GEOTECHNIEK

GEOTECHNIEK PAALPROEVEN

• statische belastingsproeven
- drukproef
- trekproef
• dynamische belastingsproeven
statisch-dynamisch (statnamic)
CONTROLE
• kalenderen van palen
DRAAGVERMOGEN • monitoring van palen
+
UITVOERING • akoestisch doormeten van palen
ING. DIRK VINCKIER 1 2

STATISCHE PAALPROEVEN OP DRUK

BELASTINGSPROEVEN

• niet-destructieve proeven
• proeven op druk • voorafgaandelijke proeven
• trekproeven • proeven tijdens de uitvoering
• aanvaardingsproeven
• belastingsproeven tot bezwijken
• indien uitdrukkelijk in het bestek vermeld
• voor nieuwe paaltypes (wetenschappelijk onderzoek)
• bepalen van het effectief draagvermogen van een lot
geweigerde palen

3 4

5 6

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 1
GEOTECHNIEK

PROEF TOT BEZWIJKEN

• doel: bekomen van een last-zettingsdiagram tot

bezwijken
• de conventionele bezwijklast Rcu = last die
correspondeert met een gemeten zetting van 10% Db
• de toegelaten nominale last Rca = Rcu/3 met een
verloop van de zettingscurve die concaaf blijft +
bijkomende voorwaarden:

7 8

PROEF TOT BEZWIJKEN STATISCHE PAALBELASTINGSPROEVEN

bijkomende voorwaarden
EN 1997-1: uit te voeren als:
• onder Rca moet z < 0,75% Db en 3 mm
• nieuw paaltype
• installatiemethode gewijzigd is
• onder 1,5 x Rca moet z < 1,5% Db en 6 mm
• geen ervaring in bijzondere gronden
• geen ervaring voor bepaalde belastingen
• onder 2 x Rca moet z < 3% Db
de plaats moet representatief zijn en op de meest
Rca = toegelaten nominale last
slechte plaats wat betreft de grondkarakteristieken

9 10

voorwaarden: voorwaarde voor aanvaarding:

• zeer uitgebreid grondonderzoek
• duidelijke beschrijving van de uitvoeringswijze
• uitvoering conform met de normaal te verwachten werkwijze Fc,d ≤ Rc,d
• conventioneel breukcriterium: als een zakking aan de kop van
de paal opgemeten wordt van 10%Db

rekenwaarde van de belastingen rekenwaarde van de weerstand

11 12

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 2
GEOTECHNIEK

rekenwaarde van de belastingen

rekenwaarde van de belastingen

Fc,d = Fc,rep . γF
Fc,d = Fc,rep . γF
permanent variabel
EN 1990
ongunstig gunstig ongunstig

EN 1991 (Eurocode 1) paalschacht (GB) 1,35 1,00 1,50

grondmechanisch 1,00 1,00 1,10

13 14

rekenwaarde van de weerstand rekenwaarde van de weerstand

gemeten waarden => karakteristieke waarden

gemeten waarden => karakteristieke waarden stijfheid van de zool, spreiding => correlatiefactor

stijfheid van de zool, spreiding => correlatiefactor (R c, m )gem (R c, m )min 

R c, k = min ; 
 ξ1 ξ2 
aantal proeven
karakteristieke waarden => rekenwaarde
1 2 3 4 >= 5
veiligheidscoëfficiënten
ξ1 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00

ξ2 1,40 1,20 1,05 1,00 1,00

15 16

rekenwaarde van de weerstand rekenwaarde van de weerstand

gemeten waarden => karakteristieke waarden gemeten waarden => karakteristieke waarden

stijfheid van de zool, spreiding => correlatiefactor stijfheid van de zool, spreiding => correlatiefactor

(R c, m )gem (R c, m )min  (R c, m )gem (R c, m )min 

R c, k = min ;  R c, k = min ; 
 ξ1 ξ2   ξ1 ξ2 
aantal proeven aantal proeven

1 2 3 4 >= 5 1 2 3 4 >= 5

ξ1 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 ξ1 1,27 1,18 1,09 1,00 1,00
slappe zool stijve zool
ξ2 1,40 1,20 1,05 1,00 1,00 ξ2 1,27 1,09 1,00 1,00 1,00
17 18

