TEST 1 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. 3.

elektrikli süpürge

Sıvıların basıncı iletme özelliğinden yararlanılarak

Şekil-I Şekil-II günlük hayatta kullanılan pek çok araç vardır.
Emme-basma tulumbaları, su cendereleri, hidrolik
frenler ve hidrolik krikolar bunlardan bazılarıdır.
Elektrikli süpürge ise gazların basıncı iletmesi
özelliğinden yararlanılarak yapılmış bir araçtır.
CEVAP E

Şekil-III

Soruda verildiği gibi serumdaki sıvı kol seviyesin-

den yüksek olmalıdır ki basıncın yüksek olduğu
ESEN YAYINLARI

yerden düşük olduğu yere yani kol seviyesine

hareket edebilsin. I. ve III. düzeneklerde serum kol
seviyesinden yüksekte olduğundan hasta sıkıntı
yaşamaz.
CEVAP D

4.
2.
pedal

F
P= F G1
S G2
fren papucu S2
S1
sıvı

Sıvılar basıncı iletir. Küçük piston üzerindeki G1

tekerlek
G1
ağırlıklı adamın oluşturduğu basıncı, sıvı
Frene uygulanan kuvvet, sıvı üzerinde bir basınç S1
oluşturur. Bu basınç, sıvı tarafından her yere ile- tarafından her yöne iletilir ve G2 ağırlıklı arabayı
tilerek fren papucu üzerinde kuvvet oluşturur ve kaldırır.
tekerleğin dönmesini engeller. Denge durumunda,
Aynı zamanda sıvılar sıkıştırılamaz. Eğer sıvılar G1 G2
= olur.
sıkıştırılmış olsaydı bu sistem zor çalışırdı. S1 S2
Bu durumda fren sisteminin çalışma prensibi, sıvı- Bu durumun nedeni, sıvıların basıncı iletmesidir.
ların basıncı iletmesi ilkesine dayanır. CEVAP A
CEVAP D

MADDE , ISI VE SICAKLIK 63

 5. K L 7.
X Y Z T

h1 h2

yatay düzlem yatay düzlem K L

Şekil-I Şekil-II


Suyun fışkırması derinliğe bağlıdır. L kabındaki
Bileşik kaplarda su seviyesi kabın şekline bağlı
delikten fışkıran suyun daha yükseğe çıkması,
değildir.
deliğin bulunduğu noktadaki basıncın daha büyük
olduğunu göterir. Bu da basıncın derinlikle orantılı K musluğu açılırsa X, Y ve Z kaplarındaki su sevi-
olduğunu gösterir. yeleri eşit olur.

h2 > h1 & P2 > P1 dir. I. yargı doğrudur.

I. ve II. nedenler doğrudur. K ve L muslukları açılırsa tüm kaplardaki su sevi-

yeleri eşit olur.
Katılar kuvveti, sıvılar basıncı iletir.
II. yargı doğrudur.
III. neden yanlıştır.
K ve L muslukları açılırsa tüm kaplardaki su sevi-
CEVAP C
yeleri eşittir. Ancak kapların şekilleri düzgün olma-
dığından kaplarda biriken su miktarları hakkında
kesin birşey söylenemez.
III. yargıda kesinlik yoktur.
CEVAP D
ESEN YAYINLARI

8. K kabı yukarı K sıvı basıncı

doğru daraldığı
için kaptaki sıvı
I
yüksekliği za-
manla daha hızlı
6. artar. zaman
III
I
Dolayısıyla kabın tabanına etki eden sıvı basıncı-
V
nın artış miktarı artarak şekildeki gibi olur.
IV L kabının şekli düz-
L sıvı derinliği
II gün olduğundan
X Y VI Z
sıvısı sıvısı sıvısı kaptaki sıvı yüksek-
liği yani derinlik III
yatay düzlem
düzgün olarak
Ali, sıvı basıncının sıvının cinsine bağlı olduğunu zamanla artar ve zaman
göstermek için aynı yükseklikteki muslukları açma- şekildeki gibi olur.
lıdır. Bunun için de II, IV, VI musluklarını açmalıdır.
M kabı yukarı M sıvı basıncı
Banu, sıvı basıncının sıvının derinliğine bağlı doğru genişle-
olduğunu göstermek için I, II veya III, IV veya V, diği için kaptaki II
VI musluklarını açmalıdır. sıvı yüksekli-
Ali Banu ğindeki artış
zaman
zamanla ya-
II, IV, VI V, VI
vaşlayarak şekildeki gibi olur.
CEVAP B
I "K II " M III " L
CEVAP A

64 MADDE , ISI VE SICAKLIK

 TEST 2 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. 4. mX = mY
2V.dX = V.dY
h
h
2dX = dY X sıvısı
K
dX = d
h
I II III
dY = 2d olur.
Tabana etkiyen sıvı basınç kuvveti, tabandan PK = P = hdg
Y sıvısı h
şekildeki gibi çıkılan dik kesikli çizgilerin arasında-
PL = 2h.d.g + h.2d.g
ki gerçek ya da sanal sıvının ağırlığına eşittir.
= 4h d g L yatay düzlem
I kabında : F1 < G1
sıvı sıvı
= 4P olur.
II kabında : F2 > G2
sıvı sıvı CEVAP E
III kabında : F3 > G3
sıvı sıvı
Buna göre yalnız I kabında Fsıvı < Gsıvı dır. 5.
CEVAP A sıvı h
F3 III

