HéI §ång KHOA HäC

H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII – VUNA - Noth 2022

CHñ TÞCH HéI §åNG

PGS.TS. Lê Đình Khánh
PGS.TS. Tr n Văn Hinh

ñY VI£N HéI §åNG

PGS.TS. Tr n Đ c
PGS.TS. Hà Phan H i An
PGS.TS. Vũ Nguy n Kh i Ca
PGS.TS. Đ Tr ng Thành
PGS.TS. Hoàng Long
PGS.TS. Đinh Th Kim Dung
PGS.TS. Đ Gia Tuy n
PGS.TS. Vũ Sơn
PGS.TS. Bùi Văn M nh
PGS.TS. Lê Vi t Th ng
PGS.TS. Đ ng Th Vi t Hà
PGS.TS. Nguy n Quang
PGS.TS. Đ Đào Vũ
PGS.TS. Tr ơng Thanh Tùng
TS. Nguy n Th Thu H ơng
TS. D ơng Văn Trung
TS. Nguy n H u Dũng
TS. Nguy n Hoài B c
TS. Nguy n Thu H ơng

th ký HéI §åNG
TS. Đ Ng c Th
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ TÁN S I THẬN QUA DA BẰNG Đ
ĐIỀU TR S I SAN HÔ TẠI BỆNH VIỆN QUÂN Y 103
Nguyễn Nhật An1, Lê Ánh Nguyệt1, Cao Quyết Thắng1, Trần Văn Hinh1
TÓM TẮT 1
Đặt vấn đề: Đánh giá k t quả tán s i qua da
b ng đư ng hầm nh dư i hư ng d n siêu âm
trong đi u tr s i th n san hô tại B nh vi n Quân
Y 103.
Đối tượng và phương pháp: bao g m 168
b nh nhân đư c tán s i qua da b ng đư ng hầm
nh dư i hư ng d n c a siêu âm trong đi u tr
s i th n tại B nh vi n Quân y 103 t 10/2020
đ n 4/2022. Các b nh nhân đư c ph u thu t tán
s i th n qua da b ng đư ng hầm nh dư i hư ng
d n siêu âm, ti n hành theo dõi, thu th p và x lý
các s li u b ng phần m m SPSS 20.0.
Kết quả: Kích thư c s i trung bình 3,15 ±
0,81 cm. T l sạch s i sau tán lần 1 đạt 71,4%.
Ch c dò ch y u đài dư i là 73 TH (65,2%).
Th i gian m trung bình 951 ± 19,58 phút. T l
tai bi n, bi n ch ng: chảy máu n ng phải truy n
máu: 10,1%; nhi m khu n: 10,7%.
Kết luận: S d ng siêu âm trong tán s i th n
qua da b ng đư ng hầm nh là phương pháp ưu
vi t, tính hi u quả và an toàn cao.
T khóa: tán s i th n qua da, s i san hô.
SUMMARY
EVALUATING THE RESULTS OF
MINI- PERCUTANEOUS
1
Bộ môn-Khoa Phẫu thuật Tiết niệu, Bệnh viện
QY 103
Liên h tác giả: Nguy n Nh t An.
ĐT: 094 5258555.
Email: nguyennhatan1990@gmail.com
Ngày nh n bài: 4/8/2022
Ngày phản bi n: 5/8/2022
Ngày duy t đăng: 6/9/2022
- 2022
NG HẦM NH
NEPHROLITHOTOMY TREATMENT
STAGHORN CALCULI AT THE 103
MILITARY HOSPITAL
Objective: To evaluate the results of mini-
percutaneous nephrolithotomy(mini-PCNL)
under total ultrasound guidance at the 103
Military Hospital.
Subjects and methods: included 168 patients
underwent mini-PCNL under total ultrasound
guidance for the treatment of renal calculi in the
103 Military Hospital from October 2020 to
April 2022. They’s treated with mini-PCNL
under total ultrasound guidance. Assessing and
collecting characteristics. The collected data is
processed on the system statistics SPSS 16.0
software program.
Results: Medium stone size was 3.15 ± 0.81
cm. The stone free rate after the first operating:
71.4%. Puncture into lower pole 73 cases
(65.2%). The average operative time 95 ± 19.58
minutes. Complications: bleeding with
transfusion 10.1%; infection 10.7%.
Conclusion: By using ultrasound guidance,
mini-PCNL is the safety, efficacy methods.
Keywords: mini-PCNL,staghorn calculi.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
S i ti t ni u là m t b nh lý hay g p và t
lê tái phát cao, v i t l m c b nh chi m 1 –
5% c ng đ ng dân cư Châu Á [7]. Vi t Nam
là nư c n m trong vùng có t l m c b nh
cao, ngư i b nh thư ng đ n khám mu n khi
s i đã to, gây nhi u bi n ch ng nghiêm tr ng
như nhi m khu n ni u, suy th n. [3]
3
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
S i san hô: ít gây t c cấp tính đư ng d n
ni u, hay g p loại s i san h có th t hình
chùy theo đài th n, kèm nhi u viên nh . S i
san hô g m 2 loại: s i san hô (th c th ) là
loại đúc khuôn toàn b theo h th ng đài b
th n và s i bán san h là loại ch đúc khuôn
m t phần theo h th ng đài b th n ho c gi a
chúng có kh p.
Trư c nh ng năm 80 c a th k XX, đi u
tr s i th n ch y u là m m . Trong nh ng
năm tr lại đây, nh s cải ti n c a các th
h ng n i soi và s phát tri n c a các dạng
năng lư ng tán s i, mà các phương pháp đi u
tr s i ti t ni u ít xâm lấn lần lư t ra đ i [4].
Trong đó, k thu t tán s i th n qua da
(PCNL – percutaneous nephrolithotomy)
đư c phát tri n đ đi u tr các trư ng h p s i
th n l n, ph c tạp thay cho m m [2]. Theo
khuy n cáo c a Hi p h i Ti t ni u Châu Âu
(2019), tán s i th n qua da là l a ch n đi u
tr đầu tiên đ i v i các trư ng h p s i kích
thư c trên 2cm [8], th m chí cả v i s i san
hô [9]. Đư c ng d ng khá r ng rãi tại các
trung tâm ni u khoa trên cả nư c, tuy nhiên
ph u thu t n i soi tán s i th n qua da đ i v i
các trư ng h p s i san hô v n là m t thách
th c đ i v i các ph u thu t viên.
Trong nghiên c u này, chúng tôi ti n hành
nghiên c u này nh m đánh giá k t quả tán
s i th n qua da v i đư ng hầm nh dư i
hư ng d n siêu âm đ đi u tr s i th n san hô
tại B nh vi n Quân y 103, góp phần vào vi c
phát tri n ng d ng k thu t cao trong đi u
tr s i ti t ni u nói chung và phương pháp
mini - PCNL nói riêng.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Bao g m 168 b nh nhân đư c ch n đoán
s i th n san hô , đư c tán s i qua da đư ng
hầm nh dư i hư ng d n siêu âm tại B nh
4
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
vi n Quân y 103 t tháng 10 năm 2020 đ n
tháng 04 năm 2022. Ch n đoán d a vào k t
quả X-quang và CLVT trư c m .
* Tiêu chu n l a ch n
- B nh nhân t 18 tu i tr lên.
- B nh nhân có s i th n đơn thuần 1 bên
ho c 2 bên, không k t h p s i tại các v trí
khác c a đư ng ni u (bàng quang, ni u
quản). S i th n 1 ho c nhi u viên, là loại đúc
khuôn toàn b theo h th ng đài b th n hay
ch đúc khuôn m t phần theo h th ng đài b
th n ho c gi a chúng có kh p xác đ nh trên
phim ch p c t l p vi tính h ti t ni u.
* Tiêu chu n lo i tr
- B nh nhân không đ tiêu chu n theo
thi t k nghiên c u.
- Thi u h sơ b nh án.
- B nh nhân không đ ng ý tham gia
nghiên c u.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên c u mô tả, k t h p h i c u và ti n
c u, không đ i ch ng trên nhóm b nh nhân
s i th n san hô và đư c ch đ nh ph u thu t
n i soi tán s i qua da đư ng hầm nh .
Các ch tiêu nghiên c u bao g m:
- Gi i tính, tu i c a b nh nhân
- Kích thư c, s lư ng s i đánh giá trên
phim ch p Xquang và c t l p vi tính
- Đ giãn c a th n bên có s i đánh giá
trên hình ảnh siêu âm
- V trí ch c dò vào đài th n, th i gian
ph u thu t.
- Các tai bi n, bi n ch ng trong và sau
ph u thu t
- T l sạch s i ngay khi ra vi n và sau 1
tháng
2.3. Quy trình thực hiện
Chuẩn bị dụng cụ
+ Dàn máy n i soi ti t ni u: Màn hình,
camera, ngu n sáng.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
+ Máy siêu âm v i đầu dò SIEMENS
CA431.
+ ng kính n i soi ni u quản bán c ng 8 /
9,5Fr.
+ ng kính n i soi th n bán c ng 9,5Fr.
+ 01 B d ng c nong đư ng hầm qua da
b ng nh a bán c ng 8- 18Fr và Amplatz
18Fr.
+ 02 dây d n đư ng (Guide wire) PTFE,
v n 0,035 đầu th ng và đầu cong.
+ 01 ng thông (Catheter) ni u quản.
+ 01 Opsite dùng cho tán s i qua da.
Tiến hành
B nh nhân đư c ti n hành tán s i th n qua
da b ng đư ng hầm nh tại phòng m , đư c
gây mê n i khí quản và trải qua 4 thì:
- Thì 1: Soi bàng quang đ t catheter ni u
quản ngư c dòng
BN n m ng a tư th sản khoa. Đưa máy
soi ni u quản vào bàng quang, đ t dây d n
đư ng lên ni u quản bên th n cần can thi p.
Theo dây d n đư ng, đưa ng thông ni u
quản s 7Fr lên đ n b th n. N i catheter v i
h th ng bơm nư c vào th n. Rút ng soi, c
đ nh ng thông ni u quản vào thông Foley
d n lưu bàng quang đ t qua ni u đạo.
- Thì 2: Ch c dò và nong, tạo đư ng hầm
vào th n
Chuy n b nh nhân sang tư th n m sấp,
đ n g i dư i b ng ngang v trí c a th n,
bàn m đ gấp khoảng 30o, 2 tay dạng,
cánh tay và vai th ng hàng. Gấp đùi xu ng
10o – 15o đ mông không b nhô lên cản tr
thao tác khi soi th n. Siêu âm xác đ nh đài
cần ch c. V trí này n m trên đư ng nách
sau, sao cho khoảng cách t đi m này t i
đ nh đài th n là ng n nhất, hư ng trùng v i
đài th n đ nh ch c, tạo v i m t ph ng lưng
khoảng 40o – 45o.
- 2022
Rạch da, cân thành b ng vùng sư n th t
lưng khoảng 10mm v trí ch c vào th n.
Ti n hành ch c vào đài th n dư i hư ng d n
siêu âm. Khi kim vào đài th n giãn s có dấu
hi u kim chạm s i ho c rút nòng kim thấy
nư c ti u chảy ra.
Lu n dây d n đư ng qua kim vào đài b
th n. Ti n hành nong đư ng hầm b ng b
nong nh a t 8Fr t i 18Fr. Đ t Amplatz 18Fr
đ hoàn thành quá trình tạo đư ng hầm.
- Thì 3: Soi và tán s i
Dùng ng soi th n qua lòng ng Amplatz
soi vào đài b th n tìm s i. Tán v n s i b ng
Laser Holmium. Các mảnh s i đư c lấy ra
ngoài nh áp l c c a dòng nư c đư c bơm
vào. Sau khi tán và lấy s i, ki m tra xem còn
sót s i hay không b ng cách soi tr c ti p.
Ki m soát tình trạng sạch s i qua n i soi
tr c ti p ho c siêu âm (không dùng C-arm).
Th i gian tán s i không quá 90 phút. N u
còn s i s đ lại cho lần tán s i th n qua da
th 2.
- Thì 4: Đ t sonde JJ ni u quản và d n lưu
th n
K t thúc ph u thu t, đưa máy soi tìm ra b
th n, khúc n i, lu n dây d n đư ng xu ng
NQ và bàng quang. Rút ng thông ni u quản,
đ t thông JJ xuôi dòng theo dây đ n đư ng.
Đ t d n lưu th n ra da b ng sonde Foley
16Fr. Bơm bóng 1 – 3ml.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
3.1. Đặc điểm chung
T ng s trư ng h p: 168 ca
Tu i trung bình: 51,99 9,81 tu i, tu i
thấp nhất là 30, cao nhất là 75.
T l nam/ n : 2,61/1
5
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

3.2. Đặc điểm sỏi và thận bệnh lý

B ng 2.1: Kích th c s i
Kích thước sỏi Số lượng Tỷ lệ (%)
2,1 ≤ KT s i ≤ 2,5cm 66 39,3
2,6 ≤ KT s i ≤ 3cm 45 26,8
> 3cm 57 33,9
Tổng 168 100
Giá tr trung bình (cm) 3,15 ± 0,81
- Kích thư c s i theo chi u dài trung bình trên c t l p vi tính là 3,15 ± 0,81cm, trong đó
kích thư c l n nhất c a s i là 5,5cm và nh nhất là 2,1cm.
- Ch y u s i kích thư c 2,1 – 3 cm có 111/168 b nh nhân (chi m 66,1%).
B ng 2.2: S l ng s i
Số lượng sỏi Số lượng Tỷ lệ (%)
1 viên 54 32,1
2 viên 33 19,6
>2 viên 81 48,2
Tổng 168 100
Ch y u là nhóm BN có s i nhi u viên chi m t l l n nhất: 114/168 BN (67,9%).
B ng 2.3: c i m v trí hình thái s i th n
Vị trí hình thái sỏi Số bệnh nhân Tỷ lệ %
S3 (B th n + có nhánh 1 đài) 88 52,4
S4 (B th n + có nhánh 2 đài) 55 32,7
S5 (B th n + có nhánh 3 đài) 25 14,9
Tổng số 168 100,0
Nhóm b nh nhân s i S3+S4 chi m ch y u v i 143/168 BN (85%).
B ng 2.4: giãn c a ài b th n
Độ giãn thận Số bệnh nhân Tỷ lệ %
Không giãn 66 39,3
Đ I 67 39,9
Đ II 26 15,4
Đ III 9 5,4
Tổng 168 100
Ch y u th n giãn đ I và không giãn v i 133/168 BN chi m 79,1%; không có b nh nhân
nào giãn đài b th n đ IV.
3.3. Đặc điểm k thuật
B ng 3.1: V trí ch c dò ti p c n s i
Nhóm đài Sỏi S3 Sỏi S4 Sỏi S5 Tổng số
Đài trên 0 1 2 3(1,8%)
Đài gi a 9 35 12 56(33,3%)
Đài dư i 79 19 11 109(64,9%)
Tổng số 88 55 25 168 (100%)

6
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

L a ch n ch c dò đài th n, tạo đư ng hầm: Qua đài dư i th c hi n nhi u nhất 65,4%,

ch c đài trên thấp nhất 1,8% và vào đài gi a là 33,3%. T l ch c dò, tạo 1 đư ng hầm chi m
phần l n 128/168 BN (76,2%) và ch c dò tạo 2 đư ng hầm 34/168BN chi m 20,2% và
ch c dò tạo 3 đư ng hầm là 6/168 BN(0,06%)đ u do s i S5 ph c tạp có nhánh trong đài riêng
bi t.
B ng 3.2: Th i gian m và l ng n c r a
Chỉ tiêu Trung bình Cao nhất Thấp nhất
Th i gian m (phút) 95 ± 19,58 135 55
T ng lư ng nư c r a (lít) 19,23 ± 7,41 45 8
Th i gian ph u thu t trung bình là 95 ± 19,58 phút.
B ng 3.3: Các tai bi n trong ph u thu t
Tai biến Số bệnh nhân Tỉ lệ (%)
Không có tai bi n 151 93,7
Chảy máu n ng phải truy n máu 17 10,1
Th ng ph i – màng ph i 0 0
Th ng đại tràng 0 0
Th ng rách h th ng đài b th n n ng 0 0
T t Amplatz 0 0
Tổng 168 100
Trong s 168 b nh nhân đư c ph u thu t n i soi tán s i th n san hô qua da đư ng hầm
nh , có 17 b nh nhân có tai bi n chảy máu m c đ n ng trong ph u thu t phải truy n máu,
chi m 10,1%. Các tai bi n khác trong m không g p b nh nhân nào.
B ng 3.4: T l bi n ch ng s m sau ph u thu t
Loại biến chứng Số BN Tỉ lệ (%)
Không có bi n ch ng 145 86,3
S t 18 10,7
Nhi m khu n huy t 2 1,2
Rò nư c ti u 0 0
Sonde JJ chưa xu ng bàng quang 3 1,8
Tổng 168 100
Trong nghiên c u c a chúng tôi có 18/168 BN s t h u ph u chi m 10,7%; 3/168 BN
(1,8%) có sonde JJ chưa xu ng bàng quang. 2/168 BN(1,2%) có bi n ch ng nhi m khu n
huy t phải chuy n xu ng khu h i s c tích c c.

7
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Bi u 3.5: T l s ch s i sau m l n u
K t quả nghiên c u cho thấy, t l sạch s i sau m tán s i qua da ngay lần đầu là 65,4%
(110/168 BN). T l s i sót g m: 32/168 (19,1%) còn mảnh s i >4mm và 26/168 BN (15,5%)
còn mảnh s i < 4mm.
B ng 3.5: Can thi p b sung b nh nhân sót s i
Phương pháp can thiệp Số lượng (BN) Tỷ lệ (%)
Không can thi p (đi u tr n i khoa) 9 28,1
Tán s i qua da lần 2 23 71,9
M m 0 0
Tán s i ngoài cơ th 0 0
Tán s i n i soi ngư c dòng 0 0
Tổng 32 100
K t quả nghiên c u cho thấy trong t ng s 32 trư ng h p sót s i sau m có 23 b nh nhân
đư c can thi p tán s i qua da lần 2 chi m 71,9%, và 9 BN đư c đi u tr n i khoa.
B ng 3.6: T l s ch s i sau tán s i qua da l n th 2
Kết quả Số lượng (BN) Tỷ lệ (%)
Sạch s i 19 82,6
Còn mảnh s i ≤ 4mm 2 8,7
Còn mảnh s i > 4mm 2 8,7
Tổng 23 100
K t quả nghiên c u cho thấy v i các b nh nhân còn sót s i đư c tán s i qua da lần 2 thì t
l sạch s i là 19/23 BN, t l còn sót mảnh s i ≤ 4mm là 2/23 BN. Có 2 trư ng h p còn sót
mảnh s i > 4mm. Như v y, t l sạch s i sau tán qua da lần 2 trên toàn b 168 BN là 129/168
BN chi m 76%.

8
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
Bi u 3.8: T l s ch s i sau m 1 tháng
IV. BÀN LUẬN
Tán s i th n qua da dần đư c thay th m
m lấy s i th n. Trư c đây, vi c tạo đư ng
hầm trong tán s i đư c th c hi n dư i hư ng
d n c a C-arm. Trong quá trình th c hi n,
vi c phơi nhi m v i b c xạ ion hóa kéo dài
theo th i gian s làm tích lũy và ảnh hư ng
t i s c kh e c a nhân viên y t và cả b nh
nhân [6]. Vi c s d ng siêu âm trong tạo
đư ng hầm s là m t cải thi n giúp ngăn
ch n s phơi nhi m c a ph u thu t viên và
ngư i b nh v i b c xạ ion hóa. Vi c s d ng
siêu âm trong tạo đư ng hầm không ch giảm
phơi nhi m v i b c xạ ion hóa mà còn cho ta
hình ảnh cấu trúc gi a da và th n, nh đó mà
các tai bi n, bi n ch ng liên quan đ n tán s i
qua da đư c giảm đáng k . Tuy nhiên, chảy
máu v n là bi n ch ng hay g p nhất trong
tán s i qua da.
Tán s i th n qua da dần tr nên ưu vi t
v i các trư ng h p s i san hô, s i tái phát
hay s i trên th n đơn đ c. Trong nhiên c u,
chúng tôi có ti n hành v i 17 trư ng h p,
- 2022
trong quá trình tán có bi n ch ng chảy máu
cần truy n máu nhưng sau m , ch c năng
th n h i ph c t t.Tán s i th n qua da đư c
ch đ nh t t v i các s i có kích thư c > 2cm
và lý tư ng là s i n m b th n đơn thuần,
vi c ch n v trí ch c dò tạo đư ng hầm vào
đài b th n cũng là vấn đ quan tr ng. Trong
nghiên c u, chúng tôi tán ch y u s i S3+S4
chi m ch y u v i 143/168 BN. Trong tất cả
trư ng h p chúng tôi ch đ ng tán lần 2 theo
các đư ng hầm cũ và đ u sạch s i. Dư i
hư ng d n siêu âm, chúng tôi ch y u ch c
dò vào đài dư i v i t l 65%. Sharman GR.
(2015) khuyên nên s d ng kim ch c dò loại
diamond tip c s 18 gauge và nên ch c qua
vòm đài đ giảm thi u t n thương mạch máu,
ông đưa ra 5 tiêu chu n đánh giá đư ng ch c
t t: vào đư ng sau bên; qua nhu mô th n;
vào trung tâm c a đài th n; hư ng vào trung
tâm b th n và không nguy hi m đ n các
mạch máu l n [6]. Vi c ch n l a ch c dò
nhóm đài dư i hay nhóm đài trên ph thu c
vào hình thái s i cũng như s hi u bi t v
9
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
giải ph u c a cấu trúc th n. Sampaio FJ.
(2000) nghiên c u giải ph u cho thấy: c c
trên th n có 98,6% ch có m t nhóm đài
th n gi a; c c dư i th n có 58% có hai
nhóm đài; và phần gi a th n có 96% có hai
nhóm đài [5]. Theo Vũ Văn Ty (2015), đ i
v i ch c dò nhóm đài dư i thì nguy cơ
chảy máu và t n thương màng ph i ít hơn,
còn v i nhóm đài trên thì thư ng ti p c n
đư c hầu h t đư ng ti t ni u trên giúp x
trí đư c các trư ng h p s i san hô, s i đài
trên, s i ni u quản trên hay h p khúc n i b
th n ni u quản [2].
Qua quá trình nghiên c u cho thấy: th i
gian m trung bình 95 ± 19,58 phút, t l
sạch s i sau tán lần 1 là 71,4% và t l sạch
s i sau tán lần 2 là 75%. K t quả này khác
bi t không có ý nghĩa th ng kê so v i: Vũ
Nguy n khải Ca (2015) nghiên c u v mini-
PCNL, th i gian m 89,87 phút, t l sạch
s i 86,2% [1].
Các tai bi n t n thương các tạng lân c n
chúng tôi không g p trư ng h p nào, ch y u
là tai bi n chảy máu trong ph u thu t là
17/168 TH chi m 10,1%, các trư ng h p này
đư c truy n máu trong m và n đ nh sau
m . Sau ph u thu t, có 18/168 TH có nhi m
khu n ni u v i tri u ch ng s t, rét run, các
trư ng h p này sau khi đư c đi u tr tích c c
b ng kháng sinh theo kháng sinh đ li u cao,
k t h p kháng sinh đã n đ nh và ra vi n.
10
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
V. KẾT LUẬN
Tán s i th n qua da b ng đư ng hầm nh
đ đi u tr s i san hô là phương pháp ưu vi t,
tính hi u quả và an toàn cao.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Vũ Nguyễn Khải Ca và cs (2015), “Tán s i
th n qua da b ng đư ng hầm nh dư i hư ng
d n c a siêu âm”, Y h c TP. H Chí Minh,
19(4), tr277-281.
2. Vũ Văn Ty (2015), “Lấy s i th n qua da”, Y
h c TP. H Chí Minh, 19(4), tr7-15.
3. Trần Văn Hinh (2013) Các phương pháp
ch n đoán và đi u tr b nh s i ti t ni u. 2013,
Hà N i: Nhà xuất bản Y h c.
4. Trần Lê Linh Phương, Nguyễn Hoàng Bắc
và Nguyễn Hoàng Đức (2006) Ph u thu t ít
xâm hại trong ti t ni u h c. 2006, Thành ph
H Chí Minh: Nhà xuất bản Y h c.
5. Sampaio FJ. (2000), “Renal anatomy.
Endourologic considerations”, Urol. Clin.
North Am, 27, pp585-607.
6. Sharma GR. et al (2015), “Fluoroscopy
guided percutaneous renal access in prone
position”, World journal of clinical cases,
3(3), pp245-264.
7. Sorokin, I., et al., Epidemiology of stone
disease across the world. World J Urol, 2017.
35(9): p. 1301-1320.
8. C.Turk, et al., EAU Guidelines on
Urolithiasis. 2019. p. 28-30.
9. Diri, A. and B. Diri, Management of staghorn
renal stones. Ren Fail, 2018. 40(1): p. 357-362.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

ĐÁNH GIÁ B C ĐẦU KẾT QUẢ PHẪU THUẬT N I SOI

QUA PHÚC MẠC CẮT TOÀN B TIỀN LIỆT TUYẾN ĐIỀU TR
BỆNH LÝ UNG TH TIỀN LIỆT TUYẾN

Hoàng Long1,2, Đỗ Thị Thu Hiền1, Chu Văn Lâm1,

Trần Quốc Hòa1,2, Lê Tuấn Anh1, Đỗ Ích Định1

TÓM TẮT 2 SUMMARY

M c tiêu c a nghiên c u là đánh giá bư c đầu
k t quả n i soi qua phúc mạc c t toàn b ti n li t
tuy n trong đi u tr ung thư ti n li t tuy n.
Nghiên c u can thi p lâm sàng không đ i ch ng
đư c áp d ng trên 17 b nh nhân ung thư ti n li t
tuy n đư c đi u tr tại b nh vi n Đại h c Y Hà
N i t 31/5/2021 đ n h t 31/5/2022. K t quả
nghiên c u cho thấy đ tu i trung bình là 62,5 ±
5,13 tu i. Th i gian ph u thu t trung bình là 209
± 42 phút, lư ng máu mất trung bình 420 ±
168ml. 3/17 trư ng h p có bi n ch ng s m (t c
ru t cơ năng, rò nư c ti u). K t quả giải ph u
b nh sau ph u thu t cho thấy có 2/17 trư ng h p
có di căn hạch. Sau ph u thu t 1 tháng, 8/17
trư ng h p có tái phát sinh hóa. Sau ph u thu t 6
tháng, 8/10 trư ng h p không có đái r , 8/10
trư ng h p có r i loạn cương dương, không có
trư ng h p nào b h p ni u đạo. K t lu n: bư c
đầu cho thấy, ph u thu t n i soi c t toàn b ti n
li t tuy n qua phúc mạc có đ an toàn cao, có
hi u quả t t v m t lâm sàng và ch c năng cho
b nh nhân.
T kh a: ung thư ti n li t tuy n, ph u thu t
n i soi c t toàn b ti n li t tuy n qua phúc mạc.
1
Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
2
Trường Đại học Y Hà Nội
Liên h tác giả: Hoàng Long.
ĐT: 0912390514
Email: hoanglong70@gmail.com
Ngày nh n bài: 1/9/2022
Ngày phản bi n: 4/9/2022
Ngày duy t đăng: 9/9/2022
INITIAL ASSESSMENT OF THE
RESULTS OF TRANSPERITONEAL
LAPAROSCOPIC RADICAL
PROSTATECTOMY IN THE
TREATMENT OF PROSTATE CANCER
Objectives of the study was to evaluate the
initial assesment of the results of transperitoneal
laparoscopic radical prostatectomy in the
treatment of prostate cancer. This was a non
controlled clinical intervention study on 17
patients with prostate cancer treated at Hanoi
Medical University Hospital from May 31, 2021,
to the end of May 31, 2022. The mean age was
62.5 ± 5.13. The mean surgery time was 209 ± 42
minutes, the average blood loss was 420 ±
168ml. 3/17 cases had early complications
(functional bowel obstruction, urine leakage).
Pathology after surgery has 2/17 cases with
lymph node metastasis. After 1 month of surgery,
8/17 cases had biochemical recurrence. After 6
months of surgery, 8/10 cases did not have
urinary incontinence (UI), 8/10 cases had erectile
dysfunction, no cases of urethral stricture.
Conclusion: transperitoneal laparoscopic radical
prostatectomy has high safety, good clinical and
functional efficacy for patients.
Keywords: Prostate cancer, Transperitoneal
Laparoscopic Radical Prostatectomy.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư ti n li t tuy n (TLT) là b nh ung
thư ph bi n th hai và là nguyên nhân gây

11
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
t vong do ung thư đ ng hàng th năm
nam gi i trong năm 2020 1. Theo
GLOBOCAN, tại Vi t Nam năm 2020 s
trư ng h p m c m i ung thư TLT là 6.248,
chi m t l 6,3% và 2.628 ca t vong, chi m
t l 2,1% trong t ng s các b nh ung thư 1.
giai đoạn s m, các tri u ch ng c a ung
thư TLT thư ng nghèo nàn, b nh di n bi n
thầm l ng trong th i gian dài. Khi bi u hi n
ra tri u ch ng (đau h u môn, táo bón, đau
tinh hoàn, đau xương, phù hai chân, đái
máu…) thì b nh đã giai đoạn mu n. Gần
đây, do hi u quả tích c c c a vi c đ nh lư ng
PSA, ch p c ng hư ng t TLT tầm soát và
k thu t sinh thi t TLT, mà ngày càng có
nhi u b nh nhân (BN) ung thư TLT đư c
ch n đoán s m, làm tăng cơ h i s ng thêm
cho BN ung thư TLT.
Vi c l a ch n phương pháp đi u tr cho
BN ung thư TLT ph thu c vào giai đoạn
b nh, y u t nguy cơ và tiên lư ng s ng
thêm c a t ng BN. Tuy nhiên, v i ung thư
TLT giai đoạn khu trú, ph u thu t c t toàn b
TLT đư c coi là tiêu chu n vàng. Có th
th c hi n ph u thu t này b ng các đư ng ti p
c n khác nhau (trong phúc mạc, ngoài phúc
mạc, đư ng đáy ch u), v i các k thu t khác
nhau (m m , n i soi, n i soi có Robot h
tr ), nh m m c đích tăng hi u quả và giảm
thi u các bi n ch ng c a cu c ph u thu t.
Ph u thu t c t TLT t n g c có h tr c a
Robot là phương pháp hi n đại nhất, tuy
nhiên, tại Vi t Nam, h th ng Robot còn
chưa đư c s d ng r ng rãi do chi phí l n 2,
chưa phù h p v i m c thu nh p chung c a
ngư i Vi t Nam. Vì v y, ph u thu t n i soi
c t TLT t n g c (Laparoscopic radical
prostatectomy - LRP) v n đư c s d ng r ng
12
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
rãi hơn do các ưu đi m v khả năng ti p c n,
th i gian ph u thu t, lư ng máu mất, ki m
soát bi n ch ng, v t m nh , th m m , kinh
t …làm tăng chất lư ng cu c s ng và m c
đ hài lòng c a BN.
Năm 1997, Schuessler là ngư i đầu tiên
th c hi n thành công ph u thu t n i soi c t
TLT t n g c, tuy nhiên th i gian ph u thu t
quá dài nên chưa đ thuy t ph c (8-11 gi ) 3.
Tháng 1 năm 1998, Guillonneau và
Vallancien đã th c hi n ph u thu t n i soi
tri t đ c t TLT và tiêu chu n hóa k thu t
như xuyên phúc mạc và n i soi 4. Ph u thu t
n i soi c t TLT t n g c lần đầu tiên đư c
th c hi n Vi t Nam là tại b nh vi n Ch
r y vào năm 2004 5. Tuy nhiên cho t i nay,
tại Vi t Nam công trình nghiên c u đánh
ph u thu t n i soi c t TLT t n g c qua phúc
mạc còn hạn ch . Tại khoa Ngoại Ti t ni u
b nh vi n Đại h c Y Hà N i, trong vòng 1
năm qua, đã có 17 BN ung thư TLT đư c
th c hi n ph u thu t n i soi c t toàn b TLT,
bư c đầu cho nh ng k t quả khả quan và
đáng mong đ i. D a trên th c ti n đó, nhóm
tác giả chúng tôi th c hi n đ tài nghiên c u:
“Đánh giá bư c đầu k t quả ph u thu t n i
soi qua phúc mạc c t toàn b tuy n ti n li t
đi u tr b nh lý ung thư tuy n ti n li t” v i
m c tiêu đánh giá m t s k t quả s m cũng
như phân tích m t s y u t ảnh hư ng đ n
k t quả c a ph u thu t n i soi c t toàn b
TLT qua phúc mạc.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu:
Tiêu chu n l a ch n: 17 BN ung thư
TLT đi u tr tại khoa Ngoại Ti t Ni u và
khoa Khám Ch a B nh Theo Yêu Cầu
(KCBTYC) b nh vi n Đại H c Y Hà N i t
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
31/5/2021 đ n h t 31/5/2022 đư c ch đ nh
ph u thu t n i soi c t toàn b TLT qua phúc
mạc.
Tiêu chu n lo i tr :
- BN nghi ng ung thư TLT do ch s
PSA tăng cao mà chưa đư c ch n đoán xác
đ nh b ng sinh thi t TLT
- Ung thư TLT giai đoạn cT4
- Ung thư TLT nghi ng đã di căn hạch
trên lâm sàng và/ho c di căn xa
- Ung thư TLT giai đoạn cT1, cT2, cT3,
Nx-0, Mx-0 nhưng th i gian kỳ v ng s ng
<10 năm
- Có các b nh lý ch ng ch đ nh c a gây
mê và c a ph u thu t n i soi
- Không đ ng ý ph u thu t n i soi
2.2. Phương pháp nghiên cứu:
2.2.1. Thi t k : can thi p lâm sàng không
đ i ch ng
2.2.2. Các ch s nghiên c u:
- Đ c đi m lâm sàng: Tu i, lý do phát
hi n b nh, k t quả thăm tr c tràng, ti n s .
- C n lâm sàng: Xét nghi m PSA toàn
phần, t l PSA t do/toàn phần, ch p c ng
hư ng t (CHT) TLT: kh i lư ng TLT, đánh
giá t n thương theo thang đi m PIRADS,
xâm lấn v bao, xâm lấn túi tinh, hạch đ ng
mạch ch u, s mảnh sinh thi t TLT trư c
m , đi m Gleason khi sinh thi t trư c m ,
đánh giá giai đoạn ung thư trư c m .
- K t quả ph u thu t: Th i gian ph u
thu t, lư ng máu mất trong ph u thu t,
truy n máu trong và sau ph u thu t, s ca
chuy n m m , s ngày h u ph u, tai bi n
trong ph u thu t (t n thương tr c tràng, t n
thương ni u quản, t n thương các mạch máu
l n), th i gian lưu sonde ti u, các bi n ch ng
s m khác (t c ru t sau ph u thu t, rò nư c
ti u sau ph u thu t)
- 2022
K t quả đi u tr bư c đầu: Tái phát sinh
hóa sau ph u thu t, h p ni u đạo sau 1 tháng,
3 tháng, m c đ ti u không ki m soát sau 6
tháng theo phân đ Stamey, đánh giá r i loạn
cương dương sau 6 tháng theo bảng đi m
IIEF-5 (International Index of Erectile
Function-5).
2.2.3. X lý s li u: Nh p s li u b ng
Excel và phân tích b ng SPSS 20.0. Th c
hi n th ng kê mô tả và th ng kê phân tích.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
3.1. Kết quả lâm sàng và cận lâm sàng
Tuổi: Nghiên c u đư c th c hi n trên 17
BN, tu i trung bình c a nhóm BN nghiên
c u là 62,5 ± 5,13.
Lý do phát hiện bệnh
B ng 1: Phân b lý do phát hi n b nh
Số
Lý do phát hiện bệnh
lượng
Đi khám vì có tri u ch ng
9/17
đư ng ti u dư i
Đái máu 1/17
Đau tinh hoàn 1/17
Khám s c kh e đ nh kỳ 6/17
Nh n xét: S BN có tri u ch ng đư ng
ti u dư i, đi khám đư c thăm tr c tràng và
làm xét nghi m PSA tầm soát ung thư chi m
9/17 BN, có 6/17 BN đi khám s c kh e đ nh
kỳ phát hi n ung thư TLT.
Thăm trực tràng: Có 8/17 BN khi thăm
tr c tràng phát hi n có nhân c ng trên b m t
vùng ngoại vi TLT.
Tiền sử: 2/17 BN có ti n s m n i soi
c t u phì đại TLT trư c đó.
Xét nghiệm PSA và tỷ lệ PSA tự
do/toàn phần: Trong nghiên c u, có 8/17
BN có xét nghi m PSA > 20ng/ml, 4/17 BN
xét nghi m PSA t 10,1 - 20ng/ml, 5/17 BN
có PSA t 4,1 - 10ng/ml.
13
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Kết quả chụp cộng hưởng từ Nội soi chuyển mổ mở: 3/17 trư ng h p
B ng 2: Phân b k t qu ánh giá kh i phải chuy n t phương pháp n i soi sang m
u trên c ng h ng t m c t toàn b TLT. 2 trư ng h p do đánh
Kh i lư ng 40gr 12 giá trong ph u thu t thấy t n thương ung thư
TLT > 40gr 5 xâm lấn, dính ch c, khó giải phóng, 1 trư ng
h p do sau khi c t ni u đạo t t sâu, n i ni u
3 đi m 4
đạo qua n i soi khó khăn.
PIRADS 4 đi m 5 Lượng máu mất trong phẫu thuật:
5 đi m 8 Trung bình, m i ca m mất 420 ± 168ml
Hạch ti u Có 2 máu. 16/17 trư ng h p không cần truy n
khung Không 15 máu trong và sau ph u thu t, các trư ng h p
Chưa xâm lấn 12 này toàn trạng, dấu hi u sinh t n, xét nghi m
Đ c đi m t ng phân tích t bào máu ngoại vi sau ph u
Xâm lấn v bao 1
xâm lấn thu t 1 ngày không có tình trạng thi u máu
Xâm lấn túi tinh 4 cần truy n máu. 1/17 trư ng h p có lư ng
V trí t n Thương t n 1 thùy 13 máu mất trong ph u thu t là 700ml nên đư c
thương Thương t n 2 thùy 4 ch đ nh truy n 2 đơn v h ng cầu kh i
Kết quả sinh thiết TLT trước mổ: 250ml, sau ph u thu t toàn trạng c a BN và
B ng 3: Phân b k t qu sinh thi t TLT xét nghi m t ng phân tích t bào máu ngoại
tr c m vi n đ nh.
8 4 Tổn thương các tạng khác: Không ghi
S m u sinh thi t 10 9 nh n trư ng h p nào có t n thương tr c
tràng, t n thương ni u quản, t n thương các
12 4
mạch máu l n trong ph u thu t.
6 đi m 5 Số ngày hậu phẫu: Trung bình BN n m
3+4 đi m 4 vi n 9,23 ± 2,9 ngày, lâu nhất là 16 ngày 2
Đi m Gleason
4+3 đi m 3 BN theo dõi rò nư c ti u sau m .
8 đi m 5
Đánh giá giai đoạn ung thư TLT trước
mổ: Trong nghiên c u, trư c ph u thu t có
12/17 BN đư c đánh giá là thu c giai đoạn
cT2, 1/17 BN giai đoạn cT3a, 4 BN giai đoạn
cT3b. Có 2 trư ng h p giai đoạn cT3b đư c
ghi nh n có vài hạch vùng ti u khung trên
phim c ng hư ng t nhưng không đi n hình
c a hạch di căn.
3.2. Kết quả phẫu thuật
Thời gian phẫu thuật: Th i gian ph u nh 1: Hình nh ng m n i soi nh ,
thu t trung bình là 209 ± 42 phút, ca m có th m m
th i gian ph u thu t lâu nhất là 300 phút, “Nguồn: Lê Đ c L., 1954, mã hồ sơ:
ng n nhất là 165 phút. 2201111134”

14
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
Thời gian lưu sonde tiểu: 15/17 trư ng
h p đư c lưu sonde ti u đ n ngày th 14,
2/17 trư ng h p lưu sonde ti u 21 ngày do
theo dõi rò nư c ti u sau m
Các biến chứng sớm khác:
B ng 4: Các bi n ch ng s m
Tắc Rò nước Rò bạch
Không
ruột tiểu huyết
1 2 0 14
Nh n xét: 3/17 trư ng h p có các bi n
ch ng s m sau ph u thu t, trong đó có 1
trư ng h p t c ru t cơ năng, phải nh n ăn,
đ t sonde dạ dày rút sau 5 ngày, siêu âm và
X-quang b ng không chu n b không ghi
nh n hình ảnh m c nư c m c hơi.
nh 2: B nh ph m TLT v i các vùng t n th ng ung th sau khi
Ngu n: ng ình C., 1954, mã h s : 2111010270
3.3. Kết quả điều trị bước đầu:
Sau ph u thu t, BN đư c h n khám lại
sau 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, xét nghi m lại
ch s PSA toàn phần, t do, siêu âm đo
nư c ti u t n dư, đánh giá tình trạng đái r
- 2022
Đánh giá giai đoạn ung thư sau phẫu
thuật:
B ng 5: Giai đo n ung thư sau ph u thu t
Giai đoạn S lư ng
pT2N0M0 10
pT3bN0M0 5
pT3bN1M0 2
Nh n xét: Cả 2 trư ng h p ch p c ng
hư ng t trư c ph u thu t có hình ảnh vài
hạch vùng ti u khung đ u đư c nạo vét hạch
m r ng (t hạch ch u b t t i ch chia đ ng
mạch ch u chung) và có k t quả giải ph u
b nh là hạch di căn. 2/12 trư ng h p đư c
đánh giá là cT2 có s thay đ i v đánh giá
giai đoạn ung thư sau ph u thu t thành pT3b.
cc tr i
theo phân loại Stamey, tình trạng r i loạn
cương dương theo bảng đi m IIEF-5
Tái phát sinh hóa: Sau ph u thu t 1
tháng, ghi nh n có 8/17 trư ng h p tái phát
sinh hóa.
15
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
Tiểu không kiểm soát: Sau 6 tháng, 8/10
BN không có tình trạng ti u không ki m soát.
Rối loạn cương dương: Sau 6 tháng,
8/10 BN có tình trạng r i loạn cương dương.
IV. BÀN LUẬN
Trong nghiên c u c a chúng tôi, đ tu i
trung bình c a BN là 62,5 ± 5,13, trong đó
BN tr tu i nhất là 52 tu i, cao nhất là 71
tu i. So v i Nguy n Ti n Đ (67,2 ± 7,2, các
BN có đ tu i t 55 – 79 tu i) 6, chúng tôi
l a ch n các BN có đ tu i tr hơn v i kỳ
v ng s ng thêm lâu hơn. Đa s BN đi khám
vì có tri u ch ng đư ng ti u dư i ho c khám
s c kh e đ nh kỳ (15/17 trư ng h p). Đi u
đó cho thấy, vi c tầm soát ung thư TLT
BN nam > 40 tu i và BN nam có tri u ch ng
đư ng ti u dư i là rất quan tr ng.
Ngày nay, xét nghi m PSA v i chi phí r ,
thu n ti n, đư c ch đ nh ngày càng r ng rãi,
nên s BN ung thư TLT đư c phát hi n và
ch n đoán giai đoạn s m ngày càng tăng.
Theo GLOBOCAN, so v i năm 2018, s ca
m c m i ung thư TLT đư c ghi nhân tại Vi t
Nam tăng lên đáng k , t 3.959 ca lên 6.248
ca 1. Tất cả các BN trong nghiên c u đ u
đư c xét nghi m PSA toàn phần, t do, thăm
tr c tràng, ch p c ng hư ng t vùng ch u và
sinh thi t trư c ph u thu t. T l PSA t do/
toàn phần đóng vai trò rất quan tr ng. 9/17
trư ng h p có xét nghi m PSA toàn phần t
4,1 – 20 ng/ml, trong đó có 8/9 BN có t l
PSA t do/ toàn phần <0,2, 1/9 BN t l PSA
t do/ toàn phần >0,2 (2,24/5,7) tuy nhiên
v n đư c ch đ nh sinh thi t do xét nghi m
PSA tăng gần gấp đôi khi làm lại sau 1
tháng. Ch p c ng hư ng t ti u khung cho
thấy 100% BN có t n thương PIRADS 3 tr
lên, 2/17 trư ng h p ghi nh n có vài hạch
16
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
ti u khung, không đi n hình c a hạch di căn
nên v n đư c ch đ nh ph u thu t. Chúng tôi
l a ch n các BN giai đoạn t cT3b tr xu ng
v i hi v ng BN v n th c hi n đư c ph u
thu t n i soi, lại không quá ảnh hư ng t i
s c kh e và chất lư ng cu c s ng, so v i xạ
tr còn giúp đánh giá đánh giá đúng giai đoạn
và đ ác tính, t đó thi t k li u pháp đi u tr
h tr sau ph u thu t hi u quả 7. 10/17
trư ng h p đư c x p nhóm nguy cơ thấp và
trung bình, 7/17 trư ng h p nguy cơ cao và
rất cao. Tất cả 17 BN đ u đư c giải thích khả
năng đi u tr đa mô th c sau ph u thu t, đ c
bi t là nhóm nguy cơ cao và rất cao và ch
đư c ph u thu t sau khi có s đ ng thu n
c a BN.
V m t ph u thu t, so v i nghiên c u c a
các tác giả khác, chúng tôi ghi nh n nh ng
k t quả tương đ ng ho c khả quan hơn.
Trong nghiên c u này, th i gian ph u thu t
trung bình là 209 ± 42 phút, ca m lâu nhất
là 300 phút, ng n nhất là 165 phút, tương
đương v i k t quả nghiên c u c a tác giả
Nguy n Ti n Đ , th i gian ph u thu t trung
bình 194,69 ± 46,21 phút, ng n nhất là 120
phút và dài nhất là 315 phút 6. Lư ng máu
mất trong ph u thu t trung bình là 420 ±
168ml, trư ng h p nhi u nhất là 700ml,
16/17 trư ng h p không cần truy n máu.
Nghiên c u c a Nguy n Ti n Đ cho k t quả
lư ng máu mất trung bình là 433,67 ±
315,13ml, trong đó trư ng h p máu mất ít
nhất là 100 ml và nhi u nhất là 1500 ml,
trong đó có đ n 40,8% BN phải truy n máu
trong ph u thu t 6. Chảy máu trong khi ph u
thu t làm cản tr tầm quan sát, làm kéo dài
th i gian ph u thu t. Các y u t quy t đ nh
chảy máu trong khi m phải k đ n là kinh
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
nghi m ph u thu t viên, tr ng lư ng tuy n
ti n li t, k thu t cầm máu…8. Trong nghiên
c u c a chúng tôi, 3/17 trư ng h p phải
chuy n m m , nhưng không phải do chảy
máu, 2/3 trư ng h p chuy n m m do đánh
giá trong m thấy kh i u dính ch c, khó giải
phóng, 1 trư ng h p còn lại do mi ng n i
ni u đạo t t sâu, không khâu n i lại đư c
b ng n i soi, th i gian m c a ca này lên t i
300 phút. Không ghi nh n trư ng h p nào b
t n thương các tạng khác (tr c tràng, ni u
quản, mạch máu l n…) trong ph u thu t.
Sau ph u thu t, 3/17 BN có các bi n ch ng
s m (1 BN t c ru t cơ năng, 2 BN rò nư c
ti u), cả 2 BN rò nư c ti u đ u đư c lưu
sonde ti u 3 tuần, sau khi rút sonde không
còn tình trạng rò nư c ti u.
V m t ung thư h c, sau ph u thu t các
BN đư c đánh giá lại giai đoạn ung thư theo
giải ph u b nh, ghi nh n 2/12 trư ng h p có
s khác bi t v đánh giá giai đoạn ung thư
trư c và sau ph u thu t, t cT2 thành pT3b,
2 trư ng h p có hình ảnh vài hạch ti u khung
trên c ng hư ng t giải ph u b nh sau m
đ u là hạch di căn. 8/17 trư ng h p có s
thay đ i v đi m Gleason, trong đấy có 2
trư ng h p đi m Gleason trư c ph u thu t là
6, 7 đi m, sau ph u thu t là 9 đi m. Như v y
xét v ưu đi m, ph u thu t giúp đánh giá
chính xác hơn giai đoạn và đ ác tính c a
ung thư, giúp BN l a ch n li u pháp đi u tr
h tr sau ph u thu t chính xác hơn. Tuy
nhiên, vi c l a ch n BN r ng rãi cũng cho t
l tái phát sinh hóa cao, 8/17 trư ng h p ghi
nh n có ch s PSA toàn phần > 0,2 ng/ml
sau 1 tháng, tuy nhiên 2/8 BN đó đư c làm
xạ hình hương, ch p c ng hư ng t vùng
ch u, ch p c t l p vi tính ng c không phát
- 2022
hi n t n thương di căn, 6/8 trư ng h p còn
lại đư c ch đ nh đi u tr b tr (c t tinh
hoàn, xạ tr , ADT, Bicalutamid…)
Tính t i th i đi m này, có 10/17 BN có
th i gian h u ph u đ 6 tháng đ đánh giá
thang đi m IIEF-5. Vì v y, chúng tôi ch
đánh giá tình trạng ti u không ki m soát và
r i loạn cương dương trên các BN này. Theo
Stamey, 8/10 trư ng h p không còn đái r
g ng s c, 2/10 trư ng h p đái r g ng s c
Stamey I. 8/10 trư ng h p còn r i loạn
cương dương trong đó có 2 trư ng h p đã
đư c c t tinh hoàn do tái phát sinh hóa sau
ph u thu t. 100% BN sau khi rút sonde ti u
đ u đư c hư ng d n bài t p ph c h i ch c
năng cơ sàn ch u do trung tâm ph c h i ch c
năng b nh vi n Đại H c Y Hà N i hư ng
d n.
nh 3: M t ph n bài t p ph c h i ch c
n ng c sàn ch u
V. KẾT LUẬN
V i các ti n b v sàng l c ung thư TLT
nhóm BN ≥ 40 tu i và nhóm BN có tri u
ch ng đư ng ti u dư i, s lư ng BN ung thư
TLT đư c phát hi n giai đoạn s m ngày
càng tăng. Ph u thu t n i soi c t toàn b
TLT qua phúc mạc đư c ch đ nh trên nh ng
BN ung thư TLT còn khu trú, là m t ph u
17
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
thu t ph c tạp, cần phải l a ch n BN ch t
ch , yêu cầu ph u thu t viên có nhi u kinh
nghi m, chăm sóc và theo dõi di n bi n lâm
sàng, c n lâm sàng sau m bài bản. Bư c đầu
cho thấy, ph u thu t n i soi c t toàn b TLT
có đ an toàn cao, có hi u quả t t v m t lâm
sàng và ch c năng cho BN, th i gian ph u
thu t trung bình là 209 ± 42 phút, lư ng máu
mất trong ph u thu t trung bình là 420 ±
168ml, trư ng h p nhi u nhất là 700ml,
16/17 trư ng h p không cần truy n máu.
Không có trư ng h p nào t vong ho c có
bi n ch ng n ng n , kéo dài sau ph u thu t.
8/17 trư ng h p ghi nh n có tái phát sinh hóa
sau ph u thu t. Sau ph u thu t 6 tháng, 8/10
trư ng h p không có đái r , 8/10 trư ng h p
có r i loạn cương dương, không có trư ng
h p nào b h p ni u đạo.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. World Health Organization. GLOBOCAN
2020: The Global Cancer Observatory,
<https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/canc
ers/27-Prostate-fact-sheet.pdf>, All Rights
Reserved, December, 2020.
2. Li Ming Su, Joseph A. Smith. Laparoscopic
and robotic-assited laparoscopic radical
protatectomy and pelvic lymphadenectomy.
Philadelphia, Elsevier Saunders; 2012.
18
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
3. Schuessler W. Laparoscopic radical
prostatectomy: initial shortterm experience.
Urology. 1997; 50(6)(854-857).
4. Guillonneau B, Vallancien G. Laparoscopic
radical prostatectomy: the Montsouris
technique. J Urol. 2000; 163(1643–1649).
5. Trần Ngọc Sinh, Fabienne Absil, Thái Minh
Sâm. Nhân 1 trư ng h p c t ti n li t tuy n
toàn phần b ng ph u thu t n i soi ngoài phúc
mạc trên b nh nhân bư u ác ti n li t tuy n tại
b nh vi n Ch R y. Tạp chí Y h c TP.HCM.
2004; 8(2)((3).
6. Nguyễn Tiến Đệ. Đánh giá k t quả s m c a
ph u thu t n i soi ngoài phúc mạc c t tuy n
ti n li t t n g c, Đại h c y dư c TP. H Chí
Minh; 2015.
7. James L. Mohler, Emmanuel S.
Antonarakis, Andrew J. Armstrong et al.
Prostate Cancer, Version 2.2019. ©
JNCCN—Journal of the National
Comprehensive Cancer Network. 2019; 17
8. Ramirez B.M., Stolzenburg J., Dietel A. et
al. Learning laparoscopic radical
prostatectomy with the Leipzig program.
Analysis of the training module program.
Actas Urol Esp. 2009; 33(3)(290-295).
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
M T S ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN UNG TH
CHẨN ĐOÁN LẦN ĐẦU BỆNH VIỆN TRUNG
T 2016 - 2020
TÓM TẮT 3
Mục tiêu: tìm hi u m t s đ c đi m c a các
b nh nhân ung thư tuy n ti n li t phát hi n lần
đầu tại B nh vi n Trung ương Quân đ i 108.
Đối tượng và phương pháp: nghiên c u h i
c u đư c th c hi n trên 312 b nh nhân đư c
ch n đoán lần đầu là ung thư tuy n ti n li t tại
khoa Ti t ni u, B nh vi n TƯQĐ 198 trong 5
năm, t 1/1/2016 đ n 31/12/2020.
Kết quả: Tu i trung bình 73,9 năm; các tri u
ch ng lâm sàng thư ng g p là ti u khó (51%) và
bí ti u (32,4%); th tích tuy n ti n li t trung bình
là 61,1 ml; 311 trư ng h p là ung thư bi u mô
tuy n (99,6%); đa s các trư ng h p có ch s
PSA m c cao ( 20 ng/ml) và rất cao ( 100
ng/ml); 63,7% s trư ng h p đư c khảo sát xạ
hình đã có dấu hi u di căn xương th i đi m
phát hi n b nh; t l b nh nhân có ch đ nh ph u
thu t đi u tr tri t căn rất thấp ch chi m 2,6%.
Kết luận: Ung thư tuy n ti n li t thư ng đư c
phát hi n mu n, không còn ch đ nh đi u tr tri t
căn.
T khoá: ung thư tuy n ti n li t.
SUMMARY
SOME CHARACTERISTICS OF FIRST
DIAGNOSED PROSTATE CANCER IN
108 MILITARY CENTRAL HOSPITAL
FROM 2016 TO 2020
1
Khoa Niệu B, Bệnh viện TƯQĐ 108
Liên h tác giả: Đ Ng c Th .
Email: dongocthe@yahoo.com
Ngày nh n bài: 29/8/2022
Ngày phản bi n: 31/8/2022
Ngày duy t đăng: 9/9/2022
- 2022
TUYẾN TIỀN LIỆT
NG QUÂN Đ I 108
Đỗ Ngọc Thể1, Nguyễn Thanh Tuấn1
Objective: to invest some characteristics of
patients with first diagnosed prostate cancer in
108 Military Central Hospital.
Patients and methods: A retrospective study
was performed on 312 patients with first
diagnosed prostate cancer in Department of
Urology – 108 Military Central Hospital in 5
years, from January 1st 2016 to December 31st
2020.
Results: Mean age was 73.9 year old,
frequent clinical symptoms were urinary
hesitancy 51% and acute urinary retention
32.4%; mean prostate volume was 61.1 ml; the
rate of carcinoma was 99.6%; the majority of
cases had high PSA ( 20 ng/ml) and very high
( 100 ng/ml); 63.7% of cases had signs of bone
metastases at the time of diagnosis; the rate of
radical prostatectomy was very low, only 2.6%.
Conclusion: Prostate cancer is often late
diagnosed, no longer indicated for radical
prostatectomy.
Keyword: Prostate cancer.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư tuy n ti n li t (UTTTL) là b nh
lý ác tính thư ng g p nhất c a đư ng ti t
ni u, và cũng là loại ung thư ph bi n nhất
các nư c phát tri n [1,2]. Vi t Nam không
phải là nư c có t l m c UTTTL cao so v i
các loại ung thư; theo th ng kê c a IARC
cho thấy trong năm 2020 có 6248 ca m c
m i, chi m 6,3% t ng s các loại ung thư và
đ ng hàng th 5 v t l m c m i ung thư
nam gi i (sau gan, ph i, dạ dày, đại-tr c
19
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

tràng) [3]. Tuy nhiên, vấn đ t n tại trong 2 s trung bình b ng ki m đ nh t-student v i s
nhi u năm qua là công tác sàng l c, phát hi n khác bi t có ý nghĩa th ng kê khi p < 0,05.
s m UTTTL ch đư c m t s ít trung tâm . X lý th ng kê b ng chương trình SPSS
ni u khoa quan tâm và có nghiên c u, báo 20.0 for Mac.
cáo [4,5]. M t s ít nghiên c u cho thấy
ngư i b nh thư ng đ n khám khi đã có tri u III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
ch ng lâm sàng tại ch (bí đái, đái máu), Trong 5 năm, t 1/1/2016 đ n 31/12/2020,
ho c di căn xa (đau xương…); b nh đã giai khoa Ti t ni u B nh vi n TƯQĐ đã ch n
đoạn mu n, không còn khả năng đi u tr tri t đoán lần đầu là UTTTL cho 312 trư ng h p,
căn…[6,7]. Do v y, nghiên c u này đư c v i th tích TTL trung bình là 61,1 (11 – 570
th c hi n nh m tìm hi u m t s đ c đi m v ml); có 256 BN đư c sinh thi t TTL qua tr c
ch n đoán và đi u tr c a các b nh nhân ung tràng (82,1%) và 56 BN phát hi n UTTTL
thư tuy n ti n li t phát hi n lần đầu tại khoa qua b nh ph m sau c t đ t n i soi (17,9%);
Ti t Ni u, B nh vi n Trung ương Quân đ i có t i 311 trư ng h p là ung thư bi u mô
108 trong 5 năm, t 2016 đ n 2020; cũng đ tuy n (99,6%), và ch 1 trư ng h p là ung
góp phần b sung thêm nh ng thông tin v thư t bào nh n.
th c trạng b nh lý UTTTL Vi t Nam. Tuổi
Tu i trung bình 73,9 9,4 (44 – 96 tu i).
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U B ng 1. Nh m tu i c a b nh nhân
2.1. Đối tượng: Nhóm tuổi (năm) Số BN Tỷ lệ %
G m các b nh nhân (BN) có ch n đoán < 50 2 0,6
xác đ nh ung thư tuy n ti n li t lần đầu tại 50 – 59 21 6,6
khoa Ti t ni u, B nh vi n Trung ương Quân 60 – 69 81 25,4
đ i 108. 70 – 79 110 34,5
Th i gian nghiên c u: s li u h i c u 5 80 98 30,7
năm liên t c t 1/12016 đ n 31/12/2020. Tổng 312 100
2.2. Phương pháp nghiên cứu: UTTTL phát hi n lần đầu g p ch y u
- Thi t k nghiên c u: H i c u mô tả c t nhóm b nh nhân cao tu i (t 70 tu i), chi m
ngang hàng loạt ca b nh. t l 65,2%.
- Ch tiêu nghiên c u: tu i, tri u ch ng đi Lý do khám bệnh
khám b nh, các tri u ch ng r i loạn ti u ti n, B ng 2. Tri u ch ng n i b t khi i khám
th tích tuy n ti n li t, k thu t đ ch n đoán b nh
xác đ nh UTTTL; ch s PSA toàn phần Triệu chứng Số BN Tỷ lệ %
th i đi m có ch n đoán xác đ nh UTTTL, t Bí ti u 101 32,4
l các giai đoạn b nh, và phân đ Gleason Ti u khó 159 51
đ i v i ung thư bi u mô tuy n ti n li t. Ti u máu 16 1,6
- Thu th p và x lý s li u:
Ti u nhi u, bu t 6 1,9
. Các s li u đầu vào đư c thu th p t h i
Đau xương 10 3,2
c u h sơ b nh án.
Tình c 20 6,4
. S li u đầu ra đư c th hi n dư i dạng t
Tổng 312 100
l %, s trung bình và đ l ch chu n, so sánh

20
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Tri u ch ng ch y u khi n b nh nhân đi Tổn thương xương

khám và phát hi n UTTTL là t c ngh n B ng 4. T n th ng x ng trên x hình
đư ng ti u dư i (bí ti u, ti u khó), chi m t i Tổn thương Tỷ lệ
Số BN
83,4%. xương %
Mức chỉ số PSA toàn phần Không phát hi n 37 36,3
Do không có s th ng nhất v ch s k t Có t n thương 65 63,7
quả xét nghi m, nên NC này phân chia nhóm Tổng 102 100
b nh nhân theo khoảng n ng đ PSA. Có 102 trư ng h p đư c làm xạ hình
B ng 3. M c ch s PSA toàn ph n xương; t n thương nghi ng UTTTL di căn
PSA (ng/ml) Số BN Tỷ lệ % chi m t i 2/3 s BN đư c khảo sát (63,7%).
<4 3 1 Điểm Gleason
4 PSA < 10 5 1,6 B ng 5. ánh giá m c nguy c theo
10 PSA < 20 16 5,2 i m Gleason
20 PSA < 50 61 19,7 Điểm Gleason Số BN Tỷ lệ %
50 PSA < 100 61 19,7 <7 62 20,2
100 164 52,9 7 83 27
Tổng 310 (*) 100 >7 162 52,8
(*)
có 2 trư ng h p không tìm đư c ch s Tổng 307 100
xét nghi m PSA trong h sơ (*)
có 5 trư ng h p không đánh giá đi m
Tuy t đại đa s các BN trong NC này đ u Gleason
có ch s PSA m c nguy cơ cao ( 20 B nh m c đ nguy cơ cao theo đi m
ng/ml); s trư ng h p PSA 100 ng/ml Gleason chi m t i 52,8%.
chi m t i 52,9%.