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 3
GEOTECHNIEK

rekenwaarde van de weerstand rekenwaarde van de weerstand

stijve structuur  slappe structuur stijve structuur  slappe structuur

19 20

rekenwaarde van de weerstand

stijve structuur  slappe structuur rekenwaarde van de weerstand
criterium: buigstijve  slappe structuur

als de zakking veroorzaakt door het wegnemen

van één paal kleiner blijft dan 5 mm
=> buigstijve constructie

opm: een zool die steunt op drie palen kan nooit als een buigstijve
zool worden beschouwd

21 22

STATISCHE PAALBELASTINGSPROEVEN

rekenwaarde van de weerstand rekenwaarde van de weerstand

gemeten waarden => karakteristieke waarden

R c, k
stijfheid van de zool, spreiding => correlatiefactor R c, d =
γt

hei- en schroefpalen => 1,35

karakteristieke waarden => rekenwaarde
CFA-palen => 1,45
veiligheidscoëfficiënten
boorpalen => 1,55

23 24

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 4
GEOTECHNIEK

rekenwaarde van de weerstand rekenwaarde van de weerstand

bij garantie van de kwaliteit van de uitvoering als info over de bijdrage wrijvingsweerstand  puntweerstand beschikbaar is

R c, k Rc,d = Rb,d + Rs,d met Rb,d = Rb,k/γb

R c, d =
γt met Rs,d = Rs,k/γs
γb γs
hei- en schroefpalen => 1,35
hei- en schroefpalen => 1,35 1,35
CFA-palen => 1,35
CFA-palen => 1,50 1,35
boorpalen => 1,35
boorpalen => 1,65 1,35
25 26

rekenwaarde van de weerstand rekenwaarde van de weerstand

voorbeeld
als info over de bijdrage wrijvingsweerstand  puntweerstand beschikbaar is
Belasting: 6700 kN (= representatieve waarde)
en garanti bestaat over de kwaliteit van de uitvoering
80 % permanent en 20 % variabel
Rc,d = Rb,d + Rs,d met Rb,d = Rb,k/γb
Resultaten van de statische belastingsproeven:
met Rs,d = Rs,k/γs proef 1: 2400 kN
proef 2: 2250 kN
γb γs
Paaltype: schroefpalen
hei- en schroefpalen => 1,35 1,35
Constructie: onvoldoende stijf om herverdeling van de lasten toe te laten
CFA-palen => 1,35 1,35

boorpalen => 1,35 1,35 Hoeveel palen zijn er nodig om de gevraagde belasting op te nemen?
27 28

• 1. Bepalen rekenwaarde van de belasting:

Frepr = 6700 kN met 80% vast en 20% mobiel rekenwaarde van de belastingen
Fc,d = 0,8 x 6700 x 1 + 0,2 x 6700 x 1,1 = 6834 kN
• 2. Bepalen van de rekenwaarde van de weerstand:
Rc,m1 = 2400 kN
Rc,m2 = 2250 kN
Fc,d = Fc,rep . γF
aantal proeven n =2
geen herverdeling mogelijk (slappe zool)
Rc,k = min{0,5 x (2400 + 2250) / 1,30 of 2250 / 1,20 } = 1788 kN permanent variabel
• 3. Voor schroefpalen is de veiligheidscoëfficiënt = 1,35 B ongunstig gunstig ongunstig
Rc,d = 1788 / 1,35 = 1324 kN
paalschacht (GB) 1,35 1,00 1,50
• Uit 1. en 2. Hiervoor kan het aantal palen worden afgeleid: Aantal = 6834 /
1324 = 5,16 => 6 palen grondmechanisch 1,00 1,00 1,10
29 30

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 5
GEOTECHNIEK

• 1. Bepalen rekenwaarde van de belasting:

