Professional Documents
Culture Documents
Кошарка
Кошарка
што повеќе бодови преку давање кош, односно преку уфрлување на топката низ хоризонтално
поставен обрач на височина од 305 сантиметри. Од едната страна на теренот до другата,
топката се пренесува преку тапкање и подавање на останатите членови на екипата.Во 1891,
Канаѓанецот Џејмс Најсмит ја измислил играта кошарка, со 7 правила од кои 6 сè уште се
користат. Најсмит бил важен пропонент за развитокот на женскатa кошарка и за раширувањет
—о на играта низ Северна Америка. Двете најсилни кошаркарски лиги во светот се европската
Евролига и северноамериканската Национална кошаркарска асоцијација. Кошарката е
распространета на сите континенти и е најбрзорастечкиот спорт во светот. Во Македонија,
најсилната кошаркарска лига е Македонската Прва Лига.До бодови во кошарката се доаѓа со
фрлање на топката во обрачот на кошот. Екипата која на крајот од натпреварот ќе добие
повеќе бодови е победник. Кошот постигнат во лакот вреди 2 бода, кошот постигнат надвор од
лакот 3 бода, а кошот од слободни фрлања носи по 1 бод. Топката во кошарката се управува со
нејзино удирање од подот, односно водење, или пак преку меѓусебно додавање меѓу
играчите. Телесни контакти ко можат да ги повредат играчите не се дозволени. Постојат строго
одредени правила и начини спрема кои топката може да се води.Со тек на времето кошарката
ги развила вообичаените техники за шутирање, додавање и водење, како и позициите на
играчите кога се во напад и во одбрана. Иако вообичаената кошарка се одвива под строго
одредени правила, разни варијации на кошарката направила таа да биди со сè помалку
правила. Во кошарката има разни стилови на шутеви, од кои најпознат е ударот хорок.
Женска кошарка
Женската кошарка започнала во 1892 година во колеџот Смит, кога Сенда Беренсон, професор
по физичка култура, ги модифицирала правилата на Нејсмит за жени. Кратко време по
вработувањето во колеџот Смит, таа отишла кај Нејсмит да научи повеќе за
играта. Фасцинирана од новиот спорт и корисноста која може да ја предава, таа го
организирала првиот женски колегијален кошаркарски натпревар на 9 март 1893, кога
бруцошките и студентките од втора година од нејзиниот универзитет Смит играле едни против
други. Нејзините правила првин биле објавени во 1899, а две години подоцна Беренсон
станала издавач на pрвиот водич за женска кошарка на А.Г. Спалдинг, којшто понатаму пак ја
рашириl нејзината верзија за женска кошарка.
НБА се карактеризира со многу познати играчи како што се Џорџ Микан, првиот доминантен
„голем човек“, волшебникот за топка Боб Коузи и одбранбениот гениј Бил Расел од Бостон
Селтикс, Вилт Чембрлен, кој првично играл за Харлем Глобетротерс, сестраните играчи Оскар
Робертсон и Џери Вест, модерниот голем човек Карем Абдул Џабар и Карл Мелоун,
плејмејкерот Џон Стоктон, омилениот играч на публиката Џулиус Ирвинг, потоа европските
ѕвезди Дирк Новицки и Дражен Петровиќ и тројцата играчи кои ја доведуваат
професионалната игра до највисок степен на популарност : Лери Бирд, Меџик Џонсон и Мајкл
Џордан.
Во 2001 година, НБА создаде развојна лига НБДЛ. Во 2008 година лигата имала 16 екипи.
Кошаркарските екипи сочинуваат околу 13 проценти од граѓанските спортови во САД и просек
17 558 гледачи редовно ги посетуваат кошаркарските натпревари во НБА и тоа Чикаго Булс со
22 103, Детроит Пистонс со 22 076 и Кливленд Кавалиерс со 20 499 посетители.
Комбинираниот приход од 30 НБА екипи е околу 3,37 милијарди долари и е во пораст.
