TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN 

VIỆN QUẢN TRỊ KINH DOANH

_____@&?_____ 

BÀI TẬP LỚN 

Môn: CHỦ NGHĨA KHOA HỌC XÃ HỘI

Đề : Phân tích quan niệm của Chủ nghĩa Mác – Lênin về sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân? Giai cấp công nhân hiện nay còn đảm nhận sứ mệnh lịch
sử đó không? Giải thích và chứng minh

Họ và tên: Nguyễn Trí Minh

         . Lớp: EBDB2
                                             Mã SV: 11202570

HÀ NỘI – 2021
 MỤC LỤC 
LỜI NÓI ĐẦU……………………………………………….…………………1
NỘI DUNG……………………………………………………………………..3
I.Khái niệm giai cấp công nhân……………………………………..…3
II. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân……………………………5
III. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch.
sử của giai cấp công nhân hiện nay……………………………….8
1.Giai cấp công nhân ngày nay……………………………………8
2.Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay…………….13
IV. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ở Việt Nam…………….15
KẾT LUẬN…………………………………………………………………..17
TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………..19
 Lời nói đầu
Trong thời đại xã hội nào, những người lao động sản xuất trong các ngành sản
xuất công nghiệp, dich vụ công nghiệp hay những người công nhân đều có vai trò
sáng tạo chân chính ra lịch sử và là những người giữ vai trò quết định sáng tạo
công cụ sản xuất, giá trị trặng dư và chính trị xã hội. Chủ nghĩa xã hội khoa học là
một trong ba bộ phận của chủ nghĩa Mac-Lênin đã nghiên cứu một cách toàn diện
về các quy luật chính trị xã hội của quá trình phát sinh,hình thành và phát triển của
các hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa. Trong đó, chủ nghĩa xã hội khoa
học tâp trung nghiên cứu những nguyên tắc cơ bản, những điều kiện, con đường,
hình thức phương pháp đấu tranh của giai cấp công nhân để chuyển biến từ chủ
nghĩa tư bản sang chủ nghĩa xã hội.

Phát hiện ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là một trong những cống hiến
vĩ đại của C.Mác. Trong thư gửi Vây - đơ- Maye (năm 1852), C.Mác cũng đã
khẳng định rằng việc phát hiện ra giai cấp là công lao của các nhà lịch sử Pháp,
còn bản thân ông chỉ là người phát hiện ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân,
phát hiện xu hướng tất yếu xuất hiện chuyên chính vô sản bởi đấu tranh giai cấp
giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản. Trong tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng
Cộng Sản, C.Mác và Ph.Ăngghen chỉ rõ: giai cấp tư sản không đã những rèn ra vũ
khí mà còn tạo ra những người sử dụng vũ khí để tự chống lại mình. Điều đó có
nghĩa, sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản hiện đại là tất yếu khách quan. Hơn 160
năm qua kẻ thù của chủ nghĩa Mác luôn xuyên tạc, phủ nhận các quan điểm của
chủ nghĩa duy vật lịch sử, trong đó có vấn đề “sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân”. Vì vậy, bảo vệ quan điểm của C.Mác về “sứ mệnh lịch sử thế giới của giai
cấp vô sản” là hòn đá thử vàng để phân biệt đâu là người marxist chân chính, đâu
là người cộng sản giả danh.

1
 Ngày nay, cuộc đấu tranh tư tưởng hết sức phức tạp, đặc biệt là sau cuộc khủng
hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu
vào cuối thế kỷ XX, nhiều người đã bộc lộ sự dao động và hoài nghi về sứ mệnh
lịch sử giai cấp công nhân. Các thế lực thù địch, chống cộng, cùng với các phần tử
cơ hội, xét lại và chủ nghĩa thực chứng mới dưới mọi hình thức đã và đang mưu
toan xuyên tạc, phủ nhận nhiều quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử, trong đó
có quan điểm về giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
Trong giai đoạn mới hiện nay, công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đang diễn
ra trên toàn thế giới,chủ nghĩa xã hội đang trong thời kỳ thoái trào, thời đại ngày
nay vẫn đang là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm
vi toàn thế giới còn đang có nhiều biến động, tiêu cực thì vấn đề làm sáng tỏ sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được đặt ra trở nên bức thiết hơn bao giờ hết.
Đối với nước ta, vấn đề này đươc Đảng ta rất chú trọng. Vì thế, sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân không chỉ thể hiện rõ trong các văn kiên đại hội đại biểu
toàn quốc, mà đây còn là một trong những đề tài nghiên cứu khoa học của nhiều
nhà lý luận, nhà nghiên cứu lịch sử, và của nhiều thế hệ công nhân, sinh viên.

Từ những điều trên, em muốn chọn đề đầu tiên: Phân tích quan niệm của Chủ
nghĩa Mác – Lênin về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân? Giai cấp công
nhân hiện nay còn đảm nhận sứ mệnh lịch sử đó không? Giải thích và chứng
minh. Tuy nhiên những kiến thức và sự tìm hiểu của em có thể vẫn chưa được đầy
đủ và hoàn chỉnh, mong thầy cô thông cảm cho em ạ.
Em xin chân thành cảm ơn ạ!

