Renaissance – KGS

Situeer de renaissance is 14de tot 16de eeuw

tijd en ruimte Westerse wereld
In welke periodes Vroeg renaissance 1300-1500
kunnen we renaissance Hoog renaissance 1500-1530
onderverdelen? Laat renaissance >> maniérisme 1530-1600
Welke verschillende - Schilderkunst
soorten kunst werden er - Beeldhouwkunst
gemaakt in de - Architectuur
renaissance?
Wat betekent Hernieuwde bloei of wedergeboorte
renaissance Wedergeboorte:
- Herwaardering klassieke oudheid
- Streven naar ideaal
Maar ook naar de vernieuwingen in de maatschappij.
- Humanisme >> mens staat centraal ook in de kunst
- Nieuwe manieren van denken, wetenschap en kunstvormen
Wat zijn algemene De basis van de stijlkenmerken worden gelegd in de vroeg
verschillen tussen de renaissance. In de hoog renaissance gebruikt iedereen de
vroeg en hoog stijlkenmerken en wordt het uitgewerkt tot perfectie en passen ze ze
renaissance en het vrijer toe. Bij het maniërisme wil men meer verandering en onrustige
maniërisme? kunst
Welke verschillen zien De renaissance haalt inspiratie bij de klassieke oudheid terwijl er bij
we bij de gotiek en de de gotiek vooral aandacht was voor de spirituele schoonheid van het
renaissance? geloof
Gotieke onderwerpen: heiligenlevens en taferelen uit de bijbel
Renaissance onderwerpen: klassieke mythologieën en helden
Wat zijn vernieuwingen Middeleeuwen >> gouden achtergrond
die gebeuren in de R>> landschappen, interieur of architectuur
renaissance? R>> mensen worden veel realistischer weergegeven omdat men meer
kennis had van het menselijk lichaam, men streefde ook naar
naturalistisch uitbeelden
R>> betere kennis over lineair perspectief beter diepte werk
Wat zijn de algemene - Landschappen/architectuur als achtergrond
kenmerken voor de - Zo naturalistisch mogelijk
schilderkunst in de - Lineair perspectief
renaissance - Witte huidskleuren (zoals de marmeren beelden)
- Geïdealiseerd anatomie lichaam, gulde snede
Hoe keek Brunelleschi Hij zag dat het schilderij kon gezien worden als een venster waar de
naar schilderijen beschouwer doorheen kijkt naar de afgebeelde werkelijkheid. Dit
bracht hem ertoe kijklijnen te bedenken (orthogonalen)
orthogonalen Brunelleschi heeft het uitgevonden
Een soort kijklijnen. Perspectieflijnen die loodrecht op het
schildervlak staan. Parallelle lijnen lopen in werkelijkheid naar het
zelfde verdwijnpunt op de horizon. Hierdoor kon men de figuren op
een overtuigende manier in een ruimtelijke context plaatsen
Welke schilders en - Sandro Botticelli
beeldhouwers zijn er in - Leonardo da Vinci
de renaissance? - Michelangelo Buonarroti
- Rafaël
- Titiaan
- Donatello
Sandro botticelli Italiaans- Florentijnse kunstschilder – Vroegrenaissance
- geboorte van venus
- primavera

Emma Crols renaissance 1

 De geboorte van Venus - Sandro botticelli - Vroeg Renaissance - Italië
Gemaakt in opdracht voor de invloedrijke familie De’ Medici
Iconografie >> Klassieke mythologie
- Venus: godin van de schoonheid en liefde wordt geboren.
- Ze wordt aan land geblazen door Zephyr de personificatie van
de westenwind.
- Aura de zachte bries en de koele morgenlucht. De vrouwen
figuur aan de rechterkant wacht haar op. Zij is een van de
Horae de godinnen van de jaar getijden.
- Venus Wordt staand afgebeeld in een geopende schelp.
Vormgeving
- Venus staat in een contrapost houding.
- Het lichaam van venus is te verdelen in de gulde snede maar
ook hoe de personen staan is verdeeld in de gulde snede
- Gulde snede wordt gebruikt om harmonie te creëren
Coloriet >> Een zeer witte huidskleur. (wit marmeren beeld), helder
kleur gebruik
Compositie is symmetrisch en centraal
La Primavera (de lente) - Sandro Botticelli - Vroegrenaissance
Iconografie >> klassieke mythologie
- Venus, Flora (Godin lente), Zephir (westenwind), chloris, 3
gratieën
- Figuren geplaats in een ritmische setting van bomen met
daaronder honderden bloemen.
- In het midden venus met daarboven haar helper cupido.
- Venus kijkt de beschouwer aan terwijl hand opheft.
- Ze is gekleed in een lichte jurk.
- Venus is gevat in een boogvorm
- Belangrijkste onderwerp >> liefde
Vormgeving >>
- Veel detail: bloemtapijt met meer dan 100 soorten bloemen
- Contrapost houding
- Figuren hebben Contourlijnen
- natuurgetrouw
coloriet >> witte huidskleur, transparantie, helder kleurgebruik
- De struiken vormen een sterk contrast met de heldere lucht.
- Geschilderd in dunne lage verf waarin de kleurpigmenten zijn
opgelost zo leken de jurken transparant (was toen
vernieuwende techniek overgenomen van Vlaamse
primitieven)
compositie >> Evenwichtige centrale compositie >> venus in het
midden
Geen lijnperspectief
Leonardo da Vinci Florentijnse schilder - Hoog renaissance
Uomo universale (kunstenaar, arhcitect, beeldhouwer, filosoof, ...)
Hij raakte betoverd door het mysterie van de grillige vormen van de
natuur die hij zag in zuid-Italië
Er zijn veel schetsboeken van hem gevonden waar hij menselijke
verhoudingen in oefent
Paste de techniek sfumato toe
Uomo universale Mens die veel verschillende vaardigheden had