Женската национална кошаркарска асоцијација или женска НБА (WNBA), поддржана од НБА,
започнала во 1997 година. Иако имала слаба посетеност, неколку маркантни играчки (Лиза
Лесли, Дајана Таураси и Кендис Паркер помеѓу другите), помогнале да се развие популарноста
на лигата и нивото на натпреварување. Други професионални женски кошаркарски лиги во
САД е Американска кошаркарска лига (1996 - 1998), но се повлекла поради популарноста на
женската НБА.
На ЖНБА се гледа малку како на вдлабната лига. Сепак, лигата од неодамна презела напредни
мерки. Во јуни 2007 година, лигата потпишала продолжен договор со ESPN. Новиот
телевизиски договор ќе трае од 2009 до 2016 година. Заедно со овој договор дошле и првите
права за плаќање на такса на женската професионална спортска лига. После осум години од
договорот, „милиони и милиони долари ќе се поделат помеѓу екипите од лигата“. WNBA има
поголема гледаност на националните телевизии (413 000) отколку заедно MLS (253,000)
[15]
и NHL (310,732)[16] што е добар знак за порастот на оваа лига.
Топ пикот од вкупниот драфт на НБА Ендрју Богут од Милвоки Бакс е Австралијанец. Исто така,
почетникот за сезоната 2008 – 2009 Нејтан Џаваи е првиот роден Австралијанец којшто играл
во лигата.
Андреј Кириленко е Русин.
Правила за играње
Опрема
Исто така постојат прописи за тоа колкави треба да бидат димензиите на топката. Ако играат
жени, официјалната големина на топка е 28.5 инчи (големина 6) и тежина од 20 унци. За мажи,
официјалната топка е со опсег од 29.5 инчи (големина 7) и тежина од 22 унци.
Прекршоци
Топката може да биде водена кон баскетот со шутирање, додавање помеѓу играчите,
исфрлена, тапкана, тркалена или дриблувана (удирање на топката при трчање).
Топката мора да остане внатре на теренот. Екипата кој последен ја допира топката пред да
излезе надвор од теренот, го губи правото на поседување. Топката е надвор ако ја допре или
премине преку граничната линија. Ова е спротивно кај другите спортови како што
се фудбалот, одбојката и тенисот (но не и рагби или Американски фудбал), каде топката
(играчот) сѐ уште се смета за внатре, доколку кој бил нејзин дел ја допре граничната линија.
Ниту еден играч не трреба да се меша со баскетот или со топката на нејзиниот надолен лет кон
баскетот, или додека е на работ (или во НБА, додека директно е горе на баскетот, прекршок
познат како голтендинг (стремеж за постигнување бод). Доколку одбранбен играч има
стремеж за постигнување на бод, шутот се смета за успешен. Доколку соиграчот на оној којшто
шутира се стреми за да постигне бод, играта е откажана, па така топката се додава на
одбранбената екипа.
Фаули
Играч или тренер кој покажува неспортско однесување, на пример ако се кара со судијата или
се тепа со друг играч, може да му се препише сериозен фаул наречен технички фаул. Казната
вклучува слободни фрлања, за разлика од личната грешка каде екипата може да одбере кој
играч да ги изведе слободните фрлања и е различна кај различни лиги. Повторените
инциденти резултираат со дискфалификување. Несмасните фаули со претерани или кај кои
целта не е игра со топка се наречени неспортски фаули (или бесрамни фаули во НБА) и
резултира со исклучување.
Ако екипата надмине извесен број на екипни грешки за определен период (четвртина или
полувреме) – четири за НБА и за меѓународните натпревари, па така на противничката екипа ѝ
се доделуваа едно или две слободни фрлања за сите последователни грешки за тој период , а
бројот на фрлањата зависи од лигата. Во универзитетите во САД, доколу екипата надмине над
7 фаули на полувреме, на противничката екипа му се доделува 1на 1 слободно фрлање (на
играчот што дал едно фрлање му се дава и второ). Ако екипата надмине над 10 фаули на
полувреме , на противничката екипа му се одделуваа две слободни фрлања за сите
последователни фаули на полувреме. На меѓународни натпревари, доколку играч направи 5
фаули (вклучувајќи и технички грешки), или пак во НБА доколку направи 6 фаули (без технички
грешки) не му се дозволува да го продолжи натпреварот и за него се вели дека е "направил
фаул".