Hình 1. M i liên quan gi a i m Gleason và tu i

21
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
Không có m i liên quan gi a tu i và đi m
Gleason (Pearson correlation: r = - 0.05, p =
0.38).
Điều trị
B ng 6. Các ph ng pháp i u tr
Các phương pháp Tỷ lệ
Số BN
điều trị % 20ng/ml), và s trư ng h p PSA 100 ng/ml
C t 2 tinh hoàn 234 75
Tiêm hormone 44 14,1
M c t TTL tri t
8 2,6
căn
Không rõ 26 8,3
Tổng 312 100
Đa s các b nh nhân đư c đi u tr b ng
c t tinh hoàn ngoại khoa (75%); ch có 8
b nh nhân đư c m c t tuy n ti n li t tri t
căn (2,6%).
IV. BÀN LUẬN
B nh nhân khi đ n khám b nh và phát
hi n UTTTL thư ng g p nhóm tu i t 70
tr lên; Vũ Nguy n Khải Ca (2012) th ng kê
trong 1 năm tại B nh vi n Vi t Đ c có
71/119 trư ng h p (59,7%), Ngô Xuân Thái
(2016) th ng kê trong 3 năm tại B nh vi n
Ch R y có 129/185 trư ng h p (79,7%)
[6,7]. Tương t trong nghiên c u tại B nh
vi n TƯQĐ 108, t l này là 65,2% (208/312
b nh nhân) (Bảng 1). Đi u này cũng là phù
h p v i các th ng kê l n, nh n đ nh là
UTTTL b t đầu xuất hi n t đ tu i khoảng
50 và ngày càng tăng theo tu i [1,2].
V tri u ch ng n i b t khi đi khám b nh,
đa s các trư ng h p đã có t c ngh n đư ng
ti u dư i (bí ti u 32,4%; ti u khó 51% theo
Bảng 2) tương t các nghiên c u đư c tham
khảo [6,7]. Như v y, các tri u ch ng này rất
có th khi n cho ngư i b nh cũng như bác sĩ
ch hư ng t i b nh lý thư ng g p hơn là u
lành/tăng sinh lành tính tuy n ti n li t, mà
22
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
không t p trung vào tầm soát UTTTL, có th
là m t nguyên nhân khi n cho t l phát hi n
b nh giai đoạn s m rất thấp.
Bên cạnh đó, th c t rất đáng lo ngại là
tuy t đại đa s các b nh nhân trong nghiên
c u đ u có ch s PSA m c nguy cơ cao (>
chi m t i 52,9% (Bảng 3), đ ng nghĩa v i
vi c nguy cơ ti n tri n b nh và có di căn tại
th i đi m phát hi n rất cao [7]. Thêm vào đó,
trong 102 b nh nhân đư c khảo sát xạ hình
xương, có t i 65 trư ng h p (63,7%) đã có di
căn xương trên xạ hình (Bảng 4). Như v y
ch đ nh đi u tr tri t căn cho nhóm b nh
nhân này không còn, mà b t bu c phải áp
d ng các bi n pháp đa mô th c kéo dài th i
gian, t n kém v kinh t c a ngư i b nh và
gia đình cũng như chi phí v bảo hi m y t .
Nghiên c u c a chúng tôi cho thấy có t i
311 trư ng h p là ung thư bi u mô tuy n
(99,6%), và ch 1 trư ng h p là ung thư t
bào nh n; k t quả này tương t v i Vũ
Nguy n Khải Ca (2012) có t l là 100%; các
type mô b nh h c UTTTL trong báo cáo c a
Ngô Xuân Thái đa dạng hơn khi g p cả
sarcoma, carcinoma không bi t hoá,
carcinoma tuy n nhầy, nhưng t l UTTTL
bi u mô tuy n v n rất cao m c 97,3%
[6,7]. Như v y dư ng như t l UTTTL bi u
mô tuy n ngư i Vi t Nam cũng tương
đương v i t l chung trên th gi i [1]. Bảng
5 cho k t quả đa s b nh nhân có đi m
Gleason > 7, t c là b nh nhóm nguy cơ cao
và rất cao; và tu i không có tương quan v i
đi m Gleason (Hình 1). Nghiên c u c a tác
giả Ngô Xuân Thái (2016) có k t quả khác
khi t l đi m Gleason = 7 chi m đa s v i
42,2% và t l BN có đi m Gleason > 7 là
36,4%.
V đi u tr , tuy t đại đa s các b nh nhân
trong nghiên c u đư c ch đ nh li u pháp
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
tri t androgen (androgen deprivation therapy
– ADT), trong đó c t tinh hoàn ngoại khoa
chi m t i 75% và dùng đ ng v n LHRH là
14,1%; ch có 8 trư ng h p (2,6%) đư c
ph u thu t c t tuy n ti n li t tri t căn. T l
đi u tr tri t căn b ng ph u thu t trong các
nghiên c u đư c tham khảo cũng không cao
quá 8% [6,7]. Như v y có th thấy tình trạng
chung c a b nh nhân khi đ n khám thì b nh
thư ng đã giai đoạn có ti n tri n tại ch
ho c di căn. M c dù UTTTL đư c cho là ti n
tri n ch m, có th ch n đoán s m và tầm soát
t t b ng thăm tr c tràng, xét nghi m PSA
huy t thanh và siêu âm tuy n ti n li t qua
tr c tràng, nhưng nh ng th ng kê trên cho
thấy đi u ngư c lại [8].
V. KẾT LUẬN
Ung thư tuy n ti n li t thư ng phát hi n
tu i trên 70, v i các tri u ch ng lâm sàng
thư ng g p gi ng v i tăng sinh lành tính
tuy n ti n li t là ti u khó và bí ti u; đa s
các trư ng h p có ch s PSA m c cao (
20 ng/ml) và rất cao ( 100 ng/ml); 2/3 s
trư ng h p đư c khảo sát xạ hình đã có
dấu hi u di căn xương th i đi m phát
hi n b nh; t l UTTTL bi u mô tuy n
chi m 99,6%; t l b nh nhân có ch đ nh
ph u thu t đi u tr tri t căn rất thấp ch
chi m 2,6%.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Mottet N, Cornford P, Bergh RCNVd, et al.
Guideline on Prostate Cancer (EAU - EANM
- 2022
- ESTRO - ESUR - ISUP - SIOG). EAU
Guidelines. 2021
2. Nguyễn Sào Trung, Ngô Quốc Đạt. Giải
ph u b nh h c ung thư tuy n ti n li t. Tạp chí
Y h c Th c Hành. 2011;769 + 770:61-88
3. IARC. Globocan 2020 Vietnam. 2020.
https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/popula
tions/704-viet-nam-fact-sheets.pdf
4. Vũ Lê Chuyên, Đào Quang Oánh, Vũ Văn
Ty, và CS. Tầm soát ung thư tuy n ti n li t:
k t quả bư c đầu tại B nh vi n Bình Dân. Tạp
chí Y h c TP H Chí Minh. 2010;14(1):534-
538
5. Vũ Lê Chuyên, Đào Quang Oánh, Đỗ Anh
Toàn. Khảo sát t l ung thư tuy n ti n li t
nam gi i trên 50 tu i đ n khám tại B nh vi n
Bình Dân. Tạp chí Y h c TP H Chí Minh.
2012;16(1):355-342
6. Vũ Nguyễn Khải Ca, Hoàng Long, Nguyễn
Hoài Bắc, và CS. Nh n xét đ c đi m lâm
sàng và đi u tr ung thư ti n li t tuy n tại
khoa Ti t Ni u - B nh vi n Vi t Đ c t
1/2010 đ n tháng 1/2011. Tạp chí Y h c TP
H Chí Minh. 2012;16(3):294-298
7. Ngô Xuân Thái, Nguyễn Ngọc Hà, Thái
Minh Sâm, Châu Quý Thuận. Đ c đi m
b nh ung thư tuy n ti n li t đi u tr tại B nh
vi n Ch R y t 2012-2014. Tạp chí Y h c
TP H Chí Minh. 2016;20(4):22-27
8. Vũ Lê Chuyên, Vũ Nguyễn Khải Ca, Trần
Ngọc Sinh, và CS. Hư ng d n Ch n đoán và
Đi u tr Ung thư tuy n ti n li t. Hà N i: Nhà
xuất bản Y h c; 2014.
23
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
NHẬN XÉT KẾT QUẢ ĐIỀU TR NIỆU QUẢN SAU TĨNH MẠCH CH D
NHÂN 3 TR NG H P Đ C PHẪU THUẬT
TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI H C Y THÁI BÌNH
Nguyễn Đình Hùng1, Vũ Sơn1, Phan Văn Cương1
Hoàng Hữu Tạo1, Tô Hoàng Dũng1, Phạm Tuấn Đạt1
TÓM TẮT 4
Mục đích: Nh n xét k t quả đi u tr ni u
quản sau tĩnh mạch ch .
Phương pháp: Mô tả 3 trư ng h p tại b nh
vi n Đại h c Y Thái Bình và nhìn lại y văn v
ch n đoán và đi u tr ni u quản sau tĩnh mạch
ch .
Kết quả: 3 trư ng h p là nam gi i đư c ch n
đoán là ni u quản sau tĩnh mạch ch , đư c đi u
tr thành công b ng ph u thu t n i soi. Không có
tai bi n, bi n ch ng.
Kết luận: Ni u quản sau tĩnh mạch ch đi u
tr b ng ph u thu t n i soi sau phúc mạc đảm bảo
an toàn, thu n l i.
T khóa: ni u quản sau tĩnh mạch ch .
SUMMARY
THE RESULTS OF TREATMENT OF
THE POSTERIOR VENA CAVA
URETER: 3 CASES AT THAI BINH
MEDICAL UNIVERSITY HOSPITAL
Purpose: To evaluate the results of treatment
of the posterior vena cava ureter
Methods: Describe 3 cases at Thai Binh
Medical University hospital and review the
literature on diagnosis and treatment of posterior
vena cava ureters.
1
B nh vi n Đại h c Y Thái Bình
Liên h tác giả: Nguy n Đình Hùng.
Email: bshungdhytb@gmail.com
Ngày nh n bài: 22/8/2022
Ngày phản bi n: 24/8/2022
Ngày duy t đăng: 30/8/2022
24
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
I:
Results: 3 male cases were diagnosed with
posterior vena cava ureters, successfully treated
by laparoscopic surgery. No accidents or
complications.
Conclusion: The ureter behind the vena cava
treated by retroperitoneal endoscopic surgery is
safe and convenient.
Key words: posterior vena cava ureter.
I. M ĐẦU
Ni u quản sau tĩnh mạch ch dư i là m t
d t t b m sinh hi m g p do ni u quản b tĩnh
mạch ch dư i ép ra phía ngoài. Có rất nhi u
phương pháp tạo hình ni u quản. Baba và
c ng s (1994) lần đầu tiên công b tạo hình
ni u quản sau tĩnh mạch ch dư i trên m t
b nh nhân 52 tu i b ng n i soi b ng qua
phúc mạc. Trên y văn th gi i cho đ n nay
có khoảng hơn 200 trư ng h p đư c báo cáo,
t l b nh g p 1/1500, t l nam/ n là 3/1,
b nh thư ng phát hi n đ tu i 20 – 40 [1].
Ph u thu t là phương pháp đi u tr b nh ch
y u, ch đ nh m khi có t c ngh n ni u quản
gây nư c th n, nhi m khu n ni u, s i ti t
ni u [1], [2], [3].
Trong bài này, chúng tôi báo cáo 3 trư ng
h p ni u quản sau tĩnh mạch ch dư i đư c
ch n đoán ni u quản sau tĩnh mạch ch d a
vào lâm sàng, c n lâm sàng và đư c ph u
thu t n i soi tạo hình ni u quản tại b nh vi n
Đại h c Y Thái Bình.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Phương pháp mô tả case lâm sàng tại b nh
vi n Đại h c Y Thái Bình giai đoạn 2016 –
2022 và nhìn lại y văn v ch n đoán và đi u
tr ni u quản sau tĩnh mạch ch .
III. TR NG H P LÂM SÀNG
3.1. Trường hợp 1
B nh nhân nam Vũ H u B. 37 tu i, mã
lưu tr h sơ 05/16/0340. Đ a ch : Thu
Quỳnh - Thái Thu - Thái Bình
Vào vi n ngày 10/5/2016 v i lý do đau
âm vùng h th t lưng bên phải.
Khám lâm sàng không có bi u hi n gì đ c
bi t.
Cận lâm sàng:
Siêu âm b ng: Ni u quản phải giãn đoạn
Hình 1: phim ch
D a vào các d ki n trên, chúng tôi ch n
đoán trư ng h p này là h p ni u quản phải,
nghĩ t i nguyên nhân là do ni u quản chạy
sau tĩnh mạch ch dư i. B nh nhân đư c x p
l ch m phiên tạo hình ni u quản qua n i soi
sau phúc mạc.
B nh nhân đư c x p l ch m phiên ngày
16/5/2016
* Trình t ph u thu t: vào khoang sau
phúc mạc b ng 3 trocart, tạo khoang sau
phúc mạc; ph u tích tìm ni u quản phải, thấy
- 2022
1/3 trên D = 24mm, đoạn giãn dài 84mm,
đoạn phía trên đ ng mạch ch u hông D =
2,3mm, không có s i.
XQuang h ti t ni u không chu n b :
không thấy hình ảnh cản quang h ti t ni u.
UIV: ch c năng th n phải giảm, ch c
năng th n trái bình thư ng.
CT-Scan h ti t ni u: th n phải đài b
th n giãn, nhóm đài dư i có s i 13mm, ni u
quản đoạn trên D=23mm. Ngang thân L4 bên
phải có n t tăng t tr ng 450HU, không tiêm
thu c cản quang nên không đánh giá đư c
t n thương.
UPR: thu c lưu thông lên đ n đài b th n,
đài b th n phải giãn, ni u quản đoạn 1/3
trên giãn, có hình móc câu hay hình ch J
ngư c.
p UIV và UPR
ni u quản phải chạy song song v i tĩnh mạch
ch dư i, đ n đoạn ngang L3, đoạn dư i
khúc n i b th n – ni u quản khoảng 3cm
ni u quản chạy sau tĩnh mạch ch ; ph u tích
ni u quản đoạn sau tĩnh mạch ch , c t đoạn
ni u quản phía trên, m r ng hai đầu ni u
quản, chuy n đoạn ni u quản ra trư c; khâu
n i ni u quản trên sonde JJ phía trư c tĩnh
mạch ch ; lau r a sạch, đ t d n lưu, đóng
các l trocart.
25
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Hình 2: Ni u qu n tr c và sau c t n i (1: ni u qu n; 2: TMC d i)

Th i gian m : 100 phút, trong đó th i Xq h ti t ni u không chu n b : không

gian khâu n i là 50 phút thấy hình ảnh cản quang h ti t ni u
B nh nhân sau m n đ nh, d n lưu đư c UIV: ch c năng th n phải giảm, ni u quản
rút vào ngày th 8 sau m , xuất vi n ngày giãn, lưu thông thu c kém ch c năng th n
th 11 sau m . trái bình thư ng.
3.2. Trường hợp 2 CT-Scan: th n phải đài b th n giãn, ni u
B nh nhân nam Nguy n Tuấn Đ. 21T, mã quản đoạn trên D=14mm. Ngang thân L4 bên
lưu tr h sơ DN000088093. Đ a ch : Châu phải thì đ t ng t thuôn nh .
Quang- Quỳ H p- Ngh An.
Vào vi n ngày 09/3/2021 v i lý do đau
âm vùng h th t lưng bên phải, không đái
bu t, đái d t, không đái máu.
Thăm khám lâm sàng không có bi u hi n
gì đ c bi t.
Cận lâm sàng:
Siêu âm b ng: Ni u quản phải giãn đoạn
1/3 trên D=21mm, đoạn giãn dài 76mm,
đoạn phía trên đ ng mạch ch u hông Hình 3: Thu c l u thông ch m qua ni u
D=2,6mm, không có s i. qu n

Hình 5. Hình nh giãn ni u qu n trong m (1- ni u qu n; 2- t nh m ch ch )

26
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Hình 4 Hình nh giãn ni u qu n và b th n trên phim CT-Scan

D a vào lâm sàng và c n lâm sàng, chúng trái bình thư ng.
tôi ch n đoán trư ng h p này là h p ni u
quản phải, nghĩ t i nguyên nhân là do ni u
quản chạy sau tĩnh mạch ch dư i. B nh
nhân đư c x p l ch m phiên tạo hình ni u
quản qua n i soi sau phúc mạc vào ngày
13.03.2021
3.3. Trường hợp 3
B nh nhân nam Đ ng Ng c Q, 62T, mã
lưu tr h sơ 000225743. Đ a ch Dư Hàn,
Lê Chân, Hải Phòng.
Vào vi n ngày 19/04/2022 v i lý do đau
âm vùng h th t lưng bên phải, không đái
bu t, đái d t, không đái máu.
Thăm khám lâm sàng không có bi u hi n
gì đ c bi t.
C n lâm sàng:
Hình 7. D ng hình hi u qu n h p trên
Siêu âm b ng: Ni u quản phải giãn đoạn
phim CT-Scan
1/3 trên D = 17mm, có nhi u s i nh KT
CT scan: th n phải đài b th n giãn, ni u
7mm, đoạn giãn dài 76mm, đoạn phía trên
quản đoạn trên D=23mm. Ngang thân L4 bên
đ ng mạch ch u hông D = 2,9mm, có s i nh
phải thì đ t ng t thuôn nh .
8mm.
B nh nhân đư c x p l ch m phiên tạo
Xq h ti t ni u không chu n b : không
hình ni u quản qua n i soi sau phúc mạc vào
thấy hình ảnh cản quang h ti t ni u
ngày 21.04.2022
UIV: ch c năng th n phải giảm, ni u quản
giãn, lưu thông thu c kém ch c năng th n

27
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
Hình 8. Hình nh ni u qu n tr c và sau c t n i b ng ph u thu t n i soi
IV. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng,
phân loại
Ni u quản sau tĩnh mạch ch (retrocaval
ureter) hay ni u quản vòng quanh tĩnh mạch
ch (circumcaval ureter) đư c mô tả lần đầu
tiên b i Hochstetter vào năm 1893. V i các
trư ng h p này, ni u quản thư ng đi ngang
qua phía sau tĩnh mạch ch dư i, ôm m t
phần tĩnh mạch ch dư i r i đi xu ng theo
hư ng bình thư ng đoạn còn lại. Hi n
tư ng này thư ng xuất hi n bên phải và
hay k t h p v i đảo v trí tĩnh mạch ch dư i
ho c hai tĩnh mạch ch dư i. Ni u quản sau
tĩnh mạch ch là m t b nh lý b m sinh hi m
g p, do s phát tri n bất thư ng c a mạch
máu vùng b ng. B nh thư ng bi u hi n tri u
ch ng tu i 30-40, t l nam:n = 3:1.
Lâm sàng c a b nh thư ng bi u hi n
không đ c hi u, tri u ch ng nghèo nàn trong
đó ch y u là bi u hi n đau th t lưng. Ch n
đoán ch y u d a vào c n lâm sàng v i hình
ảnh trên UPR, UIV ho c CLVT là hình ảnh
ni u quản hình ch J ngư c trên ch v t
chéo gi a ni u quản và tĩnh mạch ch .
Như v y, nghiên c u c a chúng tôi đ i
chi u v i y văn thu đư c k t quả tương t : 3
trư ng h p đư c ph u thu t đ u là nam gi i,
đ tu i t 20 đ n 60 tu i. Ch n đoán ch y u
28
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
d a vào c n lâm sàng v i hình ảnh phim
UPR, UIV, CLVT thấy ni u quản đoạn trên
có hình ch J ngư c đ n ngang đầu trên thân
L4.
V phân loại, các tác giả phân làm 2 th
chính:
Th 1: quai thấp, trong đó đoạn ni u quản
gần giãn to mà có hình ch J ngư c, ni u
quản đoạn gần chạy xu ng dư i r i qu t
ngư c lên và vòng ra sau tĩnh mạch ch dư i
ngang khoảng L3. Đoạn ni u quản xa
không giãn, n i lên b trong tĩnh mạch ch
dư i chạy xu ng b t chéo phía trư c bó
mạch ch u bên phải. Th này đư c g i là
“ni u quản vòng quanh tĩnh mạch ch ”.
Th 2: quai cao, hi m g p hơn, khúc n i
b th n-ni u quản chạy gần như n m ngang
phía sau tĩnh mạch ch dư i. Th này còn
g i là “ni u quản sau tĩnh mạch ch ”
(retrocaval ureter).
4.2. Điều trị niệu quản sau tĩnh mạch
chủ
Đi u tr ph u thu t là l a ch n t i ưu cho
nh ng trư ng h p có bi u hi n tri u ch ng.
Ch nên can thi p ni u quản sau tĩnh mạch
ch đ i v i các trư ng h p có tri u ch ng
ho c có ảnh hư ng t i ch c năng th n. Chính
vì v y, các tác giả cho r ng ch có ch th 1 là
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
có ch đ nh ph u thu t và s t c ngh n đư ng
ti u trên là rõ ràng.
M m tạo hình c t n i ni u quản là l a
ch n tiêu chu n tr ng các bi n pháp can
thi p. V k thu t m , nguyên t c ph u thu t
là tạo hình b th n theo phương pháp c t r i.
Trong trư ng h p đoạn ni u quản sau tĩnh
mạch ch b dính ch t thì c t r i và đ lại
đoạn này tại ch . N u đoạn này không dính
thì c t r i phía trên ch ni u quản b t chéo
tĩnh mạch ch và kéo tu t ni u quản xu ng
r i n i ni u quản v i b th n [2], [4], [5].
Ph u thu t n i soi tạo hình c t n i ni u
quản đi u tr ni u quản sau tĩnh mạch ch
dư i cũng cho k t quả tương t như m m ,
trong đấy cả ph u thu t n i soi đư ng sau
phúc mạc và đư ng qua b ng đ u mang lại
hi u quả, tuy nhiên đư ng sau phúc mạc
thư ng mang lại cảm giác ti p c n ph u
trư ng tr c ti p hơn.
3 trư ng h p trong nghiên c u c a chúng
tôi đ u thu c th 1 (có ch đ nh m ). Khi m
đoạn ni u quản sau tĩnh mạch ch không
dính, di đ ng d dàng. C t đầu trên ni u
quản, m r ng hai đầu ni u quản, đưa ni u
quản ra trư c tĩnh mạch ch dư i và khâu
n i trên sonde JJ s 6Fr. Th i gian ph u
thu t là 100 phút trong đó khâu n i khoảng
40 phút, tương t so v i các tác giả khác
các giai đoạn trư c [1], [5].
V. KẾT LUẬN
Ni u quản sau tĩnh mạch ch là m t d t t
b m sinh hi m g p, thư ng g p nam nhi u
hơn n . Có hai th : ni u quản vòng quanh
- 2022
tĩnh mạch ch và ni u quản sau tĩnh mạch
ch . Trong đó ch có th ni u quản vòng
quanh tĩnh mạch ch có ch đ nh ph u thu t.
Trong ph u thu t n u đoạn ni u quản sau
tĩnh mạch ch di đ ng d dàng thì th i gian
khâu n i có th ti n hành thu n l i, n u dính
khi n th i gian khâu n i kéo dài hơn. M n i
soi sau phúc mạc c t, khâu n i tạo hình ni u
quản là m t ph u thu t an toàn đ đi u tr
b nh lý này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ahmed.M, Alhassan.A, Sadiq.M.A et al
(2017), "Variable Presentation of Retrocaval
Ureter: Report of Four Cases and Review of
Literature", Nigerian Postgraduate Medical
Journal, 24(2), pp: 126- 29.
2. Kyei.M.Y., Yeboah.E.D., Klufio.G.O et al
(2011),"Retrocaval ureter: two case
report", Ghana Medical Journal, 45(4), pp:
177- 80.
3. Lin.H.Y, Chou.Y.H, Huang.S.P et all (2003),
"Retrocaval ureter: Report of two cases and
literature review", Kaohsiung J Med
Sci,19(3), pp:127–31.
4. Singh.I, Strandhoy.J.W (2012),
"Circumcaval ureter", Pathophysiology of
Urinary Tract Obstruction , Campbell-
Walsh Urology, pp: 1118-20.
5. Trần Chí Thanh, Đỗ Ngọc Sơn, Vũ Nguyễn
Khải Ca, Phạm Văn Thành Công, “K t quả
đi u tr ph u thu t h p ni u quản sau tĩnh
mạch ch dư i type I”, Y h c th c hành, s
769+770, Hu tháng 6-2011.
29
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
ĐÁNH GIÁ B C ĐẦU KẾT QUẢ ĐIỀU TR UNG TH TUYẾN TIỀN LIỆT
DI CĂN KHÁNG CẮT TINH HOÀN BẰNG ABIRATERONE ACETATE
(ZYTIGA)
TÓM TẮT 5
Mục tiêu: Đánh giá hi u quả và tác d ng
không mong mu n khi s d ng Abiraterone
acetate k t h p presnisolone đi u tr các b nh
nhân ung thư tuy n ti n li t di căn kháng c t tinh
hoàn.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên c u ti n
c u, đơn nhánh không có đ i ch ng 32 b nh
nhân u ng 5 mg prednisone hai lần m i ngày và
1000 mg abiraterone acetate. Ch tiêu nghiên c u
chính là th i gian s ng thêm không b nh ti n
tri n trên ch n đoán hình ảnh và th i gian s ng
thêm toàn b . Các ch tiêu nghiên c u ph bao
g m: t l đáp ng PSA; t l đáp ng khách
quan; th i gian đ n PSA ti n tri n; th i gian đ n
đau ti n tri n; th i gian đ n s ki n xương đầu
tiên và các tác d ng không mong mu n.
Kết quả: V i trung v th i gian theo dõi 31,9
tháng, th i gian s ng thêm không b nh ti n tri n
trên ch n đoán hình ảnh và th i gian s ng thêm
toàn b nhóm b nh nhân nghiên c u lần lư t là
11,5 tháng và 24,9 tháng. Các ch tiêu nghiên c u
ph , bao g m t l đáp ng PSA là 40,6%; t l
đáp ng khách quan là 21,9%; trung v th i gian
đ n PSA ti n tri n là 11,2 tháng; trung v th i
gian đ n đau ti n tri n là 24,2 tháng. Các tác
d ng không mong mu n g p nhóm b nh nhân
1
Viện Ung thư, Bệnh viện Trung ương Quân đội
108
Liên h tác giả: Nguy n Tr ng Hoà
Email: badgufs@gmail.com
Ngày nh n bài: 23/8/2022
Ngày phản bi n: 25/8/2022
Ngày duy t đăng: 7/9/2022
30
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Nguyễn Trọng Hòa1, La Vân Trường1
nghiên c u ch là đ 1,2 và phù h p v i các
nghiên c u c a Abiraterone acetate đư c báo cáo
trư c đây.
Kết luận: Đi u tr Abiraterone acetate là m t
phương pháp đi u tr hi u quả và dung nạp t t
v i các b nh nhân ung thư tuy n ti n li t kháng
c t tinh hoàn.
T khóa: Ung thư tuy n ti n li t, kháng c t
tinh hoàn, ung thư tuy n ti n li t di căn kháng c t
tinh hoàn, abiraterone acetate.
SUMMARY
ABIRATERONE ACETATE IN
METASTATIC CASTRATION-
RESISTANT PROSTATE CANCER
Objective: This study evaluated the efficacy
and safety of Abiraterone acetate in combination
with prednisone in patients with castration-
resistant prostate cancer (CRPC).
Patients and methods: A prospective, single-
arm, uncontrolled study of 32 patients orally 5
mg of prednisone twice daily and 1000 mg of
abiraterone acetate. Coprimary endpoints were
radiographic progression-free survival (rPFS)
and overall survival (OS). Secondary endpoints
included PSA response rate; objective response
rate; time to PSA progression, pain progression;
time to the first skeletal-related event, and safety
results.
Results: After a median follow-up of 31.9
months, radiographic progression-free survival
and overall survival were 11.5 months and 24.9
months, respectively. Secondary study endpoints,
including the PSA response rate, were 40.6%; the
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
objective response rate was 21.9%; median time
to progressive PSA was 11.2 months; median
time to pain progression was 24.2 months.
Adverse events were typically graded 1/2 and
consistent with prior published abiraterone
reports.
Conclusion: Abiraterone acetate plus
prednisolone showed favorable efficacy in
metastatic castration-resistant prostate cancer
patients and had an acceptable safety profile.
Keywords: Prostate cancer, castration-
resistant, metastatic castration-resistant prostate
cancer, abiraterone acetate.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư tuy n ti n li t là m t trong nh ng
b nh ung thư ph bi n, theo GLOBOCAN
2020, ung thư tuy n ti n li t là ung thư có t
l m i m c đ ng hàng th hai và là nguyên
nhân gây t vong do ung thư đ ng hàng th
năm nam gi i [1]. Vi t Nam, tại th i
đi m ch n đoán, đa s các b nh nhân ung thư
tuy n ti n li t đã giai đoạn di căn [2].
Li u pháp c t tinh hoàn là đi u tr n n
tảng đ i v i b nh nhân ung thư tuy n ti n
li t giai đoạn di căn. Tuy nhiên, cu i cùng
hầu h t các b nh nhân này s ti n tri n thành
kháng c t tinh hoàn [3]. Abirateron acetate
(Zytiga), m t chất c ch sinh t ng h p
androgen, là m t trong nh ng thu c trong
hư ng d n đi u tr tiêu chu n đ i v i b nh
nhân ung thư tuy n ti n li t kháng c t tinh
hoàn [3-4]. Tuy nhiên, do chi phí đi u tr cao
nên còn ít b nh nhân Vi t Nam đư c s
d ng.
Chúng tôi ti n hành nghiên c u “K t quả
đi u tr ung thư tuy n ti n li t di căn kháng
c t tinh hoàn b ng Abiraterone acetate
(Zytiga)” nh m đánh giá m t s hi u quả và
- 2022
tác d ng không mong mu n khi s d ng
Abirateron acetate đi u tr cho nhóm b nh
nhân này tại cơ s đi u tr c a mình.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Bao g m 32 b nh nhân ung thư tuy n ti n
li t kháng c t tinh hoàn đư c đi u tr
Abiraterone acetate (Zytiga) tại B nh vi n
TWQĐ 108 t tháng 4/2017 đ n tháng
4/2022.
Tiêu chu n ch n b nh nhân: 18 tu i tr
lên; ch n đoán xác đ nh ung thư bi u mô
tuy n ti n li t d a trên k t quả mô b nh h c;
có di căn xa d a trên k t quả ch n đoán hình
ảnh (c t l p vi tính, c ng hư ng t , xạ hình
xương); kháng c t tinh hoàn (testosterol
huy t thanh đạt m c c t tinh hoàn [< 50ng/dl
(1,7 nmol/L)] nhưng ti n tri n PSA ho c/và
ti n tri n trên ch n đoán hình ảnh); các ch
tiêu huy t h c, sinh hóa cho phép; t nguy n
tham gia nghiên c u.
Tiêu chu n loại tr : đã đư c đi u tr
abirateron ho c các thu c kháng androgen
th h m i (enzalutamide…); không chấp
hành, th c hi n ho c theo dõi đư c theo k
hoạch nghiên c u.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên c u ti n c u; đơn nhánh, mô tả
c t ngang, theo dõi d c, không có đ i ch ng.
Các bước tiến hành:
- B nh nhân đ tiêu chu n nghiên c u
đư c đi u tr Abirateron acetate (Zytiga) li u
1 g/ngày (4 viên Zytiga 250mg), u ng 1 lần
m i ngày cách ít nhất cách 1 gi trư c khi ăn
ho c 2 gi sau khi ăn; prednisolone 5mg/lần,
u ng 2 lần m i ngày, u ng sau ăn. S tuân
th v đi u tr và an toàn đi u tr (tác d ng
31
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
không mong mu n đư c đánh giá m i lần
thăm khám - 1 tháng/ 1 lần). Các b nh nhân
có di căn xương đư c đi u tr Zoledronic
acid 4g/ 4 tuần, truy n tĩnh mạch ch m. Các
b nh nhân v n ti p t c đư c duy trì li u pháp
kháng c t tinh hoàn (ph u thu t c t tinh hoàn
ho c Goserelin acetate 3,6mg/ 4 tuần, tiêm
dư i da). Đi u tr ti p t c đ n khi đ c tính
quá m c ho c b nh ti n tri n thì chuy n
phương pháp đi u tr khác. Các phương pháp
đi u tr ti p theo bao g m hóa chất Docetaxel
và chăm sóc giảm nh .
- Theo dõi, đánh giá b nh nhân nghiên
c u: B nh nhân đư c thăm khám lâm sàng,
xét nghi m thư ng qui m i tháng 1 lần và
gi liên lạc thư ng xuyên v i bác sĩ. Ch p
c t l p vi tính ng c b ng, c ng hư ng t
tuần t đ đánh giá rPFS đư c th c hi n m i
8 tuần trong 24 tuần đầu và m i 12 tuần sau
đó ho c khi nghi ng b nh ti n tri n. Ki m
soát K+, đi n tim, siêu âm tim theo hư ng
d n đi u tr Abirateron acetate.
Các chỉ tiêu nghiên cứu
Ch tiêu nghiên c u chính là th i gian
s ng thêm không b nh ti n tri n trên ch n
đoán hình ảnh (rPFS) và th i gian s ng thêm
toàn b (OS) [rPFS: tính t khi bư c vào
nghiên c u đ n khi: (1) b nh ti n tri n trên
ch n đoán hình ảnh (c t l p vi tính, c ng
hư ng t , xạ hình xương) ho c (2) b nh nhân
t vong do bất kỳ nguyên nhân gì; OS: tình
t khi bư c vào nghiên c u đ n khi t vong
B ng 1: c i m lâm sàng c a nhóm b nh nhân nghiên c u
Đặc điểm
Trung bình
Tu i ≤ 65
> 65
32
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
do bất c nguyên nhân gì). Các ch tiêu
nghiên c u ph bao g m: (1) t l đáp ng
PSA (giảm ≥ 50% so v i trư c đi u tr ); (2)
t l đáp ng khách quan (đánh giá t n
thương mô m m, xương theo RECIST phiên
bản 1.1); (3) th i gian đ n PSA ti n tri n
(PSA ti n tri n đư c xác đ nh là PSA tăng
1,25 lần so v i m c ban đầu các b nh nhân
PSA không giảm, ho c PSA tăng trên m c
nadir 2 ng/ml b nh nhân PSA giảm); (4)
th i gian đ n đau ti n tri n (đau n ng nhất
trong 24 gi trung bình tăng 2 đi m tr lên).
Phân tích và xử lý số liệu
C m u nghiên c u theo c m u thu n
ti n. Toàn b 32 b nh nhân th a mãn tiêu
chu n đư c đưa vào nghiên c u.
X lý s li u b ng phần m m SPSS 20.0.
Th i gian s ng thêm đư c ư c tính theo
phương pháp Kaplan-Mayer. So sánh có ý
nghĩa th ng kê khi p < 0,05.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
3.1. Đặc điểm lâm sàng của đối tượng
nghiên cứu
Trong khoảng th i gian t tháng 4/2017
đ n tháng 4/2022, có 32 b nh nhân tham gia
nghiên c u. M t s đ c đi m lâm sàng c a
nhóm b nh nhân nghiên c u đư c tóm t t
trong bảng 1. Đa s các b nh nhân tham gia
nghiên c u > 65 tu i, có b nh mạn tính kèm
theo, ch di căn xương, tình trạng toàn thân
t t ho c trung bình, đau xương nh ho c v a.
Số lượng Tỷ lệ %
74 ± 8,8
6 18,7%
26 81,3%
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Không 14 43,8%
Đái tháo đư ng 6 18,7%
B nh k t h p
Tăng huy t áp 10 31,3%
B nh khác 7 21,9%
Ch di căn xương 21 65,6%
V trí di căn Ch di căn hạch 4 12,5%
V trí khác* 7 21,9%
1 – 3 đi m 17 53,1%
Đau xương 4 – 6 đi m 14 43,8%
7 – 10 đi m 1 3,1%
≤ 2 đi m 31 96,9%
Tình trạng toàn thân
> 2 đi m 1 3,1%
Ph u thu t 15 43,8%
Li u pháp c t tinh hoàn
Thu c 17 56,2%
Chưa đi u tr HC 7 21,9%
Đi u tr hóa chất Docetaxel
Đã đi u tr HC 25 78,1%
3- <6 tháng 3 9,4%
Th i gian t kháng ADT 6 - <9 tháng 5 15,6%
đ n đi u tr Zytiga 9 - <12 tháng 9 28,1%
≥ 12 tháng 15 46,9%
* Bao g m cả nhi u v trí (Theo ch s c a ngư i Vi t Nam trư ng
B nh nhân l a ch n phương pháp c t tinh thành)
hoàn b ng thu c ho c b ng ph u thu t là Bảng 2 tóm t t m t s đ c đi m xét
tương đương nhau. Đa s các b nh nhân đã nghi m c a nhóm b nh nhân nghiên c u. Đa
đi u tr hóa chất Docetaxel trư c đó và b t s các b nh nhân tại th i đi m b t đầu tham
đầu đi u tr Zytiga sau khi kháng ADT ≥ 12 gia nghiên c u có thi u máu, tăng LDH và
tháng. hầu h t tăng PSA. Nhóm b nh nhân có đi m
3.2. Đặc điểm xét nghiệm của đối tượng Gleason 7-8 chi m đa s .
nghiên cứu

B ng 2: c i m xét nghi m c a nhóm b nh nhân nghiên c u

Đặc điểm Số lượng Tỷ lệ %
Giảm 22 68,8%
Huy t s c t
Bình thư ng 10 31,2%
Tăng 8 25%
S lư ng bạch cầu
Bình thư ng 24 75%

33
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Tăng 6 18,8%
S lư ng ti u cầu Giảm 5 15,6%
Bình thư ng 21 65,6%
Tăng 17 53,1%
LDH
Bình thư ng 13 40,6%
Tăng 13 40,6%
Phosphatase ki m
Bình thư ng 17 53,1%
Tăng 31 96,9%
PSA
Bình thư ng 1 3,1%
≤ 6 đi m 3 9,4%
Đi m Gleason 7-8 đi m 21 65,6%
≥ 9 đi m 8 25,0%
Thấp 10 31,3%
Th tích di căn
Cao 22 68,7%
Thấp 13 40,6%
Nguy cơ
Cao 19 59,4%
Trong 32 b nh nhân tham gia nghiên c u, có 22 b nh nhân (chi m 68,7%) có th tích di
căn cao (theo đ nh nghĩa c a nghiên c u CHAARTED) và có 19 b nh nhân (chi m 59,4%)
nguy cơ cao (theo đ nh nghĩa c a nghiên c u LATITUDE).
3.3. Kết quả chỉ tiêu nghiên cứu chính
K t quả các m c tiêu chính c a nghiên c u đư c th hi n trong hình 1. Trung v th i gian
theo dõi các b nh nhân trong nghiên c u là 31,9 tháng.

Hình 1: Bi u Kaplan–Meier c l ng th i gian s ng thêm không ti n tri n b nh trên

ch n oán hình nh (Hình A) và th i gian s ng thêm toàn b (Hình B).

34
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Trong th i gian theo dõi, có 2 b nh nhân
b tr , 19 b nh nhân b nh ti n tri n và 15
b nh nhân t vong. Trung v th i gian không
ti n tri n b nh trên ch n đoán hình ảnh là
11,4 tháng (Hình 1A) và trung v th i gian
s ng thêm toàn b là 24,9 tháng (Hình 1B).
3.4. Kết quả chỉ tiêu nghiên cứu phụ
Trong th i gian đi u tr , có 13 b nh nhân
đạt đáp ng PSA và 7 b nh nhân đạt đáp ng
trên ch n đoán hình ảnh, lần lư t chi m t l
40,6% và 21,9%. Trung v th i gian đ n PSA
ti n tri n c a các b nh nhân trong nghiên c u
là 11,2 tháng; trung v th i gian đ n đau ti n
tri n là 24,2 tháng.
3.5. Tác dụng không mong muốn
Tất cả các tác d ng không mong mu n mà
các b nh nhân tham gia nghiên c u g p phải
đ u là đ 1, 2; không có b nh nhân nào g p
tác d ng không mong mu n t đ 3 tr lên.

B ng 3: Tác d ng không mong mu n

Tác dụng không mong muốn Tất cả các độ (%) Độ 3 trở lên (%)
Thi u máu 5 (15,6%) 0 (0%)
Giảm bạch cầu 1 (3,1%) 0 (0%)
Giảm ti u cầu 1 (3,1%) 0 (0%)
Giảm bạch cầu hạt 1 (3,1%) 0 (0%)
Bu n nôn 3 (9,4%) 0 (0%)
Nôn 1 (3,1%) 0 (0%)
Gi nư c 9 (28,1%) 0 (0%)
Hạ kali máu 3 (9,4%) 0 (0%)
Tăng huy t áp 7 (21,9%) 0 (0%)
Bất thư ng men gan 3 (9,4%) 0 (0%)
R i loạn ti u ti n 2 (6,3%) 0 (0%)
Các tác d ng ph hay g p các b nh nhân nghiên c u là gi nư c (28,1%), tăng huy t áp
(21,9%) và thi u máu (15,6%).

IV. BÀN LUẬN nhân trên 65 tu i (chi m 81,3%). Do tu i

4.1. Đặc điểm lâm sàng của đối tượng
nghiên cứu
Ung thư tuy n ti n li t là b nh ung thư
thư ng g p nam gi i. T l ung thư tuy n
ti n li t giai đoạn di căn m i ch n đoán có xu
hư ng tăng lên và hay g p nhất đ tu i t
70 đ n 74 [5]. Trong nghiên c u c a chúng
tôi, tu i trung bình là 74, hầu h t các b nh
b nh nhân tham gia nghiên c u cao nên đa s
các b nh nhân có b nh k t h p, trong đó ch
y u là tăng huy t áp và đái tháo đư ng type 2.
Đa s các b nh nhân tham gia nghiên c u
ch di căn xương (chi m 65,5%). T l này
cũng tương đ ng v i các nghiên c u c a các
tác giả khác. Theo nghiên c u c a tác giả Lê
Th Khánh Tâm, trong s 75 b nh nhân ung

35
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
thư tuy n ti n li t giai đoạn di căn có 76%
b nh nhân ch di căn xương [6]. T l ch di
căn xương trong nghiên c u COU-AA-301
và COU-AA-302 lần lư t là 89,3% và 50%
[7-8]. Tuy v y, đa s các b nh nhân tham gia
nghiên c u c a chúng tôi ch đau xương m c
đ nh ho c v a (chi m 96,9%) nên ít ảnh
hư ng đ n tình trạng toàn thân, ch có 1 b nh
nhân tham gia nghiên c u đau m c đ n ng
và có tình trạng toàn thân kém.
Phương pháp c t tinh hoàn b ng ph u
thu t ho c b ng thu c đư c các b nh nhân
trong nghiên c u c a chúng tôi l a ch n
tương đương nhau. Quy t đ nh l a ch n
phương pháp c t tinh hoàn ph thu c vào
nhi u y u t . Phương pháp c t tinh hoàn
b ng ph u thu t không đư c m t s b nh
nhân l a ch n do lo ngại s ảnh hư ng v
th m m và tâm lý, tuy nhiên theo nghiên
c u c a Sun và c ng s , phương pháp c t
tinh hoàn b ng ph u thu t g p ít tác d ng
không mong mu n gãy xương, b nh đ ng
mạch ngoại vi và các bi n ch ng trên tim
hơn so v i các b nh nhân l a ch n li u pháp
c t tinh hoàn b ng thu c [9].
Trong nghiên c u c a chúng tôi, trư c khi
đi u tr b ng Zytiga sau khi kháng c t tinh
hoàn, đa s các b nh nhân có đi u tr hóa
chất Docetaxel (chi m 78,1%) và trì hoãn tr
Zytiga (75% b nh nhân đi u tr Zytiga sau
khi kháng c t tinh hoàn t 9 tháng tr lên).
Nguyên nhân chính d n đ n đi u này có th
do chi phí đi u tr Zytiga còn cao, nhất là
th i đi m trư c khi đư c bảo hi m y t chi
trả m t phần chi phí đi u tr .
36
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
4.2. Đặc điểm xét nghiệm của đối tượng
nghiên cứu
Trong nghiên c u c a chúng tôi, có 68,8%
b nh nhân thi u máu tại th i đi m tham gia
nghiên c u, đa s là thi u máu như c s c,
m c đ nh . Nguyên nhân thi u máu do dinh
dư ng kém, tình trạng mất máu mạn tính và
do di căn t y xương m t s b nh nhân. S
lư ng bạch cầu và ti u cầu c a đa s các
b nh nhân tham gia nghiên c u trong gi i
hạn bình thư ng.
V i các b nh nhân ung thư tuy n ti n li t,
tăng n ng đ LDH, phosphatase ki m và
PSA huy t thanh là các y u t tiên lư ng
xấu. Trong nghiên c u c a chúng tôi, hầu h t
các b nh nhân tăng PSA khi b t đầu tham gia
nghiên c u (31/32 b nh nhân), 53,1% s
b nh nhân có tăng LDH và 40,6% b nh nhân
có tăng phosphatase ki m. Đa s các b nh
nhân tham gia nghiên c u có đi m Gleason
7-8 đi m (chi m 65,6%).
B nh th tích cao đư c đ nh nghĩa theo
th nghi m CHAARTED, là có s hi n di n
c a di căn n i tạng; trong trư ng h p không
có di căn tạng thì có b n ho c nhi u hơn t n
thương xương v i m t ho c nhi u trong s
đó phải ngoài xương c t s ng và xương
ch u. Các b nh nhân b nh th tích cao có
tiên lư ng xấu hơn so v i các b nh nhân có
b nh th tích thấp [10]. Theo đ nh nghĩa c a
nghiên c u LATITUDE, các b nh nhân nguy
cơ cao phải có ít nhất hai trong ba y u t
nguy cơ cao (đ u là các y u t tiên lư ng
xấu) sau đây: đi m Gleason t 8 tr lên, ít
nhất ba t n thương xương, s hi n di n c a
di căn tạng đo đư c [11]. Trong nghiên c u
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
c a chúng tôi, có 68,7% b nh nhân b nh th
tích cao và 59,4% b nh nguy cơ cao, do đó
có th d n t i nghiên c u khó đạt đư c k t
quả vư t tr i.
4.3. Hiệu quả điều trị
Abiraterone acetate đã ch ng minh hi u
quả cải thi n th i gian s ng thêm cho các
b nh nhân ung thư tuy n ti n li t giai đoạn di
căn kháng c t tinh hoàn cả chưa đi u tr hóa
chất (nghiên c u COU-AA-302) và đã đi u
tr hóa chất (nghiên c u COU-AA-301).
Trong nghiên c u COU-AA-302,
Abiraterone acetate đã ch ng minh cải thi n
th i gian s ng thêm không ti n tri n b nh
trên ch n đoán hình ảnh (trung v 16,5 tháng
so v i 8,3 tháng nhóm đi u tr giả dư c) và
th i gian s ng thêm toàn b (trung v 34,7
tháng so v i 30,3 tháng nhóm đi u tr giả
dư c). Ngoài ra, đi u tr abiraterone acetate
còn giúp cải thi n th i gian đ n b t đầu hóa
tr đ c t bào, đ n s d ng opiate đ giảm
đau liên quan đ n ung thư, đ n ti n tri n c a
PSA và s suy giảm tình trạng hoạt đ ng [8].
Trong nghiên c u COU-AA-301,
Abiraterone acetate cũng ch ng minh đư c
hi u quả cải thi n th i gian s ng thêm không
ti n tri n b nh trên ch n đoán hình ảnh
(trung v 5,6 tháng so v i 3,6 tháng nhóm
đi u tr giả dư c) và th i gian s ng thêm
toàn b (trung v 15,8 tháng so v i 11,2
tháng nhóm đi u tr giả dư c). Nghiên c u
cũng ch ng minh đi u tr Abiraterone acetate
giúp cải thi n th i gian đ n PSA ti n tri n và
t l đáp ng PSA [7]. Trong nghiên c u c a
chúng tôi, b nh nhân tham gia nghiên c u
g m cả các b nh nhân đã đi u tr hóa chất
- 2022
Docetaxel sau khi kháng c t tinh hoàn và các
b nh nhân chưa đi u tr hóa chất, th i gian
s ng thêm không b nh ti n tri n trên ch n
đoán hình ảnh là 11,5 tháng và th i gian s ng
thêm toàn b nhóm b nh nhân nghiên c u
là 24,9 tháng; ngoài ra, t l đáp ng PSA là
40,6%; t l đáp ng khách quan là 21,9%;
trung v th i gian đ n PSA ti n tri n là 11,2
tháng; trung v th i gian đ n đau ti n tri n là
24,2 tháng. Đây là nh ng k t quả bư c đầu
đáng khích l .
4.4. Tính an toàn
Các tác d ng không mong mu n thư ng
g p khi đi u tr abiraterone acetate là m t
m i, đau lưng, gi nư c, bu n nôn, tiêu
chảy, táo bón, hạ kali máu, hạ phospho máu,
rung nhĩ, đau cơ, cơn nóng b ng, ho, nhi m
trùng ti t ni u, tăng huy t áp, tăng s lần đi
ti u, khó tiêu và nhi m trùng đư ng hô hấp
trên. Các tác d ng không mong mu n d n
đ n ng ng đi u tr là tăng men gan và các bất
thư ng v tim [3-7-8]. Trong nghiên c u c a
chúng tôi, tất cả các tác d ng không mong
mu n g p phải đ u đ 1 ho c đ 2, không
có tác d ng ph đ 3 - 4. Các tác d ng không
mong mu n đáng chú ý là gi nư c, tăng
huy t áp, thi u máu, bu n nôn, hạ kali máu
và tăng men gan, phù h p v i các nghiên c u
đã công b trư c đây [7-8-11].
V. KẾT LUẬN
Trong nghiên c u này, đi u tr abiraterone
acetate đem lại hi u quả cho các b nh nhân
ung thư tuy n ti n li t kháng c t tinh hoàn,
v i th i gian s ng thêm không b nh ti n
tri n trên ch n đoán hình ảnh và th i gian
37
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

s ng thêm toàn b lần lư t là 11,5 tháng và đoạn IV, Lu n văn Nghiên c u sinh, Đại h c
24,9 tháng. Các tác d ng không mong mu n Y Hà N i.
7. K. Fizazi, H. I. Scher, A. Molina và cộng sự
g p phải đ u đ 1 ho c đ 2 và không gây
(2012). Abiraterone acetate for treatment of
gián đoạn đi u tr .
metastatic castration-resistant prostate cancer:
final overall survival analysis of the COU-
TÀI LIỆU THAM KHẢO
AA-301 randomised, double-blind, placebo-
1. H. Sung, J. Ferlay và R. L. Siegel (2021).
controlled phase 3 study. Lancet Oncol, 13
Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN
(10), 983-992.
Estimates of Incidence and Mortality
8. C. J. Ryan, M. R. Smith, K. Fizazi và cộng
Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries.
sự (2015). Abiraterone acetate plus
71 (3), 209-249.
prednisone versus placebo plus prednisone in
2. Ngô Xuân Thái, Nguyễn Ngọc Hà, Thái
chemotherapy-naive men with metastatic
Minh Sâm và cộng sự (2016). Đ c đi m
castration-resistant prostate cancer (COU-
b nh ung thư tuy n ti n li t đi u tr tại b nh
AA-302): final overall survival analysis of a
vi n Ch R y t 2012 - 2014. Tạp chí Y h c
randomised, double-blind, placebo-controlled
Thành ph H Chí Minh, 20 (4), 22-27.
phase 3 study. Lancet Oncol, 16 (2), 152-160.
3. National Comprehensive Cancer Network
9. M. Sun, T. K. Choueiri, O. P. Hamnvik và
(2022). Prostate cancer (Version 4.2022),
cộng sự (2016). Comparison of
<https://www.nccn.org/professionals/physicia
Gonadotropin-Releasing Hormone Agonists
n_gls/pdf/prostate.pdf>, July 22, 2022.
and Orchiectomy: Effects of Androgen-
4. C. Parker, E. Castro, K. Fizazi và cộng sự
Deprivation Therapy. JAMA Oncol, 2 (4),
(2020). Prostate cancer: ESMO Clinical
500-507.
Practice Guidelines for diagnosis, treatment
10. C. J. Sweeney, Y. H. Chen, M. Carducci và
and follow-up. Ann Oncol, 31 (9), 1119-1134.
cộng sự (2015). Chemohormonal Therapy in
5. J. M. Broderick (2020). Incidence of
Metastatic Hormone-Sensitive Prostate
Metastatic Prostate Cancer On the Rise.
Cancer. N Engl J Med, 373 (8), 737-746.
Oncology (Williston Park), 34 (11), 460.
11. K. Fizazi, N. Tran, L. Fein và cộng sự
6. Lê Thị Khánh Tâm (2020). Đánh giá k t quả
(2017). Abiraterone plus Prednisone in
đi u tr n i ti t Ung thư tuy n ti n li t giai
Metastatic, Castration-Sensitive Prostate
Cancer. N Engl J Med, 377 (4), 352-360.

38
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

M T S YẾU T GIẢI PHẪU ĐÀI THẬN D I LIÊN QUAN ĐẾN

KẾT QUẢ ĐIỀU TR S I BỂ THẬN – ĐÀI D I BẰNG PHẪU THUẬT
TÁN S I THẬN QUA DA Đ NG HẦM NH TẠI
BỆNH VIỆN TRUNG NG QUÂN Đ I 108

Trần Thanh Tùng1, Trần Đức2, Nguyễn Việt Hải2, Đỗ Ngọc Thể2
Kiều Đức Vinh2, Nguyễn Tuấn Đạt2, Trần Đức Dũng2, Nghiêm Trung Hưng2

TÓM TẮT 6
Mục tiêu: Đánh giá ảnh hư ng c a m t s
y u t giải ph u đài th n dư i đ n k t quả đi u
tr s i b th n – dài dư i b ng ph u thu t tán s i
qua da đư ng hầm nh tại B nh vi n Trung ương
quân đ i 108.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên c u ti n
c u trên các b nh nhân có s i b th n-đài dư i có
ch đ nh ph u thu t, đư c đi u tr b ng ph u
thu t n i soi tán s i th n qua da đư ng hầm nh
tại Trung tâm Ti t ni u – Nam khoa b nh vi n
TWQĐ 108 t 01/2020 đ n 05/2021.
Kết quả: Tu i trung bình 51,9 ± 9,5 tu i, t
l nam/n là 4,6/1, góc b th n ni u quản v i đài
th n dư i trung bình 59,1 ± 17,5 đ , chi u dài đài
dư i trung bình 23,1 ± 5,8 (mm), chi u r ng c
đài th n dư i trung bình 10,4 ± 4,7 (mm) t l
sạch s i 87,5%, t l tai bi n và bi n ch ng
14,3%. Chi u r ng c dài dư i tăng 1 mm thì khả
năng sạch s i tăng 1,639 lần, các y u t khác
không ảnh hư ng đ n lư ng huy t s c t giảm, t
1
Bộ môn Ngoại và Phẫu thuật th c hành, Đại học
Y Dư c Hải Phòng.
2
Trung tâm Tiết niệu-Nam khoa, Bệnh viện Trung
ương Quân đội 108.
Liên h tác giả: Trần Thanh Tùng.
ĐT: 0983823632.
Email: tttung@hpmu.edu.vn
Ngày nh n bài: 23/8/2022
Ngày phản bi n: 25/8/2022
Ngày duy t đăng: 7/9/2022
l tai bi n, bi n ch ng và t l sạch s i
Kết luận: Chi u r ng c đài th n dư i ảnh
hư ng đ n k t quả sạch s i, góc b th n ni u
quản v i đài th n dư i và chi u dài đài th n dư i
không liên quan đ n k t quả đi u tr s i b th n –
dài dư i b ng ph u thu t tán s i qua da đư ng
hầm nh
T khoá: Tán s i qua da đư ng hầm nh , s i
b th n – đài dư i, s i đài dư i, các y u t giải
ph u đài th n dư i.
SUMMARY
SOME ANATOLOGICAL FACTORS OF
LOWER POLE RELATED TO THE
RESULTS OF TREATMENT FOR
RENAL PELVIS - LOWER POLE
STONES BY MINI PERCUTANEOUS
NEPHROLITHOTRIPSY AT 108
MILITARY CENTRAL HOSPITAL
Objective: This study was conducted to
evaluate the influence of some anatomical factors
of the lower pole on the results of treatment of
renal pelvis - lower pole stones by mini
percutaneous nephrolithotripsy at 108 Military
Central Hospital.
Patients and methods: Prospective study to
evaluate some anatomical factors of the lower
calyces related to the results of treatment of renal
pelvis - lower pole stones by mini percutaneous
nephrolithotripsy at Urology & Andrology
Centre, 108 Military Central Hospital, from
January 2020 to May 2021.

