Họ và Tên: Nguyễn Thị Hoài Trang

Lớp: 11Tin

LUYỆN ĐỀ 11, NGÀY 9/4/2023 Tuần 2 cho 11 Tin

PHẦN 1. ĐỌC – HIỂU:

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
Nếu như không có cách nào để thay đổi thế giới bên ngoài, hãy thay đổi chính mình, bởi vì đó là
điều có thể thay đổi được. Khi bạn tập trung sự chú ý để hoàn thiện bản thân, cuộc sống của bạn cũng sẽ
trở nên tốt đẹp. Chấp nhận những điều bạn không thể thay đổi, thay đổi những điều bạn có thể thay đổi
được, và nhìn nhận được sự khác biệt giữa hai điều này, đó là bài học mà chúng ta cần phải theo đuổi
suốt cuộc đời.
Ngoài việc thay đổi hành vi của chính mình, bạn có thể thay đổi được thái độ nhìn nhận của bản thân. Khó
khăn trắc trở có nhiều tới đâu cũng phải chịu thua trước thái độ và phản ứng của bạn trước chúng. Thái
độ tiêu cực khi nhìn nhận một sự việc thường sẽ làm tổn thương lòng tự tin, mài mòn ý chí phấn đấu của
con người. Cũng giống như khi nhìn một nửa ly nước, có người nói “chỉ còn nửa ly nước", cũng có người
nói “vẫn còn nửa ly nước". Thái độ khác nhau sẽ tạo ra những cuộc đời khác nhau, bạn có thể thay đổi
thế giới của chính mình thông qua việc thay đổi cách nhìn và thái độ của bản thân.
( Trích Sống chậm lại rồi mọi chuyễn sẽ ổn thôi, Alpha book biên soạn, NXB Lao động xã hội,2014, tr 13)

1.Xác định phương thức biểu đạt chính trong văn bản trên? (0,5 điểm)
PTBĐ chính: nghị luận

2. Nêu hiệu quả nghệ thuật của từ “chỉ” và từ “vẫn” trong câu văn: Cũng giống như khi nhìn một nửa ly
nước, có người nói “chỉ còn nửa ly nước", cũng có người nói “vẫn còn nửa ly nước"? (1,0 điểm)
Hiệu quả nghệ thuật: nhấn mạnh và thể hiện 2 thái độ, 2 cái nhìn của con người trong cùng một hiện
tượng:
- Từ “chỉ” trong “chỉ còn nửa ly nước” gợi cái nhìn bi quan, tiêu cực
- Từ “vẫn” trong “vẫn còn nửa ly nước” thể hiện cái nhìn lạc quan, tích cực

3. Anh/ chị hiểu như thế nào câu nói trích trong văn bản: Chấp nhận những điều bạn không thể thay đổi,
thay đổi những điều bạn có thể thay đổi được? (0,75 điểm)
Em hiểu: Câu nói "Chấp nhận những điều bạn không thể thay đổi, thay đổi những điều bạn có thể
thay đổi được" chính là câu nói thể hiện quan điểm sống mà mỗi con người đều cần khắc ghi trong cuộc
sống. Có những hoàn cảnh sống và những thứ đến với con người mà chúng ta không thể thay đổi được
thì chúng ta học cách chấp nhận nó. Tuy nhiên, việc chúng ta phản ứng với mọi việc trong cuộc sống lại
là thứ mà ta có thể thay đổi ở trong tâm của chúng ta. Đó chính là thái độ mạnh mẽ để thích ứng với
hoàn cảnh tốt hơn và không ngừng ý chí, nỗ lực hơn nữa để gặt hái những thành công.

