wykonujemy specjalnym pikownikiem (rys. 17), albo dobrze zaostrzonym kołeczkiem.
Kuwety z siewkami przed pikowaniem powinny być dobrze podlane. Kołeczkiem
podwaŜamy korzenie siewki, trzymając jednocześnie palcami za liścienie. NajdłuŜsze
korzenie uszczykujemy, nie niszcząc bryłki korzeniowej. Kołeczkiem wykonujemy otwór, w
którym umieszczamy roślinę głębiej niŜ rosła na miejscu stałym. Pod kątem wbijamy
kołeczek tuŜ obok siewki i przesuwamy go w kierunku rośliny, nagarniając podłoŜe na
korzenie. Wyrównujemy miejsce po wbitym kołeczku, podlewamy małym strumieniem
wody. Pikowanie siewek roślin pokazano na rysunku 18.
Rys.17. Picownik [www.musanlu.w.interia.pl]
Rys. 18. A − nieprawidłowo przeprowadzone pikowanie – korzenie zgięte do góry, pikownik nie dociska
podłoŜa do systemu korzeniowego, B – prawidłowe pikowanie – korzenie nie podwinięte, pikownik
wbity pod kątem po przesunięciu dociska podłoŜe do systemu korzeniowego
[www.musanlu.w.interia.pl]
Przed sadzeniem rozsady na miejsce stałe teren powinien być starannie uprawiony i wzbogacony
w próchnicę. W tym celu stosuje się co 2-3 lata, jesienią nawoŜenie obornikiem. Młode
rośliny uprawiane pod szkłem są bardzo delikatne. Chcąc zwiększyć ich wytrzymałość na

25
niŜsze temperatury, ostre słońce, niedobór wody i wiatr, naleŜy je zahartować. W tym celu, na
7-10 dni przed wysadzeniem na miejsce stałe, ograniczamy podlewanie i stopniowo
zwiększamy wietrzenie. WaŜnym zabiegiem wpływającym na dobre rozkrzewienie rozsady
jest uszczykiwanie wierzchołków. Opóźnia ono kwitnienie, ale wzmacnia rozsadę, nadaje jej
ładny kształt oraz zapewnia obfitsze kwitnienie (roślina wytwarza większą ilość pędów).
Dobrze wykształconą, krępą i zahartowaną rozsadę moŜemy wysadzać dopiero wtedy, gdy
minie groźba ostatnich wiosennych przymrozków (około połowy maja; po tzw. „zimnej
Zośce”). Sadzenie najlepiej przeprowadzić w pochmurną, a nawet lekko deszczową pogodę.
Przed sadzeniem rośliny powinny być obficie podlane (najlepiej dzień wcześniej).
Wyciągamy sadzonkę, obracając ją w dół i uderzając w denko doniczki. Bryła ziemi powinna
się łatwo wysunąć, jeŜeli nie, rozcinamy doniczkę noŜycami ogrodniczymi. Wykopujemy
łopatką ogrodniczą odpowiedniej wielkości dołek. Umieszczamy w nim roślinę, nie rozbijając
bryły korzeniowej, przysypujemy spulchnioną ziemią i podlewamy. Powodzenie uprawy
roślin jednorocznych zaleŜy od prawidłowego rozmieszczenia sadzonek. Sadzonki
rozkładamy w "szachownicę" w celu maksymalnego wykorzystania terenu i uzyskania
efektu wizualnego. Rozstawa, w jakiej wysadzamy rośliny zaleŜy przede wszystkim od
gatunku, odmiany rośliny, a takŜe od przeznaczenia rośliny. PrzybliŜone rozstawy, w jakich
powinno się wysadzać rozsadę roślin jednorocznych przedstawia tabela 4. Znając rozstawę
danej rośliny łatwo moŜemy obliczyć ilość roślin przypadających na 1 m2.
Tabela 4 Rozstawa sadzenia roślin jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne autora]
Nazwa polska Rozstawa [cm]

Ŝeniszek meksykański 15 x 20
begonia stale kwitnąca 15 x 30
aster chiński 20 x 25
celozja pierzasta 25 x 30
goździk ogrodowy 25 x 30
gazania lśniąca 25 x 30
niecierpek balsamina 30 x 40
lobelia przylądkowa 15 x 20
petunia ogrodowa 20 x 25
szałwia błyszcząca 20 x 20
aksamitka wzniesiona 30 x 40
aksamitka rozpierzchła 20 x 25
aksamitka wąskolistna 20 x 25
werbena ogrodowa 20 x 30
cynia wytworna 20 x 25
a b c d
Rys. 19. Etapy wysadzania rozsady na miejsce stałe a – wyciąganie sadzonki z doniczki, b –
sadzenie rośliny, c – podlewanie rośliny, d –pokaz sadzenia na krzyŜ [www.costorama.pl.]

26
Zabiegi po sadzeniu roślin
Do podstawowych zabiegów jakie wykonuje się po posadzeniu roślin do gruntu naleŜą:
− podlewanie,
− odchwaszczanie,
− usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,
− dokarmianie.
Jednym z podstawowych zabiegów po przepikowaniu i posadzeniu roślin jest podlewanie.
Zabieg ten ma na celu dostarczenie roślinie wody oraz ściślejsze przyleganie wilgotnej ziemi
do korzeni. Dawkowanie wody zaleŜy od gatunku uprawianej rośliny, od faz rozwojowych,
temperatury i rodzaju gleby. ŚwieŜo posadzone sadzonki naleŜy podlewać bardzo ostroŜnie,
aby ich nie „przybić” do podłoŜa i nie spowodować zalania, które pogarsza warunki
powietrzne w podłoŜu. W okresie, kiedy nasłonecznienie i temperatura wzrastają, naleŜy
zwiększyć ilość wody oraz częstotliwość podlewania. Najlepszą porą podlewania i zraszania
są godziny ranne lub przedpołudniowe, wtedy bowiem roślina wykazuje największe
zapotrzebowanie na wodę. Na małych powierzchniach moŜemy podlewać tradycyjną
konewką lub węŜem.
Kolejnym zabiegiem wykonywanym po posadzeniu roślin na miejsce stałe jest
odchwaszczanie. Podstawowym sposobem zapobiegania zachwaszczeniu jest motyczenie.
Zabieg ten powoduje równieŜ spulchnienie, przewietrzanie i niszczenie skorupy gleby.
Aby zabieg był skuteczny naleŜy przeprowadzać go starannie i regularnie.
Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, przedłuŜy okres kwitnienia i moŜe spowodować
powtórne kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty usuwa się ostrym noŜem, sekatorem, noŜycami
lub usuwa się ręcznie w zaleŜności od gatunku.
Większość roślin w fazie wzrostu wymaga nawoŜenia. Rośliny jednoroczne nawozi się
do czasu kwitnienia. NaleŜy uwaŜać, aby ich nie przenawozić, bo otrzymamy wielką masę
liści, a nie kwiatów. Stosując nawozy w formie proszku lub granulek miesza się z wierzchnią
warstwą ziemi. Lepsze rezultaty daje nawoŜenie dolistne. Polega na opryskaniu roślin
płynnym nawozem. Jest on szybko wchłaniany przez roślinę.

1. Kiedy wykonujemy pikowanie siewek?
2. W jakim celu wykonujemy pikowanie siewek?
3. Jakie są cechy dobrej rozsady?
4. Na czym polega zabieg hartowania rozsady?
5. Kiedy wysadzamy rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady do gruntu?
6. Jakie znasz zabiegi wykonywane po posadzeniu roślin?
7. Kiedy najlepiej podlewać roślin?
8. W jaki sposób nawozimy rośliny jednoroczne?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pikowanie siewek szałwii i lobelii.