Nội 2dung
 I.Khái niệm giai cấp công nhân (giai cấp vô sản)

Trên cơ sở chủ nghĩa duy vật lịch sử và phương pháp tư duy biện chứng, C.
Mác và Ph. Ăngghen đã nghiên cứu thực trạng xã hội tư bản phát triển những năm
đầu thế kỷ XVIII và đưa ra quan niệm khoa học chung nhất về một giai cấp mới
xuất hiện trong xã hội lúc đó _ giai cấp công nhân “con đẻ của nền đại công
nghiệp”; gồm những người lao động không có tư liệu bán sức lao động cho giai
cấp tư sản và theo đó phải chịu áp bức, bóc lột giá trị thặng dư sản xuất. Họ là lực
lượng lao động trực tiếp vận hành các công cụ sản xuất trong nền công nghiệp hiện
đại _ đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến. Nhưng họ là giai cấp cách mạng
nhất, có tinh thần quốc tế vô sản trong sáng, đoàn kết với nhau trong quá trình đấu
tranh chống lại kẻ thù giai cấp chung là giai cấp tư sản. Trên cơ sở những quan
niệm của C. Mác và Ph. Ăngghen về giai cấp công nhân, V. I. Lênin đã phát triển
khái niệm giai cấp công nhân trong thời đại mới _ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên
chủ nghĩa xã hội. Từ đó, làm hoàn chỉnh và phong phú thêm lý luận về giai cấp
công nhân trong điều kiện: đã giành được chính quyền và lãnh đạo chính quyền
xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa hiện thực. Theo quan niệm của V. I. Lênin, giai
cấp công nhân trở thành giai cấp cầm quyền phải tỏ ra có “khả năng tổ chức thực
tiễn” với việc thông qua Đảng tiền phong của mình lãnh đạo toàn xã hội cải tạo xã
hội cũ, tổ chức xây dựng xã hội mới, tổ chức xây dựng đất nước, tiến hành kiểm
kê, kiểm soát, sử dụng chuyên gia tư sản, đẩy mạnh sản xuất và tổ chức thi đua; họ
đã là người làm chủ nhà nước, làm chủ tập thể đối với tư liệu sản xuất do nhà nước
sở hữu quản lý, là giai cấp giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, giai cấp
thống trị về chính trị.

3
 Dù khái niệm giai cấp công nhân có nhiều tên gọi khác nhau như thế nào đi nữa
thì theo C. Mác và Ph. Ăngghen vẫn chỉ mang hai thuộc tính cơ bản: 

- Về phương thức lao động, phương thức sản xuất, đó là những người lao động trực
tiếp hay gián tiếp vận hành các công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày
càng hiện đại và xã hội hóa cao. 

C. Mác và Ph. Ăngghen đã nêu: "Các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng
với sự phát triển của đại công nghiệp, còn giai cấp vô sản lại là sản phẩm của bản
thân nền đại công nghiệp" ; "Công nhân cũng là một phát minh của thời đại mới,
giống như máy móc vậy... Công nhân Anh là đứa con đầu lòng của nền công
nghiệp hiện đại”. 

- Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, đó là những người lao động
không có tư liệu sản xuất, phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị nhà tư bản
bóc lột về giá trị thặng dư. Thuộc tính thứ hai này nói lên một trong những đặc
trưng cơ bản của giai cấp công nhân dưới chế độ tư bản chủ nghĩa nên C.Mác và
Ph.Ăngghen còn gọi giai cấp công nhân là giai cấp vô sản. 

Ngày nay, với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, bộ mặt của giai cấp công nhân
hiện đại có nhiều thay đổi khác trước. Cơ cấu ngành nghề của giai cấp công nhân
đã có những thay đổi to lớn: bên cạnh công nhân của nền công nghiệp cơ khí đã
xuất hiện công nhân của nền công nghiệp tự động hoá, với việc áp dụng phổ biến
công nghệ thông tin vào sản xuất. Song, dù cho trình độ kỹ thuật có thay đổi như
thế nào đi nữa thì xét theo tiêu chí kinh tế - xã hội, giai cấp công nhân vẫn tồn tại
như là một giai cấp đặc thù. 

