You are on page 1of 7

‫&' ‪1 :‬‬ ‫

  
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫‪-/ 0 1 -'()*( ,-.3


  B"C ? " '.D.‬‬
‫‪?"+ @A+ : => E‬‬

‫‪08‬‬
‫ ﺍﻟﻤﻴﻜﺎﻧﻴﻚ ‬
‫   
 ء‬ ‫ا
  ‪ :‬ﺝ‪$‬ع "ك‬
‫ــ م و ﺕ'
ﺝــــــ‬

‫**********************************************************************************‬
‫‪www.sites.google.com/site/faresfergani‬‬
‫ر   ‪2013/03/22 :‬‬ ‫‪−1‬א د
 אون‪ :‬‬
‫أ‪  -‬ت ا
 ن  ا
 ى ا
 ‪:‬‬
‫ا‪)-‬ن اي ‪)* +
! ,
#‬ي '& آ‪ $‬ا
ء ا ‪ !"#‬و ا   ان ‪  ،‬ه ا
ء ‪ #121‬ده ‪./‬‬
‫ا‪ !  4/5‬ا‪ "78‬إ& ا‪ !  4/5‬ا‪. "3-‬‬
‫● ا
  ا
 ‪:‬‬
‫)ت ا==)'; ا>=<
; ‪ 4/‬ﺡ)ا ‪
/ 4.6‬ر ﺱ‪ ;4‬و ه ‪ F ./ ;)-/‬ا>=‪ E‬و آ‪ $‬ا ﺝ"ام ا ور ‪ ./‬ﺡ)‪+‬‬
‫و ه ‪:‬‬
‫‪ -‬ا‪)-‬اآ‪. I‬‬
‫‪ -‬ا=‪ 3‬ت ‪.‬‬
‫‪ -‬ا‪)8‬ر ا‪. ;
J KL‬‬
‫● ا
 ‪:‬‬
‫‪ "3# -‬ا>=‪)/ = E‬ﺱ‪ S/ T‬ر; ‪)41‬م أﺥ"ى ="ة و ‪3‬و ‪ 4‬أآ‪ "3‬و أ  ﺡ"ارة ‪ ./ 1"N I3<1 4/‬آ)آ‪I‬‬
‫ا رض ‪ ،‬إذ ‪N ;! <=1 +4' #3‬ره ‪)
/ 150‬ن آ
)‪ "/‬و ‪ N‬ا'=ت ه ا=< !; آ)ﺡة ا ‪)Y‬ال داﺥ‪ $‬ا==)';‬
‫ا>=<
; ‪ &' ،‬ا)ﺡة ا‪1  [/"* ، ;
-L‬ـ ‪. U.A‬‬
‫‪)* -‬ﺝ أ‪"N‬ب ‪ #1 F‬ا>=‪N #1 &' E‬ر ‪ 40‬أ ‪)
/‬ن آ
)‪. "/‬‬
‫‪' E=> -‬ة ﺥ‪ ]J 8‬آ" ‪: 4/‬‬
‫▪ ‪"TN 8‬ه ‪"/ 110‬ة ‪ "TN‬ا رض ‪. 3*"S‬‬
‫▪ ﺡ= ‪)
/ 3.1‬ن ‪"/‬ة ﺡ‪ F‬ا رض ‪.‬‬
‫▪ آ ‪ 33‬أ ‪"/‬ة آ; ا رض ‪.‬‬
‫‪)- -‬اآ‪ I‬ا ور ﺡ)ل ا>=‪ E‬ﺥ‪ ]J 8‬آ" !
= * ﺥ‪ ]J 8‬آ)آ‪ I‬ا رض ‪:‬‬
‫▪ ‪ 12760 "TN‬آ
)‪. "/‬‬
‫▪ آ` !‪ +‬ا=)ﺱ‪. 5.5 ;T‬‬
‫▪ ‪ #1‬ا=)ﺱ‪ .' a‬ا>=‪)
/ 150 E‬ن آ
)‪. "/‬‬
‫▪ ز‪ ./‬دور‪ +‬ﺡ)ل ا>=‪)* 365.25 E‬م ‪.‬‬
‫▪ ز‪ ./‬دور‪ +‬ﺡ)ل ‪ 24 +<L‬ﺱ '; ‪.‬‬

‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬
‫&' ‪2 :‬‬ ‫   
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫● ا
"ة ‪:‬‬
‫‪ 4<= =4 -‬إ& ‪ ./ ;')=/‬ا‪)4‬م ا=‪
/ 100 ./ ;)-‬ر ‪ F‬و ا=‪. 4"= ;)-‬‬
‫‪S* 4"/ "TN -‬ر ‪1‬ـ ‪)
/ 950‬ن ‪
/‬ر آ
)‪ "/‬و ﺱ=‪ ! -‬ا="آ[ *‪S‬ر ‪1‬ـ ‪)
/ 150‬ن ‪
/‬ر آ
)‪. "/‬‬
‫‪S* -‬ر ا‪#‬د ا‪d‬ﺝ=  ="ات ‪1‬ـ ‪"/ 521‬ة ‪.‬‬
‫‪ 4"/ =4 -‬إ& ‪ ./ ;')=/‬ا="ات '& ا‪#‬راء ‪S* ،‬ر ‪"TN‬ه ‪)1‬ا ‪
/ 66‬ر ا=
ر آ
)‪. "/‬‬
‫‪ -‬أ‪ #1‬ا="ات ا=> هة )ﺝ '& ‪ 90 #1‬أ ‪
/‬ر آ
)‪. 4"/ ./ "/‬‬
‫ب‪  -‬ت ا
 ن  ا
 ي ا
‪"/‬ي ‪:‬‬
‫‪ -‬إن ا ﺝ< م ا= آ"وﺱ‪) ;
1)-‬ا‪)- (;