4. Thông điệp mà Anh/ chị tâm đắc nhất qua văn bản là gì? Nêu rõ lí do tại sao chọn thông điệp đó.(0,75
điểm)
Thông điệp mà em tâm đắc nhất trong bài văn đó là: "Khó khăn trắc trở có nhiều tới đâu cũng phải
chịu thua trước thái độ và phản ứng của bạn trước chúng". Trong cuộc sống, con người phải học cách
chấp nhận và đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống. Những khó khăn sẽ chẳng thể ngăn bước
con người chúng ta đi nếu như ta có can đảm bước để đạt được phiên bản tốt hơn của bản thân bởi vì
những thái độ đối mặt khác nhau dẫn tới những cuộc đời khác nhau.
Phần 2. Tự luận:
Câu 1:
Bài Làm
Thời gian vẫn đi qua bốn mùa luôn luân và chuyển. Nhưng những giá trị chân chính vẫn luôn
tồn tại giữa cuộc sống muôn màu, muốn vẻ này. Khi nhắc đến những giá trị tốt đẹp đó, chúng ta
không thể không nhắc đến ý nghĩa của việc thay đổi chính mình. Như chúng ta đã biết, thay đổi là
thay cái này bằng cái khác hay là sự đổi khác, trở nên khác trước. Thay đổi chính mình là làm cho
bản thân mình khác đi, loại bỏ cái xưa cũ, lạc hậu đểm tìm đến cái mới mẻ tiến bộ từ nhận thức,
tình cảm đến hành động. Cuộc sống là sự trôi chảy của thời gian, luôn thay đổi từng ngày, thậm
chí từng giờ từng phút. Do đó ta cần phải thay đổi bản thân mình để có thể thích nghi với những
phương pháp mới, cách làm việc mới hiện đại và tiến bộ, đáp ứng nhu cầu của công việc, của xã
hội. Chính vì điều ấy, con người cần thay đổi chính mình. Bởi lẽ cuộc đời mỗi người luôn đối diện
nhiều thứ thách, khó khăn, có thành công nhưng cũng không ít lần thất bại, có hạnh phúc và bất
hạnh, có niềm vui và nỗi buồn đau. Rất nhiều người trong chúng ta định nghĩa hạnh phúc là khi đạt
được mục tiêu. Tuy nhiên, bên cạnh những mục tiêu còn có nhiều yếu tố quyết định hạnh phúc của
mỗi người, chẳng hạn như thói quen và suy nghĩ. Nếu bạn là một người bi quan, dù có đạt được
bao nhiêu mục tiêu lớn đi chăng nữa, bạn vẫn không cảm thấy hạnh phúc. Do vậy, việc đầu tiên
cần làm là thay đổi chính bản thân bạn trước. Nhờ có thay đổi bản thân mà con người luôn biết tìm
tòi, học hỏi, sáng tạo. Nhờ đó, cuộc sống vật chất và tinh thần sẽ được cải thiện, góp phần thúc đẩy
sự tiến bộ xã hội. Người biết thay đổi bản thân luôn đạt thành công nhờ trải qua thử thách, được
trải nghiệm, rèn luyện ý chí, nghị lực, có niềm tin vào chính mình. Tuy nhiên, trong xã hội vẫn còn
có nhiều người chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc thay đổi bản thân, vẫn còn hoài niệm
về những cái đã cũ, những điều đã qua. Lại có những người thay đổi bản thân chưa đúng cách nên
vẫn không đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Một vòng đời của con người là hoàn toàn giống nhau,
tuy nhiên có được thành tựu riêng cho bản thân mình hay trở thành kẻ thất bại là do chính ta lựa
chọn. Tổng thống Mỹ Alincol từng nói: “Điều tôi muốn biết trước tiên không phải là bạn đã thất
bại ra sao mà bạn đã chấp nhận nó thế nào”. Cuộc sống sẽ có những thăm trầm, học cách đối diện
mới khiến ta thay đổi. Hãy giống như cây xương rồng trên sa mạc, dù điều kiện có khắc nghiệt vẫn
chấp nhận và vươn lên, đảm sâu rễ xuống để hút những nguồn dinh dưỡng tốt nhất.

