KRISIAREN ALDAGAIAK KONTU

SINPLIFIKATUETAN
IDENTIFIKATZEN
3. Gaiko: 1. ariketa
Egitura Ekonomikoa

Egileak: Kaouthar Meskaoui Samir

Khadija Khalladi Fardi
Ariketa honetan, 2008ko krisia aztertuko dugu, 2007. urtea erreferentziatzat hartuta.
Azterketa hori egiteko, eman zaigun Estatuko Kontu sinplifikatuaren datuak eta irakurketak
erabili ditugu.

1. Barne Produktu Gordina(BPG)

Hazkunde
Urteak BPG Tasa(%)
2007 930.010
2008 955.680 2,76
2009 912.609 -4,51
2010 911.152 -0,16
2011 899.153 -1,32
2012 866.385 -3,64
2013 858.103 -0,96
2014 868.122 1,17
2015 909.392 4,75
2016 941.772 3,56
2017 984.423 4,53
2018 1.020.515 3,67
2019 1.055.830 3,46
2020 923.016 -12,58
2021 1.001.129 8,46

2007. urtean amaitu zen Espainiako ekonomiak izandako hazkunde ekonomikoaren aldia.
Urte horietan BPGaren hazkundeak enpleguen sorrera bultzatzea lortu zuen, baina Estatu
Batuetan 2007an hasi zen nazioarteko krisiak erabat geldiarazi zuen estatuaren
produktibitatea eta higiezinen burbuilaren eztanda eragin zuen. Ekitaldi horrek agerian utzi
zituen Espainiako ekonomian aurretik hartutako erabaki jakin batzuen ondorio negatiboak,
hala nola hazkunde ekonomiko hori lortzeko kanpoko finantza-erakundeekin sortutako
zorpetze-maila handiak.

2008an, munduko krisia gorabehera, Barne Produktu Gordinaren hazkunde-tasa ez zen

eten, ezta negatiboa ere; BPGa 955.680 moneta-unitatekoa izan zen, % 2,76ko
hazkunde-tasarekin, baina 2009an, Espainiako ekonomia atzeraldi-aldi batean sartu zenean,
enplegu-galera handiek hazkunde-tasa negatibo bihurtu zuten (-%4,51), eta egoera lazgarri
horren aurrean, nahiz eta lana izan zuten horiek zituzten herritarrek kontsumoa nabarmen
murrizten hasi ziren.

2010ean, Bruselan, maiatzaren 9an, Europar Batasunak Espainiarentzako erreskate bat

abiarazi zuen, Espainiako gobernuak gastu publikoa murriztu zuen, pentsioak izoztu zituen

1
 eta funtzionarioen soldatak murriztu zituen, sentitzen hasia zen eta bere eragina pixkanaka
BPGan islatzen zen. Aurtengo Barne Produktu Gordina 911.152 milioi eurokoa izan da; hau
da, gutxienez hazkunde positiboa izan du eta oso txikia izan da, % 0,16koa.

2011n, badirudi egoerak okerrera egin zuela Euriborraren balioaren gorabeheren eta horrek
sortutako mesfidantzaren ondorioz, 2010etik 2011ra, Barne Produktu Gordinaren hazkundea
%-1,32 izan zen. 2012an, finantza-krisia zela eta, egoera ez zen batere hobetu. Aurten
hazkunde negatiboa %-3,64koa izan da.

2014tik aurrera, egoera egonkortu egin zen, eta herrialdea pixkanaka suspertu,
hazkunde-tasa negatiboak atzean utzita eta herrialdeko aberastasuna handituta, 2020ko
Koronaren birusa Krisia hasi zen arte. Krisi horretan, -%12,58 jaitsi zen pandemiari esker,
baina 2021ean, grafikoan ikus daitekeenez, % 8 .46 handitu zen pixkanaka, pandemiaren
amaierari esker normaltasunera itzuliz.