#‬ن ‪' g1 > ./‬د ‪
41 ./  4/ "
h‬ت ‪[/‬ا*ة ! ا‪ ;Y <3‬و‪ ')4‬‬
‫‪/‬ود وا ‪ j/ <L &' >-‬ازد* د ا‪S‬رة ا=

[*; ﺝ[ة ا‪


S‬س)أي ‪ '"</‬ت ا‪ kJ N‬وا‪ L -‬ت(‪.‬‬
‫‪ -‬إن ا=<)* ت ا=‪
43 ;L‬ت ا‪5= ;1 S‬ﺡ‪" ;m‬اوح ‪ ./‬ا‪"
L‬وﺱ ت ‪N #31 ،‬ر ‪ ،10-7 m‬ﺙ‪ F‬ا[يء ‪#31‬‬
‫‪ 10-9 m‬ﺙ‪ F‬ارة ‪ ، 10-10 m #31‬و '‪)/ 4‬اﺹ; ا‪[4‬ول ! ‪ ;
41‬ا= دة ‪ $8 ،‬إ& )اة ارة ‪ ،‬ذات ‪، 10-14 m #1‬‬
‫ﺙ‪ F‬ا‪) ;*)4‬ا‪"3‬و)ن أو ا‪"
4‬ون( ذات ‪N #1‬ر ‪. 10-15 m‬‬
‫و '‪ 4‬ا‪[4‬ول ‪ $8 ، 10-15 m p‬إ& ‪)</‬ى ا‪)-‬ارآ ت ‪ ،‬وه ‪ )-/‬ت ا‪"3‬و) ت وا‪"
4‬و ت ﺡ
‪)* q‬ﺝ‬
‫‪-1‬‬ ‫‪2‬‬
‫( آ= *)ﺝ ‪"
4 1‬ون آ)ارآ ن ‪d‬‬ ‫‪"3 1‬و)ن آ)ارآ ن ‪ ;4 up) u‬آ‪ $‬واﺡ ‪ ( e‬وواﺡ ‪e +4 down) d‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫وواﺡ ‪ ، u‬و ا‪)-‬ارك ُ* َ= ِ‪ 4 .-‬دراﺱ; ا= دة ﺡ& ا=<)ى ‪.10-18 m‬‬

‫ﺝـ‪ -‬ا
‪5‬ﺱت ا
‪23‬ی‪: 0‬‬
‫● ا
ﺏ ا

‪78‬اد ‪:‬‬
‫* وﺹ ا
ء ا *)* ا‪)-‬ن ﺱ)اء آ ‪ &' p‬ا=<)ى ا‪ 
#‬أو '& ا=<)ى ا="ي *‪ IT‬ا‪$/ #‬‬
‫‪ j/‬أ'اد ﺹ‪"
7‬ة ﺝا أو آ‪"
3‬ة ﺝا ‪ ،‬ا *)ﺝ‪ I‬اﺱ‪ =#‬ل آ ‪ ;1‬ﺝ*ة ‪'v‬اد ‪"N a
<3 8N‬اء و آ ‪. 1‬‬
‫‪
=' I-* -‬ا‪#‬د ‪: $-> 1‬‬

‫‪X = a 10n‬‬
‫آ" ‪21‬ن ‪:‬‬
‫‪(10m)n = 10m.n‬‬ ‫‪10m . 10n = 10m+n‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪-n‬‬ ‫‪10 m‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪= 10‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪= 10m – n‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬

‫● ﺏ ‪ :‬ا
=‪3‬ت و ا<ﺝ‪2‬اء ‪:‬‬

‫‪/‬‬ ‫‪"-/‬و‬ ‫ )‬ ‫‪)-


1‬‬ ‫!=)‬ ‫ا ﺝ[اء‬
‫‪M‬‬ ‫‪µ‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪f‬‬ ‫ا"‪[/‬‬
‫‪10-3‬‬ ‫‪10-6‬‬ ‫‪10-9‬‬ ‫‪10-12‬‬ ‫‪10-15‬‬ ‫‪$/ #/‬‬

‫
"ا‬ ‫ﺝ
‪ S‬‬ ‫‪ 7
/‬‬ ‫آ
)‬ ‫ا=‪ L' K‬ت‬
‫‪T‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪k‬‬ ‫ا"‪[/‬‬
‫‪1012‬‬ ‫‪109‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪103‬‬ ‫‪$/ #/‬‬

‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬
‫&' ‪3 :‬‬ ‫   
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫أ? ‪:‬‬
‫‪3 mm = 3 10-3 m 1 kg = 103 g 1 km = 103 m‬‬