Căn cứ hai thuộc tính cơ bản của giai cấp công nhân như đã trình bày ở trên,
chúng ta có thể coi những người lao động trong các ngành sản xuất công nghiệp,

4
dịch vụ công nghiệp là công nhân. Còn những người làm công ăn lương phục vụ
trong các ngành khác như y tế, giáo dục, văn hoá, dịch vụ (không liên quan trực
tiếp đến sản xuất công nghiệp)... là những người lao động nói chung, đang được
thu hút vào tổ chức công đoàn nghề nghiệp, nhưng không phải là công nhân.  Sau
khi cách mạng vô sản thành công, giai cấp công nhân trở thành giai cấp cầm
quyền, không còn ở địa vị giai cấp bị bóc lột nữa, mà nó đã trở thành giai cấp
thống trị, giai cấp lãnh đạo cuộc đấu tranh cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới,
đại biểu cho toàn thể nhân dân lao động, làm chủ những tư liệu sản xuất cơ bản đã
được công hữu hoá. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, giai cấp công nhân
có đặc trưng chủ yếu nhất bằng thuộc tính thứ nhất; còn về thuộc tính thứ hai nếu
xét toàn bộ giai cấp, thì giai cấp công nhân đã là người làm chủ, nhưng trong điều
kiện tồn tại nhiều thành phần kinh tế, thì còn có một bộ phận công nhân làm thuê
trong các doanh nghiệp tư nhân. Những người này về danh nghĩa tham gia làm chủ
cùng toàn bộ giai cấp công nhân và nhân dân lao động, nhưng xét về mặt cá nhân,
họ vẫn là những người làm công, ăn lương và với những mức độ nhất định, họ vẫn
bị những chủ sở hữu tư nhân bóc lột về giá trị thặng dư.

Ở nước ta, giai cấp công nhân cùng nông dân làm chủ tư liệu sản xuất chủ yếu, là
giai cấp lãnh đạo xã hội trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

II. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.

Ngoài việc đưa ra những quan niệm đúng đắn về giai cấp công nhân, công
lao to lớn nhất của chủ nghĩa Mác – Lênin chính là đã phát hiện ra sứ mệnh lịch sử
toàn thế giới của giai cấp công nhân lực lượng xã hội có vai trò giải phóng thế giới
khỏi tình trạng “đen tối” dưới chủ nghĩa tư bản.

5
 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được biểu hiện cụ thể như sau :

Trong lĩnh vực kinh tế: giai cấp công nhân tiến hành xoá bỏ chế độ tư hữu tư
nhân về tư liệu sản xuất, xây dưng chế độ công hữu tư liệu sản xuất, nâng cao năng
xuất lao động thoả mãn từng bước nhu cầu phát triển của nhân dân. Sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân trong lĩnh vực này chỉ rõ mục tiêu cuối cùng của giai cấp
công nhân, thoả mãn nhu cầu ngày càng đầy đủ hơn : làm theo năng lực hưởng
theo nhu cầu .

Trong lĩnh vực chính trị: giai cấp công nhân phải trở thành giai cấp thống trị xã
hội. Đó là phải đập tan chính quyền tư sản; xây dựng chính quyền nhà nước (nền
chuyên chính vô sản): thực chất là để đảm bảo quyền lực chính trị thuộc về nhân
dân giữ vai trò quan trọng là công cụ quan trọng xây dựng xã hội mới, là kiểu nhà
nước: nhà nước nửa nhà nước và nhà nước tự tiêu vong

Trong lĩnh vực xã hội: đó là phải xoá bỏ giai cấp bóc lột; phải tiến hành xoá bỏ
giai cấp nói chung, tạo ra sự bình đẳng trong quan hệ người với người. Ở đây xoá
bỏ giai cấp bóc lột với tư cách là giai cấp chứ không xoá bỏ các cá nhân vì họ có
thể là những cá nhân có ích cho xã hội mới.

Có thể nói nội dung của sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân bao gồm bốn sự
nghiệp. Đó là sự nghiệp giải phóng giai cấp; sự nghiệp giải phóng xã hội, dân tộc;
sự nghiệp giải phóng người lao động; và sự nghiệp giải phóng con người. Đây
chính là nấc thang phát triển của các hình thái kinh tế xã hội. Vì vây phải tiến hành
dần dần qua hai giai đoạn, tránh sự nôn nóng:

6
 Giai đoạn thứ nhất, giai cấp công nhân và chính đảng của mình tiến hành cuôc
đấu tranh giành chính quyền của giai cấp vô sản.

Giai đoạn thứ hai, khi đã giành được chính quyền - thời kỳ quá độ xây dựng chủ
nghĩa xã hội: Đảng cộng sản và giai cấp công nhân phải tiếp tục đấu tranh giai cấp
trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, với mục đích là giữ vững chính quyền
cách mạng, xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa với đỉnh cao là chủ nghĩa
cộng sản

Tóm lại, nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân gồm hai bước cơ
bản. Một là biến thành giai cấp thống trị, giành lấy dân chủ. Hai là, sau đó, dùng
sự thống trị chính trị của mình từng bước đoạt lấy tư bản trong tay giai cấp tư sản
để tập trung tất cả những công cụ sản xuất vào tay nhà nước _ giai cấp vô sản đã
được tổ chức thành giai cấp thống trị, để tăng nhanh số lượng những lực lượng sản
xuất, mang lại cuộc sống tự do, hạnh phúc, “làm theo năng lực, hưởng theo nhu
cầu” cho con người _ sáng tạo ra một xã hội mới. “Thực hiện sự nghiệp giải phóng
thế giới ấy, đó là sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản hiện đại”. Và, sứ mệnh lịch
sử đó của giai cấp công nhân chỉ có thể hoàn thành khi xây dựng và giương cao vai
trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản.