1) zgromadzić materiały,

27
2) zgromadzić siewki szałwii i lobelii,
3) wybrać odpowiedniej średnicy doniczki lub multiplaty,
4) napełnić podłoŜem wybrane pojemniki,
5) ostroŜnie wyjąć siewki ze skrzynek,
6) przestrzegać techniki pikowania,
7) pikować za pomocą pikownika lub kołeczka,
8) ustawić przepikowane rośliny w wybranym miejscu i podlać je,
9) zaetykietować rośliny, podając nazwę rodzajową i gatunkową, ewentualnie odmianę,

− siewki szałwii i lobelii,
− doniczki róŜnej średnicy i multiplaty,
− podłoŜe,
− rękawiczki,
− pikulec lub kołeczek zaostrzony,
− etykiety, flamaster,
− konewka.
Ćwiczenie 2
Wysadź szałwię błyszczącą i Ŝeniszek meksykański.

1) zmierzyć kwietnik,
2) zaprojektować nasadzenie kwietnika,
3) dobrać rozstawę dla poszczególnych roślin,
4) obliczyć obsadę rośliny na1 m²,
5) sprawdzić zdrowotność rozsady,
6) wyznaczyć za pomocą sznurka lub znacznika rozstawę roślin,
7) wykonać sadzenie zgodnie z projektem,
8) wykonaj zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu,

− sadzonki szałwii błyszczącej i Ŝeniszka meksykańskiego,
− sznurek lub znacznik, metrówka,
− łopatka, rękawiczki,
− konewka.
Ćwiczenie 3
Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne na kwietniku z roślin jednorocznych.

28
1) dobrać rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
2) zgromadzić odpowiednie narzędzi,
3) wykonać zabiegi pielęgnacyjne,

− kwietnik z roślinami jednorocznymi,
− motyczka, pazurki,
− sekator,
− nawozy dolistne,
− rękawiczki,
− wąŜ, konewka.
1) określić zalety pikowania?

2) scharakteryzować sposób pikowania siewek?
3) wyjaśnić technikę sadzenia roślin do gruntu?
4) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu rozsady do
gruntu?
5) wyjaśnić celowość stosowania uszczykiwania wierzchołków roślin?
6) obliczyć obsadę roślin na 1m2?

29
4.5. Ochrona roślin ozdobnych
Choroby roślin ozdobnych uprawianych w gruncie

Choroby roślin ozdobnych moŜemy podzielić na dwie podstawowe grupy:
− choroby nieinfekcyjne,
− choroby infekcyjne.
Przyczyną chorób nieinfekcyjnych są przez nieodpowiednie warunki glebowe,
klimatyczne, niewłaściwa uprawa lub nawoŜenie. Przyczyną chorób infekcyjnych są:
− grzyby,
− wirusy,
− bakterie.
Wśród chorób, które często pojawiają się na roślinach uprawianych w gruncie są choroby
grzybowe. Charakterystycznymi objawami tych są: nekrotyczne plamy na liściach, nekroza
podstawy pędów młodych roślin, zgnilizny, biały, mączysty nalot, skupienia zarodników.
Zwalczanie chorób grzybowych naleŜy przeprowadzać zgodnie z zaleceniami w programie
ochrony roślin ozdobnych. Środki do zwalczania chorób grzybowych nazywamy
fungicydami. Objawami chorób wirusowych mogą być: mozaiki, kędzierzawki, redukcja
blaszki liściowej, zniekształcenia liści, staśmienia pędów, nekrotyczne plamy na liściach
często wielobarwne. Choroby wirusowe przenoszone są głównie przez mszyce i wciornastki.
Zwalczanie chorób wirusowych polega na stosowaniu zdrowego materiału rozmnoŜeniowego,
zwalczaniu szkodników, które przenoszą tę chorobę oraz selekcji negatywnej. Choroby
bakteryjne mają podrzędne znaczenie. Przenoszenie bakterii z rośliny na roślinę następuje w
warunkach naturalnych za pośrednictwem deszczu, wiatru i owadów. Infekowanie rośliny
następuje przez rany, aparaty szparkowe. Walka z chorobami bakteryjnymi polega na
usuwaniu i niszczeniu chorych roślin. Objawami chorób bakteryjnych są narośla na liściach
i korzeniach roślin, zgnilizny, nekrozy, śluzowate wycieki. Szczegółowe informacje dotyczące
chorób występujących na roślinach ozdobnych uprawianych w gruncie zawiera tab. 5.
Szkodniki roślin uprawianych w gruncie

Szkodniki Ŝerujące na roślinach często są widoczne gołym okiem np.: mszyce,
wciornastki, przędziorki. MoŜemy rozpoznać je poprzez zaobserwowanie Ŝywych
szkodników lub rodzaj uszkodzeń występujących na roślinie. Często na roślinie występują teŜ
objawy wskazujące na obecność szkodnika np.: ciecz miodowa wydzielana przez mszyce,
delikatna pajęczynka wydzielana przez przędziorki czy zaschnięty śluz wydzielany przez
ślimaki. Zwalczanie szkodników roślin przeprowadza się według zaleceń w programie
ochrony roślin.
Charakterystyka chorób i szkodników występujących na roślinach ozdobnych
Tabela 5. Choroby i szkodniki występujące na roślinach uprawianych w gruncie [opracowanie własne]

Atakowane
Opis choroby i objawy Metody zwalczania
rośliny
Fuzarioza begonie, Biopreparaty-Biosept 33 SL,
Choroba grzybowa, pojawiają się brązowe, wodniste plamy, gazanie, naprzemiennie z fungicydami, chore
przy podstawie pędu lub na liściach stykających się z lobelie, lwie rośliny usuwać.
ziemią, liście obumierają i pojawia się jasnobrązowa paszcze.
grzybnia.

30
Mączniak prawdziwy astry, lobelie, NaleŜy wybierać odmiany odporne na
lwie paszcze. mączniaka,
stosować środki grzybobójcze, stosować
biopreparaty (BioPlatt 25EC, Biochikol
020 PC, Biosept 33 SL).
Choroba grzybowa, liście pokryte są białym

mączystym nalotem, liście brązowieją i opadają,
wystąpieniu choroby sprzyja zagęszczenie roślin
i niska wilgotność ziemi.
Mączniak rzekomy bratki, floksy, NaleŜy zastosować środki grzybobójcze

groszek po pojawieniu się pierwszych objawów.
pachnący,
lewkonia, lwia
paszcza.
Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na górnej

stronie liścia pojawiają się Ŝółte plamy, a po drugiej
stronie w tym samym miejscu widoczny jest szarawy
nalot, przy silnym poraŜeniu liście zasychają.
Plamistość liści astry, bratki, Usuwać i palić poraŜone liście,
Objawia się poprzez wodniste, okrągłe lub owalne begonie, stosować biopreparaty na przemian
plamy barwy brązowej, chore liście zamierają. szałwia. z fungicydami.
Rdza bratki, Lepsze wietrzenie i większe odstępy

goździki, między roślinami, rośliny poraŜone
malwy, naleŜy usuwać. Stosować biopreparaty
stokrotki. naprzemiennie fungicydami.
Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na dolnej

stronie liścia pojawiają się rdzawe skupiska
zarodników, a na górnej stronie pojawiają się jasne
plamy, po pewnym czasie liście obumierają.
Szara pleśń wiele roślin: Walcząc z szarą pleśnią, naleŜy

Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na liściach, aksamitki, stosować działania zapobiegawcze oraz
łodygach czy kwiatach pojawiają się brązowe plamki, astry, begonie, stosować środki grzybobójcze.
które pokryte są szarym puszystym nalotem, ujawnia bratki, malwy,
się w okresach pogody deszczowej i chłodnej. lobelie.