39
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
Results: Mean age was 51.9 ± 9.5 years old,
male/female ratio was 4.6/1, lower pole
infundibulo pelvic below average 59.1 ± 17.5
degrees, lower pole infundibular length below
average 23.1 ± 5.8 (mm), lower pole infundibular
width below average 10.4 ± 4.7 (mm) stone free
rate 87.5%, rate of complications and
complications 14.3%. The lower pole
infundibular width increased by 1 mm, the ability
to clean stones increased by 1.639 times, other
factors did not affect the hemoglobin fall,
complications and stone free rate.
Conclusion: The lower pole infundibular
width affects the stone clearance results, the
angle of lower pole infundibulo pelvic and lower
pole infundibular length calyces are not related to
the results of treatment of renal pelvis - lower
pole stones by mini percutaneous
nephrolithotripsy.
Keywords: mini percutaneous
nephrolithotripsy, renal pelvis - lower pole
stones, lower pole, anatomical factors of the
lower pole.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Năm 1976, Fernstrom và Johansson là
nh ng ngư i đầu tiên công b th c hi n
thành công k thu n tán s i qua da
(Percutaneous Nephrolithotomy – PCNL).
Năm 1998, Jackman và CS là nh ng ngư i
đầu tiên hoàn thi n k thu t tán s i qua da
đư ng hầm nh (Mini-PCNL) cho nhóm
b nh nhân tr em, k t đó phương pháp này
cũng tr thành m t l a ch n đi u tr cho cả
ngư i l n [1].
Tại Vi t Nam, s i th n chi m khoảng
36,1% các b nh lý s i ti t ni u, s i b th n
có nhánh đài dư i chi m t l khoảng 30%
s i th n [2]. S i đài th n dư i đư c cho là
khó đi u tr thành công và có t l sót s i cao
nhất do nh ng thách th c v m t giải ph u
40
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
và v n còn đang tranh cãi trong l a ch n
phương pháp đi u tr t t ưu nhất cho s i đài
th n dư i [3] . Tuy nhiên, trong nư c chưa
có nhi u công b liên quan đ n vấn đ này.
Chính vì v y, chúng tôi th c hi n nghiên c u
nh m m c tiêu đánh giá ảnh hư ng c a các
y u t giải ph u đài th n dư i liên đ n k t
quả c a Mini-PCNL trong đi u tr s i b th n
– đài dư i.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu:
G m 56 b nh nhân (BN) v i 56 th n có
s i b th n – đài dư i đư c đi u tr b ng
ph u thu t (PT) tán s i qua da đư ng hầm
nh tại Trung tâm ti t ni u – Nam khoa,
b nh vi n TWQĐ 108 t 01/2020 đ n
05/2021.
- Tiêu chu n l a ch n
. BN ≥ 18 tu i, không phân bi t gi i, có
ti n s can thi p cũ, s i th n 1 ho c 2 bên,
bao g m cả s i trên th n đơn đ c ch c năng.
. S i b th n – đài dư i g m: s i 1 kh i
(dạng bán san hô), s i b th n và đài dư i
(nhi u viên) ho c s i b th n nhánh đài dư i
k t h p nhi u viên.
- Tiêu chu n loại tr
. BN thu c nhóm nguy cơ cao (ASA > 3)
. S i trên th n d dạng b m sinh s i trong
túi th a đài th n,
. S i trên th n ghép, th n mất ch c năng,
BN đã chuy n lưu nư c ti u b ng ru t, BN
d dạng c t s ng ho c đã có d n lưu th n bên
ph u thu t t trư c.
. BN đã có d n lưu th n t trư c.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
- Ti n c u mô tả không đ i ch ng.
- Phương ti n nghiên c u: Dàn máy n i
soi hãng Karl Storz, máy siêu âm Vivid, máy
Sphinx phát laser Holmium (100W), h
th ng bơm d ch tư i r a b ng NaCl 0,9%,
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
cartheter ni u quản, JJ ni u quản 6 Fr, sonde
Foley c 14 – 16 Fr, kim ch c dò th n 18G,
b d ng c ng nong b ng nh a đ n s 18Fr,
kênh làm vi c Amplatz 18Fr.
Các chỉ tiêu đánh giá
- Đ c đi m chung: Tu i, gi i, kích thư c
s i trung bình (lấy chi u dài l n nhất), kích
thư c s i trung bình.
- M t s y u t giải ph u đài th n dư i
(theo Elbahnasy) (Hình 1)
. Góc b th n – ni u quản v i đài th n
dư i (Lower Pole Infundibulo Pelvic –
LPIP): là góc tạo b i tr c ni u quản – b th n
v i tr c đài th n dư i.
. Chi u dài đài th n dư i (Lower Pole
Infundibular Length – LPIL): là chi u dài
hay chi u cao đài th n dư i là khoảng cách
t đi m xa nhất c a đáy đài th n dư i đ n
đi m gi a môi dư i b th n.
. Chi u r ng c đài th n dư i (Lower Pole
Infundibular Width – LPIW): là chi u r ng
đư c đo đi m h p nhất d c theo tr c trung
tâm đài dư i.
Hình 1. Cách o các thông s gi i ph u ài
d i theo Elbahnasy
*Ngu n: Theo Nguy n Khoa Hùng (2009) [4]
- 2022
- M t s y u t giải ph u đài th n dư i
liên quan đ n k t quả đi u tr
. Lư ng huy t s c t (HST) giảm sau ph u
thu t (g/l)
. T l sạch s i (%)
. Tai bi n và bi n ch ng: chảy máu trong
m và sau m , s t, nhi m khu n ni u, t n
thương th n cấp, t n thương các cơ quan lân
c n... và phân loại tai bi n, bi n ch ng theo
h th ng Dindo – Clavien s a đ i năm 2004.
Xử lý số liệu:
S li u đư c x lý b ng phần m m SPSS
20.0, so sánh các giá tr trung bình b ng ki m
đ nh T – student, One-way ANOVA v i
phân ph i chu n, tương quan gi a các bi n
liên t c b ng h i quy tuy n tính; tương quan
gi a các bi n đ nh tính ho c bi n đ nh tính
v i bi n liên t c b ng h i quy Logistic. Ý
nghĩa th ng kê đư c xác đ nh khi p<0,05.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
3.1. Một số kết quả chung
Tu i trung bình 51,9 ± 9,5 (30÷74), t l
nam/n là 4,6/1, t l th n đã can thi p
21,4% (m m 7,2%, n i soi ngư c dòng tán
s i 12,5%, n i soi sau phúc mạc 1,8%), kích
thư c (KT) s i trung bình 32,1 ± 8,5mm
(20÷43), s đo LPIP trung bình 59,1 ± 17,5
đ (17÷96), chi u dài đài dư i trung bình
23,1 ± 5,8mm (12÷36), chi u r ng c đài
dư i trung bình 10,4 ± 4,7mm (3÷26), t l
PT thành công 100%, lư ng HST giảm trung
bình sau PT 11,95 ± 7,8 (g/L) t l sạch s i
khi k t thúc nghiên c u 87,5%, t l tai bi n
– bi n ch ng 14,3% (đa phần bi n ch ng là
nh theo phân đ Dino – Clavien: 12,5% đ I
g m 5,4% chảy máu, 5,4% s t phản ng;
1,8% đ II vãng khu n huy t; 1,8% đ IIIa là
BN th n đơn đ c ch năng b suy th n cấp
do t c JJ sau tán s i)
41
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

3.2. Yếu tố giải phẫu đài thận dưới và lượng huyết sắc tố giảm sau phẫu thuật

th 1. Tng quan gi a góc b th n – ni u qu n v i ài th n d i và l ng HST gi m

sau PT (n = 56, r = -0,08, p = 0,560)
Nh n xét: Không có m i tương quan gi a góc b th n – ni u quản v i đài th n dư i và
lư ng HST giảm sau ph u thu t.

th 2. T
ng quan gi a chi u dài ài th n d i và l ng HST gi m sau PT
(n = 56, r = -0,05, p = 0,743)
Nh n xét: Không có m i tương quan gi a chi u dài đài th n dư i và lư ng HST giảm sau
ph u thu t.

th 3. T ng quan gi a chi u r ng c ài th n d i và l ng HST gi m sau PT (n =

56, r = 0,15, p = 0,258)

42
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Nh n xét: Không có m i tương quan gi a chi u r ng c đài th n dư i và lư ng HST giảm

sau PT
3.3. Yếu tố giải phẫu đài thận dưới và kết quả sạch sỏi
B ng 1: K t qu s ch s i theo các y u t gi i ph u ài th n d i
Giải ph u đài dư i Sạch s i Sót s i p
LPIP trung bình (đ ) 59,8 ± 17,3 54,3 ± 18,7 0,442
Chi u dài đài dư i trung bình (mm) 23,3 ± 5,9 21,9 ± 5,1 0,549
Chi u r ng c đài dư i trung bình (mm) 11,0 ± 4,7 6,3 ± 1,5 0,013
Independent Sample T-Test
Nh n xét: Không có s khác bi t có ý nghĩa th ng kê gi a góc LPIP và chi u dài đài th n
dư i v i k t quả sạch s i; Có s khác bi t có ý nghĩa th ng kê gi a chi u r ng c đài dư i
trung bình nhóm sạch s i và nhóm sót s i.
B ng 2: Liên quan gi a các y u t gi i ph u ài th n d i v i k t qu s ch s i
Các yếu tố OR hiệu chỉnh CI 95% cho OR p
Góc LPIP 1,018 0,973 ÷ 1,066 3,0
Chi u dài đài dư i 1,045 0,907 ÷ 1,205 42,4
Chi u r ng c đài dư i 1,639 1,077 ÷ 2,495 54,6
Hosmer and Lemeshow Test (n=56)
Nh n xét: ch có chi u r ng c đài th n dư i ảnh hư ng đ n k t quả sạch s i; n u chi u
r ng c đài th n dư i tăng lên 1mm thì khả năng sạch s i tăng thêm 1,639 lần.
3.4. Yếu tố giải phẫu đài thận dưới và tai biến – biến chứng.
B ng 3: Y u t ài th n d i liên quan v i tai bi n, bi n ch ng
Các yếu tố OR hiệu chỉnh CI 95% cho OR p
Góc LPIP 1,003 0,960 ÷ 1,048 0,890
Chi u dài đài dư i 1,001 0,878 ÷ 1,142 0,985
Chi u r ng c đài dư i 1,000 0,852 ÷ 1,174 1,000
Hosmer and Lemeshow Test (n=56)
Nh n xét:
. Đa phần bi n ch ng là nh theo phân đ IV. BÀN LUẬN
Dino – Clavien: 12,5% đ I g m 5,4% chảy 4.1. Yếu tố giải phẫu đài thận dưới và
máu, 5,4% s t phản ng; 1,8% đ II vãng lượng HST giảm sau phẫu thuật
khu n huy t; 1,8% đ IIIa là BN th n đơn T l ph u thu t thành công đ t 100%.
đ c ch năng b suy th n cấp do t c JJ sau Khi phân tích tương quan tuy n tính gi a
tán s i. m t s y u t giải ph u đài th n dư i v i
. Không có m i tương quan gi a các y u lư ng HST giảm sau PT, chúng tôi nh n thấy
t đài th n dư i v i vi c có xảy ra tai bi n,
r ng không có m i tương quan gi a y u t
bi n ch ng hay không.
này v i lư ng HST giảm sau ph u thu t (Đ

43
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
th 1, 2 và 3). Nghiên c u c a chúng tôi có
KT s i trung bình 32,1mm, cao hơn so v i
Zhao Z (2019) và Guler Y (2020) có KT s i
lần lư t là 25,6mm và 26,1mm [5],[6].
Lư ng HST giảm sau PT trong nghiên c u là
11,95 ± 7,8 (g/L) tương đương Zhao Z
(2019) 11,8 g/L, thấp hơn Guler Y (2020)
20,7g/L. KT s i c a nghiên c u này l n hơn
đáng k so v i các tác giả đư c so sánh,
trong khi lư ng HST giảm ch tương đương
ho c thấp hơn. Như v y các y u t giải ph u
đài th n dư i và kích thư c s i không ảnh
hư ng đ n lư ng máu mất. Phần l n các tác
giả cho r ng lư ng máu mất ph thu c vào
phương pháp ph u thu t (đư ng hầm tiêu
chu n mất nhi u hơn đư ng hầm nh ), m c
đ thành thạo c a ph u thu t viên và th i
gian ph u thu t kéo dài thì lư ng máu mất
cũng s tăng lên, theo Tsai S và c ng s
(2020) [7].
4.2. Yếu tố giải phẫu đài thận dưới và
kết quả sạch sỏi
M c tiêu trong đi u tr s i th n là hư ng
đ n làm sạch các mảnh s i sau can thi p.
Theo bảng 1, S đo trung bình góc b th n –
ni u quản v i đài th n dư i (LPIP) nhóm
sạch s i là 59,8 đ , nhóm sót s i là 54,3 đ ,
s khác bi t không có ý nghĩa th ng kê.
Chi u dài đài th n dư i (LPIL) trung bình
nhóm sạch s i trong nghiên c u là 23,3mm,
nhóm sót s i là 21,9mm, s khác bi t này
không có ý nghĩa th ng kê. Qua ki m tra
tương quan gi a hai y u t này v i k t quả
sạch s i, chúng tôi nh n thấy r ng chúng
không ảnh hư ng đ n t l sạch s i (bảng 2).
Chúng tôi nh n thấy s khác bi t có ý
nghĩa th ng kê gi a t l sạch s i và chi u
r ng c đài th n dư i (LPIW) trong nghiên
44
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
c u này, c th s đo LPIW trung bình nhóm
sạch s i là 11,0mm, l n hơn đáng k so v i
nhóm sót s i là 6,3mm, s khác bi t này có ý
nghĩa th ng kê. Chúng tôi nhân thấy r ng,
trong nhiên c u này, khi LPIW tăng 1mm thì
t l sạch s i tăng thêm 1,639 lần (bảng 2).
Lý giải cho đi u này, LPIW l n đ ng nghĩa
vi c đưa Amplatz vào ti p c n s i d dàng
hơn và đư ng kính l n thì v n s i còn sót lại
sau tán cũng s đư c đào thải d dàng hơn.
Trư ng h p c đài h p nhất trong nghiên c u
này ch 3mm, không th đưa Amplazt qua,
chúng tôi đã đ y sát Amplazt, đ t guidewire
và nong r ng c đài b ng que nong đ đ
đưa ng soi qua quan sát đư c s i và dùng
lase tán s i thành mảnh v n theo k thu t n
b ng và lùa v n s i ra dư i áp l c nư c.
Elbahnasy A và CS (1998) đã đánh giá
ảnh hư ng c a các y u t giải ph u đài th n
dư i (ĐTĐ) này đ n l a ch n phương pháp
đi u tr s i đài th n dư i b ng tán s i ngoài
cơ th (TSNCT) hay l a ch n PCNL ho c
n i soi ngư c dòng tán s i th n (RIRS), tác
giả nh n thấy các y u t này dư ng như
không ảnh hư ng đ n t l sạch s i c a
PCNL và RIRS; ông k t lu n v i 3 y u t
thu n l i đ ng th i (góc ni u quản b th n -
đài dư i >700, chi u dài đài dư i <3cm và
chi u r ng đài dư i >5mm) thì TSNCT là l a
ch n lý tư ng nhất do không xâm lấn [8].
Gupta N và CS (2000) nghiên c u đi u tr
cho 88 BN s i ĐTD, kh ng đ nh góc LPIP là
có ý nghĩa nhất, ti p đ n là chi u r ng c đài
th n dư i, tuy nhiên LPIL không có ý nghĩa
tiên lư ng trong đào thải s i [9]. Nguy n
Khoa Hùng và CS (2009) khi đánh giá tiên
lư ng các y u t giải ph u đài th n dư i đ n
k t quả sạch s i khi đi u tr s i ĐTD b ng
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
TSNCT ghi nh n t l sạch s i cao nhất là
c a nhóm LPIP >70o v i 76,9%, có ý nghĩa
th ng kê, t l sạch s i cũng cao hơn nhóm
LPIL ≤30mm và LPIW ≥5mm, khác bi t có
ý nghĩa th ng kê [4].
T u trung lại, góc LPIP >700, chi u dài
đài dư i ≤30mm và chi u r ng c đài dư i
≥5mm là nh ng y u t thu n l i cho vi c đào
thải s i ĐTD. Nghiên c u c a chúng tôi
nh n thấy ch chi u r ng c đài th n dư i là
có liên quan đ n k t quả sạch s i, chi u r ng
c đài càng l n thì t l sạch s i càng cao;
góc LPIP và chi u dài đài th n dư i không
liên quan đ n t l sạch s i.
4.3. Yếu tố giải phẫu đài thận dưới và
tai biến – biến chứng.
T l tai bi n và bi n ch ng c a nghiên
c u này là 14,3% trong đó đa phần là bi n
ch ng nh theo phân đ c a Dindo – Clavien
s a đ i năm 2004 (12,5% đ I, 1,8% đ II,
1,8% đ IIIa). Trư ng h p có bi n ch ng
n ng nhất trong nghiên c u đư c phân đ
IIIa là BN n 56 tu i có s i b th n nhánh
đài dư i kèm nhi u viên trên th n trái đơn
đ c ch c năng, quá trình PT và chăm sóc h u
ph u bình thư ng, trư c khi ra vi n BN đã
đư c rút h t ng thông ni u đạo và ng
thông th n. Khoảng 1 tuần sau khi ra vi n
BN xuất hi n cơn đau qu n th n kèm ti u
máu sau thi u ni u r i vô ni u, vào vi n
trong tình trạng suy th n cấp, ch p XQ
không còn s i, ng thông JJ đúng v trí,
chúng tôi nghi ng có c c máu đông gây bít
t c nên đã ti n hành thay ng thông JJ khác,
sau th thu t BN dần h i ph c và đư c ra
vi n. BN đư c rút JJ sau 1 tháng và ch c
năng th n khi tái khám hoàn toàn bình
thư ng.
- 2022
Tuy nhiên, qua bảng 3, chúng tôi nh n
thấy r ng các y u t giải ph u ĐTD không có
m i liên h v i vi c xảy ra tai bi n và bi n
ch ng sau ph u thu t. Chúng tôi cho r ng
y u t k thu t, tình trạng nhi m khu n và
th trạng c a BN trư c ph u thu t có ảnh
hư ng đ n t l g p tai bi n và bi n ch ng.
Sampaio và CS (2019) sau nghiên c u so
sánh trên th n đ và tiêu bản ăn mòn v v trí
ch c dò vào th n ông rút ra nh n xét [10]: 1/
Khi ch c qua c đài th n trên t n thương
mạch máu là 67%, trong đó 26% là đ ng
mạch; Qua c đài gi a t l t n thương đ ng
mạch là 23%; Qua c đài dư i t l t n
thương mạch là 38%, trong đó 13% là t n
thương đ ng mạch. 2/ Không ch c tr c ti p
vào b th n vì gây t n thương mạch b th n,
bên cạch đó ng soi d b bung ra và khó đưa
tr lại trong quá trình thao tác. 3/ Khi ch c
qua v trí nhú đài, t l t n thương tĩnh mạch
nh hơn 8% bất kì nhóm đài nào, và không
ghi nh n t n thương đ ng mạch.
Tóm lại, v m t k thu t, ch c qua nhú
đài th n là an toàn nhất bất k đài triên đài
gi a hay đài dư i đ hạn ch bi n ch ng
chảy máu và các b nh nhân cần đư c ki m
soát nhi m khu n th t t t trư c PT đ hạn
ch tai bi n và bi n ch ng.
V. KẾT LUẬN
Nghiên c u c a chúng tôi trên 56 b nh
nhân s i b th n – đài dư i b ng ph u thu t
tán s i qua da đư ng hầm nh tại B nh vi n
Trung ương Quân đ i 108 ghi nh : tu i trung
bình 51,9 ± 9,5 tu i, t l nam/n là 4,6/1,
góc b th n ni u quản v i đài th n dư i trung
bình 59,1 ± 17,5 đ , chi u dài đài dư i trung
bình 23,1 ± 5,8 (mm), chi u r ng c đài th n
dư i trung bình 10,4 ± 4,7 (mm) t l sạch
45
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

s i 87,5%, t l tai bi n và bi n ch ng receive retrograde intrarenal surgery or

14,3%. S đo LPIW trung bình nhóm sạch mini percutaneous nephrolithotomy,
s i (11,0mm) l n hơn đáng k so v i nhóm Urolithiasis.
sót s i (6,3 mm). Chi u r ng c dài dư i 6. Güler Y. (2020), Comparison of RIRS and
tăng 1 mm thì khả năng sạch s i tăng 1,639 MiniPCNL for 2-3 cm Renal Lower Calyx
Stones, Arch Urol. 3(1), 007.
lần, các y u t khác không ảnh hư ng đ n
7. Tsai S.H., Chung H.J., Tseng P.T. et al.
k t quả đi u tr .
(2020), Comparison of the efficacy and safety
of shockwave lithotripsy, retrograde intrarenal
TÀI LIỆU THAM KHẢO
surgery, percutaneous nephrolithotomy, and
1. Ferakis N., Stavropoulos M. (2015), Mini
minimally invasive percutaneous
percutaneous nephrolithotomy in the
nephrolithotomy for lower-pole renal stones.
treatment of renal and upper ureteral stones:
A systematic review and network meta-
Lessons learned from a review of the
analysis, Medicine. 99(10), e19403.
literature, Urology Annals. 7(2), 141-148.
8. Elbahnasy A.M., Clayman R.V. el at.
2. Kiều Đức Vinh., Trần Các., Trần Đức.
(1998), Lower-Pole Caliceal Stone Clearance
(2015), K t quả ph u thu t lấy s i th n qua da
after Shockwave Lithotripsy, Percutaneous
tại b nh vi n 108, Nghiên c u Y h c. 19(4),
Nephrolithotomy, and Flexible Ureteroscopy:
111-116.
Impact of Radiographic Spatial Anatomy,
3. Jones P., Rai B.P., Aboumarzouk O.
JOURNAL OF ENDOUROLOGY. 12(2),
(2016), Treatment options and outcomes for
113-119.
lower pole stone management: are we there
9. Gupta N.P., Singh D.V., Hemal A.K. et al.
yet?, Ann Transl Med. 4(3), 61.
(2000), Infundibulopelvic anatomy and
4. Nguyễn Khoa Hùng, Lê Đình Khánh, Vũ
clearance of inferior caliceal calculi with
Đình Cầu và CS. (2009), Đánh giá k t quả
shock wave lithotripsy., J Urol. 163(1), 24-27.
đi u tr s i đài th n dư i b ng tán s i ngoài cơ
10. Smith A.D., Preminger G.M., Kavoussi
th v i máy MZ.ESWL.VI, Tạp trí Y Dư c
L.R. et al. (2019), Smith’s Textbook of
h c quân s 34.
Endourology. 4th edition, Wiley-Blackwell,
5. Zhao Z., Sun H., Zeng T. el at. (2019), An
USA.
easy risk stratification to recommend the
optimal patients with 2–3 cm kidney stones to

46
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
CĂN NGUYÊN VI KHUẨN GÂY NHIỄM KHUẨN TIẾT NIỆU
TRẺ TRÀO NG C BÀNG QUANG NIỆU QUẢN
TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG NG
Nguyễn Thị Ngọc1, Đàm Thị Thảo2, Nguyễn Thu Hương1
TÓM TẮT7
Mục tiêu nghiên cứu: Xác đ nh m t s căn
nguyên vi khu n gây nhi m khu n ti t ni u
(NKTN) và m c đ nhạy cảm kháng sinh tr
trào ngư c bàng quang ni u quản (VUR) tại
B nh vi n Nhi Trung ương. Phương pháp:
Nghiên c u mô tả m t loạt ca b nh, 61 b nh
nhân t 01/07/2019 đ n 30/06/2021. Kết quả:
T l tr gái là 50,8%. Nhóm tu i b nhi u nhất là
2-24 tháng. S t đơn thuần là lý do khám b nh
chính (80,3%). NKTN trên chi m 98,4%. Cấy
nư c ti u dương tính chi m t l khá cao 66,1%.
E.coli gây b nh chi m 51,4%. Các vi khu n khác
như Klebsiella, Enterococcus, Proteus và
Pseudomonas. T l vi khu n E.coli sinh ESBL
m c rất cao, chi m 87,5%. E.coli và E.coli sinh
ESBL đ kháng 100% v i Ampicillin, đ kháng
cao v i Cephalosporin th h 3 (75 - 82,4%, 60%
- 91,7%), TMP-SMZ (72,2%,71,4%) tương ng,
kháng 62,5% và 45,5% tương ng v i
Ciprofloxacin. Tuy nhiên, v n còn nhạy cảm cao
v i nhóm Piperacillin-Tazobactam (81,8%,
90%), Fosfomycin (87,5%, 83,3%) tương ng,
Carbapenem và Amikacin là 100%.
K.pneumoniae đ kháng cao v i TMP-SMZ
(87,5%), Cephalosporin (57,1 - 87,5%); nhạy
1
Khoa Thận và Lọc máu, Bệnh viện Nhi Trung
ương
2
Khoa Quốc Tế, Bệnh viện Nhi Trung ương
Liên h tác giả: Nguy n Th Ng c.
Email: nguyenngoc20483@gmail.com
Ngày nh n bài: 31/8/2022
Ngày phản bi n: 31/8/2022
Ngày duy t đăng: 8/9/2022
- 2022
cảm v i Piperacillin-Tazobactam (83,3%), nhóm
Carbapenem (62,5 - 83,3%), Fosfomycin (83,3%)
và Amikacin (100%), Ciprofloxacin ch nhạy
cảm 62,5%. Kết luận: NKTN trên chi m t l
cao nhất. E.coli là nguyên nhân thư ng g p nhất,
trong đó E.coli sinh ESBL chi m t l cao.
E.coli, E.coli sinh ESBL và K.pneumoniae đ
kháng cao v i nhi u nhóm kháng sinh.
T khóa: Nhi m khu n ti t ni u tr em,
lu ng trào ngư c bàng quang ni u quản.
SUMMARY
THE BACTERIAL ETIOLOGY OF
URINARY TRACT INFECTION IN
CHILDREN WITH VESICOURETERAL
REFLUX AT THE NATIONAL
CHILDREN’S HOSPITAL
Aims: To identify some bacterial causes of
urinary tract infection (UTI) and antibiotic
sensitivity in children with VUR at the National
Children’s Hospital. Methods: A case series
study, 61 patients from 01/07/2019 to
30/06/2021. Results: 50.8% cases were female.
The most affected age group was 2-24 months.
Fever was the main reason for medical
examination (80.3%). 98.4% were upper UTI.
66.1% cases had Positive urine culture. 51.4%
were due to E.coli. Other bacteria include
Klebsiella, Enterococcus, Proteus and
Pseudomonas. The rate of E.coli bacteria
producing ESBL was very high (87.5%). E.coli
and E.coli producing ESBL were 100% resistant
to Ampicillin, highly resistant to 3rd generation
Cephalosporins (75 – 82.4%; 60% - 91.7%),
47
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
TMP-SMZ (72.2%; 71,4%) respectively,
resistant to 62.5% and 45.5% respectively to
Ciprofloxacin. However, still highly sensitive to
Piperacillin-Tazobactam group (81.8%, 90%),
Fosfomycin (87.5%, 83.3%) respectively,
Carbapenem and Amikacin were 100%.
K.pneumoniae was highly resistant to TMP-SMZ
(87.5%), Cephalosporin (57.1 - 87.5%); sensitive
to Piperacillin-Tazobactam (83.3%), Carbapenem
(62.5 - 83.3%), Fosfomycin (83.3%) and
Amikacin (100%), Ciprofloxacin sensitive only
62.5%. Conclusions: Upper UTI accounted for
the highest rate. E.coli was the most common
cause, ESBL-producing E.coli accounts for a
high percentage. E.coli, E.coli produce ESBL
and K.pneumoniae were highly resistant to many
antibiotic groups.
Keywords: Urinary tract infection in children,
vesicoureteral reflux.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trào ngư c bàng quang-ni u quản
(VesicoUreteral Reflux – VUR) là b nh lý
đư c đ c trưng b i hi n tư ng dòng nư c
ti u t bàng quang di chuy n ngư c lên đài
b th n. VUR là m t trong các nguyên nhân
ph bi n nhất gây nhi m trùng đư ng ti u có
s t hay viêm th n b th n tr và có nguy cơ
NKTN tái phát. Cùng v i tình trạng b nh t t
c a viêm th n b th n, di ch ng lâu dài c a
UTI tái phát bao g m s o th n, protein ni u
và tăng huy t áp. Nhi m khu n ti t ni u tr
VUR ngoài tác nhân do E.coli gây nên thì
các tác nhân khác như: Klebsiella, Proteus,
Pseudomonas aeruginosa… cũng chi m t l
đáng k . Đi u tr NKTN tr VUR thư ng
dài ngày hơn so v i các NKTN thông
thư ng, b ng vi c s d ng li u pháp kháng
sinh đư ng tĩnh mạch và thư ng cần phải k t
h p v i đi u tr kháng sinh d phòng [1].
48
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Cùng v i đó, t l vi khu n sinh men Beta-
lactamase ph r ng (Extended spectrum beta
- lactamase: ESBL) đang m c đáng báo
đ ng [2]. S k t h p c a các y u t này đang
góp phần làm gia tăng tình trạng kháng
kháng sinh c a vi khu n gây b nh. Chính vì
v y, chúng tôi làm nghiên c u này v i m c
tiêu tìm hi u m t s căn nguyên vi khu n gây
nhi m khu n ti t ni u và m c đ nhạy cảm
kháng sinh tr trào ngư c bàng quang ni u
quản tại B nh vi n Nhi Trung ương.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Nghiên c u mô tả m t loạt ca b nh. 61 tr
NKTN ≤ 16 tu i đư c ch n đoán xác đ nh
trào ngư c bàng quang ni u quản tại khoa
Th n và L c máu, B nh vi n Nhi Trung
ương giai đoạn t 01/07/2019 đ n
30/06/2021.
Tiêu chu n ch n b nh nhân: Tất cả các
b nh nhân đư c ch n đoán UTI và có VUR,
ngư i giám h đ ng ý tham gia nghiên c u,
đư c thu th p thông tin theo m u b nh án
đư c thi t k riêng cho nghiên c u.
Tiêu chu n ch n đoán NKTN [1]:
+) Lâm sàng g i ý NKTN: s t, rét run, đái
bu t, đái r t, đái khó, đái đau ( tr nh có
th khóc khi đi ti u), đái đ c, đái máu, đau
b ng ho c đau vùng th t lưng, đau mạn
sư n, nôn, a chảy....
+) Xét nghi m nư c ti u th a mãn ít nhất
m t trong hai tiêu chu n:
• Bạch cầu ni u > 10 bạch cầu/vi trư ng
(≥ 2+ khi soi b ng kính hi n vi đ phóng
đại 400 lần) ho c > 75 BC/μl (b ng máy t
đ ng Urised 2).
• Vi khu n ni u ≥ 105 CFU/ml (cấy nư c
ti u gi a dòng).
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

- Tiêu chu n ch n đoán VUR: phát hi n
thấy hình ảnh trào ngư c trên phim ch p
bàng quang ni u quản ngư c dòng (VCUG)
d a theo tiêu chu n c a H i Nghiên c u
Trào ngư c qu c t [3].
- Cấy nư c ti u: âm tính, dương tính.
- Đ c k t quả kháng sinh đ : Đo đư ng
kính vòng vô khu n và d a theo tiêu chu n
CLSI đ xác đ nh m c đ nhạy cảm (S),
trung gian (I) và kháng (R).
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
Trong th i gian nghiên c u thu đư c 61
b nh nhân đ tiêu chu n, trong đó có t l tr
gái là 50,8%, nhóm tu i b nhi u nhất là 2 -
24 tháng chi m 74,4%. Lý do đi khám b nh
g p nhi u nhất là s t, chi m t l 80,3%.
Nhi m khu n ti t ni u trên chi m t l cao
98,4%. Trong các b nh nhân nhi m khu n
ti t ni u, t l cấy nư c ti u dương tính là
66,1%, trong đó 51,4% là vi khu n E. coli,
trong đó t l vi khu n E.coli sinh ESBL
m c rất cao, chi m 87,5%. Các vi khu n
thu c chi Klebsiella chi m 27%, trong đó
K.pneumoniae ph bi n hơn cả.
Enterococcus, Proteus và Pseudomonas ít
g p hơn.

B ng 1: M c nh y c m kháng sinh c a E.coli

Số ca S I R
Kháng sinh làm
n Tỉ lệ (%) n Tỉ lệ (%) n Tỉ lệ (%)
KSĐ
Ampicillin 18 0 0 0 0 18 100
Amoxicillin-
17 2 11,8 7 41,2 8 47,1
Clavunanic
Piperacillin-
11 9 81,8 1 9,1 1 9,1
Tazobactam
Cefotaxim 17 2 11,8 1 5,9 14 82,4
Ceftazidim 16 4 25 0 0 12 75
Cefepim 15 9 60 0 0 6 40
Amikacin 19 19 100 0 0 0 0
Gentamicin 19 8 42,1 0 0 11 57,9
Ciprofloxacin 16 6 37,5 0 0 10 62,5
Ertapenem 13 13 100 0 0 0 0
Imipenem 14 13 100 0 0 0 0
Meropenem 15 15 100 0 0 0 0
TMP-SMZ 18 5 27,8 0 0 13 72,2
Fosfomycin 16 14 87,5 0 0 2 12,5

49
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Hình 1: M c nh y c m kháng sinh c a E.coli sinh ESBL

Nh n xét: E.coli sinh ESBL đ kháng 100% v i Ampicillin, đ kháng cao v i các kháng
sinh nhóm Cephalosporin (60% - 91,7%) và TMP-SMZ (71,4%).
B ng 2: M c nh y c m kháng sinh c a K.pneumoniae
Số ca S I R
Kháng sinh
làm KSĐ n Tỉ lệ (%) n Tỉ lệ (%) n Tỉ lệ (%)
Amoxicillin-Clavunanic 7 1 14,3 3 42,9 3 42,9
Piperacillin-Tazobactam 6 5 83,3 0 0 1 16,7
Cefotaxim 8 1 12,5 0 0 7 87,5
Ceftazidim 7 3 42,9 0 0 4 57,1
Cefepim 8 2 25,0 0 0 6 75,0
Amikacin 8 8 100 0 0 0 0
Gentamicin 8 4 50,0 0 0 4 50,0
Ciprofloxacin 8 5 62,5 1 12,5 2 25,0
Ertapenem 8 5 62,5 0 0 3 37,5
Imipenem 5 4 80,0 0 0 1 20,0
Meropenem 6 5 83,3 0 0 1 16,7
TMP-SMZ 8 1 12,5 0 0 7 87,5
Fosfomycin 6 5 83,3 0 0 1 16,7

50
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
IV. BÀN LUẬN
Nghiên c u c a chúng tôi cho thấy t l
tr gái m c b nh cao hơn so v i tr trai
nhưng khác bi t là không đáng k (50,8% so
v i 49,2%, p > 0,05). Các nghiên c u trư c
đây phần l n đ u cho thấy VUR thư ng g p
tr gái nhi u hơn so v i tr trai. Tại Thái
Lan, tác giả Prayong Vachvanichsanong ghi
nh n có 54,4% tr gái và 45,6% tr trai trong
t ng s 388 tr VUR [4]. Tại Hoa Kỳ, theo
Chand và c ng s trong s 14.504 tr VUR
thì t l tr gái cao gấp hai lần tr trai. Đ
tu i trung bình c a các đ i tư ng nghiên c u
là 22,6 tháng tu i (nh nhất là 1 tháng, l n
nhất là 156 tháng), trong đó nhóm tr t 2
đ n 24 tháng tu i là hay g p nhất v i 74,4%.
K t quả nghiên c u cho thấy s t đơn
thuần là lý do vào vi n thư ng g p nhất c a
hầu h t các trư ng h p v i t l 80,3%. Do
tiêu chu n l a ch n đ i tư ng NC c a chúng
tôi là nh ng tr có bi u hi n NKTN nên s t
thư ng là lý do chính khi n tr phải nh p
vi n. K t quả NC c a chúng tôi cao hơn m t
chút so v i các NC v NKTN nói chung như
c a Đ ng Quỳnh Trang (75,61%) và Nguy n
Th Quỳnh Hương (72,98%) [5]. Trong khi
đó, NC c a Nakai và c ng s trên 356 tr
VUR thì có 85% tr có bi u hi n s t. Hơn
n a, NKTN nh ng b nh nhân VUR là do
viêm th n b th n cấp nên tri u ch ng s t
đơn thuần ho c s t kèm r i loạn ti u ti n và
bi n đ i màu s c nư c ti u (17,2%) s hay
g p hơn, trong khi nh ng trư ng h p không
có s t mà ch có r i loạn ti u ti n và bi n đ i
màu s c nư c ti u ch chi m t l rất thấp
(3,5%) và ch đ n khi đư c làm xét nghi m
- 2022
nư c ti u m i đư c ch n đoán NKTN.
Trong nghiên c u c a chúng tôi, có 37
trong t ng s 56 tr (66,1%) đư c làm xét
nghi m cấy nư c ti u cho k t quả dương
tính, k t quả này cao hơn m t chút so v i các
tác giả khác nhưng không đáng k : Nguy n
Th Quỳnh Hương (54,2%) [26], Nguy n
Ng c Sáng (51,5%) [6]. Thông thư ng, t l
cấy nư c ti u dương tính ph thu c vào k
thu t lấy m u nư c ti u cũng như b nh nhân
đã đư c đi u tr kháng sinh trư c đó hay
chưa.
Nghiên c u c a chúng tôi thấy r ng t l
tác nhân E.coli và không phải E.coli có s
chênh l ch không đáng k (51,4% và 48,6%).
Trong nhóm căn nguyên không phải E.coli
thì Klebsiella spp là hay g p nhất v i t l
27% trong đó K.pneumoniae ph bi n hơn
cả, còn Enterococcus, Proteus và
Pseudomonas thì ít g p hơn. K t quả c a
chúng tôi cũng tương t v i các nghiên c u
trư c đó v NKTN tr VUR: tác giả Lee
thấy t l E.coli (58,0%), Enterococcus
(18,5%), Klebsiella (8,6%), Enterobacter
(7,4%), Proteus (5,0%) và Pseudomonas
(2,5%) [7]. Tác giả Wu và c ng s thấy r ng
E.coli là căn nguyên gây NKTN thư ng g p
nhất tr VUR, v i t l 53,3%; còn
K.pneumoniae là căn nguyên đ ng th hai
v i 15,6% . Nghiên c u c a chúng tôi có 19
trư ng h p cấy nư c ti u m c E.coli thì có
16 m u đư c xét nghi m ESBL, trong đó 14
m u (chi m 87,5%) cho k t quả dương tính.
Tại Vi t Nam, theo báo cáo c a B Y t và
GARP năm 2010 thì t l NKTN do E.coli
sinh ESBL tại B nh vi n Nhi Trung ương là
51
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
37,6%, B nh vi n Nhi Đ ng 1 là 38,1%, còn
theo tác giả Đ ng Quỳnh Trang (2017) t l
này là 45,71%.
K t quả nghiên c u c a chúng tôi cho
thấy E.coli m c dù v n còn nhạy cảm cao v i
nhóm Piperacillin-Tazobactam (81,8%),
Fosfomycin (87,5%), Amikacin (100%) và
Carbapenem (100%), nhưng đã đ kháng
100% v i Ampicillin, đ kháng cao v i các
Cephalosporin th h 3 (75 - 82,4%), TMP-
SMZ (72,2%) và kháng 62,5% v i
Ciprofloxacin.
TMP-SMZ thư ng đư c s d ng đ d
phòng NKTN tái phát ho c có d dạng ti t
ni u kèm theo nhưng xem ra kháng sinh này
đã không còn hi u quả khi mà t l đ kháng
v i E.coli trong các nghiên c u gần đây luôn
m c cao: Đ ng Quỳnh Trang (64,9%),
Nguy n Th Quỳnh Hương (74,1%) [5],
nghiên c u th nghi m RIVUR năm 2014
cho thấy trong s 87 tr VUR có NKTN thì t
l kháng v i TMP-SMZ là 63,3%. Cũng theo
nghiên c u này thì vi c s d ng kháng sinh
d phòng có th làm giảm t l tái phát
NKTN nhưng không làm giảm t l s o th n.
Amoxicillin-Clavulanic là m t kháng sinh
đư ng u ng đư c l a ch n đầu tiên đ đi u
tr NKTN tr em nhưng m c đ nhạy cảm
trong nghiên c u này hi n ch còn m c khá
thấp (11,8%) và b t đầu cho thấy dấu hi u
kháng thu c (47,1%). Đ c bi t m t kháng
sinh khác cũng thu c nhóm penicillin là
Ampicillin thì đã b kháng hoàn toàn. Hi n
ch còn Piperacillin-Tazobactam là còn cho
thấy hi u quả v i đ nhạy cảm 81,8%. Các
Cephalosporin đ c bi t là th h 3 như
52
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Cefotaxim và Ceftazidim cũng đã có t l đ
kháng cao, lần lư t là 82,4 và 75%. Trong
khi đó, Cefepim là m t Cephalosporin th h
4 cũng có đ nhạy cảm không còn m c cao
như mong đ i (60%).
E.coli sinh ESBL đ kháng 100% v i
Ampicillin, đ kháng cao v i nhóm
Cephalosporin đ c bi t là các Cephalosporin
th h 3 (78,6 - 91,7%) và Co-trimoxazol
(71,4%). Tuy nhiên, còn nhạy cảm v i nhóm
Carbapenem (100%), Amikacin (100%),
Piperacillin-Tazobactam (90%), Fosfomycin
(83,3%) và ch nhạy cảm 54,5% đ i v i
Ciprofloxacin. Các nhóm Penicillin đư c b
sung thêm chất c ch β-lactamase tuy đ
kháng ít hơn nhưng m c đ nhạy cảm không
cao như Amoxicillin-Clavulanic ch nhạy
58,3%. Vì nhóm E.coli ESBL (+) trong
nghiên c u c a chúng tôi chi m phần l n các
trư ng h p NKTN do E.coli nên t l kháng
kháng sinh c a nhóm vi khu n này cũng
phần nào tương đ ng v i t l kháng KS c a
E.coli nói chung như đã đ c p trên.
K.pneumoniae đ kháng cao v i TMP-
SMZ (87,5%), Cephalosporin (57,1 - 87,5%);
tuy nhiên v n còn nhạy cảm v i Piperacillin-
Tazobactam (83,3%), nhóm Carbapenem
(62,5 - 83,3%), Fosfomycin (83,3%) và
Amikacin (100%). Ciprofloxacin ch nhạy
cảm 62,5%. Cùng v i E.coli thì
K.pneumoniae là m t trong s nh ng tác
nhân gây NKTN thư ng g p nhất [8]. M c
dù ch v i 8 ca ghi nh n đư c nhưng nghiê
c u c a chúng tôi cũng phần nào cho thấy
đư c t l đ kháng cao c a ch ng vi khu n
này v i TMP-SMZ, các Cephalosporin th
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
h 3 và 4. K t quả này cũng tương t v i các
nghiên c u trư c đó như: c a Gunduz tại
Th Nhĩ Kì cho thấy K.pneumoniae kháng
98,4% v i Ampicillin, 21,3% v i
Amoxicillin-Clavulanic, 36,8% v i
Cefuroxime, 21,4% v i Ceftazidime, 30,7%
v i TMP-SMZ, và 7,1% v i Ciprofloxacin.
Tuy nhiên, ch kháng 1,1% v i Ceftriaxone
và không kháng v i Amikacin và Imipenem.
V. KẾT LUẬN
Phần l n b nh nhân lu ng trào ngư c
bàng quang g p NKTN trên và cấy nư c ti u
dương tính chi m t l cao. E.coli là tác nhân
thư ng g p nhất, sau đó là Klebsiella. E.coli,
E.coli sinh ESBL và K.pneumoniae đ kháng
cao v i nhi u nhóm kháng sinh, đ c bi t là
Ampicillin, Cephalosporin và TMP-SMZ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Stein R., Dogan H. S., Hoebeke P. et al
(2015). Urinary tract infections in children:
EAU/ESPU guidelines. European urology, 67
(3), 546-558.
2. Bộ Y Tế và GARP – Viet Nam (2009). Báo
cáo s d ng kháng sinh và kháng kháng sinh
tại 15 b nh vi n Vi t Nam năm 2008-2009,
http://benhnhietdoi.vn/UploadFiles/2018/12/2
0/Bao_cao_su_dung_khang_sinh_va_khang_
khang_sinh_tai_15_benh_vien_nam_2008-
2009. Pdf.
- 2022
3. Tekgül S., Riedmiller H., Hoebeke P. et al
(2012). EAU guidelines on vesicoureteral
reflux in children. European urology, 62 (3),
534-542.
4. Vachvanichsanong P., Dissaneewate P. and
McNeil E. (2016). Primary vesicoureteral
reflux: A 26-year experience in a single
centre. Nephrology, 21 (4), 335-340.
5. Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Nguyễn Thị
Thanh Nhàn, Vanchanmolida và cs (2005).
Nh n xét tri u ch ng lâm sàng và c n lâm
sàng c a nhi m khu n đư ng ti u tr em tại
B nh vi n Nhi Trung ương t 11/2003-
10/2004. Y h c Vi t Nam, S đ c bi t (311),
tr. 37-42.
6. Nguyễn Ngọc Sáng và Nguyễn Bích Vân
(2012). Th c trạng nhi m khu n ti t ni u tr
em t 2 tháng đ n 5 tu i tại B nh vi n Tr em
Hải Phòng. Y h c Vi t Nam, S đ c bi t
(tháng 4), tr. 137-142.
7. Lee J. N., Byeon K.-H., Woo M. J. et al
(2019). Susceptibility of the Index Urinary
Tract Infection to Prophylactic Antibiotics Is
a Predictive Factor of Breakthrough Urinary
Tract Infection in Children with Primary
Vesicoureteral Reflux Receiving Continuous
Antibiotic Prophylaxis. Journal of Korean
medical science, 34 (21), 156.
8. Sitthisarunkul N., Uthairat M.,
Dissaneewate P. et al (2019). Characteristics
and findings of childhood urinary tract
infection in the last decade. Urologia
internationalis, 102 (4), 456-461.
53
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
PHẪU THUẬT N I SOI SAU PHÚC MẠC LẤY S I SAN HÔ THẬN
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA T NH THANH HÓA
Trương Thanh Tùng1, Lê Quang Hai1, Lê Hữu Quân1
TÓM TẮT 8
Mục tiêu: Chúng tôi ti n hành nghiên c u
này nh m đánh giá sơ b tính khả thi cũng như
k t quả bư c đầu ph u thu t n i soi sau phúc
mạc lấy s i san hô th n tại B nh vi n Đa khoa
t nh Thanh Hóa.
Đối tượng và phương pháp: Bao g m 9
b nh nhân đư c ch n đoán s i san hô th n và
đư c ti n hành ph u thu t n i soi sau phúc mạc
lấy s i san hô th n tại khoa Ngoại ti t ni u –
B nh vi n Đa khoa t nh Thanh Hóa t tháng
10/2019 đ n tháng 08/2022. Nghiên c u theo
phương pháp mô tả.
Kết quả: Tu i b nh nhân trung bình 54,1
năm; t l nam/n = ½; ch s kh i trung bình
23,6kg/m2; kích thư c s i trung bình 5,3cm; th n
giãn đ II 66,7%; M nhu mô th n đư ng Brodel
lấy s i: 7 b nh nhân, m b th n m t sau lấy s i:
2 b nh nhân; Th i gian thi u máu nóng trung
bình 24,8 phút; Th i gian ph u thu t trung bình
105,6 phút; lư ng máu mất trung bình 152,2%;
T l sạch s i 88,9%; Tai bi n – bi n ch ng
11,1%; Ngày n m vi n trung bình 7 ngày.
Kết luận: Ph u thu t n i soi sau phúc mạc
lấy s i san hô th n tại B nh vi n Đa khoa t nh
Thanh Hóa là m t k thu t an toàn, hi u quả và
đem lại cơ h i đư c s d ng k thu t ít xâm lấn
cho nh ng b nh nhân b s i san hô th n mà
không có đi u ki n th c hi n tán s i qua da. Đ
1
Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Thanh Hoá
Liên h tác giả: Trương Thanh Tùng.
Email: tungtnqy@gmail.com
Ngày nh n bài 1/9/2022
Ngày phản bi n: 1/9/2022
Ngày duy t đăng: 9/9/2022
54
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
có k t lu n rõ ràng hơn cần có nh ng nghiên c u
v i s lư ng b nh nhân l n hơn và đ c bi t phải
đánh giá đư c ch c năng th n sau can thi p.
T khóa: Ph u thu t n i soi; s i san hô th n
SUMMARY
RETROPERITONEAL
LAPAROSCOPIC
NEPHROLITHOTOMY IN
TREATMENT OF RENAL STAGHORN
STONES AT THANH HOA GENERAL
HOSPITAL
Objective: We conducted this study to
evaluate the feasibility as well as the initial
results of retroperitoneal laparoscopic
nephrolithotomy in treatment of renal staghorn
stones at Thanh Hoa General Hospital.
Subjects and methods: Including 09 patients
diagnosed with renal staghorn stones and
performed retroperitoneal laparoscopic
nephrolithotomy at the Department of Urology -
Thanh Hoa General Hospital since October. 2019
to August 2022. Research by descriptive method.
Results: Average age of patients was 54.1
years; Male/female ratio = ½; Average body
mass index of 23.6kg/m2; Average stone
diameter 5.3cm; Hydronephrosis grade II 66.7%;
Nephrotomy to remove stones by incising the
Brodel's way: 7 patients, pelotomy to remove
stones: 2 patients; Average warm ischemia time
24.8 minutes; Average surgery time 105.6
minutes; Average blood loss 152.2%; Stone free
rate 88.9%; Disasters – complications 11.1%;
Average hospital stay 7 days.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
Conclusion: Retroperitoneal laparoscopic
nephrolithotomy in treatment of renal staghorn
stones at Thanh Hoa General Hospital is a safe,
effective technique and offers the opportunity to
use a minimally invasive technique for patients
with renal staghorn stones without conditions to
perform percutaneous nephrolithotripsy. To have
clearer conclusions, it is necessary to have
studies with a larger number of patients and
especially to evaluate renal function after
intervention.
Keywords: Laparoscopic surgery; renal
staghorn stones
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngày nay, đi u tr s i th n b ng các
phương pháp ít xâm lấn (như: tán s i qua da;
n i soi ngư c dòng b ng ng bán c ng và
ng m m; hay tán s i ngoài cơ th ) đang
đư c ph bi n. Theo hư ng d n c a AUA và
EUA: ch đ nh tán s i qua da thư ng đư c
ưu tiên cho nh ng trư ng h p s i th n có
kích thư c > 2cm, k cả nh ng trư ng h p
s i san hô th n hay s i th n ph c tạp; còn
v i s i th n kích thư c ≤ 2cm thì có th ưu
tiên l a ch n n i soi ngư c dòng b ng ng
bán c ng và ng m m hay tán s i ngoài cơ
th [2, 3, 4].
Tại Vi t Nam, m c dù các k thu t ít xâm
lấn đi u tr s i th n đã đư c tri n khai nhi u
nơi, th m chí đ n t n các cơ s y t tuy n
huy n, nhưng v n còn m t t l không ít các
trư ng h p s i san hô th n v n còn phải đi u
tr b ng m m do y u t k thu t hay đi u
ki n khách quan khác. Lúc này vai trò c a
ph u thu t n i soi trong đi u tr s i san hô
th n lại đư c phát huy như m t can thi p ít
xâm lấn. Đã có m t s báo cáo v ph u thu t
n i soi lấy s i san hô th n tại m t s cơ s
ngoại khoa l n trong nư c cũng như trên th
gi i [1, 4, 8].
- 2022
Tại B nh vi n Đa khoa t nh Thanh Hóa,
v i s n l c s d ng các phương pháp đi u
tr ít xâm lấn cho b nh nhân, t tháng
10/2019 đ n nay, chúng tôi đã ti n hành ph u
thu t n i soi sau phúc mạc lấy s i san hô
th n cho m t s trư ng h p có ch đ nh. Qua
nh ng ca đã th c hi n, chúng tôi ti n hành
nghiên c u này nh m đánh giá sơ b tính khả
thi cũng như k t quả bư c đầu c a k thu t
này.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu:
Bao g m 09 b nh nhân đư c ch n đoán
s i san hô th n và đư c ti n hành ph u thu t
n i soi sau phúc mạc lấy s i san hô th n tại
khoa Ngoại ti t ni u – B nh vi n Đa khoa
t nh Thanh Hóa t tháng 10/2019 đ n tháng
08/2022
2.2. Phương pháp nghiên cứu:
Nghiên c u theo phương pháp mô tả. Ti n
c u s li u và th ng kê Y h c.
Các ch s cần theo dõi: các đ c đi m lâm
sàng, c n lâm sàng c a b nh nhân (phân loại
s i th n theo ROCCO-1983: C1-5, Ei-e và
P1-3); th i gian ph u thu t; lư ng máu mất;
s trocar s d ng; th i gian thi u máu nóng;
t l phải truy n máu; t l sạch s i; s ngày
n m vi n; ki m tra đánh giá ngay khi b nh
nhân xuất vi n.
2.3. Cách thức phẫu thuật:
Tất cả các b nh nhân đư c gây mê n i khí
quản v i tư th n m nghiêng đ i di n 900, có
đ n th t lưng và c đ nh vai, hông.
Đ t trocar đầu tiên tại mút sư n 12 trên
đư ng nách sau, tạo khoang sau phúc mạc
b ng bóng s d ng ngón tay găng bơm
300ml khí tr i. Các trocar ti p theo đ t tại
đư ng nách gi a và trư c dư i s quan sát
c a ng kính soi (có th đ t thêm trocar th
tư khi cần vén ph u trư ng).
55
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

* V i trư ng h p s i san hô th n có b mạch th n. Dùng Bulldog n i soi k p kh ng

th n giãn l n ngoài xoang:
Vào khoang sau phúc mạc, ti n hành ph u
tích m t sau th n và b th n. Rạch m b
th n m t sau lấy s i san hô th n (thư ng b
th n l n và có viêm dính dầy thành). Đ t JJ
và khâu ph c h i b th n b ng các m i r i
ch Vicryl 4/0 ho c các m i v t ch V-lock
4/0. Đ t d n lưu m , lấy b nh ph m và
đóng chân các trocar 2 l p.
* V i trư ng h p s i san hô th n không
có b th n giãn l n ngoài xoang:
Vào khoang sau phúc mạc, ti n hành ph u
tích quanh th n đ di đ ng th n t i đa. Ph u
tích vào cu ng th n m t sau, tìm đ ng
ch đ ng mạch th n. Rạch nhu mô th n theo
đư ng Brodel b ng kéo lạnh. Lấy s i san hô
th n b ng các d ng c Kelly và Clamp (n u
có các nhánh s i b g y hay các viên s i nh
trong các nhóm đài phải bơm r a và lấy sạch
t i đa). Đ t JJ qua b th n xu ng dư i. Khâu
hai mép nhu mô th n đã rạch b ng các m i
v t ch V-lock 3/0. Thả Bulldog k p kh ng
ch đ ng mạch th n. Ki m tra cầm máu và
khâu ph c h i nhu mô th n b ng các m i r i
ch U ho c X ch Vicryl 1-2/0. Đ t d n lưu
m , lấy b nh ph m và đóng chân các trocar 2
l p.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

3.1. Đặc điểm bệnh nhân:
B ng 1: M t s c i m b nh nhân
Chỉ số Kết quả
T ng s b nh nhân nghiên c u 9 b nh nhân
Tu i b nh nhân trung bình 54,1 năm
Nam: 3 b nh nhân
Gi i tính
N : 6 b nh nhân
Ch s kh i cơ th trung bình 23,6 kg/m2
Ti n s tán s i ngoài cơ th 2 b nh nhân (22,2%)
Bên phải: 6 b nh nhân
Th n có s i san hô
Bên trái: 3 b nh nhân
Kích thư c s i trung bình* 5,3cm (4cm – 7cm)
Đ I: 22,2%
M c đ giãn th n** Đ II: 66,7%
Đ III: 11,1%
B th n giãn l n ngoài xoang 2 b nh nhân
B th n không giãn l n ngoài xoang 7 b nh nhân
*: Kích thư c s i tính theo chi u cao l n nhất c a viên s i san hô th n trên phim X-quang
hay CT-scan.
**: M c đ giãn c a th n xác đ nh trên siêu âm

56
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Hình 1: S i san hô th n trên phim X-quang và khi l y ra

3.2. Đặc điểm phẫu thuật:
B ng 2: M t s c i m ph u thu t
Chỉ số Kết quả
3 trocar: 8 BN
S lư ng trocar
4 trocar: 1 b nh nhân (có BMI = 25,7kg/m2)
M nhu mô th n đư ng Brodel: 7 BN
Đư ng ti p c n lấy s i
M b th n m t sau: 2 b nh nhân
Th i gian thi u máu nóng TB* 24,8 phút (tính trên 7 BN)
Th i gian khâu ph c h i th n TB 39,1 phút (tính trên 7 BN)
Th i gian ph u thu t trung bình 105,6 phút
Lư ng máu mất trung bình** 152,2ml (không có BN truy n máu)
T l sạch s i 88,9% (01 trư ng h p còn s i nh 0,8cm)
Tai bi n – bi n ch ng 11,1% (01 trư ng h p b s t sau m )
Ngày n m vi n trung bình 7 ngày
*: tính t khi k p kh ng ch đ ng mạch th n đ n khi khâu xong các mép nhu mô th n; **:
tính tương đ i lư ng d ch qua máy hút và máu thấm vào gạc