•
F1 2A
2. K L h
F2
•
I
3A
X h h
sıvısı •

yatay düzlem II
FK FL Y A
h
ESEN YAYINLARI

sıvısı

yatay düzlem
Sıvının özkütlesine d diyelim.
2A 3A
F1 = 2h . d . g . 3A = 6h d g A
FK = FL
F2 = 3h d g A
2h . dX . g . 2A = h . dY . g . 3A
F3 = h . d . g . 2A = 2h d g A
3 dX
4dX = 3dY & = olur. Buna göre, F1 > F2 > F3 olur.
dY 4 CEVAP A
CEVAP C
3. 6. K L M
A
X
sıvısı h
sıvı 2A A
Y sıvısı Z sıvısı
FK FL FM h
yatay
Şekil-I düzlem Şekil-II
A A yatay düzlem 2A
Sıvının ağırlığına G diyelim. FK = FL = FM
Kabın tabanına etkiyen sıvı basınç kuvveti, taban- 2h . dX . g . A = h.dY.g.A = h.dZ.g.2A
dan Şekil - I ve Şekil - II deki gibi çıkılan dik kesik 2dX = dY = 2dZ
çizgiler arasındaki gerçek ya da sanal sıvının ağır-
dX = d, dY = 2d, dZ = d olur.
lığına eşittir.
PK= 2h d g
Şekil - I : F1 < Gsıvı
PL= h . 2d . g = 2h d g
Şekil - II : F1ı > Gsıvı
I. yargı doğrudur.
Şekil - I ve Şekil - II de kabın yatay düzleme mY > mX olur.
uyguladığı basınç kuvveti değişmez. II. yargı yanlıştır.
F2 = Gkap + Gsıvı dır. mY > mZ olur.
CEVAP B III. yargı doğrudur.
CEVAP D

MADDE , ISI VE SICAKLIK 65

 7. 9. O
K L
h ı
X sıvısı F
F k
d F2
h X sıvısı .
d 4h
yatay A1 A2
3
Y sıvısı
P h Y sıvısı Pı 2
2d h
2d 3

yatay düzlem yatay düzlem sıvı d

Şekil-I Şekil-II
yatay yer
Şekil - I de: 
________
Kald›rac›n L noktas›na göre torkunu al›rsak;
P = 2h . d . g + h . 2d . g
›
= 4h d g olur. F . OL = F. KL
KL
Şekil - II de: 
________
›
F = F.
OL
4 2
P› =
h . d . g + h . 2d . g F
› F
3 3 = 2
A1 A2
8
= h. d. g A2
3 ›
F2 = F .... (1)
A1
Pı ve P basınçları taraf tarafa oranlanırsa,
F2 = k. x ..... (2)
8
hdg
P› 3 (1) ve (2) denklemleri eşitlenirse,
=
P 4hdg KL A 2
F. . = k. x olur.
› 2 OL A 1
P = P olur.
3
Buna göre, x s›k›flma miktar›, s›v›n›n özkütlesi d ye
ESEN YAYINLARI

ba€l› de€ildir.
CEVAP C
CEVAP B

K
10.
Y
2A
K
h

X
A

yatay düzlem

Pistonlar ağırlıksız ve sürtünmesiz, K cisminin

ağırlığı G ve sıvı seviyeleri arasındaki fark h kadar
8. sıvı basıncı
olduğundan,
G G
2P • = + h.d
A 2A

G
= h.d olur.
P• 2A
Bu durumda X pistonu
üzerindeki K cismi alındı-
0 • • •
2t 4t 6t zaman
ğında Y pistonu üzerinde-
h

Kap do­lun­ca­ya kadar, K nok­ta­sın­da­ki sı­vı ba­sın­cı­ G

ki basınç olacağın-
nın za­man­la de­ği­şim gra­fi­ği şe­kil­de­ki gi­bi olur. 2A
dan sıvı seviyeleri arasın-
daki fak h olur. X pistonu yukarı çıkar.
CEVAP E CEVAP D

66 MADDE , ISI VE SICAKLIK

 TEST 3 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. İlk durumda: 3.
––––––––––
PK = 2h.dg Y sıvısı h h
PL = 3hdg + h3dg h
h Z sıvısı
d
PL = 6hdg K• h
X sıvısı
h
PM = 3hdg + 2h3d g
P1 P2 P3 h
PM = 9hdg X sıvısı h
Y sıvısı h
Karışımın özkütlesi; L•
3d h yatay yer
d + 3d
dK = = 2d olur. •
2
M yatay yer Pascal prensibine göre;
Son durumda:
P1 = P2 = P3
PKı = 2h.2d.g = 4hdg 3h.dX . g = 2h.dY.g = h.dY.g + 3h.dZ . g

PLı = 4h.2d.g = 3 hdg 3dX = 2dY = dY + 3dZ

ı = 5h.2d.g = 10 hdg 3dX = 2dY

PM
dY > dX dir.
Buna göre, son durumda K, L ve M noktalarında
dY = 3dZ
sıvı basıncı artar.
CEVAP E dY > dZ dir.
Buna göre,
dY > dX > dZ dir.
ESEN YAYINLARI

Kısaca, özkütlesi en küçük olan sıvı en üst düzey-

de bulunur. Sıvılar özkütlelerine göre yukarıdan
aşağıya doğru küçükten büyüğe doğru sıralanırlar.
CEVAP A

2. İçerisi hava dolu esnek

balon düşey yukarıya
doğru çıkarken, balona
etkiyen su basıncı azala-
cağından hacmi artar.
I. yargı doğrudur. hava esnek
balon 4. h yüksekliğindeki sıvının
boşluk
Balonun hacmi artarken su oluşturduğu basınç açık
•
su yüksekliği de artar. yatay yer K hava basıncına eşittir. h
Po
P = h . dsu . g bağıntısına Po = h.d.g
göre, K noktasındaki su basıncı artar. h yüksekliği sıvının özkütle-
II. yargı doğrudur. sine, çekim ivmesi ve Po a
1 bağlıdır. Sıvının özkütlesi,
Pa ve T sabit
V sıcaklığa; açık hava basın-
olduğundan, balonun içindeki havanın basıncı yatay yer
cı ise barometrenin deniz
azalır. seviyesinden olan yüksekliğine bağlıdır. Borunun
III. yargı doğrudur. çapına bağlı değildir.
CEVAP E CEVAP B