31
Wiroza groszek NaleŜy kupować rośliny zdrowe
Choroba powodowana przez wirusy przemieszczające pachnący i zwalczać czynniki mogące przenosić
się wraz z sokami zainfekowanych roślin, mogą być i wiele roślin wirusy, chore rośliny usuwać i palić.
przenoszone przez szkodniki, narzędzia, kwiaty są kwitnących.
drobne, na płatkach występują smugowate lub pstre
przebarwienia, na liściach Ŝółte przebarwienia.
Atakowane Zapobieganie
Szkodniki i powodowane uszkodzenia
rośliny
Mszyce atakują bardzo NaleŜy wietrzyć pomieszczenia, lub
Pojawiają się na młodych liściach, kwiatach, wiele roślin, stosować środki owadobójcze.
wysysając soki z rośliny, roślina opanowana przez astry, goździki,
mszyce nie rośnie, a młode liście są poskręcane lewkonie.
i pokryte lepkimi wydzielinami mszyc na których
często pojawiają się grzyby sadzakowe.
Przędziorki goździki, Walka polega na stosowaniu środków
śerują na dolnej stronie liścia w okolicy nerwu liścia, malwy. owadobójczych.
liść brązowieje i zasycha, widocznym znakiem ich
występowania jest delikatna, jedwabista pajęczyna,
rozwojowi sprzyja sucha i gorąca pogoda.
Ślimaki bratki, Walka z nimi polega na stosowaniu
pułapek oraz środków chemicznych do
Objawy Ŝerowania mogą być róŜne, zeskrobując stokrotki.
zwalczania ślimaków (moluskocydy).
powierzchnię liści i łodyg, wygryzają dziury lub
nacinają liście, szczególnym znakiem pozwalającym
na wykrycie sprawcy, są ślady śluzu na roślinach,
rozwijają się w środowisku wilgotnym.
Wciornastki mieczyki, Stosowanie środków owadobójczych.
begonie.
Pojawiają się na dolnej stronie liścia, wysysając soki z
rośliny, po miejscach Ŝerowania pojawiają się jasne
plamy, czarne plamy odchodów obok miejsc ssania
oznacza opanowanie przez wciornastki.
Metody walki z chorobami i szkodnikami

Do walki z chorobami i szkodnikami stosujemy metody:
− agrotechniczne,
− mechaniczne i fizyczne,
− biologiczne,
− chemiczne.
Metoda agrotechniczna obejmuje szereg zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych,
których celem jest stworzenie roślinom odpowiednich warunków do rozwoju, a jednocześnie
zmniejszenie występowania chorób i szkodników. Do podstawowych zabiegów naleŜą:
− odpowiednie zmianowanie,
− dobre przygotowanie gleby,
− prawidłowe nawoŜenie,
− stosowanie wysokiej jakości materiału nasiennego,
− wysadzanie zdrowej rozsady,
− niszczenie chwastów.
Metoda mechaniczna polega na ręcznym zbieraniu, ścinaniu części poraŜonych roślin,
usuwaniu roślin z objawami poraŜenia, stosowanie przynęt i pułapek do odławiania

32
szkodników oraz niszczenie Ŝywicieli pośrednich. Pułapki zawierają substancje zapachowe,
związki chemiczne lub specjalne barwne tablice.
Metody fizyczne polegają na wykorzystaniu w ochronie roślin wysokich temperatur.
Wysokie temperatury stosuje się do odkaŜania materiału rozmnoŜeniowego lub podłoŜa
poprzez parowanie gleby. MoŜna stosować ciepłe kąpiele bulw i cebul w celu zniszczenia
czynników chorobotwórczych.
Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu innych organizmów Ŝywych w zwalczaniu
szkodników i patogenów roślin.
Metody chemiczne polegają na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Dzielą
się na trzy grupy:
− herbicydy do zwalczania chwastów,
− fungicydy do zwalczania chorób,
− zoocydy do zwalczania szkodników.

1. Jakie są przyczyny chorób infekcyjnych?
2. W jaki sposób zwalczamy choroby wirusowe?
3. Na jakich organach roślin mogą Ŝerować szkodniki?
4. Jakie są objawy Ŝerowania szkodników?
5. Jakie mogą być objawy chorobowe?
6. Jakie są metody do zwalczania chorób i szkodników?
7. Na czym polega metoda agrotechniczna?
8. Jakie choroby i szkodniki występują na roślinach ozdobnych?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj środki ochrony stosowane w uprawach roślin ozdobnych.

1) przestrzegać zasad bhp,
2) odszukać informacje zamieszczone na etykietach opakowania,
3) uzupełnić tabelę według wzoru,
Nazwa Substancja Klasa Forma Zastosowanie

Preparatu biologicznie czynna toksyczności uŜytkowa

33
− najwaŜniejsze krajowe i zagraniczne preparaty chemiczne (opakowania),
− karta pracy,
Ćwiczenie 2
Zaplanuj harmonogram ochrony dla dowolnej rośliny.

1) zaplanować uprawę dowolnej rośliny,
2) określić rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
3) dobrać odpowiednie środki ochrony roślin w czasie wegetacji,
4) zaprezentować swoje wyniki.

− program ochrony roślin ozdobnych,
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj szkodniki roślin ozdobnych.

1) wyszukać informacje na temat szkodników w poradniku dla ucznia,
2) opisać objawy uszkodzeń,
3) rozpoznać szkodnika posługując się lupą,
4) wykonać rysunek z uszkodzeniami i zaprezentować swoje wyniki.

− rośliny z uszkodzeniami,
− lupa,
− atlasy chorób i szkodników roślin ozdobnych.
1) wyjaśnić przyczyny chorób infekcyjnych i nieinfekcyjnych?

2) wyjaśnić, na czym polega walka z chorobami wirusowymi?
3) scharakteryzować choroby występujące na roślinach ozdobnych?
4) scharakteryzować szkodniki występujące na roślinach ozdobnych?
5) rozpoznać uszkodzenia na roślinach spowodowane przez szkodniki?

34
4.6. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
Uprawa roślin jednorocznych wysiewanych wprost do gruntu i z rozsady

Rośliny jednoroczne uprawiane są przez jeden sezon wegetacyjny. W zaleŜności od
długości cyklu rozwojowego oraz wymagań cieplnych uprawia się je:
− z siewu wprost do gruntu,
− z rozsady.
Mają one krótki cykl wegetacyjny około 3- 4 miesięcy, są roślinami światłolubnymi, dnia
długiego, lubią gleby piaszczysto – gliniaste i średnio wilgotne, są stosunkowo odporne
na choroby i szkodniki. Rośliny jednoroczne mają wszechstronne zastosowanie. Uprawia się
je w ogrodach przydomowych, na działkach, nadają się na kwiat cięty, do suchych
kompozycji, jako rośliny rabatowe i obwódkowe oraz jako rośliny pnące.
Przygotowanie podłoŜa, zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin wysiewanych wprost
do gruntu zostały omówione w rozdziale 4.4. Nasiona wysiewamy, kiedy ziemia ogrzeje
się do 6-10ºC, czyli w kwietniu lub pierwszej dekadzie maja. Nasiona drobne wysiewa się
rzędowo na zagony lub rabaty, a duŜe gniazdowo lub punktowo. Rozstawa rzędów oraz
gęstość siewu będzie zaleŜała od wysokości i pokroju rośliny oraz przeznaczenia. Rozstawę
róŜnych gatunków roślin podano w tabeli 4.
Rośliny uprawiane z rozsady mają stosunkowo długi okres wegetacji oraz długi okres
wschodów, a ponadto są wraŜliwe na niskie temperatury. Wiele gatunków ma bardzo drobne
nasiona i bezpieczniej jest je wysiać w warunkach kontrolowanych (np. w skrzynkach). Przy
produkcji roślin z rozsady potrzebne jest pomieszczenie zabezpieczające przed mrozem oraz
dobrze oświetlone. Produkcja powinna odbywać się w szklarni. W tabeli 6 podano terminy
siewu oraz temperatury wysiewu nasion.
Tabela 6. Terminy siewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z siewu wprost do gruntu
[opracowanie własne]
Miejsce Temperatur Gatunki roślin