Hình 2: L y s i san hô th n b ng ph u thu t n i soi sau phúc m c

57
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
IV. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm bệnh nhân:
Các b nh nhân trong nghiên c u c a
chúng tôi có tu i trung bình là 54,1 năm, có
ti n s b s i th n nhi u năm chưa đư c can
thi p ngoại khoa. 02 b nh nhân có ti n s tán
s i ngoài cơ th đi u tr s i th n cùng bên,
các b nh nhân này khi ph u tích vào khoang
sau phúc mạc thấy có s dính tương đ i c a
t ch c quanh th n hơn so v i các b nh nhân
còn lại. K t quả trên không có s khác bi t
có ý nghĩa so v i nghiên c u c a Qin C. và
c ng s (2014) v ph u thu t n i soi sau
phúc mạc lấy s i th n ph c tạp v i b nh
nhân có l a tu i trung bình là 47,8 năm
[9].Ch s kh i cơ th (BMI) trung bình c a
các b nh nhân nghiên c u là 23,6kg/m2,
chúng tôi không g p b nh nhân nào có bi u
hi n béo phì hay th a cân, đi u này là m t
y u t thu n l i hơn cho quá trình ph u thu t
n i soi sau phúc mạc. Erdem S. và c ng s
(2012), qua nghiên c u v ph u thu t n i soi
c t th n đã cho thấy v i nh ng b nh nhân có
BMI ≥ 30kg/m2 thì nguy cơ xảy ra các tai
bi n – bi n ch ng cao hơn so v i nh ng
b nh nhân có BMI< 30kg/m2, tác giả cũng
nhấn mạnh khi BMI ≥ 25kg/m2 thì ph u
thu t n i soi đư ng sau phúc mạc s cho k t
quả t t hơn đư ng qua b ng [5].
Kích thư c s i trung bình c a các b nh
nhân nghiên c u là 5,3cm, l n nhất 7cm và
nh nhất là 4cm, tất cả đ u là nh ng trư ng
h p s i san hô th n. Trong đó có 02 b nh
nhân có s i n m ch y u phần b th n giãn
l n ngoài xoang (theo phân loại s i th n c a
ROCCO-1983 là C5, Ee), 02 trư ng h p này
58
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
có s i kích thư c 6-7cm, tuy nhiên v n thu n
l i hơn khi ch rạch m qua b th n đ lấy
s i. V i nh ng trư ng h p có s i n m ch
y u trong xoang và có b th n không giãn
l n ngoài xoang (theo phân loại s i th n c a
ROCCO-1983 là C5, Ei) thì chúng tôi s
d ng đư ng Brodel rạch qua nhu mô th n đ
lấy s i. Theo m t nghiên c u c a Francisco
GR. và c ng s (2017) v ph u thu t n i soi
và m m lấy s i th n cho thấy kích thư c
s i trung bình đ i v i ph u thu t n i soi là
52,63cm và đ i v i m m là 44,7cm, tác giả
cũng cho thấy ph u thu t n i soi có nhi u ưu
đi m hơn so v i m m [6]. Bai Y. và công
s (2017), Duarsa GWK. và công s (2022),
nghiên c u v ph u thu t n i soi lấy s i và
tán s i qua da đi u tr s i th n kích thư c l n
cho thấy m c dù theo các hư ng d n thì tán
s i qua da là l a ch n ưu tiên đ i v i đi u tr
s i th n kích thư c l n, nhưng ph u thu t n i
soi lại cho thấy t l sạch s i sau ph u thu t
t t hơn và t l bi n ch ng sau m ít hơn so
v i tán s i qua da [2, 4].
4.2. Đặc điểm phẫu thuật:
Tất cả 09 b nh nhân đ u đư c chúng tôi
th c hi n ph u thu t n i soi sau phúc mạc đ
lấy s i. S trocar s d ng là 03 trocar (chi m
88,9%), ch có 01 trư ng h p s d ng 04
trocar do b nh nhân có BMI cao
(25,7kg/m2), vi c s d ng thêm trocar lúc
này s thu n l i hơn cho quá trình b c l rõ
ph u trư ng. Chúng tôi s d ng đư ng
Brodel rạch nhu mô th n dài 3-5cm đ lấy
s i cho 07 b nh nhân, các trư ng h p này
đ u đư c k p kh ng ch đ ng mạch th n
b ng Bulldog n i soi trư c khi rạch m nhu
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
mô th n. Có 02 b nh nhân đư c m b th n
m t sau đ lấy s i, các trư ng h p này đ u
không phải k p kh ng ch mạch th n, tuy
nhiên t ch c quanh b th n rất dầy và viêm
dính gây khó khăn cho quá trình b c l m t
sau b th n.
Theo Simforoosh N. và c ng s (2012),
Giedelman C. và c ng s (2012), Francisco
GR. và c ng s (2017) đ i v i các trư ng
h p th c hi n ph u thu t n i soi lấy s i th n
kích thư c l n hay s i san hô th n qua đư ng
m nhu mô th n thì cần phải k p kh ng ch
đ ng mạch th n b ng Bulldog n i soi và m
nhu mô th n theo đư ng Brodel đ ít gây t n
thương các nhánh mạch nhu mô và ít b chảy
máu nhất [6, 8, 10]. Qin C. và c ng s
(2014), cho thấy v i nh ng trư ng h p s i
n m phần l n trong b th n thì nên m b
th n đ lấy s i, trong trư ng h p có thêm s i
các nhóm đài th n thì nên s d ng thêm
ng soi ni u quản k t h p đ lấy sạch s i [9].
Th i gian thi u máu nóng có ý nghĩa quan
tr ng trong nh ng trư ng h p phải k p
kh ng ch đ ng mạch th n. Theo nhi u
nghiên c u trư c đây cho thấy, th i gian
thi u máu nóng c a th n không nên vư t quá
30 phút, vì v y quá trình rạch nhu mô th n
theo đư ng Brodel và quá trình khâu ph c
h i nhu mô th n cần đư c rút ng n t i đa. Đ
làm đư c vi c đó, trư c khi k p kh ng ch
đ ng mạch th n, chúng tôi giải phóng t t b
m t trư c và sau th n, chu n b s n các s i
ch khâu nhu mô th n có tăng cư ng b ng
Hem-o-lock, quá trình rạch nhu mô và lấy s i
kh n trương và tránh gây t n thương các c
đài. Đ c bi t quá trình khâu nhu mô th n
- 2022
chúng tôi chia thành 02 giai đoạn: giai đoạn
đầu dùng các mũi ch khâu v t t ng mép c a
đư ng m nhu mô đ cầm máu; giai đoạn
sau dùng các mũi khâu r i ch U ho c ch X
đ đóng lại hai mép ph c h i nhu mô th n.
V i cách làm đó, chúng tôi có th thả k p
kh ng ch đ ng mạch th n khi khâu xong
giai đoạn đầu, vì v y giảm t i đa th i gian
thi u máu nóng c a th n cũng như có th
ki m tra đư c nh ng đi m chảy máu c a 2
mép đư ng rạch nhu mô th n đ khâu b
sung b ng các mũi khâu r i. Th i gian thi u
máu nóng trung bình trong nghiên c u c a
chúng tôi là 24,8 phút, thấp hơn đáng k so
v i th i gian khâu ph c h i nhu mô th n
trung bình trong nghiên c u này là 39,1 phút.
K t quả nghiên c u c a chúng tôi khác bi t
không có ý nghĩa th ng kê so v i nghiên c u
c a Giedelman C. và c ng s (2012),
Francisco GR. và c ng s (2017) v ph u
thu t n i soi lấy s i th n có th i gian thi u
máu nóng lần lư t là 20,8 phút và 29,5 phút
[6, 8]. Theo Borofsky MS. và c ng s (2015)
khi k p đ ng mạch th n: th i gian thi u máu
nóng c a th n có th đ n 35 phút mà ch c
năng th n không ảnh hư ng sau 05 tháng; và
th i gian thi u máu lạnh c a th n có th đ n
57 phút mà ch c năng th n không ảnh hư ng
sau 01 tháng [3].
Th i gian ph u thu t ph thu c vào: quá
trình ph u tích b c l các m t th n và đ ng
mạch th n đ chu n b k p kh ng ch ; quá
trình m nhu mô lấy s i và khâu ph c h i
th n (v i các trư ng h p ch m b th n lấy
s i thì không cần k p kh ng ch đ ng mạch).
K t quả nghiên c u c a chúng tôi cho thấy
59
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
th i gian ph u thu t trung bình là 105,6 phút,
ng n hơn không có ý nghĩa th ng kê so v i
nghiên c u c a Giedelman C. và c ng s
(2012), Francisco GR. và c ng s (2017) lần
lư t là 142,5 phút và 127,5 phút [6, 8], có l
do nghiên c u c a chúng tôi bao g m cả
nh ng trư ng h p rạch m nhu mô th n lấy
s i (chi m 77,8%) và nh ng trư ng h p rạch
m b th n lấy s i (chi m 22,2%).
Lư ng máu mất trung bình c a các b nh
nhân nghiên c u m c bình thư ng
(152,2ml), chúng tôi không g p trư ng h p
nào phải truy n máu trong m . Theo nghiên
c u c a Giedelman C. và c ng s (2012),
Francisco GR. và c ng s (2017) thì lư ng
máu mất trung bình lần lư t là 315ml và
218,7ml, m c dù lư ng máu mất cao hơn
đánh k so v i nghiên c u c a chúng tôi
nhưng các nghiên c u đó cũng cho thấy
không trư ng h p nào phải truy n máu trong
m [6, 8]. Đ t JJ t b th n qua ni u quản
xu ng bàng quang chúng tôi th c hi n trong
m mà không g p khó khăn nào, đi u này
khác h n so v i nghiên c u c a m t sô tác
giả nư c ngoài khác là JJ đư c đ t trư c m
b ng n i soi ni u quản ngư c dòng [6, 8].
T l sạch s i sau m trong nghiên c u
này là 88,9%, 01 trư ng h p còn m t viên
s i nh kích thư c 0,8cm n m trong nhánh
trư c c a nhóm đài gi a có c đài h p và
không giãn. Sau khi lấy s i chúng tôi thư ng
bơm r a b ng nư c mu i sinh lý sạch các
nhóm đài và ki m soát đư c hầu h t các
nhóm đài th n b ng ng kính soi 300. T l
sạch s i sau m c a chúng tôi khác bi t
không ý nghĩa th ng kê so v i k t quả
60
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
nghiên c u c a Ganpule AP. và c ng s
(2012), Bai Y. và công s (2017) lần lư t là
93% và 97,57% [2, 7].
Trong m chúng tôi không g p tai bi n
nào đáng k . Sau m chúng tôi g p bi n
ch ng 01 trư ng h p (11,1%), b nh nhân b
s t sau m ngày th nhất 380 – 38,50, dùng
kháng sinh ph r ng và k t h p 2 loại kháng
sinh, b nh nhân h t s t sau 3 ngày, đây là
trư ng h p b nh nhân có s i dạng s i nhi m
trùng. Chúng tôi chưa g p các tai bi n – bi n
ch ng: rò nư c ti u; chảy máu l n trong và
sau m phải truy n máu hay nút mạch; áp xe
t n dư khoang sau phúc mạc … Theo nghiên
c u c a Giedelman C. và c ng s (2012), t
l bi n ch ng sau m g p 12,5% (rò đ ng
mạch gây đái máu sau m phải đi u tr nút
mạch) [8]. Francisco GR. và c ng s (2017)
qua nghiên c u cho thấy t l tai bi n – bi n
ch ng g p 25% (phải c t th n trong m và
sau m 9 ngày do chảy máu) [6].
V. KẾT LUẬN
Qua nghiên c u 09 trư ng h p ph u thu t
n i soi sau phúc mạc lấy s i san hô th n tại
B nh vi n Đa khoa t nh Thanh Hóa chúng tôi
nh n thấy: đây là m t k thu t an toàn, hi u
quả và đem lại cơ h i đư c s d ng k thu t
ít xâm lấn cho nh ng b nh nhân b s i san hô
th n mà không có đi u ki n th c hi n tán s i
qua da. Đây m i ch là nghiên c u bư c đầu,
đ có m t cái nhìn t ng th , cần có nh ng
nghiên c u v i s lư ng b nh nhân l n hơn
và đ c bi t phải đánh giá đư c ch c năng
th n sau can thi p.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

TÀI LIỆU THAM KHẢO nephrectomy in obese patients. Turkish

1. Hoàng Long, và cộng sự, 2020. K t quả tán
s i qua da đư ng hầm nh tư th n m nghiêng
dư i hư ng d n c a siêu âm. TCNCYH
134(10):109-115
2. Bai Y. et al, 2017. Management of large renal
stones: laparoscopic pyelolithotomy versus
percutaneous nephrolithotomy. BMC
Urology; 17:75
3. Borofsky MS., Lingeman JE., 2015. The role
of open and laparoscopic stone surgery in the
modern era of endourology. Nat. Rev. Urol;
Vol 12 (July)
4. Duarsa GWK. et al, 2022. Meta-Analysis of
Laparoscopic Pyelolithotomy versus
Percutaneous Nephrolithotomy as a Treatment
of Large Kidney Stones. Maced Jour of Med
Scien; 10(F):113-121
5. Erdem S. et al, 2012. Retroperitoneoscopic
nephrectomy has better perioperative
outcomes than transperitoneal laparoscopic
Journal of Urology; 38(2): 80-87
6. Francisco GR. et al, 2017. Laparoscopic Vs
Open Anatrophic Nephrolithotomy Operative
Outcomes and Comorbidities. JOJ urol &
nephron; Vol 2(3 – April)
7. Ganpule AP. et al, 2012. Laparoscopic and
robot-assisted surgery in the management of
urinary lithiasis. Arab Journal of Urology;
10:32–39
8. Giedelman C. et al, 2012. Laparoscopic
Anatrophic Nephrolithotomy: Developments
of the Technique in the Era of Minimally
Invasive Surgery. Jour of Endourol; Vol 26,
DOI: 10.1089/end.2011.0193
9. Qin C. et al, 2014. Retroperitoneal
laparoscopic technique in treatment of
complex renal stones: 75 cases. BMC
Urology; 14:16
10. Simforoosh N. et al, 2008. Laparoscopic
anatrophic nephrolithotomy for managing
large staghorn calculi. BJU Int;101:1293–6.

61
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
NGHIÊN C U ĐẶC ĐIỂM KHÁNG KHÁNG SINH C A CÁC CH NG
VI KHUẨN GÂY NHIỄM KHUẨN Đ NG TIẾT NIỆU TH
TRÊN NG I CAO TU I PHÂN LẬP Đ C TẠI
BỆNH VIỆN H U NGH ĐA KHOA NGHỆ AN
TÓM TẮT 9
Đặt vấn đề: Nhi m khu n đư ng ti t ni u là
m t trong s nh ng b nh truy n nhi m ph bi n
nhất. Ngư i cao tu i m c nhi u b nh hơn ngư i
tr , trong đó có b nh này. Mục tiêu: Nghiên c u
này nh m xác đ nh s đ kháng kháng sinh c a
các ch ng vi khu n gây b nh thư ng g p phân
l p đư c. Đối tượng và phương pháp: Các
ch ng VK gây nhi m khu n đương ti t ni u phân
l p đư c trên ngư i cao tu i tại b nh vi n H u
ngh Đa khoa Ngh An t 1/2020 đ n 12/2021.
Thi t k nghiên c u: C t ngang mô tả có phân
tích. Kết quả: Phân l p đư c 557 ch ng vi khu n
gây b nh, trong đó, E. coli 46,1%; K.
pneumoniae 11,5%, P. aeruginosa 11,0% ;
Enterococcus sp. 14,9%. E. coli: kháng các
kháng sinh cephalosporine, quinolones v i t l
dao đ ng t 37,3 – 70,4%, Carbapenem 3,9 –
6,6%, sinh ESBL 55,2%. P. aeruginosa: đã kháng
các kháng sinh th nghi m t 60,0% - 72,7%. K.
pneumoniae: kháng nhóm Cephalosporin,
Quinolone dao đ ng t 60,3 – 78,1%, đ kháng
v i Carbapenem t 44,4 – 48,4%. Enterococus sp
đã xuất hi n các ch ng kháng Vancomycin và
Linezolid v i 7,7% và 5,0%. Kết luận: Các vi
1
Bệnh viện H u nghị Đa khoa Nghệ An
Liên h tác giả: Trần Anh Đào.
ĐT: 0948240777.
Email: anhdaodhv@gmail.com
Ngày nh n bài: 28/8/2022
Ngày phản bi n: 7/9/2022
Ngày duy t đăng: 9/9/2022
62
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
NG GẶP
Quế Anh Trâm1, Trần Anh Đào1
khu n gây nhi m khu n ti t ni u thư ng g p là:
E. coli, P. aeruginosa, Enterococcus sp. K.
pneumoniae. Các vi khu n phân l p đư c đã đ
kháng v i nhi u kháng sinh thư ng dùng v i các
m c đ khác nhau.
T khóa: Nhi m khu n ti t ni u, E. coli,
K.pneumonie, P. aeruginosa, Enterococcus sp.
SUMMARY
RESEARCH ON CHARACTERISTICS
ANTIBIOTIC RESISTANCE OF
COMMON BACTERIAL STRAINS
CAUSING URINARY TRACT
INFECTIONS IN ELDERLY PEOPLE
ISOLATED AT NGHE AN FRIENDSHIP
GENERAL HOSPITAL
Background: Urinary tract infections are
among the most common infectious diseases.
Elderly people have more diseases than young
people, including this disease. Objectives: This
study aims to determine the antibiotic resistance
of commonly isolated pathogenic bacteria strains.
Subjects and methods: Bacterial strains causing
urinary tract infections were isolated from elderly
people at Nghe An Friendship Hospital from
1/2020 to 12/2021. Study design: Cross-sectional
descriptive analysis. Results: 557 pathogenic
bacteria strains were isolated, in which, E. coli
46.1%; K. pneumoniae 11.5%, P. aeruginosa
11.0%; Enterococcus sp. 14.9%. E. coli: resistant
to cephalosporin antibiotics, quinolones with
rates ranging from 37.3 – 70.4%, Carbapenem
3.9 – 6.6%, ESBL production 55.2%. P.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
aeruginosa: was resistant to the tested antibiotics
from 60.0% - 72.7%. K. pneumoniae: resistance
to Cephalosporin, Quinolone group ranged from
60.3 – 78.1%, resistance to Carbapenem ranged
from 44.4 – 48.4%. Enterococus sp has appeared
strains resistant to Vancomycin and Linezolid
with 7.7% and 5.0%. Conclusion: Common
bacteria causing urinary tract infections were: E.
coli, K. pneumoniae, P. aeruginosa, Enterococcus
sp.. The isolated bacteria were resistant to many
commonly used antibiotics to varying degrees.
Keywords: Urinary tract infections, E. coli, K.
Pneumonie, P. aeruginosa, Enterococcus sp.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhi m khu n đư ng ti t ni u (NKĐTN)
là m t trong nh ng b nh truy n nhi m ph
bi n nhất, gây ra m t gánh n ng tài chính
đáng k cho xã h i, v i ư c tính t ng th
m c b nh 18/1000 ngư i m i năm. Tại M ,
NKĐTN chi m hơn 7 tri u lư t khám hàng
năm. Khoảng 15% s lư ng kháng sinh theo
quy đ nh tại M đư c phân ph i cho
NKĐTN và các d li u t m t s nư c châu
Âu cũng thấy m t t l tương t [1, 2].
Ngư i cao tu i (NCT) m c nhi u b nh
hơn so v i ngư i tr bao g m các b nh lý
như: tim mạch, n i ti t và chuy n hóa, hô
hấp, ti t ni u…[3, 4]. M t s y u t làm tăng
nguy cơ nhi m trùng NCT so v i ngư i tr .
NCT có nhi u b nh lý k t h p, suy giảm
mi n d ch và s lão hóa theo tu i làm tăng
nguy cơ nhi m trùng. Nhi m trùng n ng là
nguyên nhân quan tr ng c a tình trạng b nh
t t và t vong ngư i cao tu i. Theo Phạm
Th ng, NCT trên 60 tu i m c trung bình hơn
3 b nh, NCT trên 80 tu i m c trung bình
khoảng 6.9 b nh [3].
- 2022
Nhi m khu n ti t ni u có th tái di n
nhi u lần n u không đư c ch n đoán s m và
đi u tr hi u quả. Các căn nguyên gây
NKĐTN rất đa dạng, bao g m virus, ký sinh
trùng, nấm, vi khu n (VK). Trong đó, tác
nhân vi khu n đư c nghiên c u và đ c p
nhi u hơn cả, trong đó vi khu n Gram âm
chi m phần l n [2, 5-7]
Trên th gi i thư ng xuyên có nh ng đi u
tra v tình hình NKĐTN trên ngư i cao tu i.
Vi t Nam cũng đã có các công trình
nghiên c u v vấn đ này [2]. Tại Ngh An
nói chung, tại B nh vi n H u ngh Đa khoa
Ngh An nói riêng, chưa có nghiên c u nào
v các căn nguyên gây nhi m khu n đư ng
ti t ni u trên ngư i cao tu i.
Vì v y, vi c xác đ nh đúng căn nguyên
gây NKĐTN và m c đ nhạy cảm v i kháng
sinh c a các vi khu n gây NKĐTN trên NCT
s giúp cho vi c đi u tr có hi u quả, giảm
đư c chi phí đi u tr , hạn ch s gia tăng vi
khu n đ kháng kháng sinh [6-9].
Do đó, nghiên c u này đư c ti n hành
nh m Xác đ nh t l các loài vi khu n gây
nhi m khu n đư ng ti t ni u thư ng g p trên
ngư i cao tu i và đánh giá tính kháng kháng
sinh c a chúng.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đ i tư ng nghiên c u là các ch ng vi
khu n gây NKĐTN trên b nh nhân NCT.
Tiêu chuẩn chọn mẫu
Các ch ng VK gây NKĐTN b nh nhân t
60 tu i tr lên, phân l p đư c t m u nư c
ti u c a b nh nhân nghi ng b nhi m khu n
đư ng ti t ni u đư c khám và đi u tr tại
b nh vi n H u ngh Đa khoa Ngh An t
63
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

1/2020 đ n 12/2021, có đầy đ thông tin theo - Vi khu n, vi nấm gây b nh đư c đ nh

quy đ nh. danh b ng h th ng Vitek 02 compact c a
Tiêu chuẩn loại trừ mẫu hãng Biomerieux.
Các ch ng VK ngoại nhi m, không đư c - Các ch ng vi khu n gây b nh đư c làm
làm KSĐ; VK phân l p đư c t m u b nh kháng sinh đ b ng phương pháp khoanh
ph m c a b nh nhân không khám và đi u tr giấy khuy ch tán. K t quả kháng sinh đ
tại b nh vi n (VD: m u các đơn v khác g i đư c phiên giải theo tiêu chu n CLSI c p
xét nghi m); Các k t quả không có đầy đ nh t hàng năm [10].
thông tin theo quy đ nh B nh vi n; Các VK Xử l và phân tích số liệu
phân l p đư c t b nh nhân dư i 60 tu i; - Nh p và x lý s li u b ng phần m m
Các ch ng vi nấm. Whonet 5.6; SPSS 20.0
2.2. Phương pháp nghiên cứu - S li u đư c trình bày b ng t l %.
Thiết kế nghiên cứu 2.3. Đạo đức nghiên c u
Nghiên c u: Mô tả c t ngang có phân tích Nghiên c u đư c ti n hành trên đ i tư ng
Cỡ mẫu nghiên cứu là các ch ng vi khu n đư c phân l p tại khoa
Tất cả các ch ng VK gây NKĐTN trên Vi sinh, B nh vi n H u ngh đa khoa Ngh
ngư i cao tu i phân l p đư c trong th i gian An, không có bất kì tác đ ng can thi p nào
t 1/2020 – 12/2021 th a mãn tiêu chu n l a t i b nh nhân.
ch n.
Quy trình, nuôi cấy, phân lập và định III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
danh vi khuẩn và thực hiện kháng sinh đồ T 1/2020 đ n 12/2021 chúng tôi phân l p
- M u nư c ti u đư c thu th p, x lý và đư c 557 ch ng vi khu n gây NKĐTN t
nuôi cấy theo quy trình “Cấy nư c ti u” c a m u nư c ti u c a 537 b nh nhân có k t quả
B Y t (Hư ng d n th c hành xét nghi m vi nuôi cấy, trong đó có 20 m u phân l p đư c
sinh lâm sàng, Ban hành kèm theo Quy t 2 loại vi khu n gây b nh. K t quả nghiên c u
đ nh s 1539/QĐ-BYT ngày 20/4/2017 c a đư c trình bày trong các bảng, bi u sau:
B trư ng B Y t ).
3.1. Đặc điểm tuổi, giới tính bệnh nhân có kết quả nuôi cấy dương tính
B ng 1. T l b nh nhân nuôi c y vi khu n d ng tính theo tu i (n=537)
Nam Nữ
Nhóm tuổi
n % n %
60 - 70 119 22,16 134 24,95
71 - 80 85 15,83 86 16,01
>80 60 11,17 53 9,87
T ng 264 49,16 273 50,84
72,43 ± 8,96 72,28 ± 8,95
Tu i trung bình
72,35 ± 8,96
T l b nh nhân nam và n là tương đương nhau. Đ tu i trung bình c a nhóm nghiên c u
là 72,35 ± 8,96, không có s chênh l ch v đ tu i c a b nh nhân nam và n .

64
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

3.2. Đặc điểm các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu phân lập được
B ng 2. T l các vi khu n phân l p c (n=557)
Vi khuẩn n %
Vi khu n Gram âm 474 85,1
Escherichia coli 257 46,1
Klebsiella pneumonia 64 11,5
Pseudomonas aeruginosa 61 11,0
Enterobacter cloacae 20 3,6
Proteus mirabilis 17 3,1
Acinetobacter baumannii 14 2,5
Gram âm khác 41 7,4
Vi khu n Gram dương 83 14,9
Enterococcus faecium 39 7,0
Enterococcus faecalis 30 5,4
VK Gram dương khác 14 2,5
Tổng 557 100
Các vi khu n Gram âm là nh ng tác nhân gây b nh quan tr ng, chi m hơn 85% s vi khu n
gây b nh. E. coli là căn nguyên thư ng g p nhất v i 46,1%, ti p đ n là K. pneumoniae 11,5%, P.
aeruginosa 11,0%. Enterococcus sp. Là nh ng căn nguyên Gram dương thư ng g p nhất.
3.3. Đặc điểm đề kháng kháng sinh của một số vi khuẩn phân lập được
B ng 3. Tính kháng kháng sinh c a E. coli và K. pneumoniae
Kháng sinh E. coli (n=257) K. pneumoniae (n=64)
ESBL 55,2 25,4
Ampicillin 91 /
Amoxicillin/Clavulanic acid 39,5 71,9
Piperacillin/Tazobactam 13 54,7
Cefuroxime 70,4 76,6
Ceftriaxone 65,5 71,9
Cefepime 59,7 70,3
Cefoxitin 37,3 60,3
Ertapenem 5,6 48,4
Imipenem 4,1 45,3
Meropenem 3,9 44,4
Amikacin 10 43,8
Gentamicin 37,6 45,9
Ciprofloxacin 65,6 78,1
Levofloxacin 64,1 75
Fosfomycin 5,6 29,7

65
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

T l các ch ng E. coli sinh ESBL (Men betalactamase ph r ng - Extended spectrum

beta-lactamase) là 55,2%. Kháng cao nhất v i Ampicillin 91,0%, kháng v i Cephalosporine,
Quinolone 37,3-70,4%, Carbapenem t 3,9 – 6,6%. K. pneumoniae đ kháng Cephalosporine,
Quinolone t 60,3-78,1%, kháng nhóm Carbapenem 44,4 - 48,4%. T l sinh ESBL 25,4%.

Bi u 1. Tính kháng kháng sinh c a Pseudomonas aeruginosa

P. aeruginosa kháng v i tất cả kháng sinh th nghi m v i t l t 60% tr lên. Kháng cao
nhất v i gentamycin v i 72,7%.

Bi u 2. Tính kháng kháng sinh c a Enterococcus spp.

Các ch ng Enterococcus sp. Kháng v i các kháng sinh th nghi m, trong đó các ch ng E.
faecium kháng 100% v i quinolone, ampicillin, penicillin, kháng vancomycin 7,7% và chưa
ghi nh n kháng linezolid. Tuy nhiên, E. faecalis thì đã kháng 5% linezolid, nhưng chưa ghi
nh n kháng vancomycin, kháng quinolone 60%.

66
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
IV. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm tuổi, giới tính
Tu i càng cao thì nguy cơ m c các b nh
tăng lên, trong đó có nhi m khu n đư ng ti t
ni u. Nhi u nghiên c u trong nư c và y văn
cho thấy, gi i tính ảnh hư ng đ n nguy cơ
nhi m khu n ti t ni u. Đ c bi t, n gi i có
đ c đi m giải ph u đư ng ni u đạo ng n, có
nguy cơ nhi m khu n đư ng ti t ni u cao
hơn nam gi i. Tuy nhiên, trong nghiên c u
c a tôi, t l b nh nhân nam và n tương
đ ng nhau v i 49,16% n so v i 50,84%
nam. Nghiên c u c a Hoàng Ng c Vân và
c ng s (2016) tại b nh vi n Th ng Nhất cho
thấy n gi i chi m t l cao hơn hai lần so
v i nam gi i (69,6% so v i 30,4%) [11]. Còn
nghiên c u c a Cao Minh Nga cho k t quả
tương đ ng v i nghiên c u c a tôi, t l
nam/n là 1/1 [9]. Theo nghiên c u c a
Matthew Blakiston syed Zaman (2014) tại
New Zealand cho k t quả n gi i (62%)
chi m t l cao hơn nam gi i (38%) trên đ i
tư ng b nh nhân trên 65 tu i [12], nghiên
c u c a Sadhna SharMa và c ng s (2017)
cũng cho k t quả tương t , khi n gi i chi m
62,8% so v i b nh nhân là nam 37,2% [13].
Tu i tác cao, m c các b nh lý mạn tính
khác,… là y u t nguy cơ cao c a nhi m
khu n đư ng ti t ni u ngư i cao tu i.
Trong nghiên c u này, tu i trung bình c a
b nh nhân là 72,35 ± 8,96 (Bảng 1), không
có s khác bi t v đ tu i trung bình cả
nam và n . K t quả này tương đ ng v i
nghiên c u c a Hoàng Ng c Vân (2016) là
73,87±9,72 trên b nh nhân ngư i cao tu i tại
B nh vi n Th ng Nhất [11], nhưng cao hơn
nghiên c u c a Cao Minh Nga (68,3 ± 16)
[9]. Nghiên c u c a Sadhna Sharma và c ng
s (2917) cũng cho k t quả nghiên c u khá
tương đ ng v i tôi, đ tu i trung bình c a
nhóm b nh là 70,95±7,3 tu i [13].
- 2022
4.2. Đặc điểm các vi khuẩn phân lập
được
Vi khu n là tác nhân gây NKĐTN thư ng
g p nhất so v i các tác nhân khác như nấm,
ký sinh trùng hay virus. Trong nghiên c u
c a tôi, các vi khu n Gram âm là các căn
nguyên gây b nh chi m t l cao nhất v i
85,1% (Bảng 2). Vi khu n Gram âm thư ng
mang nhi u cơ ch đ kháng khác nhau, d n
đ n đi u tr nhóm VK này cần s d ng nhi u
loại kháng sinh ho c kháng sinh mạnh, t n
kém chi phí và nhi u tác d ng không mong
mu n khác.
Nghiên c u c a Cao Minh Nga cũng cho
thấy các VK Gram âm là các tác nhân ph
bi n, chi m gấn 80% căn nguyên phân l p
đư c [9]. Nghiên c u c a Hoàng Ng c Vân
(2016) cũng cho k t quả tương t khi các vi
khu n Gram âm chi m gần 80% [11]. Còn
nghiên c u c a) cho thấy VK gram âm chi m
t i 90% các tác nhân phân l p đư c [13].
Theo Matthew Blakiston syed Zaman (2014)
thì nhóm VK này chi m 85% tác nhân gây
b nh, tương t nghiên c u c a tôi [12].
Trong nghiên c u c a tôi, các VK phân
l p đư c thì E. coli chi m t l cao nhất v i
46,1%, k ti p đ n là K. pneumoniae 11,5%,
P. aeruginosa 11,0% và Enterococcus sp. là
VK Gram dương chi m t l cao nhất v i
12,4% (bảng 2). Nghiên c u c a Cao Minh
Nga, Matthew Blakiston syed Zaman (2014)
và Sadhna SharMa (2017) cũng cho k t quả
tương đ ng, khi các tác nhân trên là nh ng
VK thư ng g p nhất trong NKĐTN trên
ngư i cao tu i [9, 12, 13].
4.3. Đặc điểm kháng kháng sinh của các
vi khuẩn phân lập được
S gia tăng kháng thu c c a VK ngày
càng báo đ ng trong nh ng năm gần đây,
gây ra rất nhi u khó khăn cho quá trình đi u
tr b nh nhân.
67
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
E. coli chi m t l cao nhất trong s các
VK phân l p đư c v i 46,1%. K t quả kháng
sinh đ cho thấy E. coli đã đ kháng v i tất
cả kháng sinh th nghi m các m c đ khác
nhau và xuất hi n nhi u ch ng E. coli sinh
ESBL. T l vi khu n E. coli có khả năng
sinh ESBL là 55,2%. VK này kháng cao nhất
v i Ampicillin 91,0%, kháng v i
Cephalosporine, Quinolone 37,3-70,4%,
Carbapenem t 3,9 – 6,6%. K t quả này cao
hơn nghiên c u c a Cao Minh Nga tại B nh
vi n Th ng Nhất (Kháng ceftriaxone,
cefuroxime t 31,49 – 39,23%, kháng
quinolone t 54-59%) [9]. Còn nghiên c u
c a Sadhna SharMa và c ng s (2017) cho
thấy E. coli đã kháng m c đ rất cao v i
Ceftriaxone v i 88,3%, 69,6% v i
Levofloxacin, 40,7% v i Amikacin, 59,9%
v i Imipenem [13], cao hơn nhi u so v i
nghiên c u c a tôi.
Tương t E. coli, s xuất hi n các ch ng
Klebsiella đa kháng thu c đã gây không ít
khó khăn trong đi u tr , s đ kháng các
Cephalosporine, Quinolone v i t l cao làm
cho vi c l a ch n KS đi u tr tr nên khó
khăn hơn, đ c bi t là s xuất hi n nhi u
ch ng VK này kháng Carbapenem. K t quả
kháng sinh đ cho thấy K. pneumoniae đ
kháng Cephalosporine, Quinolone t 60,3-
78,1%, kháng nhóm Carbapenem 44,4 -
48,4%. T l sinh ESBL 25,4%. Nghiên c u
c a Nguy n Th Thanh Tâm K. pneumoniae
đã kháng Ciprofloxacin, Levofloxacin 100%
[8], cao hơn nhi u so v i nghiên c u c a tôi.
Nghiên c u c a Ki u Chí Thành m c đ đ
kháng Quinolone 60 – 61,5% [6], thấp hơn
so v i nghiên c u c a chúng tôi (66,7 –
74,6%). Còn nghiên c u c a Sadhna SharMa
và c ng s (2017) cho thấy VK này kháng
Levofloxacin t i 85%, kháng Ceftriaxone
86,5%, kháng Imipenem 82,2% [13].
68
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
P. aeruginosa là m t trong nh ng vi khu n
gây nhi m trùng b nh vi n ph bi n, nó đư c
bi t đ n v i m c đ đ kháng cao, khó đi u
tr . K t quả nghiên c u c a tôi cho thấy m c
đ đ kháng c a P. aeruginosa v i các KS
th nghi m là rất cao, đ kháng t 60% v i
tất cả các KS th nghi m. Đi u này đ t ra rất
nhi u thách th c l n cho bác s lâm sàng
trong l a ch n kháng sinh đi u tr cho b nh
nhân, trong nhi u trư ng h p bác s phải
dung đ n kháng sinh đ c hại như Colistin đ
đi u tr P. aeruginosa đa kháng. Theo nghiên
c u c a Cao Minh Nga thì VK này kháng
Imipenem ch 12,94% [9], thấp hơn rất nhi u
v i 61,7% trong nghiên c u c a tôi. Còn
m c đ kháng Quinolone trong nghiên c u
trên là 49,4-57,77% [9], thấp hơn nghiên c u
c a tôi 64,4-67,8%.
Enterococcus sp là nhóm VK Gram dương
chi m t l cao nhất phân l p đư c. Nhóm vi
khu n này đ kháng t nhiên vào nhi u
kháng sinh thông d ng như các
cephalosporine, aminosid [10]. Làm giảm
đáng k l a ch n kháng sinh trong đi u tr
lâm sàng. Trong nhiên c u c a chúng tôi,
VK này đã kháng v i hầu h t các kháng sinh
đư c th nghi m v i m c đ khác nhau.
Các kháng sinh penicillin, ampicillin là
nh ng kháng sinh đư c l a ch n ưu tiên
trong các trư ng h p nhi m khu n do
Enterococcus sp [10]. Các ch ng
Enterococcus faecalis trong nghiên c u c a
tôi đã kháng 20 - 46% v i các kháng sinh
này, còn Enterococcus faecium đã kháng
100%. Quinolone là nhóm kháng sinh
thư ng đư c s d ng trong đi u tr NKĐTN.
Tuy nhiên, hi n nay s gia tăng đ kháng c a
Enterococcus đ i v i KS này đang là thách
th c l n trong đi u tr lâm sàng. Trong
nghiên c u c a tôi, Enterococcus faecalis đã
kháng 60,0% v i ciprofloxacin, levofloxacin,
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
còn Enterococcus faecalis đã kháng hoàn
toàn v i các KS này. Vancomycin, Linezolid
là kháng sinh quan tr ng trong đi u tr các
nhi m trùng do VK Gram dương đa kháng.
Trong nghiên c u c a tôi, đã xuất hi n 5,0%
ch ng E. faecalis kháng Linezolid và 7,7%
ch ng E. faecium kháng Vancomycin. Theo
nghiên c u c a Cao Minh Nga thì m c đ
kháng Vancomycin c a E. faecalis là 3,54%,
v i Ciperofloxacin là 58,02% [4].
V. KẾT LUẬN
Các vi khu n gây nhi m khu n ti t ni u
thư ng g p trên ngư i cao tu i là E. coli, P.
aeruginosa, K. pneumoniae, Enterococcus sp.
Các vi khu n phân l p đư c đã đ kháng v i
nhi u kháng sinh thư ng dùng v i các m c
đ khác nhau. Đ c bi t s xuất hi n các
ch ng vi khu n Gram âm kháng
Carbapenem, Gram dương kháng
Vancomycin.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Betsy Foxman (2002), "Epidemiology of
urinary tract infections: incidence, morbidity,
and economic costs", The American journal
of medicine. 113(1), tr. 5-13.
2. Hội Tiết niệu Thận học Việt Nam (2013),
Hư ng d n đi u tr nhi m khu n đư ng ti t
ni u Vi t Nam.
3. Phạm Thắng (2016), "Th c trạng ngư i cao
tu i Vi t nam", B nh vi n lão khoa Trung
ương.
4. Theresa Anne Rowe và Manisha Juthani-
Mehta (2014), "Diagnosis and management
of urinary tract infection in older adults",
Infectious Disease Clinics. 28(1), tr. 75-89.
5. Trần Thị Thanh Nga (2015), "Tác nhân gây
nhi m trùng ti u và tình hình đ kháng kháng
sinh tại b nh vi n Ch R y 2013", Tạp chí y
h c thành ph H Chí Minh. 18(4).
- 2022
6. Kiều Chí Thành và các cộng sự. (2017),
"Nghiên c u t l và tính kháng kháng sinh
c a các vi khu n gây nhi m khu n ti t ni u tại
B nh vi n Quân Y 103 (2014 - 2016)", Th i
s y h c. 12/2017(12/2017), tr. 6.
7. Huỳnh Minh Tuấn và các c ng s . (2015),
"Khảo sát ph vi khu n gây nhi m trùng ti u
và ph đ kháng kháng sinh c a chúng trên
b nh nhân đ n khám và đi u tr tại b nh vi n
đại h c y dư c Thành ph H Chí Minh", Tạp
chí y h c thành ph H Chí Minh. 19(1), tr. 6.
8. Nguyễn Thị Thanh Tâm và Trần Thị Bích
Hương (2015), "Đ c đi m lâm sàng và vi
trùng h c c a nhi m khu n đư ng ti t ni u
ph c tạp ngư i trư ng thành tại b nh vi n
Ch R y", Y h c TP H Chí Minh. 19(4), tr.
8.
9. Cao Minh Nga và các cộng sự. (2017), "S
đ kháng kháng sinh c a các vi khu n gây
nhi m khu n đư ng ti t ni u ngư i l n", Y
h c TP H Chí Minh. 14(1), tr. 8.
10. PA Wayne (2019), Clinical and Laboratory
Standards Institute: Performance standards for
antimicrobial susceptibility testing: 29th
informational supplement. CLSI document
M100-S29. 2019, ch biên.
11. Hoàng Ngọc Vân và các cộng sự. (2016),
"Đ c đi m c n lâm sàng, vi sinh v t gây b nh
ngư i cao tu i nhi m trùng ti u tại khoa N i
đi u tr theo yêu cầu B nh vi n Th ng Nhất",
Y H c TP. H Chí Minh. 20(6), tr. 5.
12. Matthew Blakiston và Syed Zaman (2014),
"Nosocomial bacteriuria in elderly inpatients
may be leading to considerable antibiotic
overuse: an audit of current management
practice in a secondary level care hospital in
New Zealand", Infection and drug resistance.
7, tr. 301.
13. Sadhna Sharma và các cộng sự. (2017),
"Clinical and laboratory profile of urinary
tract infections in type 2 diabetics aged over
60 years", Journal of Clinical and Diagnostic
Research: JCDR. 11(4), tr. OC25.
69
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
NGHIÊN C U TÌNH TRẠNG NHIỄM KHUẨN Đ NG TIẾT NIỆU
DO ESCHERICHIA COLI VÀ S ẢNH H NG T I CH C NĂNG
THẬN GHÉP BỆNH NHÂN SAU GHÉP THẬN
Hồ Trung Hiếu1, Nguyễn Mạnh Dũng2, Bùi Tiến S
TÓM TẮT 10
Mục tiêu: Nghiên c u tình trạng nhi m khu n
đư ng ti t ni u do vi khu n Escherichia Coli và
s ảnh hư ng t i ch c năng th n ghép c a b nh
nhân sau ghép th n tại b nh vi n Trung ương
Quân đ i 108.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên c u h i
c u k t h p ti n c u, theo dõi d c ngoại trú 94
b nh nhân ghép th n tại b nh vi n TWQĐ 108 t
12/2016 đ n 06/2022. B nh nhân đư c khám s c
kho đ nh kỳ hàng tháng và đư c cấy nư c ti u
gi a dòng b ng Vitek®MS MALDI-TOF
analyzer (bioMérieux Inc., UK). Tình trạng
nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi khu n
Escherichia Coli đư c xác đ nh khi k t quả cấy
nư c ti u dương tính v i Escherichia Coli
(>10^5 CFU/ml). S d ng m c l c cầu th n
(eGFR) tính toán theo Phương trình CKD-EPI
Creatinine 2009 đ đánh giá ch c năng th n
ghép. So sánh s khác bi t c a eGFR gi a b nh
nhân nhi m khu n và không nhi m khu n
Escherichia Coli b ng Ki m đ nh T-Test.
Kết quả: B nh nhân nhi m khu n đư ng ti t
ni u do vi khu n Escherichia Coli là 15/94 b nh
nhân (16 %). Nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi
1
Khoa Nội thận và Lọc máu, Bệnh viện Trung
Ương Quân đội 108
2
Trung tâm Ghép tạng, Bệnh viện TƯQĐ 108
3
Khoa Vi sinh vật, Bệnh viện TƯQĐ 108
Liên h tác giả: H Trung Hi u.
Email: bshotrunghieu2019@gmail.com
Ngày nh n bài: 26/8/2022
Ngày phản bi n: 27/8/2022
Ngày duy t đăng: 7/9/202
70
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
3
khu n Escherichia Coli sau ghép tháng th nhất
cao hơn có ý nghĩa th ng kê so v i t l nhi m
các tháng còn lại (Chi-Square test, p <0,05).
B nh nhân ghép th n nhi m khu n đư ng ti t
ni u do vi khu n Escherichia Coli b suy giảm
ch c năng th n ghép (Independent T-Test, p <
0,05).
Kết luận: Nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi
khu n Escherichia Coli ph bi n b nh nhân sau
ghép th n, t l nhi m cao nhất tháng th nhất
sau ghép. Nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi
khu n Escherichia Coli làm giảm ch c năng th n
ghép. Vi c theo dõi tình trạng nhi m khu n
đư ng ti t ni u do vi khu n Escherichia coli nên
đư c th c hi n thư ng xuyên và liên t c trong
su t quá trình đi u tr sau ghép th n.
T khoá: ghép th n, nhi m khu n đư ng ti t
ni u, Escherichia coli, ch c năng th n ghép.
SUMMARY
STUDY ON URINARY TRACT
INFECTION CAUSED BY
ESCHERICHIA COLI AND ITS
EFFECT ON KIDNEY TRANSPLANT
FUNCTION IN PATIENTS AFTER
KIDNEY TRANSPLANT
Objectives: To identify the urinary tract
infections caused by Escherichia coli bacteria
and its effect on graft function of patients after
kidney transplant at 108 Military Central
Hospital.
Subjects and Research Methods:
Retrospective, prospective, longitudinal follow-
up study on 94 kidney transplant patients with
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
complete medical records being monitored as
outpatients at 108 Central Hospital from
December 2016 to June 2022. The patient had a
routine physical examination every month and a
routine midstream urine culture was performed
using the Vitek®MS MALDI-TOF analyzer
(bioMérieux Inc., UK). Urinary tract infections
caused by Escherichia Coli bacteria are
confirmed when the urine culture is positive for
Escherichia Coli (>10^5 CFU/ml). The
glomerular filtration rate (eGFR) calculated by
the 2009 CKD-EPI Equation was used as an
indicator of transplant kidney function, and the
difference of eGFR between Escherichia Coli-
infected and uninfected patients was compared
with the T-Test determination.
Results: Patients with urinary tract infections
caused by Escherichia Coli bacteria were 15/94
patients (16%). Urinary tract infections caused by
Escherichia coli bacteria after transplantation in
the first month were statistically significantly
higher than the infection rate in the remaining
months (Chi-Square test, p-value <0.05). Renal
transplant patients with urinary tract infections
caused by Escherichia Coli bacteria had
decreased kidney transplant function
(Independent T-Test, p-value < 0.05).
Conclusion: Urinary tract infections caused
by Escherichia coli bacteria are common in
kidney transplant patients and have the highest
infection rate in the first month after
transplantation. Urinary tract infections caused
by bacteria Escherichia Coli reduce transplant
kidney function. Therefore, monitoring of urinary
tract infections caused by Escherichia coli
bacteria after kidney transplantation is something
that needs to be done regularly and continuously
throughout the treatment process after kidney
transplantation.
Keywords: Kidney transplantation, Urinary
tract infection, Escherichia coli, graft function.
- 2022
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ghép th n là phương pháp đi u tr thay
th th n t i ưu nhất trong th i đi m hi n tại,
ngư i ghép th n đư c cải thi n cu c s ng t t
hơn. Tuy nhiên sau ghép th n, b nh nhân cần
phải dùng các thu c c ch mi n d ch đ
ch ng đào thải tạng ghép do cơ ch ch ng lại
tác nhân bên ngoài xâm nh p vào cơ th c a
h mi n d ch. S đáp ng c ch mi n d ch
đ c a các phác đ c ch mi n d ch có th
ch ng lại s tấn công c a h mi n d ch đ i
v i tạng ghép nhưng nó cũng làm cho h
mi n d ch c a ngư i ghép th n y u đi d n
đ n d m c m i ho c tái nhi m các b nh
nhi m trùng cơ h i ho c ti m n [1]. Các
b nh nhi m trùng thư ng g p nhất b nh
nhân ghép th n là nhi m trùng đư ng ti t
ni u (UTI). T l UTI b nh nhân ghép th n
đã đư c báo cáo n m trong khoảng t 20%
đ n 80%[2]. Vi c xác đ nh đư c căn nguyên
nhi m trùng s m là rất quan tr ng trong vi c
theo dõi và đi u tr sau ghép th n[3]. UTI
căn nguyên do vi khu n là nguyên nhân ch
y u [4], và vi khu n Escherichia Coli hay
còn g i là vi khu n E.Coli là tên c a m t loại
vi khu n gram âm s ng trong đư ng tiêu hóa
c a ngư i và đ ng v t chi m phần l n là tác
nhân gây UTI b nh nhân sau ghép th n [5].
M c đích nghiên c u c a chúng tôi là
nghiên c u tình trạng nhi m khu n đư ng
ti t ni u do vi khu n Escherichia Coli b nh
nhân ghép th n, và đánh giá ảnh hư ng c a
tình trạng UTI căn nguyên do vi khu n
Escherichia Coli đ i v i ch c năng c a th n
ghép.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Thiết kế nghiên cứu
Trong th i gian t tháng 03/2018 đ n
tháng 06/2022 chúng tôi đã ti n hành m t
nghiên c u theo dõi d c, k t h p h i c u và
71
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
ti n c u đ theo dõi tình trạng s c kh e và
căn nguyên nhi m trùng c a b nh nhân sau
ghép th n đư c th c hi n tại B nh vi n
Trung ương Quân đ i 108 v i phương pháp
theo dõi tình trạng s c kh e và các b nh
nhi m trùng liên quan m i tháng. Nghiên
c u này tuân th các nguyên t c c a Tuyên
b Helsinki. Đ xuất nghiên c u, ph l c liên
quan, bảng thông tin ngư i tham gia và văn
bản đ ng ý đư c thông báo đã đư c xem xét
và phê duy t b i H i đ ng Đạo đ c trong
Nghiên c u Y sinh c a B nh vi n Trung
ương Quân đ i 108 (ID phê duy t: 2021-
1539 / HDDD).
Đối tượng nghiên cứu
Đ i tư ng nghiên c u trong nghiên c u
này là 94 b nh nhân đư c ghép th n và trải
qua li u pháp đi u tr sau khi ghép th n có
đầy đ h sơ b nh án theo dõi ngoại trú tại
Khoa n i th n và l c máu, B nh vi n Trung
ương Quân đ i 108 trong th i gian t tháng
12/2016 đ n tháng 06/2022.
Thu thập số liệu
Tu i tác, gi i tính, căn nguyên c a suy
th n, phương pháp đi u tr trư c ghép, th i
gian l c máu, th i gian sau ghép, kháng sinh
d phòng, li u pháp d n nh p, li u pháp c
ch mi n d ch, các ch s lâm sàng và c n
lâm sàng, k t quả cấy nư c ti u gi a dòng
c a b nh nhân và các y u t liên quan đ n
ngư i hi n th n cũng đư c thu th p.
Phát hiện mầm bệnh nhiễm trùng
Các bác sĩ đã ch n đoán tất cả các b nh
nhi m trùng thích h p v m t lâm sàng. Các
b nh nhi m trùng liên quan đ n lâm sàng bao
g m nhi m vi khu n có th xảy ra s đư c
ch ng minh b ng k t quả cấy nư c ti u gi a
dòng c a b nh nhân. Đ phát hi n mầm b nh
cơ h i trong m u nư c ti u c a b nh nhân,
K thu t Cấy nư c ti u b ng Vitek®MS
MALDI-TOF analyzer (bioMérieux Inc.,
72
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
UK) đư c ng d ng đ xác đ nh tình trạng
nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi khu n
Escherichia Coli. B nh nhân đư c xác đ nh
là nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi khu n
Escherichia Coli khi có k t quả cấy nư c ti u
dương tính v i Escherichia Coli (>10^5
CFU/ml).
Phân tích số liệu
S li u đư c phân tích b ng phần m m
SPSS 26. Ki m đ nh Chi-Square đư c dùng
đ xác đ nh s khác bi t v t l nhi m trùng
theo th i gian. M c l c cầu th n (eGFR) d a
trên ch s Creatinine huy t thanh đư c thu
th p và tính toán theo Phương trình CKD-
EPI Creatinine 2009 đư c dùng làm ch báo
ch c năng th n ghép và s khác bi t c a
eGFR gi a b nh nhân nhi m khu n đư ng
ti t ni u do khu n Escherichia Coli và b nh
nhân không nhi m khu n Escherichia Coli đã
đư c so sánh b ng cách s d ng Phương
pháp Ki m đ nh T-Test. Các giá tr đư c coi
là có ý nghĩa th ng kê khi p-value <0,05.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
Các đ c đi m lâm sàng và d li u liên
quan đ n đ i tư ng nghiên c u đã đư c minh
h a trong Bảng 1. Trong s 94 b nh nhân
ghép th n đư c đưa vào nghiên c u (tu i
trung bình 44,32 ± 12,8 tu i, 74,5% nam
gi i), 52 b nh nhân (55,3%) trong nhóm đ
tu i t 40-60 tu i. Nguyên nhân hàng đầu
c a b nh th n giai đoạn cu i là viêm cầu
th n (76,6%). Có 90,4% b nh nhân đã s
d ng li u pháp đi u tr thay th th n trư c
ghép. Th i gian theo dõi trung bình sau ghép
th n (RTx) là 33,19 tháng. Giá tr trung bình
c a eGFR tháng đầu tiên sau ghép so v i
tháng 12 sau ghép th n (năm đầu tiên) cho
thấy s cải thi n đáng k trong ghép th n
(Paired Sample T-Test, p <0,05).
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Bi n pháp d phòng b ng kháng sinh Corticosteroid (Prednisolone), đã đư c dùng

Ceftriaxon 1g tiêm tĩnh mạch v i li u cho 87 b nh nhân RTx (92,5%). Myfortics đã
2g/ngày trong 7-10 ngày sau khi ph u thu t đư c thay th b ng MMF 6 b nh nhân
ghép th n đã đư c s d ng tất cả các b nh (6,38%); 1 b nh nhân(1,06%) đã s d ng
nhân và li u pháp c ch mi n d ch bao g m: Cyclosporin thay vì Tacrolimus. Không có
thu c c ch Calcineurin (Tacrolimus, s khác bi t đáng k trong loại li u pháp d n
Cyclosporin), Antimetabolite nh p, ATG ho c Basiliximab, và li u
(Mycophenolate mofetil, MMF) và Corticosteroid.

