Wydział Imię i nazwisko Rok Grupa Zespół

1.
2.
PRACOWNIA Temat: Nr ćwiczenia
FIZYCZNA
WFiIS AGH
Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA

1. CEL ĆWICZENIA

Celem ćwiczenia jest wyznaczenie modułu Younga dla różnych materiałów na

podstawie pomiaru prędkości rozchodzenia się fali dźwiękowej w pręcie.

2. UKŁAD POMIARÓW

1. Komputer stacjonarny Dell z systemem Windows XP i mikrofonem.

2. Oprogramowanie Zelscope.
3. Zestaw czterech prętów, o różnych kształtach (stalowe, miedziane, aluminiowe).
4. Młotek.
5. Miarka w rolce o podziałce 1mm.
6. Suwmiarka.
7. Waga Detecto firmy CompArt o dokładności 1g

3. WYKONANIE ĆWICZENIA
3.1. W celu wyznaczenia gęstości poszczególnych materiałów zważono i zmierzono
poszczególne pręty.
3.2 Zapoznano się z obsługą programu Zelscope. W Menu Settings wybrano częstotliwość
próbkowania 192000.
3.3 Mikrofon ustawiono przy wybranym pręcie.
3.4 Młotkiem uderzono w koniec pręta podwieszonego na dwóch niciach.
Zaobserwowano powstały obraz na oscyloskopie w programie Zelscope.
3.5 Zarejestrowano obraz z widocznymi harmonicznymi – w tym celu użyto opcji Save
data as text.
3.6 Wyniki odczytano i zapisano w tabelach poniżej.
4. WYNIKI POMIARÓW
Pręt nr.1
Materiał : stal
Waga : (1138 ±1) g
Długość l : (180 ±0,1) cm
Średnica d : (10 ± 0,01) mm
Objętość V : 141,37 cm3
g kg
Gęstość ρ : 8,05 3 = 8050
cm m3
Tabela 1.

Nr harmonicznej Częstotliwość f Długość fali [m] m

Prędkość fali v [ ]
s
[Hz] λ=2 l 2lf
v=
n
1 1429,69 3,6 5146,88
2 2882,81 3,6 5189,06
3 4312,5 3,6 5175
4 5765,63 3,6 5189,06
wartość częstotliwości podstawowej wynosi f = 1429,69 Hz
Pręt nr.2
Materiał : aluminium
Waga : (119 ±1) g
Długość l : (68 ±0,1) cm
Pole kwadratu a2 : (64 ± 0,01) mm ; a = 8 mm
Objętość V : 43,52 cm3
g kg
Gęstość ρ : 2,7 3 = 2700
cm m3
Tabela 2.

Nr harmonicznej m
Częstotliwość f Długość fali [m] Prędkość fali v [
s
[Hz] λ=2 l ]
2lf
v=
n
1 3656,25 1,36 4972,5
2 5929,69 1,36 4032,19
3 7312,5 1,36 3315
wartość częstotliwości podstawowej wynosi f = 3656,25 Hz

Pręt nr.3
Materiał : stal
Waga : (647 ±1) g
Długość l : (100 ±0,1) cm
Średnica d : (10 ± 0,01) mm
Objętość V : 78,54 cm3
g kg
Gęstość ρ : 8,24 3 = 8240 3
cm m
Tabela 3.

Nr Częstotliwość f Długość fali [m] m

Prędkość fali v [ ]
harmonicznej s
[Hz] λ=2 l 2lf
v=
n
1 2601,56 2 5203,13
2 5179,69 2 5179,69

wartość częstotliwości podstawowej wynosi f = 2601,56 Hz

Pręt nr.4
Materiał : miedź
Waga : (66 ±1) g
Długość l : (39 ±0,1) cm
Średnica d : (5 ± 0,01) mm
Objętość V : 7,66 cm3
g kg
Gęstość ρ : 8,62 3 = 8620 3
cm m
Tabela 4.