Vận dụng và phát triển sáng tạo học thuyết Mác trong điều kiện mới, V. I. Lênin
đã tiếp tục bổ sung và làm giàu thêm lý luận về sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của
giai cấp công nhân là giai cấp thống trị về chính trị, giai cấp lãnh đạo toàn xã hội
trong cuộc đấu tranh lật đổ ách tư bản, trong sự nghiệp sáng tạo ra xã hội mới,
trong toàn bộ cuộc đấu tranh để thủ tiêu hoàn toàn các giai cấp. Những lý luận này
đã được vận dụng trực tiếp vào quá trình xây dựng Chủ nghĩa xã hội hiện thực.
Những quan điểm, tư tưởng của các nhà kinh điển Mác – Lênin nêu trên không

7
những đã cung cấp một nền tảng lý luận mà còn mang lại phương pháp nghiên cứu
khoa học, làm cơ sở cho việc nghiên cứu giai cấp công nhân trong thời đại mới

-Ph. Ăngghen viết: "Thực hiện sự nghiệp giải phóng thế giới ấy, - đó là sứ mệnh
lịch sử của giai cấp vô sản hiện đại" . V.I. Lênin cũng chỉ rõ: "Điểm chủ yếu trong
học thuyết của Mác là ở chỗ nó làm sáng rõ vai trò lịch sử thế giới của giai cấp vô
sản là người xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa" .

III. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay

1. Giai cấp công nhân ngày nay.

Giai cấp công nhân thời Mác là giai cấp lao động, làm thuê, bị bóc lột và xuất
thân chủ yếu từ nông dân và nông thôn. Nhưng từ những năm 60 của thế kỷ XX trở
lại đây, xu thế đô thị hóa và đông đảo cư dân đô thị đã bổ sung một lượng lớn vào
nguồn nhân lực của giai cấp công nhân.

Trong những thập niên gần đây, quá trình đô thị hóa trên thế giới có sự khác biệt
khi so với vài thế kỷ trước đây và đang diễn ra với tốc độ cao.

Trước đây, các vùng tụ cư trong lịch sử nhân loại thường ở lưu vực các con sông
lớn, nơi thuận tiện cho canh tác nông nghiệp và có nguồn nước cho sinh hoạt.
Ngày nay, đặc biệt là từ giữa thế kỷ XX, bắt đầu xuất hiện những thành phố lớn
trên sa mạc như LasVegas cùng nhiều đô thị ở Trung Đông… Chúng hầu như được
xây dựng và phát triển dựa trên nguyên lý mới: khắc phục sự khắc nghiệt của tự
nhiên, nhân tạo hóa các điều kiện sống bằng khoa học và công nghệ hiện đại. Đây
là một quá trình gắn liền với phát triển văn minh và công nghệ. Đó là những thành

8
phố được dịch vụ bởi công nghệ hiện đại. Nó cần đến công nghệ mới, công nghiệp
và công nhân.

Hiện nay, khu vực có mức đô thị hóa cao nhất là Bắc Mỹ với 82% dân số sống ở
đô thị, tiếp đó là Mỹ La tinh và Caribbean 80% và châu Âu 73%. Báo cáo “Nhìn
lại triển vọng đô thị hoá thế giới” của Liên hợp quốc năm 2005, mô tả “thế kỷ XX
đã chứng kiến quá trình đô thị hoá nhanh chóng của cư dân thế giới” với tỷ lệ cư
dân đô thị tăng từ 13% (220 triệu người) năm 1900 lên 29% (732 triệu người) năm
1950 và 49% (3,2 tỷ người) năm 2005. Báo cáo này cũng ước tính rằng vào năm
2030 con số đó sẽ là 60% (4,9 tỷ người). Một nhà nghiên cứu nhận định: “Chúng ta
đã chưa bao giờ có một cuộc cách mạng nhân khẩu học nhanh và triệt để như cuộc
cách mạng của 100 năm qua. Vào năm 1900 hay khoảng đó, gần 95% người ở
khắp thế giới làm công việc chân tay. Và cũng chỉ có gần 5% người đã sống ở đô
thị có dân cư trên 100.000 dân. Ngày nay, ở các nước phát triển, tỷ lệ người làm
công việc chân tay đã giảm xuống chỉ còn từ 20 - 25% trong lực lượng lao động
và gần 50% dân cư sống ở đô thị.” Từ đây đang hình thành dự trữ cho lực lượng
lao động hiện đại.