B ng 1: c i mc a it ng nghiên c u
Tổng số bệnh nhân
Đặc trưng p
(n=94)
Gi i tính, nam gi i (%) 70 (74,5%)
Tu i, trung bình ± SD, năm 44,32 12,86
Nhóm tu i, 40-60 tu i (%) 52 (55,3%)
Căn nguyên c a b nh th n giai đoạn cu i n, (%)
Viêm cầu th n 72 (76,6%)
Ti u đư ng 5 (5,3%)
Tăng huy t áp 9 (9,6%)
Khác 8 (8,5%)
Phương th c đi u tr trư c ghép th n n, (%)
Đi u tr n i khoa 9 (9,6%)
Chạy th n nhân tạo 83 (88,3%)
L c màng b ng 2 (2,1%)
Th i gian c a RRT (tháng), trung bình ±SD 45,76 5,18
Th i gian theo dõi sau RTx (tháng), trung bình ±SD 33,19 33,52
Ngư i hi n, ngư i hi n ch t não (%) 4 (4,3%)
Creatine huy t thanh, µmol/L
Tháng đầu tiên 113,10 44,89
Năm đầu tiên 106,70 76,89
M c l c cầu th n (eGFR) ư c tính, ml/phút/1,73m2 <0,05*
Tháng đầu tiên 68,51 22,47
Năm đầu tiên 75,56 22,43
Li u pháp mi n d ch
Tacrolimus (n, %) 93 (98,9%)
Li u Tacrolimus (mg/ngày), trung bình ±SD 5,48 3,47
N ng đ đáy (C0) Tacrolimus (ng / mL), trung bình 7,36 2,92

73
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

±SD
MMF, (n, %) 88 (93,6%)
Li u MMF (mg/ngày), trung bình ±SD 1430,66 264,83
Prednisolone (mg/ngày), trung bình ±SD 9,37 42,80
Myfortic (n, %) 6 (6,4%)
Cyclosporine (n, %) 1 (1,1%)
K t h p Tacrolimus + MMF + Prednisolone 87 (92,5%)
Li u pháp d n nh p
ATG (n, %) 8 (8,5%)
Basiliximab (n, %) 86 (91,6%)
Chú thích: *: giá tr p c a T-test; ATG: nhi m vi khu n Escherichia Coli 3 lần
Antithymocyte globulin; MMF: 2,12%). Có 47 m u nư c ti u dương tính v i
Mycophenolate mofetil; RTx: Ghép th n; vi khu n Escherichia Coli.
RRT: chạy th n nhân tạo. Khoảng th i gian 1 tháng (T1) sau ghép
Tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết th n có t l b nh nhân b nh nhân ghép th n
niệu do vi khuẩn Escherichia Coli của nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi khu n
bệnh nhân sau ghép thận Escherichia Coli cao nhất v i 7 b nh nhân
Tình trạng nhi m khu n đư ng ti t ni u (30,4%) và 24 m u nư c ti u dương tính v i
do vi khu n Escherichia Coli c a b nh nhân vi khu n Escherichia Coli (51,1%), tháng 9
ghép th n đư c th hi n trong Bảng 2. Trong (T9), tháng 36 (T36), tháng 54 (T54), tháng
th i gian nghiên c u có 15 b nh nhân ghép 60 (T60) sau ghép không có b nh nhân ghép
th n nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi th n nhi m khu n đư ng ti t ni u. T l
khu n Escherichia Coli (16%) v i 23 lần b nh nhân ghép th n nhi m khu n đư ng ti t
nhi m (có 9 b nh nhân ghép th n nhi m vi ni u do vi khu n Escherichia Coli có s khác
khu n Escherichia Coli 1 lần 9,57%, 4 b nh bi t có ý nghĩa th ng kê theo th i gian (Chi-
nhân ghép th n nhi m vi khu n Escherichia Square Test, p-value <0,05).
Coli 2 lần 4,25%, 2 b nh nhân ghép th n

B ng 2: Tình tr ng nhi m khu n ng ti t ni u do vi khu n Escherichia Coli c a

b nh nhân sau ghép th n
Cấy nước tiểu dương tính
Tháng sau Bệnh nhân UTI do E.Coli
Escherichia Coli p-value
ghép
n % n %
T1 24 51,1 7 30,4
T3 3 6,4 3 13
T6 3 6,4 2 8,7 <0,05
T9 - - - -
T12 1 2,1 1 4,3

74
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

T18 2 4,3 2 8,7

T24 4 8,5 1 4,3
T30 2 4,3 2 8,7
T36 - - - -
T42 1 2,1 1 4,3
T48 1 2,1 1 4,3
T54 - - - -
T60 - - - -
T61 6 12,8 3 13
Tổng 47 100 23 100
Mối liên quan giữa nhiễm khuẩn đường tiết niệu do vi khuẩn Escherichia Coli với
chức năng thận ghép
K t quả th hi n Bảng 3 cho thấy nh ng b nh nhân nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi
khu n Escherichia Coli có eGFR thấp hơn nh ng b nh nhân không nhi m vi khu n
Escherichia Coli, s khác bi t này có ý nghĩa th ng kê (Independent T- Test, p<0,05). Nhi m
khu n khu n đư ng ti t ni u do Escherichia Coli làm giảm m c l c cầu th n đ ng nghĩa v i
làm giảm ch c năng c a th n ghép.
B ng 3: Nhi m trùng ng ti t ni u do vi khu n Escherichia Coli làm gi m ch c
n ng th n ghép
UTI do vi khuẩn Escherichia Coli eGFR trung bình ±SD p-value
Dương tính 57,26 29,69
0,021
Âm tính 66,34 26,67

IV. BÀN LUẬN
Nh ng ngư i ghép th n có nhi u y u t
nguy cơ đ i v i UTI. M t s nghiên c u đã
đánh giá các y u t nguy cơ c a UTI trong
các b nh nhi m trùng ph bi n c a b nh
nhân ghép th n. T l nhi m trùng v i vi
khu n Escherichia Coli cao nh ng ngư i
ghép th n, cũng như nh ng b nh nhân đã
đi u tr kháng sinh trư c đó cũng đã đư c
m t s tác giả báo cáo trong các nghiên c u
khác [6]. Trong nghiên c u c a chúng tôi t
l nhi m khu n đư ng ti t ni u do vi khu n
Escherichia Coli là 16% cũng tương t như
nghiên c u c a Linares [6]. Các tác giả trư c
đây đã báo cáo vi c giảm đáng k eGFR khi
UTI nh ng ngư i ghép th n [7], các k t
quả nghiên c u này cũng tương đ ng v i k t
quả nghiên c u chúng tôi đã ch ng minh
nhi m khu n đư ng ti t ni u do Escherichia
Coli làm giảm ch c năng c a th n ghép. T
l UTI khác nhau gi a các trung tâm khác
nhau (1,2% đ n 49,5%) đư c mô tả Ý [8]
và B Đào Nha các cu c khảo sát và các
nghiên c u t các b nh vi n riêng l đây
cũng phản ánh s lây lan ph bi n c a vi
khu n Escherichia Coli [9]. T l UTI do vi
khu n Escherichia Coli là ph bi n các
b nh nhân ghép th n, k t quả này cũng tương

75
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
t như nghiên c u c a chúng tôi. Tất cả các
trư ng h p UTI do nhi m khu n Escherichia
Coli trong nghiên c u c a chúng tôi đ u
đư c ch a tr k p th i, chưa có trư ng h p
nào nhi m khu n máu b nh nhân ghép
th n.
Tình trạng UTI do nhi m khu n
Escherichia Coli xảy ra nhi u nhất là vào
tháng đầu tiên sau ghép. B i vì trong tháng
đầu sau ghép b nh nhân còn đ t ng thông
ti u và Sonde JJ nên khả năng nhi m khu n
c a b nh nhân là rất cao. Trong 6 tháng đầu
sau ghép th n lúc này là th i đi m đạt đ nh
c a li u c ch mi n d ch cho nên h mi n
d ch c a ngư i b nh lúc này là y u nhất d n
đ n d m c các b nh nhi m trùng cơ h i hơn
[10].
V. KẾT LUẬN
Tình trạng UTI do nhi m vi khu n
Escherichia Coli là ph bi n trong nghiên
c u này. T l UTI cao nhất vào tháng đầu
sau ghép th n. UTI do vi khu n Escherichia
Coli làm suy giảm ch c năng th n ghép. Vì
v y vi c theo dõi tình trạng nhi m vi khu n
Escherichia coli sau ghép là vi c làm cần
đư c th c hi n thư ng xuyên và liên t c
trong su t quá trình đi u tr sau ghép th n.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Marcén, R., Immunosuppressive drugs in
kidney transplantation. Drugs, 2009. 69(16):
p. 2227-2243.
2. Goldman, J.D. and K. Julian, Urinary tract
infections in solid organ transplant recipients:
Guidelines from the American Society of
Transplantation Infectious Diseases
76
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Community of Practice. Clinical
Transplantation, 2019. 33(9): p. e13507.
3. Velioglu, A., et al., Incidence and risk factors
for urinary tract infections in the first year
after renal transplantation. Plos one, 2021.
16(5): p. e0251036.
4. Barnett, B.J. and D.S. Stephens, Urinary
tract infection: an overview. The American
journal of the medical sciences, 1997. 314(4):
p. 245-249.
5. Espinar, M.J., et al., Urinary tract infections
in kidney transplant patients due to
Escherichia coli and Klebsiella pneumoniae-
producing extended-spectrum β-lactamases:
risk factors and molecular epidemiology.
PLoS One, 2015. 10(8): p. e0134737.
6. Linares, L., et al., Risk Factors for Infection
with Extended Spectrum and AmpC
β Lactamase Producing Gram Negative Rods
in Renal Transplantation. American Journal of
Transplantation, 2008. 8(5): p. 1000-1005.
7. Lim, J.-H., et al. Risk factors for recurrent
urinary tract infection in kidney transplant
recipients. in Transplantation proceedings.
2013. Elsevier.
8. Mugnaioli, C., et al., CTX-M-type extended-
spectrum β-lactamases in Italy: molecular
epidemiology of an emerging countrywide
problem. Antimicrobial agents and
chemotherapy, 2006. 50(8): p. 2700-2706.
9. Machado, E., et al., High diversity of
extended-spectrum β-lactamases among
clinical isolates of Enterobacteriaceae from
Portugal. Journal of antimicrobial
chemotherapy, 2007. 60(6): p. 1370-1374.
10. Marques, S., et al. Cryptococcosis in renal
transplant recipients: a single-center
experience. in Transplantation Proceedings.
2016. Elsevier.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

ĐẶC ĐIỂM MÔ BỆNH H C THẬN GHÉP BỆNH NHÂN

Đ C CHẨN ĐOÁN THẢI GHÉP TRÊN LÂM SÀNG: NGHIÊN C U LOẠT
CA GHÉP THẬN TẠI BỆNH VIỆN VIỆT Đ C GIAI ĐOẠN 2015-2022

Nông Bích Hồng1, Nguyễn S Lánh1, Hà Phan Hải An2

Nguyễn Thu Hương3,4, Hoàng Thị Điểm2

TÓM TẮT 11
Đặt vấn đề và mục tiêu: Thải ghép g p
khoảng 30% b nh nhân sau ghép th n. Sinh thi t
làm xét nghi m mô b nh h c là tiêu chu n vàng.
Các t n thương mô bênh h c th n ghép rất đa
dạng và thư ng k t h p v i nhau. Nghiên c u
đư c th c hi n trên các m u sinh thi t th n ghép
c a b nh nhân ghép th n đư c ch n đoán thải
ghép trên lâm sàng tại b nh vi n Vi t Đ c t
2015 đ n 2022 đ mô tả các t n thương mô b nh
h c.
Phương pháp: Xác đ nh t n thương vi th
bao g m nhu m HE, PAS và các phương pháp
nhu m đăc bi t, hóa mô mi n d ch và mi n d ch
huỳnh quang. K t quả đư c mô tả c t ngang, x p
nhóm t n thương theo phân loại Banff 97, s a
đ i năm 2017 và 2019.
Kết quả: T ng s 213 m u sinh thi t c a 202
b nh nhân đư c phân tích. Nhóm t n thương
không do thải ghép chi m t l cao nhất 40,4%
(trong đó xơ hóa mô k - teo ng th n 20,2%, ng
đ c CNI 16,0%, b nh th n tái phát/ m i phát sinh
2,35%, viêm b th n 1,9%, b nh th n do
polyomavirus 21,1%); Nhóm thải ghép có 50/213
1
Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Việt Đ c
2
Khoa Thận-Lọc máu, Bệnh viện Việt Đ c
3
Khoa Giải phẫu bệnh, Bv Đại học Y Hà Nội
4
Bộ môn Giải phẫu bệnh, Trường Đại học Y Hà Nội
Liên h tác giả: Nông Bích H ng.
Email: bichhong110@gmail.com
Ngày nh n bài: 29/8/2022
Ngày phản bi n: 1/9/2022
Ngày duy t đăng: 8/9/2022
trư ng h p chi m 23,5% (thải ghép d ch th mạn
tính 50%,thải ghép d ch th cấp 6%, thải ghép t
bào 32%, thải ghép h n h p 12%), thay đ i giáp
biên 2,35%. Có 12,7% không có t n thương trên
vi th .
Kết luận: K t quả GPB th n ghép có th
ph c tạp v i nhi u phân loại k t h p. Khảo sát
GPB th n ghép là công c rất quan tr ng đ h
tr ch n đoán chính xác các b nh lý sau ghép
th n, phát hi n và ch n đoán xác đ nh thải ghép.
T khóa: Mô b nh h c th n ghép, thải ghép,
ng đ c CNI, b nh th n do polyomavirus, phân
loại Banff
SUMMARY
HISTOLOGICAL FEATURES OF
RENAL TRANSPLANT BIOPSIES
WITH CLINICAL DIAGNOSIS OF
GRAFT REJECTION: A CASE SERIES
AT VIET DUC HOSPITAL PERIOD
2015 - 2022
Introduction and objectives: Rejection
occurred in about 30% of patients after kidney
transplantation. Biopsy is the gold standard to
confirm the diagnosis. Histopathological findings
on biopsy specimen from kidney graft are
variables and often combined. The study was
carried out on the graft specimens from kidney
transplant patients with clinical diagnosis of
rejection at Viet Duc hospital from 2015 to 2022
to describe the histological findings.
Methods: The sections of kidney graft biopsy
specimens were stained with H&E, PAS and

77
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
other special dyes, then were studied on optic and
fluorescent microscopy. The lesions were
classified using Banff classification 97, modified
and updated in 2017 and 2019.
Results: In total 213 specimens from 202
patients were studied. Changes not compatible
with rejection were most frequently observed,
accounted for 40,4% (including interstitial
fibrosis (IF) and tubular atrophy (TA) 20,2%,
calcineurin inhibitor toxicity 16%, recurrent
disease/ de novo glomerulopathy 2,35%,
pyelonephritis 1,9%, Polyomavirus-associated
Nephropathy 21,1%). Changes compatible with
rejection accounted for only 23,5% (including
chronic antibody-mediated rejection 50%, acute
antibody-mediated rejection 6%, T cell-mediated
rejection 32%, mixt rejection 12%) borderline
changes 2,35%. Absence of pathological features
was found in 12,7%.
Conclusions: Pathological findings of kidney
graft were heterogeneous and sometimes in
combination. Renal biopsy and pathological
examination were crucial and valuable tool for
properly identifying graft lesions and accurately
confirming graft rejection.
Keywords: Pathology of kidney graft, kidney
graft rejection, CNI toxicity, Polyomavirus-
associated Nephropathy, Banff classification.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thải ghép g p khoảng 30% sau ghép th n
và là nguyên nhân hàng đầu gây mất ch c
năng th n ghép chi m t l cao trong s hơn
50% trư ng h p ghép thất bại1.Ngoài ra còn
có nhi u nguyên nhân khác gây r i loạn ch c
năng (RLCN) th n ghép, thư ng g p là t n
thương do tư i máu, ng đ c thu c c ch
calcineurin (CNI), nhi m khu n, nhi m virus
(đi n hình là virus BK), tái phát b nh th n
cũ2…
78
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Tri u ch ng lâm sàng c a thải ghép
thư ng không đ c hi u, ch n đoán ch y u
đư c nghĩ t i khi có tăng creatinin huy t
thanh, lư ng nư c ti u giảm, tăng huy t áp,
phù. Tuy nhiên m t s trư ng h p b nh nhân
không có tri u ch ng lâm sàng và thay đ i
xét nghi m, ch có th phát hi n t n thương
thải ghép trên tiêu bản sinh thi t th n m t
cách ch đ ng, đó là các trư ng h p “thải
ghép dư i ngư ng lâm sàng”.
Sinh thi t th n ghép là th thu t xâm lấn
và t n kém, v i yêu cầu cao v trang thi t b
và nhân l c đư c đào tạo, vì v y chưa đư c
th c hi n ch đ ng Vi t nam. Bên cạnh đó,
khi th c hi n đư c sinh thi t th n ghép, vi c
nh n đ nh đúng t n thương mô b nh h c
cũng không phải d dàng. Nghiên c u đư c
th c hiên v i m c đích t ng h p lại các t n
thương mô b nh h c th n ghép trên các
mảnh sinh thi t th n ghép tại BV HN Vi t
Đ c t 2015-2022, lấy t các b nh nhân
ghép th n đư c ch n đoán thải ghép trên lâm
sàng, t đó b sung thêm ch ng c v vai trò
c a giải ph u b nh trong ch n đoán RLCN
th n ghép góp phần cải thi n k t quả đi u tr .
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Các m u sinh thi t th n ghép đạt tiêu
chu n (có s cầu th n >7, lấy đư c mô vùng
v và t y th n, có ≥ 1 đ ng mạch), đư c lấy
t các b nh nhân đư c ch n đoán thải ghép
trên lâm sàng
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Các m u b nh ph m đư c c đ nh b ng
dung dich formol trung tính, đúc kh i n n,
c t m ng 0,2 micron.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Các lát c t đư c nhu m b ng tay các
phương pháp H&E, PAS, ba màu
(Trichrome), ngấm bạc;
Các lát c t đư c nhu m b ng máy nhu m
t đ ng Ventana v i các kháng th IgA, IgG,
IgM, C3, C1q, C4d và các dấu ấn virus
(SV40, Parvovirus, CMV), các dấu ấn xác
đ nh loại t bào viêm (LCA, CD3, CD20).
Đ i v i các m u sinh thi t cho mi n d ch
huỳnh quang: C đ nh b ng nư c mu i sinh
lí, ch n m u có ít nhất 1 cầu th n hoàn ch nh,
nhu m v i các kháng th IgA, IgG, IgM, C3,
C1q và C4d.
Các tiêu bản đư c 2 bác sĩ GPB chuyên
khoa v b nh lý th n và ghép th n đ c đ c
l p, có đ i chi u v i thông tin lâm sàng.
Các t n thương đư c phân loại theo tiêu
chu n Banff 1997, s a đ i b sung năm 2017
và 20193,4.
Phân loại Banff d a trên lư ng giá các
y u t t viêm ng th n, i viêm mô k ,
ptc viêm mao mạch quanh ng th n, v- viêm
đ ng mạch, ct m c đ teo ng th n, ci m c
đ xơ hóa mô k , cv m c đ xơ hóa mạch,
cg- đư ng đôi màng đáy mao mạch cầu th n,
ah m c đ hyaline hóa ti u đ ng mạch,
mm m c đ tăng sinh gian mạch, C4d m c
đ b c l C4d, v i m c đ t nh đ n n ng
tương ng đi m t 1 3.
Phân loại Banff cập nhật năm 2017,
2019 gồm các mẫu tổn thương
M u 1: Bình thư ng
M u 2: Thải ghép d ch th , chia làm 3
nhóm: Thải ghép d ch th cấp hoạt đ ng, thải
ghép d ch th mạn tính hoạt đ ng và không
hoạt đ ng.
M u 3: Thay đ i giáp biên
M u 4: Thải ghép t bào, chia làm 2
nhóm: Cấp và mạn tính hoạt đ ng.
M u 5: B nh th n ghép do Polyomavirus
M u 6: Các thay đ i không do thải ghép
(ng đ c CNI, tái phát b nh th n cũ, b nh
th n m i phát sinh sau ghép, viêm th n b
th n…)
Phân tích và xử lí số liệu: T n thương
đư c phân loại và tính các t l b ng chương
trình SPSS version 20.0.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

Trong t ng s 296 m u sinh thi t th n ghép thu đư c có 213 m u đạt tiêu chu n c a 202
b nh nhân ghép th n có ch n đoán lâm sàng là thải ghép đư c đưa vào phân tích.
B ng 1. K t qu phân lo i t n th ng mô b nh h c theo tiêu chu n Banff c p nh t
Mẫu tổn thương n %
Bình thư ng (m u 1) 27 12,7
Thay đ i giáp biên (m u 3) 5 2,35
Thải ghép d ch th (m u 2) 16 7,5
Thải ghép d ch th + thay đ i giáp biên (m u 2+ 3) 2 0,9
Thải ghép t bào (m u 4) 16 7,5
Thải ghép d ch th + thải ghép t bào (m u 2+4) 6 2,8
Thải ghép d ch th mạn tính + ng đ c CNI (m u
5 2,35 23,5
2+6)

79
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Thải ghép d ch th mạn tính + xơ hóa mô k / teo

5 2,35
ng th n (IF/TA) (m u 2+6)
B nh th n liên quan Polyomavirus (m u 5) 42 19,7
B nh th n liên quan Polyomavirus + ng đ c CNI
3 1,4 21,1
(m u 5+6)
86 40,4
Các t n thương khác không do thải ghép (m u 6):
Ng đ c CNI
34 16,0
Tái phát b nh th n cũ/ b nh th n de novo
5 2,3
Xơ hóa mô k / teo ng th n
43 20,2
Viêm b th n
4 1,9
Tổng 213 100
Nhóm t n thương không do thải ghép thải ghép qua trung gian kháng th (TGDT)
chi m t l cao nhất (40,4%), ti p đ n là mạn tính hoạt đ ng (25/50, chi m 50%),
nhóm thải ghép (23,5%), b nh th n liên quan trong s đó có 5 trư ng h p TGDT mạn tính
polyomavirus chi m 21,1%. Các t n thương k t h p v i xơ hóa mô k / teo ng th n, 5
k t h p thư ng g p là thải ghép + ng đ c trư ng h p k t h p v i ng đ c CNI; ch có
CNI (2,35%), thải ghép + IF/TA (2,35%). 3 trư ng h p có TGDT cấp (6%). Các trư ng
Đ c bi t, không thấy có t n thương vi th h p có thải ghép qua trung gian t bào
trên 12,7% trong t ng s 213 tiêu bản đư c (TGTB) đ u là cấp tính và đ ng th hai v
phân tích. tần suất g p (16/50, chi m 32%). Thải ghép
K t quả phân tích riêng 50 b nh ph m có h n h p (TGHH) g p 6 trư ng h p chi m
t n thương thải ghép đư c trình bày bi u 12%.
đ 1. T n thương ch y u quan sát đư c là

Bi u 1. T l các lo i th i ghép quan sát c

80
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

B ng 2. Phân lo i các giai o n c a th i ghép t bào

Giai đoạn n %
IA 2 12,5
IB 4 25,0
IIA 9 56,3
IIB 1 6,2
III 0 0
Tổng 16 100
Giai đoạn IIA chi m t l cao nhất - 56,3%, ti p đ n là giai đoạn IB - 25%, giai đoạn IA -
12,5%, giai đoạn IIB - 6,2%. Không có trư ng h p nào thải ghép t bào m c đ n ng (giai
đoạn III).
Có 34 m u có t n thương do ng đ c CNI, trong đó hình ảnh hyalin hóa ti u đ ng mạch
g p nhi u nhất, chi m 72%, h c hóa t bào bi u mô ng th n và xơ hóa vạch chi m 14,0%.

Bi u 2: T l các t n th ng trong ng c CNI

Có 5 trư ng h p tái phát b nh th n cũ/ phát sinh b nh th n m i v i 3 trư ng h p b nh
th n IgA (2 trư ng h p tái phát, 1 trư ng h p không rõ ti n s ), 1 trư ng h p xơ cầu th n -
c c b (FSGS), 1 trư ng h p b nh cầu th n màng xuất hi n sau ghép b nh nhân b ung thư
dạ dày.

IV. BÀN LUẬN th n, b nh th n tái phát/ b nh th n m i phát

Trong nghiên c u có 213 m u sinh thi t
th n lấy t 202 b nh nhân có bi u hi n tăng
creatinine và đư c ch n đoán là thải ghép
trên lâm sàng. Chúng tôi ghi nh n m t t l
đáng k các m u sinh thi t không có t n
thương do thải ghép (86 m u, chi m 40,4%).
Các t n thương này thư ng là ng đ c CNI,
viêm th n b th n, xơ hóa mô k - teo ng
sinh… Th c t trong phân loại Banff 2019
không đ c p đ n nhóm này mà ch phân làm
5 nhóm. Tuy nhiên trong th c hành t l g p
nhóm này khá cao nên trong nghiên c u c a
chúng tôi áp d ng đ ng th i phân loại Banff
2017 và Banff 2019. Đ i v i các trư ng h p
này, ngoài vi c phân tích k càng các thông

81
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
tin lâm sàng, sinh thi t th n cho thông tin giá
tr nhất đ ch n đoán. M t đi u cần lưu ý n a
là có 12,7% m u sinh thi t th n ghép không
có t n thương vi th . Vì v y, n u ch d a vào
các tiêu chí lâm sàng đôi khi có th không
nh n đ nh đư c t n thương th n chu n xác
ho c có th l ch hư ng, d n đ n vi c ra
quy t đ nh x trí không phù h p. Các t n
thương liên quan đ n thải ghép ch g p
23,5% m u sinh thi t, vì v y vi c quá chú
tr ng vào tri u ch ng thải ghép trên lâm sàng
có th gây b sót các t n thương khác.
Thải ghép qua trung gian kháng th rất bất
l i cho th i gian s ng c a th n ghép đ c bi t
trong các trư ng h p nhạy cảm cao, chi m
t i 30% t ng s các nguyên nhân gây mất
ch c năng th n ghép và k t quả là 20-30%
th n mất ch c năng sau 1 năm n u không
đư c đi u tr 5,6. Chúng tôi g p t l TGDT
mạn tính hoạt đ ng khá cao trong s nh ng
trư ng h p có thải ghép. Các t n thương mạn
tính hoạt đ ng có th tr thành mạn tính và
xơ hóa mô th n không th h i ph c, s gây
ảnh hư ng tiêu c c đ n ch c năng th n ghép
dài hạn. M c dù C4d là dấu ấn kinh đi n c a
TGDT7,8, chúng tôi cũng đ c bi t lưu ý các
t n thương thải ghép qua trung gian kháng
th nhưng nhu m C4d âm tính, do ch n đoán
xác đ nh có th cần đ n nh ng xét nghi m b
sung khác ph i h p v i hình ảnh mô b nh
h c.
Trong nghiên c u c a chúng tôi có 16
trư ng h p thải ghép t bào, chi m 32% t ng
s b nh ph m có t n thương thải ghép, tất cả
đ u là thải ghép cấp. Mư i trong s 16
trư ng h p này (62,5%) xuất hi n trong vòng
82
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
1 tháng đầu sau ghép. Chúng tôi không g p
trư ng h p nào có t n thương m c đ n ng
tương ng giai đoạn III. Các trư ng h p
đư c sinh thi t lại sau đi u tr đ u thấy có cải
thi n.
Chúng tôi phát hi n đư c 6 trư ng h p
thải ghép h n h p - là hình thái thải ghép
ph i h p cả TGDT và TGTB9, chi m 12% s
m u sinh thi t có bi u hi n thải ghép. Các
tiêu chu n ch n đoán c th đ i v i thải ghép
h n h p không đư c đ c p trong phân loại
Banff. Đây là nhóm thải ghép cần đư c lưu ý
vì n u b ch n đoán sai ho c thi u (ch ch n
đoán là thải ghép d ch th ho c thải ghép t
bào), b nh nhân có th không đư c đi u tr
ho c đi u tr không đầy đ , d n đ n giảm
ch c năng th n ghép và nguy cơ mất th n
ghép cao hơn.
Các trư ng h p có TGDT dù là đơn đ c
hay ph i h p cũng cần đư c rà soát lại chi n
lư c đi u tr , phác đ c ch mi n d ch và
đ c bi t là vấn đ tuân th đi u tr c a ngư i
b nh, do đây là nguyên nhân gây mất th n
ghép thư ng g p nhất10.
Các trư ng h p nhi m Polyomavirus có
th đi kèm v i t n thương th n ghép không
h i ph c. Polyomavirus g m 3 loại là virus
BK, virus JC và virus SV, thư ng g p nhất
virus BK. B nh th n liên quan đ n
Polyomavirus g p khoảng 8% b nh nhân
ghép th n11. K t quả nghiên c u cho thấy có
45/213 m u sinh thi t (21,1%) có hình ảnh
t n thương do virus BK, trư ng h p nhi m
s m nhất là sau ghép 2 tháng, mu n nhất là 3
năm. Đích gây t n thương c a virus BK là
các t bào bi u mô ng góp, ng lư n, bi u
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
mô bao Bowman. Virus BK có th lây lan t
bi u mô đư ng ni u và vùng t y đ n các ng
vùng v , do đó nh ng m u sinh thi t hạn
ch như ch lấy đư c vùng v mà không lấy
đư c vùng t y thư ng khi n d b sót t n
thương. Bi u hi n nhi m BK trên th n ghép
là hình ảnh th vùi trong nhân, nhu m dương
tính v i SV40.
Ng đ c CNI có th khó ch n đoán th n
ghép do đ c đi m hình ảnh gi ng mô th n
gi a nh ng lần thải ghép. Các đ c đi m mô
h c có th đư c chia thành hai loại, là ng
đ c cấp tính và mạn tính. Các t n thương
đích liên quan đ n cầu th n, ti u đ ng mạch.
Đ c tính c a CNI cấp tính đ i v i mô th n
bao g m huy t kh i vi mạch, co ti u đ ng
mạch đ n, h c hóa bào tương t bào bi u mô
ng th n. Ng đ c CNI mãn tính bao g m xơ
hóa cầu th n, dày thành và hyalin hóa ti u
đ ng mạch, xơ hóa mô k / teo ng th n12.
Chúng tôi đ u ghi nh n t n thương ng
th n, ti u đ ng mạch và mô k trên tiêu bản
c a tất cả các trư ng h p ng đ c CNI.
Các trư ng h p không phải t n thương
th n do thải ghép khác đư c phát hi n bao
g m 3 trư ng h p b nh th n IgA, trong đó
có 2 trư ng h p có ti n s b nh th n IgA
trư c ghép và 1 trư ng h p không có sinh
thi t trư c ghép nên không xác đ nh đư c là
tái phát b nh th n cũ hay b nh th n m i phát
sinh. Tương t , có 1 trư ng h p FSGS không
rõ ti n s . Có 1 trư ng h p b nh cầu th n
màng xuất hi n sau ghép b nh nhân ghép
th n đư c 6 năm b ung thư dạ dày, phù h p
v i t n thương th n th phát mà không phải
do thải ghép.
- 2022
V. KẾT LUẬN
Phân tích 213 m u sinh thi t th n ghép có
ch n đoán là thải ghép trên lâm sàng ghi
nh n t n thương không do thải ghép chi m t
l cao hơn rõ r t so v i t n thương liên quan
đ n thải ghép (40,4% so v i 23,5%). Ngoài
ra còn có nh ng t n thương ph i h p liên
quan đ n cả thải ghép và không thải ghép.
Đ i v i các trư ng h p ghép th n, t n
thương mô b nh h c là nh ng thông tin
quy t đ nh giúp ch n đoán xác đ nh và phân
loại các t n thương do thải ghép, đ ng th i
giúp phát hi n các b nh lý khác đi kèm. Đi u
này mang lại l i ích to l n cho đi u tr và
giúp cải thi n ch c năng th n ghép dài hạn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nankivell BJ, Alexander SI. Rejection of the
kidney allograft. N Engl J Med.
2010;363(15):1451-1462.
doi:10.1056/NEJMra0902927
2. Cynthia C. Nast, Arthur H Cohen.
Pathology of kidney transplantation. In:
Handbook of Kidney Transplant,. 5th ed.
Philadelphia: Wolters Kluwer; 2009:311-330.
3. Roufosse C, Simmonds N, Clahsen-van
Groningen M, et al. A 2018 Reference Guide
to the Banff Classification of Renal Allograft
Pathology. Transplantation.
2018;102(11):1795-1814.
doi:10.1097/TP.0000000000002366
4. Loupy A, Haas M, Roufosse C, et al. The
Banff 2019 Kidney Meeting Report (I):
Updates on and clarification of criteria for T
cell- and antibody-mediated rejection. Am J
Transplant. 2020;20(9):2318-2331.
doi:10.1111/ajt.15898
5. Nigam LK, Vanikar AV, Kanodia KV,
Patel RD, Suthar KS, Patel HV. C4d-negative
83
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
antibody-mediated rejection: A pathologist’s
perspective and clinical outcome. Saudi J
Kidney Dis Transpl. 2018;29(1):39-49.
doi:10.4103/1319-2442.225206
6. Morozumi K, Takeda A, Otsuka Y, et al.
Reviewing the pathogenesis of antibody-
mediated rejection and renal graft pathology
after kidney transplantation: Antibody-
mediated rejection and graft biopsy.
Nephrology. 2016;21:4-8.
doi:10.1111/nep.12777
7. Corrêa RRM, Machado JR, da Silva MV,
et al. The Importance of C4d in Biopsies of
Kidney Transplant Recipients. Clinical and
Developmental Immunology. 2013;2013:1-8.
doi:10.1155/2013/678180
8. Böhmig G, Exner M, Habicht A, et al.
Capillary C4d deposition in kidney allografts:
a specific marker of alloantibody-dependent
graft injury. Journal of the American Society
of Nephrology : JASN. 2002.
9. Park WY, Paek JH, Jin K, Park SB, Choe
M, Han S. Differences in Pathologic Features
84
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
and Graft Outcomes of Rejection on Kidney
Transplant. Transplantation Proceedings.
2019;51(8):2655-2659.
doi:10.1016/j.transproceed.2019.02.062
10. Sellarés J, de Freitas DG, Mengel M, et
al. Understanding the causes of kidney
transplant failure: the dominant role of
antibody-mediated rejection and
nonadherence. Am J Transplant.
2012;12(2):388-399. doi:10.1111/j.1600-
6143.2011.03840.x
11. Drachenberg CB, Papadimitriou JC,
Chaudhry MR, et al. Histological Evolution
of BK Virus-Associated Nephropathy:
Importance of Integrating Clinical and
Pathological Findings. Am J Transplant.
2017;17(8):2078-2091. doi:10.1111/ajt.14314
12. Naesens M, Kuypers DRJ, Sarwal M.
Calcineurin inhibitor nephrotoxicity. Clin J
Am Soc Nephrol. 2009;4(2):481-508.
doi:10.2215/CJN.04800908
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
TĂNG ACID URIC MÁU NG
Hoàng Duy Thái1, Hà Phan Hải An2,3, Nguyễn Thế Cường3
TÓM TẮT 12
Đặt vấn đề: Tăng acid uric máu (sAU)
thư ng g p ngư i b nh sau ghép th n. Tăng
sAU có th ảnh hư ng đ n ch c năng th n
ngư i b b nh th n mạn nhưng chưa rõ ràng
ngư i sau ghép th n. Mục tiêu: Xác đ nh t l
tăng sAU và m t s y u t liên quan đ n tình
trạng này ngư i ghép th n. Phương pháp
nghiên c u: Nghiên c u mô tả c t ngang trên 485
ngư i b nh sau ghép th n theo dõi tại phòng
khám Th n-Ghép tạng, B nh vi n H u ngh Vi t
Đ c t tháng 5/2020 - 5 /2021. Kết quả: T l
tăng sAU quần th nghiên c u là 41,2%. T l
tăng sAU cao hơn rõ r t nhóm đư c ghép trên
36 tháng (46,1% vs 20%, p<0,01), s d ng
Cyclosporine so v i Tacrolimus (51% vs 36,7%,
p<0,01). Triglyceride, m c l c cầu th n ư c tính
(eGFR) trung bình nhóm sAU tăng khác bi t rõ
r t so v i nhóm sAU không tăng nhưng s khác
bi t v eGFR ch th hi n rõ r t nh ng ngư i
có eGFR ≥ 60ml/phút/1,73m2. Không tìm thấy
s khác bi t có ý nghĩa v t l tăng sAU liên
quan đ n đ tu i, s d ng Acid Mycophenolic,
Everolimus, c ch men chuy n Angiotensin/ c
ch th th AT1, ch n kênh Canxi, Statin, n ng
đ trung bình glucose lúc đói, Cholesterol máu
toàn phần, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol,
Hemoglobin, h ng cầu ni u, bạch cầu ni u. Khác
1
Trường Đại học Phenikaa
2
Trường Đại học Y Hà Nội
3 filtration (eEGFR) were markedly higher in the
Bệnh viện Việt Đ c
Liên h tác giả: Hoàng Duy Thái.
Email: thai.hoangduy@phenikaa-uni.edu.vn
Ngày nh n bài: 30/8/2022
Ngày phản bi n: 31/8/2022
Ngày duy t đăng: 7/9/2022
- 2022
I BỆNH SAU GHÉP THẬN
v i quần th kh e mạnh, t l tăng sAU không
khác bi t gi a nam và n nhóm nghiên c u.
K t lu n: Tình trạng tăng sAU thư ng g p hơn
ngư i có th i gian sau ghép th n dài hơn, có s
d ng Cyclosporine. Tăng sAU có ảnh hư ng đ n
eGFR ch ngư i có ch c năng th n ghép t t.
T khoá: tăng acid uric máu, ghép th n.
SUMMARY
HYPERURICEMIA IN KIDNEY
TRANSPLANT RECIPIENTS
Background: Hyperuricemia is a common
condition in kidney transplant recipients.
Hyperuricemia can negatively impact kidney
function in patients with chronic kidney disease,
but this impact is unclear in kidney transplant
recipients. Objectives: To identify the rate of
hyperuricemia and some related to this condition
factors among kidney transplant recipients.
Subjects and methods: A cross-sectional
descriptive study on 485 kidney transplant
recipients who were regularly followed at
Nephrology-Organ Transplantation Clinic, Viet
Duc University Hospital from May 2020 to May
2021. Results: Hyperuricemia was found in
41.2% of patients. The rate of hyperuricemia was
significantly higher in the subjects transplanted
for more than 36 months (46.1% vs 20%,
p<0.01), using Cyclosporine compared to
Tacrolimus (51% vs 36.7%, p < 0.01).
Triglycerides, the mean estimated glomerular
group with hyperuricemia in comparing to those
with normouricemia, but the difference in eGFR
was only pronounced in those with an eGFR of >
60ml/min/1.73m2. No significant difference in
the rate of hyperuricemia was found relating to
85
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
age, the use of mycophenolic acid, everolimus,
angiotensin converting enzyme
inhibitors/angiotensin receptor blockers, calcium
channel blockers, statins, mean fasting blood
glucose, total cholesterol, HDL-cholesterol,
LDL-cholesterol, hemoglobin, hematuria,
leukocyturia. Unlike healthy subjects, the rate of
hyperuricemia was comparable between males
and females in the study. Conclusion: The
hyperuricemia was more frequently observed in
kidney recipients having longer posttransplant
time and using Cyclosporine. Hyperuricemia
could only impact kidney function in the subjects
with good graft function.
Keywords: hyperuricemia, kidney
transplantation.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tăng acid uric máu (sAU) là tình trạng
thư ng g p ngư i b nh ghép th n. T l
tăng sAU ngư i b nh ghép th n đư c ghi
nh n t 15% đ n 52% tùy vào t ng nghiên
c u, và có th lên đ n 80%.[1],[2],[3] Trên
th gi i, nhi u nghiên c u v m i liên quan
gi a n ng đ sAU và ch c năng th n ghép
cho k t quả không nhất quán, còn gây nhi u
tranh cãi. Năm 2010, Haririan và c ng s báo
cáo n ng đ sAU trung bình trong 6 tháng
đầu sau ghép là y u t nguy cơ đ c l p c a
tiên lư ng ng n hạn cũng như dài hạn và th i
gian s ng c a th n ghép.[4] Năm 2017
Miyeun. H và c ng s báo cáo t l tăng
sAU, t l ngư i b nh phải dùng thu c hạ
sAU tăng theo th i gian, bên cạnh đó tăng
sAU là y u t nguy cơ đáng k c a suy ch c
năng mảnh ghép. L i ích c a vi c đi u tr
tăng sAU đ n ti n tri n b nh th n đã đư c
bàn lu n nhi u trong th i gian gần đây tuy
nhiên v n chưa đư c đ ng thu n cao trên th
gi i. Tại Vi t Nam, chưa có nghiên c u nào
khảo sát n ng đ AU máu và các y u t liên
86
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
quan nh ng ngư i đư c ghép th n. Vì v y
chúng tôi ti n hành đ tài “Tăng acid uric
máu và một số yếu tố liên quan ở người bệnh
sau ghép thận” v i m c tiêu xác đ nh t l
tăng sAU và tìm hi u m t s y u t liên quan
đ n tình trạng này ngư i b nh ghép th n
đư c theo dõi đ nh kỳ tại Phòng khám Th n
– Ghép tạng B nh vi n H u ngh Vi t Đ c.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Chúng tôi ch n vào nghiên c u các ngư i
b nh sau ghép th n giai đoạn n đ nh (sau
ghép t 3 tháng tr lên), đ tu i > 18, cả hai
gi i, đư c khám và theo dõi đ nh kỳ tại
Phòng khám Th n - Ghép tạng B nh Vi n
H u ngh Vi t Đ c, đ ng ý tham gia nghiên
c u. Ngư i b nh ghép nhi u hơn 1 cơ quan;
đang có b nh cấp tính phải đi u tr (ví d
nhi m trùng, ung thư, suy tim chưa n
đ nh,…) và không đ ng ý tham gia nghiên
c u đư c loại ra kh i nghiên c u.
Đây là nghiên c u mô tả c t ngang v i c
m u thu n ti n, đư c th c hi n tại phòng
khám Th n - Ghép tạng B nh vi n H u ngh
Vi t Đ c t tháng 5/2020 đ n tháng 5/2021.
Thông tin lâm sàng và xét nghi m đư c
thu th p theo m u b nh án thi t k s n. M t
s ch s xét nghi m c a đ i tư ng nghiên
c u đư c thu th p, g m: Hemoglobin,
Creatinine, Glucose máu lúc đói, LDL-
Cholesterol, HDL-Cholesterol, Triglyceride,
Cholesterol toàn phần, Acid Uric, Protein
ni u, H ng cầu ni u.
Tăng acid uric máu đư c xác đ nh khi
n ng đ sAU >420µmol/l đ i v i nam và
>360µmol/l đ i v i n [5], ho c khi sAU
trong gi i hạn bình thư ng nhưng ngư i
b nh đang s d ng thu c hạ sAU. M c l c
cầu th n ư c tính (eGFR) đư c tính b ng
công th c CKD-EPI.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Các s li u đư c nh p, làm sạch và x lý III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

b ng phần m m th ng kê y sinh h c IBM
SPSS 22.0
Nghiên c u đư c H i đ ng Đạo đ c trong
nghiên c u y sinh h c c a trư ng Đại h c Y
Hà N i phê duy t. Ngư i tham gia đư c giải
thích v m c đích c a nghiên c u, quy n l i
và nghĩa v c a mình và t nguy n chấp
thu n. Thông tin đư c bảo m t. Ngư i tham
gia đư c tư vấn v các phương pháp giúp cải
thi n tình trạng b nh lý n u đư c phát hi n.
Chúng tôi thu tuy n vào nghiên c u 485
ngư i b nh sau ghép th n th a mãn tiêu
chu n l a ch n và loại tr . Có 41,2% t ng s
ngư i b nh này có sAU tăng, tuy nhiên
không nh n thấy có s khác bi t v t l tăng
sAU 2 gi i. T l tăng sAU có xu hư ng
tăng theo th i gian sau ghép v i s khác bi t
rõ r t gi a nhóm ngư i ghép đư c trên 36
tháng so v i 36 tháng tr xu ng (bảng 1).

B ng 1. c i m chung c a i t ng nghiên c u
Toàn bộ sAU không tăng sAU tăng
Yếu tố p
(n = 485) (n = 285) (n = 200)
Nam 357 215 (60,2%) 142 (39,8%)
Gi i 0,275
N 128 70 (54,7%) 58 (45,3%)
Tu i (năm)
42,42 ± 11,67 42,80 ± 11,38 41,89 ± 12,08 0,285
( ± SD)
Th i ≤36 tháng 90 72 (80%) 18 (20%)
gian < 0,01
>36 tháng 395 213 (53,9%) 182 (46,1%)
sau ghép
Ch s eGFR trung bình nhóm có sAU tăng thấp hơn rõ r t so v i nhóm không có sAU
tăng, tuy nhiên khi phân tích dư i nhóm thì s khác bi t này ch th hi n nh ng ngư i có
eGFR t 60ml/phút/1,73m2 tr lên. Khi eGFR giảm xu ng dư i 60 ml/phút/1,73m2 thì không
còn thấy có liên quan gi a sAU và eGFR (bảng 2).
B ng 2. Liên quan gi a tình tr ng t ng AU máu và eGFR
Chỉ số Toàn bộ sAU không tăng sAU tăng
n p
( ± SD) ( ± SD) ( ± SD)
72,35 ±
eEGFR 485 80,22 ± 25,00 85,74 ± 23,68 0,000
24,78
eEGFR ≥60 88,49 ±
351 92,86 ± 14,93 95,24 ± 15,29 0,000
ml/phút/1,73m2 13,23
eEGFR <60 46,01 ±
134 47,12 ± 12,75 48,56 ± 10,08 0,499
ml/phút/1,73m2 14,43
Khi so sánh 2 nhóm có và không có sAU tăng chúng tôi nh n thấy ch có triglyceride (TG)
máu là có s khác bi t có ý nghĩa. TG nhóm có tăng sAU cao hơn rõ r t so v i nhóm không
có tăng sAU. Các ch s Glucose lúc đói, Cholesterol toàn phần, HDL-Cholesterol, LDL-
Cholesterol, Hemoglobin khác bi t không có ý nghĩa th ng kê (bảng 3).

87
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

B ng 3. Liên quan gi a tình tr ng t ng sAU và ch s xét nghi m máu

Toàn bộ sAU không tăng sAU tăng
Chỉ số n p
( ± SD) ( ± SD) ( ± SD)
Glucose lúc đói
453 5,74 ± 1,01 5,72 ± 0,96 5,76 ± 1,08 0,823
(mmol/l)
Cholesterol toàn
339 4,99 ± 1,23 4,92 ± 1,06 5,11 ± 1,46 0,572
phần (mmol/l)
HDL-Cholesterol
310 1,37 ± 0,43 1,43 ± 0,47 1,28 ± 0,32 0,697
(mmol/l)
LDL-Cholesterol
310 2,62 ± 0,77 2,52 ± 0,63 2,79 ± 0,94 0,117
(mmol/l)
Triglyceride
339 2,29 ± 1,65 1,99 ± 1,01 2,77 ± 2,28 0,015
(mmol/l)
Hemoglobin 128,40 ± 128,58 ±
473 128,28 ± 15,50 0,126
(g/l) 19,24 23,87
T l tăng sAU nh ng ngư i có hay không có h ng cầu, bạch cầu ni u là tương đương
(bảng 4)
B ng 4. Liên quan gi a sAU và c i m xét nghi m n c ti u
sAU không tăng (n=285) sAU tăng (n=200)
Chỉ số Âm tính Dương tính Âm tính Dương tính p
(n,%) (n,%) (n,%) (n,%)
H ng cầu ni u 201 (70,5) 84 (29,5) 129 (64,5) 71 (35,5) 0,161
Protein ni u 241 (84,6) 44 (15,4) 164 (82) 36 (18) 0,454
Chúng tôi khảo sát ảnh hư ng c a thu c c ch mi n d ch và các loại thu c thư ng đư c
ngư i b nh s d ng đ ng th i khác. K t quả phân tích cho thấy các thu c c ch tăng sinh
(acid mycophenolic-MMF/MPA, thu c c ch mTOR Everolimus), thu c hạ áp nhóm c ch
men chuy n Angiotensin hay c ch th th AT1, ch n kênh canxi, thu c hạ m máu nhóm
statin không ảnh hư ng đ n ch s sAU. T l tăng sAU nh ng đ i tư ng nghiên c u có
dùng hay không dùng các thu c này không khác bi t có ý nghĩa (bảng 5).
B ng 5. Liên quan gi a sAU máu và m t s thu c, nhóm thu c
Thuốc/Nhóm Có dùng Không dùng
thuốc được sử sAU không sAU tăng sAU không sAU tăng p
dụng tăng (n, %) (n, %) tăng (n, %) (n, %)
MMF/MPA 255 (58,9) 178 (41,1) 30 (57,7) 22 (42,3) 0,868
Everolimus 20 (50,0) 20 (50,0) 265 (59,6) 180 (40,4) 0,240
c ch men chuy n/
136 (56,2) 106 (43,8) 149 (61,3) 94 (38,7) 0,252
c ch th th
Ch n kênh calci 134 (56,1) 105 (43,9) 151 (61,4) 95 (38,6) 0,099
Statin 80 (57,1) 60 (42,9) 205 (59,4) 140 (40,6) 0,644

88
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Chú thích: MMF-mycophenolate mofetil; MPA: mycophenolic acid

Tuy nhiên, khi phân tích nh ng ngư i có s d ng Cyclosporin hay Tacrolimus trong phác
đ c ch mi n d ch cơ bản, chúng tôi nh n thấy vi c s d ng Cyclosporin thư ng đi kèm v i
tình trạng tăng sAU nhi u hơn rõ r t so v i s d ng Tacrolimus (bảng 6).
B ng 6. Tình tr ng t ng AU máu và các thu c c ch calcineurin (CNI)
Loại CNI được Tổng AU không tăng AU tăng
p
sử dụng n Tỉ lệ % n Tỉ lệ % n Tỉ lệ %
Tacrolimus 332 100 210 63,3 122 36,7
0,003
Cyclosporine 153 100 75 49 78 51

IV. BÀN LUẬN phân b ngư i b nh gi a các nhóm tu i trên

Trong 485 đ i tư ng tham gia nghiên c u,
chúng tôi không thấy có s khác bi t v t l
tăng sAU theo gi i như thư ng quan sát thấy
quần th ngư i kh e mạnh. Như v y nguy
cơ đ i v i b nh lý tim mạch n gi i sau
ghép th n có th cao hơn so v i nam gi i [6],
[7].
Đa s ngư i b nh có tăng sAU là nam
gi i, thư ng g p đ tu i 30 - 50, đi u này
có th liên quan đ n y u t gen. Bên cạnh đó,
nam gi i thư ng ăn nhi u chất đạm giàu
purin, hay s d ng đ u ng có c n (rư u,
bia). Tần suất m c tăng sAU nam gi i có
xu hư ng giảm dần theo đ tu i, trong khi
n gi i, thư ng g p tăng sAU l a tu i sau
mãn kinh và tần suất m c lại tăng theo đ
tu i [7]. T l ngư i b nh nam b tăng sAU
và có s d ng đ u ng có c n trong nghiên
c u c a chúng tôi không cao, vì v y có th
tình trạng này còn liên quan đ n các y u t
khác. nhóm ngư i b nh n , phần l n các
trư ng h p có tăng sAU là trên 60 tu i, là đ
tu i thư ng có tình trạng r i loạn n i ti t t ,
giảm estrogen. Đi u này làm giảm đào thải
AU qua nư c ti u, gây tăng sAU. Chúng tôi
chưa ghi nh n m i liên quan gi a đ tu i v i
tăng sAU, có th do c m u chưa đ l n,
và dư i 60 tu i không đ u. Ngoài ra, có th
còn có các y u t ảnh hư ng khác n a
nh ng ngư i đư c ghép th n.
Chúng tôi nh n thấy, t l tăng sAU máu
nhóm ngư i b nh ghép th n <36 tháng thấp
hơn rõ r t so v i nhóm ngư i đư c ghép
th n t 36 tháng tr lên (20% so v i 46,1%,
p<0,01). Vi c s d ng thu c c ch mi n
d ch kéo dài hơn có th là m t nguyên nhân
gây r i loạn chuy n hóa, các t n thương th n
ghép có th tích lũy và ti n tri n cũng như
quá trình lão hóa t nhiên cùng v i th i gian
d n đ n giảm eGFR… có th góp phần làm
tăng t l tăng sAU ngư i b nh ghép th n
lâu hơn [8].
M i liên quan gi a tình trạng tăng sAU và
eGFR ngư i b b nh th n mạn giai đoạn
mu n đã đư c xác l p rõ, do vai trò c a th n
trong đào thải AU. Tuy nhiên, ảnh hư ng c a
tình trạng tăng sAU lên ch c năng th n
ngư i kh e mạnh và đ c bi t ngư i đư c
ghép th n còn gây nhi u tranh cãi. Chúng tôi
nh n thấy tình trạng tăng sAU có th có ảnh
hư ng tiêu c c đ n ch c năng th n ghép
giai đoạn s m, khi eGFR còn trên
60ml/phút/1,73m2. giai đoạn mu n, rất khó

