iûjòZý iò§ê

(\gc ùgâYú)

_âKûgK
cû¤còK gòlû _eòh\, IWÿògû
iûjòZý iò§ê
(\gc ùgâYú)

IWÿògû cû¤còK gòlû _eòh\ \ßûeû @^êùcû\òZ I _âKûgòZ

© cû¤còK gòlû _eòh\, IWÿògû

iõ_û\^ûcŠkú :
W. aûaûRú PeY _…^ûdK (icúlK)
W. ai« Kêcûe _Šû
@eêYû eûd
W. cú^ûlú \ûi
W. MùYgße ißûAñ

iõù~ûR^û :
W. i¬êfZû _ûZâ

_â[c iõÄeY :
2013

@ûUð_êf :
gâú ùReKè @ûŠ @`þùiU
aRâKaûUò ùeûWÿ, KUK-1

cê\âY :

cìfý : U.
 bìcòKû

iaðbûeZúd gòlY ]ûeû _eòù_âlúùe @ûc eûRýe aò\ýûkd _ûVýKâc I

_ûVý_êÉK @û\òKê icZêf ÉeKê C^ÜúZ Keòaû CùŸgýùe iû]ûeYZü _ûVý_êÉK
_âÉêZ ùjûA[ûG û GZ\þaýZúZ RûZúd _ûVýKâc @û]ûe-2005 Gaõ aò\ýûkd
_ûVýKâc @û]ûe-2007 @^êieYùe cêLýZü \gc ùgâYúe gòlû[ðúcû^u ^òcù«
CŸòÁ Gjò _â[c bûhû IWÿò@û _ûVý_êÉKUò _âÉêZ ùjûAQò û bûhûmû^ @ûjeYùe
QûZâQûZâúcû^ue \lZû aé¡ò, cûZébûhû _V^ùe @^êeûM iéÁò, _âZò^ò]ôiÚû^úd
Kaò, ùfLKcû^ue KéZò cû¤cùe cû^aúd cìfýùaû]MêWÿòKe @ûKk^ bkò
\òMMêWÿòKê _âcêL \éÁòù\A ‘iûjòZý iò§ê’ _êÉKUò _âÉêZ ùjûAQò û Gjûe iõ_û\^û
cŠkú, iõù~ûRòKû Gaõ iòfûaiþ KcòUòe i\iýcû^uê _eòh\ Ze`eê KéZmZû
RYûAaû ijòZ aòhd gòlK Z[û @bòbûaK, _ûVKcû^u iêPò«òZ _eûcgð Gaõ
eP^ûcôK cZûcZKê _eaðú iõÄeY ^òcù« @ûjßû^ KeêQò û

ibû_Zò
cû¤còK gòlû _eòh\, IWÿògû
 @û\ýbûh

RûZúd _ûVýKâc @û]ûe -2005 I aò\ýûkd _ûVýKâc @û]ûe -

2007ùe @^êùcû\òZ ^òdcû^ê~ûdú \gc ùgâYúe _â[c bûhû IWÿò@ûe aòg\
_ûVý ^òcù« ‘iûjZý iò§ê’ _êÉKUò _âÉêZ ùjûA@Qòö ùgâYúKlùe _ûV\û^Kê
ijR I @ûKhðYúd Keòaû Gaõ cû¤còK Éeùe bûhûgòlûe _â]û^ ùKøgk
_V^ I fòL^ùe QûZâQûZâúcû^u \lZû aé¡ò ^òcù« _ûVý_êÉKUòKê gòlY
Kû~ðý]ûeûbòòK Keû~ûAQòö RûZúd gòlû^úZò ^òùŸðgòZ cû^\ŠKê \éÁòùe eLô
iûcMâòK bûùa IWÿò@û iûjòZýKê _âZò^ò]ôZß Keê[ôaû Kaò ùfLKcû^ue eP^û
Pd^ I iõ_û\^û Keû~ûAQòö G iaê _âiwMêWÿòKe _ûV\û^ cû¤cùe gòlK
gòldòZâúcûù^ QûZâQûZâúcû^u c^ùe iûjòZýû^êeûM I cûZébûhû _âúZò Cù\âK
Keò_ûeòùaö QûZâQûZâúcû^ue bûhûùe \lZû I iûjòZýùe eiùaû] @û^d^
gòlKcû^ue icêPòZ gòlû\û^ \ßûeû jó i¸a ùjûA_ûeòa û ùicûù^ G \òMùe
~[û[ðeìù_ ~^ôaû^ ùjùf @ûce gâc iû[ðK ùjaö

iõ_û\^ûcŠkú
 iìPú
_âiw Kaò/ùfLK _éÂû
_\ý
1. cû^ùMûaò¦u cjû^Zû iûekû \ûi 1
2. eûNau fuû ~ûZâû^êKìk Cù_¦â b¬ 6
3. PòfòKûùe iûd«^ eû]û^û[ eûd 11
4. cwùk @Afû Chû Mwû]e ùcùje 17
5. RûM a§^jeû @^« _…^ûdK 24
6. iaðõijû cûUò aò\êýZþ_âbû ù\aú 29

