TEMA 1: RRUGA E SINJALEVE

NGA MJEDISI NË TRURIN TONË

TEMA 2: FUNKSIONIMI I
SISTEMIT NERVOR QËNDROR
DHE PERIFERIK
BIOPSIKOLOGJIA
 ÇFARË STUDION BIOPSIKOLOGJIA?

BIOPSIKOLOGJIA ËSHTË DEGË E PSIKOLOGJISË E CILA ANALIZON

SESI TRURI, NEUROTRANSMETUESIT NDIKOJNË NË SJELLJET,
MENDIMET DHE NDJENJAT TONA.
TRURI
SISTEMI NERVOR QËNDROR
SISTEMI NERVOR PERIFERIK
SUPOZONI SE JENI DUKE STUDIUAR NE
DHOMË
DO TË FRIKËSOHEMI;
DO TË REAGOJMË;
DO TË NXITOJMË TË ZBULOJMË SE ÇFARË KA NDODHUR
ETJ.
PRA INFORMACIONI I CILI MBËRRITI NË VESHIN TUAJ
ARRITI TË SINJALIZOJË FRIKËSIM DHE REAGIM ZBULIMI
PO SIKUR TË ISHIM SHURDH ?
 NEURONI
• ËSHTË QELIZA E SPECIALIZUAR TË MARRË, TË PROCESOJË DHE TË
TRANSMETOJË NË TRURIN TONË INFORMACIONIN NGA BOTA E JASHTME.
• AI ËSHTË PËRGJEGJËS PËR LIDHJEN E NJË NGACMUESI TË JASHTËM:
 NJË ZHURMË (NË RASTIN TONË)
 NJË ZË
 NJË DRITË
• DHE E DËRGON NË TRURIN TONË DUKE NXITUR REAGIM FIZIK, PSIKOLOGJIK
ETJ.
PJESËT PËRBËRËSE TË NEURONIT

 TRUPI I QELIZËS
 BËRTHAMA
 MIELINA
 DY LLOJE ZGJATIMESH:
1. AKSONI
2. DENDRITE
SINAPS - PIKA E KONTAKTIT MIDIS
NEURONEVE
 FUNKSIONIMI I QELIZËS NERVORE

• DENTRITET- MARRIN
INFORMACIONIN DHE E DËRGOJNË
NË TRUPIN E QELIZES (JANË
MARRËSE).
• TRUPI I QELIZËS PËRMES AKSONIT E
DËRGON INFORMACIONIN NË NJË
NEURON TJETËR DERI NË SISTEMIN
NERVOR (JANË PËRCJELLËSE).
 FUNKSIONET E NEUROTRANSMETUESIT

 KALIMI I INFORMACIONIT NGA NJËRI NEURON TE TJETRI REALIZOHET PËRMES

NEUROTRANSMETUESVE, TË CILËT KANË DY FUNKSIONE:
1. EFEKTI EKSITUES- KA FUQI DEPOLARIZUESE ( UL NGARKESËN ELEKTRIKE TË
MEMBRANËS TË NEURONIT TË DYTË DHE E ELEKTRIZON ATË)
2. EFEKTIN FRENUES- SHTON NGARKESËN ELEKTRIKE TË MEMBRANËS TË
NEURONIT TË DYTË DUKE ZVOGËLUAR MUNDËSINË QË AI TË ELEKTRIZOHET
( E KUNDËRTA E TË PARËS)
DENDRITET MARRIN INFORMACIONE DHE I DËRGOJNË NË TRUPIN E
QELIZËS (MARRËSE)
TRUPI I QELIZËS I PËRCJELL PËRMES AKSONIT NË NJË NEURON TJETËR
(PËRCJELLËSE)
 NEUROTRANSMETUESI- DOPAMINË

• DOPAMINA ËSHTË NJË

NEUROTRANSMETUES I CILI PRODHOHET
NË TRURIN TONË DHE NJIHET SI ‘HORMONI
LUMTURISË’.
• AJO ËSHTË PËRGJEGJËSE PËR FUNKSIONE
TË NDRYSHME TË TRUPIT; KONTROLLON
EKUILIBRIN, LËVIZJEN,MUSKUJT, KUJTESËN,
MOTIVIMIN ETJ.
• NIVELE TË LARTA- SKIZOFRENI
VIZATONI NË FLETOREN TUAJ NJË
NEURON
ORGANIZIMI I
SISTEMIT
NERVOR

Sistemi nervor
qëndror

Sistemi nervor
periferik

SNQ - SNP
 SISTEMI NERVOR
QËNDROR
 NDODHEN 90% TË
NEURONEVE QË KA NJERIU
(100 MILION GJITHSEJ) DHE
PËRBËHET NGA:
1. TRURI

2. PALCA KURRIZORE
 PALCA KURRIZORE

• PALCA KURRIZORE KALON

INFORMACIONIN SHQISOR NË TRU DHE
NDËRVEPRON ME TRURIN
• NË REAGIMET AUTOMATIKE PUNON PA
NDËRVEPRUAR ME TRURIN SI P.SH;
• MEGJITHATË TRURI E KUPTON SE
ÇFARË KA NDODHUR DHE JEP URDHËR
PËR TË KRYER VEPRIMET
PASARDHËSE.
 PJESËT
PËRBËRËSE TË
TRURIT TË
NJERIUT
 TRURI I MADH