Ở các nước đang phát triển và phát triển ở trình độ cao, từ những năm 60 thế kỷ
XX trở lại đây, nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa có một bộ phận lớn và ngày
càng tăng, được tuyển mộ từ nhóm cư dân đô thị. Cơ cấu xuất thân của công nhân
cũng đa dạng hơn: họ xuất thân từ gia đình công nhân truyền thống, từ gia đình trí
thức - công chức, tiểu thương, dịch vụ… Lối sống đô thị khá gần gũi với tác phong
lao động công nghiệp cũng giúp cho người lao động bớt bỡ ngỡ khi tham gia vào
phương thức sản xuất công nghiệp.

Đô thị hóa làm xuất hiện ngày một đông đảo hơn đội ngũ lao động làm thuê, vốn
có mặt từ thời Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, gồm “bác sĩ, luật gia, tu sĩ, thi sĩ,

9
bác học đều bị giai cấp tư sản biến thành những người làm thuê...”. Song hiện nay
họ đông đúc hơn, đa dạng hơn. Đó là nhóm lao động dịch vụ xã hội với hàng nghìn
nghề khác nhau. Xét về cơ cấu xã hội, các nhà nghiên cứu đều thấy sự tăng lên của
những nhóm lao động dịch vụ mới. Họ là những người kết hợp cả lao động chân
tay và lao động trí óc. Trong các quốc gia phát triển đã có sự xuất hiện một cơ cấu
xã hội mới với vai trò mới của trí thức, công nhân tri thức. Piter Druke cho biết:
“Người làm việc cả bằng tay lẫn bằng kiến thức lý thuyết đã tạo thành nhóm tăng
nhanh nhất trong lực lượng lao động Mỹ từ 1980. (Thí dụ các kỹ thuật viên máy
tính, kỹ thuật viên X quang, nhà vật lý trị liệu, các kỹ thuật viên phòng thí nghiệm
y khoa..,”. Cũng bởi vậy, ở nhiều nước phát triển hiện nay, liên minh giữa giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân đã không còn cơ sở xã hội như thế kỷ XIX và
thay vào đó là liên minh giữa những người lao động mà chủ yếu là hai nhóm ngành
lao động đông đảo ở đô thị là sản xuất công nghiệp và dịch vụ bằng phương thức
công nghiệp.

Đô thị là nơi mà đấu tranh giai cấp hiện đại bộc lộ tính điển hình của nó. Ph.Ăng
ghen từng viết: “Các thành phố lớn là nơi bắt nguồn của phong trào công nhân: nơi
đây công nhân lần đầu tiên đã bắt đầu suy nghĩ về tình cảnh của mình và đấu tranh
để thay đổi nó, nơi đây sự đối lập về lợi ích giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản
lần đầu đã biểu lộ ra, nơi đây những liên đoàn lao động, phong trào Hiến chương
và chủ nghĩa xã hội đã ra đời…”

Phân hóa sâu sắc của xã hội đô thị hiện nay cũng khiến cho các điểm nóng xã hội,
các cuộc đấu tranh chính trị hiện đại xuất hiện thường xuyên hơn tại các đô thị -
đấu trường của chính trị hiện đại. Cuốn sách Thế kỷ của những cuộc cách mạng
1789 - 1848 (xuất bản năm 1962 và tái bản 2005) của nhà sử học Eric Hobsbawm
nói về vấn đề đó. Tác giả đã nhận định “Phát triển đô thị trong giai đoạn giai đoạn
10
1789 - 1848 là một quá trình chia tách giai cấp khổng lồ, đã đẩy những người lao
động nghèo vào các vũng lầy khổng lồ của tình trạng khốn cùng bên ngoài các
trung tâm của chính phủ, của các doanh nghiệp và của các khu dân cư của giai cấp
tư sản”… Mô tả này tương tự như quan sát và phân tích của Ph.Ăng ghen về mặt
tối của các đô thị công nghiệp trong “Tình cảnh giai cấp công nhân Anh”. Và hiện
nay thì, Liên hợp quốc nhận định: “Quản lý đô thị đã trở thành một trong những
thách thức phát triển quan trọng nhất trong thế kỷ XXI” .

Theo đó, cuộc đấu tranh vì tiến bộ xã hội hiện nay, sát cánh cùng giai cấp công
nhân là các tầng lớp cư dân đô thị và các nhóm lao động dịch vụ. Trong quá trình
thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình, giai cấp công nhân không thể không quan tâm
tới lực lượng xã hội to lớn này trong các đô thị.

Cơ cấu đa dạng của giai cấp công nhân hiện đại cũng làm nảy sinh những nhu cầu
bổ sung nhận thức mới

Trình độ mới của sản xuất và dịch vụ cùng với cách tổ chức xã hội hiện đại cũng
làm cho cơ cấu của giai cấp công nhân hiện đại đa dạng tới mức nội hàm của nó
liên tục phải điều chỉnh theo hướng mở rộng: theo lĩnh vực (công nghiệp - nông
nghiệp - dịch vụ) theo trình độ công nghệ (bộ phận công nhân áo xanh - công nhân
của công nghiệp truyền thống; áo trắng - công nhân có trình độ đại học cao đẳng
chủ yếu làm công việc điều hành quản lý sản xuất; áo vàng - công nhân của các
ngành công nghệ mới, áo tím - công nhân dịch vụ - lao động đơn giản như gác cầu
thang, vệ sinh đô thị…); Phân loại công nhân theo sở hữu (có cổ phần, có tư liệu
sản xuất và trực tiếp lao động tại nhà để sống và, không có cổ phần). Phân loại
công nhân theo chế độ chính trị (công nhân ở các nước phát triển theo định hướng
xã hội chủ nghĩa, ở các nước G7, ở các nước đang phát triển)...