Nr Częstotliwość f Długość fali [m] m

Prędkość fali v [ ]
harmonicznej s
[Hz] λ=2 l 2lf
v=
n
1 4453,13 0,78 3473,44
2 4476,56 0,78 1745,86
3 5437,5 0,78 1413,75
4 6492,19 0,78 1265,98
wartość częstotliwości podstawowej wynosi f = 4453,13 Hz

5. OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARU

5.1. Obliczenie średniej prędkości dźwięku w danym materiale oraz oszacowanie
niepewność wyznaczenia prędkości dźwięku.

v 1 + v2 + ⋯+ v n
v śr =
n

√
2 2
( v 1−v śr ) + …+ ( v n−v śr )
u (v )=
n ( n−1 )

m m m m
v1 śr =5175 v =4106,56 v 3 śr =5191,36 v 4 śr =1974,76
s 2 śr s s s

m m m m
u ( v1 ) =9,94 u ( v 2 ) =479,92 u ( v 3 )=11,72 u ( v 4 ) =509,54
s s s s

uc ( v )= √[2 l∗u ( f ) ] +[2 f ∗u ( l ) ]

2 2

u ( f )=23,44 Hz u ( l )=0,001 m

m m m m
uc ( v 1 ) =84,43 u ( v ) =32,71 uc ( v 3 ) =47,17 uc ( v 4 )=20,34
s c 2 s s s

5.2 Obliczenie niepewności pomiaru gęstości.

Niepewność pomiaru dla pręta o przekroju koła.

m m
ρ= = 2
V r πl

√[ ][ ][ ]
2 2 2
1 −2 m −m
uc ( ρ ) = 2
u ( m ) + 3 u ( r ) + 2 2 u (l )
r πl r πl r πl

u ( m )=0,001 kg u ( r )=0,00001m u (l ) =0,001 m

kg kg kg
ρ1=8050 ρ =8240 3 ρ4 =8620 3
3 3
m m m

kg kg kg
3 c ( 3)
uc ( ρ1 )=¿ 33,27 u ρ =35,44 3 uc ( ρ4 ) =149,32 3
m m m
Niepewność pomiaru dla pręta o przekroju kwadratu.

m m
ρ= = 2
V a l
 √[ ][ ][ ]
2 2 2
1 −2m −m
uc ( ρ ) = 2
u (m) + 3 u (a ) + 2 2 u (l )
a l al al

u ( m )=0,001 kg u ( a )=0,00001 mu ( l )=0,001 m

kg kg
3 c( 2)
ρ2=2700 u ρ =27,99 3
m m
5.3. Wyliczenie modułu Younga dla danego materiału.
2 2
E=4 ρl f

uc ( E )= √ [4 l f ∗u ( ρ ) ] +[8 pl f ∗u ( l ) ] +[8 p l f∗u ( f ) ]

2 2 2 2 2 2 2

u ( f )=23,44 Hz u ( l )=0,001 m

E1=213,25GPa E 2=66,76 GPa E3=223,08GPa E 4=104 GPa

uc ( E1 )= 7,05 GPa uc ( E2 )=1,12 GPa uc ( E3 ) =4,16 GPa uc ( E4 )=2,18 GPa

5.3. Zestawienie otrzymanych wyników z wartościami tabelarycznymi.

Numer Materiał Otrzymany wynik Wynik tabelaryczny
pręta
[GPa] [GPa]
1 Stal 213,25 210
2 Aluminium 66,76 69
3 Stal 223,08 210
4 Miedź 104 110–135

6. WNIOSKI
Wyznaczone moduły Younga częściowo pokrywają się z wartościami tabelarycznymi.
Przyczyną rozbieżności może być nieodpowiednia technika wykonania doświadczenia,
błędne odczytanie numeru harmonicznych lub nie właściwe odczytanie częstotliwości fal,
co w rezultacie nie pozwoliło na poprawne wyznaczenie jej prędkości.