Jules

Cheret
Kimdir ?
1836-1932 yılları arasında yaşamış Fransız ressam ve litograf (Litografi
ustasıdır. Litografi, taş baskı anlamına gelmektedir) Jules Cheret, bir
poster sanatçısı olmanın yanı sıra modern posterlerin babası olarak da
görülmektedir. Cheret, bir litografi ustasının yanında üç yıl çıraklık
yapması sonucunda sanat eğitimi almış ve sonrasında web tasarımı ile
baskı üzerine eğitimini ilerletmiştir. Baskı konusunda İngiliz yaklaşımından
etkilense de, Fransa'ya dönmüş ve oradaki renkli yaşamı çizmiştir.
Kabareler, tiyatrolar, sahne showları gibi
etkinlikleri çizen Cheret likör, parfüm,
kozmetik, ilaç reklamlarını da
posterleştirmiş ve alanını genişletmiştir.
Sonrasında müşteri listesine demiryolu
şirketleri, üretim işletmelerini ekleyerek
reklam sektöründe büyük bir güç
sağlamıştır. Gözalıcı renklerle yarattığı
posterlerinde özgür ruhlu kadınları
yansıtmış ve bu çalışmalarıyla oldukça
geniş kitlelere hitap etmiştir. Eleştirmenler
tarafından "kadınların kurtuluş babası" gibi
isimlerle anılan Cheret, dişileri hayat kadını
ya da dini yönü ağır şekilde (özellikle
püritenler için geçerli olan bu durum koyu
protestanları kapsamaktadır) tasvir etmek
yerine özgür ruhlu çizmiştir.
Halk tarafından canlı, neşeli
kadınları çizdiği bilinen Cheret'in
aynı zamanda Paris'in
kadınlarına özgü çizimleri de en
bilinen çalışmaları arasında yer
almıştır. Paris'in kadınlarını
özgür, kamu içinde sigara içen ve
dekolteli çizerek tabuları yıkmış
ve yepyeni bir gündem
yaratmıştır. Sonraları Cheret için
denecektir ki "Cheret -onun
posterleri- olmadan Paris'i
düşünmek zordur". Litografi
işine gelince Cheret, her rengin
ayrı olarak olarak basıldığı renkli
litografiyi (taş baskı:taşın üzerine
mürekkeple çizilmiş resim-yazıları
basmaktır)
icat ederek matbaacılık ve reklam
sektöründe devrim yaratmıştır.
Litografiyi bir sanat haline
getirmesiyle kendinden sonraki afiş
tasarımcıları ve reklamcılar için
yeni bir oluşum yaratmıştır
(bkz. Alphonse Mucha'da da
benzer izler ve litografi tekniği
görülür. Bir diğer isim de Henri de
Toulouse-Lautrec olmuştur, ilgili
yazı için buradan. Bu isimler gibi
birçok ünlü isim Cheret'in izinde
gitmişler ve birkaçı öğrencisi
olmuştur). Posterleri
koleksiyoncular tarafından en çok
aranan eserler olurken, dünya
çapında "Poster Ustası" olarak
bilinmektedir.
Kültür, bir ulusun gelenek ve yaşam
alışkanlıklarının, sanatının, ortak
geçmişinin, ortak ideallerinin tümüdür.
Gökalp’in (Melanlıoğlu aracılığıyla,
1975:37), “hars” adını verdiği ve her
medeniyetin her millette aldığı hususi
şekiller olarak nitelediği kültür, millidir.
Sanat eserleri de bu kültürün bir
parçası ve aynı zamanda da nesillere
aktarım yapabilen önemli bir
unsurudur. Sanat eserlerine yansıtılan
kültür gerçek yaşama ait olduğu kadar
okuması zor ve yoruma açıktır.
Örneğin Chéret’nin çağdaşı “Lautrec’in yapıtları adeta bir günlük
biçiminde, ziyaret ettiği yerler; izlediği performanslar, oyunlar ve operalar;
dinlediği şarkılardır. Bu azimli dokümantasyonda o, adeta fotoğraf
makinesi olmayan bir paparazzi ve ünlülere takıntılı kültürümüzü işaret
eden bir haberciydi” (Suzuki, Taşçıoğlu aracılıyla, 2014: 9). Chéret gibi
Tolouse Lautrec de afişlerinde kadınlara yer vermiş olmasına karşın onun
kadın tiplemelerindeki aşüftelik net bir şekilde görülebilmektedir. Bu
sanatçının gece yaşantısına olan düşkünlüğüyle orantılansa da dönemin
eğlence anlayışı hakkında fikir sahibi olmamızı da sağlamaktadır.