Wysiew Termin
wysiewu a w ºC (nazwy łacińskie)
Lobelia przylądkowa,
śeniszek
ciepłe meksykański,
Zimowy k. XII-pocz. III 20-25
szklarnie
Petunia ogrodowa,
Szałwia błyszcząca.
ciepłe Cynia wytworna,
Wczesno- inspekty, Portulaka
k. III 20
wiosenny tunele wielkokwiatowa,
foliowe Gazania.
Aksamitka,
zimne
Wiosenny IV 16-20 Cynia wytworna,
inspekty
Goździk.
Przygotowanie podłoŜa oraz pojemników do wysiewu, sposoby siewu oraz technika siewu
zostały omówione w rozdziale 4.3.

35
Warunki kiełkowania nasion
Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 6. Są one
związane z pochodzeniem roślin. WaŜnym czynnikiem kiełkowania i wzrostu roślin jest
zapewnienie optymalnej wilgotności podłoŜa i powietrza. Zbyt wysoka wilgotność podłoŜa
powoduje powstawanie warunków beztlenowych i gnicie nasion, zbyt niska wilgotność
powoduje wysychanie nasion i utratę zdolności kiełkowania. Większość nasion kiełkuje
w ciemności, przykrywamy więc nasiona piaskiem. Do roślin wymagających światła
do kiełkowania naleŜą: Begonia stale kwitnąca, Celozja pierzasta, Lewkonia letnia, Petunia
ogrodowa, Lwia paszcza. Specjalnym zabiegiem stosowanym przy uprawie roślin z rozsady
jest ich pikowanie. Technika pikowania zastała omówiona w rozdziale 4.4.
Pielęgnacja rozsady
Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych rozsady naleŜą: podlewanie, wietrzenie,
odchwaszczanie, nawoŜenie, uszczykiwanie, ochrona przed chorobami i szkodnikami.
Szczególnie waŜne jest umiejętne podlewanie rozsady. Ma to ogromne znaczenie podczas
słonecznej pogody, gdyŜ rośliny łatwo ulegają poparzeniu, łatwiej jest o rozwój patogenów
grzybowych. Nie naleŜy takŜe zalewać nadmiernie podłoŜa, szczególnie w chłodne i pochmurne
dni, łatwo wtedy o rozwój chorób grzybowych jak równieŜ o pojawienie się szkodników
na roślinach i w glebie. Zasilanie jest zabiegiem, który wpływa na jakość rozsady. NawoŜenie
moŜemy rozpocząć wtedy, gdy roślina zaczęła wypuszczać nowe liście po przesadzeniu lub
gdy widzimy objawy niedoboru składników pokarmowych. Najlepiej stosować zasilanie
dolistne, płynnymi wieloskładnikowymi nawozami. DuŜym problemem w uprawie roślin są chwasty.
NaleŜy eliminować je poprzez wyrywanie, tak aby nie uszkodzić młodej rozsady. WaŜnym
zabiegiem wpływającym na dobre rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków.
Zabieg ten został omówiony w rozdziale 4.4. Aby wyprodukowaną rozsadę, moŜna było
wysadzić na miejsce stałe, naleŜy poddać rośliny hartowaniu. Zbieg hartowania został
omówiony w rozdziale 4.4. Zahartowana rozsada jest krępa, jędrniejsza, ma liście prawidłowo
wybarwione i ukształtowane.
Ochrona roślin ozdobnych została opisana w rozdziale 4.5.
Termin wysadzania rozsady oraz technika sadzenia została omówiona w rozdziale 4.4.
Uprawa i zastosowanie roślin dwuletnich

Cykl rozwojowy roślin dwuletnich jest rozłoŜony na dwa sezony wegetacyjne. W pierwszym
roku wytwarzają organy wegetatywne w postaci rozety liściowej, a w drugim roku
wytwarzają organy generatywne; kwiaty, nasiona. Do najbardziej znanych roślin dwuletnich
moŜemy zaliczyć: bratki, stokrotki, niezapominajki, goździki, malwy, naparstnicę.
Rośliny dwuletnie dzięki duŜej róŜnorodności form mają szerokie zastosowanie.
Wykorzystuje się je do jesiennych i wiosennych obsadzeń na kwietniki (bratki, stokrotki,
goździki brodate), do róŜnych pojemników kwiatowych, do pędzenia pod osłonami,
uprawiane są na kwiat cięty (naparstnice, dzwonki), na rabaty kwiatowe, do większych grup
kwiatowych (miesięcznice, dziewanny, malwy) oraz do suchych kompozycji (miesięcznica,
szczeć draparska).
Ze względu na róŜną długość cykli wegetacyjnych roślin dwuletnich, moŜemy wyróŜnić
kilka terminów siewu dla poszczególnych gatunków tabela 7.

36
Tabela 7. Terminy siewu dla roślin dwuletnich [opracowanie własne]
Wysiew Termin Miejsce wysiewu Gatunki
V-pierwsza ciepły inspekt. Malwa,

Wiosenny Szklarnia. Naparstnica,
dekada VI
Goździk ogrodowy.
druga dekada V- ciepły inspekt. Goździk brodaty,
Wiosenny Szklarnia. Dzwonek ogrodowy,
druga dekada VI
Miesięcznica letnia.
VI-pierwsza zimny inspekt, Niezapominajka,
Letni rozsadnik, szklarnia. Stokrotka.
dekada VII
zimny inspekt, Bratek ogrodowy.
Letni VII-VIII rozsadnik, szklarnia.
Wybierając termin wysiewu, uwzględnia się długość cyklu uprawy poszczególnych roślin
oraz planowany termin kwitnienia. Najszybciej zakwita bratek, po 3- 4 miesiącach, inne
rośliny jak stokrotka, niezapominajka, goździk, zakwitają po 3- 7 miesiącach, malwa,
naparstnica, potrzebują aŜ 12- 13 miesięcy do zakwitnięcia.
Produkcja roślin dwuletnich opiera się na wyprodukowaniu rozsady i posadzeniu w tym
samym roku do gruntu, aby w przyszłym roku na wiosnę zakwitły. Przygotowanie podłoŜa
oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.3. Przed siewem nasion
szczególnie bratków i stokrotek naleŜy zaprawić nasiona (zaprawy nasienne jakie stosuje się
w produkcji ogrodniczej podano w rozdziale 4.3.). Nasiona wysiewa się rzutowo lub
punktowo.
Oprócz uprawy, która przebiega w szklarni, stosuje się technologię uprawy tradycyjnej.
Uprawa ta polega na wysianiu nasion na rozsadniku lub do zimnego inspektu. Kiedy siewki
wytworzą 3- 4 liście rozsadza się je na zagony zastępcze w rozstawie 15 x 20 cm. Rośliny,
które są dostatecznie wyrośnięte wysadzamy na miejsce stałe. Czynność tą wykonujemy
jesienią lub po przezimowaniu na wiosnę, zaleŜnie od gatunku i celu uprawy.
W czasie produkcji rozsady przeprowadzamy niezbędne zabiegi pielęgnacyjne czyli:
podlewanie, odchwaszczanie, nawoŜenie i ochronę przed chorobami i szkodnikami. Zabiegi
te zostały omówione w rozdziale 4.4.i 4.5. Zimowe warunki wszystkie rośliny dwuletnie
w naszym klimacie znoszą dobrze. Jedynie przy bardzo ostrych i bezśnieŜnych zimach mogą
wymarzać, dlatego lepiej jest je przykryć gałązkami drzew iglastych (stroiszem), korą
sosnową lub torfem. Rośliny najpóźniej naleŜy przykryć, kiedy ziemia juŜ płytko
przemarznie, wiosną okrycie zdejmujemy jak najwcześniej.
Uprawa i zastosowanie roślin wieloletnich zimujących w pomieszczeniach