Позиции
За време на првите пет децении од развитокот на кошарката, се употребувале еден чувар,
двајца предни играчи и двајца центри или двајца чувари, двајца предни играчи и еден центар.
Од 1980 година, се развија поспецифични позиции т.е. :
2. „бек“: создава бројни удари во напад, го чува најдобриот периферен одбранбен играч
од противничката екипа.
4. „Крилен центар“ : често игра во напад свртен со грбот кон баскетот, во одбрана игра
под кошот (во одбранбената зона), или против противничкиот пауер форвард (човек на
човек одбрана )
Шутирање[уреди | уреди извор]
Слободни фрлања.
Двете најопшти шутирања кои погоре беа објаснети се поставен шут и шут од скок.
Поставениот шут е реализиран од стоечка позиција, кога ниедна нога не го напушта подот, а
обично се употребува за слободни фрлања. Шутот од скок се реализира во воздух, при
највисок скок. Ова обезбедува поголема сила и простор, а исто така му дозволува на играчот
да се подигне над дефанзивецот. Неуспехот да се исфрли топката пред играчот да се врати на
теренот се нарекува патувачки прекршок. Друг општ шут се нарекува приковен шут. Овој шут
бара од играчот да биде во движење околу баскетот и да ја прикови топката во баскетот,
обично надвор од таблата (слободна табла, верзија на ниско фрлање се нарекува тркалење
низ прсти). Најомилениот шут на публиката со најголем степен на прецизност е забивањето, во
кој играчот скокнува многу високо и ја шутира топката надолу, право низ обрачот.
Друг општ шут е вкрстениот шут. Овој шут е со низок процент и се исфрла или се забива во
обрачот, додека играчот нема рамнотежа, е во воздух, паѓа и/или е свртен од баскетот. Шут кој
ги промашува работ и таблата на баскетот, се вели дека е воздушна топка. Посебно лош шут,
или оној шут кој само ја удира таблата, шеговито се нарекува тула.
Скокање
Целта на скокот е успешно да се добие власт над топката, после промашеното фрлање или
слободно фрлање, кога топката ќе скокне од обрачот или таблата. Ова игра голема улога во
играта, кога од повеќе топки екипата ќе промаши удар. Постојат две категории на
скок : напаѓачки скок, во кој топката е повторно земена од напаѓачката страна и не го менува
поседувањето и одбранбен скок, во кој одбранбената екипа добива слободна топка.
Поголемиот дел од скоковите се одбранбени, бидејќи екипата има намера да биде во подобра
позиција за да ги покрие промашените удари.
Додавање
Дриблање
Блокирање
На професионални ниво, повеќето машки играчи се високи 6 стапки и 3 инчи (1.90 метри), а
повеќето женски играчи 5 стапки и 7 инчи (1.70 метри). Гардите, чија физичка усогласеност и
добри вештини со топка се значајни, се најниските играчи. Речиси сите форварди во мачките
професионални лиги високи 6 с. 6 и. (2 метри) или повисоки. Повеќето центри се виски 6 с. и 10
и. (2.1 метар). Според испитувањето во сите НБА клубови, просечната висина на сите НБА
играчи е под 6 с. 7 и. (2.01 метри), со просечна тежина од 222 фунти (101 килограми).
Највисоките играчи во НБА биле Мануте Бол и Георге Мурешан со висина од 7 с. 7 и. (2.31
метри). Моментално највисок играч во НБА е Јао Минг со висина од 7с. и 6и. (2.29 метри).
Најнизок играч во НБА бил е Магзи Боке со висина од 5 с. и 3 ин. (1.60 метри). Други ниски
играчи кои постигнале успех на професионално ниво се Ентони Спад Веб кој бил висок само 5
с. и 7 ин. (1.70 м.)., но имал вертикален скок од 42 инчи (1.07), а тоа е значајна висина прис
скокање. Најнискиот играч во НБА за сезоната 2006/2007 е Ерл Бојкинс со 5 с. и 5 ин. (1.65 м.).
Пониските играчи честопати не се добри во одбараната против шутирање, но нивната
способност да се движат низ мешаниците на теренот и да ја украдат топката движејќи ниско е
голема.