2. Inportazioak

Hazkunde
Urteak Inportazioak Tasa(%)
2007 341.622
2008 336.850 -1,40
2009 255.923 -24,02
2010 289.380 13,07
2011 311.238 7,55
2012 303.041 -2,63
2013 296.245 -2,24
2014 313.606 5,86
2015 329.598 5,10
2016 332.960 1,02
2017 366.493 10,07
2018 390.410 6,53
2019 398.153 1,98
2020 328.054 -17,61
2021 403.668 23,05

Inportazioei dagokienez, 2007an iritsi ziren puntu gorenera, eta urtebetez maila berean
mantendu ziren, 2009ra arte, krisi ekonomikoaren ondorioz behera egin zuten arte. 2010ean
oraindik ez zituzten krisiaren aurreko emaitzak.

2
 2007tik aurrerako emaitzei begiratuta, inportazioen hazkunde-tasak positiboa izaten jarraitu
zuen, aurreko urteetan bezala.

Izan ere, urte horietako esportazio-mailen antzera, sektore ekonomiko guztietako

inportazioek ere behera egin zuten 2009an, % 24,02ko hazkunde-tasa negatiboarekin.
Horren arrazoia krisiak eragindako barne-eskariaren beherakada izan zen, aktiboen
prezioen jaitsiera handiak eta lotutako ziurgabetasun ekonomikoak eraginda.

2010ean, munduko ekonomiaren jarduera eta merkataritza suspertzen hasi ziren berriro.
Urte horretan inportazioak neurriz hazten hasi ziren, hazkunde-tasa % 13,07koa izan zen,
sektore gehienen emaitzetan islatzen den bezala.

2011n, hazkunde-erritmoak positiboa izaten jarraitu zuen, aurreko urtekoa baino askoz
txikiagoa izan baitzen. 2020ra arte, non hazkunde negatiboa % 17,94koa izan zen, baina
2021ean % 23,05 igo zen.

3. Esportazioak

Hazkunde
Urteak Esportazioak Tasa(%)
2007 279.476
2008 284.308 1,73
2009 246.604 -13,26
2010 278.386 12,89
2011 314.182 12,86
2012 324.335 3,23
2013 336.333 3,70
2014 345.593 2,75
2015 362.356 4,85
2016 377.370 4,14
2017 408.390 8,22
2018 423.097 3,60
2019 434.770 2,76
2020 344.340 -20,80
2021 421.592 22,43

Esportazioei dagokienez, Espainiako ekonomiak aldakuntza-bilakaera oso positiboa izan du

Atzeraldi Handiaren hasieratik. 2008tik 2019ra, esportazioek nabarmen lagundu zuten
BPGaren hazkundean urte horretan. Garrantzitsua da aipatzea munduko merkataritza
ahuldu egin zela 2008ko azken hilabeteetan eta 2009an % -13,26ko hazkunde-tasa
negatiboa izan zuen, taulan ikus daitekeen bezala, 2010ean indarra hartu aurretik. 2010etik,
Espainiako ondasun eta zerbitzuen sektorearen hazkunde-tasa % 12,89koa izan da,
Euroguneko batez bestekoa baino handiagoa une horretan, eta beste herrialde batzuetakoa
baino handiagoa.

3
 2010., 2011. eta 2012. urteetan hazkunde horren bultzatzaile nagusiak kanpo-eskariaren
baldintzen hobekuntza eta barne-eskariaren beherakada izan ziren.

Aldi berean, 2000-2008 aldian, Espainiako enpresa esportatzaileek ez zituzten prezioak

murriztu behar izan krisiaren hasieran, eta horrek lehiakorragoak izatea ahalbidetu zien,
unitateko lan-kostuak Europako beste herrialde batzuetan baino askoz ere motelago igo
baitziren. 9 nazioarteko merkatuetan: lan-kostuak murriztean, irabazi-marjinak handitu egin
ziren, eta, horri esker, Espainiak bere finantzak konpontzen jarraitu ahal izan zuen. Beste
puntuetan aipatutakoa bezala pandemia dela eta 2020 esportazioa jaisten egiten % 20,80
an, baina 2021an aldatzen da % 22,43 igotzen.