Do grupy tej naleŜą byliny, które w naszym klimacie przemarzają. Najbardziej znane
i uprawiane w naszych ogrodach, które wymagają przechowania to: dalia, mieczyk, begonia,
kanna (paciorecznik). Organy przetrwalnikowe (bulwy, kłącza, korzenie bulwiaste) tych
roślin wykopuje się w końcu września lub na początku października i przechowuje
w pomieszczeniach w róŜnych warunkach, w zaleŜności od gatunku. Po pierwszych
przymrozkach wykopuje się całe rośliny. Przesuszamy je przez kilka dni w miejscu
zacienionym i dobrze przewietrzonym. Usuwamy łodygi, liście, zamarłe korzenie, resztki
ziemi. W tabeli 8 podano temperatury przechowywania bylin.

37
Tabela 8. Temperatury przechowania organów przetrwalnikowych [opracowanie własne autora]
Temperatura
Gatunek Pomieszczenie Organy przetrwalnikowe
przechowania
piwnica,
Begonia bulwiasta 8-10ºC bulwy
przechowalnia
Mieczyk 3-7ºC piwnica bulwy
Kanna 5-8ºC piwnica kłącza
Dalia 4-5ºC piwnica zgrubiałe korzenie bulwiaste
Uprawa Begonii bulwiastej

Wysokość roślin wynosi do 30cm, łodygi i liście mięsiste, owłosione. Kwiaty wyrastają
z kątów liści, kwitnie od maja do jesieni. Begonia lubi gleby Ŝyzne, przewiewne, zasobne
w składniki pokarmowe, a stanowisko nieco zacienione. Ma szerokie zastosowanie jako
roślina rabatowa, na kwietniki, do pojemników wiszących i stojących. Stosowana jest teŜ
jako doniczkowa roślina pokojowa. Na skalę produkcyjną begonię rozmnaŜamy z nasion.
Nasiona begonii wysiewamy do podłoŜa w ziemię liściową z domieszką torfu i piasku.
Najlepszy termin siewu, to koniec listopada do lutego. Temperatura podczas kiełkowania
powinna wynosić 20ºC. Siewki pikuje się kilkakrotnie .W końcu maja przesadza się je na
zagony w miejsca półcieniste i pozostają tam do jesieni. Po pierwszych przymrozkach
wykopuje się je i umieszcza w suchych i przewiewnych pomieszczeniach. W następnym roku
oczyszczone bulwy sadzimy w marcu do doniczek. Podpędzone rośliny wysadzamy juŜ
kwitnące na rabaty.
RozmnaŜanie wegetatywne polega na podziale bulw, które wykonujemy w kwietniu
po podpędzeniu w ciepłej szklarni i przez sadzonki pędowe, wykonujemy je na przełomie
marca i kwietnia, kiedy zaczynają wybijać pędy. RozmnaŜanie wegetatywne jest mało
wydajne i na szeroką skalę nie stosuje się tej metody.
Uprawa mieczyka
Mieczyki uprawia się przede wszystkim na kwiat cięty. Rośliny dorastają nawet do 1,5 m
wysokości i mogą mieć 20 kwiatów. Liście wąskie, mieczowate. Kwitną w zaleŜności od
odmiany – wczesne w lipcu, średniowczesne – lipiec-sierpień, późne – we wrześniu. Lubią
gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe dobrze nawiezione obornikiem oraz
przewiewne. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym.
Rys. 20. Rozwój bulw mieczyka. 1 − bulwa macierzysta, 2 − bulwa zastępcza, 3 − bulwy przybyszowe
[Kwietnik nr 3/2001]

38
Bulwy sadzi się do gruntu od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. Głębokość
sadzenia powinna wynosić około 3 krotnej ich wysokości. Przed sadzeniem bulwy mieczyka
zaprawiamy środkiem chemicznym np. Topsin w stęŜeniu 0,5%, Kaptan - 0,3% przez
15 minut (przeciw chorobom grzybowym). Gleba pod sadzeniem mieczyków powinna być
dobrze przygotowana i bogata w składniki pokarmowe. Zabiegi pielęgnacyjne polegają na
spulchnianiu międzyrzędzi, nawadnianiu, niszczeniu chwastów oraz chorób i szkodników.
Bulwy wykopujemy w 2-5 tygodni po zakończonym kwitnieniu. Zwykle wykopuje się we
wrześniu lub na początku października. Bulwy czyścimy, sortujemy, a chore i uszkodzone
niszczymy. Warunki przechowania podano w tabeli 6. Mieczyki rozmnaŜamy przez bulwki
przybyszowe. Młode bulwki wysadzamy do zimnego inspektu w marcu. We wrześniu i na
przełomie października wykopujemy bulwy, przechowujemy.
Uprawa kanny, paciorecznika

