SUBTHEORIE KOPPELINGEN

Ontwerpen op Functie
30 mei 2022
Michael Broomhead
Mechanical Engineering

Deze presentatie is gebaseerd op:

• Roloff/Matek 4e/5e druk Machineonderdelen Theorie hfdstk 13
• Eigen tekeningen Ko Hartog

•1
INHOUDSOPGAVE

• Functie en werking
• Onderverdeling naar:
• Schakel functie
• Compensatie functie
• Besturende functie
• Functie-indeling koppelingen
• Welke koppeling toepassen?
• Koppelingsbrekening via overbrengingsverhouding
• Aanloop-, Last- en Versnellingskoppel
• Koppel-toerental-karakteristiek en Kipkoppel
• Koppelingskoppel
• Gereduceerd traagheidsmoment

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 2

KOPPELINGEN: FUNCTIE EN WERKING (1)

• Hoofdfunctie: het overbrengen van rotatie-energie van as-op-as OF van as-op-onderdeel

door vorm- of krachtsluiting

• Vormsluiting (kan niet slippen) Krachtsluiting (kan slippen)

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 3

KOPPELINGEN: FUNCTIE EN WERKING (2)

• Deelfunctie compensatie 1: compenseren van axiale, radiale of hoek uitlijnfouten

• Deelfunctie compensatie 2: dempen van trillingen en stoten (in de aandrijfrichting)

• Deelfunctie schakelen: koppelingshelften verbinden of delen, onafhankelijk of zelf-besturend

• Schakelen is daarbij het kunnen koppelen en ontkoppelen tijdens niet synschrone rotatie
van beide assen

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 4

ONDERVERDELING NAAR SCHAKELFUNCTIE (1)

• Schakelbaar (lamellen) Niet schakelbaar (star)

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 5

ONDERVERDELING NIET SCHAKELBAAR: FUNCTIE

STAR BEWEEGBAAR

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 6

ONDERVERDELING NIET SCHAKELBAAR: COMPENSATIE
FLEXIBEL (torsie stijf) FLEXIBEL (torsie elastisch)
Compenseert axiale en radiale Compenseert koppelstoten en
verplaatsingen EN hoekverdraaiingen torsie trillingen

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 7

ONDERVERDELING SCHAKELBAAR: BESTUREND (1)

ONAFHANKELIJK TOERENTAL-AFHANKELIJK
(handeling nodig) (koppelen door centripetale krachten)

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 8

ONDERVERDELING SCHAKELBAAR: BESTUREND (2)

RICHTING-AFHANKELIJK MOMENT-AFHANKELIJK
(1 richting vrij, andere richting geblokkeerd) (slip koppeling bij bereiken wrijvingsgrens)

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 9

FUNCTIE-INDELING KOPPELINGEN – MATEK BLZ 414

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 10

WELKE KOPPELING TOEPASSEN (1) – MATEK BLZ 458

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 11

WELKE KOPPELING TOEPASSEN (2) – MATEK BLZ 423

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 12

KOPPELINGSBEREKENING: OVERBRENGING

• Overbrengingsverhouding

• Vermogen 𝑃 = 𝑇1 ∙ 𝜔1 ≈ 𝑇2 ∙ 𝜔2 dus
𝑃 60 𝑃 𝑃
• Koppel 𝑇 = = ∙ = 9,55 ∙
𝜔 2∙𝜋 𝑛 𝑛
• dus hoe hoger het toerental hoe kleiner het koppel

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 13

KOPPELINGSBREKENING VOORBEELD

• Motor M met vermogen 0,75 kW bij toerental 1500 rpm drijft via 3 koppelingen een werktuig W aan

M i =10 i = 20 W
k1 k2 k3

• Wat is het nominaal toerental en koppel bij:

𝑃 60 𝑃 𝑃 750
- K1 ? 𝑛2 = 1500 𝑟𝑝𝑚 en 𝑇 = = ∙ = 9,55 ∙ = 9,55 ∙ = 4,78 𝑁𝑚
𝜔 2∙𝜋 𝑛 𝑛 1500

𝑛1 𝑛1 1500 𝑇2
- K2 ? i= → 𝑛2 = = = 150 𝑟𝑝𝑚 en i = → 𝑇2 = 𝑖 ∙ 𝑇1 = 10 ∙ 4,78 = 47,8 𝑁𝑚
𝑛2 𝑖 10 𝑇1