4. Soldatak

Hazkunde
Urteak Soldatak Tasa(%)
2007 508.424
2008 544.126 7,02
2009 530.045 -2,59
2010 526.813 -0,61
2011 513.328 -2,56
2012 481.400 -6,22
2013 467.521 -2,88
2014 473.531 1,29
2015 492.892 4,09
2016 503.724 2,20
2017 523.665 3,96
2018 545.718 4,21
2019 579.402 6,17
2020 555.675 -4,10
2021 584.966 5,27

2008an arteko hazkundea % 7,02koa izan zen eta % 2,59koa hurrengo urtean. Urte
horretan, gizarte-aseguruan afiliatutako pertsonen kopurua izugarri murriztu zen, hau da,
langabeziak gora egin zuen eta soldata nominalek ere behera egin zuten. Ondorioz, argi
geratu zen langileen soldatak murriztu egin zirela.

Krisialdian soldatak jaitsi egin dira, enplegua zaintzeko eta inbertsioa sustatzeko negoziazio
kolektiboaren bidez; bestetik, langileen soldata txikiagoengatik eta okupatuen kopuru
txikiagoagatik; aurrekoarekin konbinatuta, erosteko ahalmen txikiagoagatik eskari txikiagoa,
eta, ondoren, prezioen igoera .

Gainera, pertsona askok enpleguak galdu zituzten 2011, 2012 eta 2013an, eta soldatak
%2,56, %6,22 eta %2,88 murriztu ziren, hurrenez hurren. Baina %1,29 igo zen 2014an,

4
 Espainiako ekonomia atzeralditik ateratzen hasi zenean eta enpleguak suspertzen hasi
zirenean 2020.urtea arte non murriztu zen berriz %4,10. 2021an berriz igo zen %5,27 ra.

5. Azkenengo Kontsumoaren Gastuak

Azkenengo Hazkunde
Urteak kontsumoaren gastua Tasa (%)
2007 810.267
2008 846.368 4,46
2009 829.454 -1,998
2010 844.456 1,81
2011 841.983 -0,29
2012 819.720 -2,64
2013 804.929 -1,80
2014 815.844 1,36
2015 840.632 3,04
2016 861.128 2,44
2017 895.063 3,94
2018 924.769 3,32
2019 949.463 2,67
2020 873.646 -7,99
2021 937.396 7,30

Azken kontsumoko gastua ondasunetan eta zerbitzuetan egoitza duten erakunde-unitateek

egindako gastua da. Goiko taulan eta grafikoan ikusi dezakegun bezala, 2008. urteko
azkenengo kontsumoaren gastuak %4,46an handitu egin zen, 810.267 izatetik (2007.
urtean) 846.368 (2008. urtea) izatera pasa da.

2008an emandako krisiaren ondorioak urrengo bost urteetan asko nabari da. 2009 urtean
829.454koa izan da, hau da, %-1,998ko hazkundea jasan du. Krisiaren ondorioak gehien
jasan dituztenak familiak izan dira, 2008 urtean haien kontsumo gastuak 627.013koak ziren,
2009. urtean berriz 598.490 izatera pasa ziren.

Ikusi dezakegun bezala, jaitsiera handien eman zen urtean 2012an izan da, %-2,64ko
jaitsiera nabaria eman zen. Lan-prekarizazioak, soldaten jaitsiera eta langabeziaren igoerak
kontsumoaren jaitsiera ekarri zuen.

5
 6. Jabetzaren Errenta

Jabetzaren Hazkunde
Urteak errentak Tasa (%)
2007 330.531
2008 371.845 12,499
2009 257.048 -30,872
2010 243.574 -5,242
2011 273.535 12,301
2012 250.949 -8,257
2013 234.587 -6,520
2014 212.977 -9,212
2015 179.753 -15,600
2016 182.521 1,540
2017 181.780 -0,406
2018 194.859 7,195
2019 207.640 6,559
2020 177.719 -14,410
2021 170.850 -3,865

Aktibo finantzario baten edo ekoitzi gabeko aktibo material baten jabeak jasotzen dituen
errentak dira, funtsak emateagatik edo ekoiztu ez den aktibo ez materiala beste
erakunde-unitate baten eskura gaztearen truke.