MADDE , ISI VE SICAKLIK 67

 5. 7.
K K L

h
K h Y sıvısı

L X N Y X sıvısı h
• •

K cismi X sıvısının içinde askıda kaldığından, A 2A yatay yer

X ve Y sıvılarının kütleleri eşit olduğundan,

dK = dX = d
mX = mY
olur. K cisminin Y sıvısındaki dengesinden,
A . h . dX = 2A . 2h.dY
Fkal. = GK
dX = 4dY olur.
Vbatan.dY = VK.dK
I. yargı doğrudur.
2V.dY = 3V.d
4
d X = 4d PX = h.4d.g
3 d Y = d
dY = d olur. P = 2h.d.g Y
2
PX = 2PY olur.
L ve N noktalarındaki sıvı basınçları,
II. yargı doğrudur.
PL = h.dX = h.d Sıvıların tabanlarına uyguladıkları basınç kuvvet-
3 leri
PN = h.dY = h. d olur.
2 FX = h.4d . g A = 4hdg A
PL ve PN oranlanırsa, FY = 2h.dg.2A = 4hdg A
P h.d 2 FX = FY olur.
L = = olur.
PN 3 3 III. yargı doğrudur.
ESEN YAYINLARI

h. d
2 CEVAP D CEVAP E

6. Sıvı tarafından pisto-

S1
na uygulanan kuvvet,
Fsıvı = h.d.S2 dir. d

Yay x kadar sıkıştı- T

h
ğında bu kuvvet, yay 8. Sı­vı ba­sınç kuv­ve­ti­nin de­-
S2 kuvvet
kuvveti ile dengelen- ğe­ri kap­ta­ki su­yun ağır­lı­ğı ile
Fsıvı
miştir.
oran­tı­lı­dır. Mus­luk­tan akan
Fyay = Fsıvı K su­yun de­bi­si (akış hı­zı) sü­
rek­li aza­lır. Ama boş kap­ta­ki zaman
k.x = h.d.S2 dir.
suyun küt­le­si ar­tar. Ar­tış hı­zı ba­sınç de­ği­şi­mi ne­de­
Yaydaki sıkışma miktarı kabın kesit alanı S1 e bağ-
lı değildir. Sıvı saflığı özkütleyi etkileyeceğinden x’i niy­le aza­lır. Bu du­rum­da sı­vı ba­sınç kuv­ve­ti­nin ar­tı­şı
de etkiler. aza­lır. Kuv­ve­tin za­man­la de­ği­şi­mi şe­kil­de­ki gi­bi olur.

CEVAP D CE­VAP  A

68 MADDE , ISI VE SICAKLIK

9.
X Z sıvısı
sıvısı

K L

M
Y sıvısı

yatay düzlem

Sıvıların konumlarına göre, dY > dX > dZ dir.

I. yargı doğrudur.
PK = PL yazılamaz.
K ve L aynı hizada ama X ve Z sıvılarının özkütle-
leri eşit olmadığından basınçlar eşit olamaz.
II. yargı yanlıştır.
PM > PN dir.
III. yargı doğrudur.
CEVAP D
ESEN YAYINLARI

10. Ön­ce ka­bın II. ke­- K

si­mi dolar. Ka­bın
ta­ma­mı 9t sü­re­de h
dol­d u­ğ un­d an h
yük­sek­li­ğin­de­ki II. h
ke­sim 2t sa­ni­ye­de
do­lar. Bun­d an h I II
son­ra t sa­ni­ye­de I.
yatay
ke­sim do­lar ve 3t S S S yer
anın­dan son­ra ka­
bın ta­ma­mı za­ basınç

man­la doğ­ru oran­ 3P •

tı­lı ola­rak do­lar. 2P •
Ba­sınç su­yun yük­ P•
sek­li­ği ile oran­tı­lı • • •
2t 3t 6t 9t zaman
ol­du­ğun­dan II. ke­
sim do­lar­ken I. bö­lüm­de­ki ba­sınç sı­fır olur. Son­ra
hız­la ar­tar. Su se­vi­ye­si h ol­duk­tan son­ra doğ­ru
oran­tı­lı ar­tar. Ba­sın­cın za­man­la de­ği­şi­mi gra­fik­te­ki
gi­bi olur.
CE­VAP C

MADDE , ISI VE SICAKLIK 69

 TEST 4 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. 2h seviyesine kadar üç 4. İlk durumda K noktasın- d

Y
II
musluktan da su akar. 2h daki sıvı basıncı, V Dh
I
seviyesinden sonra kap
P1 = h.dX 2d
iki eşit parçaya ayrılır. 2 h
2V
bölme X ve Y musluğun- = h.2d
dan, 2 bölme de Z mus- X K X
= 2.h.d dir. •
luğundan akar. Bu du-
Y Z
rumda Z den suyun ak- Y cisminin özkütlesi, sıvının özkütlesinden küçük
ma süresi X ve Y sürele- olduğundan cismin bir kısmı batacak şekilde yüzer
rinden büyük olur. Su seviyesi X gelene kadar iki ve sıvıyı bir miktar yükseltir.
musluktan su akar. Geri kalan kısım Y den akar. Bu Cismin batan hacmi,
durumda tY > tX olur. tZ > tY > tX bulunur. Vbatan.dsıvı = Vcisim.dcisim
CEVAP C Vbatan.2d = V.d
V
Vbatan = olur.
2. Kaptaki su L dü- 2
zeyine kadar bo- •K Kaptaki sıvı seviyesindeki artış,
şaltıldığında, balo-
2V h kadar yükseltirse
na etkiyen su ba- •L
sıncı azaldığından V
esnek Dh kadar yükseltir.
gaz balon 2
hacmi artar.
musluk
I. yargı doğrudur. V
ip• T≠0 2V.Dh = .h
Balonun hacmi ar- 2
ESEN YAYINLARI

su
tınca, balona etki- Dh =
h
olur.
yatay düzlem
yen kaldırma kuv- 4
veti arttığından, ipteki T gerilme kuvveti artar.
Bu durumda K noktasındaki sıvı basıncı,
II. yargı doğrudur.
h
m
bağıntısına göre, V arttığından balonun P2 = (h + ).d
d= 4 X
V
içindeki gazın özkütlesi azalır. 5h
= .2d
4
III. yargı yanlıştır.
CEVAP D 5
= .h.d olur.
3. K 2