11
 Cũng vì vậy, đã có hàng chục khái niệm để chỉ giai cấp công nhân và có nhiều
điểm khác biệt về nội hàm khi so sánh các khái niệm ấy với nhau. Sự mở rộng nội
hàm ấy đã khiến cho, chỉ còn đặc điểm lao động và bị bóc lột sức lao động (được
dùng từ thời C.Mác) là có thể chấp nhận được. Còn các tiêu chí - phẩm chất khác
như gắn liền với máy móc công nghiệp, lao động mang tính xã hội hóa, có tính tổ
chức, kỷ luật và triệt để cách mạng, có tinh thần quốc tế và bản sắc dân tộc… trong
nhiều trường hợp cụ thể, là tương đối khó nhận diện.

Vấn đề đặt ra là ở chỗ trí thức là người lao động, song có thực sự nên coi họ là bộ
phận của giai cấp công nhân hiện nay hay không? Có nơi (như Trung Quốc) cho
luôn trí thức vào tầng lớp giai cấp công nhân “cho tiện”, song khái niệm giai cấp
công nhân hiện đại cũng thật khó bao chứa những nhóm lao động này, nếu không
muốn nói tới nguy cơ là làm tan loãng - xóa nhòa giai cấp công nhân.

Vấn đề khác là, một giai cấp mà có nhiều nhóm, đội ngũ, tầng lớp với các bộ
phận có trình độ giác ngộ khác nhau như vậy, thì sự thống nhất - đoàn kết về ý chí
và tổ chức sẽ diễn ra như thế nào? Đã có tình trạng người lao động công nghiệp mà
không tự coi mình là giai cấp công nhân! Họ coi mình là “giai cấp trung lưu”, vừa
làm thuê lại vừa “hữu sản” thông qua chế độ cổ phần… Đã có tình trạng “đa
nguyên công đoàn” ở nhiều nước và Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đã thừa nhận
như một quyền của người lao động - quyền “tự do nghiệp đoàn”.

Sự yếu ớt về chính trị và tổ chức của các đảng cộng sản, sự chia rẽ, phân liệt giữa
các đảng cộng sản và đảng công nhân hiện nay cùng những vấn đề đặt ra từ lợi ích
quốc gia dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa, liệu có thể là những trở lực từ bên
trong để ngăn cản khẩu hiệu “Công nhân toàn thế giới đoàn kết lại” để chống giai
cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản hay không? Chính những vấn đề khách quan trên đã
đặt ra nhu cầu bổ sung nhận thức mới về giai cấp công nhân, một giai cấp luôn

12
phát triển cùng với sự phát triển của công nghiệp và cách mạng khoa học và công
nghệ.

2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay.

Tác động của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, đã làm cơ
cấu kinh tế, cơ cấu xã hội có những biến đổi mới làm cho “giai cấp công nhân hiện
đại” khác với “giai cấp công nhân cổ điển” ở thời kỳ thế kỷ XIX, thời kỳ Mác còn
sống, trên một số điểm như: Tỉ lệ số người làm dịch vụ so với số người sản xuất
trực tiếp tăng lên; trình độ văn hóa chung và tay nghề chuyên môn cao hơn; mức
thu nhập khá hơn trước, làm cho một bộ phận người lao động trở thành “trung lưu
hóa”. Một bộ phận trong giai cấp công nhân đã mua cổ phần và được chia lợi
nhuận với giai cấp tư sản. Tầng lớp quản lý ngày càng có vai trò quan trọng và
kiêm nhiều chức năng phụ của giới chủ. Những biểu hiện trên đây chứng tỏ giai
cấp công nhân ngày càng phát triển, chứ không phải "teo đi" như một số người
quan niệm.

Thế kỷ XIX giai cấp công nhân chủ yếu là lao động chân tay, điều kiện sản
xuất lúc đó còn hạn chế. Ngày nay trong điều kiện mới, khi lực lượng sản xuất
đang trên đà phát triển mạnh, giai cấp công nhân không chỉ bao gồm những người
lao động chân tay mà còn cả lao động trí óc thông qua các máy điện toán với
những thành tựu của tin học. Giai cấp công nhân có sự phát triển về chất lượng để
đảm đương được nhiệm vụ của mình trong điều kiện mới, hay nói cách khác “công
nhân hóa trí thức” và “trí thức hóa công nhân” là xu thế tất yếu của nền đại công
nghiệp, của quá trình tự động hóa, tin học hóa. Giai cấp công nhân đang lớn lên
với đội ngũ trí thức của mình và giai cấp công nhân luôn luôn là người trực tiếp