CÂU 2: VẺ ĐẸP CỔ ĐIỂN VÀ HIỆN ĐẠI TRONG BÀI THƠ CHIỀU TỐI – HỒ CHÍ MINH

Bài Làm

“Thơ là người thư kí chân thành của trái tim” (Duybrelay). Rung lên từ tâm hồn
người nghệ sĩ, thơ tựa như một bản hòa ca với những giai điệu trầm bổng khác nhau. Giữa
những cung bậc rộn ràng của phong trào “thơ mới”, ta bắt gặp hồn thơ phong phú, sáng tạo
và đầy bí ẩn, một vẻ đẹp cổ điển và hiện đại hướng về cuộc đời trần thế của Hồ Chí Minh
với thi phẩm “Chiều tối” - một trong những sáng tác nổi tiếng của Bác đã cất lên tiếng nói
trăn trở của mối tình thầm kín, là lời yêu thương với thiên nhiên, cuộc sống, sự lạc quan và
tấm lòng nhân hậu của Bác.

Hồ Chí Minh được biết đến không chỉ với cương vị là một nhà lãnh đạo anh minh, tài
ba, mà còn là một nhà thơ. Di sản thơ ca mà bác để lại có vị trí và ý nghĩa lớn đối với nền
văn học nước nhà. Trong đó “Nhật kí trong tù” là tp có giá trị nhất, được Người sáng tác
khi bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ. Đặc biệt, thi phẩm Chiều tối nằm
trong những tp được đánh giá cao về mặt nghệ thuật trong quyển “Nhật kí trong tù”. Tác
phẩm là bài ca về tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống, sự lạc quan và tấm lòng nhân
hậu của Bác. Bài thơ cũng thể hiện vẻ đẹp phong cách nghệ thuật thơ HCM mà nổi bật là sự
kết hợp giữa vẻ đẹp cổ điển và hiện đại.

Xuyên suốt bài thơ, ta bắt gặp vẻ đẹp cổ điển là quan điểm văn chương mang tính
điển hình, được phôi thai từ văn học trung đại và trở thành mực thước để hướng các tp theo
một công thức sẵn có cho nên đò hỏi tính chuẩn mực trong các sáng tác văn chương. Còn
nét hiện đạ đại dùng để chỉ những sáng tạo, mới mẻ, những cách tân nghệ thuật được thể
hiện trong một tp cụ thể. Hai tiêu chí trên có sự mâu thuẫn, đối lập. Song ở “Chiều tối” , hai
đặc điểm này lại kết hợp hài hòa, làm nên vẻ đẹp của tác phẩm.

Ở bài Chiều tối, mỗi hình ảnh thơ luôn có sự vận động trong sự kết hợp nhuần
nhuyễn giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại. Tuy mang dáng dấp của những hình ảnh
trong thơ cổ nhưng ý thơ, cảm hứng thơ và nhân vật trữ tình lại hoàn toàn hướng về ánh
sáng, hướng tới thiên nhiên, cuộc sống và con người:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ

Cô vân mạn mạn độ thiên không”

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ

Chòm mây trôi nhẽ giữa tầng không)

Chất cổ điển thể hiện ở nội dung trữ tình cuả bài thơ thuộc về một trong những đề tài khá
quen thuộc trong thơ ca cổ phương Đông đó là: hoàng hôn và nỗi niềm cô đơn. Còn nét vẽ
hiện đại được viết lên từ sự chuyển dịch không gian vũ trụ mang tính chất vĩnh viễn, vĩnh
hằng đậm màu sắc ước lệ ở hai câu thơ đầu sang không gian đời thường, mang tính chất
sinh hoạt vừa cụ thể vừa sống động ở hai câu thơ sau, điều mà trong thao tác tư duy thơ, các
nhà thơ trung đại ít khi thể hiện.