Są to rośliny trwałe, wysokości 50-150 cm, o krótkim i grubym kłączu. Liście mają duŜe,
podłuŜne, sztywne, kwiaty zebrane w kłosy, w barwach purpury, czerwieni, Ŝółci. Nadają się
na kwietniki, rabaty, do tworzenia grup naturalistycznych w parkach. Mają duŜe wymagania
glebowe. Lubią Ŝyzne, próchniczne i ciepłe gleby, starannie doprawione, stanowisko
słoneczne i lekko zacienione. Pacioreczniki sadzi się na miejsce stałe w drugiej połowie maja
w rozstawie 40-80 cm, zaleŜnie od odmiany. Wymagają intensywnego nawoŜenia i obfitego
podlewania. Rośliny te rozmnaŜa się przez podział kłączy. Dzielenie kłączy wykonujemy w
marcu lub na początku kwietnia. Podzielone rośliny pozostawiamy na powietrzu, aby
powierzchnia cięcia zaschła i pokryła się korkiem lub zasypujemy miejsca cięcia roztartym
węglem drzewnym. Do przygotowanych doniczek i ziemi liściowej z dodatkiem piasku,
sadzimy kłącza. Utrzymujemy temperaturę około 18ºC. Do gruntu wysadzamy je w
drugiej połowie maja po uprzednim zahartowaniu (zasady hartowania zostały omówione w
rozdziale 4.6). Pacioreczniki są stosunkowo odporne na choroby i szkodniki.
Uprawa dalii
Są to rośliny o wysokości do 150cm, korzeniach bulwiasto zgrubiałych o rozgałęzionych
łodygach, które są wewnątrz puste. Kwiatostany mają wszystkie barwy. Rośliny te nadają się
do grup naturalistycznych, na kwiat cięty, a odmiany karłowe na rabaty i obwódki. Dalie
udają się na kaŜdej glebie, która jest dobrze nawoŜona i przepuszczalna. Są wymagające co
do stanowiska, lubią wystawę słoneczną. Do gruntu sadzi się je po przymrozkach
wiosennych, w drugiej połowie maja. Rozstawa zaleŜy od odmiany i przeznaczenia.
Do nasadzeń w terenach zielonych najczęściej sadzi się dalie karłowe w rozstawie 50 x 50 cm.
Odmiany wyŜsze uprawia się w rzędach na kwiat cięty. Rośliny przywiązuje się do podpór. Aby
roślina kwitła długo i obficie, naleŜy regularnie usuwać przekwitnięte kwiatostany. Dalie
rozmnaŜamy przez podział bulw korzeniowych (karp), sadzonki zielne i wysiew nasion.
Najprostszą i najszybszą metodą jest podział bulw korzeniowych (karp). Karpy dzielimy
w maju bezpośrednio przed sadzeniem na rabaty. KaŜda oddzielona część powinna zawierać
co najmniej jeden dobrze wykształcony pąk. Przy sadzeniu całej karpy dalii, pąk
wierzchołkowy powinien być tuŜ pod powierzchnią ziemi. Umieszcza się je, na usypanych
z ziemi kopczykach na dnie dołka. Rysunek 21 przedstawia prawidłowe sadzenie całej karpy.
Przy sadzeniu pojedynczych bulw, głębokość sadzenia jest większa. Pojedyncze bulwy sadzi
się ukośnie na ściankach przygotowanego dołka. Sposób sadzenia przedstawia rysunek 22.

39
Rys. 21. Przedstawia sadzenie całej karpy dalii [6, s. 36]
Rys. 22. Przedstawia sadzenie pojedynczych bulw dalii [6, s. 36]
Chcąc rozmnoŜyć dalię przez sadzonki zielne, w marcu podpędzamy karpy na zagonach
w ciepłej szklarni. Gdy wybiją pędy (kwiecień), wycinamy je wraz z piętką i wysadzamy
do doniczek. Do gruntu wysadzamy pod koniec maja. RozmnaŜanie generatywne stosuje się
tylko dla odmian o kwiatach pojedynczych. Nasiona wysiewamy w marcu na przełomie
kwietnia do szklarni, a młode rośliny wysadzamy w maju lub w czerwcu. Dalie wykopujemy
po jesiennych przymrozkach, przycinamy pędy 10-20 cm nad ziemią, a karpy dosuszamy
na wolnym powietrzu, zabezpieczając je przed mrozem. Po dosuszeniu zapewniamy warunki
przechowania, podane w tabeli 8.

1. Kiedy wysiewamy nasiona roślin jednorocznych wprost do gruntu?
2. Jakie rośliny wymagają światła w czasie kiełkowania?
3. Na czym polega pielęgnacja rozsady?
4. Na czym polega uprawa tradycyjna roślin dwuletnich?
5. Kiedy sadzimy rośliny dwuletnie do gruntu?
6. Jakie są byliny nie zimujące w gruncie?
7. W jakich warunkach naleŜy przechowywać organy przetrwalnikowe bylin?
8. W jaki sposób rozmnaŜamy begonię?
9. Kiedy sadzimy do gruntu: mieczyka, dalię, begonię i paciorecznika?
10. W jaki sposób rozmnaŜamy paciorecznika?
11. W jaki sposób sadzimy całe karpy dalii i pojedyncze bulwy?

40
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wysadź pojedyncze bulwy dalii.

1) rozpoznać bulwy,
2) obejrzeć dokładnie bulwy dalii,
3) określić technikę i głębokość sadzenia,
4) wysadzić bulwy,
− bulwy pojedyncze dalii,
− szpadel,
− miejsce przeznaczone do sadzenia.
Ćwiczenie 2
Oceń stan roślin dwuletnich zimujących w gruncie.
Ćwiczenie terenowe z podziałem na grupy

Grupa I ocenia stan przezimowania bratków na rozsadniku,
Grupa II ocenia stan przezimowania stokrotek na zagonie bez zabezpieczenia,
Grupa III ocenia stan przezimowania stokrotek na zagonie zabezpieczonych przed mrozem,
Grupa IV ocenia stan przezimowania niezapominajek na zagonie bez zabezpieczenia przed
mrozem.

1) ocenić wizualnie stan roślin na rozsadniku i na zagonie,
2) określić liczbę roślin, które przezimowały,
3) opisać stan roślin (w jakiej fazie wzrostu i rozwoju znajdują się rośliny),
4) zaprezentować swoje wyniki ćwiczenia.

− wyznaczone miejsca z roślinami dwuletnimi,

41
Ćwiczenie 3
Dobierz gatunki roślin do tworzenia kompozycji kwiatowych.

1) określić wielkość kwietnika,
2) określić gatunki przeznaczone do kompozycji kwiatowych (roczne, dwuletnie,
byliny, nie zimujące w gruncie),
3) sporządzić projekt kwietnika, uwzględniając wymagania: świetlne, glebowe, pokrój oraz
barwę roślin,

− papier milimetrowy i zwykły,
− ołówek, linijka, gumka, kredki,
− katalogi roślin ozdobnych.

1) wyjaśnić róŜnicę między roślinami uprawianymi z siewu

i z rozsady?
2) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w cyklu
produkcji rozsady?
3) określić terminy siewu roślin dwuletnich?
4) określić warunki przechowania organów podziemnych bylin?
5) określić terminy wysadzania bylin do gruntu?
6) rozpoznać bulwę macierzystą, zastępczą i przybyszową mieczyka?

