Кошарка

Кошарка — екипен спорт во кој пет играчи од два различни екипи

се обидуваат да постигнат што повеќе поени преку давање кош,
односно преку уфрлување на топката низ хоризонтално поставен
обрач на височина од 305 сантиметри. Од едната страна на теренот
до другата, топката се пренесува преку тапкање и подавање на
останатите членови на екипата.
Во 1891, Канаѓанецот Џејмс Најсмит ја измислил играта кошарка, со
7 правила од кои 6 сè уште се користат. Најсмит бил важен
пропонент за развитокот на женскатa кошарка и за раширувањето
на играта низ Северна Америка. Двете најсилни кошаркарски лиги
во светот се европската Евролига и северноамериканската
Национална кошаркарска асоцијација. Кошарката е распространета
на сите континенти и е најбрзорастечкиот спорт во светот. Во
Македонија, најсилната кошаркарска лига е Македонската Прва
Лига.
Првите правила, терен и игра
Во почетокот на декември 1891 година, д-р Џејмс Нејсмит, канадски
професор по физичка култура од универзитетот МекГил од
Монтреал и инструктор во Вежбалното училиште YMCA (денес
Спрингфилд Колеџ), во Спрингфилд, Масачусетс, САД, барал
енергична игра на затворено за да ги држи своите студенти
зафатени и на одредено фитнес ниво за време на долгите зими во
Нова Англија. По отфрлање на скоро сите идеи кои биле или
премногу груби или слабо одговарале на околностите во
гимназиите, тој започнал со создавање на правилата на кошарката.
Професорот прво закачил кош за праски на 3.05 метри односно 10
стапки. Во спротивност со модерните кошаркарски мрежи овој кош
за праски го држел своето дно и топката морала повторно да се
врати штом еднаш бил постигнат бод. Сепак ова се докажало
неефикасно, па така била направена дупка на дното од кошот,
овозможувајќи и на топката да ѕирка, со цел да може лесно да се
изнеси со дрвен клин.
Женска кошарка
Женската кошарка започнала во 1892 година во колеџот Смит, кога
Сенда Беренсон, професор по физичка култура, ги модифицирала
правилата на Нејсмит за жени. Кратко време по вработувањето во
колеџот Смит, таа отишла кај Нејсмит да научи повеќе за играта.
Фасцинирана од новиот спорт и корисноста која може да ја
предава, таа го организирала првиот женски колегијален
кошаркарски натпревар на 9 март 1893, кога бруцошките и
студентките од втора година од нејзиниот универзитет Смит играле
едни против други. Нејзините правила првин биле објавени во
1899, а две години подоцна Беренсон станала издавач на pрвиот
водич за женска кошарка на А.Г. Спалдинг, којшто понатаму пак ја
раширил нејзината верзија за женска кошарка.
„Кошаркарска сала на славата“
До 1950 година, кошарката станала главниот
универзитетски спорт, па на тој начин го зголемувала
интересот за професионалната кошарка. Во 1959
година била основана „Кошаркарската сала на
славата“ во Спрингфилд, Масачусетс, местото на
првиот натпревар. Нејзните регистри вклучувале
големи имиња, тренери, судии и луѓе кои
значително придонеле за развојот на играта.
Развој на опремата и техниката
Кошарката првобитно се играла со фудбалска топка. Првите топки
направени посебно за кошарка биле кафеави, но дури во доцните
педесетти Тони Хинкл, барајќи топка која ќе биде попрегледна за
играчите и публиката, ја вовел портокаловата топка која денеска е
во општа употреба. Дриблингот не бил дел од првичната игра,
освен за додавање од скок до соиграчите. Додавањето на топката
било првично значајна работа за движењето на топката. На крајот
дриблингот бил воведен, но ограничен од асиметричната форма на
првите топки. Дриблингот станал значаен дел од играта дури околу
педесеттите години, штом рачно била подобрена формата на
топката.