P1 ve P2 oranlanırsa,
esnek
gaz balon P1 2.h.d 4
= = olur.
L P2 5 5
• T≠0 .h.d
m ip 2 CEVAP B
•
M yatay yer

L cismi K kabının içine konursa, kaptaki su yük-

5. İlk durumda,
sekliği artar. Balona etkiyen su basıncı arttığından
P = h.2d.g + h.d .g
balonun hacmi azalır.
Y sıvısı h
I. yargı doğrudur. P = 3hdg dir. d

Balonun hacmi azaldığından, balona etkiyen kal- Sıvı karışımının özkütlesi,

3
dırma kuvveti azalır, ipteki T gerilme kuvveti azalır. d k < d dir. X sıvısı h
2 2d
II. yargı doğrudur.
3
Pkar < 2h. d.g olur.
Psu = h . dsu . g bağıntısına göre, h yüksekliği arttı- 2 yatay yer
ğından, M noktasındaki su basıncı artar. Pkar < 3 hdg olur.
III. yargı doğrudur.
Buna göre, Pkar < P olur.
CEVAP E CEVAP A

70 MADDE , ISI VE SICAKLIK

 K L M
6. 9. K

hK hM
hL
h

yatay düzlem
K, L ve M kaplarındaki sıvılar özdeş ısıtıcılarla eşit
yatay yer
süre ısıtıldıklarında:
hM > hK > hL olur. Ka­bın dü­şey ke­si­ti da­ral­dı­ğın­dan t sa­ni­yede su se­
vi­ye­si h olursa, 2t anın­da su se­vi­ye­si 2h den bü­yük
K kabının tabanına yapılan sıvı basıncı değişmez.
olur. Sı­vı ba­sın­cı P = hdg ol­du­ğun­dan t1 anın­da
I. yargı doğrudur.
ba­sınç P ise t2 anın­da ba­sınç 2P den bü­yük olur.
L kabının tabanına yapılan sıvı basıncı azalır.
Mus­lu­ğun de­bi­si sa­bit oldu­ğun­dan, kap­ta­ki su­yun
II. yargı doğrudur.
küt­le­si eşit za­man­da eşit miktarda artar. t anın­da m
M kabının tabanına yapılan sıvı basıncı artar. ise 2t anın­da 2m olur.
III. yargı doğrudur. CEVAP B
CEVAP E

10.
7. Fkal = Vbat.dsıvı .g M

P P +y F
h
P P

–y h
P G P
ESEN YAYINLARI

h
K
su

yatay düzlem
O yatay yer

F Kap 9t sü­re­de dol­duğun­dan her bir böl­me t sü­re­de

F kuv­ve­ti ar­tar­sa ba­sınç, P = ol­du­ğun­dan P ar­ do­lar. 0-3t za­man ara­lı­ğın­da K nok­ta­sın­da sı­vı ol­
tar. P S
ma­ya­ca­ğın­dan ba­sınç sı­fır­dır. 3t-4t za­man ara­lı­
ar­tın­ca ba­lo­nu­n hac­mi V aza­lır. Su­yun ba­lo­na uy­
ğın­da K nok­ta­sı­nın bu-
gu­la­dı­ğı kal­dır­ma kuv­ve­ti aza­lır ve ba­lon –y yö­nün­ sıvı basıncı
­lun­du­ğu böl­me dola­ca­ğın­
de ha­re­ket eder. 3P
dan sı­vı ba­sın­cı düz­gün
I. ve II. yargılar doğrudur. III. yargı yanlıştır. ola­rak ar­tar. Di­ğer za­man 2P
CEVAP D ara­lık­la­rı da in­ce­len­di­ğin­de P
sı­vı ba­sın­cı­nın za­mana zaman
8. Kap 9t sü­re­de dol­du­-­ sıvı basıncı 0
gö­re de­ği­şim gra­fi­ği şe­kil­ 3t 4t 6t 9t

ğundan her bir böl­me t 3P de­ki gi­bi olur.

sü­re­de do­lar. 0-t ara­lı­ 2P CEVAP C
ğın­da bir böl­me do­la­rak
P
sı­vı h yük­sek­li­ği­ne çı­kar zaman
ve ba­sınç P olur. t-3t ara­ 0 t 3t 6t 9t
lı­ğın­da ise di­ğer iki böl­
me do­la­ca­ğın­dan sı­vı ba­sın­cı 0-t ara­lı­ğı­na gö­re
da­ha az ar­tar. 3t-6t za­man ara­lı­ğın­da ka­lan di­ğer
boş üç böl­me­si do­lar­ken K nok­ta­sın­da­ki sı­vı yük­
sel­me­ye­ce­ğin­den, ba­sınç bu za­man ara­lı­ğın­da
de­ğiş­mez. 6t-9t za­man ara­lı­ğın­da­ki üst­te­ki üç böl­
me do­la­ca­ğın­dan sı­vı ba­sın­cı 3P olur ve ba­sın­cın
za­ma­na gö­re de­ği­şim gra­fi­ği şe­kil­de­ki gi­bi olur.
CEVAP A