‫‪−2‬א  لא  دא ذ‪ :‬‬


‫أ‪$  -‬ة ﺕری‪ B C‬ل @ ن ا
‪$‬ب ا
م ‪:‬‬
‫رأ*‪"S! ! 4‬ات ا‪
=
-‬ء ﺡ)ل ا=‪ )-‬ت ا‪ = ;*"84#‬دة ‪ ،‬أن = دة ‪"! ;
41‬ا‪ ;
h‬إذ أن ا ‪ #1‬د ا ‪ $8L‬ا‪)4‬اة ‪./‬‬
‫إ‪"-‬و ت ذر آ‪"
3‬ة ﺝا ‪ S= 1‬ر; ‪ j/‬أ‪ #1‬د ا‪)4‬اة ‪ ،‬و ! ه ا)ﺡة ا‪ T' 1 4ST‬ء وﺹ وﺝ
[ ==)';‬
‫ا>=<
; ا ‪ =4‬إ
 و ا ‪ #1‬د ا ‪ $8L‬ا‪)-‬اآ‪ .' I‬ا>=‪ E‬و ‪ x#1‬ا=< ! ت ا‪ S= ;
-L‬ر; ‪ ،‬ها ‪w=<* /‬‬
‫‪ 1‬ﺱ‪ 4‬ج أن ‪)-‬ن ا‪"! ;
41 J *[
L‬ا‪ = / $`/ ;
h‬دة ‪"! ;
41‬ا‪ ! ;
h‬ا=<)ي ا="ي أي أن ه‪ 4‬ك > ‪;
41 .
1 +1‬‬
‫ا= دة و ‪ ;
41‬ا‪)-‬ن‬
‫‪ $7 S‬رﺹ ا‪ KL‬ء و دراﺱ; ﺡ"آ; ا ﺝ"ام ا<= و*; ‪ ،‬ا‪ ./ *#‬ا‪ =#‬ء ‪ 4/‬ا‪S‬م و ‪5/‬ﺡ‪ F m‬و ‪
N‬ﺱ ‪ F‬آ ‪p‬‬
‫آ`
"ة و = ز ‪/ ;N1‬ه>; إذ ‪)1 .-* F‬ز‪ F‬ا)ﺱ ‪ $J‬و ا= ‪ "1‬ا *=‪ =' 1 j‬ء ا‪ gL‬ا=‪ #‬ﺹ"ون ‪ .‬و ‪./‬‬
‫‪ F4
1‬آ" 
‪"1)-‬اه )‪ (Tycho Brahé‬اي ‪ &KN‬ﺡ
‪"* +‬ا‪ IN‬ا‪)4‬م و ا‪)-‬اآ‪ I‬و *<‪
N $‬ﺱ ‪ ! +‬ﺝاول ‪.‬‬
‫و ﺥ‪ +L‬آ
‪ "3‬اي اﺱ‪ T‬ع ‪ 1‬ﺱ‪57‬ل ‪ g‬ا‪
S‬ﺱ ت أن *‪ {
8‬ﺙ‪5‬ث ‪)N‬ا
‪ 8 .‬ﺡ"آ; ا‪)-‬اآ‪ I‬ﺡ)ل ا>=‪ ، E‬إ&‬
‫أن *
‪ $7<
 .)
 +‬ه ا‪)S‬ا
‪"L1 .‬ﺽ
; ‪"
h‬ت آ‪)/ $‬از*‪ *[
! .‬ء أرﺱ‪ )T‬و *<"ج ‪) N &'* ) N 4/‬ن‬
‫اب ا‪ #‬م ‪.‬‬
‫آ= أ‪ F=' +‬ها ا‪) S‬ن ‪ $-‬ا ﺝ< م ا= د*; ! ا‪)-‬ن ‪ ،‬و ‪ +J T' 1‬ا‪)S‬ا
‪ .‬ا`‪5‬ﺙ; ا=‪ ;! K‬إ& ‪) N‬ن اب ا‪ #‬م‬
‫‪) F‬ﺡ
 ا=
‪ g
 -‬ا‪ ;
-L‬و ا=
‪ g
 -‬ا‪5-‬ﺱ
‪"Y ./ ;
-‬ف 
)‪ .‬و ‪ 1‬أ'‪ &T‬ا‪ ;1"K‬ا‪ S‬ﺽ
; !‪ -‬ر أرﺱ‪ )T‬ﺡ)ل‬
‫ا"آ; و ‪.  33</‬‬
‫ب‪ @ E -‬ن ا
‪$‬ب ا
م ‪:‬‬
‫‪ ' ! -‬م ‪ ، 1687‬أ'‪ &T‬إﺱ ق 
)‪) N .‬ن اب ا‪ #‬م ! آ ‪ +1‬ا>
" '& ا>‪ $-‬ا  ‪:‬‬
‫" ﺝن آ‪3‬ن یذﺏن ﺏ‪ 5‬ة ﺕ'ﺱ‪  K‬ﺵ"ة ‪ H‬ﺝ‪7‬اء آ‪ /‬و  ‪" H‬ﺏ‪ H‬ا
‪ G‬ا
 ﺕ‪" /F3‬‬
‫ها ا‪) S‬ن ه) أول ‪) N‬ن *‪ 8‬أو& ا‪)S‬ى ا‪ &' ;
#
3T‬ا>‪ $-‬اي *‪ +
' ]4‬ا‪) S‬ن ا` ‪ .)
4 q‬أي أول‬
‫ﺹ
‪ .
#L ;7‬ا=‪ 3‬د
‪ .
1 .‬ﺝ<=
‪ ) .‬ﺝ=
‪ ./ (.

-
 -
/ .‬ﺝ"اء آ= ‪.‬‬
‫‪5 -‬ﺡƒ أن ا‪ ]4‬اي ﺹ ‪ =* .)
 +h‬ز ‪ +
/)=#1‬أي أن ! ا‪  ‚ ]4‬أي =

[ و ‚ >
] <=
‪ .‬إذ‬
‫*‪"3#‬ه= آ
‪ .

L‬و ‚ *د ‪ ;m‬ز‪ ;


4/‬و ‚ ‪ ;! </‬ا‪1‬ا‪ ;
J‬و ‚  ‪. ;
J‬‬
‫‪= .-=* -‬ﺝ; ‪)N‬ة اب ا‪ #‬م ‪ ،‬ا=‪ 3‬د; ‪ .
1‬ﺝ<=
‪ A .‬و ‪ B‬آ= '& ا"
‪ MA I‬و ‪ =8L MB‬‬
‫ا=< !; ‪ ;N5#1 ، d‬ر* ﺽ
; <=‪ *1 w‬ة ه ا‪)S‬ة ‪ ;‚1‬ا‪ .
-‬و ا=< !; ا‪ L‬ﺹ; ‪"/ .
1‬آ[ي ا<=
‪.‬‬
‫‪ 3# 1 &T#‬رة ا 
; ‪:‬‬

‫‪M A .M B‬‬
‫‪FA/B = FB/A = G‬‬
‫‪d2‬‬
‫ا‪: 1-‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪FB / A FA / B‬‬