 TRURI I MESËM

 TRURI I VOGËL

 HIPOTALAMUS

 HIPOKAMPUS

 HEMISFERA E MAJTË

 HEMISFERA E DJATHTË
 FUNKSIONET E PJESËVE PËRBËRËSE TË
TRURIT

 HIPOTALAMUSI- ËSHTË PËRGJEGJËS PËR FUNKSIONET SI DJERSITJA, TË

NGRËNËT, TË PIRËT, ZEMËRIMIN ETJ.
 TRURI I VOGËL- KORDINON LËVIZJET, EKUILIBRIN, MOTORIKËN FINE ETJ
 HIPOKAMPUSI- LUAN ROL SHUMË TË MADH NË KUJTESËN TONË
 FORMACIONI RETIKULAR- MERRET ME GJUMIN DHE VIGJILENCËN
 TRURI I MADH ËSHTË I NDARË NË DY
HEMISFERA
FUNKSIONET E TYRE
HEMISFERA E MAJTË HEMISFERA E DJATHTË
• KONTROLLON ANËN E DJATHTË TË TRUPIT • KONTROLLON ANËN E MAJTË TË TRUPIT
• ËSHTË PËRGJEGJËSE PËR GJUHËN DHE • ËSHTË PËRGJEGJËSE PËR KRIJIMTARINË,
MATEMATIKËN SHPREHJEN E EMOCIONEVE
• ËSHTË PËRGJEGJËSE PËR ANËN RACIONALE
• ËSHTË PËRGJEGJËSE PER
TË TË MENDUARIT
MARRËDHËNIEN PAMORE-HAPËSINORE
• INFORMACIONI PROCESOHET PËRMES
METODËS “HAP PAS HAPI”, PRA NE ARRIJMË TË
• INFORMACIONI PROCESOHET PERMS
KUPTOJMË GRADUALISHT METODËS “TOTALE”
 HEMISFERAT
PËRBËHEN NGA 4
LOBE
1. FRONTAL- REALIZON LËVIZJEN E
PJESËVE TË NDRYSHME TË TRUPIT,
GISHTIT, GJUHËS, KËMBËVE, ETJ.

2. PARIETAL- LIDHET ME NDIJIMET E

PREKJES, TEMPERATURËS, DHIMBJES.

3. OKSIPITAL- INFORMACIONI PAMOR

4. TEMPORAL- INFORMACIONIN
DËGJIMOR (NGJITUR ME LT ËSHTË NJË
ZONË E CILA MERRET ME TË FOLURIN
 A MENDONI SE TRURI I NJERIUT DHE
FUNKSIONET E TIJ, JANË PLOTËSISHT TË
NJOHURA NGA STUDIUESIT SOT?
 ZONAT MË TË NJOHURA TË TRURIT SOT

1. ZONA SHQISORE- SHIKIM, DËGJIM, PREKJES, DHIMBJES, TEMPERATURËS;

2. ZONA MOTORIKE- KONTROLLON LËVIZJET;
3. ZONA ASOCIATIVE- ARKIVON KUJTIMET, MUNDËSON TË FOLURIN TË
MENDUARIN;
 KORTEKSI- PJESA SIPËRFAQËSORE E TRURIT E CILA LUAN ROL TË
RËNDËSISHËM NË IMAGJINATËN TONË( GJËRA TË CILAT NUK KANË NDODHUR),
NË KUJTESËN TONË ( GJËRA TË CILAT KANË NDODHUR MË PARE), PËR TË
BËRË PLANE APO PROJEKTE.
 SNP- SISTEMI NERVOR PERIFERIK

• PËRBËHET NGA NJË RRJET SHUMË I

FUQISHËM NERVASH TË CILAT LIDHIN SNQ ME
GJITHË TRUPIN TONË.
• ËSHTË SISTEM AUTONOM, AUTOMATIK (AI E DI
VETË SE ÇBËN PA PASUR NEVOJË PËR
KONTROLLIN TONË).
• ZBATON URDHËRAT E SNQ-SË, DËRGON
MESAZHE NË MUSKUJ DHE ENËT E GJAKUT
• ËSHTË NË KONTROLLIN TONË TË PLOTË DHE
NA NDIHMON TË ORIENTOHEMI NË MJEDIS
 SNP PËRBËHET NGA 2 SISTEME

SISTEMI NERVOR
SISTEMI NERVOR SIMPATIK PARASIMPATIK
• ZBATON URDHËRAT QË MERR NGA SNQ • REALIZON TË KUNDËRTËN E
• DËRGON MESAZHE NË MUSKUJT TONË, SISTEMIT NERVOR SIMPATIK
ENËT E GJAKUT DHE TË GJITHA SISTEMET
• PUNON PËR TË VENDOSUR
E BRENDSHME ( ZEMRA RREH MË FORT,
ORGANIZMIN TONË NË GJENDJEN E
SHPESHTOJMË FRYMËMARRJEN ETJ.)
MËPARSHME
• NA PËRGATIT PËR TË PËRBALLUAR NJË
SITUATË EMERGJENCE • NA QETËSON
PSE DISA NJERËZ TË CILËT KANË PËSUAR
HEMORAGJI CEREBRALE NUK FLASIN
DOT NDËRKOHË QË TË TJERË PO?
ARGUMENTONI PËRGJIGJEN TUAJ
FALEMINDERIT!