8103 VAKA KONTROL ARAŞTIRMALARI Hocanın ekledikleri yazıldı. Tüm slaytları okudu.

Etkenle karşılaşmaya araştırmacı

karar vermiyorsa gözlemsel
diyeceğimiz araştırmada hipotez testi
varsa bu bir analitik araştırmadır. Bu
analitik çalışmanın yönüne göre
sonuçtan etkene doğru inceliyorsak
vaka kontrol çalışmasıdır diyoruz.

Araştırmalarda halihazırda sonucun

çıktığı bir vaka grubunu oluşturarak
başlanır; örneğin AC kanserli hastalar.
Bunlara özellikçe benzeyen (cinsiyet,
yaş vd. Dağılımı benzer) bir kontrol
grubu oluşturulur ve bunların etkenle
karşılaşma durumları incelenir.
İncelenen gruba göre nadir
hastalıklarda vaka sayısı azsa ve ilişkiyi
gösteremiyorsak o halde eşleştirme bir
vakaya bir kontrol yerine bir vakaya iki
kontrol; bir vakaya üç kontol vs şeklinde
yapılabilir. Dörtten fazlası için emeğe
değmez, bire dört şeklinde yapılan
arştırmayla benzer sonuçlar veriyor.

Bu araştırmada AC Ca üzerine sigara

içmenin etkisini araştırdığımız için
eşleştiremye sigara içme durumunu koymamakta, diğer olası karıştırıcı olabilecek faktörleri eşleştirme kriteri olarak
koymakta fayda var.

AC Ca olan vaka ve olmayan kontrol grubunda sigara içme durumlarını karşılaştırıyoruz.

 Bulgularımızı dört gözlü tabloya yerleştiriyoruz.
Vaka - kontrol çalışmalarında elde edeceğimiz olan
ölçüt odds ratio, tahmini rölatif risk.
Sonuçtan etkenle karşılaşmaya doğru çalıştığımız için
 Vaka grubundaki tahmini riski, yani
vakalardaki odds’u; etkenle karşılaşanları (A) etkenle
karşılaşmayanlara (C) bölerek (A/C) hesaplıyorum.
 Kontrol grubundaki tahmin riski (odds) yine
B/D şeklinde hesaplıyorum.
Vaka grubunun odds’unu kontrol grubunun odds’una
bölerek odds ratio yani tahmini rölatif riski
buluyorum. Odds ratio tabloda içler dışlar çarpımıyla
da elde edebiliriz.

Vaka kontrol araştırmalarında vakaların seçimi çok

önemli. Kontrollerin seçiminde sağlamdan kasıt;
incelenen hastalığı taşımamaktır, hiçbir hastalığı olmayan
kişiler değil, vaka grubundaki hastalık halinde olmayan
kişiler kastedilmektedir. (örnekte AC Ca idi)
Ancak tabii ki öncül diyebileceğimiz (ör.KOAH) aynı organı
(ör. AC) tutan bir hastalığı olmayan kişiler kontrollerde
seçilirse sonuç daha sağlıklı olacaktır.

Latent dönemi uzun hastalıklara örnek: Ca.

md.3e ekleme: çünkü latent dönemi uzun hastalıklarda
eğer kohort gibi etkenden sonuca doğru çalışacağımız bir
araştırma planlayacak olursak katılımcıları on yıllarca izlememiz gerekir. Ya da nadir görülen (ör. milyonda 1) bir
hastalığı inceliyorsak vakanın ortaya çıkabilmesi için milyonlarca kişiyi izlememiz gerekir. Vaka kontrol araştırmaları
özellikle bu iki grupta daha tercih edilen tasarım. Son md. ek; yani nedensellik kriterlerinden tutarlılığa ulaşılabiliyor.
 Sonuçlar evrene genellenilemiyor ama bir neden
sonuç ilişkisi ortaya konulabiliyor.

Sonuç veren vakalarla çalışmaya başladığımız

sonuçtan etkene gittiğimiz için zamana uygunluk
kriterinden bahsedebilmek zor.

Önemli risk hesapları yapılamadığı için tahmini

rölatif risk diyoruz.

Ve bazı bias türlerina açık, en başta da hafıza

faktörü gelir. Örneğin vaka grubundaki hastalar
hangi etkenlerle karşılaştım da başıma bu geldi diye sorgulama konusunda kontrol grubuna göre daha çok çabalar bu
da kontrol grubuyla aralrında sistematik bir hata oluşturur.
Seçime bağlı bias vaka grubunun kontrol grubunun nasıl seçildiği ile ilgili.
Yanlış adlandırma aslında vaka olmayan vakalar, aslında vaka olabilecek kontroller.
Survival; eğer çok önceden tanı almış kişiler alınıyor, yeni vakalarla çalışılmıyorsa; araştırmaya hastalıktan sağ kaldığı
için katılabilen kişiler, sağ kalamadığı için çalışmaya dahil olmamış vakalara göre farklı özellikler taşıyor olabilir.
kayıtların kötülüğü ve tüm biasler sistematik hatalara sebep olabilir.
ilk madde okundu. Bu durumda bu odds ratioyu nasıl
yorumlamak gerekir?
Hastane tabanlı klasik çalışmalarda odds ratio hesaplar
ve yorumlarken önemli bir risk hesabı yapamadığımızı,
sadece tahmini bir risk hesabı verdiğimizi hatırlayarak;
sonuçtan etkene çalıştığımızı gözönünde bulundurarak:
ikinci maddeyi okudu; ...şeklinde yorumlayabiliriz.
Bulduğumuz odds ratio; vakalarda kontrolle
karşılaştırıldığında etkenle karşılaşma oranı kaç kat daha
yüksek bunu söyler.

ikinci örneği okudu; bu 8 kadın vajinal kanserin nadir hele

de bu yaş grubunda çok nadir olması nedeniyle dikkat
çekmiş. Ve bir vaka kontrol çalışması planlanmış,
aşağıdakiler bulunmuş:

Ortak özellik bulunmuş, sekiz vakadan yedisinin annesinin DES: dietilstilbestrol kullandığı ama kontrollerde bu
kullanımın hiç bulunmadığı ortaya çıkarılmış ve bu yaşta nedir görülen vajinal kanserle annelerinin DES kullanımı
ilişkisi ortaya konmuş. İKİ ÇIKMIŞ SORU DA D