89
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
phân tách đư c tác đ ng này do s ảnh
hư ng c a ch c năng th n lên ch s sAU.
Ch s TG trung bình nhóm tăng sAU
cao hơn rõ r t so v i nhóm sAU không tăng
(2,77 2,28 so v i 1,99 1,01 mmol/l,
p<0,01). K t quả này tương đ ng v i Yu &
CS năm 2010 [9]. Yu & CS nh n thấy các r i
loạn lipid máu là y u t nguy cơ tăng AU
máu. Nhóm nghiên c u c a Miao & CS cũng
thu đư c k t quả tương t , ghi nh n m i liên
quan gi a tăng sAU và r i loạn lipid máu
như nh ng r i loạn liên quan đ n các b nh
mạn tính không lây nhi m [10]. Các r i loạn
lipid cũng là bi u hi n trong h i ch ng
chuy n hoá g p ngư i m c b nh th n mạn,
đ c bi t là ngư i b nh ghép th n, làm gia
tăng nguy cơ m c các b nh tim mạch. Nhi u
nghiên c u đã ch ng minh h i ch ng chuy n
hóa có liên quan ch t ch v i béo phì và là
dấu hi u cảnh báo m t s b nh không lây
nhi m [11]. Lim & CS ti n hành nghiên c u
trên c ng đ ng ngư i Hàn Qu c tu i t 38
đ n 87 đ đánh giá s k t h p gi a n ng đ
sAU v i h i ch ng chuy n hóa cũng ghi
nh n s gia tăng s ngư i m c h i ch ng
chuy n hóa theo s gia tăng c a n ng đ
sAU [12]
Chúng tôi chưa tìm đư c m i liên quan
gi a s có m t c a h ng cầu, bạch cầu ni u
v i tình trạng tăng sAU trong nghiên c u
này.
Khi khảo sát ảnh hư ng c a các nhóm
thu c s d ng, chúng tôi nh n thấy các thu c
hạ áp ( c ch men chuy n/ c ch th th
AT1, ch n kênh calci), hạ m máu nhóm
statin, c ch mi n d ch nhóm MMF/MPA,
Everolimus không ảnh hư ng đ n tình trạng
tăng sAU quần th nghiên c u. Bên cạnh
90
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
đó, Losartan là thu c hạ huy t áp thu c
nhóm c ch th th AT1 đã đư c ch ng
minh th hi n hoạt tính thải uric qua nư c
ti u ngư i b nh tăng huy t áp thông qua
vi c c ch URAT1 [13]. Ngư c lại, trong
nghiên c u này chúng tôi nh n thấy s d ng
Cyclosporine có th làm tăng nguy cơ b tăng
sAU nhi u hơn so v i Tacrolimus. Trên mô
hình đ ng v t, Cyclosporine gây thoái hóa
ti u đ ng mạch, t n thương ng th n và xơ
hóa mô k th n, h u quả là làm giảm ch c
năng th n. Bên cạnh đó s gia tăng n ng đ
sAU càng làm trầm tr ng thêm t n thương
th n trên sinh thi t [14].
V. KẾT LUẬN
Tình trạng tăng sAU quần th ngư i
b nh sau ghép th n trong nghiên c u c a
chúng tôi khá thư ng g p, v i t l m c là
41,2%. Khác v i quần th kh e mạnh, t l
này không khác bi t nam gi i và n gi i,
cho thấy cần tăng cư ng theo dõi cho nh ng
ngư i ghép th n là n . Trên quần th nghiên
c u, tình trạng tăng sAU ch ảnh hư ng tiêu
c c đ n ch c năng th n ghép giai đoạn
s m, g i ý cần đi u tr s m tình trạng này đ
bảo v ch c năng th n ghép dài hạn. S d ng
Cyclosporin trong phác đ ch ng thải ghép là
m t y u t góp phần làm tăng sAU nh ng
ngư i đư c ghép th n.
Lời cảm ơn
Chúng tôi xin g i l i cảm ơn chân thành
t i nh ng ngư i b nh và ngư i thân c a h
đã đ ng ý h p tác đ chúng tôi có b s li u
quý giá này. Chúng tôi cũng xin trân tr ng
cảm ơn các cán b , nhân viên Phòng khám
Th n - Ghép tạng, B nh vi n H u ngh Vi t
Đ c đã h tr chúng tôi trong quá trình th c
hi n nghiên c u.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Kalantar E, Khalili N, Hossieni MS, et al
(2011). Hyperuricemia after renal
transplantation, Transplant Proc, 43(2):584-
585.
2. Kim KM, Kim SS, Han DJ, et al (2010).
Hyperuricemia in kidney transplant recipients
with intact graft function, Transplant Proc,
42(9):3562–3567.
3. Malheiro J, Almeida M, Fonseca I, et al
(2012). Hyperuricemia in adult renal allograft
recipients: prevalence and predictors,
Transplant Proc, 44(8):2369–2372.
4. Haririan A, Nogueira JM, Noguiera JM, et
al (2010). The independent association
between serum uric acid and graft outcomes
after kidney transplantation, Transplantation,
89(5):573–579.
5. Kidney Disease: Improving Global
Outcomes (KDIGO) Transplant Work
Group. KDIGO clinical practice guideline for
the care of kidney transplant recipients
(2009). American Journal of Transplantation;
9(Suppl 3): S1–S157
6. Maloberti A, Qualibu E, Occhi L, Sun J,
Grasso E, Tognola C & Al. (2021).
Hyperuricemia prevalence in healthy subjects
and its relationship with cardiovascular target
organ damage. Nutr Metab and Cardiovasc
Dis 31(1): 178-185
7. Lin X, Wang X, Li X, Song L, Meng Z,
Yang Q & Al. (2019). Gender- and age-
specific differences in the association of
hyperuricemia and hypertension: a cross-
- 2022
sectional study. Int J Endocrinol. Doi:
10.1155/2019/7545137
8. Kalil RS, Carpenter MA, Ivanova A, et al
(2017). Impact of Hyperuricemia on Long-
term Outcomes of Kidney Transplantation:
Analysis of the FAVORIT Study. American
Journal of Kidney Diseases,70(6):762–769.
9. Yu JW, Yang TG, Diao WX, et al (2010).
Epidemiological study on hyperuricemia and
gout in Foshan areas, Guangdong province,
Zhonghua Liu Xing BingXue Za Zhi,
31(8):860-862.
10. Miao Z, Li C, Chen Y, et al (2008). Dietary
and lifestyle changes associated with high
prevalence of hyperuricemia and gout in the
Shandong coastal cities of Eastern China, J
Rheumatol, 35(9):1859-1864.
11. Lee JM, Kim HC, Cho HM, et al (2012).
Association Between Serum Uric Acid Level
and Metabolic Syndrome, J Prev Med Public
Health, 45(3):181-187.
12. Lim JH, Kim YK, Kim YS, et al (2010).
Relationship Between Serum Uric Acid
Levels, MetabolicSyndrome, and Arterial
Stiffness in Korean, Korean Circ J, 40(7):314-
320.
13. Wu L, Fan Y, Wang Y, Li Z, Mao D,
Zhuang W (2021). The impact of an URAT1
polymorphism on the losartan treatment of
hypertension and hyperuricemia. J Clin Lab
Anal.:e23949.
14. Mazzali M, Kim YG, Suga S, et al (2001).
Hyperuricemia exacerbates chronic
cyclosporine nephropathy.
Transplantation.71(7):900-905.
91
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
K THUẬT R A THẬN IN-VITRO CẢI TIẾN DÙNG CHO TR NG H P
TRONG GHÉP THẬN CÓ BIẾN CH NG MẠCH MÁU
TÓM TẮT 13
K t quả ghép th n ph thu c vào nhi u y u t
trong đó có ph u thu t, x trí khâu n i mạch
máu. Th n không ti t nư c ti u ngay sau ghép là
m t bất thư ng phải nghĩ ngay đ n cấp máu cho
th n ghép chưa đảm bảo và cần ki m tra lại
mi ng n i mạch máu, th m chí làm lại mi ng n i.
Tuy nhiên trong quá trình ghép th n thư ng
không s d ng heparin, n u k p mạch và làm lại
mi ng n i mà không r a lại th n thì gây thi u
máu nhu mô th n, nguy cơ tạo huy t kh i trong
mạch máu th n ghép và làm giảm ch c năng c a
th n ghép. Thông thư ng n u cần làm lại mi ng
n i, th n ghép thư ng đư c c t ra và bảo quản
lại, vi c làm này mất th i gian và gây nguy cơ
t n thương mạch máu th n ghép. Chúng tôi mô tả
k thu t r a th n cải ti n tại b nh vi n H u ngh
Vi t Đ c dùng trong ghép th n sau khi đã làm
mi ng n i mạch máu đ x lý các bi n ch ng
trong ghép và trình bày ca lâm sàng ng d ng k
thu t v i k t quả t t.
T khóa: R a th n, ghép th n.
SUMMARY
KIDNEY PERFUSION IN- VITRO
MODEL IN KIDNEY TRANSPLANT:
HOW I DO IT
1
Trung tâm Ghép tạng, Bệnh viện Việt Đ c
2
Trung tâm Phẫu thuật Tim mạch, Bv Việt Đ c
Liên h tác giả: Lê Nguyên Vũ.
Email: nguyenvu.urologue@gmail.com
Ngày nh n bài: 24/8/2022
Ngày phản bi n: 25/8/2022
Ngày duy t đăng: 30/8/2022
92
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Lê Nguyên Vũ1, Hoàng Tuấn Anh1
Nguyễn Việt Anh2, Phùng Duy Hồng Sơn2
The outcome of a kidney transplant depends
on many factors, including surgery and vascular
suture management. The kidney does not secrete
urine immediately after surgery is an abnormality
that must immediately think of the difficulty in
the process of making the vascular anastomosis
during kidney transplantation. We describe a
clinical case where a new technique of renal re-
irradiation was used, which did not require
removal of the kidney. Postoperative results went
well During the hospital stay, renal function
recovered as in a routine kidney transplant.
Conclusion: It is necessary to detect and
promptly handle the vascular complications of
the recipient and the transplanted kidney to
ensure the best kidney transplant results.
Conclusions: This study indicates that
perfusion in- vitro is safe and can be regarded as
a better alternative.
Keyword: graft artery throbosis, kidney
transplantation.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngày nay ghép th n đã đư c th c hi n
thư ng qui trên th gi i và Vi t Nam v i k t
quả t t, giúp cải thi n chất lư ng cu c s ng
cho ngư i b nh suy th n mạn. K t quả ghép
th n ph thu c vào nhi u y u t trong đó có
ph u thu t, x trí khâu n i mạch máu có vai
trò quan tr ng. Th n ghép sau khi tái tư i
máu thư ng s có nư c ti u sau 1 vài phút.
Tuy nhiên n u sau th i gian 5 phút mà không
có nư c ti u, th n không căng, tĩnh mạch x p
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
thì vi c xác đ nh mi ng n i đ ng mạch b
khâu h p hay có huy t kh i là vấn đ đư c
đ t ra. Thông thư ng n u có bi n ch ng v
mi ng n i mạch máu, th n ghép s đư c c t
ra và r a lại bên ngoài sau đó th c hi n ghép
lại. Cách làm này mất th i gian và tăng nguy
cơ sang chấn mạch máu th n ghép. Tại
Trung tâm ghép tạng- b nh vi n H u ngh
Vi t Đ c chúng tôi cải ti n phương pháp r a
lại th n ghép theo cách riêng v i nhi u ưu
đi m. Trong báo cáo này chúng tôi trình bày
k thu t cải ti n này và mô tả trư ng h p
lâm sàng ng d ng k thu t cải ti n thành
công.
II. MÔ TẢ K THUẬT CẢI TIẾN
2.1. Chỉ định ứng dụng k thuật cải
tiến:
- H p mi ng n i đ ng mạch, tĩnh mạch
sau ghép cần làm lại mi ng n i.
- Xo n mạch máu cần làm lại mi ng n i.
- Mạch ghép dài, g p không th ch nh
b ng tư th th n.
- Co th t mạch máu n ng không ph c h i
sau khi phong b b ng thu c.
2.2. Chống chỉ định:
- Huy t kh i đ ng mạch th n ghép.
- Lóc tách đ ng mạch ch u bên ghép.
- Lóc tách đ ng mạch th n ghép.
2.3. Mô tả k thuật cải tiến:
Nguyên tắc của k thuật: Cô l p đ ng
mạch ch u bên ghép đoạn có mi ng n i đ ng
mạch th n, bơm dung d ch r a th n ghép vào
đ ng mạch ch u, dung d ch chảy qua mi ng
n i vào đ ng mạch th n ghép và nhu mô th n
- 2022
ghép, không bơm tr c ti p vào mạch th n
ghép.
Vật tư yêu cầu: K p mạch máu: 03 cái,
kim lu n l n 14G ho c 16G: 01 cái, dây
chuy n d ch: 01 b , dung d ch Ringer Lactat
lạnh 2-80C 500ml: 01 chai. Heparin. Bao bóp
d ch: 01 cái.
Cách thực hiện: Lấy 0,5 ml heparin
(2500UI) bơm vào 500ml Ringer lactat, đưa
b dây chuy n d ch vô khu n cho kíp m (ưu
tiên dung loại n i v i kim lu n b ng ren v n
đ tránh b bung khi r a). Đưa đầu c m vào
chai d ch ra ngoài và c m vào chai ringer
lactat đã cho heparin và lu n vào bao bóp
d ch treo lên c t chuy n d ch, ti n hành đu i
khí trong dây chuy n d ch. Lấy kim lu n loại
l n 14G (màu cam) ho c 16 G (màu xám)
ch c đ ng mạch ch u dư i mi ng n i mạch
th n ghép sau đó n i v i dây chuy n d ch đã
chu n b trên, chú ý đu i khí k . k p đ ng
mạch ch u phía trên và dư i mi ng n i đ ng
mạch th n ghép sao cho kim lu n n m gi a
hai k p mạch máu. M khóa dây chuy n
d ch, bơm bao bóp lên áp l c 70-100 mmHg
đ d ch chảy vào. Khi h t d ch k p tĩnh mạch
th n lại đ tránh chảy ngư c máu tĩnh mạch
lại làm giảm khả năng bảo v th n.
Chú ý:
- Dung d ch r a th n đã có 2500UI
heparin nên không cần cho thêm heparin li u
mạch máu.
- B nh nhân có th hạ nhi t đ do dung
d ch bảo quản nhi t đ 2-80C.
- N u không mu n cho heparin vào cơ th
có th k p tĩnh mạch th n ghép và m l nh
đ hút d ch r a ra ngoài.
93
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
Hình 1: Hình minh h a k thu t r a th n c i ti n t i B nh vi n Vi t
III. CA LÂM SÀNG
Chúng tôi báo cáo m t trư ng h p lâm
sàng, b nh nhân n , 20 tu i, ti n s chưa
phát hi n b nh th n trư c đây, tháng 3/2022
phát hi n suy th n mạn giai đoạn cu i do
viêm cầu th n mạn. B nh nhân đư c l c máu
chu kỳ 3 lần/tuần trong 2 tháng gần đây và
có ch đ nh ghép th n đi u tr . Đánh giá tình
trạng b nh nhân trư c ghép th trạng gầy,
BMI 16.65, huy t áp 140/90mmHg. Ch c
năng th n trư c m Ure 31 mmol/l, Creatinin
830 umol/l, các thông s xét nghi m khác
trong gi i hạn bình thư ng. B nh nhân đư c
m đ , 49 tu i, ti n s kh e mạnh, cùng
nhóm máu A, Rh(+) hi n th n. Các thăm dò
ngư i hi n th n cho k t quả ch c năng
th n t t v i Ure 4,3 mmol/l, creatinin 61
umol/l, m c l c cầu th n lần 1 là 134,7ml/
phút; lần 2 là 145,2ml/ phút. Xạ hình th n
cho thấy th n trái ch c năng t t v i 57% và
th n phải kém hơn v i ch c năng 43%. Các
xét nghi m khác cho k t quả bình thư ng,
crossmach âm tính, và có đ hòa h p mi n
d ch HLA cao. Qua h i đ ng ghép thông qua
94
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
c.
quy t đ nh lấy th n phải ghép cho ngư i
nh n. Đánh giá h mạch th n phải g m 2
đ ng mạch, v i đ ng mạch l n có đư ng
kính 4,8mm, chi u dài t ch chia đ ng
mạch ch đ n ch chia 2 nhánh là 18,7mm, 1
tĩnh mạch th n phải đư ng kính 16mm, chi u
dài tính t h p lưu đ n ch đ vào tĩnh mạch
ch là 12,2mm. B nh nhân đư c ti n hành
ph u thu t vào ngày 02/06/2022 tại b nh
vi n t nh dư i s h tr c a các bác s b nh
vi t Vi t Đ c. Quá trình lấy th n di n ra
thu n l i, th n hi n đư c đ t vào h ch u
phải c a ngư i nh n. Quá trình ghép: N i
tĩnh mạch v i tĩnh mạch ch u ngoài, ch
prolen 6/0, th i gian n i TM 8 phút, N i 2
đ ng mạch th n v i đ ng mạch ch u ngoài
ki u t n bên, ch prolen 6.0 và 7.0, th i gian
n i 12 phút. Thả k p mạch tái tư i máu th n
ghép thấy th n ban đầu căng t t, tím nh m t
trư c 1/3 dư i th n, tuy nhiên không có nư c
ti u. 5-10 phút sau đó th n chuy n dạng m m
dần, màu s c tím, không có nư c ti u. Sau
khi đã ti n hành ki m tra lại toàn b mi ng
n i ĐM, TM thấy không có đi m chảy máu,
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
không b xo n v n ĐM đ c bi t ki m tra thấy
đ ng mạch nh đ p kém, trong nghi ng
huy t kh i, nhánh đ ng mạch l n còn đ p
t t, huy t áp duy trì 160/100 mmHg , dù đã
nâng huy t áp, thay đ i tư th , test lasix th n
v n không ra nư c ti u. Nhóm bác s ph u
thu t nghi ng nguyên nhân t ĐM. Ti n
hành c p lại đầu trên, dư i mi ng n i, m
thành bên đ ng mạch ch u ngoài phía đầu
ngoại vi dư i mi ng n i, s d ng Forgaty s
2 lu n lên trên vào nhánh nh đ ng mạch
th n lấy ra đư c ít huy t kh i, khâu lại v trí
m mạch, thả clamp đ ng mạch. Sau thả th n
căng và h ng hơn, huy t áp ti p t c duy trì
Hình 2: Hình nh r a th n l i trong m
Sau khi r a lại th n tr ng h ng, căng.
Th c hi n lại mi ng n i ĐM. Thả clamp
mạch máu có nư c ti u tr lại sau 2 phút.
C m ni u quản bàng quang theo phương
pháp L ch_ Gregoire có sonde JJ làm nòng
Sau m 3h: B nh nhân t nh, đã rút NKQ,
huy t đ ng n, ti u đư c 910ml/3h HCT:
30,6 Urê/Creatinin : 11/592,
Protein/Albumin: 52/31; Uric 344 ;
Amylase/Lipase 126/18; CRP 3,64;
- 2022
cao, tuy nhiên sau 10 phút không có nư c
ti u. Kíp ph u thu t h i ch n quy t đ nh r a
th n lại trong m mà không cần c t th t ghép
ra: ti n hành k p Clamp đ ng mạch ch u
ngoài trên và dư i mi ng n i đ ng mạch
th n, đ t 01 kim lu n s 16 vào trong lòng
đ ng mạch ch u ngoài qua l m mạch lấy
huy t kh i, bơm 500ml dung d ch
Ringerlactac lạnh qua kim lu n vào trong
đ ng mạch th n ghép, d ch r a qua tĩnh
mạch th n vào tĩnh mạch ch dư i( Hình 2 ),
chú ý ki m soát huy t áp b nh nhân trong
m .
Na/K/Cl:134/4,96/105. Xét nghi m nư c
ti u: Bc: 100tb/ml Hc:250tb/ml
Protein:0,25g/l. Đông máu: Pt: 32% INR:
2,32. BN xuất hi n máu c c bàng quang,
nghi ng do dùng heparin lúc k p lại ĐM,
bơm r a bàng quang lại đ n khi trong, đ t lại
sonde ni u đạo.
H u ph u ngày th 1: B nh nhân t nh,
huy t đ ng n, ti u: 2780ml/12h vàng trong,
d n lưu b ng ra 60-90ml, PVC: 10
95
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
cmH2O, d ch vào: 3650, d ch ra: 3240,
Bilan: +410ml. Xét nghi m: HC: 3.2 T/L,
Hb: 96 g/L, HCT: 28.5%, Urê/Creatinin:
11/463; Protein/Albumin: 54/31; GOT/GPT:
16/11; CRP: 27; Na/K/Cl: 130/4.8/96.
H u ph u ngày th 2: B nh nhân t nh,
huy t đ ng n, ti u: 4660ml/24h vàng trong,
d n lưu b ng ra 70-160ml, PVC: 11
cmH2O, d ch vào: 7220, d ch ra: 5190,
Bilan: +2030ml. Xét nghi m: HC: 2.93 T/L,
Hb: 93 g/L, HCT: 28.2%, Urê/Creatinin:
10.2/260; Protein/Albumin: 53.9/31.4;
GOT/GPT: 13.6/9.3; CRP: 28.35; Na/K/Cl:
138/4.55/107.5; C0: 7.88. Siêu âm: D ch
quanh th n ghép c c trên 7mm, c c dư i
3mm. Không thấy hình ảnh h p t c mạch
th n ghép. B nh nhân đư c duy trì li u
heparin 50 UI/kg/ ngày trong 10 ngày sau đó
chuy n u ng aspirin 100mg /ngày. Sau 7
ngày b nh nhân ti u bình thư ng di n bi n
n đ nh, v t m khô, t nh táo, không dùng
lasix, duy trì FK 9ng/ml, ra vi n sau 2 tuần
như các BN ghép th n thông thư ng. Trong
quá trình n m vi n lư ng nư c ti u duy trì
t t 200-250ml/ gi , không dùng Lasix,
creatinine máu giảm dần n đ nh, không có
hi n tư ng th n châm ch c năng ho c viêm
ng th n cấp
IV. BÀN LUẬN
Huy t kh i: g p v i t l 1% sau ghép tùy
theo kinh nghi m c a nhóm ph u thu t viên
ghép. V trí thư ng g p nhất là ngay tại
mi ng n i. N u phát hi n mu n trong vòng
72 gi đ n 2 tuần đầu sau ghép, không đư c
đi u tr k p th i, th n hoại t do không đư c
96
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
tình trạng tư i máu b t bu c phải c t th n
cấp c u đ c u s ng tính mạng ngư i
b nh.1,2 Bi u hi n lâm sàng thư ng là BN
xuất hi n vô ni u đ t ng t, nhưng đ n giai
đoạn này thư ng đã quá mu n. Thông
thư ng có th phát hi n huy t kh i ĐM th n
nh siêu âm Dopller mạch máu th n trong
m , có th thấy huy t kh i ho c RI r n th n
cao. Nhi u tác giả3,4 thư ng c t th n ra ngoài
r a lại th n r i ghép lại trong các trư ng h p
nghi ng có huy t kh i hay xơ v a ho c nghi
ng có h p mi ng n i. K t quả các trư ng
h p như v y cũng rất t t, không ảnh hư ng
đ n ch c năng th n ghép và m c đ h i ph c
c a th n ghép. Trong trư ng h p c a chúng
tôi, th n đã có tư th t t, mi ng n i tĩnh
mạch th n t t không ng n hay b căng quá
m c, 1 ĐM th n đã nghi ng b hình thành
huy t kh i ngay tại v trí mi ng n i. V i
nh ng trư ng h p như này m t s cơ s s
lấy th n ra r a lại r i th c hi n lại mi ng n i
ĐM và TM nhưng chúng tôi đã dùng giải
pháp như sau: clamp lại ĐM ch u phía trên
và phía dư i mi ng n i dùng kim lu n vào
đoạn ĐM ch u ngoài phía dư i mi ng n i ,
truy n 1 chai Ringerlactat lạnh, tuy t đ i
không dùng Custodiol trong truy n r a vì
đây là dung d ch có th gây li t tim. Như v y
d ch chạy vào t ĐM ch u ngoài- ĐM th n –
qua TM th n vào tuần hoàn, truy n khoảng
500ml là đ . Truy n như v y có tác d ng
nong đ ng mạch th n chính, n u có nghi ng
huy t kh i ĐM th n ph thì có th g b sau
đó c t ĐM nh ra lấy huy t kh i và n i lại
như cũ v i ĐM ch u ngoài. Kinh nghi m c a
chúng tôi b nh vi n Vi t Đ c dùng k
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
thu t này trong 1 s trư ng h p cần làm lại
mi ng n i ĐM như sau: trư ng h p ĐM th n
quá dài, th n quá to, khi n i xong ĐM , tư
th th n làm cho ĐM b g p nh , ho c trư ng
h p TM th n khi n i b xo n nh khi thả
clamp ph u thu t viên ch mu n làm lại
mi ng n i tĩnh mạch. Th n có nư c ti u sau
khi làm th thu t không có hi n tư ng viêm
ng th n cấp ho c th n ch m ch c năng là
bi u hi n c a th n không b thi u máu c c b
do stress thi u oxy máu trong th n.4,5
Các trư ng h p x trí k p th i đ u đem lại
k t quả t t không ảnh hư ng đ n ch c năng
th n ghép, là m t giải pháp lý tư ng, nhanh
g n, hi u quả không phải lấy th n ra chu n
b lại bàn r a , thêm nhân l c và v t tư tiêu
hao.
V. KẾT LUẬN
Ph u thu t ghép th n đã tr thành thư ng
qui, tuy nhiên cần các bác s có kinh nghi m
x trí các di n bi n bất thư ng trong m .
Chính vì v y, bác s ph u thu t nên th n
tr ng trong su t quá trình th c hi n ph u
thu t nh m phát hi n và x trí k p th i các tai
bi n v mạch máu c a ngư i nh n và th n
- 2022
ghép đảm bảo k t quả ghép th n đư c t t
nhất.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Benoit G, Bitker M. (1996) Aspect
chirurgicaux de l’insuffisance rénale
chronique et transplatation . Prog Urologie, 6,
759-769.
2. Leonardo E. Garcia, Javier González,
Giuseppe Serena and Gaetano Ciancio (2019).
Arterial reconstruction with donor iliac
vessels during kidney transplantation in a
patient with severe atherosclerosis. J Vasc
Surg Cases and Innovative Techniques; 5: 443
–6
3. Nicholson, M.L.; Hosgood, S.A. Renal
Transplantation after Ex Vivo Normothermic
Perfusion: The First Clinical Study. Am. J.
Transplant. 2013, 13, 1246–1252.
4. Giraud, S.; Thuillier, R.; Cau, J.; Hauet, T.
In Vitro/Ex Vivo Models for the Study of
Ischemia Reperfusion Injury during Kidney
Perfusion. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 8156.
5. Tomsa A.M., Alexa A.L., Junie M.L.,
Rachisan A.L., Ciumarnean L. Oxidative
stress as a potential target in acute kidney
injury. PeerJ. 2019;7, 8046.
97
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
NHÂN HAI TR NG H P GHÉP THẬN THÀNH CÔNG BỆNH NHÂN
SUY THẬN MẠN L C MÁU CHU KỲ Đ NG NHIỄM VIRUS VIÊM GAN B
VÀ C CÓ HBV-DNA (+) VÀ HCV-RNA (+)
TÓM TẮT 14
Đặt vấn đề: Ghép th n đem lại cu c s ng
m i cho hàng tri u b nh nhân trên th gi i. Hi n
nay các nư c phương tây đã ghép th n v i nhi u
trư ng h p đ ng nhi m viêm gan B, C v i HBV-
DNA và HCV-RNA dương tính. Tại B nh vi n
TW Hu , trong năm 2021 đ n năm 2022. Chúng
tôi đã ghép th n thành công hai trư ng h p đ ng
nhi m virus viêm gan B, C.
Đối tượng và phương pháp: Trong năm
2021 và 2022, chúng tôi đã ti n hành ghép th n
cho hai b nh nhân đ ng nhi m viêm gan B,C;
HVB-DNA và HCV-RNA dương tính, có men
gan bình thư ng, t prothrombin và albumin cũng
bình thư ng.
Kết quả: Sau ghép hai b nh nhân n đ nh,
ch c năng th n ure, creatinin bình thư ng,
transaminase SGOT, SGPT bình thư ng; Đ i v i
viêm gan C, m t b nh nhân có HCV-RNA âm
tính, m t b nh nhân có HCV-RNA dương tính
v i tải lư ng virus thấp. Đ i v i viêm gan B, hai
b nh nhân còn HBV-DNA dương tính v i tải
tư ng virus thấp < 1,16x10² copies/mL.
Kết luận: Có th ghép th n b nh nhân đ ng
nhi m viêm gan B,C có HBV-DNA và HCV-
RNA dương tính. Đ ng th i phải đi u tr thu c
kháng virus viêm gan B và C trư c và sau ghép.
1
Bệnh viện Trung ương Huế
Liên h tác giả: Nguy n Đình Vũ.
Email: dr.dinhvu@gmail.com
Ngày nh n bài: 25/8/2022
Ngày phản bi n: 26/8/2022
Ngày duy t đăng: 5/9/2022
98
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Nguyễn Đình Vũ1, Trần Duy Phúc1
Hoàng Qu Đức1,Đinh Thị Hoài Ngọc1
T khóa: Ghép th n, HBV-DNA dương tính,
HCV-RNA dương tính
SUMMARY
TWO CASE OF SUCCESSFUL KIDNEY
TRANSPLANTATION IN END STAGE
RENAL DISEASE ON HEMODIALYSIS
PATIENT WITH HEPATITIS B AND C
CO-INFECTION ACCOMPANIED BY
HBV-DNA AND HCV-RNA POSITIVE
Background: Kidney transplantation brings
new life to million patients all the world.
Currently, in western countries, kidney
transplantation has been performed with many
cases of hepatitis B, C co-infection with HBV-
DNA and HCV-RNA positive. At Hue central
hospital, from 2021 to 2022, we had a successful
two cases of kidney transplantation with hepatitis
B, C co-infection.
Subjects and research methods: In 2021 and
2022, we performed a kidney transplantation for
two hepatitis B and C coinfection patient
accompanied by HBV-DNA and HCV-RNA
positive,transaminases were normal, prothrombin
and albumin ratios were also normal.
Results: After transplantation, two patients
were stable, renal function: urea, creatinine were
normal, transaminase: SGOT, SGPT were
normal. With hepatitis C, one patient had HCV-
RNA negative, and one patient had HCV-RNA
positive with low viral loads. And for hepatitis B,
two patients were HBV-DNA positive with low
viral loads < 1.16x10² copies/mL.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Conclusion: The kidney transplantation is l c máu chu kỳ, trong 4 năm.

possible in the coinfected hepatitis B,C patients Xét nghi m trư c ghép Hb: 11,0 g/dL,
accompanied by HBV-DNA and HCV-RNA ti u cầu: 210 K/µL, ure: 24 mmol/L,
positive. Simultaneously, treatment antiviral créatinin: 642 µmol/L, SGOT: 28 U/L,
drugs for hepatitis B and C pre- and post- SGPT: 18 U/L, HBV-DNA: 1,16 x 10²
transplantation.
copies/mL; HVC-RNA: 3,78 x 10
Keywords: Kidney transplantation, HBV-
copies/mL; Siêu âm tim: EF 58%, X quang
DNA positive, HCV-RNA positive.
ng c bình thư ng, siêu âm gan m t bình
I. ĐẶT VẤN ĐỀ thư ng, CT sanner mạch máu ch u vài mãng
xơ v a đ ng mạch ch b ng, đ ng mạch
Ghép th n đã đem lại cu c s ng cho hàng
ch u chung, và ch u trong hai bên.
tri u ngư i trên th gi i k t ca đầu tiên vào
Đi u tr viêm gan virus B và C trư c ghép
năm 1954. Hi n nay, nhi m HBV và HCV đã
b ng Entercavir 1mg/ngày, và
đư c ghép th n. Nhi u trư ng h p suy th n
Sofosbuvir/Ledipasvir 400/90mg cho đ n sau
mạn l c máu chu kỳ đ ng nhi m HBV/HCV
ghép.
cũng đã đư c ghép th n v i t l thành công
B nh nhân ghép th n ngày 10/03/2021,
cao.
thu c c ch mi n d ch v i: Solumedrol,
Nghiên c u c a chúng tôi năm 2015,
Prograf, Cellcept, Simulect. Sau ghép huy t
B nh vi n trung ương Hu t l nhi m HBV
áp 140/90 mmHg, nh p xoang 70-96
là 10% và HCV là 5,8 % b nh nhân l c máu
lần/phút, nư c ti u 7290mL/18h; ure,
chu kỳ [1].
créatinin máu giảm dần, và ngày th 2 sau
Pháp nh ng năm gần đây t l nhi m
ghép creatinine: 51µmol/L, ure: 2,6 mmol/L,
HCV là 6-7% b nh nhân l c máu chu kỳ
Tacrolimus: 12,2ng/ml, SGOT: 19U/L,
[2]. Đài Loan nghiên c u năm 2001, t l
SGPT: 12U/L, Hb: 10 g/dL, TC: 269.000,
nhi m HBV: 9,9%, HCV: 28,5%, đ ng
Neurophil: 78,3%, Lymphocyte: 12,4%,
nhi m HBV/HCV: 3,1% [3].
Hơn 30 ngày sau ghép tình trạng lâm sàng
T năm 2015 đ n nay, chúng tôi đã ghép
n đ nh, các k t quả xét nghi m v sinh hóa
th n thành công nhi u trư ng h p viêm gan
transaminase, ch c năng th n bình thư ng;
B có HBV-DNA dương tính và viêm gan C
đ nh lư ng virus B và C v i HBV-DNA <
có HCV-RNA dương tính. Trong năm 2021
1,16x10² copies/mL; HVC-RNA âm tính.
đ n năm 2022 chúng tôi đã ghép th n thành
B nh nhân n đ nh v lâm sàng cũng như các
công hai trư ng h p suy th n mãn l c máu
ch s sinh hóa, cho ra vi n tái khám đ nh kỳ.
chu kỳ đ ng nhi m HBV/HCV .
Bệnh nhân 2: Lê Anh T., 37 tu i, nam.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U Ti n s không có gì đ c bi t v b nh lý gan.
Ca lâm sàng Suy th n giai đoạn cu i do viêm cầu th n
Bệnh nhân 1: Vũ Thị Kim T., 59 tu i, mạn, l c máu chu kỳ trong 4 năm.
n . Ti n s không có gì đ c bi t v b nh lý Xét nghi m trư c ghép Hb: 8,0 g/dL, ti u
gan. Suy th n giai đoạn cu i do th n đa nang, cầu: 210 K/µL, ure: 28,45 mmol/L, creatinin:

99
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

1351 µmol/L, SGOT: 39,78 U/L, SGPT:
96,22 U/L, HBV-DNA: < 1,16x10² ; HVC-
RNA: 2,75 x 105 copies/mL; Siêu âm tim: EF
55%, X quang ng c bóng tim l n, siêu âm
gan m t bình thư ng. Đi u tr viêm gan virus
B và C trư c ghép b ng Tenofovir
Alafenamide 25 mg/ngày, và
Sofosbuvir/Veltapasvir 400/100mg/ngày cho
đ n sau ghép.
B nh nhân ghép th n ngày 27/04/2022,
thu c c ch mi n d ch v i: Solumedrol,
Prograf, Cellcept, Simulect. Sau ghép huy t
áp 160/80 mmHg, nh p xoang 70-90
lần/phút, nư c ti u 9200mL/24h; ure,
créatinin máu giảm dần, và bình thư ng ngày
th 20 sau ghép creatinine: 121,6µmol/l, ure:
11,21 mmol/l, Tacrolimus: 12,2ng/ml,
SGOT: 16U/L, SGPT: 24U/L, Hb: 10,8g/dL,
TC: 469.000, Neurophil: 78,0%,
Lymphocyte: 17,6%. Hơn 25 ngày sau ghép
tình trạng lâm sàng n đ nh, các k t quả xét
nghi m v sinh hóa transamina, ch c năng
th n bình thư ng; đ nh lư ng virus B và C
v i HBV-DNA < 1,12x10² copies/mL;
HVC-RNA: 5,7x102. B nh nhân n đ nh v
lâm sàng cũng như các ch s sinh hóa, cho
ra vi n tái khám đ nh kỳ.

B ng 1: Thông s c a hai c p b nh nhân ghép và hi n tr c ghép th n

Bệnh nhân Người hiến Bệnh nhân Người hiến
Vũ Thị T. Nguyễn Thị T. Lê Anh T. Hoàng Hồng N.
Tu i 59 26 37 30
Gi i tính N N Nam N
Nhóm máu A Rh (+) O Rh (+) A Rh (+) O Rh (+)
Anti HLA 0% 0%
A*02, A*26 A*02, A*11 A*11, A*33 A*24, A*33
B*38 B*15, B*38 B*56 B*3 B*56 B*46 B*56
HLA
DRB1*12, DRB1*12, DRB1*11, DRB1*09,
DRB1*15 DRB1*08 DRB1*13 DRB1*13
HBV-DNA 1,16x 10² < 1,16x10²
HCV-RNA 3,78 x 10 2,75 x 105
CRP mg/l 0,8 0,5 2,1 1,8
Ure mmol/l 24 4,6 28,45 3,58
Creatinine 642 66 1351 61
SGOT U/L 28 11 39,78 16
SGPT U/L 18 12 96,22 5
Gama GT
46 23 25 13
U/L
Bilirubin Tp 10 8,5 12,8 5,9
Bilirubin Tp 2,2 2,2 3,2 1,6

100
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Albumin g/l 36 39 40,4 42,4

Ti
128 % 93% 109% 89%
Prothrombin
Gan m t bình Gan m t bình Gan m t bình Gan m t bình
Siêu âm gan
thư ng thư ng thư ng thư ng
Tenofovir
Đi u tr
Entercavir Alafenamide
HBV
1mg/ngày và 25 mg/ngày và
và HCV
Sofosbuvir/Ledi Sofosbuvir/Velta
trư c
pasvir 400/90mg pasvir
và sau ghép
400/100mg

III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

B ng 3: Thông s c a b nh nhân sau ghép th n
Vũ Thị T. Lê Anh T.
ngày1 ngày 7 Trư c ra ngày1 ngày 7 Trư c ra
Hb g/dl (11/3)
10 (16/3)
10,8 vi n
10,5 (28/4)
11,6 (04/5)
9,1 vi n
10,8
CRP mg/l 11,8 16,2 8,2 9,3 21,7
4,9
Ure mmol/l 2,32 2,3 9,5 14,16 19,49
9,69
Creatinin 89,66 51,5 121 398,93 290,62
125,08
SGOT U/L 19 39 20 17,47 17,70
16,19
SGPT U/L 12 63 28 29,43 21,70
24,34
HBV-DNA <1,16 x <1,12 x
HCV-RNA 10²
Âm tính 5,710²x 10²
Tacrolimus 19 12,9 8,6 9,3 7,8 12,2
Nư(ng/ml)
c ti u 7200 4500 3500 9200 3000 3000
ml/24h
IV. BÀN LUẬN prothrombin bình thư ng, siêu âm gan m t
- Bệnh nhân nữ, 59 tu i nhóm máu A bình thư ng.
Rh(+), Anti-HLA: 0%, suy th n mãn l c máu Ghép th n ngày 10 tháng 03 năm 2021,
chu kỳ, ngư i hi n th n có HLA tương h p thu c c ch mi n d ch v i solumedrol ,
3/6 v i b nh nhân. Hai tháng trư c ghép simulect, prograf, cellcept.
th n, b nh nhân đ nh lư ng virus B và C Ngày th 2 sau ghép, ch c năng th n bình
dương tính. Đư c đi u tr virus B v i thư ng, transaminase bình thư ng, các xét
Entercavir 1mg/ngày, và virus C v i nghi m khác không có gì bất thư ng. Hai
Sofosbuvir/Ledipasvir 400/90mg. Xét tuần sau ghép đ nh lư ng HCV-RNA âm tính
nghi m trư c ghép th n transaminase bình và HBV-DNA< 1,16 x 10² copies/ml. Tình
thư ng SGOT: 28 U/L, SGPT:18 U/L, t trạng lâm sàng n đ nh, ch c năng th n, ch c

101
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
năng gan, transaminase bình thư ng, cho
xuất viên sau 1 tháng.
- Bệnh nhân nam, 37 tu i nhóm máu A
Rh(+), Anti-HLA: 0%, suy th n mạn l c máu
chu kỳ, ngư i hi n th n có HLA tương h p
3/6 v i b nh nhân. Ba tháng trư c ghép th n,
b nh nhân đ nh lư ng virus viêm gan B
dương tính và virus viêm gan C dương tính,
đư c đi u tr viêm gan B v i Tenofovir
25mg/ngày, và viêm gan C v i
Sofosbuvir/Veltapasvir 400/100mg/ngày. Xét
nghi m trư c ghép th n transaminase tăng
nh , SGOT: 40 U/L, SGPT: 96 U/L, t
prothrombin bình thư ng, siêu âm gan m t
bình thư ng.
Ghép th n ngày 27 tháng 04 năm 2022,
thu c c ch mi n d ch v i solumedrol ,
simulect, prograf, cellcept. Ngày th 20 sau
ghép, ch c năng th n gần bình thư ng,
Chỉ định ghép thận trên bệnh nhân nhiễm HCV
102
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
transaminase bình thư ng, các xét nghi m
khác không có gì bất thư ng. 25 ngày sau
ghép đ nh lư ng n ng đ virus có giảm so
v i trư c, HCV-RNA 5,7x102 copies/ml và
HBV-DNA< 1,12 x 10² copies/ml. Tình
trạng lâm sàng n đ nh, ch c năng th n, ch c
năng gan, transaminase bình thư ng, cho
xuất vi n
Sự sống còn của thận ghép ở bệnh nhân
nhiễm và không nhiễm HBV, HCV
Lee và cs đã nh n thấy s s ng còn c a
th n ghép sau 10 năm nhóm nhi m HBV:
44%, nhi m HCV: 50%, thấp hơn so v i
nhóm không nhi m 74% ( p<0,001) [3].
Mathurin và cs đã cho r ng t l s ng còn
c a th n ghép sau 10 năm b nh nhân
nhi m HBV: 36 ± 5% và nhi m HCV: 49 ±
5% thấp hơn nhóm không nhi m 63,3% (
p<0,001)[4].
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
Chỉ định ghép thận trên bệnh nhân nhiễm HBV
Điều trị ở bệnh nhân ghép thận nhiễm
HBV
Trư c đây lamivudine đã đư c s d ng đ
đi u tr viêm gan B b nh nhân ghép gan và
ghép th n. Hi n nay m t s loại dùng trong
viêm gan B, như adefovir đã ch ng minh
tính an toàn và hi u quả nh ng b nh nhân
ghép th n đi u tr lần đầu và cả nh ng b nh
nhân kháng lamivudine. Tuy nhiên, đ c th n
và protein ni u đã đư c báo cáo khi dùng
adefovir li u cao hơn 30 mg/ngày [5][6].
nh ng b nh nhân suy giảm mi n d ch,
entecavir, telbivudine và tenofovir là thu c
kháng virus mạnh nhất. Entecavir có t l
kháng thu c thấp nhất (<1% trong 5 năm
đi u tr đầu tiên)[7].
Điều trị ở bệnh nhân ghép thận nhiễm
HCV
- 2022
Trư c đây, phác đ d a trên ribavirin đơn
tr li u ho c k t h p, nhưng không có b ng
ch ng v tính hi u quả các đi u tr này, do
đó các phương pháp này không đư c khuy n
khích áp d ng. Hi n nay các thu c kháng
virus DAAs như Sofosbuvir, Daclatasvir,
Sofosbuvir/ Ledipasvir, Sofosbuvir/
Velpatasvir đư c áp d ng v i t l thành
công rất cao [6][7].
V. KẾT LUẬN
Có th ghép th n b nh nhân đ ng nhi m
HBV/HCV có tải lư ng virus máu dương
tính. Chúng ta có th dùng thu c kháng virus
B và C trư c ghép và sau khi ghép th n; cần
theo dõi transaminase, virus nhân lên sau
ghép.
103
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Đình Vũ, Trần Duy Phúc, Phạm
Trung Hiếu, Lê Thị M Khánh, Dương
Đình Nho (2015) “ T l nhi m virus viêm
gan b nh nhân suy th n mãn l c máu chu kỳ
tại khoa th n nhân tạo B nh vi n TW Hu ”,Y
h c lâm sàng, s 27, tr.131-137.
2.N. Kamar, L. Alric, J. Izopet, L. Rostaing
(2015) “Actualités sur les traitements de
l’hépatite C après transplantation rénale”, Le
Courrier de la Transplantation - Vol. XV - n°
2 - avril-mai-juin, pp.85 – 87.
3. Lee WC, Shu KH, Cheng CH, Wu MJ,
Chen CH, Lian JC. (2001), “Long-term
impact of hepatitis B, C virus infection on
renal transplantation”. Am J Nephrol; 21:
300-306
4. Mathurin P, Mouquet C, Poynard T, Sylla
C, Benalia H, Fretz C, Thibault V,
Cadranel JF, Bernard B, Opolon P, Coriat
P, Bitker MO. (1999), “Impact of hepatitis B
104
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
and C virus on kidney transplantation
outcome”. Hepatology; 29: 257-263
5. Scott D. R., Wong J. K., Spicer T. S. et al.
(2010), “Adverse impact of hepatitis C virus
infection on renal replacement therapy and
renal transplant patients in Australia and New
Zealand,” Transplantation, vol. 90, no. 11, pp.
1165–1171
6. Marcellin P, Chang TT, Lim SG, Tong MJ,
Sievert W, Shiffman ML, Jeffers L,
Goodman Z, Wulfsohn MS, Xiong S, et al.
(2003), “Adefovir dipivoxil for the treatment
of hepatitis B e antigen-positive chronic
hepatitis B”, N Engl J Med. ;348:808–816.
7. Chang TT, Lai CL, Kew Yoon S, Lee SS,
Coelho HS, Carrilho FJ, Poordad F, Halota
W, Horsmans Y, Tsai N, et al. (2010),
“Entecavir treatment for up to 5 years in
patients with hepatitis B e antigen-positive
chronic hepatitis B”. Hepatology. ;51:422–
430.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
KHẢO SÁT TÌNH TRẠNG R I LOẠN TÌNH D C VÀ M T S
YẾU T LIÊN QUAN BỆNH NHÂN N MẮC BỆNH THẬN MẠN
GIAI ĐOẠN CU I CH A ĐIỀU TR THAY THẾ
Phạm Quang Đức1, Hà Phan Hải An1,2, Nguyễn Thế Cường1
TÓM TẮT 15
Đặt vấn đề: R i loạn ch c năng tình d c là
m t vấn đ thư ng g p b nh nhân b b nh th n
giai đoạn cu i, tuy không đe d a tính mạng
nhưng ảnh hư ng rất l n đ n chất lư ng cu c
s ng và hạnh phúc gia đình c a ngư i b nh. Đ c
bi t b nh nhân n , vấn đ tình d c ít đư c quan
tâm, chú ý, chưa có nhi u nghiên c u. Mục tiêu
nghiên cứu: Khảo sát t l r i loạn tình d c
(RLTD) và m t s y u t nguy cơ có th làm suy
giảm hoạt đ ng tình d c b nh nhân n m c
b nh th n mạn giai đoạn 5 chưa đi u tr thay th .
Đối tượng và phương pháp: 69 b nh nhân n ,
tu i t 18 tr lên có m c l c cầu th n ư c tính
theo công th c CKD-EPI dư i
15ml/phút/1,73m2, chưa bao gi đư c l c máu,
đi u tr tại Trung tâm Th n – Ti t ni u và L c
máu, B nh vi n Bạch Mai t tháng 09/2019 đ n
tháng 10/2020. R i loạn tình d c đư c xác đ nh
b ng b câu h i đánh giá ch c năng tình d c
FSFI. Thu th p thông tin lâm sàng theo m u b nh
án thi t k s n. Kết quả: t l b nh nhân nghiên
c u có RLTD là 72,5%, ch y u theo xu hư ng
suy giảm; t l này tăng rõ r t theo đ tu i. Ch
s Hemoglobin trung bình nhóm có RLTD thấp
hơn rõ r t so v i nhóm không có RLTD, t l
RLTD tăng theo m c đ giảm Hb, trong khi t l
1
Bệnh viện H u nghị Việt Đ c
2
Trường Đại học Y Hà Nội
Liên h tác giả: Phạm Quang Đ c.
Email: bsntduc94@gmail.com
Ngày nh n bài: 1/9/2022
Ngày phản bi n: 1/9/2022
Ngày duy t bài: 8/9/2022
- 2022
này không khác bi t v i ch s albumin máu khác
nhau. K t lu n: r i loạn ch c năng tình d c
b nh nhân n b b nh th n giai đoạn cu i chưa
đi u tr thay th rất thư ng g p và cần đư c quan
tâm đúng m c. Tu i tăng lên và tình trạng thi u
máu có tác đ ng tiêu c c đ n hoạt đ ng tình d c
nhóm b nh nhân này.
T khóa: r i loạn tình d c n , b nh th n giai
đoạn cu i, FSFI.
SUMMARY
SEXUAL DYSFUNCTION AND SOME
RELATED FACTORS IN FEMALE
PATIENTS WITH END-STAGE
KIDNEY DISEASENOT ON RENAL
REPLACEMENT THERAPY
Sexual dysfunction (SD) is a common
problem in patients with end-stage kidney
disease. It is not life-threatening condition but
greatly affects the patient's quality of life and
family atmosphere. In female patients, sexual
issues have received little attention, and local
studies were very scarce. Objectives: To
investigated the rateof SD and some potential
risk factors that may reduce sex activities in
female patients presenting withchronic kidney
disease stage 5(CKD5) but still not onthe renal
replacement therapy (RRT). Subjects and
methods: 69 CKD5 female patients aged from 18
years havingestimated glomerular filtration rate
by CKD-EPI equation of<15ml/min/1,73m2 who
never received RRT, admitted to the Center of
Nephrology – Urology and Dialysis, Bach Mai
Hospital from September 2019 to October 2020.
105
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
The SD was identified using FSFI questionnaire.
Clinical information was collected using a pre-
designed clinical report form. Results: The rate
of SD among investigated subjects was 72,5%,
with tendency of decrease. This rate was
significantly higher in the group of higher age.
The mean Hemoglobin levelof patients with SD
was significantly lower than that in those without
SD, the rate of SD was proportionate to severity
of anemia while it was comparable between
groups with differentserum albumin levels.
Conclusion: Sexual dysfunction in female
patients with end-stage renal failure andstill not
on RRT was very frequently observed and
required an appropriate attention. Higher age and
low Hemoglobin level could negatively impact
sexual activities in these patients.
Keywords: female sexual dysfunction, end
stage kidney disease, FSFI.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
B nh th n mạn ngày càng tr nên ph
bi n không ch Vi t Nam mà còn trên toàn
th gi i. M t trong s nh ng bi n ch ng
thư ng g p nhóm b nh nhân này là tình
trạng r i loạn tình d c, tuy không đe d a tính
mạng nhưng ảnh hư ng rất l n đ n chất
lư ng cu c s ng và hạnh phúc gia đình c a
ngư i b nh, đ c bi t là b nh nhân n . Theo
Navaneethan t l r i loạn ch c năng tình
d c b nh nhân n b b nh th n mạn là 30-
80% [1], theo Yazici r i loạn ch c năng tình
d c n có 94% b nh nhân l c màng b ng
và 100% b nh nhân th n nhân tạo chu kỳ [2].
Đánh giá r i loạn ch c năng tình d c n qua
b câu h i Female Sexual Function Index –
FSFI [3] đư c các nhà khoa h c s d ng
r ng rãi do ti n l i và đánh giá toàn di n. Tại
Vi t Nam đã có nhi u nghiên c u v vấn đ
tình d c c a nam gi i, tuy nhiên do vấn đ
106
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
văn hóa, đ c đi m con ngư i, vấn đ tình d c
c a n gi i ít đư c quan tâm hơn, chưa có
nhi u nghiên c u. Vì v y xuất phát t th c t
lâm sàng, phát hi n, tư vấn, góp phần nâng
cao chất lư ng đ i s ng tình d c c a ngư i
ph n b b nh th n mạn tính, chúng tôi ti n
hành nghiên c u đ tài này nh m xác đ nh t
l b r i loạn tình d c b nh nhân n b
b nh th n mạn giai đoạn 5 chưa đư c đi u tr
thay th th n suy và khảo sát m t s y u t
có th tác đ ng đ n hoạt đ ng tình d c
nhóm b nh nhân này.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Chúng tôi ch n vào nghiên c u các b nh
nhân n đi u tr tại Trung tâm Th n - Ti t
ni u và L c máu b nh vi n Bạch Mai t
tháng 09/2019 đ n tháng 10/2020, tu i t 18
tr lên, đư c ch n đoán b nh th n mạn do
m i nguyên nhân, có m c l c cầu th n ư c
tính theo công th c CKD-EPI dư i
15ml/phút/1,73m2da, chưa bao gi đư c
đi u tr thay th b ng bất c phương pháp
nào, có quan h tình d c đ u đ n v i ch ng
ho c bạn tình ít nhất trong vòng 1 tháng tính
đ n th i đi m nghiên c u. Các b nh nhân
đư c gi i thi u v m c tiêu nghiên c u và t
nguy n chấp thu n tham gia.Chúng tôi loại
ra kh i nghiên c u các b nh nhân đã t ng
đư c đi u tr thay th b ng bất kì phương
pháp gì (l c máu chu kỳ, l c màng b ng,
ghép th n) trong ti n s , m c các b nh lý có
th ảnh hư ng đ n ch c năng tình d c và
hoạt đ ng tình d c (ví d : chấn thương c t
s ng, tai bi n mạch não, b nh n i ti t tuy n
yên, tâm thần, b d t t cơ quan sinh d c, đã
c t t cung/bu ng tr ng, có ph u thu t ho c
chấn thương vùng ch u...), đang m c b nh lý
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

cấp tính, ngư i đã mãn kinh, và nh ng ngư i có s n… đư c thu th p vào m u phi u b nh

không đ ng ý tham gia nghiên c u. án đư c thi t k s n. Các b nh nhân đư c
Đây là m t nghiên c u mô tả c t ngang, ph ng vấn ch c năng tình d c theo b câu
ch n m u thu n ti n. Các thông tin chung, h i FSFI.
ti n s , b nh s , khám lâm sàng, xét nghi m

B ng 1. Ch n oán r i lo n tình d c [3]

Dạng Ham Phấn Chất nhờn Khoái Thỏa RLTD
Đau
RLTD muốn khích âm đạo cảm mãn chung
Đi m
<4,28 <5,08 <5,45 <5,05 <5,04 <5,51 <26,55
FSFI

B ng 2. Phân thi u máu d a theo n ng Hemoglobin[4]

Không Thiếu Thiếu Thiếu
Nồng độ Hb g/L
thiếu máu máu nhẹ máu vừa máu nặng
Áp d ng đ i v i
≥ 130 110 – 129 80 – 109 < 80
n gi i >15 tu i

Các s li u đư c nh p, làm sạch và x lý vóc dáng khá lý tư ng v i 87% s ph n có

b ng phần m m SPSS 20.0, tính t l , trung ch s BMI bình thư ng, 81,2% s b nh nhân
bình và so sánh các ch s trung bình b ng t- có trình đ h c vấn t cấp 3 tr lên. Hầu h t
test. S khác bi t đư c coi là có ý nghĩa đ i tư ng nghiên c u có đi u ki n kinh t gia
th ng kê khi p < 0,05. đình m c khá giả.
Nghiên c u đư c H i đ ng khoa h c và
T l b nh nhân nghiên c u có bất kỳ m t
Đạo đ c trư ng Đại h c Y Hà N i phê
bi u hi n nào c a RLTD rất cao, m c
duy t. Thông tin c a b nh nhân đư c bảo
72,5% (bảng 3).
m t. B nh nhân đư c tư vấn riêng tư khi có
B ng 3: T l r i lo n tình d c chung
nguy n v ng.
c a i t ng nghiên c u
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U Đặc điểm n %
Chúng tôi ch n đư c 69 b nh nhân n đáp Không RLTD 19 27,5
ng tiêu chu n l a ch n và loại tr vào Có RLTD 50 72,5
nghiên c u. Tất cả các b nh nhân này đ u Tổngsố 69 100
hoàn thành b câu h i ph ng vấn FSFI. K t quả ph ng vấn cho thấy đi m trung
Tu i trung bình c a các b nh nhân là bình c a tất cả các y u t liên quan đ n hoạt
35,7±13 tu i, v i s ph n t 30 tu i đ n 40 đ ng tình d c nhóm b nh nhân nghiên c u
tu i chi m t l cao nhất là 44,9%. Đa s có đ u có xu hư ng giảm đi (bảng 4).

107
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

B ng 4: i m FSFI nhóm b nh nhân nghiên c u

Yếu tố Điểm FSFI ( , SD) Điểm tối ưu
Ham mu n 3,0 ± 1,9 4,8
Phấn khích 3,5 ± 2,4 5,7
Ti t chất nh n 3,8 ± 2,5 5,4
Khoái cảm 3,7 ± 2,5 5,6
Th a mãn 3,6 ± 2,5 5,6
Đau 2,8 ± 2,4 5,6
Tổng 21,4 ± 13,6 32,7
Khảo sát các y u t có ti m năng gây ảnh hư ng đ n ch c năng tình d c nh ng b nh
nhân n tham gia nghiên c u cho thấy t l có RLTD tăng lên rõ r t theo nhóm tu i. bảng
5, tất cả b nh nhân đ tu i t 40 tr lên đ u có bi u hi n RLTD, trong khi t l này ch là
27,8% nhóm có đ tu i t 18-30.
B ng 5: T l r i lo n tình d c theo nhóm tu i
Có RLTD Không RLTD
Nhóm tuổi PR p
n (%) n (%)
18-30 5 (27,8) 13 (72,2) 1
31-39 25 (80,6) 6 (19,4) 10,8 0,01
40-50 20 (100) 0 ∞ _
Tổng số 50 19
Ch s Hemoglobin trungbình nhóm có RLTD thấp hơn có ý nghĩa so v i nhóm không
có RLTD. T l r i loạn tăng theo m c đ n ng c a tình trạng thi u máu (bảng 6).
B ng 6. T l r i lo n tình d c và thi u máu
Thiếu máu Nhẹ Vừa Nặng Hb, g/L
p
RLTD n (%) n (%) n (%) ( , SD)
Có 1(16,7) 24(66,7) 25(92,6) 79,8 ± 13,8
Không 5(83,3) 12(33,3) 2(7,4) 94,5 ± 14,4
Tổng số 6 36 27 0,001
Chúng tôi nh n thấy m c dù t l b nh nhân có RLTD cao hơn nhóm có Albumin huy t
thanh thấp hơn, s khác bi t này chưa đạt m c có ý nghĩa th ng kê (bảng 7).
B ng 7. T l r i lo n tình d c và n ng albumin huy t thanh
Albumin huyết thanh > 35g/L < 35g/L
p
n (%) n (%)
Có RLTD 23 62,2 27 84,4
Không RLTD 14 37,8 5 15,6
0,058
Tổng 37 100 32 100

108
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
IV. BÀN LUẬN
Đi m trung bình chung 6 lĩnh v c
RLTD theo FSFI là 21,6 ± 13,6. Cả 6 lĩnh
v c đ i tư ng nghiên c u đ u có FSFI thấp.
M t b nh nhân có th b m t ho c nhi u hình
thái RLTD khác nhau. T l RLTD chung
nhóm b nh nhân nghiên c u c a chúng tôi
cao hơn so v i t l RLTD chung trong c ng
đ ng cũng như trong quần th ph n kh e
mạnh, cả trên th gi i cũng như Vi t Nam.
So sánh v i các công trình nghiên c u c a
nhi u tác giả khác trên đ i tư ng là b nh
nhân suy th n giai đoạn cu i chưa ho c đã
đi u tr thay th (l c màng b ng ngoại trú,
l c máu chu kỳ, ghép th n), t l RLTD
chung c a chúng tôitương đ ng v i nghiên
c u c a Navanneetha [1] nhưng thấp hơn so
v i k t quả c a tác giả Basok [5]. Các nhóm
nghiên c u đ u ghi nh n t l RLTD chung
b nh nhân b nh th n mạn giai đoạn cu i
đư c l c màng b ng, l c máu chu kỳ, ghép
th n m c rất cao, 66,7% - 100%.
K t quả nghiên c u cho thấy nh ng b nh
nhân thu c nhóm tu i > 30 tăng nguy cơ
RLTD gấp ít nhất 10,8 lần so v i nhóm b nh
nhân tu i < 30. K t quả này tương đ ng v i
nhi u nghiên c u trên th gi i cho r ng tu i
là y u t nguy cơ c a RLTD n . Nhóm c a
Cayan & CS nghiên c u trên 179 ph n
Th Nhĩ Kì năm 2004 nh n thấy, t l RLTD
n bao g m các vấn đ ham mu n, phấn
khích, chất nh n, khoái cảm, th a mãn, đau
tăng theo tu i [6]. Nghiên c u c a Castelo &
CS trên 534 ph n kh e mạnh Chile cũng
cho k t lu n t l r i loạn ch c năng tình d c
tăng lên theo tu i [7]. K t quả nghiên c u
c a các nhóm tác giả khác, như Kettas& CS
[8] nghiên c u trên 249 ph n , trong đó có
131 ph n m c b nh th n mạn giai đoạn
cu i, hay nhóm c a Peng & CS [9] nghiên
c u trên 578 b nh nhân th n nhân tạo chu
- 2022
kỳđ u có nh n xét chung r ng r i loạn ch c
năng tình d c có liên quan đ n vi c tu i tăng
lên nh ng b nh nhân này.
Chúng tôi ghi nh n ch s Hb c a nhóm
có TLTD thấp hơn rõ r t so v i nhóm không
có RLTD. T l RLTD chung c a b nh nhân
nghiên c u tăng theo m c đ n ng c a thi u
máu m t cách rõ r t (p<0,05).M t nghiên
c u c a Nikzad & CS v m i quan h gi a
thi u máu v i ch c năng tình d c và s hài
lòng c a ph n c a Iran cho thấy ph n b
thi u máu có đi m s FSFI, và s hài lòng
thấp hơn [10]. Nghiên c u c a Gulmez & CS
trên 207 ph n thi u máu cho thấy r ng sau
khi đi u tr , hầu h t các lĩnh v c ch c năng
tình d c và chất lư ng cu c s ng đư c cải
thi n đáng k [11]. Tình trạng thi u máu
thư ng đi kèm v i m t, kém ăn, cảm giác thi u
năng lư ng và có th gây hạn ch các hoạt
đ ng thư ng ngày, k cả hoạt đ ng tình d c.
Các nghiên c u cho k t quả trái ngư c
nhau v m i tương quan gi a n ng đ
albumin huy t thanh và tình trạng r i loạn
ch c năng tình d c. Nghiên c u c a Azevedo
v r i loạn ch c năng tình d c c a nam và n
l c màng b ng ngoại trú cho thấy nguy cơ
r i loạn ch c năng tình d c có liên quan đ n
n ng đ albumin huy t thanh thấp hơn (OR =
6,94)[12]. Nghiên c u toàn di n c a
Strippoli cho thấy r ng n ng đ albumin
huy t thanh thấp có liên quan đ n tăng nguy
cơ r i loạn ch c năng tình d c ph n l c
máu chu kỳ [13]. M t nghiên c u khác c a
Peng và CS [9] lại không thấy n ng đ
albumin huy t thanh có liên quan v i ch c
năng tình d c.Chúng tôi chưa tìm thấy m i
liên quan rõ r t gi a ch s albumin huy t
thanh v i t l RLTD trong nghiên c u này,
có th do c m u còn quá nh . Bên cạnh đó,
khía cạnh tình d c v i rất nhi u ph n trong
nư c có th còn là m t ch đ nhạy cảm, đôi
109
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
khi ngư i ph n không dám ch đ ng trình
bày h t nh ng vấn đ c a mình do nh ng rào
cản v tâm lý và xã h i.
V. KẾT LUẬN
Nghiên c u cho thấy r i loạn tình d c là
vấn đ rất thư ng g p nh ng b nh nhân n
b b nh th n giai đoạn cu i chưa đư c đi u
tr thay th th n, cần đư c quan tâm đúng
m c và cần có cách ti p c n tinh t đ phát
hi n. Các b nh nhân có đ tu i cao hơn,
thi u máu n ng hơn s có nhi u khả năng b
RLTD hơn. Quản lý t t hơn tình trạng thi u
máu là m t can thi p h u ích. Ngoài ra, tuy
chưa có ch ng c đ mạnh, nghiên c u g i ý
vi c tăng cư ng dinh dư ng và tư vấn cho
b nh nhân có th góp phần cải thi n tình
trạng này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Navaneethan SD, Vecchio M, Johnson DW,
et al. (2010). Prevalence and correlates of
self-reported sexual dysfunction in CKD: a
meta-analysis of observational studies. Am J
Kidney Dis.56(4):670-685.
2. Yazici R, Altintepe L, Guney I, et al.
(2009). Female Sexual Dysfunction in
Peritoneal Dialysis and Hemodialysis
Patients. Ren Fail31(5):360-364.
doi:10.1080/08860220902883012
3. WIEGEL M, MESTON C, ROSEN R.
(2005). The Female Sexual Function Index
(FSFI): Cross-Validation and Development of
Clinical Cutoff Scores. J Sex Marital Ther.
31(1):1-20. doi:10.1080/ 00926230590475206
4. Organization WH. Haemoglobin
Concentrations for the Diagnosis of Anaemia
and Assessment of Severity. World Health
Organization; 2011.
5. Basok EK, Atsu N, Rifaioglu MM,
Kantarci G, Yildirim A, Tokuc R. (2009).
Assessment of female sexual function and
quality of life in predialysis, peritoneal
110
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
dialysis, hemodialysis, and renal transplant
patients. Int Urol Nephrol. 41(3):473-481.
6. Çayan S, Akbay E, Bozlu M, Canpolat B,
Acar D, Ulusoy E. (2004). The prevalence of
female sexual dysfunction and potential risk
factors that may impair sexual function in
Turkish women. UrolInt. 72(1):52–57.
7. CAS O-BRANCO C, BLUMEL J, ARAYA
H, et al. (2003). Prevalence of sexual
dysfunction in a cohort of middle-aged
women: influences of menopause and
hormone replacement therapy. J
ObstetGynaecol. 23(4):426-430.
doi:10.1080/0144361031000120978
8. E K, F Ç, E A, A K, S Ç. Sexual
dysfunction and associated risk factors in
women with end-stage renal disease. The
journal of sexual medicine.
doi:10.1111/j.1743-6109.2007.00664.x
9. Peng Y.S., Chiang C.K., Kao T.W., et al.
(2006). Sexual Dysfunction in Female
Hemodialysis Patients: a Multicenter Study. J
Urol.175(2):660-661. doi:10.1016/S0022-
5347(05)00381-2
10. Nikzad Z, Iravani M, Abedi P,
Shahbazian N, Saki A. (2018). The
relationship between iron deficiency anemia
and sexual function and satisfaction among
reproductive-aged Iranian women. PLoS
ONE. 13(12). doi:10.1371/
journal.pone.0208485
11. Gulmez H, Akin Y, Savas M, Gulum M,
Ciftci H, Yalcinkaya S, Yeni E. (2014).
Impact of iron supplementation on sexual
dysfunction of women with iron deficiency
anemia in short term: a preliminary study. J
Sex Med. 2014 Apr;11(4):1042-1046. doi:
10.1111/jsm.12454
12. Sexual dysfunction in men and women
on peritoneal dialysis: Differential link with
metabolic factors and quality of life
perception. Nefrología. 2014;(34).
doi:10.3265/Nefrologia.pre2014.Jul.12548
13. Weisbord SD. (2012). Female Sexual
Dysfunction in ESRD: An Underappreciated
Epidemic? Clin J Am Soc Nephrol. 7(6):881-
883. doi:10.2215/CJN.03870412.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
KHẢO SÁT R I LOẠN GIẤC NG
BỆNH NHÂN THẬN NHÂN TẠO CHU KỲ
Phan Thế Thành1, Hà Phan Hải An2,3, Nguyễn Thế Cường2
TÓM TẮT 16
Nghiên c u th c hi n trên 119 b nh nhân th n
nhân tạo chu kỳ n đ nh tại b nh vi n H u ngh
Vi t Đ c t 01 tháng 10 năm 2018 đ n 31 tháng
5 năm 2019. Đánh giá tình trạng r i loạn giấc
ng b ng ch s Pittsburgh Sleep Quality Index –
PSQI. K t quả cho thấy đi m PSQI trung bình
c a nhóm b nh nhân nghiên c u là 6,43 ± 4,22.
Có 57,1% b nh nhân có chất lư ng giấc ng kém
(PSQI ≥ 5). M t s y u t liên quan đ n tình
trạng r i loạn giấc ng b nh nhân th n nhân tạo
chu kỳ là: tu i cao, th i gian l c máu (> 60
tháng), tăng huy t áp, thi u máu và bi n ch ng
t t huy t áp trong ca l c máu. Quản lý t t hơn
huy t áp, tình trạng thi u máu, hay xác đ nh cân
khô phù h p có th góp phần cải thi n giấc ng
cho b nh nhân l c máu th n nhân tạo chu kỳ.
T khoá: suy th n mạn, l c máu chu kỳ, r i
loạn giấc ng .
SUMMARY
SLEEP DISTURBANCES AMONG
PATIENTS RECEIVING
MAINTENANCE HEMODIALYSIS
The study was conducted on one hundred
nineteen (n=119) stable end-stage kidney disease
patients receiving maintenance hemodialysis at
1
Bệnh viện Nội tiết Nghệ An
2
Bệnh viện H u nghị Việt Đ c
3
Trường Đại học Y Hà Nội
Liên h tác giả: Phan Th Thành
Email: phanthethanh1989@gmail.com
Ngày nh n bài: 25/8/2022
Ngày phản bi n: 26/8/2022
Ngày duy t đăng: 5/9/2022
- 2022
Viet Duc University Hospital from 1st October
2018 to 31st May 2019. The sleep disturbances
were investigated using the Pittsburgh Sleep
Quality Index – PSQI. The results showed that
average PSQI scores of this group of patients
were 6.43 ± 4.22. The proportion of patients
stratifying as to having poor sleep was 57.1%
(PSQI ≥ 5). Some factors related to sleep
disturbances in this group of patients included:
advanced age, dialysis duration (more than 60
months), hypertension, anemia, and episodes of
hypotension during dialysis sessions. Better
management of hypertension, anemia, or
appropriate dry weight finding could contribute
to improving sleep disturbances for maintenance
hemodialysis patients.
Keywords: chronic renal failure, maintenance
hemodialysis, sleep disorder.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
R i loạn giấc ng là vấn đ than phi n
thư ng g p b nh nhân th n nhân tạo chu
kỳ, g p 78,5 % s b nh nhân đi u tr [1].
R i loạn giấc ng có tác đ ng tiêu c c đ n
chất lư ng cu c s ng c a b nh nhân và có
th ảnh hư ng đ n chất lư ng đi u tr [2].
Ch s chất lư ng giấc ng Pittsburgh
(Pittsburgh Sleep Quality Index - PSQI)
đư c s d ng ph bi n nhất đ đánh giá tình
trạng r i loạn giấc ng b nh nhân th n
nhân tạo chu kỳ [3]. Có nhi u y u t liên
quan đ n tình trạng r i loạn giấc ng các
b nh nhân này đã đư c tìm hi u, như: thi u
máu, tăng huy t áp, tình trạng viêm, th i
gian l c máu c a b nh nhân v.v… Tại Vi t
111
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
Nam chất lư ng giấc ng c a ngư i b nh l c
máu chu kỳ chưa đư c nghiên c u đầy đ .
Chúng tôi ti n hành nghiên c u đ tài “khảo
sát rối loạn giấc ngủ ở bệnh nhân thận
nhân tạo chu kỳ” v i 2 m c tiêu: 1. Khảo
sát t l r i loạn giấc ng c a b nh nhân th n
nhân tạo chu kỳ tại khoa Th n - L c máu
B nh vi n H u ngh Vi t Đ c b ng thang
đi m xác đ nh đi m PSQI (Pittsburgh Sleep
Quality Index); 2. Tìm hi u m t s y u t
liên quan đ n r i loạn giấc ng nhóm b nh
nhân trên.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Đ i tư ng nghiên c u là các b nh nhân
b nh th n giai đoạn cu i do m i nguyên
nhân, đư c l c th n nhân tạo chu kỳ n đ nh
tại khoa Th n - L c máu B nh vi n Vi t
Đ c, cả 2 gi i, tu i t 18 tr lên, n đ nh,
đư c b t đầu l c máu t i thi u t 3 tháng tr
lên tính đ n th i đi m nghiên c u. Các b nh
nhân đ u đư c l c máu m t tuần 3 lần, m i
lần l c 4 gi . Chúng tôi loại ra kh i nghiên
c u các b nh nhân đang ho c có ti n s
nghi n chất (rư u, ma túy, các dạng thu c
phi n…); nh ng ngư i đang m c b nh lý
giai đoạn cấp tính (ví d : nhi m trùng, xuất
huy t tiêu hóa, tai bi n mạch máu não, nh i
máu cơ tim ho c b nh cơ tim gây suy tim
…). Nh ng b nh nhân không đ ng ý tham
gia nghiên c u, ho c không bi t đ c, bi t
vi t, không th ký phi u chấp nh n tham gia
ho c r i loạn tâm thần không th t trả l i
h t câu h i trong thang đi m PSQI cũng b
loại ra kh i nghiên c u.
Đây là nghiên c u mô tả c t ngang, đư c
ti n hành t 01 tháng 10 năm 2018 đ n 31
tháng 5 năm 2019 tại khoa Th n - L c máu
B nh vi n H u ngh Vi t Đ c.
Các thông tin v lâm sàng, xét nghi m và
thông s l c máu đư c ghi nh n vào m u
112
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
b nh án nghiên c u đư c thi t k s n và
b nh nhân đư c yêu cầu trả l i b câu h i
khảo sát PSQI.
B câu h i PSQI bao g m 7 y u t c a
chất lư ng giấc ng , m i câu h i thu c m t
phương di n đư c cho đi m t 0 đ n 3, t ng
đi m c a 7 y u t là t 0 đ n 21. Tình trạng
r i loạn giấc ng đư c xác đ nh khi đi m
t ng b ng 5 ho c l n hơn, m c đi m càng
cao thì chất lư ng giấc ng càng thấp.
Bảy y u t thành phần trong thang đi m
PSQI g m:
- y u t 1: viêc s d ng thu c ng
- y u t 2: khoảng th i gian đ đi vào giấc
ng .
- y u t 3: đ dài giấc ng
- y u t 4: hi u quả giấc ng
- y u t 5: các y u t ảnh hư ng đ n giấc
ng
- y u t 6: nh ng bất thư ng v hoạt đ ng
trong ngày ảnh hư ng đ n th i gian và giấc
ng trong ngày
- y u t 7: chất lư ng giấc ng ch quan
B nh nhân đư c xác đ nh có tăng huy t áp
khi HA 130/80 mmHg theo AHA 2017 [4] ,
có thi u máu khi Hb < 120 g/l v i nam và Hb
< 110 g/l v i n [5].
Các s li u thu th p đư c x lý b ng phần
m m SPSS 20.0, xác đ nh t l phần trăm, giá
tr trung bình, tính h s tương quan (r).
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U
Chúng tôi thu tuy n vào nghiên c u 119
b nh nhân đáp ng đ tiêu chu n thu tuy n
và loại tr . Tất cả 119 b nh nhân này đ u
hoàn tất nghiên c u.
Đ c đi m chung c a nhóm b nh nhân
nghiên c u đư c trình bày bảng 1. Đ tu i
trung bình c a các b nh nhân nghiên c u là
50,1 + 16,3 năm, b nh nhân nam nhi u hơn
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

n , th i gian l c máu t 3 tháng đ n 198 loạn giấc ng v i đi m PSQI t 5 tr lên

tháng. (bảng 2).
B ng 1: c i m chung c a b nh nhân B ng 2: Phân t ng b nh nhân nghiên
nghiên c u c u theo i m PSQI
Đ c đi m Ch s Chỉ tiêu n Tỉ lệ %
50,1 ± 16,3 PSQI < 5 51 42,9
Tu i (năm)
(18-88) PSQI ≥ 5 68 57,1
T l nam : n 1,77 : 1 Tổng 119 100
Th i gian l c máu 69,14 ± 50,37 Khảo sát m t s y u t liên quan đ n tình
(tháng) (3-198) trạng r i loạn giấc ng , chúng tôi nh n thấy
S BN có THA (n, %) 78 (65,5 %) đ tu i cao (trên 60 tu i), th i gian l c máu
S BN có thi u máu dài t 5 năm tr lên, có cơn t t HA trong ca
107 (89,9 %)
(n, %) l c máu, tăng huy t áp và thi u máu có ảnh
Đi m trung bình đánh giá giấc ng hư ng tiêu c c đ n chất lư ng giấc ng c a
nhóm b nh nhân nghiên c u theo PSQI là b nh nhân nghiên c u. Nam gi i có khuynh
6,43 + 4,22 đi m. Có 57,1% s b nh nhân hư ng có chất lư ng giấc ng kém hơn n
nghiên c u đư c phát hi n có tình trạng r i gi i, nhưng s khác bi t chưa có ý nghĩa
th ng kê (bảng 3)