Frepr = 6700 kN met 80% vast en 20% mobiel karakteristieke waarde van de weerstand
Fc,d = 0,8 x 6700 x 1 + 0,2 x 6700 x 1,1 = 6834 kN gemeten waarden => karakteristieke waarde
• 2. Bepalen van de rekenwaarde van de weerstand:
Rc,m1 = 2400 kN stijfheid van de zool, spreiding => correlatiefactor

Rc,m2 = 2250 kN (R c, m )gem (R c, m )min 

aantal proeven n =2 R c, k = min ; 
geen herverdeling mogelijk (slappe zool)  ξ1 ξ2 
Rc,k = min{0,5 x (2400 + 2250) / 1,30 of 2250 / 1,20 } = 1788 kN
• 3. Voor schroefpalen is de veiligheidscoëfficiënt = 1,35 aantal proeven
Rc,d = 1788 / 1,35 = 1324 kN
1 2 3 4 >= 5
• Uit 1. en 2. Hiervoor kan het aantal palen worden afgeleid: Aantal = 6834 / ξ1 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00
1324 = 5,16 => 6 palen slappe zool
31 ξ2 1,40 1,20 1,05 1,00 1,00 32

• 1. Bepalen rekenwaarde van de belasting:

Frepr = 6700 kN met 80% vast en 20% mobiel rekenwaarde van de weerstand
Fc,d = 0,8 x 6700 x 1 + 0,2 x 6700 x 1,1 = 6834 kN
• 2. Bepalen van de rekenwaarde van de weerstand: als info over de bijdrage wrijvingsweerstand  puntweerstand beschikbaar is
Rc,m1 = 2400 kN
Rc,m2 = 2250 kN Rc,d = Rb,d + Rs,d met Rb,d = Rb,k/γb
aantal proeven n =2 Rb = puntweerstand met Rs,d = Rs,k/γs
geen herverdeling mogelijk (slappe zool) Rs = schachtweerstand
Rc,k = min{0,5 x (2400 + 2250) / 1,30 of 2250 / 1,20 } = 1788 kN γb γs
• 3. Voor schroefpalen is de veiligheidscoëfficiënt = 1,35
hei- en schroefpalen => 1,35 1,35
Rc,d = 1788 / 1,35 = 1324 kN
CFA-palen => 1,50 1,35
• Uit 1. en 2. Hiervoor kan het aantal palen worden afgeleid: Aantal = 6834 /
1324 = 5,16 => 6 palen boorpalen => 1,65 1,35
33 34

PAALPROEVEN OP DRUK

• 1. Bepalen rekenwaarde van de belasting:

Frepr = 6700 kN met 80% vast en 20% mobiel
Fc,d = 0,8 x 6700 x 1 + 0,2 x 6700 x 1,1 = 6834 kN • niet-destructieve proeven
• 2. Bepalen van de rekenwaarde van de weerstand: • voorafgaandelijke proeven
Rc,m1 = 2400 kN
• proeven tijdens de uitvoering
Rc,m2 = 2250 kN
aantal proeven n =2 • aanvaardingsproeven
geen herverdeling mogelijk (slappe zool) • belastingsproeven tot bezwijken
Rc,k = min{0,5 x (2400 + 2250) / 1,30 of 2250 / 1,20 } = 1788 kN • indien uitdrukkelijk in het bestek vermeld
• 3. Voor schroefpalen is de veiligheidscoëfficiënt = 1,35
• voor nieuwe paaltypes (wetenschappelijk onderzoek)
Rc,d = 1788 / 1,35 = 1324 kN
• bepalen van het effectief draagvermogen van een lot
• Uit 1. en 2. Hiervoor kan het aantal palen worden afgeleid: Aantal = 6834 / geweigerde palen
1324 = 5,16 => 6 palen
35 36

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 6
GEOTECHNIEK

PROEFOPSTELLING Statische belastingsproef

• belasting via een hydraulische vijzel (geijkt < één maand door
onafhankelijk labo)
• ballast van stalen slabs, kist met grind, betonblokken, reservoirs
gevuld met water, trekpalen,… (veiligheid tg. oplichten = 1,2)
• betonzool op de paalkop met bovenaan een staalplaat ┴ op
de as van de paal