Правила за играње
Натпреварите се играат во 4 четвртини од 10 минути (меѓународни)
или 12 минути (НБА). Универзитетските игри употребуваат
полувремиња од 20 минути, додека пак средношколските
натпревари употребуваат четвртини од осум минути. Период од
петнаесет минути се употребува за пауза помеѓу полувремињата и
две минути се дозволени за други одмори. Продолжените периоди
се долги по пет минути. Екипите ги менуваат мрежите пред второто
полувреме. Дозволено е само времето кога се игра. Часовникот
застанува кога играта не е активна. Оттука, натпреварите општо
траат подолго отколку времето за додадените периоди, вообичаено
околу 2 часа. Пет играчи од секоја екипа (регистер од 12 играчи)
можат да присуствуваат на теренот. Замените се неограничени, но
може да се извршат само кога играта е запрена. Екипите исто така
имаат и тренер, кој го надгледува развојот и стратегиите на екипата
и другиот екипен персонал како што се помошници тренери,
менаџери, статистичари, лекари и тренери.

Прекршоци
Топката може да биде водена кон баскетот со шутирање, додавање
помеѓу играчите, исфрлена, тапкана, тркалена или дриблувана
(удирање на топката при трчање).
Топката мора да остане внатре на теренот. Екипата кој последен ја
допира топката пред да излезе надвор од теренот, го губи правото
на поседување. Топката е надвор ако ја допре или премине преку
граничната линија. Ова е спротивно кај другите спортови како што
се фудбалот, одбојката и тенисот (но не и рагби или Американски
фудбал), каде топката (играчот) сѐ уште се смета за внатре, доколку
кој бил нејзин дел ја допре граничната линија.
Водителот на топката може да не ги движи двете стапала без
дриблинг, познато како патување, ниту пак тој може да дрибла со
двете раце или да ја фати топката помеѓу дриблизни, прекршок
наречен двоен дриблинг. Екипата штом еднаш воспоставил
контрола над топката на предната половина од игралиштето, не
може да ја врати топката назад од игралиштето. Топката не може да
биде удрена или фатена со тупаница. Прекршувањето на овие
правила резултира со загуба на топката, или ако е направено од
одбраната, тогаш часовникот се ресетира.
Постојат ограничувања за потребното време на водење на топката
на половина игралиште (8 секунди во меѓународни натпревари и во
НБА), 10 секунди во НУАА и средните училишта, пред да се шутира
(24 секунди во НБА, 30 секунди за жени во НУАА лигата и за двата
пола во Канадските Интеруниверзитетски спортови и 35 секунди во
машките натпревари од НУАА)., држејќи ја топката чувана (5
секунди) и останувајќи во забранета зона (лентата или клучот) (3
секунди). Овие правила се дизајнирани за да се воведе повеќе
напад.
Ниту еден играч не трреба да се меша со баскетот или со топката на
нејзиниот надолен лет кон баскетот, или додека е на работ (или во
НБА, додека директно е горе на баскетот, прекршок познат како
голтендинг (стремеж за постигнување бод). Доколку одбранбен
играч има стремеж за постигнување на бод, шутот се смета за
успешен. Доколку соиграчот на оној којшто шутира се стреми за да
постигне бод, играта е откажана, па така топката се додава на
одбранбената екипа.
Опрема
Единствена основна опрема во кошарката е топката и игралиштето :
рамна правоаголна површина со обрачи на спротивните краеви.
Нивоата на натпреварување бараат употреба на повеќе опрема
како што се часовници, табли за постигнатите бодови, стрелки за
измена на играчите и системи за оперирање со свирчето и
стопирање на часовникот.
Пропишано кошаркарско игралиште во меѓународни натпревари е
долго 28 метри а широко 15 метри (приближно 92 стапки со 49), а
во НБА е 94 стапки со 50 (29 метри со 15м). Повеќето игралишта се
направени од дрво. Челичен баскет со мрежа и табла е обесена на
крајот од игралиштето. Во речиси сите нивоа на натпреварување,
врвот на работ е точно 10 стапки (3.05 метри) горе на игралиштето и
4 стапки (1.2 метри) внатре во основната линија. Варирањето на
димензиите на игралиштето и на таблата е можно, но се смета за
важно баскетот да биде поставена на точната висина, Работ којшто
е помал а неколку инчи може да има спротивен ефект врз
шутирањето.
Исто така постојат прописи за тоа колкави треба да бидат
димензиите на топката. Ако играат жени, официјалната големина
на топка е 28.5 инчи (големина 6) и тежина од 20 унци. За мажи,
официјалната топка е со опсег од 29.5 инчи (големина 7) и тежина
од 22 унци.

Изработил: Антонио Бошковски IV-1 фзт