13
sản xuất, tham gia vào quá trình tạo ra những giá trị vật chất, những của cải to lớn
cho xã hội.
Giai cấp công nhân bao gồm những người lao động trong lĩnh vực công nghiệp,
dịch vụ công nghiệp; những nhà nghiên cứu, sáng chế, áp dụng những thành tựu
của khoa học công nghệ phục vụ cho sản xuất; những kỹ sư, kỹ thuật viên, cán bộ
kỹ thuật thực hiện chức năng của công nhân lành nghề trong sản xuất và tái sản
xuất của cải vật chất. Giai cấp công nhân có mặt trong các ngành kinh tế: Công
nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, giao thông vận tải, trong đó công
nhân công xưởng, nhà máy sản xuất công nghiệp hiện đại, tiên tiến là bộ phận
nòng cốt, tiêu biểu cùng với quá trình phát triển của giai cấp công nhân, bộ phận trí
thức gắn trực tiếp với lao động công nghiệp, với quy trình sản xuất công nghiệp tạo
ra của cải vật chất cho xã hội cũng nằm trong nội dung khái niệm giai cấp công
nhân.
Ngày nay, cơ cấu của giai cấp công nhân hiện đại rất đa dạng, có nhiều trình độ
khác nhau và không ngừng biến đổi theo hướng không thuần nhất: Công nhân kỹ
thuật ngày càng tăng công nhân ngày càng được nâng cao về trình độ, đóng vai trò
chính trong quá trình phát triển, công nhân truyền thống giảm dần. Mặc dù mức
sống công nhân có cao hơn trước, công nhân có được tham gia quản lý thông qua
đại biểu trong hội đồng xí nghiệp theo “chế độ tham dự” và “chế độ ủy nhiệm”'
nhưng họ vẫn là người làm thuê bán sức lao động, ý chí của chủ nghĩa tư bản vẫn
là quyền lực chi phối, tầng lớp “nhà quản lý” vẫn chỉ là kẻ phụ thuộc vào giới chủ.
Giai cấp công nhân vẫn luôn là lực lượng sản xuất cơ bản và trực tiếp, vẫn là giai
cấp tiên phong trong xã hội. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không thể
chuyển vào tay một giai cấp hay tầng lớp xã hội nào khác: Những chỉ dẫn cơ bản
về đặc trưng bản chất của giai cấp công nhân của Mác – Ăng Ghen - Lênin đưa ra
vẫn là cơ sở phương pháp luận để xem xét, phân tích giai cấp công nhân hiện đại
trong các quốc gia tư bản chủ nghĩa phát triển hay trong những nước đang tiếp tục

14
con đường cách mạng xã hội chủ nghĩa, các nước thế giới thứ ba và toàn thế giới
nói chung, trước đây cũng như hiện nay. Giai cấp công nhân là giai cấp của những
người lao động ra của cải vật chất trong lĩnh vực công nghiệp với trình độ kỹ thuật
và công nghệ ngày càng hiện đại. Sản phẩm thặng dư do họ làm ra là nguồn gốc
chủ yếu cho sự giàu có và sự phát triển của xã hội. Giai cấp công nhân vừa là
người lãnh đạo, đồng thời cùng với nông dân, trí thức và các giai cấp, tầng lớp lao
động khác họp thành lực lượng tổng hợp của quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử
đó.

IV. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ở Việt Nam

Hình thành và phát triển từ một nước nửa thuộc địa nửa phong kiến, giai cấp
công nhân Việt Nam phải chịu ba tầng áp bức bóc lột .Vì thế ,họ sớm trở thành
giai cấp lãnh đạo cách mạng xoá bỏ chế độ áp bức bóc lột giải phóng giai cấp công
nhân ,xây dựng chế độ mới .
Dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam giai cấp công nhân cùng với
các giai cấp, tầng lớp lao động khác ở nước ta đã thực hiện đoàn kết dân tộc hoàn
thành cuộc cách mạng Dân tộc dân chủ nhân dân đưa nước ta vào giai đoạn độc
lập, tự do và xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa . Nước ta đang trong thời kỳ xây
dựng đất nước trở thành một nước phát triển, điều đó không có nghĩa là giai cấp
công nhân đã hết sứ mệnh lịch sử, trái lại sứ mệnh lịch sử ấy lại càng quan trọng
hơn .