37 38

METEN VAN DE ZETTING

• meting van de verplaatsing volgens de asrichting van

de paalkop
• meting tov. één of meer stabiel opgestelde
referentiebakens, opgesteld buiten de invloedszone
van de paal en de ballast
• afleesnauwkeurigheid: minstens 0,01 mm
• invloed van temperatuurschommelingen en trillingen
uitschakelen

39 40

41 42

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 7
GEOTECHNIEK

VERLOOP VAN DE PROEF GRENSWAARDEN VAN DE

METING VAN DE ZETTING

• aanvang: voldoende laat ná het uitvoeren van de paal en de

betonzool op de paalkop • onder Rca moet:
• belastingsstappen ∆Q = Rca/4 en < 250 kN
z < 0,75% Db en 3 mm
• duur van elke belastingsstap: minstens 30’
• aflezing van de zetting onmiddellijk vóór en onmiddellijk ná elke
wijziging van de last en tevens om de 10’ • onder 1,5 x Rca moet:
• bij de maximale last (= 1,5 x Rca): stabilisatie gedurende 3 uur
z < 1,5% Db en 6 mm
• ontlasten in minstens 3 gelijke stappen van 30’

43 44

LAST-ZAKKINGSDIAGRAM STATISCHE BELASTINGSPROEVEN

1950 kN
• proeven op druk
• trekproeven

45 46

KAAIMUUR

47 48

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 8
GEOTECHNIEK

TREKPROEF

49 50

LAST - VERVORMING PAALPROEVEN

• statische belastingsproeven
- drukproef
- trekproef
• dynamische belastingsproeven
statisch-dynamisch (statnamyc)
• kalenderen van palen
• monitoring van palen
• akoestisch doormeten van palen
51 52

DYNAMISCHE BELASTINGSPROEF

• Dynamische proeven vormen een alternatief voor de

statische proeven en zijn over het algemeen sneller
en goedkoper.

• Ze moeten volgens de Eurocode 7 steeds

gekalibreerd worden aan de hand van statische
proeven.

53 54

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 9
GEOTECHNIEK

FILMPJE

55 56

PAALPROEVEN STATNAMIC-BELASTINGSPROEF

• statische belastingsproeven
- drukproef • Is eigenlijk een combinatie van statisch en dynamisch.
• Bedoeling een reactiemassa te lanceren dmv snelle
- trekproef
verbranding.
• dynamische belastingsproeven • De paal wordt daardoor (kortstondig) zwaar belast.
statisch-dynamisch (statnamic) • Opm.: de gelanceerde massa wordt na lancering opgevangen
• kalenderen van palen in een frame zodat deze niet terugvalt op de paal.

• monitoring van palen

• akoestisch doormeten van palen
57 58

• Tijdens lancering wordt de kracht in de paalkop als

functie van tijd gemeten.

• Voordeel tov statische proefbelasting;

• (relatief) klein valgewicht maar (relatief) grote kracht.
• Eenvoudige opbouw (geen ballast).
• Nadeel;
• Meetresultaten worden ‘vervuild’ door dynamische
traagheidseffecten.
• Geen kruip-effect meetbaar.
59 60
FILMPJE

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 10
GEOTECHNIEK

PAALPROEVEN KALENDEREN VAN PALEN

• principe: enkel bij heipalen

• statische belastingsproeven • definitie: tellen van aantal slagen van het heiblok, nodig om de heipaal
een vooraf bep. afstand (25cm) te laten zakken (= 1 tocht).
- drukproef • Het aantal slagen wordt ingevuld in een 'kalenderstaat'.
- trekproef • Kalenderen geeft aanduiding voor:
• kleef
• dynamische belastingsproeven • paalpuntweerstand
statisch-dynamisch (statnamyc) • draagkracht (vooraf bepaald door sondering)
Kalendertraject = 8 tochten = 2m.
• kalenderen van palen
• monitoring van palen • Kalendering wordt gebruikt als controle op uitgevoerde heiwerk
• akoestisch doormeten van palen
61 62