MADDE , ISI VE SICAKLIK 71

 TEST 5 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. 4. 2A A 2A

X Y Z
sıvısı sıvısı sıvısı
PX PY PZ x
yatay h
2S S 3S yer P
sıvı

Sıvı basınç kuvvetleri eşit olduğuna göre, basınç- yatay düzlem K

lar, İlk durumda sıvı seviyeleri aynı olduğundan piston
F = PX.2S = PY.S = PZ.3S ağırlıksızdır. K noktasındaki sıvı basıncı;
Buna göre, PY > PX > PZ olur. P = hdsıvı.g dir.
CEVAP A K noktasındaki sıvı basıncının 2P olması için, sıvı
açık kollarda h kadar daha yükselmelidir.
2A.x = A.h + 2A.h
2. 2x = h + 2h
2x = 3h & x = 3 h olur.
2
CEVAP B

M
ESEN YAYINLARI

2S x1 x2 x3

Fışkıran sıvıların yere düştükleri noktaların kaplara

uzaklığı fışkırdıkları noktadaki sıvı basıncı ile oran-
tılıdır.
PM > PK = PL olduğundan x3 > x1 = x2 olur.
CEVAP B
5.

h
3. K L M
A 4A A Y h

A h
3d 3d 3d h X

2A
sıvı
d d d h
yatay düzlem
A A 4A yatay düzlem GX
= 3h.dsıvı.g
Kaplar doluncaya kadar 3d özkütleli sıvılar eklendi- 2A
ğinde, GX = 6h.dsıvı.g.A
dkar = 2d GY
K
= 2h.dsıvı.g
dkar > 2d A
L
dkar < 2d olur. GY = 2h.dsıvı.g.A
M
P = h.dkar.g bağıntısına göre, h ve g sabit olduğun- GX 6h dsıvı g A
= = 3 olur.
dan, GY 2h dsıvı g A
PL > PK > PM olur. CEVAP D
CEVAP E

72 MADDE , ISI VE SICAKLIK

6. K L M 8.
K F
h yük
O L
Y Z T küçük büyük
h S1 S2
sıvısı sıvısı piston piston
FK X FL FM
sıvısı h

2A yatay düzlem 3A A
sıvı
Sıvı basınç kuvvetleri eşit olduğuna göre,
yatay yer
FK = FL = FM
h . dX . g . 2A = 2h . dY . g . 3A = 3h . dZ . g . A Yük den­ge­de ol­du­ğu­na gö­re, O nok­ta­sı­na gö­re tork
2dX = 6dY = 3dZ alı­na­cak olur­sa,
IOKI.T = IOLI.F
dX = 3d
IOLI .
dY = d T= F
IOKI
dZ = 2d olur.
olur. Basınç eşitliğinden,
Kapların tabanlarına yapılan sıvı basınçları,
P1 = P2
PK = h . 3d . g = 3h d g
G1 + T G 2 + G yük
PL = 2h . d . g =
S1 S2
PM = 3h . 2d . g = 6h d g olur.
IOLI .
Buna göre, PM > PK > PL olur. G1 + F G +G
CEVAP C IOKI 2 yük
=
S1 S2
olur. Pistonlar ağırlıksız olduğuna göre,
G1 = G2 = 0 dır.
ESEN YAYINLARI

IOLI
.F G
IOKI yük
=
S1 S2
Gyük değerini bulabilmek için sıvının özkütlesinin
bilinmesine gerek yoktur.
CEVAP D

7. üst yüzey üst yüzey

F1 hort hort
F2
h
S1 S2
a i
yatay
alt yüzey alt yüzey yer

Şekil-I Şekil-II

Bir yü­zey­de­ki sı­vı ba­sınç ku­vve­ti,

h
F1 = Port.S1 = hort.ds.g.S1 = .ds.g.S1
2
h
F2 = Port.S2 = hort.ds.g.S2 = .ds.g.S2
2
şek­lin­de­dir.
S1 > S2 ol­du­ğun­dan F1 > F2 dir.
III. yargı doğrudur. I. ve II. yargılar yanlıştır.
CE­VAP C

MADDE , ISI VE SICAKLIK 73

 9. Kap 2t sü­re­de dol­-
X Y
du­ğu­na gö­re t sü­
re­de sı­vı se­vi­ye­le­ri
h olur. t sa­ni­ye­de h
K nok­ta­sın­da­ki ba­
sınç P, L nok­ta­sın­
da­ki ba­sınç 3P ol­ dX dY
h
du­ğu­na gö­re, K L

PK = P = h.dX.g S S yatay yer

PL = 3P = h.dY.g
eşit­li­ğin­den dY = 3dX olur.
dX = d & dY = 3d olur.
I. yargı doğ­ru­dur.
Kap ta­ma­men dol­du­ğun­da ka­rı­şı­mın öz­küt­le­si,
dX + dY d + 3d
dkar = = = 2d
2 2

K ve L nok­ta­la­rın­da­ki ba­sınç­lar,
PK = PL = 2h.2d.g = 4hdg = 4P olur.
II. yargı yan­lış­tır.
(0 - t) ara­lı­ğın­da L nok­ta­sın­da­ki ba­sınç ar­tı­şı,
∆PL = h.dY.g = h.3d.g = 3hdg
2t anın­da L nok­ta­sın­da­ki ba­sınç
ESEN YAYINLARI

PL = 2h.dkar.g = 2h.2d.g = 4hdg

t - 2t ara­lı­ğın­da L nok­ta­sın­da­ki ba­sınç ar­tı­şı,
∆PLı = 4hdg – 3hdg = hdg
olur. Bu du­rum­da ∆PL > ∆PLı olur.
III. yargı doğrudur.
CE­VAP E

10.
h h

h h
7/3h
sıvı h h

3A yatay yer A yatay yer

Şekil-I Şekil-II

Şekil-I de Şekil-II de
––––––––– ––––––––
7 7
P1 = h d g P 1› = h d g = P olur.
3 3 1
G dır.
P2 = › G
3A P 2 = = 3 P2 olur.
A
CEVAP A

74 MADDE , ISI VE SICAKLIK

 TEST 6 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. Balon aşağıya doğru iner- 4. Kabın her iki durumda K, L ve M noktalarındaki