𝑛2 𝑛2 150 𝑇3
- K3 ? i= → 𝑛3 = = = 7,5 𝑟𝑝𝑚 en i = → 𝑇3 = 𝑖 ∙ 𝑇2 = 20 ∙ 47,8 = 956 𝑁𝑚
𝑛3 𝑖 20 𝑇2
• Hoeveel bedraagt het opgenomen vermogen van het werktuig (bij η=100% en ω constant)?
60 𝑇∙𝜔 956∙7,5
- PW ? 𝑃𝑊 = 𝑇 ∙ 𝜔 = 𝑇 ∙ 𝜔 ∙ = = = 750 𝑊 (ter controle)
2∙𝜋 9,55 9,55

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 14

AANLOOP-, LAST- EN VERSNELLINGSKOPPEL

• Het aanloopkoppel Taan is nodig om:

• de last met constante snelheid aan te drijven
• de last te versnellen

• Dus volgt: 𝑇𝑎𝑎𝑛 = 𝑇𝐿 + 𝑇𝑎 met

• TL het lastkoppel
• Ta het versnellingskoppel

• Het versnellingskoppel is dus te bepalen

• 𝑇𝑎 = 𝑇𝑎𝑎𝑛 − 𝑇𝐿 = 𝐽 ∙ 𝛼
• met ta de versnellingstijd en J het massatraagheidsmoment
𝜔2 −𝜔1
• en bij constante versnelling geldt 𝛼 = 𝐽 ∙
𝑡𝑎

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 15

KOPPEL-TOERENTAL-KARAKTERISTIEK & KIPKOPPEL

Koppeling dimensioneren op
maximale dus het kipkoppel

Ta = Versnellingskoppel
TN = Nominaal = 9,55 P/n
Tki = Kipkoppel Tabel 16.21
2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 16
HET KOPPELINGSKOPPEL (KOPPEL VAN DE KOPPELING) (1)

• De koppeling is de verbinding tussen de aandrijfzijde en de lastzijde

• Het koppel van de aandrijfzijde is niet gelijk aan het koppel van de lastzijde vanwege het feit
dat het werktuig moet versnellen

• Het koppelingskoppel TK zal dus ergens tussen TA en TL liggen

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 17

HET KOPPELINGSKOPPEL (KOPPEL VAN DE KOPPELING) (2)

• De koppeling is de verbinding tussen de aandrijfzijde en de lastzijde

• Het koppel van de aandrijfzijde is niet per definitie gelijk aan het koppel van de lastzijde
vanwege verschillen in massatraagheidsmomenten JA en JL
• Het koppelingskoppel zal dus ergens tussen TA en TL liggen
• Bekijk het systeem met de koppels

• Per deel kijkend wordt dit

𝑇𝐴 −𝑇𝐾 𝑇𝐾 −𝑇𝐿
• Per deel geldt σ 𝑇 = 𝐽 ∙ 𝛼 → 𝑇𝐴 − 𝑇𝐾 = 𝐽𝐴 ∙ 𝛼 en 𝑇𝐾 − 𝑇𝐿 = 𝐽𝐿 ∙ 𝛼 →𝛼= =
𝐽𝐴 𝐽𝐿
• → 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐴 − 𝑇𝐾 = 𝐽𝐴 ∙ 𝑇𝐾 − 𝑇𝐿 → 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐴 − 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐾 = 𝐽𝐴 ∙ 𝑇𝐾 − 𝐽𝐴 ∙ 𝑇𝐿
• → 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐾 + 𝐽𝐴 ∙ 𝑇𝐾 = 𝐽𝐴 ∙ 𝑇𝐿 + 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐴 → 𝐽𝐴 + 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐾 = 𝐽𝐴 ∙ 𝑇𝐿 + 𝐽𝐿 ∙ 𝑇𝐴
𝑱𝑨 𝑱𝑳
• → 𝑻𝑲 = ∙ 𝑻𝑳 + ∙ 𝑻𝑨 dus als verhouding (grote JA en kleine JL levert TK~TL
𝑱𝑨 +𝑱𝑳 𝑱𝑨 +𝑱𝑳

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 18

HET KOPPELINGSKOPPEL (KOPPEL VAN DE KOPPELING) (3)

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 19

GEREDUCEERD TRAAGHEIDSMOMENT: ROTATIE

• Energie

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 20

GEREDUCEERD TRAAGHEIDSMOMENT
ROTATIE/TRANSLATIE

• Kinetische energie

2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie Koppelingen 21

VRAGEN?

???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
???????????????????????????????????????????????????
2220OOFC-BPD - Ontwerpen op Functie - Subtheorie
•22
Koppelingen