PAALPROEVEN MONITORING BIJ SCHROEFPALEN

Verband tussen boorkoppel en boordruk

• statische belastingsproeven
- drukproef boorkoppel = q/2 x ∆p x n x i
- trekproef
• dynamische belastingsproeven q = slagvolume van de motor (liter per
omwenteling)
statisch-dynamisch (statnamyc) ∆p = afgelezen boordruk (N/mm2)
• kalenderen van palen n = aantal motoren
• monitoring van palen i = tandwielreductie
• akoestisch doormeten van palen
=> boorkoppel is evenredig met de geregistreerde boordruk Δp
63 64

BOORKOPPEL is afhankelijk van BOORDIAGRAMMA

• de lengte van de ingeschroefde voerbuis

• de dimensionering van de boorkop (vorm, zijdelingse
oppervlakte,…)
• de verhouding diameter boorkop/voerbuis
• de wrijvingscoëfficiënt grond/staal
• de breukweerstand van de grond in horizontale en verticale
richting
• de inwendige wrijvingseigenschappen van de grond
• de verticale indringingssnelheid per omwenteling
• het boorkoppel en dus ook de geregistreerde
boordruk geven een betrouwbaar beeld van de
breukweerstand van de grond
• de uitvoering van een schroefpaal met opname van
de boordrukken toont de relatie aan tussen de
sondeerwaarden en de boordruk (bij eenzelfde
grootte-orde van de zakking per omwenteling)

65 66

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 11
GEOTECHNIEK

PAALPROEVEN
geregistreerde boordruk

• statische belastingsproeven
- drukproef
- trekproef
• dynamische belastingsproeven
statisch-dynamisch (statnamyc)
• kalenderen van palen
• monitoring van palen
• akoestisch doormeten van palen
67 68

AKOESTISCH DOORMETEN: PRINCIPE AKOESTISCH DOORMETEN

• gesteund op de voortplanting van een schokgolf in

de paal
• de voortplantingssnelheid c (bvb. =4000 m/s in beton)
c = f (elasticiteitsmodulus en de massadichtheid van het
materiaal)
• geluidsgolf bekomen door een hamerslag
• de geluidsgolf en zijn reflexie worden als
versnellingssignaal opgenomen in f (tijd)
69 70

verplaatsing paalkop in
functie van de tijd:
(ms = milliseconde)
1 = heislag
2 = reflexie paalkop

verplaatsing paalkop in
functie van de tijd:
(ms = milliseconde)
1 = heislag
2 = reflexie breuk
belangrijkste fasen gedurende de doorgang van een schokgolf in een paal (theoretisch)
+ duidt een drukgolf aan
- duidt een trekgolf aan (na weerkaatsing aan de punt van de paal) 71 72

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 12
GEOTECHNIEK

DOEL

geluidsimpuls van hamerslag (1)

en reflexie (2) van de paalpunt
voor een paal in de grond
geluidsimpuls van hamerslag (1)
en reflexies van een breuk (2)
voor een paal in de grond
• de lengte van de palen controleren.
• nagaan of er barsten optreden (bvb. in een prefabpaal
t.g.v. het heiproces, in een prefab- of in de grond gevormde
paal t.g.v. de uitgraving van de kelder)
• nagaan of er insnoeringen of uitstulpingen optreden
(bvb. t.g.v. van de aanwezigheid van slappe grondlagen)
• Beperking: L paal < 25m, diam.paal < 80cm

73 74

HEIFORMULES HOLLANDSE HEIFORMULE

• Bepaling van de zakking v/e heipaal

• Hollandse Heiformule
zadm = de berekende toelaatbare zakking per slag [m]
• Verbeterde Hollandse Heiformule h = valhoogte van het heiblok [m]
• Delmag-heiformule Rca = totaal toelaatbaar draagvermogen van de paal [kN]
k = k1 x k2 (heikar-coëfficiënt x veiligheidscoëfficiënt)
• Deense Heiformule M = gewicht van het valblok [kN]
P = gewicht van de paal [kN]