‫‪d‬‬

‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬
‫&' ‪4 :‬‬ ‫   
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫ﺡ
‪ G q‬ﺙ ‪ p1‬ا‪ 4‬ﺱ‪ &'* I‬ﺙﺏ‪ O‬ا
ذﺏ ا
 و *‪S‬ر ! وﺡات ا‪ m4‬م او )‪ ! .)
4 1 (SI‬ا=" ‪j1"/‬‬
‫'& ا‪"h)
-‬ام ا="‪ ، j1‬و ‪ ! +=
N‬ﺝ=; ا)ﺡات او
; ‪. G = 6.67 . 10-11 N.m2/kg2 :‬‬

‫ﺝـ‪ -‬ﺕ"ﺏ آ‪7'G‬ی‪: R‬‬


‫‪ّN S‬م ‪d‬ﺱ ق 
)‪ ،.‬ﺱ‪ ;/ ;*"m ،1687 ;4‬ﺡ)ل اب ا‪ )-‬وا ‪' &' =#‬ة ‪5/‬ﺡ‪ m‬ت‪)! .‬ﺹّ‪ $‬إ&‬
‫‪m .m‬‬
‫ا‪ f = G 1 2 2 ;N5#‬ﺡ
‪ m1 q‬و ‪ m2‬آ ا<=
‪ .‬ا‪ .
38‬ا*‪ ! .‬ﺡ ; ا‪2‬ﺙ
" ا=‪ 3‬دل‪ ،‬و ‪ d‬ا=< !; ا‬
‫‪d‬‬
‫‪ =4
1 $8L‬و ‪ G‬ﺙ ‪ p1‬اب ا‪ .)-‬ر‪ Fh‬أ‪ +‬ﺡ ول ‪ .)
 jT<* F ،;#4S/ ;L81 +*"m F*S‬ا‪"3‬ه ن '& أن‬
‫ا‪) S‬ن اب ‪ j1 Y +‬آ) أي *] آ‪ $‬ا ﺝ< م ‪ =/‬آ ‪.p‬‬
‫و‪"N #1‬ن‪ N ،‬م ه‪"4‬ي آ !‪ J *[
! ،(1731-1810),*4‬وآ
=
‪ ، T*"1 J‬وﺥ‪5‬ل ﺱ‪ 1797).
4‬و ‪;<<1 (1798‬‬
‫‪ ./‬ا‪
S‬ﺱ ت ‪ ./‬أﺝ‪2 $‬آ
 ا‪) S‬ن ا ذ‪ 1‬وآ ن ا"آ
‪ I‬ا"*‪ ! :
3< T
<1 3‬ﺹ‪4‬وق ﺥ>‪I4) 3‬‬
‫ا
رات ا)ا‪)1 kّ' ،(;
J‬اﺱ‪ ;T‬ﺥ
‪ ./ 3
KN a‬ا>‪)Y ،+L84/ ./ I‬ل ا‪ 1.80m I
KS‬ووﺽ‪*  4' j‬‬
‫ا‪ I
KS‬آ"*
‪ ./ .‬ا"ﺹ ص ‪ "TN 8‬ا)اﺡة ‪ ،5cm‬و*=‪ .
"- .-‬رﺹ ﺹ

‪ .‬أﺥ"
‪ .‬آ; ا)اﺡة ‪160 kg‬‬
‫‪،‬وا=‪ ،.
S#‬أن ورا ﺡ)ل ا‪..
*"-‬‬
‫ف ا"‪ ;1‬إ& ‪
N‬س ﺱ‪ ;#‬ودور ا‚ه[ازات ا‪ .' ; 4‬ا‪)S‬ة ا ذ‪ ;1‬ﺙ‪ F‬اﺱ‪ 4‬ج ة ‪)N‬ة اب‪ .‬و‪  #1‬رب‬
‫دا‪ p‬أ "‪ ،‬اﺱ‪ T‬ع آ !‪ ,*4‬أن *‪ ;
3*"S ;L81 G ;=
N E
S‬آ= ‪ N‬س آ; ا رض وآ` ! ا وﺝه ‪5.48‬‬
‫)ا‪ ;=
S‬ا 
; ه ‪.(5.52‬‬

‫‪−3‬א  لא  دא ذ‪ :‬‬


‫أ‪ -‬ﺕ‪$‬آ"ة ‪ S‬ا
‪"/‬ب ‪:‬‬
‫‪)S -‬م ‪ ./ I
KN ;*  g1‬ا‪53‬ﺱ
‪ ./ ;#TS1 g‬ا‪)8‬ف ‪ ،‬ﺙ‪"†S F‬ب ‪ +†!"Y‬ا=†)ك إ†& ‪ 8†N‬ﺹ ت ورق ‪5 ،‬ﺡ†ƒ‬
‫أن ه ا‪ 8†S‬ﺹ ت ‪†4‬ب !†)را †) ا‪)†S ، I
K†S‬ل '†‪ .‬ا ﺝ†< م ) ‪51 I
K†N‬ﺱ†
‪ 8†N ، -‬ﺹ ت ا†)رق ( أ† ‬
‫ﺕ‪"/‬ﺏ‪. O‬‬
‫ا
‪: 2-T‬‬

‫‪ 
# -‬ا"‪ 1 .- ;1‬ﺱ‪ =#‬ل ‪5 ، #/ I
KN‬ﺡƒ أن ‪ 8N‬ﺹ ت ا)رق ‚ ‪4‬ب †) ا‪ I
K†S‬ا=‪ †#‬إذا آ †‪p‬‬
‫* ا="ب ا =<‪ g‬ا‪ ' I
KS‬ر*†; ‪†4 †=4
1 ،‬ب إذا آ †‪ †* p‬ا=†"ب ‪ ' "†
h‬ر*†; ‪ ،‬آ را‪ †LN +†J‬زا ‪51‬ﺱ†