42
4.7. Zbiór, przechowywanie i transport kwiatów
Przygotowanie kwiatów do sprzedaŜy w produkcji kwiaciarskiej jest najbardziej
pracochłonną czynnością. Podstawowymi czynnościami jakie naleŜy wykonać jest: cięcie,
sortowanie, przechowywanie i transport.
Zbiór kwiatów
Sposób zbioru i rodzaj uŜytego narzędzia wiąŜe się z róŜnorodnością budowy roślin. Przy
pomocy noŜa tniemy łodygi zielne, sztywne. W momencie cięcia nóŜ prowadzimy z dołu
do góry po łodydze tak, aby powierzchnia cięcia była skośna. Wszystkie kwiaty tniemy tuŜ
nad węzłem. ŁodyŜki silnie uwodnione moŜemy uszczykiwać palcami – nasturcja, bratki,
stokrotki. Kwiatostany groszku pachnącego najłatwiej jest wyłamywać z kątów liści, gdzie
łodyga kończy się tarczką. W ten sam sposób moŜemy zbierać kwiaty nagietka czy astra.
Niektóre rośliny wyrywamy z korzeniami – lewkonia letnia. Korzeni nie obcina się, ułatwiają
one pobieranie wody w wazonie. Kwiaty naleŜy ścinać rano, gdy mają największy turgor.
O trwałości kwiatów decyduje stopień ich rozwoju w momencie zbioru. Faza rozwoju paka,
w które ścina się kwiaty, zaleŜy od gatunku i odmiany, pory roku, warunków uprawy,
upodobań konsumenta oraz od tego czy kwiaty przeznaczone są do bezpośredniej sprzedaŜy
czy do przechowywania. Większość roślin uprawianych w gruncie ścinamy w pełni
rozwinięte. Kwiaty, które mają kwiatostany w kłosie, ścinamy, gdy dolne kwiaty mają
charakterystyczne dla danej odmiany zabarwienie, przykładem moŜe być mieczyk.
Sortowanie
Kwiaty po zbiorze przenosimy do pomieszczeń, gdzie je sortujemy. Kwiaty rozkłada się
na stołach i dzieli się na wybory według obowiązujących norm. Normy określają długość
łodyg, średnicę kwiatu, długość pąka lub kwiatostanu. Kwiaty wszystkich wyborów muszą
być świeŜe, zdrowe, bez uszkodzeń.
Przechowywanie
Jest to kolejny etap przygotowania roślin do sprzedaŜy. Kwiaty moŜemy przechowywać:
− wstawiając bezpośrednio do wody o temperaturze 40ºC, a pomieszczenie w którym
znajdują się kwiaty o temperaturze 2-5ºC, gatunki kwiatów, których pąki szybko się
rozwijają wstawiamy do zimnej wody,
− schładzać na sucho – polega to na pakowaniu kwiatów w folię lub kartony wyłoŜone folią
i układa się na regały w chłodnym pomieszczeniu,
− w chłodni - rośliny bezpośrednio po ścięciu bez sortowania przenosi się do chłodni,
pakuje się je w opakowania z folią w temperaturze bliskiej 0ºC,
− wspomagając środkami chemicznymi – polega to na dodaniu do wody preparatu, który
powoduje spowolnienie procesów Ŝyciowych. Jednym z takich preparatów jest polski
produkt Proflovit-Uniwersal oraz holenderski Adural AK.
Transport
Kwiaty przeznaczone do transportu naleŜy ścinać suche i takie teŜ naleŜy pakować.
W kartonach kwiaty powinny być ułoŜone ściśle jeden obok drugiego, w 1-2 warstwy.
Najlepszy do pakowania kwiatów jest papier woskowany lub celofan. Transport pakowanych
kwiatów ciętych powinien odbywać się bez dostępu światła. Kwiaty drobne i delikatne jak
nasturcja, groszki pachnące, bratki moŜna transportować w płachcie płótna lub chustce.

43
Na materiale rozkładamy płasko rośliny kwiatami do środka, a łodyŜki na zewnątrz, tworząc
krąg pusty w środku. Na ten pierwszy krąg nakładamy drugi, aŜ do ułoŜenia wszystkich.
Na płachcie materiału powstał kwiatowy „obwarzanek”, związujemy przeciwległe brzegi
chusty i podnosimy do góry. Kwiaty we wnętrzu ułoŜą się delikatnie opierając się łodyŜkami
o chustę. NaleŜy równieŜ zaznaczyć, Ŝe karton podczas transportu powinien być
odpowiednio ustawiony. Niektóre kwiaty np. mieczyki, muszą być przewoŜone w pozycji
pionowej. Po zakończeniu transportu kwiaty naleŜy:
− rozpakować,
− przyciąć końce pędów,
− luźno umieścić w wodzie,
− nie wstawiać do jednego pojemnika róŜnych gatunków.
Kwiaty przeznaczone do obsady kwietników powinny być w doniczkach, w
skrzynkach o takiej wysokości, aby podczas transportu były stabilne, kaŜdy gatunek
oddzielnie. Skrzynki z roślinami umieszcza się na piętrowych stelaŜach. Wysokości
pomiędzy poszczególnymi piętrami są regulowane, w zaleŜności od wysokości kwiatów.
Koszty produkcji roślin ozdobnych

Prosta technologia uprawy roślin jednorocznych, stosunkowo niskie ceny nasion, łatwość
ich zdobycia, a takŜe moŜliwość zbioru we własnym zakresie przyczyniły się do
popularyzacji roślin jednorocznych. Koszty uprawy roślin jednorocznych są niskie,
szczególnie uprawianych z siewu wprost do gruntu (rośliny nie wymagają Ŝadnych osłon).
Uprawiając rośliny jednoroczne z rozsady ponosimy są wyŜsze koszty oraz większe nakłady
pracy. Jest to związane z technologią uprawy roślin z rozsady. Do produkcji niezbędna jest
szklarnia, poniewaŜ rośliny te w naszym klimacie wysiewane wprost do gruntu, naraŜone
byłyby na przymrozki. Okres produkcji roślin rozpoczyna się juŜ od grudnia. W tym okresie
naleŜy utrzymać odpowiednią temperaturę, co wiąŜe się z kosztami ogrzewania. W miarę
potrzeb naleŜy doświetlać, zwiększa się ilość pobieranej energii. Inne koszty jakie naleŜy
ponieść na uprawę to: koszty podłoŜa, koszty nawozów, koszty zakupu nasion, środków
ochrony roślin, kuwet czy doniczek. Jest to uprawa bardzo czasochłonna, wymaga pikowania
roślin, czasami kilkakrotnego, co przy duŜych uprawach wymaga zatrudnienia pracowników
sezonowych. Podobnie jak rośliny uprawiane z rozsady, równieŜ rośliny dwuletnie cieszą się
duŜą popularnością. Związane jest to, z łatwą technologią uprawy, z sezonowością oraz
niezbyt wysokimi kosztami. Najmniej pracochłonne są rośliny uprawiane z siewu
wprost do gruntu i w związku z tym koszty ich uprawy są najniŜsze.

1. Kiedy naleŜy ścinać kwiaty do sprzedaŜy?
2. Na czym polega sortowanie kwiatów?
3. W jakich warunkach naleŜy przechowywać cięte kwiaty?
4. W jaki sposób transportuje się kwiaty?
5. Jakie znasz preparaty do dłuŜszego przechowywania kwiatów?
6. Jakie są koszty związane z uprawą roślin z rozsady?

44
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ fazy rozwojowe kwiatów w momencie zbioru.

1) określić fazy zbioru dla wybranych roślin,
2) zapisać spostrzeŜenia w zeszycie,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

− plansze z roślinami, katalogi,
− kwiaty,
Ćwiczenie 2
Wykonaj zbiór i sortowanie kwiatów mieczyka.

1) określić fazy cięcia mieczyka,
2) wybrać odpowiednie narzędzia do cięcia,
3) wykonać prawidłowe cięcie,
4) przenieść kwiaty do pomieszczenia, gdzie będą sortowane,
5) określić normy dla mieczyków,
6) dokonaj sortowania kwiatów,
7) wstawić do wody i chłodnego pomieszczenia,

− rabaty z uprawą mieczyka,
− sekator, nóŜ,
− normy dla mieczyków,
− wiadro, głęboka kuweta.
Ćwiczenie 3
Przygotuj kwiaty do sprzedaŜy.

1) zgromadzić potrzebne materiały do pakowania kwiatów,
2) określić odległość przewoŜonych kwiatów do sprzedaŜy,

45
3) wykonać selekcję roślin do sprzedaŜy (zwróć uwagę na zdrowotność, wybarwienie kwiatów),
4) dobrać odpowiednie materiały do pakowania w zaleŜności od gatunku roślin,
5) zapakować kwiaty określonych gatunków,
6) odpowiednio oznaczyć oraz określić pozycje w jakiej mają być transportowane,
7) przedstawić wyniki ćwiczenia.

− materiał roślinny przeznaczony do pakowania,
− materiały do pakowania: kartony, folie, bibuły,

1) wymienić etapy związane z przygotowaniem kwiatów do sprzedaŜy?