B ng 3. i m PSQI trung bình b nh nhân nghiên c u theo lâm sàng

Y ut Đi m PSQI (x + SD) p
Tu i
< 60 tu i (n=83) 5,6 ± 3,8
< 0,001
> 60 tu i (n=36) 9,0 ± 3,586
Gi i
N (n=43) 6,2 ± 4,35
> 0,05
Nam (n=76) 7,4 ± 3,325
Th i gian l c máu
60 ≤ tháng (n=54) 4,96 ± 3,54
< 0,001
> 60 tháng (n=65) 8,02 ± 3,92
Huy t áp trong l c máu
Không t t HA trong l c (n=109) 6,28 ± 3,98
= 0,001
Có t t HA trong l c (n=10) 10,50 ± 2,42
Huy t áp
Không tăng HA (n=41) 5,9 ± 4,05
< 0,05
Có tăng HA (n=78) 7,01 ± 4,0
Tình trạng thi u máu
Không có thi u máu (n=12) 3,33 ± 1,88
= 0,003
Có thi u máu (n=107) 7,01 ± 4,52

113
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Chúng tôi ghi nh n t l r i loạn giấc ng tăng lên khi tu i cao hơn, th i gian l c máu dài
hơn, có tăng huy t áp nhưng lại có cơn t t huy t áp trong ca l c máu, và có thi u máu. Tuy
chất lư ng giấc ng chung b nh nhân nam gi i có khuynh hư ng kém hơn b nh nhân n
gi i, t l b r i loạn giấc ng b nh nhân n gi i lại cao hơn rõ r t so v i b nh nhân nam
gi i (bảng 4).
B ng 4. T l b nh nhân nghiên c u có r i lo n gi c ng ( i m PSQI > 5)
Yếu tố Tỷ lệ BN có điểm PSQI > 5 p
Tu i
< 60 tu i (n=83) 30 (45,1 %)
< 0,001
> 60 tu i (n=36) 38 (83,3 %)
Gi i
N (n=43) 30 (69,8 %)
< 0,05
Nam (n=76) 38 (50 %)
Th i gian l c máu
60 ≤ tháng (n=54) 21 (38,9 %)
< 0,001
> 60 tháng (n=65) 47 (72,3 %)
Huy t áp trong l c máu
58 (53,2 %)
Không t t HA trong l c (n=109)
= 0,003
Có t t HA trong l c (n=10)
10 (100 %)
Huy t áp
Không tăng HA (n=41) 18 (43,9 %)
< 0,05
Có tăng HA (n=78) 50 (64,1 %)
Tình trạng thi u máu
Không có thi u máu (n=12) 1 (8,3 %)
< 0,001
Có thi u máu (n=107) 67 (62,6 %)

IV. BÀN LUẬN cu i mu n hơn và có tu i trung bình th i

Nghiên c u trên 119 b nh nhân, đ tu i
trung bình c a b nh nhân là 50,1 ± 16,3, tu i
thấp nhất là 18, tu i cao nhất là 88. T l v
gi i trong nhóm nghiên c u c a chúng tôi
nam:n là 1,77:1. Trung bình tu i c a nhóm
nghiên c u c a chúng tôi cao hơn so v i m t
s nghiên c u trong nư c trư c đây [2] [6]
nhưng thấp hơn các tác giả Âu M [7] [8].
Đi u này cho thấy, dù chất lư ng đi u tr
nư c ta có cải thi n nhưng v n còn khoảng
cách khá l n so v i các nư c phát tri n, nơi
có chương trình quản lý b nh th n mạn tính
rất t t nên ti n tri n đ n b nh th n giai đoạn
đi m b t đầu l c máu cao hơn nư c ta.
Ch s chất lư ng giấc ng Pittsburght là
m t phương pháp ch quan đánh giá chất
lư ng và y u t liên quan đ n giấc ng đư c
các nhà th n h c s d ng r ng rãi trên b nh
nhân th n mạn tính nói chung và suy th n
mạn tính nói riêng. K t quả nghiên c u
chúng tôi cho thấy đi m PSQI nhóm b nh
nhân trung bình là 6,43 ± 4,22. Trong nghiên
c u c a chúng tôi có 57,1% b nh nhân có ch
s PSQI ≥ 5, t c có giấc ng kém. Ch có
42,9% b nh nhân có giấc ng tương đương
như ngư i bình thư ng. Tác giả Lê Vi t

114
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
Th ng và c ng s (2009) [6] nghiên c u trên
200 b nh nhân l c máu đã ghi nh n 95,15%
b nh nhân có PSQI ≥ 5, nhi u hơn rõ r t so
v i quần th b nh nhân c a chúng tôi. K t
quả c a chúng tôi gần tương đương v i
Kusleilaite và c ng s (2005) [8], v i 66,7 %
b nh nhân có PSQI ≥ 5 trong 1 nghiên c u
81 b nh nhân; Pai MF và c ng s (2007) [7]
nghiên c u 245 b nh nhân ghi nh n 74,4%
b nh nhân có đi m PSQI ≥ 5. V i s cải
thi n dần v thu nh p, m c s ng, chất lư ng
d ch v y t Vi t nam, vi c đi u tr và chất
lư ng l c máu cũng đư c cải thi n hơn. Có
l đi u này đã giúp làm giảm t l b nh nhân
l c th n nhân tạo chu kỳ có r i loạn giấc ng .
Khi khảo sát m t s y u t liên quan đ n
tình trạng r i loạn giấc ng chúng tôi thấy:
nhóm b nh nhân trên 60 tu i đi m PSQI
trung bình cao hơn, t l b nh nhân có đi m
PSQI > 5 cũng cao hơn rõ r t so v i nhóm
b nh nhân dư i 60 tu i. Nam gi i có đi m
PSQI trung bình cao hơn so v i n gi i
nhưng s khác bi t chưa đạt m c có ý nghĩa
th ng kê. Tuy nhiên, t l n gi i có đi m
PSQI > 5 lại cao hơn rõ r t so v i nam gi i.
Chúng tôi cho r ng, Vi t Nam ph n
thư ng g p nhi u vấn đ phải lo l ng hơn so
v i nam gi i, đ c bi t b nh nhân th n nhân
tạo chu kỳ, s thay đ i các n i ti t t ph
n cũng có th ảnh hư ng đ n r i loạn giấc
ng .
B nh nhân l c máu càng lâu thì càng xuất
hi n các bi n ch ng mạn tính gây khó ch u
cho b nh nhân và ảnh hư ng đ n giấc ng .
Nghiên c u c a chúng tôi cho thấy nhóm
b nh nhân l c máu trên 60 tháng có đi m
trung bình PSQI cao hơn có ý nghĩa th ng kê
v i nhóm l c máu dư i 60 tháng v i p <
0,001.
Tăng huy t áp ảnh hư ng ch c năng tim
và là nguyên nhân gây suy tim b nh nhân
- 2022
suy th n mạn l c máu chu kỳ. Nhi u nghiên
c u cho thấy tăng huy t áp ảnh hư ng đ n
chất lư ng giấc ng [2]. Tăng huy t áp ph
bi n b nh nhân suy th n mạn tính, đ c bi t
là giai đoạn cu i phải đi u tr thay th th n.
Trong nghiên c u chúng tôi, tăng huy t áp có
liên quan v i chất lư ng giấc ng . T l b nh
nhân có r i loạn giấc ng nhóm b nh nhân
tăng huyêt áp 64,1% cao hơn có ý nghĩa
th ng kê nhóm không có tăng huy t áp 43,9
% v i p < 0,05. Chúng tôi cho r ng, tăng
huy t áp kéo dài gây t n thương đa cơ quan,
đ c bi t h tim mạch, thần kinh gây thi u
oxy não, làm b nh nhân tăng kích thích ho c
giảm hoạt đ ng đi n não và là nguyên nhân
gây giấc ng kém.
Thi u máu ảnh hư ng đ n chất lư ng giấc
ng c a b nh nhân suy th n mạn th n nhân
tạo chu kỳ [7] [9]. K t quả chúng tôi cho
thấy, nh ng b nh nhân không thi u máu có
hầu như không có r i loạn giấc ng , nh ng
b nh nhân b thi u máu có đi m PSQI trung
bình 7,01 và t l b nh nhân b r i loạn giấc
ng nh ng ngư i có thi u máu cao hơn có
ý nghĩa so v i nh ng ngư i không thi u
máu. K t quả nghiên c u c a chúng tôi phù
h p v i k t quả c a tác giả Lê Vi t Th ng và
c ng s ( 2009) [6], Pai MF ( 2007) [7].
Chúng tôi cho r ng b nh thi u máu mạn tính
gây ra nhi u r i loạn cơ quan trong đó có cơ
tim và não. Thi u oxy cơ tim, thi u máu não
gây ra thi u oxy t ch c t đó giảm hoạt
đ ng đi n não và gây r i loạn giấc ng .
M t trong s nh ng bi n c thư ng g p
nhất trong bu i l c máu là t t huy t áp. Hi n
nay, tuy có nhi u bi n pháp d phòng bi n
ch ng này nhưng đa s trư ng h p t t huy t
áp xảy ra đ t ng t. B nh nhân có th còn
cảm thấy khó ch u và m t sau khi đã tr v
nhà và hay có cảm giác h i h p lo l ng m i
khi phải đi l c máu. H u quả là b nh nhân có
115
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
th đư c l c không đầy đ , giảm chất lư ng
l c máu nói chung, d n đ n r i loạn giấc
ng . Trong nghiên c u c a chúng tôi, có 10
b nh nhân trong nhóm nghiên c u t t huy t
áp, thì 100% b nh nhân có r i loạn giấc ng .
Hạn ch c a nghiên c u này là c m u
còn bé và th i gian theo dõi chưa dài, có th
chưa đại di n đư c cho quần th ngư i l c
máu nói chung, cũng như chưa th phân tích
đư c h t nh ng y u t liên quan đ n tình
trạng r i loạn giấc ng các b nh nhân này.
V. KẾT LUẬN
Nghiên c u trên 119 b nh nhân th n nhân
tạo chu kỳ tại khoa Th n – L c máu B nh
vi n Vi t Đ c chúng tôi nh n thấy đi m
PSQI trung bình c a nhóm b nh nhân nghiên
c u là 6,43 ± 4,22; T l b nh nhân có chất
lư ng giấc ng kém v i đi m PSQI > 5 là
57,1 %. M t s y u t liên quan đ n vi c
tăng t l b nh nhân có đi m PSQI > 5 đư c
phát hi n trong nghiên c u g m có tu i cao
hơn, gi i n , th i gian l c máu dài, tăng
huy t áp, cơn t t huy t áp trong l c máu và
thi u máu. Có th cải thi n thêm chất lư ng
giấc ng cho b nh nhân l c th n nhân tạo
chu kỳ b ng cách ki m soát t t hơn nh ng
tình trạng nêu trên.
L i c m n: Xin trân tr ng cám ơn các
bác sĩ, đi u dư ng khoa Th n-L c máu b nh
vi n H u ngh Vi t Đ c đã giúp đ chúng tôi
hoàn thành nghiên c u này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. (1969). "Medical grand rounds from the
University of Alabama Medical Center".
South Med J, 62 (6), 697-708.
116
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
2. Lê Việt Thắng (2012). "Ảnh hư ng c a tăng
huy t áp lên tình trạng r i loạn giấc ng b nh
nhân suy th n mạn tính l c máu chu kỳ". y
h c th c hành, 3 803.
3. Tô Minh Ngọc, Nguyễn Đỗ Nguyên, Phùng
Khánh Lâm, et al (2014). "Thang đo chất
lư ng giấc ng PITTSBURGH phiên bản
ti ng vi t". Y h c thành ph H Chí Minh, 6
(18), 664-668.
4. Paul K Whelton, Robert M.Carey, Wilbert
S. Aronow, et al (2017).
"ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA
/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the
Prevention, Detection, Evaluation, and
Managemen of High Blood Pressure in Adults
".
5. Đỗ Trung Phấn (2006). M t s ch s huy t
h c ngư i Vi t Nam bình thư ng giai đoạn
1995-2000, Bài giảng huy t h c truy n máu
sau đại h c,Trư ng Đại h c Y Hà N i, 380-
386,
6. Lê Việt Thắng (2009). "Ảnh hư ng c a thi u
máu đ n tình trạng r i loạn giấc ng B nh
nhân suy th n mạn tính l c máu chu kỳ". y
h c th c hành, 11 686.
7. PAI MF et al (2007). "Sleep disturbance in
chronic hemodialysis patients: the impact of
depression and anaemia". Ren Fail, 29 673-
677.
8. Kusleikaite N, Bumblyte I A, Razukeviciene
L, et al (2005). "[Sleep disorders and quality
of life in patients on hemodialysis]". Medicina
(Kaunas), 41 Suppl 1 69-74.
9. Bilgic A, Akgul A, Sezer S, et al (2007).
"Nutritional status and depression, sleep
disorder, and quality of life in hemodialysis
patients". J Ren Nutr, 17 (6), 381-388.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
NGHIÊN C U ĐẶC ĐIỂM M T S CH S H NG CẦU VÀ H NG CẦU
L I MÁU NGOẠI VI BỆNH NHÂN BỆNH THẬN MẠN
TẠI BỆNH VIỆN TRUNG NG QUÂN Đ I 108
Hồ Xuân Trường1, Lý Tuấn Khải1, Trần Hồng Xinh2
TÓM TẮT 17
Mục tiêu: Đánh giá m t s ch s h ng cầu,
h ng cầu lư i th c hi n trên máy XN-2000
b nh nhân b nh th n mạn giai đoạn III đ n V
chưa đi u tr thay th th n. Đối tượng và
phương pháp: nghiên c u mô tả c t ngang v
đ c đi m m t s ch s h ng cầu, h ng cầu lư i
và m t s ch s sinh hóa máu ngoại vi trên 41
b nh nhân b nh th n mạn giai đoạn III đ n V
chưa đi u tr thay th th n, đi u tr tại Khoa N i
th n và l c máu, B nh vi n Trung ương Quân đ i
108 t tháng 8 - 2020 đ n 11 - 2021. Kết quả:
Protein, albumin giảm so v i ngư i bình thư ng.
S t, ferritin trung bình trong gi i hạn bình
thư ng. Thi u máu g p 92,7%, trong đó h ng
cầu nh chi m 12,2%, như c s c chi m 26,8%.
Giá tr trung bình c a t l RET% 2,14 ± 0,77%;
giá tr RET# 0,07 ± 0,03 T/L và Ret-He 30,57 ±
3,78 pg. T l h ng cầu lư i giảm và bình thư ng
chi m ch y u, trong đó h ng cầu lư i giảm
chi m t i 31,7%. Khác bi t không có ý nghĩa
th ng kê v m t s ch s h ng cầu lư i b nh
nhân nam và n (p>0,05). Có m i tương quan
thu n m c đ v a gi a Ret-He và S t (r = 0,577;
1
Khoa Huyết học, Bệnh viện Trung ương Quân
đội 108
2
Khoa Nội thận và Lọc máu, Bệnh viện Trung
ương Quân đội 108
Liên h tác giả: H Xuân Trư ng.
ĐT: 0967830259.
Email: truonghx1003@gmail.com
Ngày nh n bài: 29/8/2022
Ngày phản bi n: 30/8/2022
Ngày duy t đăng: 5/9/2022
- 2022
p < 0,001, ferritin huy t tương (r = 0,511; p <
0,01). Kết luận: Thi u máu là bi u hi n thư ng
g p, ch y u là thi u máu đ ng s c. Các ch s
h ng cầu lư i b nh nhân b nh th n mạn giai
đoạn cu i trong nghiên c u có tương quan thu n
m c đ v a v i s t và ferritin huy t tương.
T khóa: B nh th n mạn, giai đoạn cu i, đ c
đi m h ng cầu, ch s h ng cầu lư i.
SUMMARY
STUDY ON SOME PERIPHERAL RED
BLOOD CELL CHARACTERISTICS
AND RETICULOCYTE INDICES IN
PATIENTS WITH CHRONIC KIDNEY
DISEASE AT 108 MILITARY
CENTRAL HOSPITAL
Objectives: to evaluate the characteristics of
red blood cell and some reticulocyte indices
performed on XN-2000 in patients with chronic
kidney disease from stage III to V who have not
received renal replacement therapy. Subjects
and methods: A cross-sectional descriptive
study about red blood cell characteristics,
reticulocyte indices and biochemistry indices on
41 patients with chronic kidney failure from
stages III to V who have not received renal
replacement therapy and treated at Nephrology
and Hemodialysis Department, 108 Military
Central Hospital from August 2020 to November
2021. Results: Average protein and albumin
concentrations were decreased when compared to
normal people range. Average iron and ferritin
plasma levels were within normal limits. Anemia
was found in 92.7% patients, of which small red
117
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
blood cells were accounted for 12.2%,
hypochromic was 26.8%. Mean value of RET %
was 2.14 ± 0.77%; RET# was 0.07 ± 0.03 T/L
and RET-He was 30.57 ± 3.78 pg. The normal
and reduced reticulocytes percentage were
accounted for the majority, of which reduced
reticulocytes account for 31,7%. There were no
statistically significant difference in some
reticulocyte indices between male and female
patients (p>0.05). There was a moderate positive
correlation between Ret-He and iron plasma (r =
0.577; p < 0.0010 and ferritin plasma (r = 0.511;
p < 0.01). Conclusion: Anemia is a common
manifestation, mainly isochromic anemia. The
reticulocyte indices in patients with chronic renal
failure in the study were moderately positively
correlated with iron and ferritin plasma.
Keywords: Chronic renal failure, red blood
cell characteristics, reticulocyte indices.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
B nh th n mạn giai đoạn cu i là h u quả
cu i cùng và là bi n ch ng n ng n nhất c a
nhi u b nh th n mạn tính, m t trong nh ng
vấn đ s c kh e mang tính toàn cầu. Thi u
máu là m t trong nh ng bi u hi n hay g p
b nh nhân (BN) b nh th n mạn và thư ng
xuất hi n giai đoạn s m c a b nh, làm
giảm chất lư ng cu c s ng. BN b nh th n
mạn giai đoạn cu i, thi u máu liên quan đ n
tăng th i gian n m vi n, tăng chi phí đi u tr
và t l t vong [1]. H ng cầu lư i là giai
đoạn gần cu i trong quá trình bi t hóa tại t y
xương c a dòng h ng cầu và có t l nhất
đ nh trong máu ngoại vi. Bên cạnh t l phần
trăm h ng cầu lư i là ch s thư ng đư c áp
d ng trong lâm sàng đ đánh giá khả năng
năng sinh h ng cầu c a t y xương thì m t s
ch s khác như n ng đ hemoglobin h ng
cầu lư i (Ret-He), s lư ng tuy t đ i h ng
cầu lư i th c hi n trên máy XN2000 là các
118
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
ch s m i, không xâm lấn, đánh giá s m
đư c khả năng cung cấp các nguyên li u tạo
h ng cầu như s t, ferritin, protein... Khi t l
và các ch s h ng cầu lư i máu ngoại vi
tăng nghĩa là t y xương đang tạo h ng cầu
mạnh m , nguyên li u tạo h ng cầu đầy đ
và ngư c lại. B nh th n mạn giai đoạn cu i
làm ảnh hư ng nhi u đ n khả năng sinh h ng
cầu do làm bi n đ i nhi u quá trình chuy n
hóa, n i ti t…trong cơ th . Trên th gi i đã
có nhi u nghiên c u v các ch s c a h ng
cầu lư i BN b nh th n mạn giai đoạn cu i,
tuy nhiên Vi t Nam, vấn đ này cũng m i
đư c đ c p và quan tâm đ n. Vì v y, chúng
tôi ti n hành nghiên c u đ tài này nh m
m c tiêu: Đánh giá một số chỉ số hồng cầu,
hồng cầu lưới trong máu ngoại vi ở bệnh
nhân bệnh thận mạn giai đoạn III đến V
chưa điều trị thay thế thận.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
BN b nh th n mạn giai đoạn III - V chưa
đi u tr thay th th n tại khoa N i th n và
L c máu, B nh vi n Trung ương Quân đ i
108 t tháng 8 - 2020 đ n 11 - 2021.
Chúng tôi ch n vào nghiên c u này các
BN b nh th n mạn có MLCT ư c tính theo
CKD-EPI 2021 [2] v i eGFR = 142 *
min(standardized Scr/K, 1)α (α=-0,302 n u là
nam và -0,241 n u là n ) * max(standardized
Scr/K, 1)-1,200 (K=0,9 n u là nam và 0,7 n u
là n ) x 0,993Age * 1,012 (n u là n ) * 1,159
(n u là ngư i da đen) <60 ml/phút/1,73m2
[3] đư c ch n đoán lần đầu ho c đã t ng
đư c ch n đoán b nh th n mạn nhưng chưa
đi u tr thay th th n, đ ng ý tham gia nghiên
c u. Chúng tôi loại ra kh i nghiên c u các
BN đã đi u tr thay th th n (l c máu chu kỳ,
l c màng b ng, ghép th n), đi u tr s t trong
vòng 3 tháng, đi u tr Erythropoietin (EPO)
trong vòng 2 tuần, có b ng ch ng v chảy
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

máu, nhi m khu n ho c truy n máu trong
vòng 3 tháng, các b nh lý gây thi u máu
thi u s t ngoài b nh lý v th n, các b nh lý
k t h p ho c không đ ng ý tham gia nghiên
c u.
Đây là nghiên c u mô tả c t ngang, ch n
m u thu n ti n. Các BN đư c lấy 4ml máu
vào bu i sáng khi chưa ăn sáng chia đ u vào
2 ng nghi m; m t ch ng đông b ng EDTA
đ làm xét nghi m t ng phân tích t bào máu
và các ch s h ng cầu lư i (Ret%, Ret#,
Ret-He) b ng nguyên lý laser trên máy
Sysmex XN2000; m t ng ch ng đông b ng
Lithium Heparin đ đ nh lư ng protein,
albumin, s t, ferritin huy t tương b ng
phương pháp quang h c th c hi n trên máu
sinh hóa t đ ng AU640.
Thi u máu đư c xác đ nh theo tiêu chu n
c a t ch c Y t th gi i năm 2011 [4] khi
khi n ng đ huy t s c t (HGB) < 130 g/L
nam gi i và <120 g/L n gi i, m c đ nh
khi HGB t 110 đ n 129 g/L, m c đ v a
khi HGB t 80 đ n 129 g/L và m c đ n ng
dư i 80 g/L. Đ c đi m thi u máu: như c s c
khi MCHC dư i 280 g/L và/ho c MCH dư i
27 pg còn lại là bình s c; h ng cầu nh khi
MCV <85fL, h ng cầu to khi MCV>95 fL.
X lý s li u b ng phần m m SPSS phiên
bản 22.0.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

Có 41 b nh nhân th a mãn tiêu chu n l a ch n và loại tr đư c đưa vào nghiên c u. K t
quả nghiên c u trên 41 b nh nhân này đư c trình bày dư i đây.
B ng 1: c i m tu i, gi i i t ng nghiên c u (n=41)
Giới
Nam Nữ Chung
Tuổi
n; t l (%) 24; 58,5 17; 41,5 41; 100
Tu i trung bình ± SD (năm) 62,9 ± 16,87 67,25 ± 18,09 64,32 ± 17,95
Tu i thấp nhất (năm) 41 43 43
Tu i cao nhất (năm) 76 84 84
p > 0,05
Nh n xét: Tu i trung bình c a đ i tư ng nghiên c u là 62,93 ± 16,87 tu i; không có s
khác bi t có ý nghĩa th ng kê v tu i trung bình gi a gi i nam và n trong nghiên c u.
B ng 2: c i m m t s ch s h ng c u máu ngo i vi (n=41)
Chỉ số Giá trị trung bình ± SD Tỷ lệ giảm (%)
RBC (T/l) 3,42 ± 0,81 90,2
HGB (g/l) 93,16 ± 22,47 92,7
HCT (l/l) 0,276 ± 0,065 92,7
MCV (fL) 87,13 ± 7,69 12,2
MCH (pg) 28,14 ± 2,99 29,3
MCHC (g/l) 328,33 ± 22,48 26,8
Nh n xét: S lư ng h ng cầu trung bình là 3,42 ± 0,81 T/L, lư ng huy t s c t t trung bình
là 93,16 ± 22,47 g/L. Có 92,7% b nh nhân nghiên c u thi u máu.

119
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

B ng 3: c i m m t s ch s sinh hóa
Chỉ số Giá trị trung bình ± SD Tỷ lệ giảm (%)
Protein (g/l) 64,43 ± 8,72 53,7
Albumin (g/l) 32,95 ± 6,35 58,5
S t (µmol/l) 11,49 ± 4,78 14,6
Ferritin (µg/L) 177,12 ± 66,53 24,4
Nh n xét: Có trên 50% BN có giảm protein và albumin máu. T l b nh nhân có giảm s t
và ferritin tương đ i thấp (14,6% và 24,4%).
B ng 4: c i m h ng c u l i
RET%
Bình RET# RET-He
Giới Giảm Tăng
(%) thường (T/L) (pg)
(n,%) (n,%)
(n,%)
Chung 2,14 ±
13; 31,7 27; 65,8 1; 2,4 0,07 ± 0,03 30,57 ± 3,78
(n=41) 0,77
Nam 1,91 ±
8; 19,5 14; 34,1 1; 2,4 0,07 ± 0,03 30,44 ± 4,15
(n=23) (1) 0,62
N 2,33 ±
5; 12,2 12; 29,2 0; 0 0,07 ± 0,03 30,83 ± 3,19
(n=18) (2) 0,99
p (1;2) > 0,05 > 0,05 > 0,05
Nh n xét: T l h ng cầu lư i trung bình là 2,14 ± 0,77%; n ng đ hemoglobin h ng cầu
lư i là 30,57 ± 3,78 pg. T l h ng cầu lư i giảm chi m 31,7%. Không có s khác bi t có ý
nghĩa th ng kê v t l phần trăm và n ng đ hemoglobin h ng cầu lư i gi a nam và n .
B ng 5: M i t ng quan gi a ch s h ng c u l i và m t s ch s h ng c u, sinh hóa
(n=41)
RET-He (pg)
Chỉ số
r p
HGB (g/l) 0,119 > 0,05
MCV (fL) 0,225 > 0,05
MCH (pg) 0,278 > 0,05
S t (µmol/L) 0,577 < 0,001
Ferritin (ng/mL) 0,511 < 0,01
Nh n xét: Có m i tương quan thu n m c đ v a gi a RET-He v i S t huy t tương (r =
0,577; p < 0,001) và Ferritin (r = 0,511; p < 0,01).

120
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Bi u 1. T ng quan gi a Ret-He c u l i và S t huy t t ng (n=41)

Bi u 2. T ng quan gi a Ret-He và Ferritin huy t t ng (n=41)

IV. BÀN LUẬN v c m u cũng như đ c đi m b nh t t t ng

Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
K t quả bảng 1 cho thấy tu i trung bình
c a b nh nhân b nh th n mạn trong nghiên
c u c a chúng tôi là 64,32 ± 17,95 tu i, cao
nhất là 84 tu i, thấp nhất là 41 tu i, k t quả
này cũng tương đương nghiên c a c u
Salman M và c ng s (CS) năm 2016 615
b nh nhân (64,1 tu i) [1]; cao hơn tu i trung
bình trong nghiên c u 56 b nh nhân c a Cai
J và CS và năm 2017 (45 tu i) [5], c a
Nguy n T K và CS khảo sát 81 b nh nhân
b nh th n mạn giai đoạn III-V (2019) là
51,59 tu i [6]; c a Dinh N H khi khảo sát 58
b nh nhân suy th n giai đoạn cu i tại b nh
vi n Ch R y là 58,3± 16,7 tu i [7]. Có s
khác bi t v tu i như v y có th do khác bi t
khu v c. Không có s khác bi t v tu i trung
bình gi a nam và n (p>0,05). T l nam
trong nghiên c u c a chúng tôi là cao hơn n
(58,5% so v i 41,5%).
Đặc điểm một số chỉ số hồng cầu, sinh
hóa ở BN bệnh thận mạn giai đoạn cuối
41 b nh nhân b nh th n mạn có s lư ng
h ng cầu trung bình là 3,42 ± 0,81 T/L,
lư ng huy t s c t trung bình là 93,16 ±
22,47 g/L (Bảng 2). Lư ng huy t s c t trung
bình trong nghiên c u c a chúng tôi cũng
tương đương v i nghiên c u c a Dinh N H
(2020) là 92,7 ± 17,5 g/L. Chúng tôi s d ng
tiêu chu n ch n đoán thi u máu c a WHO,
trong đó tiêu chí đánh giá d a trên n ng đ
hemoglobin máu, thi u máu xảy ra khi n ng

121
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
đ hemoglobin < 130 g/l đ i v i nam trư ng
thành và < 120 g/l v i n trư ng thành
không mang thai. Trong nghiên c u, t l
b nh nhân thi u máu lên đ n 92,7%. T l
thi u máu trong nghiên c u này phù h p v i
m t s nghiên c u trên th gi i như c a Li Y
và CS (2016) nghiên c u t l và m c đ
thi u máu trên 2420 BN b nh th n mạn
Thư ng Hải (Trung Qu c) ch ra t l thi u
máu BN b nh th n mạn giai đoạn III là
51,1%, giai đoạn IV: 79,2% và giai đoạn V:
90,2% [8]. K t quả này cũng tương đ ng v i
nghiên c u c a Salman M và CS (2016) v i
t l thi u máu là 75,8%, b nh th n mạn giai
đoạn IIIa là 41,9%, giai đoạn IIIb: 63,4%,
giai đoạn IV: 85,4% và giai đoạn V: 97,4%
[1]. Nghiên c u c a Nguy n T K và CS
(2019) cũng ch ra t l thi u máu chung
b nh nhân suy th n giai đoạn III đ n V là
95,1% [6]. Thi u máu là bi u hi n thư ng
g p BN b nh th n mạn, có và chưa có suy
th n. T l thi u máu thư ng tăng theo m c
đ b nh th n mạn do cơ ch b nh sinh c a
b nh th n mạn giai đoạn cu i, khi ch c năng
th n giảm mạnh đ ng th i v i ti n tri n ngày
càng n ng c a r i loạn chuy n hóa và n i
ti t, trong đó có r i loạn ti t erythropoietin.
Bên cạnh đó, tình trạng r i loạn cân b ng
ki m toan, tăng g c t do, giảm cytokine tạo
h ng cầu gây c ch các t bào đầu dòng
h ng cầu tại t y xương d n đ n quá trình tan
máu, giảm sinh h ng cầu, giảm tu i đ i h ng
cầu d n đ n tình trạng thi u máu ngày càng
trầm tr ng. Nhi u nghiên c u sau này đã giải
thích đầy đ v nguyên nhân và cơ ch b nh
sinh thi u máu BN b nh th n mạn giai
đoạn cu i. Cả 3 cơ ch gây thi u máu bao
g m: giảm sản xuất h ng cầu t y xương,
tăng phá h y h ng cầu và mất máu đ u g p
BN b nh th n mạn giai đoạn cu i [9].
122
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Trong nhóm BN thi u máu, 12,2% có
kích thư c h ng cầu nh . V tính chất thi u
máu, BN thi u như c s c chi m 26,8%
(Bảng 2). Afshar R và CS (2010) nghiên c u
trên BN b nh th n mạn giai đoạn cu i l c
máu chu kỳ và không l c máu chu kỳ cho
thấy 80% BN thi u máu đ ng s c th tích
h ng cầu bình thư ng, 15% thi u máu h ng
cầu nh và 5% thi u máu h ng cầu l n;
nghiên c u này cũng cho thấy t l thi u máu
như c s c BN chưa l c máu chu kỳ cao
hơn BN l c máu chu kỳ, t l thi u máu
h ng cầu l n các BN l c máu chu kỳ cao
hơn BN chưa l c máu (5,2% so v i 4,8%)
[10]. Tình trạng thi u máu như c s c chi m
m t t l đáng k trong nhóm BN nghiên c u
có th lý giải do tình trạng b nh lý mạn tính,
thi u h t dinh dư ng, thi u s t tuy t đ i ho c
tương đ i; trong đó có mất protein qua nư c
ti u, r i loạn chuy n hóa, ure máu cao gây
t n thương dạ dày ru t.
Khảo sát m t s ch s sinh hóa b nh
nhân nghiên c u, chúng tôi thấy giá tr trung
bình c a protein, albumin thấp hơn khoảng
giá tr bình thư ng, giảm protein chi m
53,7%, giảm albumin nhi u hơn, chi m
58,5%. S t, ferritin trung bình trong gi i hạn
bình thư ng, tuy nhiên v n có t l bất
thư ng lần lư t là 14,6% và 24,4% (Bảng 3).
K t quả này tương t v i k t quả c a Rubab
R. và CS (2015) khi k t lu n r ng n ng đ
protein, albumin thấp, s t huy t tương
nhóm b nh nhân b nh th n mạn thấp hơn
nhóm ch ng trong khi n ng đ Ferritin huy t
tương lại cao hơn nhóm ch ng tuy nhiên
v n trong gi i hạn bình thư ng [11].
Nghiên c u c a Hsiung và CS (2019) ch ra
t l b nh nhân b nh th n mạn có albumin
trung bình là 3,3 ± 0,6 g/dL tương đương v i
k t quả nghiên c u c a chúng tôi, t l s t,
ferritin huy t tương thấp lần lư t là 19,17%
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
và 29,46% [12]. S thay đ i m t s ch s
sinh hóa như trên đư c giải thích do b nh
nhân b nh th n mạn, có rất nhi u nguyên
nhân d n t i s thi u h t s t như giảm s hấp
thu s t, giảm cung cấp s t do nôn nhi u, do
ch đ ăn quá kiêng khem, mất s t do chảy
máu đư ng tiêu hóa mạn tính, mất máu do
th m phân máu kéo dài…[9]
Đặc điểm một số chỉ số hồng cầu lưới và
mối tương quan với một số chỉ số hồng
cầu, sinh hóa
K t quả bảng 4 cho thấy giá tr trung bình
c a t l phần trăm h ng cầu lư i (RET%) là
2,14 ± 0,77%, trong gi i hạn bình thư ng
[13]. Giá tr trung bình t l h ng cầu lư i
trong gi i hạn bình thư ng nhưng có 97,6%
b nh nhân có t l h ng cầu lư i bình thư ng
ho c giảm, trong đó t l h ng cầu lư i giảm
chi m t i 31,7%; giá tr tuy t đ i h ng cầu
lư i (RET#) là 0,07 ± 0,03 T/L và n ng đ
Hemoglobin h ng cầu lư i (RET-He) là
30,57 ± 3,78pg, trong gi i hạn bình thư ng.
Các b nh nhân có t l h ng cầu lư i bình
thư ng ch ng t các thành phần tham gia tạo
h ng cầu lư i và hemoglobin h ng cầu lư i
c a các b nh nhân đó còn tương đ i t t. Tuy
nhiên có t i 31,7% b nh nhân có h ng cầu
lư i giảm, đi u này cũng hoàn toàn phù h p
v i sinh lý b nh c a các b nh nhân suy th n
mạn tính là giảm erythropoetin, c ch t y
nên h ng cầu lư i giảm chi m t l cao như
v y. Các ch s h ng cầu lư i khác bi t
không có ý nghĩa th ng kê gi a nam và n
(p> 0,05). N ng đ Hemoglobin h ng cầu
lư i (RET-He) trong nghiên c u c a chúng
tôi thấp hơn nghiên c u c a Dinh N H
(2020) (30,57pg so v i 31,5 pg) và nghiên
c u c a Cai J và CS (32,5 ± 5,9 pg) [5];
tương đương v i nghiên c u c a Nguy n T
K (2019) và CS là 30,38 ± 3,69 pg [6]. M t
s s khác bi t có th đư c lý giải là do s
- 2022
khác bi t v đ i tư ng nghiên c u. Đ i
tư ng nghiên c u c a chúng tôi là nhóm
chưa đư c đi u tr thay th th n, chưa ho c
hi n tại không đi u tr s t, vì v y, t l b nh
nhân thi u máu do thi u s t là cao hơn các
nghiên c u trên nhóm đ i tư ng đã l c máu
chu kỳ ho c đã đi u tr s t và tu i trung bình
c a đ i tư ng nghiên c u càng cao thì Ret-
He càng giảm.
Khi nghiên c u m i tương quan gi a ch
s RET-He v i m t s ch s t bào máu,
sinh hóa, chúng tôi nh n thấy có m i tương
quan thu n m c đ trung bình gi a RET-He
v i S t huy t tương (r = 0,577; p < 0,001) và
Ferritin (r = 0,511; p < 0,01) (bảng 5). K t
quả này cũng phù h p v i k t quả nghiên
c u c a Nguy n T K (2019) và CS [6]. Do
có s tương quan thu n này, RET-He có th
gián ti p đánh tình trạng s t, ferritin trong cơ
th và xem xét ngu n cung cấp s t hi n tại
đ i v i quá trình t ng h p h ng cầu và đánh
giá chất lư ng c a các t bào ngay t giai
đoạn h ng cầu lư i. Vì v y, khi tình trạng
thi u s t, ferritin có th đư c đánh giá s m
qua Ret-He.
V. KẾT LUẬN
b nh nhân b nh th n giai đoạn cu i
chưa đi u tr thay th th n thì thi u máu là
bi u hi n thư ng g p, ch y u là thi u máu
đ ng s c. Các ch s h ng cầu lư i b nh
nhân b nh th n mạn giai đoạn cu i trong
nghiên c u có tương quan thu n m c đ v a
v i s t và ferritin huy t tương.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Salman M, Khan A H, Adnan A S, et al.
(2016) Prevalence and management of anemia
in pre-dialysis Malaysian patients: A hospital-
based study. Rev Assoc Med Bras (1992) 62
(8): 742-747.
123
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
2. Nation Kidney Foundation (2021) CKD-EPI
Creatinine Equation (2021).
<https://www.kidney.org/professionals/kdoqi/
gfr_calculator/formula>,
3. K/DOQI và K/DOQI (2002) Clinical practice
guidelines for chronic kidney diseas. Am J
Kidney Dis 39 (2 Suppl 1): S1-266.
4. WHO (2011) Haemoglobin for the diagnosis
of anemia and assessment of severity.
Vitamin and Mineral Nutrition Information
System. 1-6.
5. Cai J, Wu M, Ren J, et al. (2017) Evaluation
of the Efficiency of the Reticulocyte
Hemoglobin Content on Diagnosis for Iron
Deficiency Anemia in Chinese Adults. 9 (5):
450.
6. Nguyễn T K, Nguyễn T H H, Nguyễn T K
V, et al. (2019) Nghiên c u đ c đi m thi u
máu và m t s ch s h ng cầu lư i b nh
nhân suy th n mạn tính giai đoạn III đ n V. Y
dư c h c quân s 9: 65-70.
7. Dinh N H, Cheanh Beaupha S M và Tran L
T A (2020) The validity of reticulocyte
hemoglobin content and percentage of
hypochromic red blood cells for screening
iron-deficiency anemia among patients with
end-stage renal disease: a retrospective
analysis. BMC Nephrology 21 (1): 142.
8. Li Y, Shi H, Wang W M, et al. (2016)
Prevalence, awareness, and treatment of
124
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
anemia in Chinese patients with nondialysis
chronic kidney disease: First multicenter,
cross-sectional study. Medicine (Baltimore)
95 (24): e3872.
9. Fishbane S và Spinowitz B (2018) Update on
Anemia in ESRD and Earlier Stages of CKD:
Core Curriculum 2018. Am J Kidney Dis 71
(3): 423-435.
10. Afshar R, Sanavi S, Salimi J, et al. (2010)
Hematological profile of chronic kidney
disease (CKD) patients in Iran, in pre-dialysis
stages and after initiation of hemodialysis.
Saudi J Kidney Dis Transpl 21 (2): 368-371.
11. Rubab Z, Amin H, Abbas K, et al. (2015)
Serum hepcidin levels in patients with end-
stage renal disease on hemodialysis. Saudi J
Kidney Dis Transpl 26 (1): 19-25.
12. Hsiung J-T, Kleine C-E, Naderi N, et al.
(2019) Association of Pre-End-Stage Renal
Disease Serum Albumin With Post-End-Stage
Renal Disease Outcomes Among Patients
Transitioning to Dialysis. Journal of renal
nutrition : the official journal of the Council
on Renal Nutrition of the National Kidney
Foundation 29 (4): 310-321.
13. Sehgal K, Vinarkar S, Dashora A, et al.
(2017) Normal range of advanced clinical
parameter on XN-2000 and transference of
reference range from XE-2100 to XN-2000.
Sysmex Journal International 27: 3-4.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
TÌNH TRẠNG NG A BỆNH NHÂN
L C THẬN NHÂN TẠO CHU KỲ
TÓM TẮT 18
Đặt vấn đề: Ng a thư ng g p b nh nhân
l c th n nhân tạo chu kỳ (TNTCK) và gây ảnh
hư ng đáng k đ n chất lư ng cu c s ng. Ng a
có cơ ch b nh sinh ph c tạp, ch u ảnh hư ng
c a nhi u y u t . Mục tiêu: Khảo sát tần suất và
mô tả đ c đi m ng a b nh nhân l c TNTCK và
tìm hi u m t s y u t liên quan đ n ng a
nhóm b nh nhân này. Phương pháp nghiên
cứu: Nghiên c u mô tả c t ngang, đa trung tâm
trên b nh nhân l c TNTCK n đ nh t 3 tháng
tr lên tại Trung tâm Th n Ti t ni u và L c máu
b nh vi n Bạch Mai và khoa Th n-L c máu b nh
vi n Vi t Đ c t tháng 10/2021 đ n tháng
8/2022. Kết quả: Trong 229 b nh nhân nghiên
c u (108 nam, 121 n ), tu i trung bình 52 + 14,4
tu i, 125 ngư i có ng a chi m 54,6 %. T l b
ng a m c đ nh là 10,4%, m c đ trung bình
đ n nhi u là 89,6% (theo thang đi m VAS),
87,2% (theo thang đi m VRS) và 75,2% (theo
thang đi m ABC). Ngư i có s i ti t ni u hay b
ng a hơn ngư i không có s i ti t ni u, ng a cả
đêm và ngày và hầu h t kéo dài trên 12 gi . M c
PTH máu ngư i b ng a cao hơn rõ r t so v i
ngư i không ng a. T l b nh nhân b ng a tăng
theo m c đ tăng phospho máu. Kết luận: Ng a
g p 54,6% b nh nhân nghiên c u và thư ng
m c đ trung bình đ n n ng, thư ng v đêm và
1
Trư ng Đại h c Y Hà N i
2
B nh vi n H u ngh Vi t Đ c
Liên h tác giả: Miêu Th Vân,
Email: mieuvandhyd@gmail.com
Ngày nh n bài: 27/8/2022
Ngày phản bi n: 29/8/2022
Ngày duy t đăng: 6/9/2022
- 2022
Miêu Thị Vân1, Hà Phan Hải An1,2
kéo dài. Cải thi n chất lư ng l c máu, quản lý t t
tình trạng cư ng c n giáp và tư vấn ch đ dinh
dư ng hạn ch phosphor có th giúp giảm nh
tri u ch ng.
T khóa: Ng a, l c máu chu kỳ.
SUMMARY
ITCHING AMONG PATIENTS
RECEIVING MAINTENANCE
HEMODIALYSIS
Background: Itching is common in patients
on maintenance hemodialysis (MHD) and has a
significant impact on quality of life. Itching has a
complex pathogenesis which is influenced by
many factors. Objectives: To identify the
frequency and characterize the manifestations of
itching in patients undergoing MHD and to
investigate some of the factors associated with
itching in this group of patients. Subjects and
Methods: Cross-sectional, multicenter,
descriptive study on stable MHD patients for at
least 3 months at the Center of Nephrology-
Urology and Dialysis, Bach Mai Hospital and the
Department of Kidney Diseases and Dialysis,
Viet Duc Hospital from October 2021 to August
2022. Results: In 229 investigated patients (108
men, 121 women) with average age of 52 + 14.4
years, 125 had itching accounting for 54.6%. The
proportion of patients with mild itching was
10.4%, the moderate to severe itching was 89.6%
(on the VAS scale), 87.2% (on the VRS scale)
and 75.2% (on the ABC scale). People with
urolithiasis were more prone to itching than
people without it. Itching was reported both at
night and day and most lasting for more than 12
125
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
hours. The blood PTH level was significantly
higher in the patients with itching. The
proportion of patients with itching increased with
increased levels of phosphorus in the blood.
Conclusion: Itching was reported by 54.6% of
investigated MHD patients, usually as moderate
to severe, often nocturnal and persistent.
Improving the quality of dialysis treatment,
managing hyperparathyroidism, and counseling
on phosphorus-restricted diet can help mitigate
this symptom
Keywords: Itching, maintenance
hemodialysis.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
B nh th n mạn giai đoạn 5 là tình trạng
suy giảm ch c năng th n nghiêm tr ng và
cần đư c đi u tr b ng các phương pháp thay
th th n. L c máu b ng TNTCK là m t
phương pháp ph bi n nhất, ghi nh n trung
bình 78% b nh nhân đư c đi u tr thay th
[1]. nh ng b nh nhân này, ng a là m t
tri u ch ng khá thư ng g p, đư c báo cáo
khoảng 40% b nh nhân [2], gây ảnh hư ng
l n đ n chất lư ng cu c s ng, làm gia tăng
trầm cảm, lo l ng, r i loạn giấc ng và tăng
t l t vong [3], [4]. Cơ ch b nh sinh c a
ng a b nh nhân l c TNTCK còn chưa
th ng nhất, nhi u quan đi m trái chi u, chưa
có phác đ đi u tr th t hi u quả và tri t đ
cho nh ng ngư i l c máu b ng TNTCK [5].
Tri u ch ng ng a đôi khi b b qua ho c
đánh giá chưa đúng m c vì là y u t ch
quan do ngư i b nh báo cáo. Chúng tôi th c
hi n đ tài: “Nghiên c u tình trạng ng a
b nh nhân b nh th n nhân tạo chu kỳ” v i 2
m c tiêu: 1. Khảo sát tần suất và mô tả đ c
đi m ng a b nh nhân l c th n nhân tạo
chu kỳ. 2. Tìm hi u m t s y u t liên quan
đ n ng a nhóm b nh nhân này.
126
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Chúng tôi l a ch n vào nghiên c u nh ng
b nh nhân l c TNTCK n đ nh t 3 tháng tr
lên, tu i t 18 tr lên, đư c l c máu tại m t
trong hai trung tâm: Trung tâm Th n – Ti t
Ni u và L c máu B nh vi n Bạch Mai, khoa
Th n - L c máu B nh vi n Vi t Đ c. Nghiên
c u th c hi n t tháng 10/2021 đ n tháng
08/2022. Nh ng b nh nhân đang m c các
b nh có th gây ng a khác như mày đay,
viêm da…, ho c đang có t n thương da, có
b nh viêm gan virus B, C đang hoạt đ ng,
không đ ng ý tham gia nghiên c u đư c loại
kh i nghiên c u.
Thi t k nghiên c u mô tả c t ngang, c
m u thu n ti n, l a ch n nh ng b nh nhân
đ tiêu chu n và không có tiêu chu n loại tr
vào nghiên c u. Thông tin lâm sàng, xét
nghi m s n có đư c thu th p vào m u b nh
án nghiên c u đã thi t k s n, bao g m các
y u t nhân kh u h c, ti n s b nh th n mạn,
các thông s l c máu, và các ch s xét
nghi m thư ng quy v tình trạng canxi-
phospho-PTH, tình trạng dinh dư ng…
Ch n đoán ng a và các đ c đi m c a
ng a d a vào báo cáo c a b nh nhân, s
d ng các thanh đi m VAS (0-10 đi m), VRS
(nh , v a, n ng, rất n ng) và ABC (báo cáo
v ảnh hư ng đ n giấc ng , phải gãi, và v t
xư c do gãi) [6].
S li u đư c nh p, x lý b ng phần m m
SPSS.
Đ tài đư c ti n hành sau khi đư c H i
đ ng Khoa h c và Đạo đ c c a trư ng Đại
h c Y Hà N i phê duy t và s chấp thu n
c a B nh vi n Bạch Mai và B nh vi n H u
Ngh Vi t Đ c. Đây là nghiên c u không can
thi p, đư c th c hi n nh m nâng cao chất
lư ng đi u tr ch không có bất kỳ m c đích
nào khác. Tất cả các b nh nhân đư c l a
ch n vào nghiên c u đ u đư c giải thích v
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

yêu cầu và l i ích khi tham gia vào nghiên Trong th i gian t tháng 10/2021 đ n
c u và t nguy n tham gia. Thông tin c a tháng 8/2022, tại Trung tâm Th n ti t ni u -
b nh nhân đư c bảo m t và ch ph c v L c máu b nh vi n Bạch Mai và Khoa Th n
nghiên c u. – l c máu b nh vi n Vi t Đ c, nghiên c u
thu tuy n đư c 229 trư ng h p đáp ng tiêu
III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U chu n l a ch n và loại tr .
B ng 1: c i m chung c a b nh nhân nghiên c u
n % Mean SD Nhỏ nhất Lớn nhất
Tu i, năm 52 14,4 20 90
Nhóm tu i
< 20 1 0,4
20-49 101 44,1
50-65 89 38,9
> 65 38 16,6
Gi i
Nam 108 47,2
N 121 52,8
Ca l c máu
Sáng 105 45,9
Trưa 87 38,0
T i 37 16,2
S gi l c máu m i ngày 4,0 0,2 3,4 4,0
S lần dùng lại quả l c 2,8 1,3 1 6
Tu i trung bình c a nhóm nghiên c u là: 52 ± 14,4 tu i, tuy nhiên s ngư i tr dư i 40
tu i v n chi m t tr ng cao nhất. S ngư i cao tu i đư c l c máu ch chi m 16,6%. B nh
nhân s d ng lại quả l c trung bình 3 lần.
60 56.8

50

40

30

20 16.6
11.4
10 7
4.4
2.2 0.9 0.9
0
Viêm cầu Tăng huy t S i ti t ni u Đái tháo Lupus Th n đa Gút B nh th n
th n mạn áp đư ng nang b m sinh

Bi u 1: Nguyên nhân gây suy th n

127
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

Trong s các nguyên nhân gây suy th n,
viêm cầu th n mạn thư ng g p nhất, chi m
56,8% t ng s b nh nhân nghiên c u.
Có 125 trong t ng s 229 b nh nhân báo
cáo có b ng a, chi m t l 54,6%. Đ lư ng
giá m c đ ng a c a b nh nhân, chúng tôi s
d ng 3 loại thang đi m tương đương khác
nhau, k t quả đư c trình bày bi u đ 2.
Chúng tôi nh n thấy m c đ ng a v a và
nhi u/n ng đư c báo cáo nhi u nhất, k t quả
này nhất quán v i các thang đi m.

Bi u 2: Phân lo i m c ng a theo các thang i m l ng giá t ng ng

K t quả trình bày bảng 2 cho thấy tình trạng ng a đư c mô tả g p cả v ban đêm l n ban
ngày (tương ng là 81,6% và 76,8%), 58,4% b nh nhân b ng a cả ngày, thư ng kéo dài
(65,6% b nh nhân báo cáo kéo dài 12 gi tr lên), nhi u v trí và thư ng đ i x ng.