-‬‬
‫‪. 5`/‬‬
‫ا
‪ "3‬ا
م ‪:‬‬
‫'‪ 4‬د‪ g‬ا‪ I
KS‬ا‪53‬ﺱ
‪ ! -‬ا"‪ ;1‬ا و& ‪ 4 2>4 ،‬ت آ"‪ ! ;
J 1‬ا=‪ ;ST4‬ا=)آ; ‪ ،‬و ‪)=/ &S3‬ﺽ‪! ;#‬‬
‫ه ا=‪ ، ;ST4‬أ‪ 4' /‬د‪ g‬ا‪ I
KS‬ا=‪ ! #‬ا"‪ ;†1‬ا` 
†; ‪ 2>†4 ،‬آ†‪ 4† g‬ت آ"‪ †! ;†
J 1‬ا=‪ ;†ST4‬ا=)آ†;‬
‫‪ "
h‬أ )زع '‪ "3‬ﺱ†‪ wT‬ا‪ I
K†S‬و آ†‪ "†3' g‬ﺝ†<‪ F‬ا=†"ب ‪ ،‬إذا آ †‪ †* p‬ا† =†‪ $‬ا‪ ' I
K†S‬ر*†; و ه†)‬
‫ا>ء اي أدى إ& 'م ‡)ر ‪ 4‬ت آ"‪ 4' ;
J 1‬د‪ g‬ا‪ ' 
1 I
KS‬ر*; ‪.‬‬

‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬
‫&' ‪5 :‬‬ ‫   
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫ا
‪ "3‬ا‪"
V‬و ‪:‬‬
‫††‪ F††# .‬أن ا=†† دة ‪)††-‬ن ‪ .††/‬ذرات ‪ #/‬د††; آ"‪)††-* ، ††
J 1‬ن !
†† '††د ا††>‪ 4‬ت ا††< ‪ <††/ ;3‬وي ‪††#‬د ا††>‪ 4‬ت‬
‫ا=)ﺝ‪ ، ;3‬و ‪* /‬ث ‪ g 1‬ه) أن أﺡ ا<=
‪ .‬ا=)آ
‪ SL* .‬إ‪"-‬و ت ‪ ،‬ا>ء ا†ي *†ˆدي إ†& ‡†)ر †‪ 4‬ت‬
‫‪)/‬ﺝ‪#1 +
' ;3‬د ا‪"-d‬و ت ا=‪)SL‬دة ‪ ،‬أ‪ /‬ا<‪ F‬اﺥ" ‪ I<-* ،‬ه ا‪"-d‬و ت !‪ 4† +
' "m‬ت ﺱ† ‪†#1 ;3‬د‬
‫ه ا‪"-d‬و ت ها ‪ /‬أدى إ&  ذب ا<=
‪ .‬ا=آ)ر*‪. .‬‬

‫ا
‪: 3-T‬‬
‫ب‪ @ -‬ة آ
م ‪:‬‬
‫‪-‬‬
‫‪FA/B‬‬ ‫‪FB/ A‬‬
‫‪+‬‬ ‫‡ ه" ا=‪ ;
<
Y 47‬و ا‪ ;
J 1"-‬آ ‪"#/ p‬و!; '‪ 4‬ا‪ 4/ ;
 <d‬ا‪S‬م‬
‫إذ آ ‪ p‬ا‪)3‬ﺹ; ) ‪"Y ./ ;L>-/‬ف ا‪) ;=#</ ( .

4
8‬ﺝ‪&' +‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬
‫ﺱ‪ wT‬ا رض ﺥ ﺹ; ! ا‪ 3‬ر ‪ ،‬آ= اآ> ا
) 
)ن ﺥ ﺹ
; ﺝب‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا ﺝ< م ا‪"Y ./ ;L
L‬ف ‪ x#1‬ا ﺝ< م ا=)آ; و ‪ "<L F .-‬ه
‪.‬‬
‫‪FA/B‬‬ ‫‪FB/ A‬‬ ‫ا‪ m‬ه"
‪"/ ;L81 .‬ﺽ
; إ& أن ﺝ ء ا‪ F #‬ا‪ <"L‬آ))م‬
‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫)‪ ( Coulomb‬و ‪N‬م !"ﺽ
‪ &' +‬أن ا ذب أو ا‪ "! 4‬اي *‪.
1 F‬‬
‫ ‪ .
4‬آ"‪)-* .

TS .

J 1‬ن ‪)S1‬ى ﺹ
‪ +3> 7‬ﺹ
‪)N ;7‬ة اب‬
‫ا‪ #‬م و ‪ kS‬ذ‪
3*" g‬ﺥ‪5‬ل ا=ة ‪ 1785 .
1 /‬و ‪ 1791‬و ﺹ غ‬
‫‪FA/B +‬‬ ‫‪+ FB/ A‬‬
‫ذ‪) N ! g‬ن *=‪ $‬اﺱ=‪ +‬و ه) ‪) N‬ن آ))م ‪ ،‬ها ‪: +8‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪A‬‬ ‫" ﺵ‪7‬ة @ ة ا
‪X‬ﺙ" ا
 دل ﺏ‪ S‬ﺵ‪ qA S'W‬و ‪ qB‬ﺕ‪d G /F3‬‬
‫ﺕ'ﺱ‪  K‬ﺵ"ة ‪ H‬ﺝ‪7‬اء ا
‪ S'W‬و  ‪" H‬ﺏ‪ H‬ا
‪ G‬ا
‬
‫ﺕ‪" /F3‬‬
‫و ‪ .' "3#‬ها ا‪) S‬ن ‪ ;N5# 1‬ا 
; ‪:‬‬