Trong thơ xưa, hình ảnh cánh chim, đám mây cô đơn và bầu trời thường đi liền với
nhau như những biểu tượng ước lệ và thường ẩn dụ tâm trạng cô đơn, nhỏ bé của nhân vật
trữ tình. Vẽ lên nền trời chiều đang chuyển động, hình ảnh cánh chim bay về rừng tìm chốn
ngủ là bút pháp quen thuộc của thơ xưa. Trong thơ cổ, khi viết về buổi chiều, các tác giả
thường điểm xuyết bằng hình ảnh cánh chim để gợi nỗi buồn hiu quạnh, lấy không gian để
gợi tả thời gian. Ta từng gặp cánh chim trong ca dao xưa: “chim bay về núi tối rồi”; cánh
chim bay mỏi trong thơ Bà Huyện Thanh Quan: “Ngà mai gió cuốn chim bay mỏi”; hay
cánh chim thoi thóp trong Truyện Kiều của Nguyễn Du: “Chim hôm thoi thót về rừng”. Và
một lần nữa cánh chim mỏi xuất hiện trong thơ HCM mang nhiều giá trị biểu đạt sâu sắc.
Đó chính là nỗi niềm cô đơn, mệt mỏi, gian khổ của Bác trong những tháng ngày chuyển
lao triền miên.

Tuy sử dụng bút pháp ước lệ của thơ cổ, nhưng hai câu đầu bài thơ Chiều tối vẫn nói
đúng hoàn cảnh riêng của Bác. Người đọc có thể hình dung cảnh người tù bị áp giải quan
sát cảnh vật, ngẩng mặt lên trời nhận ra hình ảnh cánh chim bay mỏi mệt và chòm mây trôi
ngang qua bầu trời. Cảnh phảng phất một nỗi buồn hiu quạnh thể hiện rõ qua hình ảnh đám
mây ở nguyên tác: “cô vân mạn mạn độ thiên không” (một chòm mây đơn lẻ chậm chạp
trôi ngang qua bầu trời).

Nét vẽ hiện đại còn được thể hiện qua tâm trạng của người tù: cảm nhận về bức tranh
chiều tối: Cánh chim mỏi mệt sau một ngày bay đi kiếm ăn, nó ý thức về rừng tìm nơi ngủ
cũng như người tù mỏi mệt sau một ngày lê bước trên đường xa cần chỗ nghỉ chân. Chòm
mây cô đơn như tâm trạng của con người nơi đất khách đang nhớ về quê hương. Vẻ đẹp
tâm hồn Bác ở hai câu thơ đầu trước hết là ở lòng yêu thiên nhiên, trong bất kì hoàn cảnh
nào, Người cũng tìm đến thiên nhiên trong sự hòa hợp. Trong hai câu đầu, cảnh và tâm
trạng của nhân vật trữ tình đều phảng phất buồn. Nỗi buồn ấy có thể lí giải. Có lẽ Người
buồn vì đang xa tổ quốc, nhớ tới đồng bào, đồng chí, nhớ tới nhiệm vụ của mình với tổ
quốc chưa hoàn thành. Tâm hồn Bác mang vẻ đẹp của một tấm lòng luôn gắn bó với cuộc
đời, với dân tộc.
 Với hình ảnh cánh chim và chòm mây trong thơ Bác gợi ta nhớ đến thơ Lý Bạch đời
Đường:

“Chúng điểu cao phi tận

Cô vân độc khứ nhàn”

(Chim bầy vút bay hết

Mây lẻ đi một mình)

Cánh chim trong thơ Đường của Lý Bạch bay vút vào không gian, như tan biến vào cõi
vĩnh hằng. Cánh chim trong thơ Bác không bị hút vào không gian chiều tối mà nó chỉ
chuyển từ trạng thái bay sang nghỉ để rồi lại tiếp tục cái vòng tuần hoàn của sự sống.