Trong suốt những năm qua, giai cấp công nhân Việt Nam đã khẳng định được vai
trò của mình, xứng đáng là bộ phận của giai cấp công nhân thế giới, tiếp tục lấy
chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng. Ngày nay,
công nhân Việt Nam chủ động tham gia giải quyết các vấn đề là thu hút sự quan

15
tâm hàng đầu của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung. Các vấn đề đó có tính
thời sự cao như dân số, môi trường, văn hóa, năng lượng, lương thực,…
Giai cấp công nhân là lực lượng kiên định bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ
nghĩa, không chấp nhận chế độ đa đảng, đa nguyên chính trị. Giai cấp công nhân
tham gia đông đảo vào các thành phần kinh tế, lấy mục tiêu dân giàu, nước mạnh,
xã hội công bằng dân chủ văn minh để phấn đấu. Giai cấp công nhân là lực lượng
tiên phong trong đấu tranh phòng chống tiêu cực, tham nhũng, tệ nạn xã hội, là lực
lượng chính trị – xã hội quan trọng trong việc bảo vệ tổ quốc, giữ gìn an ninh chính
trị, trật tự xã hội, xây dựng nền quốc phòng toàn dân.
Qua những phân tích nêu trên ta kết luận giai cấp công nhân Việt Nam có sứ
mệnh lịch sử như sau:

Một là, xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ chế độ bóc lột, tự giải phóng, giải
phóng nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi sự áp bức, bóc lột, xây dựng
thành công xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Hai là, phát triển về số lượng và chất lượng, nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính
trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp thực hiện “tri thức hóa công nhân”, nâng cao
năng lực ứng dụng công nghệ vào sản xuấ nhằm tăng năng suất, chất lượng và hiệu
quả làm việc, xứng đáng với vai trò lãnh đạo cách mạng trong thời kỳ mới.

Ngày nay giai cấp công nhân dù lao động ở thành phần kinh tế nào cũng có
quyền làm chủ đất nước, mâu thuẫn giữa tư bản và công nhân được giải quyết dần
dần bằng sự quản lý của nhà nước của nhân dân nhưng đấu tranh giai cấp vẫn còn
đó là đấu tranh chống khuynh hướng tự phát tư bản chủ nghĩa ;đấu tranh bảo vệ tổ
quốc xã hội chủ nghĩa, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo… Trên con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội cùng với sự thúc đẩy nhanh quá trình CNH-HĐH đất nước, mâu

16
thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam hiện nay là: mâu thuẫn giữa những lực lượng
và nhân tố thúc đẩy quá trình phát triển đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu theo
định hướng xã hội chủ nghĩa với những lực lượng và nhân tố kìm hãm quá trình đó

Kết luận

Qua bài tiểu luận có thể khẳng định rằng sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
là phạm chù cơ bản nhất của chủ nghĩa xã hội khoa học. Phát hiện ra sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân là một trong những cống hiến vĩ đại nhất của chủ nghĩa
Mac- Lênin Là lực lượng nòng cốt, chủ yếu và tiền phong của dân tộc, giai cấp
công nhân ta có vinh dự và trách nhiệm nặng nề là bằng đẩy nhanh hơn nữa nhịp
độ phát triển nền công nghiệp và dịch vụ với năng suất, chất lượng và hiệu quả
kinh tế cao, nhằm đáp ứng thoả mãn yêu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu,
đặc biệt là đứng vững, là đi lên trong hội nhập kinh tế và cạnh tranh quyết liệt của
thị trường thế giới, làm cơ sở cho tự chủ về kinh tế. Để giai cấp công nhân làm tròn
sứ mệnh vẻ vang đó, cùng với tự học tập nâng cao kiến thức và năng lực nghề
nghiệp, rèn luyện tác phong và kỷ luật công nghiệp, Đảng, Nhà nước và công đoàn
cần làm tốt hơn nữa trách nhiệm đối với giai cấp công nhân đó là việc làm và
quyền làm việc của công nhân.

Không những vậy, giai cấp công nhân ngày nay là môt giai cấp tiên tiến, có vai
trò to lớn trong lịch sử phát triển xã hội, là một lực lượng tiên phong trong công
cuộc cải tạo khoa học công nghệ vào sản xuất của xã xã hội.
Tìm hiểu về giai cấp công nhân, đặc biệt là hiểu được sứ mệnh lịch sử của giai
cấp công nhân ngày nay là một vấn đề hết sức quan trọng trong nhận thức của mỗi

17
chúng ta, giúp ta có những nhận thức đúng đắn đối với các giai cấp trong xã hội
nói chung và giai cấp công nhân nói riêng.
Mỗi cá nhân trong xã hội cần không ngừng nâng cao ý thức trách nhiệm về giai
cấp, về nhận thức xã hội để nâng cao tri thức văn hoá của mình, giúp cho giai
cấp công nhân luôn là giai cấp nòng cốt cho sự phát triển của xã hội.
Mặt khác, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ngày nay là một nội dung quan
trọng đối với giai cấp công nhân nên nó rất cần được xã hội và nhất là Đảng cộng
sản chú trọng, tạo điều kiện hoàn thành một cách tốt nhất.

18
 Tài liệu tham khảo

(1) GT học phần Chủ nghĩa xã hội khoa học

(2) Tạp chí cộng sản – Chính trị - xây dựng Đảng
(3) TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học –
Đại học Huế
(4) Bách khoa toàn thư mở Wikipedia – Giai cấp công nhân
(5) C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993
(6) Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, 

19