‫‪qA .qB‬‬
‫‪FB/A = FA/B = K .‬‬
‫‪d2‬‬

‫ﺡ
‪ K q‬ﺙ ‪ p1‬ا‪ 4‬ﺱ‪ &'* ، I‬ﺙﺏ‪ O‬آ
م و *‪S‬ر ! وﺡات ا‪ m4‬م او )‪ ! .)
4 1 (SI‬ا=" ‪&' j1"/‬‬
‫ا‪))-‬م ا="‪ ، j1‬و‪ </ +=
N‬و*; ! ا=; او
; ـ ‪. K = 9 . 109 N.m2/C2 :‬‬
‫ﺝـ‪ -‬ا
‪ 5‬ى ا
‪"/‬و‪: Y'Z‬‬
‫ز* دة '& ا‪2‬ﺙ
" ا=‪ 3‬دل ‪ .
1‬ا>‪ 4‬ت ه‪ 4‬ك ‪2‬ﺙ
" *‪ ./ "m‬ﺝ"اء ﺡ"آ; ه ا>‪ 4‬ت )ا
ر ا‪ (J 1"-‬و ه)‬
‫ا ﺙ" ا=‪
 <
Y 47‬ر و اآ> ها ا ﺙ" ‪"Y ./‬ف ا‪ F #‬ا‪"4‬و* أورﺱ )‪ (Oersted‬ﺱ=‪ *d 1 w‬د ا‪d‬ر‪ 3‬ط‬
‫‪ .
1‬ا‪ m‬ه"
‪ .‬و ‪)1‬ﺡ
 ا‪ 1"-‬ء و ا=‪ ، ;
<
Y 47‬ا ‪ .' F-‬ا‪2‬ﺙ
" ا‪"-‬و‪ ./ ‚1 <
Y 47/‬آ‪ &' =4/ $‬ﺡة‬
‫و ‪ /‬ه) ! ا‪ ;S
S‬إ& وﺝ
‪ EL4 .‬ا‪. ;#TS‬‬

‫‪−4‬אلא  دلאو‪ :‬‬


‫أ‪$  -‬ة ﺕری‪: C‬‬
‫‪ #1‬اآ> ف ا‪"3‬و)ن وا‪"-d‬ون‪ = "
<L #* F ،‬ﺱ‪ g‬ا‪)4‬اة ‪ .
#L 1 4-=/‬ا=‪ 3‬د
‪ .‬ا ﺱ ﺱ
‪ ) aS! .‬ا ذ‪، 1‬‬
‫وا‪"-‬و‪ ، ( <
Y 47/‬ﺡ
‪ q‬أن ا‪ $#L‬ا ول )ا ذ‪ (1‬ﺽ‪ ، 
#‬وأ‪ /‬ا‪ $#L‬ا`  )ا‪"-‬و‪ N "
h )! (<
Y 47/‬در‬
‫'& ‪ = k
S‬ﺱ‪ g‬ا<
= ت ا=‪ #‬د; آ ‪"4‬و ت ‪ ./ ،‬ﺝ; أﺥ"ى !‹ن اا!‪ j‬ا‪ .
1 J 1"-‬ا‪"4‬و ت *ˆدي ﺡ= ‬
‫إ& ‪ "L‬ا‪)4‬اة !‬

‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬
‫&' ‪6 :‬‬ ‫   
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫! ' م ‪ 1935‬م ‪ ،‬ا‪"N‬ح ه


*‪)* -‬آ وا )‪ ;*"m (Hideki YUKAWA‬أو& ‪)S‬ة ا‪)4‬و*; ‪ 
! 8* :‬ا !‪ #‬ل‬
‫ا=‪ 3‬د; ‪ .
1‬ا‪"3‬و) ت وا‪"4‬و ت ‪ =
<1 ;K* S= 1‬ت ﺝ*ة ) ‪[
/‬ون ا=<= ة ا‪
3‬دق( ‪ ،‬إ‚ أ‪ +‬وﺥ‪$- !5‬‬
‫ا)‪ #N‬ت ‪ F‬اآ> ف ﺝ<
= ت أﺥ"ى '*ة ‚ﺡ‪ ) S‬ا‪ ' # d‬ت ا‪ ، ( ;
)-‬و ها ﺝ‪)* ;*"m p#‬آ وا ‪"
h "
8‬‬
‫آ !
; ‪.‬‬
‫! ﺡود ‪ 1960‬م ‪ .
3 ،‬أن ‪)8‬ر ‪ ;
41‬ا= دة ا="‪ [-‬أﺱ ﺱ '& ا<
= ت ا‪ ;*"84#‬ا`‪5‬ث )‪"1‬و)ن‪ ،‬إ‪"-‬ون‪،‬‬
‫
)"ون( ‪ "
<L1 w=<* ‚ ،‬وﺝ)د ا<
= ت ا‪*#‬ة ا=‪ ;L>-‬ﺥ‪5‬ل ا<‪)4‬ات ا ﺥ
"ة ‪.‬‬
‫! ' م ‪ 1964‬م ‪ ،‬ا‪"N‬ح آ‪)/ ./ $‬ري ﺝ
‪ / $‬ن )‪َ (Murray GELL-MANN‬و ﺝ)رج زو*‪George ) k‬‬
‫‪ ;*"m ، (ZWEIG‬ا‪)-‬ارك )‪"3#* ، (Quarks‬ان !
 أن ا‪"3‬و) ت وا‪"4‬و ت وا‪ ./ *#‬ا<
= ت ا=‪;L>-‬‬
‫‪ /‬ه إ‚ أﺝ< م ‪S#/‬ة ‪ ./ ;)-/‬ﺝ<
= ت ﺹ‪"
7‬ة '& ا‪)-‬ارآ ت‪.‬‬
‫‪1‬أ ا‪)
J *[
L‬ن ! ‪ $3S‬ها ا‪)=4‬ذج
Π!>
Œ ‪' ./ Fh" 1‬م ‪ >/‬هة أو '[ل ه ا<
= ت ا*ة ‪ ./‬أي آ ن ‪،‬‬
‫وه‪-‬ا ! ﺡود ‪ 1970‬م ‡"ت )ﺝ)د ‪ ;*"m‬ﺝ*ة أدﺥ‪ p‬ﺝ<
= ت ﺝ*ة <=& ا‪)