F
ken su basıncından dolayı sıvı basınçlarını yazalım.
hacmi azalır. Balonun hac- Şekil I de: Şekil II de:
hava
ip
mi azalınca su yüksekliği esnek
balon PK = h.d.g PK = 2h.d.g
azalacağından, K nokta-
sındaki su basıncı azalır. PL = 2h.d.g PL = 2h.d.g
Su basıncı, su PM = 2h.d.g PM = h.d.g
K
P = h . ds . g dir. yatay yer Bu durumda K, L ve M noktalarındaki sıvı basınçları;
PK → Artar
CEVAP D PL → Değişmez
PM → Azalır
CEVAP B

2. Psu = h dsu . g bağın- 5. K L M

piston
tısına göre h arttığı A 2A A
için, kabın tabanın-
daki su basıncı ar- h
boşluk
tar. F
I. yargı doğrudur. d d d h

Suyun kabın taba- su

A A yatay düzlem 2A
nına uyguladığı ba-
ESEN YAYINLARI

sınç kuvveti suyun yatay yer 3

x d kar = d
ağırlığına eşit oldu- 2
K

ğundan, kabın tabanına etkiyen su basınç kuvveti 3

değişmez. d kar > d
L 2
II. yargı doğrudur. 3
d kar < d
Pistona etkiyen su basınç kuvveti arttığından, pis- M 2
tonu dengede tutan F kuvveti artar.
III. yargı doğrudur. Buna göre, PL > PK > PM dir.
CEVAP E
CEVAP A
6. 3A A 2A
piston
I

3. Po h
G II
piston
A2 h
K sıvı

piston h yatay düzlem

I. durumda:
_________
F . A1
P = 2h . dsıvı . g olur.
Po

yatay düzlem II. durumda:

_________
Pistonlara aynı açık hava basıncı etki ettiğinden, 3A . h = (A + 2A) . hı
F G
hı = h olur.
= + h.dsıvı.g olur.
A1 A2 Pı 3h dsıvı g
=
Buna göre, Po açık hava basıncının değişmesi F P 2h dsıvı g
kuvvetinin büyüklüğünü değiştirmez. 3
Pı = P olur.
CEVAP A 2
CEVAP B

MADDE , ISI VE SICAKLIK 75

 7. 9.
h S
X sıvısı
d h
h
FK 3S
K K•
L
h FL h/2
2S Y sıvısı
L •
5S M 3d
h h/2
FM
2S •
FN M yatay düzlem
h
N
Sıvılar karıştırılmadan önce:
8S –––––––––––––––––––––––
PK = hdg
Bi­rim ala­na et­ki eden ba­sınç kuv­ve­ti o nok­ta­da­ki h 5
ba­sınç­tır. Sı­vı ba­sın­cı, sı­vı­nın de­rin­li­ği­ne ve öz­küt­ PL = hdg + .3dg = .hdg
2 2
le­si­ne bağ­lı­dır. Buna göre noktalardaki basınç
kuvvetleri yani basınçlar; PM = hdg + h.3dg = 4 hdg
FK = 2h . d = 2P Sıvılar karıştırıldıktan sonra:
FL = 2h . d = 2P  –––––––––––––––––––––––
FM = 3h . d = 3P  d + 3d
dkar = = 2d
FN = 5h . d = 5P  2
ı
olur. Bu du­rum­da, FK = FL dir. PK = h2dg = 2hdg & Artar
I. eşit­lik doğ­ru­dur. ıh
PL = 2hdg + .2dg = 3hd & Artar
FM > FL dir. 2
ı
II. eşit­lik yan­lış­tır. PM = 2h.2d.g = 4hdg & Değişmez
FL = 2P CEVAP A
FN = 5P
ESEN YAYINLARI

eşit­lik­le­rin­den, 2FN = 5FL dir. 10. K L M

II­I. eşit­lik doğ­ru­dur.
CE­VAP  D h
X
s›v›s›
Y Z
s›v›s› s›v›s› h
FK FL FM
8.
h A 2A A yatay düzlem
K
X K ve L kapları dik silindir biçiminde olduğundan,
GX = F, GY = F, GZ > F dir.
h
L
I. yargı doğrudur.
Y
Sıvı basınç kuvvetlerinin büyüklükleri eşit olduğun-
dan,
h
FK = FL = FM
su
2h.dX.g.A = h.dY.g.2A = h.dZ.g.A
yatay yer
2dX = 2dY = dZ dir.
Mus­luk­lar­dan bo­şa­lan sı­vı­nın hac­mi bu nok­ta­lar­da­ II. yargı doğrudur.
ki sı­vı ba­sınç­la­rı do­la­yı­sıy­la hız­la­rı ile doğ­ru oran­ dX = d
tı­lı­dır. Ay­nı sü­re­de K den akan sı­vı­nın hac­mi V ise, dY = d
L den akan sı­vı­nın hac­mi V’den bü­yük olur. Kap
dZ = 2d
K se­vi­ye­si­ne ka­dar bo­şal­dık­tan son­ra di­ğer böl­me
olduğundan sıvıların yaptıkları basınçlar,
L se­vi­ye­si­ne ka­dar­ki sı­vı sa­de­ce L mus­lu­ğun­dan
akar. Do­la­yı­sı ile K den V hac­min­de su akar­sa PK = 2hdg
L den 3V den da­ha faz­la sı­vı akar. PL = hdg
II. ve III. yargılar doğrudur. I. yargı yanlıştır. PM = 2hdg olur.
III. yargı doğrudur.
CE­VAP E
CEVAP E