M\ý
7. R^àbìcò Ké¾P¦â _ûYòMâûjú 34
8. ibýZû I aòmû^ aõgú]e iûc«eûd 43
9. cûZébûhû I ùfûKgòlû ùMûùfûKaòjûeú ]k 52
10. ^ùe^þeê aòùaKû^¦ geZ Kêcûe cjû«ò 61
11. IWÿò@û iûjòZý K[û _âÉêZò: iòfûaiþ KcòUò 73

MÌ
12. Kkò~êMe icû¯ò Gaõ cògâaûaê bêaù^gße ùaùjeû 87
13. Kûke Kù_ûk Zùk ^¦ò^ú gZ_[ú 94
14. ùaf, @gßZþ[ I aUaél eaò _…^ûdK 100

GKûuòKû
15. iêe iê¦eú iekû ù\aú 109
16. ùKûYûKð b¬Kòùgûe _…^ûdK 125

vvv
 bûeZe i´ò]û^
_âûKþ K[^ :
@ûùc bûeZaûiú bûeZKê GK iûaðùbøc, icûRaû\ú, ]cð ^òeù_l, MYZûªòK iû]ûeYZª
eûÁâ eìù_ MV^ Keòaû _ûAñ \éXÿ iõKÌ ù^A I Gjûe icÉ ^ûMeòKuê
l iûcûRòK, @[ðù^÷ZòK I eûRù^÷ZòK ^ýûd;
l Pò«û, @bòaýqò, _âZýd, ]cðúd aògßûi Gaõ C_ûi^ûe ÊZªZû;
l iÚòZò I iêaò]û iêù~ûMe icû^Zûe iêelû _â\û^ KeòaûKê Z[û
l aýqò c~ðýû\û Gaõ eûÁâe HKý I iõjZò ^ò½òZ Keò ùicû^u c¤ùe
bâûZébûa C›ûjòZ KeòaûKê
Gjò 1949 ciòjû ^ùb´e 26 ZûeòL \ò^
@ûce iõaò]û^ _âYd^ ibûùe GZŸßûeû
Gjò i´ò]û^Kê MâjY I _âYd^ Keê@Qê Gaõ @ûc ^òRKê @_ðY Keê@Qê û
PZê[ð @¤ûd (K)
51 (K) ]ûeû : ùcøkòK Kðaý
bûeZe _âùZýK ^ûMeòKe Kðaý -
(K) i´ò]û^Kê cû^ò Pkòaû Gaõ Gjûe @û\gð I @^êÂû^cû^uê Gaõ RûZúd _ZûKû I RûZúd
iwúZKê i¹û^ _â\gð^ Keòaû;
(L) ù~Cñiaê cj^úd @û\gð @ûc RûZúd Êû]ú^Zû iõMâûcKê @^ê_âûYòZ Keò[ôfû, ZûjûKê iàeY
I @^êieY Keòaû;
(M) bûeZe iûaðùbøcZß, GKZû I iõjZò aRûd Gaõ iêelòZ eLòaû;
(N) ù\ge _âZòelû Keòaû I @ûagýK iÚùk RûZúd ùiaû _â\û^ Keòaû;
(O) ]cðMZ, bûhûMZ Gaõ @ûkòK Kò´û ùMûÂúMZ aòbò^ÜZûKê @ZòKâc Keò bûeZe R^iû]ûeYu
c¤ùe HKý I bâûZébûa _âZòÂû Keòaû Gaõ ^ûeúRûZòe c~ðýû\ûjû^òiìPK aýajûe _eòZýûM
Keòaû;
(P) @ûce iõÄéZòe cìfýaû^þ HZòjýKê i¹û^ _â\gð^ I iõelY Keòaû;
(Q) @eYý, jâ\, ^\ú, a^ý_âûYú iùcZ _âûKéZòK _eòùage iêelû I C^ÜZò Keòaû Gaõ
RúaRMZ _âZò @^êKµû _â\gð^ Keòaû;
(R) ùa÷mû^òK cù^ûbûa, cû^aaû\ Gaõ @^êi§ò›û I iõÄûe cù^ûbûa ù_ûhY Keòaû;
(S) iaðiû]ûeY iµòe iêelû Keòaû I jòõiû _eòZýûM Keòaû;
(T) aýqòMZ I icÁòMZ Kû~ðýûakúe _âùZýK ùlZâùe C}hð iû]^û Keòaû, ~ûjû \ßûeû @ûc
ù\g _âùPÁû I KéZòZße CyZe ùiû_û^Kê @aòeZ C^ÜZò Keò_ûeòa;
(U) cûZû aû _òZû aû @bòbûaK, Zûue Q@ ahðeê PC\ ahð adi c¤ùe [ôaû i«û^ aû
_ûkòZuê gòlûfûbe iêù~ûM ù~ûMûA ù\aû û