Một con người luôn hướng tới cuộc sống thì không chỉ cảm nhận cảnh núi rừng hiu
quạnh mà còn nhận ra nơi xóm núi vẻ đẹp của cuộc sống con người. Chính vì vậy, hai câu
thơ sau có sự chuyển hướng bất ngờ mà vẫn tự nhiên:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc

Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

(Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết lò than đã rực hồng)

Cảnh trong thơ Bác là hình ảnh con người giữa núi rừng bao la, tạo ra cảm giác hiu quạnh,
thưa thớt, thiếu vắng sự sống. Đây là nét vẽ quen thuộc trong thơ xưa, cảnh chiều tối có
thấp thoáng bong người, cô đơn, lẻ bóng:

“Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà”.

( Bà Huyện Thanh Quan )

Trong thơ Bác, hình ảnh con người xuất hiện trong bức tranh chiều tối, nhưng không phải
là con người cô đơn trước không gian rợn ngợp. Tâm điểm của bức tranh cuộc sống trong
hai dòng thơ cuối là hình ảnh sơn thôn thiếu nữ - người lao động trong công việc hằng ngày
xay ngô để chuẩn bị cho bữa cơm gia đình vất vả mà ấm cúng. Hình ảnh ấy đã mang đến
cho bức tranh cuộc sống buổi chiều tối một vẻ đẹp khỏe khoắn lạc quan. Đặc biệt, “lò than
rực hồng” đã trở thành trung tâm, tâm điểm của bức tranh, làm cho bức tranh cuộc sống
không còn u tịch, tĩnh lặng như những bức họa về cuộc sống trong thơ cổ. Chữ “hồng” đã
trở thành nhãn tự của bài thơ. Một chữ hồng mà đem đến ánh sang, hơi ấm, niềm vui để xua
tan bóng đêm, không khí lạnh và nỗi buồn hiu quạnh.

Bút pháp hiện đại trong thơ Bác ở hai câu cuối còn có một nét đặc sắc rất đáng lưu ý.
Trong nguyên văn chữ Hán, Bác không dùng từ nào để nói về tối nhưng vẫn gợi lên được
thời gian chuyển từ chiều đến tối một cách tự nhiên. Tác giả đã dùng ánh sáng để gợi tả
bóng tối. Lò than rực hồng từ trước nhưng khi trời còn sáng nhìn chưa rõ, khi bóng đêm
buông xuống thì ánh lửa lò than bỗng rực lửa. Biện pháp điệp ngữ vòng “ma bao túc – bao
túc ma hoàn” tạo nên kết cấu vòng tròn giữa hai câu thơ, gợi lên sự cảm nhận về vòng quay
đều đều của chiếc cối xay ngô và từ vòng quay của đời sống lao động ấy gợi lên sự luân
chuyển của thời gian từ chiều vào tối.

Nét vẽ hiện đại của tác phẩm còn thể hiện qua tình cảm của nhân vật vật trữ tình
trước bức tranh thiên nhiên và bức tranh cuộc sống. Trước cuộc sống con người nơi xóm
núi, nhà thơ dạt dào cảm xúc. Cảm xúc ấy nói lên được vẻ đẹp tâm hồn Người. Vẫn là vẻ
đẹp của tấm lòng yêu đời nhưng ở hai câu thơ sau thật cảm động: tấm lòng nhân hậu, lạc
quan của Bác. Người đã quên đi cảnh ngộ của bản thân để hòa mình vào niềm vui của
người lao động nơi thôn dã, trên quê lạ, xứ người.

Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa bút pháp cổ điển và hiện đại đã mang đến cho thi
phẩm Chiều tối một vẻ đẹp vừa truyền thống vừa hiện đại. Đây chính là một trong những
yếu tố làm nên vẻ đẹp nghệ thuật thơ chữ Hán HCM. Tuy ở hoàn cảnh gian khổ tù đày
nhưng Người luôn hướng về thiên nhiên và cuộc sống con người với sự đồng cảm, đồng
điệu và quên đi hoàn cảnh riêng của mình. Đó chính là tinh thần thép vượt lên trên hoàn
cảnh tù đày của bậc Đại nhân – Đại trí – Đại dũng – Hồ Chí Minh.