75 76

2 hypothesen:
1. De botsing van het heiblok op de paal wordt M x v = (M + P) x v’
beschouwd als een plastische botsing (zonder terugveren).
2. Er is géén energieverlies bij de slag v’ = M x √ (2gh)
M+P
Als: M = gewicht heiblok
P = gewicht paal
nu: nà de slag is de kinetische energie van heiblok + paal gelijk aan de reactie-
h = valhoogte heiblok arbeid van de grond aan de paalpunt (geen energieverlies).
v = snelheid heiblok vóór impact
v’ = snelheid heiblok + paal nà impact
Rtu x z = ½ x m x v’² (Ekin)
Algemeen: formule van vrije valversnelling: v = √ (2gh)
Rtu x z = ½ x M+P x M² 2gh
Als er geen energieverlies is (zie veronderstelling) vermogen blijft gelijk
Algemeen: Vermogen = kracht x snelheid = M x v g (M + P)²
waarbij: Rtu = grensdraagvermogen van de paal
Dus: M x v = (M + P) x v’ (vermogen vóór = vermogen nà) z = zakking van de paal per slag
77 78

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 13
GEOTECHNIEK

VERBETERDE HOLLANDSE HEIFORMULE

Rtu x z = ½ x M+P x M² 2gh
g (M + P)²
Bijgevolg: Probleem / vaststelling:
Gedurende het heiproces ontstaat een zakking per slag nà het elastisch
z = h x M² terugveren van de paal.
Rtu M + P
Bij continue kalendering stelt men een maximale zakking vast (z + e), die dan
Deze formule houdt geen rekening met verliezen, elastisch terugveren paal,... resulteert in een blijvende zakking (z).
Daarom: heikar-coëfficient k1 in rekening brengen. Deze correctiecoëff. wordt
gegeven door de constructeur (bep. uit proefheien).
De gemiddelde verplaatsing van de
Bijkomend: veiligheidscoëff. = k2 (waarde 2,5 à 3) paalpunt leidt men af uit het rekenkundig 10z
gemiddelde tussen deze 2 waarden.
Globale factor: k = k1 x k2 (waarde 6 à 8)
gem. verpl. = [z + (z+e)] = z + e/2
Hollandse heiformule: z = h x M² x1
2
Rtu M + P k
79 80

HOLLANDSE HEIFORMULE: z = h x M² x1

Rtu M + P k M M = gewicht van

het valblok
Invoeren van deze zakking (gem. verplaatsing) in de originele Hollandse
heiformule: P = gewicht van
zadm = h x M² x 1 - e/2 voerbuis en
h betonprop
Rtu M + P k
Probleem: bepalen van waarde e... (elastisch terugveren van de grond) h = valhoogte
e/2 cxL waarbij c = 0,3 mm/Lm (paallengte) P
L = totale lengte van de paal
(heipaal of voerbuis voor in de grond gevormde palen).

VERBETERDE HOLLANDSE HEIFORMULE:

zadm = h x M² x 1-cxL
Rtu M + P k
81 82

DIESELHEIBLOK DELMAG HEIFORMULE

Delmag Heiformule is ontwikkeld voor dieselhamers en afgeleid

van de verbeterde Hollandse heiformule.
De arbeidsfactor vervangt de factor h in de verbeterde Hollandse
heiformule. (E = Mxh/k1 h = Exk1/M)

Rca = totaal toelaatbaar draagvermogen van de paal [kN]

3 = veiligheidscoëfficiënt
E = arbeidsfactor (te geven door de constructeur = Mxh/k1)
M = gewicht van de dieselhamer (zuiger) [kN]
P = gewicht van de paal of de voerbuis [kN]
c = 0,3 mm/m paallengte
83 L = lengte van de paal of de voerbuis [m] 84

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 14
GEOTECHNIEK

DEENSE HEIFORMULE

η = energie-overdrachtscoëfficiënt (vb.dieselhamer = 0,9)

Mxh = slag-energie [kNm]
k2 = veiligheidscoëfficiënt (bvb. 2,25)
Rca = totale dienstlast [kN]
zo/2 = elastisch terugveren onder dynamische belasting
voorbeeld van experimentele benadering:

Zo/2 = 0,0004323x L x η x M xh
P
85 86

GROEPEN PALEN

87

PALEN - controle op draagvermogen

en uitvoering 15