2) wyjaśnić fazy zbioru kwiatów roślin jednorocznych?
3) wyjaśnić zasady sortowania kwiatów?
4) wyjaśnić, na czym polega schładzanie na sucho?
5) scharakteryzować warunki transportu kwiatów?
6) wymienić preparaty przedłuŜające trwałość kwiatów w wazonie?

46
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o róŜnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za kaŜdą poprawną odpowiedź moŜesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla kaŜdego zadania podane są
cztery moŜliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; zaznacz ją
znakiem X.
7. Staraj się wyraźnie zaznaczyć odpowiedzi. JeŜeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uwaŜasz za poprawną.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na karcie
odpowiedzi.
11. Na rozwiązanie testu masz 35 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Kwiaty jednoroczne wysiewa się do gruntu

a) jesienią.
b) III-IV.
c) VI.
d) II-III.
2. Najlepszym podłoŜem do wysiewu nasion jest

a) piasek.
b) ziemia liściowa.
c) perlit.
d) torf z piaskiem.
3. Kwiaty dwuletnie przechodzą swój rozwój w ciągu

a) jednego okresu wegetacyjnego.
b) dwóch okresów wegetacyjnych.
c) trzech okresów wegetacyjnych.
d) czterech okresów wegetacyjnych
4. Nasiona kwiatów dwuletnich moŜna wysiewać

a) na rozsadniku.
b) do skrzynek w szklarni.
c) do inspektu.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.

47
5. Zabiegiem niezbędnym w uprawie kwiatów dwuletnich jest
a) podpieranie.
b) hartowanie.
c) okrywanie na zimę.
d) usuwanie przekwitniętych kwiatów.
6. Siewki kwiatów dwuletnich pikuje się

a) do skrzynek w szklarni.
b) na zagonach w szklarni.
c) na zagonach w gruncie.
d) na kwietnikach.
7. Zaprawianie bulw mieczyka przed wysadzeniem stosuje się w celu zabezpieczenia ich
przed
a) chorobami grzybowymi.
b) zbyt obfitym ukorzenieniem.
c) przerwaniem spoczynku.
d) opóźnieniem kiełkowania.
8. Na skalę produkcyjną begonię bulwiastą rozmnaŜa się

a) przez podział bulw.
b) przez sadzonki.
c) z nasion.
d) „in vitro”.
9. Przez sadzonki pędowe moŜna rozmnaŜać

a) pacioreczniki i begonie.
b) mieczyki i dalie.
c) pacioreczniki i dalie.
d) dalie i begonie.
10. Najwcześniej wysiewa się nasiona

a) aksamitki.
b) bratka.
c) lobelii.
d) begonii.
11. Roślinami dwuletnimi, które nie przemarzają w drugim roku uprawy i mogą wielokrotnie
kwitnąć są
a) niezapominajka.
b) Stokrotka.
c) goździk brodaty.
d) szałwia błyszcząca.
12. Nakłuwanie liści młodych pędów i pąków kwiatowych oraz ich zwijanie powodują
a) nicienie.
b) mszyce.
c) gąsienice.
d) czerwce.

48
13. Choroby wirusowe moŜemy zwalczać poprzez
a) uŜywanie zdrowego materiału do rozmnaŜania.
b) termiczne odkaŜanie nasion.
c) zwalczanie mszyc.
d) wszystkie wymienione sposoby.
14. Rysunek przedstawia objawy poraŜenia bratka ogrodowego przez

a) mączniaka prawdziwego.
b) szarą pleśń.
c) mączniaka rzekomego.
d) rdzę bratka.
15. Pocieranie lub uszkadzanie pilnikiem twardej łupiny nasiennej to

a) stratyfikacja.
b) moczenie.
c) skaryfikacja mechaniczna.
d) skaryfikacja chemiczna.
16. Kwiaty lewkonii przygotowujemy do sprzedaŜy w następujący sposób

a) ścinamy sekatorem kwiatostany.
b) wyrywamy całe rośliny z korzeniami
c) uszczykujemy palcami.
d) ścinamy noŜem.
17. Rysunek przedstawia

a) sadzenie mieczyka.
b) sadzenie begonii bulwiastej.
c) sadzenie aksamitki.
d) sadzenie dalii.
18. O trwałości kwiatów ciętych decyduje

a) pora cięcia.
b) faza rozwoju pąka w momencie cięcia.
c) sposób wykonywania cięcia.
d) rodzaj ścinanej łodygi.
19. Bulwy mieczyka przechowujemy w temperaturze

a) 15-20ºC.
b) 1-2ºC.
c) 10-15ºC.
d) 3-7ºC.
20. Do środków chemicznych, które stosuje się w celu przedłuŜenia trwałości kwiatów zalicz
się
a) Adural AK.
b) Florowit.
c) Pirymol.
d) Proflovit.

49
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedź Punkty
Zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

50
6. LITERATURA
1. Chlebowski B., Mynett K.: Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa 1995
2. Cmiel H.: Uprawa roślin ozdobnych. PWRiL, Warszaw 1993
3. Chojnowska E.: RozmnaŜamy drzewa i krzewy liściaste. Działkowiec Sp. z.o.o, Warszawa 2004
4. Hessayon D.G.: Kwiaty. Muza SA, Warszaw1997
5. Maier H. O.: RozmnaŜanie roślin. Wiedza i Ŝycie, Warszawa 2005
6. Marynowska M., Kapusta I.: Rośliny ozdobne ćwiczenia. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1999
7. Masternak H., Wiech K.: Jaki to szkodnik jaka choroba. Polski Związek Działkowców,
Warszawa 1988
8. Rośliny ozdobne. WSiP, Warszawa 1970
9. Skąpski H., Dąbrowski Z.: Ogólna uprawa roślin ogrodniczych. PWRiL, Warszawa 1981
10. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
11. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
12. Spendel J., Układanki roślinne. PWRiL, Warszaw 1988
Czasopisma:
– Mój piękny ogród
– Ogrody
– Działkowiec
– Kwietnik

51

Ogrodnik 621 (01) z4.01 U

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ogrodnik 621 (01) z4.01 U

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

Poradnik dla ucznia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 621[01].Z4.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Bezpieczeństwo i higiena pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 1. Przykładowy podział roślin pod względem botanicznym[opracowanie własne]

Rodzaj Gatunek Rodzina Rząd Klasa

Ponadto dzieli się rośliny zaleŜnie od:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podział roślin ze względu na

jednoroczne dwuletnie byliny drzewa krzewy krzewinki

Rys. 1. Podział roślin ze względu na drewnienie pędów[opracowanie własne]

2) ze względu na miejsce i sposobu uprawy,

Podział roślin ze względu na

wysiewane wprost do gruntu z rozsady

Rys. 2. Podział roślin ze względu na miejsce i sposób uprawy [opracowanie własne]

3) ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin.

Podział roślin ze względu na zastosowania i wykorzystania roślin

doniczkowe na kwiat rabatowe na suche pnącza rośliny kwietniki

Rys. 3. Podział roślin ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin [opracowanie własne]

Cechy morfologiczne roślin ozdobnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Bulwa mieczyka [Kwietnik 10/1999]

Kłącza to podziemne pędy z krótkimi międzywęźlami powstałymi w wyniku wzrostu na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Lp. Gatunek Rysunek Barwa Dekoracyjność Zastosowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Rodzaj Gatunek Liście Rodzaj Rodzina Rysunek

WyposaŜenie stanowiska pracy:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie

1) określić walory dekoracyjne roślin?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]

Warunki kiełkowania nasion

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a − bulwa mateczna, b − środkowa część

Rys. 9. Sporządzanie sadzonek pędowych begonii [Kwietnik 4/1998]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: