Lecture 2
Ang Pilipinas sa Ika-19 na Dantaon
Pag-usbong ng Liberal na Ideya
✓ Voltaire at John Locke (Pampulitikang
Manunulat)
• Di sang-ayon sa umiiral na sistemang
monarkiyal.
• Kung mapapatunayan ng mga mamayan na
hindi na karap-dapat ang pinuno sa kanilang
pagtitiwala ay kailangang alisin na ito at
palitan.
✓ Nadama sa naganap na Himagsikang Pranses.
✓ Ang mga simulain ng mga Pranses,
“Pagkapantay-pantay, kalayaan at
pagkakapatiran ay umabot at nakarating sa
Pilipnas at naging inspirasyon ng mga Pilipino
para sa pagbabago o reporma.
Ang Mundo at Pilipinas Noong Ika- 19 na Siglo
✓ Panghina ng Espanya (tagumpay ng mga bansa
sa Latin Amerika sa tulad ng Venezuela, Chile,
Argentina, Bolivia, Colombia, Mexico kanilang
pag-aaklas laban sa Espanya mula 1808- 1829;
tanging cuba at Puerto Rico lamang ang nanatili
hanggang sa pagsiklab ng digmaang Espanya
kontra Amerika noong 1898-gulong politikal sa
Madrid mismo; pagpapalit ng pamunuan sa
pagitan ng mga konserbatibo at liberal-
paglalganap ng kapangyarihan ng Britanya,
Alemanya, at Estados Unidos.
✓ Panghina ng Britanya at Dutch
✓ Nagsimula ang siglo noong: Enero 1, 1801, at
nagtapos noong Disyembre 31,1900
✓ Binuwag ang pagkaalipin at ang Una at Ikalawang
Rebolusyong Industriyal na nagdulot sa
malawakang urbanisasyon at mataas na antas ng
produktibidad, kita at kaunlaran.
✓ Unang lumabas ang elektroniks:
• Introduksiyon ng electric relay (1835),
• Telegrapiya at ang protokol nitong
kodigong Morse (1837),
• Ang unang pagtawag sa telepono (1876),
at
• ang gumaganang bumbilya (1878)
✓ Mabilis na siyentipikong pagtuklas at imbensiyon
na nagbigay daan sa pagsulong ng teknolohiya sa
ika-20 dantaon.
✓ Nagsimula ang Rebolusyong Industriyal sa Gran
Britanya at kumalat sa lupalop ng Europa,
Hilagang Amerika at Hapon.
Rebolusyong Industriyal
✓ Kaganapang panlipunan at pang-ekonomiya na
humantong sa pagbabago mula sa lipunang
agrikultural at komersyal tungo sa modernong
lipunanng industriyal.
✓ Nagdulot ng malaking pagbabago sa kaligiran ng
mga kabukiran sa Great Britain. Ang sistema ng
regulasyon at pagsasamatala sa mga lupain ay
napalitan ng sistema ng pamamahalang pribado
sa lupain.
✓ Nagkatoon ng pagtaas sa produksiyong
agrikultural dahil sa kakayahan ng mga landlords
na mamuhunan at mag-eksperimento sa mga
teknik sa pagsasaka.
✓ Tumaas ang antas ng pamumuhay, Dumami ang
mga naitayong pabrika at napagaan ang mga
gawain, pagdami ng produsyon at paglaki ng kita
ng mga kapitalista at mga manggagawa.
Mga Ekonomikong Programa ni
Gob.-Hen. Jose Basco Y Vargas
✓ Dumating siya sa Pilipinas noong Hulyo 1778
✓ Iginiit niya na hindi nararapat na maging
tagapamagitan lamang ng mga produktong mula
China ang daungan ng mga galeon sa Maynila
bago dalhin sa Mexico.
✓ Ninais niyang magkaroon ng sariling kalakal ang
Pilipinas at tumaas ang kita ng gobyernong
kolonyal.
Ito ang tatlong pangunahing ekonomikong
proyekto ni Basco:
1. Ang Royal na Ekonomikong Kapisanan ng
mga Kaibigan ng Bayan
2. Monopolyo ng Tabako
3. Ang Kompanya Royal ng Pilipinas
Ang Royal na Ekonomikong Kapisanan ng mga
Kaibigan ng Bayan
✓ Itinatag noong Mayo 6, 1781
✓ Pangunahing layunin ay ang pagtaas sa
produksiyon ng industriya at agrikultura, at
pasiglainang kalakalan ng bansa.
Mga proyektong ipinatupad ng Kapisanan:
✓ •Pagbigay ng gantimpala sa mga taong may
bagong imbensyon sa irigasyon at pagsasaka
kabilang na ang mga magaling na gumawa ng
lana,lubid,abaka,atbp
✓ •Pag aangkat ng mga pangagrikulturang mga
gamit mula sa Estados Unidos
✓ •Pagpatayo ng kauna unahang eskwelang pang
agrikultura sa bansa at
✓ •Pagtatanim ng mga bagong pananim tulad ng
bulak,mga pampalasa,at indigo
✓ >Huminto ng panandalian ang Kapisanan noong
1787 nang bumitaw si Basco sa posisyon
hanggang sa tuluyang tumigil ang operasyon nito
noong gitna ng dekada 1890.
Monopolyo ng Tabako
✓ Itinatag noong Marso 1, 1782 sa bansa.
✓ Layunin nitong paramihin ang pondo ng bansa sa
pamamagitan ng sapilitang pagbili sa mga
halamang tabako sa Hilagang Luzon
✓ Hindi maganda ang epekto ng monopolyo sa mga
katutubong Pilipino kasi lagi silang nalulugi at
dinadaya ng mga ahenteng Espanyol at
nakaramdam sila ng pangaabuso.
✓ Nalugi ang programang ito dahil imbes na sa
bayan napupunta ang salapi ay napupunta ito sa
bulsa ng mga opisyal.
✓ Kontrolado ng pamahalaan ang pagtatanim,pag
aalaga,at pag aani sa tabako Pinaparusahan nila
ang mga magsasakang lalabag sa mga utos nila
✓ Noong 1883 itinatag ang La Insular Cigar and
Cigarette Factory sa ilalim ni Don Joaquin
Santamarina na naging pangunahing taga
pagluwas ng sigarilyo sa US at England
✓ Tuluyang ipinahinto ni Gob Hen Fernando Primo
de Rivera ang monopolyo noong 1890's
Ang Kompanya Royal ng Pilipinas
✓ Itinatag noong Marso, 10 1785 ayon sa utos ni
Haring Carlos III.
✓ Mithiin na paunlarin agrikultura at industriya ng
Pilipinas
✓ Naging matagumpay sapagkat marami itong
kinaharap na problema tulad ng pag-siklab ng
mga Rebolusyong Amerikano at Pranses.
✓ Iniutos ni Haring Carlos III ang pagpapatigil sa
kumpanya noong 1834, nang dahil sa pagtingin
ng mga mangangalakal na ang kompanya ay
tuwirang kalaban ng kalakalang Galeon.
Kalakalang Galyon (Galeon)
✓ Ipinatupad ng pamahalaang Espanyol sa Maynila
at sa Acapulco.
✓ Noong 1565, naglayag si Andres de Urdaneta
mula sa Cebu papauntang Acapulco at
natuklasan ang ruta mula sa karagatang pasipiko
papunta Mexico.
✓ Pinangalan ito sa malalaking barkong Galeon na
pinagawa ng pamahalaang Espanyol sa Cavite at
iba’t ibang lalawigan sa bansa sa pamamagitan
ng sapilitang pagtratrabaho ng libo-libong
katutubong Pilipino.
✓ Noong 1565, sinumulan ag Kalakalang Galyon sa
Maynila pagkatapos matuklasan ni Urdaneta at
Fraileng Agustino ang tornaviaje o daanang
pabalik mula sa Pilipinas patungong Mexico.
Nagtagal ang daanan hanggang 1815 noong
nagsimula ang Pangkalayaang Digmaan ng
Mexico
✓ Dahil sa Galyon nailuluwas sa Maynila ang mga
mamahaling kasangkapan, porselana, bulak at
pilak. Nagbigay-daan sa pagbabago at
pagbabahagi ng kultura na nakahubog sa
pagkakakilanlan ng dalwang bansa.
✓ Monopolyo - ay isang klase ng sistemang
pangangalakal kung saan tanging nag iisang
korporasyon ang nagtitinda ng isang produkto
Nanaig ang Momopolyo sa Kalakalang Galyon noong
pagsapit ng ika-19 na siglo at hindi nakabuti ito sa
Pilipinas sapagkat:
1. Nasalanta ang kabuhayan ng mga Pilipino dahil
sa kapabayaan ng mga pinunong kastila na
pagpapayaman lang ang inatupag.
2. Tanging mga Kastila lamang ang kumita at
nakinabang.
3. Napabayaan ang pangangalaga sa mga
lalawigan.
Nagbukas ang Pilipinas sa Kalakalang
Pandaigdig
Simula nang buksan ng Espanya ang Maynila sa
pagdaigdigang kalakalan noong huling bahagi ng ika-
19 na siglo ay maraming pagbabago sa buhay ng
mga Pilipino tulad ng mga sumusunod:
a. Nakilala ang Pilipinas bilang top exporter ng
ilang produkto tulad ng abaka tabako at tubo
b. Napabilis ang transportasyon para sa maayos
na pagdadala ng mga produkto sa mga iba’t
ibang lugar ng bansa
c. Dumami ang mga bangkong nagpapautang sa
mga negosyanteng Pilipino sa Maynila
d. Napabilis ang paglalakbay at palitan ng
produkto sa ibang bansa
e. Nakatulong sa pag angat ng pamumuhay ng
mga Pilipino
✓ Ang pagbubukas nito noong 1869 ay nagpabilis
sa pagpasok sa bansa ng mga kaisiapang liberal.
✓ Napadali ang paglabas-masok ng mga
mangangalakal at ang sistema ng komunikasyon
sa Pilipinas.
✓ Pumasok ang mga aklat na nagsusulong sa
kaisipang liberal at rebolusyonaryo.
✓ Representasyon ng Pilipinas sa Cortes (1810-
1837) dahil sa pagpupumilit ng mga Pilipino sa
 reporma, pinagbigyan sila ng Espanya ngunit sa
maikling pagkakataon.
Ventura Delos Reyes – Pilipinong nahalal bilang
kinatawan. Hiniling niya ang mga sumusunod:
• Pag-alis ng sapilitang paggawa
• Pagkakapantay-pantay ng mamamayanan
• Pagtanggal ng mga monopolyo kasama ang
kalakalang Galyon
• Pagtatag ng mayang kalakalan
• Kalayaan sa pamamahayag, paglilimbag, at
relihiyon
Sistema ng Edukasyon sa Pilipinas noong
Panahon ng Kastila
✓ Mga Misyonaryong Kastila ang mga guro
✓ Pormal at kontrolado
✓ Layunin ng simbahan ang pagsisiwalat ng
edukasyon
✓ Lubos na binigyang pansin ang doktrinang
kristiyano
✓ Nagsisimula sa primary at nagtatapos sa tertiary
(kolehiyo)
✓ Wikang Kastila at Latin ang itinuturo
✓ Nakapasok ang mga Pilipino sa mga paaralang
hawak ng mga kastila sa dulo ng ika-19 na siglo.
Ngunit ito ay “limitado”
✓ Malupit ang mga prayle
✓ Ang edukasyong kanilang ibinibigay ay nagsilbing
“palusot”
✓ mayroong diskriminasyon
✓ hiwalay ang paaralan ng babae mula sa lalaki
✓ takot ang mga Kastila na maging edukado ang
mga Pilipino
✓ epekto ng malupit at walang naibubungang
pagtuturo ang tila pagiging sunud sunuran ng mga
mag aaral
✓ ang mga ilustrado ang siyang nakakapag aral
• Ilustrados - "erudite", "learned" or
"enlightened ones") constituted the
Filipino educated class during the
Spanish colonial
Mga Suliranin
1. Kakulangan ng pondo at lugar upang magamit
bilang silid-aralan
2. Korporal na pagpaparusa
3. Pagpigil sa mga Pilipino sa pagiging dalubhasa
sa ibang disiplina
4. Isang makaluhong pribelehiyong natatamasa
ng mga Kastilang mag-aaral
5. Hindi kuwalipikado ang mga nagtuturo
6. Kawalan ng sigla,pagganyak,at
pagpapahalaga ng mga bata para sa
edukasyon
7. paghina ng loob ng mga mag aaral bunga ng
istilong pagtuturo
8. pag-uusig ng mga prayle sa pagbabago ng
ninanais ng mga guro
9. problema ukol sa mga tinuturong 'di
naiintindihan ng mga anak ng mahihirap
Dekretong pang-edukasyon 1863
✓ Kauna-unahang sistemang pang-edukasyon sa
bansa
✓ Paaralan para sa lalaki’t babae sa bawat bayan
✓ Pagtanggap ng mga kastilang paaralan sa mga
Pilipino
✓ Naitatag ang Normal School
✓ Kontrolado ng mga prayle
✓ Ang mga misyonero ang responsibilidad sa
pagtuturo at pagpapatupad ng mga batas sa
paaralan
Paaralan para sa Kalalakihan
Ang naunag naitatag na paaralan ay para lamng sa
kalalakihan.
Ang mga Augustinians ang nagtatag ng kauna-
unahang paaralan sa Pilipinas nong 1565 sa Cebu.
Noong panahon ng Kastila, pareho lamang ang
kolehiyo sa unibersidad
• Colegio de San Ignacio- Jesuits (1589, Manila)
• Colegio de San Jose (1601)
• Noong 1589, ipinagkatiwala ng pamahalaan sa
Jesuita ang Escuela Pia
• Noong 1611 naitatag ang UST ng mga
Dominikano
• San Juan de Letran (1630)
Paaralan para sa Kababaihan
• Kauna-unahan ang Colegio de Santa Potenciana
(1589)
• Colegio de Santa Isabel (1632)
• Beateryo ng mga mga relihiyosong
kongregasyon
Ang Liberalismo ni Carlos Maria dela Torre
(1869-1871)
✓ Ipinadala ng Espanya sa Pilipinas upang
mangungkulan bilang gobernador.
✓ Espanyol na liberal ang kaisipan
✓ Nanungkulan siya mula 1869-1871
✓ Nahikayat niya ang mga makabayang Pilipini na
pag-usapan ang mga suliranin ng bansa upang
ang mga ito ay matuwid.
✓ Inalis niya ang mga tanod sa palasyo at
‘censorship’,
✓ Kinapootan siya ng mga prayle dahil ayaw nilang
maunlad ang kaisipang liberal ng mga Pilipino
✓ Lalo nainis ang mga prayle ng alisin nito ang
parusang pamamalo, at
✓ Itinaguyod niya ang malayang pagpapahayg at Sistemang Politikal
pag-uusap sa mga bagay na nauukol sa politika.
Ang Pagbubukas ng Kanal Suez
✓ Ito ay isang daanang tubig sa Ehipto
✓ Ito ay daluyan ng pandaigdigang kalakalan at
komersiyo
✓ Nagawa noong Lumang Ehipto at muling
pinatayo ni
✓ Ferdinand de Lesseps, isang Pranses at muling
binuksan noong 1869.
✓ May haba itong 172 km na nagdurugtong sa
Dagat Mediteranyo, Gulpo ng Suez , Dagat Pula
at Karagatang Indyan.
✓ Dahil dito napadali ang paglalabas masok ng
mga mangangalakal at ang sistema ng
komunikasyon sa Pilipinas at
✓ pagpasok sa bansa ng mga liberal na banyagang Pamahalaang Bayan Pueblo
kaisipan na nagpamulat sa maraming Pilipino sa Gobernadorcillo
kanilang karapatan
✓ Dahil sa pagbubukas ng Suez Canal, ang • May tungkulin siyang mangolekta ng buwis
dating mahigit 2 buwan na byahe mula sa • Mangasiwa ng mga usaping panghukuman
Pilipinas patungo ng Espanya ay naging 30 • Asikasuhin ang mga pinuno ng pamahalaan na
araw na lamang. bumibisita sa bayan
• Katulong niya ang isang hepe ng pulisya at
Antas ng Katayuan ng mga Pilipino sa Panahon mga mababang kawani sa pamamahala ng
ng Kastila nasasakupan
• Wala siyang suweldo hindi nagbabayad ng
Peninsulares – Mga Espanyol na ipinanganak sa buwis at hindi nagsasagawa ng sapilitang
Espanya na naninirahan sa Pilipinas
Pamahalaang Lungsod Ayuntamiento
Insulares – Mga ipinanganak sa Pilipinas na ang
mga magulang ay may purong dugo na Kastila ✓ 2 alkalde
✓ 12 konsehal
Spanish Mestizo - Sila ay tinatawag na middle class ✓ 1 hepe ng pulisya
sapagkat sila ay nasa gitna ng purong Espanyol na ✓ 1 kalihim
nasa pinakamataas na antas ng lipunan at purong ✓ Iba pang kawani ng pamahalaan
Pilipino na nasa pinakamababa naman ✓ Sentro ng kabihasnan at kalakalan
Sila rin ay ang mga anak ng mga hindi purong Ang Unang mga Ayuntamiento na itinatag ng mga
Pilipino. Mga anak sila ng mga mag asawang may Kastila:
magkaibang lahi.
• Maynila,
Principalia – Mga Pilipino na nasa linya angkan ng • Cebu,
mga datu o mga mayayamang nagmamay ari ng • Nueva Caceres (Naga sa Bikol ngayon),
malalaking lupain bago pa man dumating ang mga • Arevalo (Iloilo)
Espanyol
• Nueva Segovia (Lal-lo ngayon)
Indio – Sila ang mga katutubong Pilipino na tinitignan • Villa Fernandina (Vigan ngayon)
bilang mang mang o walang kaalam alam dahil di sila
nakapag aral Ito ay unang narinig sa isang paring
nagtuturo at kabilang din ang salitang ito sa isang
librong isinulat ng Pilipinong manunulat
 Lecture 3
Nasyonalismo
Ano ang Nasyonalismo? pangkalahatang kagustuhan at ang kanilang interes
ay dapat pumaloob dito
✓ Pagmamahal sa bansa
✓ Isang kamalayan sa lahi na nag uugat sa Nasyonalismo at Patriotismo: Ang Pagkakaiba
pagkakaroon ng isang relihiyon, wika,
kultura,kasaysayan at pagpapahalaga Nasyonalismo Patrionismo

Galing sa salitang Latin na natio na ang ibig sabihin tumutukoy sa nag aalab isang paghanga at
ay ang pagpapangkat ng mga taong may iisang lahi na damdamin ng isang pagtangkilik ng isang
tao para sa kanyang indibidwal sa kaniyang
na mas mataas kaysa pamilya ngunit mas maliit
bayan na maaring bayan at mga
kaysa sambayanan.
magdulot ng pinahahalagahan nito
• Dito rin nag ugat ang salitang nasyon na pakiramdam na ang ito naman ay
nangangahulugang pangkat ng mga indibidwal na bansa o lahi niya ay nagdudulot sa ng
nakahihigit sa iba pang pakiramdam ng
nagkaroon ng magkakatulad na katangian dahil
bansa pagkagiliw
sa palagian nilang interaksiyon sa isa't isa
Ang nasyonalismo ay itinuturing na pananaw ng isang Sa mas simpleng eksplinasyon ang
indibidwal bilang kasapi ng isang bansa o kaya ay nasyonalismo ay maituturing na mataas at
agresibong anyo ng patriotismo.
pagnanasa ng isang indibidwal na paunlarin at
palakasin ang isang bansa
Mga Salik sa Pagsilang ng Nasyonalismong Pilipino Patriotismo
• Greek Patrios 1653 “of ones father”
• Paglaganapng kaisipang liberal • Or national pride is the feeling of love,
• Paglitaw ng bagong panggitnang uring devotion, and sense of attachment to a
mamamayan o mga principalia homeland and alliance with other citizens who
• liberal na pamamalakad niGobernador-Heneral share the same sentiment This attachment can
Carlos Maria dela torre y Nava Cerrada be a combination of many different feelings
• Pag-aalsa sa Cavite relating to one's own homeland, including
• Kilusang Sekularisasyon ethnic, cultural, political or historical aspects.
• Pagpatay sa GOMBURZA • Positive Values - Freedom, Justice, Equality,
Bravery, Values and Devotion
Uri ng Nasyonalismo • The system of government and the people of
1. Pasibong Nasyonalismo – mapayapang paraan their country are inherently good and work
2. Aktibong Nasyonalismo – Gumagamit ng dahas together for a better quality of life
3. Nasyonalismong Sibiko – Aktibong pakikilahok
ng mga mamamayan sa mga isyung panlipunan Mga Halimbawa ng Patriotismo
na siyang nagpapatibay sa estado bilang ✓ Pagsasabuhay ng ating core democratic values:
pinakamataas na anyo ng yunit pulitikal. pagkakapantay pantay katotohanan kalayaaan
4. Nasyonalismong Kultural - Binibigyang diin ang kabutihan ng nakararami at pangkalahatang
pangangailangan ng mga mamamayang soberanya
mapabilang sa isang pamayanan at ✓ Pagkilala sa mga karapatang pantao kabilang ang
pagkakakilanlan kalayaan sa pagpapahayag, relihiyon, at
Kaisipang Liberal pagbabalita
✓ pagkilala sa kapangyarihan ng pamahalaan
John Locke - ang mamamayan ay likas na bilang pangunahing tagapagpatupad ng mga
magkakapantay at malalaya at walang dapat na batas
magbanta sa kanilang buhay,pagmamay ari at
kalayaan. Nasyonalismo
• Ika-19 na Siglo
Thomas Hobbes - dapat isuko ng tao ang kanyang • Loyalty and devotion to a nation
likas na karapatan sa estado at kapangyarihan ng • Exalting one’s nation above all other and
hari placing primary emphasis on promotion of its
Jean Jacques Rousseau (The Social Contract) - ang culture and interest as o pposed to those of
lipunan ay nagkasundo na sila ay pamamahalaan ng other nations.
 • Strong motivator for uniting people together in Mga Halimbawa ng Jingoism
the struggle against injustice
✓ Dumating at Ginamit sa Amerika noong 1890s
• Peace can only be achieved thru a strong
✓ 1946 – gunamit ang termino sa isang headline ng
national identity as opposed to tribal and New York Times. Ang headline, na binasa ang
religious identity
”M'Arthur Purges Japan of Jingoes In Public
• Has Negative Connotation Office" inilarawan kung paano pinigilan ang
• It is used for political ideologies and movements matinding militarista ng Japan na makilahok sa
that have more extreme and exclusionary love of pamahalaang postwar
one’s country at the expense of foreigners, and ✓ Ang termino ay hindi kailanman nawala nang
immigrants and even people in a country who tuluyan nang wala sa paggamit at pana-
aren’t believed to belong in some way often on panahong binanggit upang punahin ang mga
racial or religious grounds aksyon na nakikita bilang pananakot o pag aaway
Halimbawa isang kolumnista ng opinyon ng New
Sydney J. Harris York Times, si Frank Bruni ay sumangguni sa
“The difference between patriotism and nationalism is jingoism ng patakarang panlabas ni Donald
that the patriot is proud of his country for what it does Trump sa isang haligi na inilathala noong Oktubre
and the nationalist is proud of his country no matter 2 2018
what it does;
Ang Paglitaw ng Gitnang Uri ng mga Pilipino
Patriotism creates a feeling of responsibility, ✓ Pag-unlad ng kabuhayan at mangangalakal ang
nationalism a feeling of blind arrogance that leads to dahilan ng paglitaw ng pangkat ilustrado- sila ang
war” mga Pilipinong nagkaroon ng mga magandang
katayuan sa lipunan at nagsimulang humiling ng
Jingoism mga pagbabago.
tumutukoy sa labis at lalo na masigasig na ✓ Pinag-arl nila ang mga anak nila sa maynila,
pagkamakabayan na humahantong sa isang agresibo Espanya, at ibang bansa na nagdulot upang
o nananakot na patakarang panlabas lumawak ang kanilang pag-unawa sa kahulugan
ng kalayaan na dapat ipaglaban.
✓ Nagsimula 1870s, laban sa British na
Kabilang sa mga Pilipino na nakapag-aral sa Europa
kinakailangang magpasya kung paano makontra
ang pinaghihinalaang paglipat ng Russia laban sa • Jose Protacio Rizal Mercado y Alonzo
Turkey Realonda (Noli Me Tangere at El Filibusterismo)
✓ ang pariralang “ni Jingo" ay lumitaw sa isang • Marcelo H. Del Pilar (Dasalan at Tocsohan –
kanta ng music hall noong 1878 na nagtulak para isang pagkutya sa mga mapang-abusong prayle)
sa aksyon ng militar laban sa Russia • Graciano Lopez Jaena
- Nag aral ng Medisina sa Madrid at theolohiya
sa seminaryo noong siya ay nasa Pilipinas
Jingoism kumpara sa Nasyonalismo - FRAY BOTOD- isang satirikong paglalahad
sa kasakiman, kalupitan at katakawan ng
Nasyonalismo Jingoism
mga prayle
Naniniwala na ang mga tatanggapin ang isang
• Pedro Paterno (Ninay ang kauna unahang
mamamayaman ay may aspeto ng nasyonalismo
nobela na nasulat sa Pilipino noong 1851)
utang sa kanilang ang mabangis na
katapatan sa kanilang katapatan sa sariling Pambayang Edukasyon
nasyon. bansa ngunit isasama
rin ang ideya ng ✓ Ipinag-utos ng Monarkiya ng Espanya noong
paglabas ng isang 1863
napaka agresibo ✓ Sapilitan at walang bayad ang pag-aaral sa
patakaran sa ibang primarya
bansa at kahit na ang ✓ Layunin nitong mapalaganap ang edukasyon sa
pagsasagawa ng giyera ibang bahagi ng bansa sa pamamagitan ng
sa ibang bansa pagpapatayo ng mga paaralan.
✓ Mga Tinuro:
Ang jingoism ay nasyonalismo na kinuha sa isang 1. Kristiyanismo
2. Wastong Pag-uugali
matinding posisyon patungkol sa patakarang
3. Moralidad
panlabas
4. Heograpiya
5. Wikang Espanyol
6. Kasaysayan ng Espanya
7. Aritmetika
 8. Pagsasaka
9. Pag-awit
✓ Kapalit ng mga ito ang:
1. Pagbuburda
2. Paggantsilyo
3. Pagluluto
Ito ay itinuturo din sa mga babae maliban sa
Kasaysayan ng Espanya Heograpiya at Pagsasaka
Carlos Maria de la Torre y Navacerrada
✓ Nagpatupad ng sekulirisasyon sa mga simbahan
sa buong bansa
✓ Ang mga Pilipino ay dapat ang mamahala sa
mga parokya, halimbawa ang GOMBURZA
Sekularisasyon
✓ Nahati ang mga pari sa dalawa: Paring Regular
at Sekular
Paring Regular- Ito ang kinabibilangan ng halos mga
prayleng Espanyol Ito ang mga paring kabilang sa
mga ordeng relihiyoso tulad ng mga
Agustino,Dominikano,Heswita,etc
Paring Sekular- Ito ang mga paring Pilipino na hindi
kabilang sa mga ordeng relihiyoso na pawang
katulong lamang ng mga Paring Regular sa mga
parokya.
Padre Pedro Pelaez- nagtatag ng Kilusang
Sekularisasyon upang ipaglaban ang karapatan ng
mga Paring Sekular Maagang nagtapos ang
panunungkulan ni Padre Pelaez pagkat namatay siya
dahil sa lindol sa Katedral ng Maynila Ipinagpatuloy
ng GomBurZa ang kampanyang sinimulan ni Padre
Pelaez
Ang Pag-aalsa sa Cavite
✓ Enero 20,1872 – pag-aalsa sa isang arsenal sa
Cavite dahil sa sobrang paniningil ng buwi sa
mga empleyado nito.
✓ Pinamunuan ito ni Sarhento Fernando La
Madrid
✓ Nagresulta sa maraming ipinapatay at ikinulong,
kabilang na ang sarhento
Ang Paggarote sa GomBurZa
• Sinamantala ng mga Espanyol ang nangyaring
pag-aalsa sa Cavite upang ilipit ang mga kaaway
nila kaya idinawit nila sina Padre Mariano Gomez.
Padre Jose Burgos, at Padre Javinto Zamora o
ang GomBurZa.
• Hinusgahan sila sa korte at kahit walang matibay
na ebidensiya ay jinatulan sila ng kamatayn sa
pamamagitan ng paggarote.
Naniniwala si Arsobispo Meliton Martinez na
walang kasalanan ang tatlo,kaya hindi nila
ipinatanggal ang abito ng mga pari ng garrotehin nila
ito
Noong Pebrero 17 1872 ginarrote ang GomBurZa sa
Bagumbayan (Rizal Park ngayon) Iniutos ng
Arsobispo ng Maynila na patunugin ang lahat ng
dambana ng simbahan sa bansa upang isimbolo ang
pagdadalamhati at pagluluksa
Ang Diwa ng Nasyonalismo sa Araw-araw na
pamumuhay
• Igalang ang watawat ng Pilipinas at pahalagahan
ang pagiging Pilipino
• Maging isang produktibong mamamayan Maging
masipag at gumawa ng produktibong gawain hindi
lamang para sa ating sarili kundi para sa ating
bansa
• Magkaroon ng kamalayan ng mga isyu sa ating
bansa
• Ipagmamalaki ang mga Pagtatagumpay ng mga
Pilipino
• Tumangkilik at suportahan ang sariling mga
produkto
• Panatilihin ang mga kulturang Pilipino
 Lecture 4
Mga Alaala ng Kabataan
Ninuno ni Rizal
Ninuno sa Ama
Domingo Lamco (Cue Yi-Lam)
•Nagmula sa distrito ng Chinchew , Probinsya ng
Fujien , Tsina
•Anak ni Siang Co at Zun Nio
•Ginamit ang apelyidong Mercado taong 1731 dahil
sa pagiging isang komersyante
•Napangasawa si Inez dela Rosa Inez dela Rosa
Ninuno sa Ina
Ang pamilya ni Donya Teodora Alonzo ay nagmula sa
lahi ni Lakandula , ang pinakahuling hari ng Tondo
Eugenio Ursua
•Asawa ni Benigna
•Mula sa lahing Hapones .
Kapanganakan ni Rizal
• Miyerkules, Hunyo 19, 1861 nang ika-11 at hatinggabi.
• Sa Bayan ng Calamba, Laguna
• Bininyagan sa Simabahang Katoliko noong Hunyo 22,
edad tatlong araw, na kura paroko,
• Si Padre Rufino Collantes, isang Batangueno
• Pinuna ni Padre Collantes ang malaking ulo ng
sanggol at ani niya magiging dakila si Rizal balang
araw, kung saan nagkatotoo.
• Ninong niya ay si Padre Pedro Casanas, taga-
Calamba
• Ang ngalang "JOSE" ay pinili ng kanyang ina sa
deboto kay San Jose.
• Ang Rizal ay mula sa salitang kastila na Ricial na
nangangahulugang “luntiang kabukiran”
• Palayaw: Moy, Pepe, at Ute
Gobernador Narciso Claveria – Kastilang
gobernador heneral na gumawa ng libro na nag-
aatas sa laht ng naninirahan sa Pilipinas na gumamit
ng apelyido noong 1849.
▪ Pinag-utos niya ito upang maging sistematiko
ang pagapapatupad ng librong Catalogo
Alfabetico de Apellidos o Alphabetical
catalog of Surnames.
▪ Karamihan sa mga Pilipino ay piniling gamitin
ang mga apelyidong may kaugnayan sa
Kristiyanismo tulad ng De los Satos, Dela
Cruz, Del Rosario, Bautista at mga kilalang
lokal na pinuno gaya ng lakandula.
Teodora Alonso (Doña Lolay)
▪ Ina ni Rizal
▪ Pinakaunang guro ni Pepe
▪ Nakapag-aral sa Colegio de Sta. Rosa sa
Intramurous
▪ Naituro sa anak ang alpabeto sa edad na 3
Francisco Mercado (Don Kikoy)
▪ Ama ni rizal
▪ Ipinanganak: Mayo 11, 1818 sa Biñan,
Laguna
▪ Bunso sa 13 anak ni Cirila Alejandro at Juan
Mercado
▪ Nag-aral ng Latin at Pliosopiya sa Colegio de
San Jose sa Manila
Mga Kaptid ni Rizal
▪ Saturnina (Neneng ) (1850 -1913)
▪ Paciano (1851- 1930)
▪ Narcisa (Sisa ) (1852- 1939)
▪ Olympia (1855- 1887)
▪ Lucia (1857- 1919)
▪ María (Biang ) (1859 -1945)
▪ José Protasio (1861- 1896)
▪ Concepción (Concha) (1862 -1865)
▪ Josefa (Panggoy ) (1865- 1945)
▪ Trinidad ( Trining ) (1868- 1951)
▪ Soledad ( Choleng ) (1870- 1929).
Hindi si Rizal ang sumulat ng ‘Sa aking mga
Kabata”
Ayon kay G. Almario, sa liham ni Jose Rizal sa
kanyang Kuya Paciano noong 12 Oktubre 1886, 25
taong gulang siya noon, ipinagtapat ni Rizal ang
kahirapan sa pagsasalin niya ng Wilhelm Tel ni
Schiller, istorya ng isang bayani ng Switzerland, lalo
na ang salitang Aleman na Freiheit o sa Kastila ay
libertad dahil wala siyang makitang katumbas na
salitang Tagalog nito Kahit ang salitang kaligtasan ay
di niya maitumbas sa pagsalin ng salitang Freiheit o
libertad Nakita lang niya sa salin ni Marcelo H.Del
Pilar ng akdang "Amor Patrio” ang salitang malaya at
kalayaan bilang salin ng Freiheit o libertad kaya ito na
ang kanyang ginamit
Aquilina Alquitran
▪ Babaeng Yaya ni Rizal
▪ Batangueña
▪ Ayon sa Memoir niya na Memorias de un
Estudiante de Manila, Noong bata raw siya ,
habang siya ay nasa azotea at naghahapunan
sila sa ilalim ng buwan , habang nakikita ang
Bundok Makiling , kukuwentuhan siya nito
tungkol sa aswang , o tungkol sa nuno
▪ Ilalabas si Pepe sa gabi malapit sa ilog sa
ilalim ng mga punungkahoy at doon itutuloy
 ang pagkukuwento Ang pagkahumaling ni
Rizal sa mga kuwentong bayan na ito ay
makikita sa mga kuwento na nasa loob ng
kanyang mga nobela
• Hilig niyang mag-pinta kapag nag-iisa, gumagamt
siya ng buto ng sili, asuete, pintura at iba pa.
Mahlig din siyang maghulma gamit ang putik at
meron din siyang papet para sa palabas niya sa
mga bata.
• Alamat ng Maria Makiling- paboritong
pambatang istorya ni Rizal.
• Naisulat niya sa kanyang talaarawan na noong
tatlong taong gulang siya pinanonood niya sa
kanyang bahay kubo ang paglalaro ng mga ibong
kilyawan maya maria kapra martines at pipit,
pinakikinggan nang buong paghanga ang
matimyas na huni ng mga ibon
• Isa pang magandang alaala ni Rizal ay ang araw
araw na pagdarasal nila tuwing Orasyon
• Alipato- kabayong binili ni Francisco para kay
Pepe.
• Usman- Itim na aso ni Pepe.
• Noong 8 taong gulang siya ay naisulat niya ang
unang dula na isnag Komedyang Tagalog, na
tinanghal sa isang pista sa Calamba
- Binili ng isang gobernadorcillo mula Paete,
Laguna, ang manuskrito sa halagang
dalawang piso.
Unang Kalungkutan ng Bayani
• Nang mamatay ang kapatid niyang Babae na si
Concha (Concepcion) noong 1865 nang siya ay
tatlong taong gulang, ay ang unang
pagkakataong lumuha si Jose dahil sa lungkot at
Pagmamahal.
• Pinakamamahal ni Rizal si Concha.
• Isang taon ang tanda niya kay Concha Siya ang
kala kalaro ni Concha at mula sa kapatid ay
natutunan niya ang pagmamahal.
Pamilyang Rizal
Ang Kabuhayan ng Pamilya
• Pangkat Principalia
• Kilalang Pamilya sa Calamba
• Ang ama ay nangungupahan ng lupa na pag-aari
ng hacienda ng mga Dominicano sa Calamba
• Ang lupang sinasaka ay 600 na hektarya
• Ang tanim ay palay, mais, at tubo
• Nag-aalaga rin sila ng hayop
• May tindahan si Teodora sa ilalim ng bahay nila,
gilingan ng trigo para maging harina, at gawaan
ng hamon.
• Isa sa mga nakapagpagawa ng nahay na bato sa
Calamba
• May-ari ng isang karwahe (karangyaan noon)
• Aklatan na may 1,000 aklat
Ang Tahanan ng mga Rizal
• Gawa sa bato ang bahay nila
• Malapit sa Simbahan
• Napapaligiran ng mga punong atis, balimbing,
chico, macopa, papaya, santol, tampoy, at iba pa.
• May alagaan ng mga manok at pabo ang bakuran
nila.
Ang Salaysay hinggil sa Ilawan at ang
Gamugamo
• Namulat dito si Rizal
• Nagkaroon siya ng di pangkaraniwang pag-
unawa sa kwento.
• Hindi naniwala si Jose sa paalaala ng Nanay niya
para sa kanya maganda ang ningas ng ilaw Ang
ningas na iyon ay kumakatawan sa isang mithiin
sa buhay Isang karangalan para kanino mang tao
ang mamatay para sa kanyang mithiin katulad ng
munting gamugamo
Pag-aaral sa Calamba at Biñan
• Unang nag-aral si Rizal sa Calamba at Biñan
• Bilang anak ng isang Ilustrado may apat na aralin:
1. Pagbasa
2. Pagsulat
3. Aritmetika
4. Relihiyon
• Mahigpit at istrikto ang pagtuturo
• Pilit ang pagbibigay kaalaman
• Walang katapusang pagmememorya
• May kasamang hagupit ng guro
Mga Unang Guro ni Rizal
1. Donya Teodora Alonzo (Pinaka-unang guro
niya)
2. Mestro Celestino
3. Lucas Padua
4. Leon Monroy
Pagpunta sa Biñan (1869-1871)
• Hunyo 1869- nagtungo sa Biñan para mag aral.
Sinamahan siya ni Paciano
Maestro Justiniano Aquino Cruz- ang naging
guro ni Rizal sa Biñan Naging guro rin ni Paciano
si Maestro Justiniano
▪ Sinabihan niya na onti ang kaalaman ni
Pepe sa Espanyol at Latin
▪ May kahusayan sa balarilang Espanyol na
sinulat nina Nebrija at Gainza
▪ Nakaaway ni Rizal si Pedro na anak ng
Maestro
- Nakaaway niya rin si Andres Salandanan na
tumalo sa kaniya
• Nag aral si Rizal ng pagpipinta kay Matandang
Juancho na dito ay nakasama ng kaniyang
kaeskuwelang si Jose Guevarra
• Nanguna si Rizal sa Latin at Espanyol
• Dahil sa kahusayan ni Rizal sa pag-aaral, siya ay
napapalo ng kaniyang maestro dahil sa mga
sumbong laban sa kaniya ng mga kaklase nito.
• Disyembre 1870- nilisan niya ang Binan
pagkatapos ng halos isa at kalahating taon