76 MADDE , ISI VE SICAKLIK

 TEST 7 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. 3. S2
S1
P1 P2 h
h Y
sıvısı piston

h d

sıvı
h X sıvısı
4d
yatay yer

yatay düzlem K Sistem dengede olduğuna göre,

X sıvısının K noktasına yaptığı sıvı basıncı, P1 = P2

P = h.4d . g G1
= h.d.g
K noktasındaki toplam sıvı basıncı, S1
PT = 4 hdg + 2 hdg G1 ağırlığını bulunabilmek için S1, d ve h bilinmeli-
dir.
= 6 hdg CEVAP D
3
= P olur.
2
CEVAP A
ESEN YAYINLARI

2.
3A
G2 h

G1 h

2A h

A h

4.
sıvı

yatay düzlem su 2h
2h
F1 F3
4S 4h
G1 • •
2S
= 3h dsıvı g ...........(1)
A F2
G2 •
yatay
= 2h dsıvı g ...........(2) yer S
2A
Bir yüzeye etki eden sıvı basınç kuvvetinin büyüklü-
(1) ve (2) numaralı denklemler oranlanırsa; ğü, yüzey ile ortalama derinliğin ve sıvının özkütlesi-
nin çarpımıdır.
G1
Buna göre,
A 3h dsıvı g
= F1 = 4S.2h.d.g = 8Shdg
G2 2h dsıvı g
2A F2 = S.4h.d.g = 4Shdg

G1 F3 = 2S.2h.d.g = 4Shdg
3
= olur.
G2 4 olur. Buna göre; F1 > F2 = F3 olur.
CEVAP D
CEVAP A

MADDE , ISI VE SICAKLIK 77

 5. 8.
h h P1
Y sıvısı
d h
d h h
3S
h h P2
d h
X sıvısı 2S
2d h 2d h
h
yatay yer yatay yer
Şekil-I Şekil-II
2d h

Her iki şekilde sıvıların kapların tabanlarına yapı-

K yatay düzlem
lan sıvı basınçları yazılıp oranlanırsa,
K nok­ta­sı­na ya­pı­lan sıvı ba­sıncı,
P 2h 2dg + 2 hdg 6
= = PK = h . d . g + (h + h + h) . 2d . g
P› h 2dg + 3 hdg 5
= hdg + 6hdg
5
P › = P olur. = 7hdg olur.
6
CEVAP C I. yar­gı doğ­ru­dur.
2S yüzeyine ya­pı­lan sıvı ba­sıncı,
P = h . d . g + h . 2d . g
6.
hava = 3hdg olur.
akımı
2S yü­ze­yi­ne et­ki eden ba­sınç kuv­ve­ti,
A2 F = P . 2S
A1
= (3hdg) . 2S
h = 6hdgS olur.
II. yar­gı doğrudur.
ESEN YAYINLARI

3S yü­ze­yi­ne et­ki eden ba­sınç kuv­ve­ti,

sıvı 3S 3S
F = P1 . + P2 .
2 2
• Kesit alanı daraldıkça akışkanın hızı artar.
+ d h . d . g + . 2d . g n .
h 3S h 3S
= .d. g.
• Hızın arttığı yerde basınç düşer. 2 2 2 2

• Akışkanlar basıncın yüksek olduğu yerden düşük 3
= hdgS + 3hdgS
olduğu yere doğru hareket ederler. 4
15
Bu olay I, II ve III ilkeleri ile açıklanabilir. = hdgS olur.
4
II­I. yar­gı yan­lış­tır.
CEVAP E CE­VAP B

7. G2 G3

A 2A
G1 h

2A

sıvı

yatay düzlem

Basınç eşitliğinden,
G1 G2 G3
= + h.dsıvı.g = + h.dsıvı.g olur.
2A A 2A
bağıntısına göre,
G1 > G3 > G2 olur.
CEVAP B

78 MADDE , ISI VE SICAKLIK

9. K L M

X Y Z h
sıvısı sıvısı sıvısı

A 2A yatay yer A

Sı­vı­la­rın kap­la­rın ta­ban­la­rı­na uy­gu­la­dık­la­rı ba­sınç

kuv­vet­le­ri eşit ol­du­ğu­na gö­re,
GX > G GY = GZ = G dir.
I. yargı doğrudur.
h.dX.g.A = h.dY.g.2A = 2h.dZ.g.A
dX = 2dY = 2dZ dir.
III. yargı doğrudur.
Kapların tabanlarındaki sıvı basınçları,
dX = 2d
dY = d
dZ = d
PX = h.2d.g
PY = h.d.g
PZ = 2h.d.g
II. yargı doğrudur.
CEVAP E
ESEN YAYINLARI

10.
Y
3S

X
S

yatay yer

Su cen­de­re­sin­de kol­lar­da­ki su se­vi­ye­le­ri­nin eşit

ol­ma­sı için ba­sınç­lar eşit ol­ma­lı­dır. Her bir cis­min
ağır­lı­ğı G ise pis­ton­lar üze­rin­de­ki ci­sim sa­yı­sı nX ve
nY ol­mak üze­re,
n X .G n Y .G
= & nY = 3nX ol­ma­lı­dır.
S 3S
Bu du­rum­da X ve Y pis­ton­la­rı üze­rin­den bi­rer ci­sim
al­mak­la ve­ya Y pis­to­nu üze­ri­ne öz­deş ci­sim­ler­den
iki ta­ne koy­mak­la bu eşit­lik sağ­lan­mış olur.
CE­VAP C

MADDE , ISI VE SICAKLIK 79

 TEST 8 ÇÖZÜMLER SIVI BASINCI

1. Y cismi sıvıdan çıkarılıp 3. y

X
X cisminin içine atılırsa X cis- S ω S S
minin batan hacmi artar. Bu
durumda K noktasındaki sıvı
•
basıncı artar. X ve Y cisimleri- T≠0 •
K
nin toplam batan hacimleri iki h
Y
durumda da aynı olduğundan , , 2,
sıvı L
L noktasındaki sıvı basıncı de- •
ğişmez. yatay yer I II III yatay