Krisia hasi aurretik, hau da, 2007. urtetik eta 2008. urtera hazkunde positiboa izan du,
%12,499an handitu zen, 330.531izatetik 371.845 izatera pasa da. Baina, 2008. urtetik
aurrera atzeraldi ekonomiko garrantzitsu eta oso larria eman denez, langabezia asko
handitu zen eta lan-postua kontserbatzen zuten familiek haien soladatak jaitsi ziren eta
honekin batera haien kontsumoa. Horrek ekarri du 2009. urtean izugarrizko beherakada
ematea jabetzaren errentan. Hamalu urtetan zehar, hau da, 2007tik 2021. urtera, 2009.
urtean beherakada handiena eman zen, %-30,872an jaitsi egin zen.

Hurrengo urtean, jaitsiera bat jasan du, baina aurreko urtearekin konparatuta jaitsiera hori
askoz txikiagoa izan da, %-5,242an jaitsi zen. 2011an hazkunde bat eman zen, 243.574
izatetik 273.535 izatera pasa da, %12,301ko hazkundea emanez. Hurrengo lau urteetan
zehar ez da hazkunderik eman, jaitsiera %-8 eta %-15 bitartekoa izan ziren gutxi
gorabehera.

6
 Lau urtetan ondoren hazkunderik izan gabe, 2016. urtean gorakada txiki bat eman zen,
%1,54koa izan zen hain zuzen ere. Hurrengo urtean %-0,406ko jaitsiera txiki bat eman zen.
2018 eta 2019. urteetan %7,195ko eta %6,559ko hazkundea eman zen. Baina 2020. urtean
COVID-19ak eragin duen krisia dela eta, jaitsiera nabaria gertatu da, jaitsiera hori
%14,41koa izan da.

7. Arrezki Gordina

Aurrezki Hazkunde
Urteak gordina Tasa (%)
2007 225.973
2008 216.930 -4,002
2009 205.474 -5,281
2010 200.035 -2,647
2011 189.865 -5,084
2012 190.977 0,586
2013 196.468 2,875
2014 202.314 2,976
2015 226.530 11,970
2016 244.252 7,823
2017 257.741 5,523
2018 296.013 14,849
2019 285.672 -3,493
2020 234.846 -17,792
2021 263.047 12,008

Taulan ikusi dezakegun bezala, krisiaren lehenengo urtean aurrezki gordina %-4,002
jaitsiera jasan zuen, 225.973 izatetik 216.930 izatera pasa zen. Hurrengo hiru urteetan
zehar, hau da, 2009, 2010 eta 2011an ez da hazkunderik eman. Hiru urte horietan zehar
emanadako jaitsiera %-5,281, %-2,647 eta %-5,084 izan dira. Aipatzekoa da krisiaren
lehengo urteetan nahiz eta langabezia gora egin zuen eta soldatak behera, familiek gehiago
aurreztea lortu zuten.

2012. urtean, hazkunde txiki bat eman zen, %0,586koa hain zuzen ere, aurrezkiak 189.865
izatetik 190.977 izatera pasa da. Hurrengo seia urteetan zehar ere hazkundeak eman ziren,
2012koa baino nabariagoak. 2013 eta 2014. urteetan izandako hazkundea oso antzekoak
izan ziren, %2,875 eta %2,976koak izanda.

7
2015. urtean hazkunde nabari bat eman zen, aurrezkiak 202.314 izatetik 226.530 izatera
pasa zen. Beraz, 2015ean emandako hazkundea %11,97koa izan zen. Hurrengo bi
urteetako hazkundeak %7,823 eta %5,523koak izan ziren. 2018 urtean haimaka urteetan
zehar (2007-2018) hazkunderik nabariena eman zen, %14,849ko hazkundea emanez.
2019an eta 2020an beherakada bat eman zen, batez ere 2020. urtean. COVID-19ak
ekarritako krisia dela eta aurrezkin gordinean izugarrizko jaitsiera eragin du, %-17,792ko
jaitsiera eman zen. Baina 2021. urtean gorakada bat eman zen, %12,008ko hazkundea
jasan zuen, nahiz eta krisian egon.