Ang Gomburza
1 Sa kaniyang pag uwi sa Calamba ay nabalitaan
niya ang Pagaalsa sa Cavite at ang pagbitay sa
tatlong paring martir na sina Jose Burgos,
Mariano Gomez, at Jacinto Zamora
2 Ang kaniyang kapatid na si Paciano ay naging
malapit na mag-aaral ni Padre Jose Burgos
Lecture 5
Ang Pag-aaral ni Rizal sa Ateneo Municipal De Manila
• June 20, 1872- nagpunta si Rizal sa Maynila
upang kumuha ng pagsusulit sa mga aralin ng
Aral Kristiyano , Aritmetika , at Pagbasa sa
Colegio ng San Juan de Letran
Padre Nagin Ferrando- (tagapagtala sa kolehiyo)
ayaw tanggapin si Jose Rizal sa kadahilanang:
1) Huli na sa patalaan
2) Sakitin at maliit para sa kanyang edad
Padre Manuel Xerex Burgos- pamangkin ni Padre
Jose Burgos na tumulong upang makapag-aral sa
nasabing paaralan.
• The Ateneo de Manila University began in 1859
with three Jesuit priests and a brother taking over
the Escuela Pia, a small private school for 33
children of Spanish residents The Escuela
eventually became the Ateneo Municipal de
Manila in 1865 when it became an institution of
secondary education In 1901 the American
colonial government withdrew government
subsidy for the Ateneo Fr Jose Clos, S J decided
to drop‘ from the Ateneo’s official name, and it has
since been known as the Ateneo de Manila
Ang Sistemang Edukasyong Heswita
• Paggamit ng matinding disiplina at instruksiyong
panrelihiyon
• Pagtaguyod ang kulturang pisikal, humanidad, at
siyentipikong pag-aaral
3 Si Paciano sa maraming pagkakataon ay
naibahagi kay Rizal ang mag ideya at pilosopiya
ni Jose Burgos
Kawalan ng Katarungan sa kaniyang Ina
1 Pagkatapos ng kamatayan ng Gomburza ang
ina ni Rizal ay pinagbintangan na nagbabalak na
lasunin ang asawa ng kaniyang kapatid (Jose
Alberto)
2 Ang mga kaaway ng pamilyang Rizal at ang
hipag ng kaniyang ina ay nagkipagsabawatan
upang maisangkot ang ina sa nasabing bintang
na paglason
3 Pagkatapos na madakip ni Donya Teodora ito
ay pinaglakad mula
Calamba hanggang Santa Cruz, Laguna na ang
layo ay 50 kilometro
4 Ang ina ni Rizal ay nakulong sa loob ng dalawa
at kalahating taon
• Kursong pang-akademiko tungo sa Batsilyer na
Sining, kursong bokasyonal sa agrikultura,
komersiyo, pagmemekaniko at pagseserbey.
Unang Taon (1872-1873)
• Nakapasok sa Ateneo sa edad na onse
• Nagpapaturo siya ng aralin sa wikang latin sa
panahon ng kaniyang pamamahinga sa tanghali
kung saan nagbabayad siya ng 3 piso.
• Larawang Relihiyoso- unang premyo ni Rizal na
ginantimpala sa kanya dahil sa siya ang
pinakamatalinong mag aaral sa klase
• Bakasyon ng 1873, hindi naging masaya dahil
nasa kulungan ang kaniyang Ina.
• Lihim niyang pinupuntahan ang kaniyang Ina sa
Santa Cruz para dalawin para kwentuhan ukol sa
pag-aaral niya sa Ateneo.
• Padre Jose Bech S.J- ang guro ni Rizal sa
kaniyang unang taon sa Ateneo.
• Naghahasa ng talino sa panitikan sa kanyang
bakanteng oras sa patnubay ni Padre Sanchez
• Si Padre Francisco de Paula Sanchez ang
naging inspirasyon ni Rizal para mag aral ng
mabuti at sumulat ng tula
• 1874, siya ay 14 na taong gulang ang maaring
unang tula na naisulat niya sa Ateneo. “Mi
Primera Inspiracion” (Aking Unang Inspirasyon)
na inihandog niya sa kniyang Ina noong kaarawan
nito.
Dalawang dahilan kung bakit nakulong si Donya
Teodora
Umapila si Donya Teodora sa korte ng Royal
Audiencia sa una nitong pagkakakulong
1 Napagbintangan ito na naglason sa asawa ng • Tunay na ipagmamalaki ng mga Heswita si Rizal
kanyang kapatid Siya ay naging pinakamahusay sa lahat ng
asignatura
2 Pagtutol nito na palitan ang kanilang apilyedong
• Nagtapos siya nang nangunguna na klase
ginagamit
nagkamit ng pinakamataas na grado sa lahat ng
Pangalawang Taon (1873-1874) asignatura at may gradong pinakamahusay sa
lahat ng asignatura
Mga aklat na binabasa ni Rizal: • Noong Marso 23 1877 ay nakamit niya ang digri
▪ Count of Monte Carlos (Alexander Duma) ng Batsilyer sa Sining na may pinakamataas na
▪ Universal History (Cesar Cantu) karangalan sa edad na 16 na taong gulang
▪ Travels in the Philippines (Dr. Feodor Jagor) • Jose Rizal, the Philippines’ national hero and the
na pinilit niyang ipabili sa kaniyang ama. Ateneo’s greatest student, graduated with a
Bachelor of Arts degree from the Ateneo
Pangatlong Taon (1874-1875) Municipal. He was one of nine hailed as
sobresaliente in his graduating class of twelve
Pagkalaya ng Ina
▪ Ipagtanggol siya ng 2 maga-galing na
abogado na taga-Maynila, at napawalang-
sala makalipas ang dalawa at kalahating
taong pagkakabilanggo.
▪ Mga abogado ni Dona Teodora
1. Francisco de Marcaida
2. Manuel Marzan
• Tuluyan lamang siyang napalaya sa kulungan
nang makipagsayaw ang kanyang bunsong anak
na babae sa Gobernador Heneral Manuel Blanco
Valderama na nabighani nito
• Nahanap ng korte na kulang ang mga ebidensya
kaya pinakawalan ito kaagad
• Segunda Katigbak y Solis (1863-1943)-
magandang Batangueña na 14 na taong gulang
na umibig din kay Rizal. Taga Lipa. Labing anim si
Rizal nung unang umibig.
▪ Nag-aral siya sa La Concordia College sa
Paco, Manila
▪ Ayon sa historyador na si Sister Corazon
Manalo unang nagkita at nagkakilala ang
dalawa sa bahay ng lola ni Rizal sa Trozo
Manila (Tutuban na ngayon)
▪ Kaibigan umano ni Rizal ang kapatid ni
Segunda na si Mariano
▪ Dahil uso pa noong panahong iyon na
ipinagkakasundo ng mga magulang ang
kanilang mga anak para sa pag aasawa
nakatakda nang ikasal si Segunda kay
Manuel Luz ng Lipa.
▪ Natuloy ang pagpapakasal ni Segunda
kay Manuel Luz habang si Rizal ay mag
aaral na sa Europa, na sa paglipas ng
panahon ay magiging Bayani ng bansa.