7‬ن )‪"
<L (Gluons‬‬
‫ا‪ $#L‬ا=‪ 3‬دل ا‪)S‬ي‪.‬‬
‫إن ‪ ;*"m‬ا‪)-‬ارك و‪ ;*"m‬ا‪)

7‬ن أد‪)=4 1 &=<* / ! /‬ذج ا‪


S‬ﺱ )‪ ، (Modèle Standard‬ا=‪! =#‬‬
‫' م ‪ 1995‬م ‪.‬‬
‫‚‬
‫ن ا‪ $#L‬ا=‪ 3‬دل ا‪)S‬ي ه) أآ‪ "3‬ا !‪ #‬ل ا=‪ 3‬د; ة ‪ :‬ه) ‪)8/‬ر داﺥ‪ $‬ا‪)4‬اة ‪"-d ! ،‬و ت ‪2/ "
h‬ﺙ"ة ‪ . +1‬إ ّ‬ ‫إّ‬
‫أّ‪ ./) w=<* +‬ﺝ; أﺥ"ى( ‪ T1‹1‬ل !‪ $#‬اا!‪ j‬ا‪ .
1 J 1"-‬ا‪"3‬و) ت داﺥ‪ $‬ا‪)4‬اة ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ا
‪ 5‬ى ا
  ا<رﺏ  ‪:‬‬
‫‪ -‬ا‪)S‬ى ! ا‪)-‬ن ‪ p=<N‬إ& أر‪)N j1‬ى ‪)1‬اﺱ‪ ;T‬ا‪ <d‬ن ه ‪:‬‬
‫● ا
‪ 5‬ة ا
' وی ا
‪ 5‬ی ‪:‬‬
‫وه ‪)S‬م ‪ a1"1‬ا[*Œ ت ا و
; = دة داﺥ‪ $‬ا‪)4‬اة ‪ 1"1‬ط ‪ ./‬ا‪"3‬و) ت وا‪"4‬و ت وا=‪ )-‬ت ا و
;  ا=<= ة‬
‫ا‪)-‬ارآ ت ‪)21‬ا' ا=‪ ;L‬وأﺽاده ‪ ،‬وه أ  ا‪)S‬ى ا‪ ;
#
3T‬ا=‪"#‬و!; ‪ ! 4‬ا‪)-‬ن ا *‪ 
' kT‬ا‪)S‬ى‬
‫ا>*ة وا =
[ ‪ aS! >1‬داﺥ‪) $‬اة ارة و‪ K 4-‬ءل '‪ "3‬ا=< ! ت ا آ‪. "3‬‬
‫● ا
‪ 5‬ة ا
' وی ا
= ‪: 3‬‬
‫وه ‪)N‬ة ﺽ‪ ;L
#‬وذات ‪/‬ى ﺽ‪#* ‚ ;* 7 
#‬ى ﺡود ارة و< وي ‪ ./ 13-10‬ة ا‪)S‬ة ا‪)4‬و*; ا>*ة‬
‫و‪)S‬م ‪ g-L ;
=' F
m41‬و‪ x#1 $‬ا<
= ت ا و
; = دة داﺥ‪ $‬ارة آ= ه) ا ل ! ‪ $‬ا‪ 4#‬ﺹ" ا=>‪، ;#‬‬
‫ا ! ا‪)S‬ى ه ا ‪
=' ! F-‬ت !‪ 4‬ء ا‪ 4#‬ﺹ" وه ا=<Œ); '‪ .‬ا‪ >4‬ط ا‪. ' # d‬‬
‫● ا
‪ 5‬ة ا
‪"/‬و‪: Y'Z‬‬
‫وه "‪ a1‬ارات ‪ x#31 K#1‬داﺥ‪ $‬ﺝ[*Œ ت ا= دة ‪)= T#* =/‬اد '& اﺥ‪ !5‬ﺹ‪  L‬ا‪ ;
#
3T‬وا‪، ;
J
=
-‬‬
‫و)‚ ه ا‪)S‬ة ‪ -‬ن ا‪)-‬ن ‪1 2ًŒ
/‬رات ا‪ 4#‬ﺹ" !‪ aS‬و= وﺝت ا[*Œ ت وا="آ‪ 3‬ت و‪ .-=* ‚ g1‬وﺝ)د ﺡ
ة‬
‫إ‪ N5Y‬وه ا‪)S‬ة ه ا ˆدي Ž ‪ #‬ع ا‪"-‬و‪ ))! $- &' <
Y 47/‬ت وه) ‪ &=<* /‬ا‪ F-‬ا‪ J)K‬و‪kT4‬‬
‫ا‪ ))L‬ت ‪ ;'"<1‬ا‪)K‬ء وˆﺙ" ! أي ﺝ<
‪ ;4 $=* F‬آ"‪ ;
J 1‬و‪ ./‬ﺙ‪ˆ ! F‬ﺙ" ! ﺝ=
‪ j‬ا‪5' L‬ت ا‪;
J
=
-‬‬
‫وا ذ‪ ;
1‬ا‪"-‬و‪ .
1 ;
<
Y 47/‬ا‪"-d‬و ت ا=>); ﺱ‪ ً 3‬و‪ .
1‬ا‪"3‬و‪ 4‬ت ا=>); إ* ‪ ً
1‬داﺥ‪ $‬ا‪)4‬اة ‪$#‬‬
‫ا‪"-d‬و ت ور ﺡ)ل )اة ارة = ‪ ً/‬آ= ‪ $#‬ا ذ‪ ;
1‬ا رض ور ﺡ)ل ا>=‪ E‬و<‪ 3‬إ& ا‪)S‬ة ا‪)4‬و*;‬
‫ا>*ة <‪ ;3‬واﺡ إ& ‪ ;J /‬وﺱ‪ ;#3‬وﺙ‪5‬ﺙ)ن ‪. 137/1‬‬
‫د‪ @ -‬ة ا
‪$‬ب ا
م ‪:‬‬
‫وه '& ا=‪)m4‬ر ا‪ I*"S‬ﺽ‪ ;L
#‬ﺝا ﺡ
‪ < q‬وي ‪ ./ 39-10‬ا‪)S‬ة ا‪)4‬و*; ا>*ة ‪ ،‬أ‪ &' /‬ا=ى ا‪! $*)T‬‬
‫ا‪)S‬ة ا‪ ! &=m#‬ا‪)-‬ن ﺡ
‪ j4= q‬ا ﺝ"ام ا<= و*; ‪ ./‬ا‚ﺹ‪T‬ام ‪ K#31‬ا‪ x#3‬و‪ </ ! "
< #‬رات‬
‫‪ ;=m4/‬وآ= زادت آ; ا"م ا<= وي أو ‪ ./ +! </ p1"N‬ﺝ"م ﺥ" زادت ا ذ‪ ;
1‬وا‪ E-#‬ﺹ
‪ w‬و ‬
‫‚ أ ‪ ! </ &' $#L‬ت ‪
#1‬ة وﺙ 
ً أ ‪ &' $=#‬اوام و*‪ wK‬ذ‪g‬‬
‫ﺥ ﺹ