CEVAP E Kap y ekseni etrafında ω açısal hızı ile döndürül-

düğünde suya bir merkezkaç kuvveti etki eder ve
kollardaki su seviyeleri değişir. III. koldaki merkez-
kaç kuvveti (mω2r) en büyük olduğunda su seviye-
si en büyük olur. I ve II kolları dönme eksenine eşit
uzaklıkta olduğundan su seviyeleri (h1 = h2) olur.
Kollardaki su basıncı,
h3 > h1 = h2 olduğundan, P3 > P1 = P2 olur.
CEVAP A

K L M
4.
ESEN YAYINLARI

X sıvısı Y sıvısı Z sıvısı h

FK FL FM

yatay düzlem
2. GX = GY = GZ = G olsun. Sıvıların kapların taban-
G
larına yapmış oldukları basınçlar,
A2 FK = G
h
F
FL > G
A1 yatay
FM < G olur.
Buna göre, FL > FK > FM olur.
CEVAP B
sıvı

yatay yer
5. boru
İlk durumda,
F G Po
= h.d s›v› g + dir. ... (1) Po
A1 A2

Pistonların alanları yarıya indirilirse, kap

F l G
= h d s›v› g +
A1 A2
2 2
Kabın açık yüzeyine Po açık hava basıncı etki
2F l 2G
= h d s›v› g + dir. ......(2) eder. Borunun kesiti genişlediğinde hızı azalır. Ba-
A1 A2
sıncı artar. Hız arttığında basınç azalır. Basınç far-
(1) ve (2) denklemlerinden, hl = 2h olur. kından dolayı kaptaki su yükselir.
CEVAP B Bu durum; I, II ve III nedenleriyle açıklanabilir.
CEVAP E

80 MADDE , ISI VE SICAKLIK

6. 8. K L
F F
V1
F
2S
2S S h su h su
h V2
h1
h h
h2
F2
2S
F1 su su F3 su yatay yer yatay yer
S S x1 x2

yatay yer Şekil-I Şekil-II

Öz­deş yay­lar­da­ki sı­kış­ma­lar ay­nı ol­du­ğun­dan yay­ Şe­kil - II de mus­lu­ğun ol­du­ğu yer­de­ki su ba­sın­cı,
lar­da­ki kuv­vet­ler ay­nı­dır. Bu du­rum­da, Şe­kil - I de­ki mus­lu­ğun ol­du­ğu yer­de­ki su ba­sın­cı­
I. kap­ta, na gö­re bü­yük ol­du­ğun­dan V2 > V1 dir.
F F I. yar­gı ke­sin­lik­le doğ­ru­dur.
F1 = S.(h.d.g + ) = hdgS +
2S 2 2h 1
II. kap­ta, t1 =
g
F
F2 = 2S.(h.d.g + ) = 2Shdg + F 2h 2
2S
t2 =
III. kap­ta, g
F
F3 = S.(h.d.g + ) = Shdg + F h1 > h2 & t1 > t2 olur.
S
olur. Buna göre,
II. yar­gı kesinlikle doğ­ru­dur.
F2 > F3 > F1 olur.
x = V . t ba­ğın­tı­sı­na gö­re V ve t de­ğer­le­ri ke­sin bi­
CE­VAP  C
lin­me­di­ğin­den,
II­I. yar­gı için ke­sin bir­şey söy­le­ne­mez.
CEVAP C
ESEN YAYINLARI

9.
d h

X
sıvısı h h
d
Y
sıvısı h 2d h
2d

yatay düzlem yatay düzlem

Şekil-I Şekil-II

7. Şekil-I de:
I II III P = h.d.g + h.2d.g = 3h.d.g
X F = 3h.d.g.3A = 9h.d.g.A
sıvısı
h
Y
Kabın yatay düzleme uyguladığı basınç kuvveti,
hY
sıvısı kabın toplam ağırlığına eşittir.
X
sıvısı Fkap = Gtoplam
K Şekil-II de:
yatay ı
yer P = h.d.g + 2h.2d.g = 5h.d.g
ı
I. ko­la X sı­vı­sı dö­kül­dü­ğün­de II. kolda­ki Y sı­vı­sı­nın P > P olur.
yük­sek­li­ği hY aza­lır. Bu du­rum­da X sı­vı­sı­na uy­gu­ I. yargı doğrudur.
ı
la­nan ba­sınç aza­lır. Kol­lar­da­ki sı­vı yük­sek­lik­le­ri F = 5h.d.g.2A = 10h.d.g.A
ar­ta­ca­ğın­dan K nok­ta­sın­da­ki ba­sınç ar­tar. II. ka­bın F > F olur.
ı

ke­sit ala­nı art­tı­ğın­dan I ve II kol­la­rı ara­sın­da­ki sı­vı­

II. yargı yanlıştır.
yük­sek­lik far­kı aza­lır. ı
F kap = Gtoplam olur.
CE­VAP  D
ı
F kap = Fkap olur.
III. yargı doğrudur. CEVAP C

MADDE , ISI VE SICAKLIK 81

 10.
F
2S 3S
X Y yukarı
S h

aşağı
su
yatay yer

S ke­sit­li pis­ton aşa­ğı itil­di­ğin­de 2S ke­sit­li pis­ton

aşa­ğı 3S ke­sit­li pis­ton yu­ka­rı ha­re­ket eder. Çün­kü
3S ke­sit­li pis­to­na uy­gu­la­nan sı­vı kal­dır­ma kuv­ve­ti
da­ha bü­yük­tür. Bu du­rum­da 2S ke­sit­li pis­ton ba­
sınç­tan do­la­yı h ka­dar aşa­ğı iner­se, 3S ke­sit­li pis­
ton hı ka­dar yu­ka­rı çı­kar. hı de­ğe­ri,
h.S + h.2S = 3S.hı
3hS = 3Shı & hı = h olur.
CE­VAP B
ESEN YAYINLARI

82 MADDE , ISI VE SICAKLIK