Ikaapat na Taon (1875-1876)

• Padre Jose Vilaclara- ang nagpayo sa kanyang

tumigil nang makipag usap sa mga Musa at sa
halip ay pagtuunan ang mga asignaturang
praktikal
• Nag aral si Rizal ng pagpinta kay Agustin Saez
na isang kilalang espanyol na pintor at eskultura
naman kay Romualdo de Jesus na isa namang
bantog na eskultor.
 Lecture 6
Pag-aaral ng Medisina sa Unibersidad ng Sto, Tomas
Pagdating ni Rizal sa UST
• Pamantasan ng Santo Tomas o UST ay
pamantasan sa Maynila.
• Itinaguyod noong 1611
• Dominikano na si Miguel de Benavides, O P
Arsobispo ng Maynila kasama sila Domingo de
Nieva at si Bernardo de Santa Catalina.
• Colegio Nuestra Señora del Santísimo Rosario
(unang pangalan)
• Colegio de Santo Tomás (bilang pag gunita sa
Dominikano na si Santo Tomas Aquinas)
• 1877, kumuha si Rizal ng kursong Pre-law na
Metaphysics na kagustihan ng kanyang ama.
• Sa kanilang libro sinabi nina Zaide na kaya lang
pumasok sa UST si Rizal ay dahil hindi pa raw
siya sigurado sa kursong kukunin
• Humingi si Rizal ng tulong kay P Pablo Ramon,
rektor ng Ateneo ngunit hindi siya napayuhan nito
agad kaya’t itinuloy niya na ang pag aaral ng
Metaphysics sa Unibersidad
Ang Kursong Pagsasarbey sa Ateneo
• Nagpatala siya sa isang kursong bokasyonal sa
dati niyang kolehiyo sa Ateneo
• Noon, ang mga kolehiyong panlalaki ay may mga
kursong bokasyonal tulad nalamang ng
agrikultura komersiyo mekaniko at pagsassarbey
• Kinuha ni Rizal ang kursong pagsasarbey sa
paniniwalang makatutulong ito sa pagpapa unlad
ng kanilang maliit na taniman sa Calamba
• Nagkamit si Rizal ng gintong medalya sa
agrikultura at topograpiya
• Sa edad na 17, naipasa niya ang eksamen sa
kursong pagsasarbey na nagbigay sa kaniya ng
titulong perito agrimensor (dalubhasang
agrimensor)
• Nobyembre 25, 1881- kung kailan naibigay sa
kaniya ang titulo isang taon pagtapos niya
mapasa ang eksamen.
• Kumuha siya ng medisina sa UST dahil sa
lumalabong mata ng kaniyang Ina kung saan
nagkaroon siya ng pribelehiyong kumuha ng Pre-
Medical course o Ampliacion, kasabay ng
kaniyang unang taon sa Medisina.
• Hindi niya naipamalas ang kanoyang talino sa
medisina dahil na rin sa hindi magandang tigin sa
kniya ng mga Dominikong propesor.
• Isinisi ni Villarroel ang katamtamang grado ni
Rizal sa Medisina sa “distractions of youth” Ang
pagkahaling ni Rizal sa pag ibig niya kina
Segunda Katigbak Leonor Valenzuela at Leonor
Rivera na pinagbuhusan niya ng atensyon at
panahon ang naging dahilan ng pagkawala ng
kanyang pokus sa pag aaral
• Si Segunda Katigbak ang unang nobya ni Rizal
Leonor Valenzuela (Orang)
▪ 14 at kapitbahay ni Rizal sa Intramuros
▪ Matangkad at taga- Pagsanjan
▪ Nag-aaral sa UST
▪ May espesyal na pagtingin si Rizal ngunit
hindi pareho ang nararamdaman nila sa isa’t
isa.
▪ Hindi man lang siya umiyak nang umalis si
Rizal papuntang Espanya.
Leonor Rivera
▪ Amain niya si Antonio Rivera na siyang pinsan
ng Ama ni Jose na si Francisco
▪ Si Jose at Leonora ay magpinsan
▪ Siya nag inspirasyon ni Rizal sa paglikha ng
karakater na si Maria Clara sa Noli Me
Tangere at El Filibusterismo
▪ Nagkakilala sila noong 13 pa lang ang dalaga
▪ Nagtagal ng 11 na taon ang kanilang relasyon
• Sumali siya sa paligsahang para lang sa mga
Pilipino na Liceo Artistico-Literario kung saan
nanalo siya ng unang gantimpala para sa tulang
sinulat niya na may pamagat na Sa Kabataang
Pilipino.
• Sumali ulit kung saan binibigyan parangal ang ika-
400 taon ng kamatayan ni Miguel de Cervantes.
Ang kaniyang akda na El Consejo de los Dioses
(The Counsels of the Gods) ay nanalo ng unang
gatimpala.
▪ Miguel de Cervantes- pambansang makata
ng Espanya at sumulat ng Don Quixote.
• Gradong nakuha niya sa UST:
- 1 Pasado - 6 mahusay na mahusay
- 8 mahusay - 6 pinakamahusay
Ang Paglisan
• Nagtungo siya sa Espanya upang ipagpatuloy
ang pag-aarl ng Medisina
• Para naman kay Zaide malaking bahagi ng
dahilan ng paglisan ni Rizal ang kanyang lihim na
misyon Masusing pag aralan ni Rizal ang kultura
kaugalian komersyo at pulitika ng Europa bilang
paghahanda sa pagpapalaya sa Pilipinas mula sa
pamamahala ng Espanya.
Mga Karanasan ni Rizal sa UST
• Hindi siya naging masaya sa institusyong
Dominiko dahil:
1. hindi maganda ang pagtingin sa kanya ng
mga Dominikong propesor
2. mababa ang pagtingin sa mga
estudyanteng Pilipino
3. sinauna at mapang api ang sistema ng
pagtuturo
• 1878 Siya ay nakaranas ng kalupitan mula sa
isang opisyal na Espanyol .
Suliranin ng San Diego tungol sa Edukasyon
• Si Rizal ay pinalo ng sable ng nasabing opisyal
• Siya ay naging kampeon ng mga estudyanteng • ang kawalang ng panggastos para sa mga
Pilipino kagamitan sa pag aaral
• "COMPANERISMO" (Pagsasamahan ) itinatag ni
Rizal noong 1880 • kawalan ng silid aralan na akma upang makapag
Kinamumuhian ni Dr. Jose Rizal ang UST aral ng walang balakid ang mga bata

P. Fidel Villarroel , O.P. (Rizal and the University of • ang mga patakaran ng simbahan tungkol sa
Santo Tomas, UST Press, 1984) nilalaman ng kanyang mga aralin

▪ Nag ugat ang perspektibong ito sa isang
kabanata ng “El Filibusterismo ” ni Rizal kung
saan ipinakita ang paglayas ni Placido
Penitente , estudyante ng UST, sa isang klase
sa pisika matapos siyang pag initan ng
kanyang propesor na si Padre Millon.
▪ Ayon kay Villarroel , bagaman malalim ang
pinaghuhugutan ng El Filibusterismo sa
kasaysayan , kailangang alalahanin na isinulat
ni Rizal ang nobela sa panahon kung kailan
ang mga paring Dominikano ay pilit na
kinukuha ang kanilang lupa sa Calamba ,
Laguna
Sinabi ni Austin Craig sa “Lineage, Life and Labors
of Jose Rizal” (1913) na isang paring propesor ni
Rizal ang nagpahayag ng salungat na ideya sa
librong kanilang ginagamit sa isang asignatura nang
hindi man lamang ipinapaliwanag kung bakit siya
tumaliwas dito . Dahil dito , naisip ni Rizal na
nagsasayang lamang siya ng oras sa Unibersidad
• at ang kawalan ng pagkakaisa ng mga magulang ng
mag aaral at ng mga taong may katungkulan
• Kahit anong tiyaga ng guro na ituro sa kanyang mga
estudyante ang nilalaman ng mga libro na nakasulat
sa wikang Kastila ay pilit itong pinanghihimasukan ni
Padre Damaso
• Pinapalo at minumura diumano ng pari ang mga
bata sa tuwing makaririnig ito ng ingay mula sa tapat
ng kwadra kung saan nag aaral ang mga bata dahil
nga wala silang silid aralan
• Pinapanigan naman ng mga magulang ang mga pari
tungkol sa pagpalo bilang epektibong paraan ng
pagdidisiplina at pagtuturo sa kanilang mga anak
• Kahit pa nagkaroon ang kalayaan ang guro na
iangkop ang kanyang mga aralin ay higit pa ring
pinahalagahan ng simbahan ang pagtuturo tungkol sa
relihiyon

▪ Muli itong kinontra ni Villarroel . Ayon sa kanya,

kung susuriing mabuti ang mga dahilang
ipinahayag ng ilang iskolar , nakabase ang
kanilang mga konklusyon sa iilang bahagi
lamang ng El Filibusterismo at hindi sa mga
historikal na pangyayari

Noli Me Tangere Kabanata 19

Sa kabanata na ito lantarang ipinakita ni Rizal kung

gaano kalakas ang kapangyarihan ng mga prayle
para sirain ang kinabukasan ng mga kabataan.
Kabanata 19 – Mga Suliranin ng Isang Guro

•Sa tabi ng lawa ay nagkita sina Ibarra at ang guro sa

San Diego Itinuro ng guro kung saan naitapon ang
bangkay ng ama ng binata Isa diumano si Tinyente
Guevarra sa iilang nakipaglibing sa kanyang ama

•Sinabi ng guro ang ginawang pagtulong ni Don

Rafael sa ikauunlad ng edukasyon sa kanilang bayan
at naitulong nito sa kanyang kapakanan

•Tumulong kasi ang ama ni Ibarra sa

pangangailangan ng guro sa pagtuturo noong siya ay
nagsisimula pa lamang