‪5/ .-=* .‬ﺡ‪ =S*"Y .' m‬أو ً‬
‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬
‫&' ‪7 :‬‬ ‫   
 ء ‪2013/03/22 :   !"# -    -‬‬

‫ﺝ
! ا ﺝ"ام ا ور ﺡ)ل ‪ K#1‬آ ‪)-‬اآ‪ I‬وا>=‪ E‬أو ا‪)-‬اآ‪ I‬وا ‪ =N‬ر ا ‪ #3‬و*‪ q3‬ا‪ =#‬ء ان‬
‫'‪ .‬ا=)ﺝ ت ا ذ‪ ;
1‬ا=‪">4‬ة ! ا‪)-‬ن وا <
" ‪ ;'"<1‬ا‪)K‬ء و*‪"L‬ض وﺝ)د ه ا‪)S‬ة '& ‪ $-‬ﺝ<
= ت‬
‫ﺥ ﺹ; داﺥ‪ $‬ارة ‪ #1 >- F‬و<=& ا‪"7‬ا!
)ن ‪ Graviton‬وه ﺝ<
= ت ‪1‬ون آ; ذا
; و‪)S !   1‬ة ا‬
‫*=‪ $‬ه ‪
#1‬ة ا=ى ‪..‬‬
‫ا‪"N‬ح ا‪ F #‬ا=<‪ 3' F‬ا<‪5‬م ! ا‪ ;
-‬ا‪"3/d‬ا‪)Y‬ر*; ‪41‬ن وﺱ
‪ .L‬وا*‪"34‬غ ‪ ! Steven Weinberg‬ه ر! رد‬
‫‪ *"m‬ت )ﺡ
 ا‪)S‬ة ا‪)4‬و*; ا‪ j/ ;L
#K‬ا‪)S‬ة ا‪"-‬و‪ / = ;
<
Y 47/‬آ= وﺡ ‪ /‬آ<)*‪ .
1 $‬ا‪ 1"-‬ء وا=‪E
Y 47‬‬
‫‪ =/‬ﺝ‪58* =#‬ن '& ﺝ ‪[J‬ة )‪ j/ $1‬ون ‪ ./ Sheldon Glashow ) 5h‬ه ر! رد آ‪"N‚ g‬اﺡ‪+‬‬
‫‪ *"m‬ت ‪ =/‬ﺙ; ‪)/‬ﺡة ‪.‬‬
‫و‪ N‬أدى ا‪ 4‬ح ! )ﺡ
 ا‪)S‬ة ا‪)4‬و*; ا‪ ;L
#K‬وا‪)S‬ة ا‪"-‬و‪ ;
<
Y 47/‬إ& 'د ‪ ./‬ا= و‚ت )ﺡ
ه= ‪ j/‬ا‪)S‬ة‬
‫ا‪)4‬و*; ا>*ة !
= *<=& ا‪ ;*"m4‬ا‪"3-‬ى ا=)ﺡة) ) ‪. ( Grand unified theory (G U T‬‬

‫** ا ﺱ ذ ‪ !  N"! :‬رس **‬


‫ﺙ )*; ‪))/‬د ‪ N‬ﺱ‪ S1 p*  F‬ﺱ‪F‬‬
‫ا"وب ‪;4
T4<N -‬‬
‫‪Fares_Fergani@yahoo.Fr‬‬
‫‪Tel : 0771998109‬‬
‫"ﺝ) إ‪ k*"Y .' 4h51‬ا‪ *"3‬ا‪"-d‬و ‪21‬ي ﺥ‪ ! $‬اروس أو ا= ر*‪ .‬و ﺡ) ‪.‬‬
‫و ‪"-‬ا ‪ S3</‬‬
‫=
‪ ./ ;< $‬ه ا)ﺙ
‪ ;S‬و =[* ‪ .‬أدﺥ‪ jN)/ $‬ا ﺱ ذ ذو ا‪)4#‬ان ا  ‪:‬‬

‫‪www.sites.google.com/site/faresfergani‬‬

‫>= ‪?"+ @A+ :‬‬ ‫‪. (5--67# ,-. 894 :;5 : '234 – -/ 0 1 – '()*(+ ,-.‬‬

You might also like