Nhạc khí hơi

1. Nhạc khí hơi lỗ thổi

Gồm sáo ngang và tiểu
Sáo ngang: - được làm bằng ống cây trúc hoặc ống nứa thẳng, một đầu có mấu
hoặc được bịt kín
- Sáo ngang có 1 huyệt thổi hình bầu dục (nếu khoét them 1 lỗ dán
màng bằng ruột tre mỏng cạnh huyệt thổi thì là ống Địch) . Ống
địch có lỗ màng và 6 huyệt bấm hình tròn với khoảng cách đều
nhau, có thể phát ra các âm theo thang âm 7 cung chia đều .
- Sáo ngang có nhiều loại mà tên gọi căn cứ vào các âm thấp nhất
như: sáo Đô, sáo Sol,… dễ sử dụng thích hợp tùy theo giọng từng
bản nhạc.

Kỹ thuật diễn tấu: gồm các kỹ thuật: tư thế cơ bản, tiếng trong, vuốt hơi, láy, láy
rền, rung, phi lưỡi, đánh lưỡi
Tiêu : - làm bằng ống nứa rỗng hai đầu, đường kinh khoảng 2cm, dài khoảng
45cm.
- Người ta khoét hai bên gờ
miệng ống một lỗ hình
bán nguyệt để thổi.
- Tiêu có 6 lỗ bấm hình
tròn nằm dọc theo lỗ thổi
và một lỗ bên dưới.
 - Có nhiều loại tiểu mà tên gọi căn cứ vào âm thấp nhất: Tiêu đô; tiểu
rê; tiểu mi;,,, để sử dụng tùy theo giọng của các bản nhạc.
Kỹ thuật diễn tấu: Tiêu có các kỹ thuật thổi: rung, luyến hơi; các kỹ thuật bấm:
ngón vuốt, ngón láy

Nhạc khí hơi dăm kép

Kèn bầu : Kèn bầu có nhiều loại to, nhỏ khác nhau, chia làm 3 loại:
- loại âm cao: kèn tiểu;
kèn vắt; kèn củn.
- Loại âm trung: kèn
trung pha; kèn trung
đục; kèn nàm
- Loại âm trầm: kèn
đại; kèn đại trường;
kèn quá khổ.
-

Cấu tạo kèn bầu gồm 3 phần:

Dăm kèn: là loại dăm kép lầm từ ống cây sậy mềm, một đầu bóp bẹp, cuối dăm để
tròn để cắm vào đầu một cái thắng. Cái thắng là một ống bằng kim khí nối liền
giữa dăm kèn với thân kèn.
Dăm kèn là bộ phận quan trọng nhất của kèn và chất lượng của dăm kèn sẽ quyết
định màu âm của kèn
Thân kèn (dọc kèn): hình ống, một đầu nhỏ một đầu to dần , làm bằng gỗ cứng.
Kèn bầu có 7 lỗ bấm hình tròn nằm dọc trên thân và một lỗ dưới thân, do ngón cái
đảm nhiệm, phía sau hàng lỗ này có lỗ bấm tứ 8, các lỗ bấm được khoét với
khoảng cách đều nhau để có thể phát ra âm theo thang âm 7 cung chia đều
Loa kèn: làm bằng vỏ bầu khô, cũng có thể làm bằng gỗ ,tre,nứa hay bằng đồng.
Miệng loa kèn có loại cụp vào ( âm thanh nghe đỡ chơi tai), có loại lo era âm thanh
lớn hơn
Kỹ thuật diễn tấu: rung hơi, luyến hơi, đánh hơi, đánh lưỡi, vuốt hơi, nghệ nhân
có thể thổi hàng giờ không cần ngắt hơi; các kỹ thuật bấm : ngón láy, ngón vuốt…

Nhạc khí hơi môi

Tù và
- cấu tạo:
- Làm bằng sừng trâu, sừng bò tót, vỏ ốc biển. Loại quý hơn thì làm
bằng ngà voi. Phần đầu nhọn được cưa thủng và mài bằng làm
miệng thổi
- Khi thổi đặt 2 môi trực tiếp vào miệng của Tù Và.
- Vai trò của hơi điều khiển luồng hơi mạnh, nhẹ làm chấn động cột
không khí, tạo nên âm thanh.

Kỹ thuật diễn tấu: Tù Và không có lỗ bấm , nghệ nhân dùng kỹ thuật môi , lúc
thổi mạnh lúc thổi nhẹ, phát ra một số âm bội ngoài âm cơ bản, tạo được không khí
âm u, thần bí, mang đậm màu sắc rừng núi.