B ng 2: Mô t c i m c a tri u ch ng ng a c a b nh nhân b ng a (n=125)

n %
Thời gian bị ngứa trong ngày
Ngày 96 76,8
Đêm 102 81,6
Cả Ngày 73 58,4
S gi ng a 1 ngày
< 12 ti ng 43 34,4
≥ 12 ti ng 82 65,6
V trí ng a

128
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

Lưng 53 42,4
Chi 55 44
V trí khác 40 32
Tính chất đ i x ng 2 bên
Có 109 87.2
Không 15 12
Khảo sát ảnh hư ng c a các nguyên nhân gây suy th n, chúng tôi nh n thấy ch có nh ng
ngư i có s i ti t ni u có t l b ng a cao hơn rõ r t so v i ngư i không có s i, không thấy có
khác bi t có ý nghĩa v i các b nh lý khác hay v i th i gian đi u tr bảo t n trư c khi b t đầu
l c máu (bảng 3).
B ng 3: Liên quan gi a ng a và m t s y u t lâm sàng
Ngứa (n=125) Không ngứa (n=104) p
n, (%) n, (%)
Nguyên nhân suy th n
Viêm cầu th n mạn Có 63 (50,4) 67 (64,4) 0,033
Không 62 (49,6) 37 (35,6)
Tăng huy t áp Có 23 (18,4) 15 (14,4) 0,423
Không 102 (81,6) 89 (85,6)
Đái tháo đư ng Có 6 (4,8) 10 (9,6) 0,156
Không 119 (95,2) 94 (90,4)
Lupus Có 6 (4,8) 4 (3,8) 0,726
Không 119 (95,2) 100 (96,2)
Gút Có 2 (1,6) 0 (0) 0,197
Không 123 (98,4) 104 (100)
S i ti t ni u Có 20 (16) 6 (5,8) 0,015
Không 105 (84) 98 (94,2)
S năm đi u tr bảo t n 0,096
< 1 năm 51 (40,8) 36 (34,6)
1-5 năm 54 (43,2) 38 (36,5)
5-10 năm 7 (5,6) 15 (14,4)
> 10 năm 13 (10,4) 15 (14,4)
Khảo sát tình trạng ng a các nhóm b nh nhân theo m t s ch s xét nghi m thu th p
đư c, chúng tôi nh n thấy n ng đ PTH máu nhóm có ng a cao hơn có ý nghĩa so v i
nhóm không có ng a, nh ng ngư i có phosphor máu cao hơn 1,78 mmol/L có t l b ng a

129
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

cao hơn rõ r t so v i nh ng ngư i có ch s phosphor máu dư i m c này. T l ngư i b ng a

có canxi máu > 2,55mmol/l cũng cao hơn ngư i có canxi máu dư i 2,55mmol/l.
B ng 4: Liên quan gi a ng a và m t s ch s xét nghi m
Ngứa Không ngứa
(n=125) (n=104) p
n, (%) n, (%)
Phospho máu (mmol/L) 0,000
< 1,13 9 (7,2) 18 (17,3)
1,13 – 1,78 19 (15,2) 60 (57,7)
> 1,78 97 (77,6) 26 (25)
185,8 68,6
PTH máu (pmol/L) 0,000
(2,54-772,6) (5,5-205,9)
Calci máu (mmol/L) 0,037
< 2,38 101 (80,8) 95 (91,3)
2,38-2,55 15 (12) 6 (5,8)
> 2,55 9 (7,2) 3 (2,9)
Ferritin máu (ng/mL) 0,604
< 400 26 (20,8) 26 (25)
400-800 29 (23,2) 28 (26,9)
> 800 70 (56) 50 (48,1)

IV. BÀN LUẬN đư c rút ng n s gi đi u tr do nh ng lý do

Nhóm nghiên c u c a chúng tôi g m 229
b nh nhân l c máu chu kỳ t 3 tháng tr lên
tại 2 trung tâm l c máu l n c a Hà N i, đ
tu i trung bình là 52 ± 14,4 tu i, nhưng có
t i 44,1% s b nh nhân là đ tu i t 20
đ n 50, là nhóm tu i tạo thu nh p chính
trong c ng đ ng. Vi c v a gia tăng chi phí
đi u tr b nh th n mạn, v a b giảm thu nh p
và hạn ch trong duy trì vi c làm làm gia
tăng gánh n ng v m t kinh t . T l nam :
n trong nghiên c u này gần tương đương
nhau (47,2 % và 52,8%). Nguyên nhân gây
suy th n hay g p nhất là viêm cầu th n mạn
(56,8%). Tất cả b nh nhân đ u đư c l c máu
3 lần m i tuần, s gi l c máu m i lần dao
đ ng t 3,4 đ n 4 gi . M t s b nh nhân xin
cá nhân và thư ng có th trạng rất gầy, huy t
áp trư c l c máu thấp.
Ng a là tri u ch ng thư ng g p nhi u
nghiên c u trên b nh nhân l c TNTCK [7],
[8] và 54,6% b nh nhân trong nghiên c u
này. V i t l b nh nhân b nh th n giai đoạn
cu i và s lư ng ngư i m c ngày càng tăng
[9], ng a s ngày càng thư ng đư c quan sát
thấy. Khả năng ti p c n đi u tr thay th th n
và chất lư ng đi u tr có th là m t y u t tác
đ ng đ n tri u ch ng ng a, và đây còn là
thách th c đ i v i nhi u khu v c đang phát
tri n [10]. Nhi u b nh nhân nghiên c u
(31,9%) báo cáo b ng a cả ngày, s ngư i b
ng a ban đêm còn nhi u hơn n a, gây giảm
chất lư ng cu c s ng và r i loạn giấc ng

130
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
trầm tr ng, tác đ ng xấu đ n tu i th v n đã
thấp b nh nhân l c máu chu kỳ [11]. Có
65,6 % b nh nhân báo cáo ng a xuất hi n
kéo dài t 12 ti ng m i ngày tr lên, ng a
nhi u v trí như lưng (42,4%), chân và/ho c
tay (44%). Đa s b nh nhân b ng a t trung
bình đ n n ng ho c rất n ng, khi n chất
lư ng cu c s ng b ảnh hư ng rất n ng n .
Các bác s thăm khám b nh nhân l c máu
chu kỳ cần quan sát và tìm hi u k lư ng đ
tìm ki m giải pháp nh m giảm nh tri u
ch ng và cải thi n chất lư ng cu c s ng cho
nh ng b nh nhân này.
R i loạn chuy n hóa canxi-phospho và
PTH là bi n ch ng c a b nh nhân l c
TNTCK nhi u năm và t l có r i loạn tăng
theo s năm l c máu [12]. M i liên quan
gi a ng a và tình trạng tăng phosphor máu,
tăng PTH máu cũng đã đư c đ c p đ n
trong nhi u nghiên c u. Th i gian m i ca l c
máu có ảnh hư ng đ n khả năng l c b
phosphat, và gián ti p ảnh hư ng đ n tri u
ch ng ng a. S d ng thu c hạ PTH máu
ho c c t tuy n c n giáp có th cải thi n đáng
k tri u ch ng ng a [13]. Chúng tôi cũng
nh n thấy có m i liên quan gi a n ng đ
PTH máu, phosphor, canxi máu và ng a
trong nghiên c u này. Trong th c hành lâm
sàng, b nh nhân b ng a thư ng đư c ch
đ nh dùng các thu c g p phosphor hay tương
t th th cảm nh n canxi trên t bào tuy n
c n giáp, và ti p đó là đư c hư ng d n c t
tuy n c n giáp n u đi u tr n i khoa không
hi u quả. Tuy nhiên, vi c quan tâm đ n
lư ng phosphor đưa vào cơ th và đư c lấy
b ra kh i cơ th trong quá trình l c máu
- 2022
chưa đư c khai thác tri t đ . Ch đ dinh
dư ng và tư vấn dinh dư ng cho b nh nhân
l c TNTCK v n cần đư c phát tri n hơn n a
đ góp phần giảm thi u tri u ch ng.
V. KẾT LUẬN
Ng a g p 54,6% b nh nhân nghiên c u
và thư ng m c đ trung bình đ n n ng,
thư ng v đêm và kéo dài, gây mất ng và có
tác đ ng tiêu c c đ n chất lư ng cu c s ng
c a b nh nhân. Tình trạng tăng phospho,
PTH máu có th có ảnh hư ng tiêu c c đ n
tri u ch ng ng a b nh nhân TNTCK. Cải
thi n chất lư ng l c máu, quản lý t t tình
trạng cư ng c n giáp và tư vấn ch đ dinh
dư ng hạn ch phosphor có th giúp giảm
nh tri u ch ng này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Liyanage T, Ninomiya T, Jha V, et al
(2015). Worldwide access to treatment for
end-stage kidney disease: a systematic review.
The Lancet, 385(9981):1975-1982.
2. Swarna SS, Aziz K, Zubair T, Qadir N,
Khan M (2019). Pruritus Associated With
Chronic Kidney Disease: A Comprehensive
Literature Review. Cureus. 11(7):e5256
3. Scherer JS, Combs SA, Brennan F (2017).
Sleep Disorders, Restless Legs Syndrome,
and Uremic Pruritus: Diagnosis and
Treatment of Common Symptoms in Dialysis
Patients. Am J Kidney Dis Off J Natl Kidney
Found ;69(1):117-128.
4. Pisoni RL, Wikström B, Elder SJ, Akizawa
T, Asano Y, Keen ML, Saran R,
Mendelssohn DC, Young EW, Port FK
(2006). Pruritus in haemodialysis patients:
international results from the Dialysis
outcomes and practice patterns study
131
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
(DOPPS). Nephrol Dial Transplant,
21(12):3495–505.
5. Nese Altınok Ersoy, İmatullah Akyar (2019).
Multidimensional pruritus assessment in
hemodialysis patients. Altınok Ersoy and
Akyar BMC Nephrology, 20:42
6. Vandana S. Mathur, Jill Lindberg, Michael
Germain, Geoffrey Block, James Tumlin,
Mark Smith, Mandeep Grewal, and Dawn
McGuire, for the ITCH National Registry
Investigators (2010). A Longitudinal Study of
Uremic Pruritus in Hemodialysis Patients.
Clin J Am Soc Nephrol 5: 1410 –1419.
7. Terzi Ö (2009). Evaluation of pruritus
problem in hemodialysis patients. Internal
Medicine Master Thesis. On Dokuz Mayıs
University: Samsun.
8. GBD 2016 Causes of Death Collaborators.
Global, regional, and national age-sex specific
mortality for 264 causes of death, 1980-2016
(2017). A systematic analysis for the Global
132
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Burden of Disease Study 2016. Lancet Lond
Engl, 390(10100):1151-1210.
9. US Renal Data System Annual Data Report
(2019): Epidemiology of Kidney Disease in
the United States - PubMed.
10. Liyanage T, Ninomiya T, Jha V, et al
(2015). Worldwide access to treatment for
end-stage kidney disease: a systematic review.
The Lancet. 2015;385(9981):1975-1982.
11. Scherer JS, Combs SA, Brennan F (2017).
Sleep Disorders, Restless Legs Syndrome,
and Uremic Pruritus: Diagnosis and
Treatment of Common Symptoms in Dialysis
Patients. Am J Kidney Dis Off J Natl Kidney
Found, 69(1):117-128.
12. Eknoyan G, Levin A, Levin NW (2003).
Bone metabolism and disease in chronic
kidney disease. Am J Kidney Dis, 42:1-201.
13. Jian Hui Zhao (2021). Determinants of the
intensity of uremic pruritus in patients
receiving maintenance hemodialysis: A cross-
sectional study. Plos One, 16(1): e0245370
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ B C ĐẦU ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ ĐIỀU TR BỆNH NHÂN VIÊM MẠCH ANCA
CÓ T N TH NG THẬN TẠI TRUNG TÂM THẬN –
TIẾT NIỆU VÀ L C MÁU BỆNH VIỆN BẠCH MAI

Trần Quốc Việt1, Lê Thị Phượng2

TÓM TẮT 19
Mục tiêu: Viêm cầu th n liên quan đ n
ANCA (Kháng th kháng bào tương bạch cầu đa
nhân trung tính) là nguyên nhân ph bi n c a
viêm cầu th n ti n tri n nhanh, cần đi u tr c
ch mi n d ch k p th i, thích h p đ cải thi n tiên
lư ng s ng. Nghiên c u đư c ti n hành nh m
đánh giá đ c đi m lâm sàng, c n lâm sàng và k t
quả đi u tr b nh nhân viêm mạch ANCA có t n
thương th n. Phương pháp nghiên cứu: h i c u
và ti n c u, mô tả 46 b nh nhân có xét nghi m
ANCA dương tính, có t n thương th n phát hi n
lần đầu đi u tr n i trú tại trung tâm Th n ti t
ni u và l c máu b nh vi n Bạch Mai. Kết quả:
tất cả các b nh nhân có protein ni u và suy th n
các m c đ khác nhau, t n thương ph i g p
34,8% b nh nhân và có 54,3% phải l c máu tại
th i đi m ch n đoán b nh. Không có s khác bi t
v n ng đ creatinine máu theo nhóm xét nghi m
ANCA, t l suy th n phải l c máu cao hơn
nh ng b nh nhân pANCA và cANCA duơng
tính. N ng đ creatinine máu trung bình giảm có
ý nghĩa th ng kê sau 1 tháng đi u tr . Sau 6
tháng, 62,9% b nh nhân suy th n phải ph thu c
l c máu, 18,2% cải thi n ch c năng th n d ng
1
Trường Đại Học Y Hà Nội
2 a retrospective and prospective study in 46 newly
Trường Đại Học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai
Liên h tác giả: Trần Qu c Vi t.
Email: vietcaca1996@gmail.com
Ngày nh n bài: 29/8/2022
Ngày phản bi n: 30/8/2022
Ngày duy t đăng: 7/9/2022
ph thu c l c máu, và 22,9% b nh nhân t vong.
Kết luận: Viêm mạch ANCA có bi u hi n tại
nhi u cơ quan, trong đó các bi u hi n tại th n
thư ng n ng n , k t c c ph thu c l c máu, t
vong.
T khóa: ANCA, viêm mạch, t n thương
th n, suy th n, lâm sàng, c n lâm sàng, k t quả
đi u tr .
SUMMARY
CLINICAL AND SUBCLINICAL
CHARACTERISTICS AND INITIAL
ASSESSMENT OF TREATMENT
RESULTS IN ANCA VASCULITIS
PATIENTS WITH KIDNEY DAMAGE
AT THE NEPHRO -UROLOGY AND
DIALYSIS CENTER, BACH MAI
HOSPITAL
Objective: Anti-neutrophil cytoplasmic
antibodies (ANCA) associated
glomerulonephritis is a common cause of rapidly
progressive glomerulonephritis that requires
prompt, appropriate immunosuppressive therapy
to improve renal prognosis. The study was
conducted to evaluate the clinical, subclinical and
treatment outcomes of patients with ANCA
vasculitis who also had kidney damage. Methods:
admitted patients with positive serum ANCA and
kidney damage at the Nephro-Urology and
Dialysis Center, Bach Mai Hospital. Results: all
patients had proteinuria and kidney failure,
pulmonary manifestation was found in 34.8% of

133
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
patients and 54.3% required dialysis at the time
of diagnosis. There was no significant difference
in serum creatinine concentration between
ANCA specificity groups. The rate of patient
with renal failure requiring dialysis was higher in
patients with both pANCA and cANCA positive.
The mean serum creatinine concentration
decreased significantly after 1 month of
treatment. After 6 months, 62.9% of dialysis-
dependent patients, 18.2% of dialysis-dependent
patients improved the renal function, and 22.9%
of patients died. Conclusions: ANCA associated
vasculitis with renal manifestation is often
severe, dialysis-dependent outcomes, and death.
Keywords: ANCA, vasculitis, kidney failure,
treatment outcomes, clinical, subclinical.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Viêm mạch máu liên quan ANCA (Anti-
Neutrophil Cytoplasmic Antibody- kháng th
kháng bào tương bạch cầu đa nhân trung
tính) đư c đ c trưng b i tình trạng viêm hoại
t c a các mạch nh và bao g m m t nhóm
các b nh: viêm đa mạch vi th , viêm đa
mạch có u hạt, viêm đa mạch có u hạt kèm
tăng sinh bạch cầu ái toan. Kháng nguyên
đích c a ANCA g m có: myeloperoxydase
(MPO) - pANCA và protease-3 (PR3) -
cANCA. Khi ANCA g n v i kháng nguyên
đích này s kh i đ ng phản ng viêm tại các
mạch máu. Viêm mạch máu liên quan
ANCA là b nh h th ng và bi u hi n trên
nhi u cơ quan b ph n, trong đó t n thương
th n khá thư ng g p và là nguyên nhân ph
bi n c a viêm cầu th n ti n tri n
nhanh.1 M c dù đư c đi u tr , th i gian s ng
c a b nh nhân rất kém nh ng b nh nhân b
viêm cầu th n liên quan đ n ANCA. Vi c
134
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
ch n đoán k p th i và đi u tr c ch mi n
d ch thích h p ngay l p t c là cần thi t đ
ngăn ng a s ti n tri n c a b nh th n giai
đoạn cu i. Tuy nhiên, vi c đi u tr thu c c
ch mi n d ch cũng có th làm tăng t l t
vong ng n hạn ho c dài hạn, ch y u là do
nhi m trùng.
Hi n nay chưa có nhi u nghiên c u v
viêm mạch ANCA và nghiên c u v t n
thương th n b nh nhân viêm mạch ANCA
tại Vi t Nam. Các nghiên c u đa phần là báo
cáo v m t vài ca b nh,2 chưa có tính khái
quát v đ c đi m lâm sàng, c n lâm sàng c a
b nh nhân viêm mạch ANCA. Do đó chúng
tôi ti n hành nghiên c u này nh m mô tả
bi u hi n lâm sàng, c n lâm sàng và bư c
đầu đánh giá k t quả đi u tr b nh nhân viêm
mạch ANCA có t n thương th n.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
Nghiên c u đư c ti n hành b ng phương
pháp h i c u, mô tả 46 b nh nhân có xét
nghi m ANCA dương tính phát hi n lần đầu,
nh p vi n đi u tr n i trú tại Trung tâm Th n
– Ti t ni u và l c máu, b nh vi n Bạch Mai
trong th i gian t tháng 6/2019 đ n 6/2022.
Tại th i đi m nh p vi n tất cả các b nh nhân
đư c khám lâm sàng ghi nh n dấu hi u sinh
t n, tình trạng phù, ti u máu, viêm ph i, t n
thương da,…và xét nghi m đánh giá công
th c máu, creatinine tại th i đi m m i nh p
vi n và tại các th i đi m trư c l c máu,
protein, albumin huy t thanh, protein ni u,
h ng cầu ni u, siêu âm th n, n ng đ
pANCA và cANCA. Nh ng b nh nhân đư c
l a ch n d a trên các tiêu chí: xét nghi m
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

pANCA và/ho c cANCA dương tính, có t n tr . Loại kh i nghiên c u nh ng b nh nhân

thương th n bi u hi n thông qua protein ni u
0.5g/l, và/ho c có t bào h ng cầu, tr
ni u, giảm m c l c cầu th n. K t c c ch c
năng th n sau 1 tháng, 3 tháng và 6 tháng
m t s b nh nhân, đư c ghi nh n, s d ng
ki m đ nh T-test đ so sánh trư c và sau đi u
trong vòng 3 tháng trư c đó có ti n s dùng
các thu c có th khi n xét nghi m ANCA
dương tính (thu c kháng giáp trạng t ng h p,
cefotaxime, c ch TNF-α, allopurinol, D-
penicillamine, sulfasalazine, hydralazine)

III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

3.1 Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
Tu i trung bình c a b nh nhân trong nghiên c u là 54,1 ± 18,5 năm, trong đó nhóm ≥ 50
tu i chi m t l 58,7%. Các đ c đi m chung c a b nh nhân nghiên c u đư c ch ra trong bảng 1
B ng 1. c i m chung c a b nh nhân nghiên c u th i i m phát hi n b nh
Đặc điểm N(%)
<30 7 (15,2)
30-49 12 (26,1)
Tu i khi phát hi n b nh
50 27 (58,7)
X SD (năm) 54,1 18,5
Nam/n 21 (45,7)/25 (54,3)
Phù 24 (52,2)
Đái máu đại th 1 (2,2)
Tăng huy t áp 22 (47,8)
Bi u hi n lâm sàng
Th tích nư c ti u (lít) 1,1 0,5
T n thương da 6 (13)
T n thương ph i 15 (32,6)
pANCA (+) đơn đ c 19 (41,3)
ANCA huy t thanh cANCA (+) đơn đ c 14 (30,4)
pANCA và cANCA (+) 13 (28,3)

B ng 2. c i m c n lâm sàng theo ANCA huy t thanh t i th i i m phát hi n

pANCA P12
pANCA (+) đơn cANCA(+) đơn
và cANCA (+) P13
độc (1) độc (2)
(3) P23
0,66
H ng cầu (T/L) 3,2 0,6 3,1 0,6 2,9 0,3 0,10
0,30

135
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

0,97
Hemoglobin (g/l) 8,5 12,5 88,7 19,6 82,4 7,0 0,12
0,09
0,68
Bạch cầu (G/l) 10,3 7,7 9,3 5,9 8,9 3,9 0,56
0,87
0,97
Ti u cầu(G/l) 245,6 105,8 247,6 167,2 214,4 104,8 0,15
0,55
0,53
Creatinine huy t
518,0 273,3 459,4 247,1 724,5 333,7 0,07
thanh (µmol/l)
0,27
0,59
Ure huy t thanh
24,9 12,6 22,7 9,2 33,1 16,5 0,12
(mmol/l)
0,05
H ng cầu ni u
16 (84,2%) 12 (85,7%) 9 (69,2%)
80
Protein ni u 3g/L 12 (63,2%) 3 (21,4%) 10 (76,9%)
L c máu th i
10 (52,6%) 6 (42,9%) 10 (76,9%)
đi m phát hi n
T n thương ph i 4 (21,1%) 7 (50%) 4 (30,8%)
T n thương da 4 (21,1%) 2 (14,3%) 0
Không có s khác bi t có ý nghĩa th ng kê v các ch s t bào máu, ure huy t thanh gi a
các nhóm viêm mạch ANCA. T l b nh nhân phải l c máu cao hơn b nh nhân pANCA và
cANCA dương tính, t l b nh nhân viêm ph i cao hơn b nh nhân cANCA dương tính đơn
đ c.
3.2. Phương pháp điều trị và kết quả
B ng 3. K t qu n ng creatinine máu trung bình sau 1 tháng i u tr (*)
Nồng độ creatinine trung bình (µmol/l)
Thời X SD
gian Điều trị dẫn nhập Điều trị duy trì
điều Chung PEX + PEX + PEX+ PC Corticoid
PC Corticoid
trị n=35 PC CYC + CYC + MMF
n=2 n=25
n=18 n=4 n=8 n=8
Th i
đi m
b t 608,8 261 557,5 561,3 802,5 656,4 493,1
đầu 317,4 172,5 298,9 330,5 353,4 324,1 238,3
đi u
tr

136
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

505,9
Sau 1 242 503,1 351,3 576,4 527,7 441,3
270,7
tháng 152,8 254,7 317,3 289,9 272,2 204,2

P 0,01 0,40 0,19 0,23 0,09 0,02 0,43

PC: Pulse corticoid Nh n xét: Đ i v i đi u tr d n nh p, thay

PEX (Plasma exchange): thay huy t tương
CYC: Cyclophosphamide
MMF: Mycophenolate mophetil
(*): K t quả đi u tr sau 1 tháng c a 35
b nh nhân, 11 b nh nhân còn lại chưa đ th i
gian.
huy t tương k t h p v i pulse corticoid là
phương pháp đư c s d ng nhi u nhất, trong
khi đó v i đi u tr duy trì gần như tất cả các
b nh nhân đ u đư c dùng corticoid đư ng
u ng. N ng đ creatinine máu trung bình có
s khác bi t th i đi m 1 tháng sau đi u tr
so v i th i đi m b t đầu đi u tr .

B ng 4. K t qu n ng creatinine máu trung bình sau 3 tháng i u tr (**)

Nồng độ creatinine máu trung bình (µmol/l)
Thời X SD
gian Điều trị dẫn nhập Điều trị duy trì
điều Chung PEX + PEX + PEX+ PC Corticoid
PC Corticoid
trị n=30 PC CYC + CYC + MMF
n=2 n=21
n=16 n=3 n=7 n=7
Th i
593,7
đi m 261,0 519,5 549,3 845,7 638,8 492,1
bát đầu 172,5 212,9 403,7 358,2 346,6 257,4
334,8
đi u tr
515,0
Sau 3 254,5 468,7 305,3 725 536,6 454,3
tháng 146,4 268,4 362,1 367,6 320,9 289,2
318,9
P 0,13 0,77 0,42 0,39 0,46 0,10 0,78
(**): K t quả sau đi u tr 3 tháng c a 30 b nh nhân, 5 b nh nhân đã t vong so v i th i
đi m b t đầu đi u tr .
Nh n xét: Không có s khác bi t v n ng đ creatinine máu trung bình tại th i đi m 3
tháng sau đi u tr so v i th i đi m b t đầu đi u tr .

137
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

B ng 5. K t qu n ng creatinine máu trung bình sau 6 tháng i u tr (***)

Nồng độ creatinine máu trung bình (µmol/l)
X SD
Thời
Điều trị dẫn nhập Điều trị duy trì
gian
Chung PEX + PEX + PEX+ PC Corticoid
điều trị PC Corticoid
n= 27 PC CYC + CYC + MMF
n=2 n=18
n=14 n=3 n=7 n=7
Th i
đi m 606,5 261,0 529,7 549,3 845,7 665,4 492,1
bát đầu 172,5 311,3 403,7 358,2 367,3 257,4
đi u tr 350,1
548,3
Sau 6 256,5 481,8 336,3 753,9 570,3 457,4
tháng 160,5 269,9 431,8 425,2 380,4 251,7
373,8
P 0,37 0,69 0,53 0,48 0,61 0,26 0,79
(***): K t quả sau đi u tr 6 tháng c a 27 b nh nhân, 8 b nh nhân đã t vong so v i th i
đi m b t đầu đi u tr .
Nh n xét: Không có s khác bi t v n ng đ creatinine máu trung bình tại th i đi m 6
tháng sau đi u tr so v i th i đi m b t đầu đi u tr .

Bi u 1. K t c c ch c n ng th n c a b nh nhân sau 6 tháng i u tr

Sau 06 tháng có 62,9% b nh nhân suy th n ph thu c l c máu và 22,9% b nh nhân t
vong. Trong s 8 b nh nhân t vong, 1 b nh nhân t vong do xuất huy t não, 7 b nh nhân
còn lại do suy hô hấp h u quả c a viêm ph i và suy tim.

138
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
IV. BÀN LUẬN
Đ c đi m phân b theo tu i và gi i tính
c a b nh nhân trong nghiên c u tương t v i
nghiên c u c a Alvise Berti và c ng s .3
Viêm mạch ANCA có t l tương đ i đ ng
đ u gi a nam và n , thư ng ch y u g p
ngư i ngoài 50 tu i (58,7%). Tại th i đi m
ch n đoán, t n thương th n g p 100% b nh
nhân nghiên c u v i bi u hi n suy th n và
protein ni u, đó là do ch đích l a ch n b nh
nhân có t n thương th n trong nghiên c u.
Bên cạnh đó, t n thương đư ng hô hấp dư i
có t l 34,8%. K t quả trên cho thấy th n và
ph i là các cơ quan bi u hi n n i b t nhất
trong viêm mạch ANCA.
Phân loại đ c đi m lâm sàng d a trên xét
nghi m ACNA huy t thanh đóng vai trò
quan tr ng trong tiên lư ng b nh nhân. S
lư ng các t bào máu, n ng đ ure,
creatinine huy t thanh không có s khác bi t
có ý nghĩa th ng kê gi a các nhóm ANCA.
Tuy nhiên, ki u hình lâm sàng c a các nhóm
xét nghi m ANCA có xu hư ng khác nhau.
Nh ng b nh nhân pANCA và cANCA
dương tính có t l l c máu cao hơn và t l
viêm ph i thấp hơn nhóm cANCA dương
tính đơn đ c. Đi u này phù h p v i nghiên
c u c a Jeong-Hoon Lim và c ng s .4 Như
v y chúng ta phần nào có th tiên lư ng b nh
nhân b ng xét nghi m ANCA ngay cả khi
chưa có k t quả sinh thi t th n.
Đ i v i đi u tr d n nh p, c ch mi n
d ch b ng pulse corticoid đư c s d ng nhi u
hơn (60,9%) so v i truy n tĩnh mạch
cyclophosphamide (28,3%). Thay huy t
tương đư c s d ng 80,4% b nh nhân.
- 2022
Bư c đầu đánh giá k t quả đi u tr sau 6
tháng cho thấy k t quả 14,2% b nh nhân
d ng ph thu c l c máu, 62,9% b nh nhân
phải l c máu chu kỳ và 22,9% b nh nhân t
vong. Đây là m t t l ph thu c l c máu và
t vong tương t so v i k t quả trong nghiên
c u c a Lim và c ng s .4 Tuy nhiên nghiên
c u c a Lim đánh giá k t quả trong m t
khoảng th i gian dài hơn (1 năm phát hi n
b nh). T l suy th n ph thu c l c máu và
t vong cao có th là do ch n đoán b nh
mu n, tình trạng n ng m i nh p vi n đi u tr
k t h p v i tiên lư ng n ng v n có c a b nh.
Gi a các phương pháp đi u tr d n nh p,
bolus corticoid đơn đ c đư c áp d ng trên
hai b nh nhân phát hi n b nh s m, creatinine
máu trung bình th i đi m phát hi n không
quá cao, đem lại k t quả khả quan. N ng đ
creatinine máu trung bình tại th i đi m 1
tháng sau đi u tr giảm so v i th i đi m b t
đầu đi u tr , đi u đó có th do vi c đi u tr úc
ch mi n d ch tích c c k t h p v i l c máu
h tr . Ngoài ra không có s khác bi t quá
nhi u v t l b nh nhân t vong, suy th n
ph thu c l c máu, cũng như t l d ng ph
thu c l c máu các phương pháp k t h p
gi a thay huy t tương, bolus corticoid và
cyclophosphamide, đi u này tương t nghiên
c u c a Walsh.5
V. KẾT LUẬN
Viêm mạch ANCA là b nh lý n ng n ,
gây h u quả nghiêm tr ng đ i v i th n, như
suy th n ph thu c l c máu, th m chí t
vong. Xét nghi m ANCA huy t thanh v a có
giá tr ch n đoán v a có giá tr tiên lư ng
139
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022

b nh. Vi c đi u tr b ng các phương pháp antibody-associated glomerulonephritis: a

d n nh p và duy trì đem lại k t quả giảm validation study in a Korean cohort. Kidney
Res Clin Pract. 2021;40(1):77-88.
n ng đ creatinine máu trung bình sau 1
doi:10.23876/j.krcp.20.184
tháng đi u tr .
5. Walsh M, Merkel PA, Peh CA, et al. Plasma
Exchange and Glucocorticoids in Severe
TÀI LIỆU THAM KHẢO
ANCA-Associated Vasculitis. N Engl J Med.
1. Pettersson EE, Sundelin B, Heigl Z.
2020;382(7):622-631.
Incidence and outcome of pauci-immune
doi:10.1056/NEJMoa1803537
necrotizing and crescentic glomerulonephritis
6. Ozaki S. ANCA-associated vasculitis:
in adults. Clin Nephrol. 1995;43(3):141-149.
diagnostic and therapeutic strategy. Allergol
2. Lâm NS, Hương TTB. Báo cáo 2 trư ng h p
Int. 2007; 56(2):87-96. doi:10.2332/
viêm mạch máu kèm suy th n ti n tri n nhanh
allergolint.R-07-141
do viêm đa mạch u hạt và b nh kháng th
7. Weiner M, Segelmark M. The clinical
kháng màng đáy cầu th n. Published online
presentation and therapy of diseases related to
2021:9.
anti-neutrophil cytoplasmic antibodies
3. Berti A, Cornec-Le Gall E, Cornec D, et al.
(ANCA). Autoimmun Rev. 2016;15(10):978-
Incidence, prevalence, mortality and chronic
982. doi:10.1016/j.autrev.2016.07.016
renal damage of anti-neutrophil cytoplasmic
8. Trivioli G, Gopaluni S, Urban ML, et al.
antibody-associated glomerulonephritis in a
Slowly progressive anti-neutrophil
20-year population-based cohort. Nephrol
cytoplasmic antibody-associated renal
Dial Transplant. 2019;34(9):1508-1517.
vasculitis: clinico-pathological
doi:10.1093/ndt/gfy250
characterization and outcome. Clin Kidney J.
4. Lim JH, Han MH, Kim YJ, et al.
2020;14(1):332-340. doi:10.1093/ckj/sfaa139
Histopathologic and clinicopathologic
classifications of antineutrophil cytoplasmic

140
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TR D DẠNG Đ NG TĨNH MẠCH THẬN
PH NG PHÁP CAN THIỆP N I MẠCH
Phan Hoàng Giang1, Vũ Đức Thành1, Trần Văn Giang1
Trương Hồng Đức2, Nguyễn Xuân Hiền3, Vũ Đăng Lưu1,3
TÓM TẮT 20
Mục tiêu: Đánh giá tính hi u quả c a phương
pháp can thi p n i mạch trong đi u tr d dạng
đ ng tĩnh mạch th n (AVM). Phương pháp: K t
quả đư c phân tích 17 b nh nhân AVM th n
đư c đi u tr b ng phương pháp can thi p n i
mạch t tháng 1 năm 2020 đ n tháng 1 năm
2022. Thành công k thu t là t c hoàn toàn các
đ ng mạch nuôi mà không còn nidus sót lại trên
phim ch p mạch sau đi u tr . Thành công lâm
sàng đư c đ nh nghĩa là không còn tri u ch ng
lâm sàng sau lần can thi p đầu tiên mà không
cần can thi p hay ph u thu t lại. Kết quả: Trong
s 17 b nh nhân có 17 b nh nhân đái máu
(100%), 9 b nh nhân đau th t lưng (52,9%), 4
b nh nhân có tăng huy t áp (23,5%). T l thành
công v m t kĩ thu t là 92,8%, t l thành công
trên lâm sàng 92,8% (16/17). Có 1 trư ng h p
can thi p n i mạch lại (7,2%). Th i gian n m
vi n trung bình sau can thi p là 4,6 ngày. Kết
luận: Can thi p n i mạch cho thấy an toàn và
hi u quả cao trong đi u tr AVM th n. Do đó,
đây là m t bi n pháp h tr ho c thay th cho
ph u thu t.
1
Bệnh viện Bạch Mai
2
Trường Đại học Y Hà Nội
3
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
Liên h tác giả: Phan Hoàng Giang.
ĐT: 0986223998.
Email: prime9xxxx@gmail.com
Ngày nh n bài: 3/9/2022
Ngày phản bi n: 4/9/2022
Ngày duy t bài: 9/9/2022
- 2022
T khoá: AVM th n, nút mạch đi u tr AVM
th n.
SUMMARY
EVALUATION OF THE RESULTS OF
POSTPARTUM HEMORRHAGE
TREATMENT BY ENDOVASCULAR
INTERVENTION
Objective: The aim of this study was to
evaluate the effectiveness of endovascular
intervention in the treatment renal AVM.
Method: The result was analyzed in 17 renal
AVM patients who received endovascular
intervention method from January 2020 to
January 2022. Technical success was defined as
complete occlusion of feeding arteries with no
residual nidus seen on post-treatment
angiography. Clinical success was defined that
non clinical symptom after the first intervention
without second/repeat intervention or operation.
Results: Among 17 patients, 17 had a hematuria
(100%), 11 patients had back pain (52.9%), 4
patients had hypertension (23.5%). Technical
success rate was 92.8%, clinical success rate was
92.8% (16/17). There was 1 case revascularized
(7.2%). The average hospital admission time
was 4,6 days. Conclusion: Endovascular
intervention method showed the safety and high
efficiency in Renal AVM treatment. Therefore,
it is a supporting method or an alternative
method to surgery.
Key word: Renal AVM, Renal AVM
embolization.
141
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
D dạng đ ng tĩnh mạch (AVM) th n là s
thông thương bất thư ng gi a đ ng mạch và
tĩnh mạch mà không qua giư ng mao mạch
[1]. S k t thông thương bất thư ng này có
th là m t ho c nhi u đ ng mạch v i m t
ho c nhi u tĩnh mạch d n lưu [2]. AVM th n
là t n thương hi m g p chi m 0,04% [1].
Lâm sàng c a AVM có th bi u hi n không
có tri u ch ng, ti u máu, đau th t lưng, t
máu quanh th n, s thấy kh i, tăng huy t áp,
suy tim, s c giảm th tích [3]. Đi u tr AVM
th n có hai phương pháp ph u thu t ho c nút
mạch. Ph u thu t bao g m c t th n bán phần
hay toàn b . Nút mạch là phương pháp đi u
tr ít xâm lấn, ít bi n ch ng và bảo t n t i đa
nhu mô th n lành ngày càng đư c áp d ng
r ng rãi. Do đó chúng tôi ti n hành nghiên
c u “Đánh giá kết quả điều trị dị dạng
động tĩnh mạch thận phương pháp can
thiệp nội mạch” v i m c đích đánh giá an
toàn và hi u quả c a phương pháp này.
II. Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U
2.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
- Th i gian nghiên c u t 01/2020 đ n
01/2022.
- Đ a đi m nghiên c u: Trung tâm Đi n
quang, B nh vi n Bạch Mai
2.2. Đối tượng nghiên cứu
2.2.1. Tiêu chu n l a ch n
- B nh nhân đư c ch n đoán AVM th n.
- Có tri u ch ng lâm sàng.
- B nh nhân mu n bảo t n th n.
- B nh nhân đ ng ý tham gia nghiên c u.
2.2.2. Tiêu chu n loại tr
- H sơ không đầy đ thông tin.
- B nh nhân nút mạch do nguyên nhân
khác.
- B nh nhân t ch i tham gia nghiên c u.
- Suy th n, d ng thu c cản quang n ng.
142
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
2.3. Phương pháp nghiên cứu
2.3.1. Thi t k nghiên c u
Đây là nghiên c u mô tả c t ngang
2.3.2. C m u nghiên c u
Ch n m u thu n ti n, tất cả các b nh nhân
có ch n đoán AVM th n đư c đi u tr nút
mạch tại B nh vi n Bạch Mai trong th i gian
nghiên c u.
2.3.3. K thu t thu th p s li u
- Phi u thu th p s li u xây d ng trên m c
tiêu nghiên c u, bi n s nghiên c u.
- Thu th p s li u d a trên vi c ghi chép
h sơ b nh án vào phi u thu th p thông tin.
2.4. Quy trình can thiệp nội mạch AVM
thận [4]
Tất cả các b nh nhân đ u đư c nút mạch
đúng v trí mạch máu t n thương. Can
thi p n i mạch đư c th c hi n b i các bác sĩ
có nhi u năm kinh nghi m. K thu t đư c
mô tả qua các bư c c th như sau:
+ Gây tê tại v trí ch c kim, thư ng dư i
n p b n t 1 - 2 cm và bên v trí đùi phải,
phù h p v i v trí đ ng c a ph u thu t viên
can thi p.
+ Ch c kim và đ t b lu n ng thông vào
đ ng mạch đùi.
+ Bơm thu c ch ng đông (Heparin 2500
UI) qua ng thông đ i v i nh ng b nh nhân
không có r i loạn đông máu
+ Lu n ng thông Pigtail 5F lên đ ng
mạch ch b ng ngang m c T12 ch p đ ng
mạch ch b ng đ xác đinh s lư ng đ ng
mạch th n và v trí AVM. Dùng ng thông
Cobra 5F đ ch p ch n l c đ ng mạch th n
có t n thương.
+ Ti p c n ch n l c đ ng mạch có t n
thương b ng vi ng thông, đ ng th i ch n
v t li u nút mạch phù h p đ nút t c t n
thương.
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

III. KẾT QUẢ NGHIÊN C U

3.1. Triệu chứng lâm sàng

Bi u 1. Tri u ch ng lâm sàng

- Tất cả các trư ng h p đ u có ti u máu đại th ho c vi th .
- Đau vùng th t lưng g p trong 9 trư ng h p chi m 52,9%. Tăng huy t áp g p trong 4
trư ng h p chi m 23,5%.
- Không có trư ng h p nào có kh i máu t vùng th t lưng.
3.2. Phân loại dị dạng mạch trên cắt lớp vi tính và chụp mạch [5]

Phân loại di dạng động tĩnh mạch thận

15
12 13
10

5 3 3
1 1 1 0
0
Type 1 Type 2 Type 3 Không thấy tổn
thương
Cắt lớp vi tính Chụp mạch

Bi u 2. Phân lo i d d ng m ch trên c t l p vi tính và ch p m ch

- D dạng type 3 là hay g p nhất chi m 76,4% các trư ng h p
- Có 1 trư ng h p type 1 chi m 51 trư ng h p type 1 chi m 5,9% là t n thương sau sinh
thi t.
- Có m t trư ng h p không thấy t n thương trên c t l p vi tính nhưng ch p mạch lên thấy
t n thương thông đ ng tĩnh mạch nh .

143
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
3.3. Đánh giá hiệu quả sau can thiệp
20 16
15
10
5 1
0
Thành công về lâm Can thiệp lần 2
sàng
Bi u
- T l thành công v m t kĩ thu t là
100%
- T l thành công v lâm sàng là 94,1%.
- Có 1 trư ng h p do t n thương ph c tạp
phải can thi p hai lần.
- Không có trư ng h p nào phải ph u
thu t lại hay t vong sau can thi p
IV. BÀN LUẬN
Trong th i gian t tháng 1/2020 đ n h t
tháng 1/2022 có tất cả 17 b nh nhân ch n
đoán AVM th n có ch đ nh nút mạch tại
trung tâm ch n đoán hình ảnh c a B nh vi n
Bạch Mai. Tri u ch ng lâm sàng thư ng g p
Hình 1. Hình nh tr
144
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Kết quả can thiệp
0 0
Phẫu thuật sau can Tử vong
thiệp
S ố bệnh nhân
2. K t qu can thi p
đái máu (100% trư ng h p), đau th t lưng,
tăng huy t áp. Đái máu thư ng xảy ra do s
v các mạch máu b loạn sản vào h th ng
đư ng bài xuất, có th đe d a tính mạng khi
mất máu nhi u. M c đ n ng c a đái máu
không tương ng v i kích thư c t n thương,
th m chí nh ng AVM nh có th gây nên
mất máu nhi u n u nó khu trú gần h th ng
đài b th n [3]. Đau th t lưng do k t quả c a
c c máu đông t c ngh n trong đư ng bài
xuất, h u quả c a đái máu. Tăng huy t áp do
tăng cư ng máu đ n d dạng, giảm tư i
máu ngoại vi gây tăng ti t renin.
c và sau can thi p AVM th n
 T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 519 - th¸ng 10 - sè chuyÊN Đ - 2022

c a b nh nhân Nguy n Th H. 36 tu i.
Loại t n thương d dạng mạch th n hay có chu n b và có phương pháp can thi p t t
g p nhất là type III tương đ ng v i k t quả nhất.
nghiên c u c a tác giả Cho và c ng s [7]. V t li u s d ng đ i v i AVM th n là v t
CT có th phát hi n đư c hầu h t các t n li u gây t c mạch vĩnh vi n như: keo sinh
thương d dạng mạch so v i ch p mạch, có h c, coils, c n tuy t đ i, bóng t c mạch. L a
m t trư ng h p âm tính giả trên MSCT do ch n v t li u ph thu c vào kích thư c, v trí
d dạng bé, ch p thì đ ng mạch mu n nên c a mạch máu b t n thương cũng như lưu
không nhìn đư c t n thương trên phim. Ch p lư ng c a dòng chảy qua t n thương và kinh
mạch đư c xem là tiêu chu n vàng trong nghi m c a ngư i làm. Chúng t i thư ng s
ch n đoán các đi m chảy máu hoạt đ ng d ng keo sinh h c ho c keo sinh h c k t h p
bất kì cơ quan nào trên cơ th . Tuy nhiên v i coil. Keo histoacryl là chất nút mạch
ch p mạch thư ng t n nhi u th i gian, là dạng l ng có khả năng vào sâu đư c trong
m t phương pháp xâm lấn, chi phí cao. d dạng. Keo Histoacryl đư c tr n v i
MSCT v n là s l a ch n đ ch n đoán các lipiodol theo các t l khác nhau ph
t n thương mạch máu, nó là m t phương thu c vào lưu lư ng c a đ ng mạch cấp máu
pháp r ti n, nhanh chóng, không xâm lấn, vào d dạng, v i các d dạng có lưu lư ng
s n có các trung tâm ch n đoán hình ảnh, c a nhánh đ ng mạch cấp máu l n thư ng
giúp xác đ nh t t v trí, phân loại, đánh giá theo t l t 1:1 ho c 1:2. Đ i v i các AVM
t ng quan b ng. MSCT như là m t bản đ có lưu lư ng l n m t s tác giả s d ng coil
đư ng đi mạch máu giúp các nhà can thi p k t h p v i keo[6].

Hình 2. Hình nh DSA tr c và sau can thi p c a b nh nhân Nguy n Minh A. 16 tu i.

Nghiên c u có t l thành công v m t kĩ là m t phương pháp hi u quả trong đi u tr

thu t là 94,1%, t l thành công trên lâm
sàng 94,1%. Có 1 trư ng h p can thi p lại thì
hai sau m t tháng, không có trư ng h p nào
phải ph u thu t lại hay t vong. T l thành
công v lâm sàng cũng gần tương đ ng v i
k t quả c a các nghiên c u c a Eom, H.-J và
Lee, S. Y [7][8], cho thấy can thi p n i mạch
AVM th n. Hơn n a, can thi p n i mạch
giúp bảo t n t i đa nhu mô th n. Có 1 trư ng
h p can thi p lại lần th hai do t n thương
l n ph c tạp có nhi u đ ng mạch đ n và tĩnh
mạch d n lưu, lần can thi p th nhất t c h t
các nhánh mạch l n c a d dạng, lân can
thi p th 2 nút t c tri t đ t n thương.

145
 H I NGHỊ KHOA HỌC LẦN TH
H i ch ng sau nút mạch thư ng xảy ra
sau can thi p do phần nhu mô th n b nh i
máu, các tri u ch ng thư ng là bu n nôn,
nôn, s t, đau th t lưng; m c đ đau t l
thu n v i phần nhu mô th n b thi u máu sau
can thi p. Các tri u ch ng thư ng mất đi sau
can thi p 24h - 48h. Trong nghiên c u c a
chúng tôi ch có 2/17 b nh nhân đau th t
lưng sau 2 ngày nút mạch thì h t. Các bi n
ch ng và tác d ng không mong mu n sau
nút mạch bao g m tăng huy t áp, suy th n,
đái máu, viêm th n ho c áp xe th n không
quan sát thấy trư ng h p nào trong nghiên
c u c a chúng tôi.
V. KẾT LUẬN
Can thi p n i mạch là m t phương pháp
an toàn và hi u quả cao trong đi u tr AVM
th n. Nó nên đư c xem xét đi u tr trư c
phương pháp ph u thu t đ c bi t trong nh ng
trư ng h p b nh nhân cần bảo t n th n ho c
mong mu n bảo t n th n t i đa.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Maruno, M., Kiyosue, H., Tanoue, S.,
Hongo, N., Matsumoto, S., Mori, H., …
Kashiwagi, J. (2016). Renal Arteriovenous
Shunts: Clinical Features, Imaging
Appearance, and Transcatheter Embolization
Based on Angioarchitecture. RadioGraphics,
36(2), 580–595. doi:10.1148/rg.2016150124
2. Hatzidakis, A., Rossi, M., Mamoulakis, C.,
Kehagias, E., Orgera, G., Krokidis, M., &
Karantanas, A. (2014). Management of renal
arteriovenous malformations: A pictorial
review. Insights into Imaging, 5(4), 523–
530. doi:10.1007/s13244-014-0342-4
3. Choi, S.-K.; Min, G.E.; Lee, D.-G.
Congenital Renal Arteriovenous
146
VIII, VUNA-NORTH, NĂM 2022
Malformation: Diagnostic Clues and
Methods. Medicina 2021, 57, 1304.
https://doi.org/10.3390/medicina57121304
4. Murata, S., Onozawa, S., Nakazawa, K.,
Akiba, A., Mine, T., Ueda, T., … Kumita,
S. (2014). Endovascular embolization strategy
for renal arteriovenous malformations. Acta
Radiologica, 55(1), 71–77.
doi:10.1177/0284185113493085
5. Cho, S. K., Do, Y. S., Shin, S. W., Kim, D.-
I., Kim, Y. W., Park, K. B., … Choo, I.-W.
(2006). Arteriovenous Malformations of the
Body and Extremities: Analysis of
Therapeutic Outcomes and Approaches
According to a Modified Angiographic
Classification. Journal of Endovascular
Therapy, 13(4), 527–538. doi:10.1583/05-
1769.1
6. Hatzidakis, A., Rossi, M., Mamoulakis, C.,
Kehagias, E., Orgera, G., Krokidis, M., &
Karantanas, A. (2014). Management of renal
arteriovenous malformations: A pictorial
review. Insights into Imaging, 5(4), 523–
530. doi:10.1007/s13244-014-0342-4
7. Eom, H.-J., Shin, J. H., Cho, Y. J., Nam, D.
H., Ko, G.-Y., & Yoon, H.-K.
(2015). Transarterial embolisation of renal
arteriovenous malformation: safety and
efficacy in 24 patients with follow-up.
Clinical Radiology, 70(11), 1177–
1184. doi:10.1016/j.crad.2015.06.079
8. Lee, S. Y., Do, Y. S., Kim, C. W., Park, K.
B., Kim, Y. H., & Cho, Y. J.
(2019). Efficacy and Safety of Transvenous
Embolization of Type II Renal Arteriovenous
Malformations with Coils. Journal of
Vascular and Interventional
Radiology. doi:10.1016/j.jvir.2018.09.019
 Môc lôc
T P CH Y HäC VIÖT NAM T P 519 - TH¸NG 10 - Sè CHUYÊN - 2022
H I NGH KHOA H C L N TH III, UNA, N M 2022
1. §ánh giá k t quả tán s i th n qua da b ng đư ng hầm nh đi u tr s i san hô tại 3
B nh vi n Quân Y 103
evaluating the results of mini- percutaneous nephrolithotomy treatment staghorn
calculi at the 103 Military Hospital
Nguyễn Nhật An, Lê Ánh Nguyệt, Cao Quyết Thắng, Trần Văn Hinh
2. §ánh giá bư c đầu k t quả ph u thu t n i soi qua phúc mạc c t toàn b ti n li t 11
tuy n đi u tr b nh lý ung thư ti n li t tuy n
initial assessment of the results of transperitoneal laparoscopic radical
prostatectomy in the treatment of prostate cancer
Hoàng Long, Đỗ Thị Thu Hiền, Chu Văn Lâm,
Trần Quốc Hòa, Lê Tuấn Anh, Đỗ Ích Định
3. m t s đ c đi m b nh nhân ung thư tuy n ti n li t ch n đoán lần đầu B nh vi n 19
Trung ương Quân đ i 108 t 2016 - 2020
some characteristics of first diagnosed prostate cancer in 108 military central
hospital from 2016 to 2020
Đỗ Ngọc Thể, Nguyễn Thanh Tuấn
4. nh n xét k t quả đi u tr ni u quản sau tĩnh mạch ch dư i: Nhân 3 trư ng h p 24
đư c ph u thu t tại B nh vi n Đại h c Y Thái Bình
the results of treatment of the posterior vena cava ureter: 3 cases at Thai Binh
Medical University Hospital
Nguyễn Đình Hùng, Vũ Sơn, Phan Văn Cương
Hoàng H u Tạo, Tô Hoàng Dũng, Phạm Tuấn Đạt
5. §ánh giá bư c đầu k t quả đi u tr ung thư tuy n ti n li t di căn kháng c t tinh 30
hoàn b ng Abiraterone acetate (zytiga)
abiraterone acetate in metastatic castration-resistant prostate cancer
Nguyễn Trọng Hòa, La Vân Trư ng
6. m t s y u t giải ph u đài th n dư i liên quan đ n k t quả đi u tr s i b th n – 39
đài dư i b ng ph u thu t tán s i th n qua da đư ng hầm nh tại B nh vi n Trung
ương Quân đ i 108
some anatological factors of lower pole related to the results of treatment for renal
pelvis - lower pole stones by mini percutaneous nephrolithotripsy at 108 Military
Central Hospital
Trần Thanh Tùng, Trần Đ c, Nguyễn Việt Hải, Đỗ Ngọc Thể
Kiều Đ c Vinh, Nguyễn Tuấn Đạt, Trần Đ c Dũng, Nghiêm Trung Hưng
7. căn nguyên vi khu n gây nhi m khu n ti t ni u tr trào ngư c bàng quang ni u 47
quản tại B nh vi n Nhi Trung ương
the bacterial etiology of urinary tract infection in children with vesicoureteral reflux
at the national children’s hospital
Nguyễn Thị Ngọc, Đàm Thị Thảo, Nguyễn Thu Hương
8. ph u thu t n i soi sau phúc mạc lấy s i san hô th n tại B nh vi n Đa khoa t nh 54
Thanh Hóa
retroperitoneal laparoscopic nephrolithotomy in treatment of renal staghorn stones
at Thanh Hoa General Hospital
Trương Thanh Tùng, Lê Quang Hai, Lê H u Quân
9. nghiên c u đ c đi m kháng kháng sinh c a các ch ng vi khu n gây nhi m khu n 62
đư ng ti t ni u thư ng g p trên ngư i cao tu i phân l p đư c tại B nh vi n H u
Ngh Đa khoa Ngh An
research on characteristics antibiotic resistance of common bacterial strains
causing urinary tract infections in elderly people isolated at Nghe An Friendship
General Hospital
Quế Anh Trâm, Trần Anh Đào
10. nghiên c u tình trạng nhi m khu n đư ng ti t ni u do escherichia coli và s ảnh 70
hư ng t i ch c năng th n ghép b nh nhân sau ghép th n
study on urinary tract infection caused by escherichia coli and its effect on kidney
transplant function in patients after kidney transplant
Hồ Trung Hiếu, Nguyễn Mạnh Dũng, Bùi Tiến S
11. § c đi m mô b nh h c th n ghép b nh nhân đư c ch n đoán thải ghép trên lâm 77
sàng: nghiên c u loạt ca ghép th n tại B nh vi n Vi t Đ c giai đoạn 2015-2022
histological features of renal transplant biopsies with clinical diagnosis of graft
rejection: a case series at Viet Duc Hospital period 2015 - 2022
Nông Bích Hồng, Nguyễn S Lánh, Hà Phan Hải An
Nguyễn Thuý Hương, Hoàng Thị Điểm
12. tăng acid uric máu ngư i b nh sau ghép th n 85
hyperuricemia in kidney transplant recipients
Hoàng Duy Thái, Hà Phan Hải An, Nguyễn Thế Cư ng
13. k thu t r a th n in-vitro cải ti n dùng cho trư ng h p trong ghép th n có bi n 92
ch ng mạch máu
kidney perfusion in- vitro model in kidney transplant: How i do it
Lê Nguyên Vũ, Hoàng Tuấn Anh
Nguyễn Việt Anh, Phùng Duy Hồng Sơn
14. nhân hai trư ng h p ghép th n thành công b nh nhân suy th n mạn l c máu chu 98
kỳ đ ng nhi m virus viêm gan B và c có HBV-DNA (+) và HCV-RNA (+)
two case of successful kidney transplantation in end stage renal disease on
hemodialysis patient with hepatitis B and C co-infection accompanied by HBV-DNA
and HCV-RNA positive
Nguyễn Đình Vũ, Trần Duy Phúc
Hoàng Quý Đ c, Đinh Thị Hoài Ngọc
15. khảo sát tình trạng r i loạn tình d c và m t s y u t liên quan b nh nhân n 105
m c b nh th n mạn giai đoạn cu i chưa đi u tr thay th
sexual dysfunction and some related factors in female patients with end-stage
kidney diseasenot on renal replacement therapy
Phạm Quang Đ c, Hà Phan Hải An, Nguyễn Thế Cư ng
16. khảo sát r i loạn giấc ng b nh nhân th n nhân tạo chu kỳ 111
sleep disturbances among patients receiving maintenance hemodialysis
Phan Thế Thành, Hà Phan Hải An, Nguyễn Thế Cư ng
17. nghiên c u đ c đi m m t s ch s h ng cầu và h ng cầu lư i máu ngoại vi b nh 117
nhân b nh th n mạn tại B nh vi n Trung ương Quân đ i 108
study on some peripheral red blood cell characteristics and reticulocyte indices in
patients with chronic kidney disease at 108 Military Central Hospital
Hồ Xuân Trư ng, Lý Tuấn Khải, Trần Hồng Xinh
18. tình trạng ng a b nh nhân l c th n nhân tạo chu kỳ 125
itching among patients receiving maintenance hemodialysis
Miêu Thị Vân, Hà Phan Hải An
19. § c đi m lâm sàng, c n lâm sàng và bư c đầu đánh giá k t quả đi u tr b nh 133
nhân viêm mạch anca có t n thương th n tại Trung tâm th n – Ti t ni u và L c
máu B nh vi n Bạch Mai
clinical and subclinical characteristics and initial assessment of treatment results in
anca vasculitis patients with kidney damage at the nephro -urology and dialysis
center, Bach Mai Hospital
Trần Quốc Việt, Lê Thị Phư ng
20. §ánh giá k t quả đi u tr d dạng đ ng tĩnh mạch th n phương pháp can thi p n i mạch 141
evaluation of the results of postpartum hemorrhage treatment by endovascular
intervention
Phan Hoàng Giang, Vũ Đ c Thành, Trần Văn Giang
Trương Hồng Đ c, Nguyễn Xuân Hiền, Vũ Đăng Lưu
 VIETNAM MEDICAL JOURNAL

Nguyễn Thị Xuyên

Nguyễn Thị Ngọc Dung

Nguyễn Văn Kính
Nguyễn Viết Nhung

Hoàng Bảo Châu (Chủ tịch Hội đồng)

Trần Quán Anh Đỗ Kim Sơn
Lê Đức Hinh Tôn Thị Kim Thanh
Nguyễn Văn Hiếu Trần Hữu Thăng
Phạm Gia Khánh Nguyễn Viết Tiến
Phạm Gia Khải Nguyễn Khánh Trạch
Phan Thị Phi Phi Lê Ngọc Trọng
Đặng Vạn Phước Đỗ Đức Vân
Trần Quy.

Trần Ngọc Ân Lê Thị Hợp Nguyễn Tiến Quyết

Đặng Đức Anh Tống Thị Song Hương Trương Hồng Sơn
Mai Hồng Bàng Nguyễn Gia Khánh Đinh Ngọc Sỹ
Ngô Quý Châu Lương Ngọc Khuê Công Quyết Thắng
Trần Văn Cường Phạm Đức Mục Nguyễn Văn Thường
Trần Hữu Dàng Hoàng Thị Bích Ngọc Trần Phan Chung Thủy
Trần Bình Giang Bùi Đức Phú Trần Văn Thuấn
Trần Thị Nhị Hà Nguyễn Minh Phương Nguyễn Quốc Trường
Trịnh Đình Hải Nguyễn Huy Quang Ong Thể Viên
Lê Trung Hải Đỗ Quyết Lê Gia Vinh
Nguyễn Trần Hiển

Tạ Thị Kim Oanh (Trưởng ban)

Nguyễn Tiến Dũng
Đặng Thị Mỹ Hạnh
 Những bài viết của các tác giả gửi đăng Tạp chí y học Việt Nam thuộc các chuyên khoa
có nội dung tốt, đem lại những kiến thức góp phần cho sự phát triển ngành Y học Việt Nam.

Tác giả gửi 01 bản thảo, in rõ ràng, Có đánh số trang, gửi bài vào mail:
tapChiyhocvietnam@gmail.com hoặc lưu bài trong USB.
a. Tên bài: Chữ in hoa
b. Tên (các) tác giả: Ghi rõ họ tên, nơi công tác, thông tin tên, địa chỉ, số điện thoại
và email của tác giả chịu trách nhiệm chính.
c. Nơi tiến hành công trình nghiên cứu, nơi Công trình nghiên cứu đã được trình bày, báo cáo.
d. Cấu trúc của bài cần ngắn gọn, cỡ chữ 12 - Times New Roman (trong khoảng 3500
từ đến 3.800 từ. Lề: Cách trên 2.5cm, dưới 2cm và cách phải, trái nôi bên 2cm. Hình minh
họa, bảng biểu ngắn gọn, rõ ràng).

1.Tóm tắt bài viết bằng tiếng Việt, Tiếng Anh (bắt buộc).
2. Đặt vấn đề: Giới thiệu ngắn gọn công trình nghiên cứu - nêu mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu
4. Kết quả nghiên cứu
5. Bàn luận
6. Kết luận
7. Kiến nghị (nếu có)
8.Tài liệu tham khảo: Đánh số thứ tự tài liệu tiếng Việt (vần ABC theo tên tác giả)
sau đó đến tài liệu tiếng Anh, tiếng Pháp (vần ABC theo họ). Mối tài liệu đề tên tác giả,
sau đến họ và chữ đệm, tên bài, tên tạp chí, năm xuất bản, số trang. Tên sách: tên tác
giả, tên Nhà xuất bản, năm xuất bản, số trang
9. Các bảng, hình vẽ cần rõ ràng, có đánh số thứ tự, có chú thích.
nhiệm trước Công luận và độc giả về quyền tác giả, nội
dung bài gửi đăng (các số liệu thu thập và phân tích dữ kiện).

- Ưu tiên đăng những bài Có nội dung tốt, đã được báo cáo ở các Hội nghị, sinh hoạt
khoa học lớn của các Hội Chuyên khoa.
- Bài không được duyệt đăng không trả lại bản thảo.
- Các bài gửi không hợp lệ không được xét đăng.

Ghi chú: - Bài gửi chưa được đăng ở Các Tạp chí khác.
- Bài viết bằng tiếng Anh, Ban biên tập sẽ đăng vào Vietnam Medical Journal
(VMJ) 2 số/năm.