sfumato De geleidelijke overgang van contouren doormiddel van het over

Emma Crols renaissance 2

 elkaar aanbrengen van verschillende transparante kleurlagen.
Hierdoor kreeg je geen contour
Het verschil met gelering is dat het meer over de overgang van
verschillende kleuren gaat dat gedetailleerd werken.
Het betekend rokerig of mistig in het Italiaans
Madonna in de grot – hoogrenaissance - Parijs Frankrijk
Leonardo da Vinci iconografie >> christelijk verhaal
vormgeving >> werkelijk landschap, gulden snede, sfumato techniek,
gedetailleerd, naturalistisch, geïdealiseerd
- gedetailleerde weergaven van plooien in gewaden en
krullende lokken van het haar
compositie >> asymmetrische driehoek compositie
coloriet >> witte huidskleur, sterk licht donker contrast, verzadigde
kleuraccenten
Mona Lisa – Leonardo da Parijs Frankrijk - hoogrenaissance
Vinci Iconografie >> portret van een vrouw van een zakenman
- Madonna: Italiaanse Maria
Vormgeving >> gulden snede, gedetailleerd, levendig, naturalistisch
- Sfumato >> zorgt ervoor dat het minder star en streng
overkomt
- Wazige en vage contour lijnen >> lijkt meer leven
bijvoorbeeld bij de lippen
- Ze wordt geplaats in werkelijke omgeving
Centrale compositie
Coloriet >> Aardtinten en lichtdonkercontrast
Het laatste avondmaal - Leonardo da Vinci - hoogrenaissance -
Fresco
Iconografie >> Christelijk verhaal
Vormgeving >> werkelijke architectuur, lijnperspectief, gulden snede,
gedetailleerd, naturalistisch
- Heeft geëxperimenteerd met veel verschillende technieken
sommige zijn beter als andere waardoor het nu in verval staat
Het lineair perspectief heeft twee functies
- laat zien hoe goed hij perspectief beheerst
- alle lijnen gaan richting Jezus de figuur die centraal staat
Niet gestileerd >> veel detail
Symmetrische centrale compositie (evenwicht)
Zacht en helder kleurgebruik
De annunciatie – hoogrenaissance
Leonardo da Vinci iconografie >> Christelijk verhaal
- Maria krijgt te horen van de aartsengel Gabriel dat ze in
verwachting is
- Maria zit in de tuin van een villa terwijl ze de bijbel vast heeft
ze ziet er kalm uit
- Zowel architectuur landschap en kledij zijn eigentijds
- Gabriel houdt een madonnalellie vast >> symbool Maria’s
maagdelijkheid.
vormgeving >> gulden snede, naturalistisch
- Lijn perspectief (realistisch)
- Sfumato techniek
- Gedetailleerd: bloemen en landschap in de verte
Symmetrische compositie
Coloriet >> Witte huidskleur, Heldere kleuren met verzadigde
kleuraccenten

Michelangelo Buanarotti Italiaan schilder - Hoogrenaissance

Emma Crols renaissance 3

 Uomo Universale, kunstschilder, architect, beeldhouwer, filosoof
Architect, beeldhouwer, ingenieur, kunstschilder
Sixtijnse kapel Hoogtepunt van de renaissance
God werd heel lang niet geschilderd maar aan het eind van de
middeleeuwen voor het eerst
Men koos hem te tonen als grijze oude man omdat hij een wijze vader
was die over hun hoede
De schepping van Adam - Michelangelo Buonarroti - hoogrenaissance
In sixtijnse kapel
Iconografie >> Christelijk verhaal
- Twee handen die elkaar bijna aanraken. Een hand is van God
de andere van adam. Gods vinger rijkt naar die van adam
- Men wist niet hoe god er uitzag maar Michelangelo schilderde
hem oud met rimpels (een wijze oude man)
Vormgeving >> Geïdealiseerd naturalistisch gedetailleerd
- Gulden snede: de verhoudingen tussen adam en God
- Mens in werkelijke omgeving
- Anatomie van het menselijk lichaam
Symmetrische compositie
Coloriet >> Zacht en helder kleur gebruik
Rafaël Italiaans - Uomo universale
Architect wiskundige kunstschilder
- Gebruikt de Griekse oudheid en Bijbelse thema’s om het
ideaalbeeld van de mens weer te geven
- Liet zich beïnvloeden door da Vinci en Michelangelo
- Maakte naaktstudies en bestudeerde het menselijke lichaam
De school van Athene - Rafaël - hoogrenaissance
Iconografie >> klassieke mythologie
- Alle lijnen gaan centraal naar het tweetal Plato (wijzend naar
de hemel) en Aristoteles (wijzend naar de aarde)
- Ze dragen 2 boeken Timaeus en de Ethica
- Alle figuren staan symbool voor verschillende kennis
Vormgeving >> gulden snede, gedetailleerd, naturalistisch,
geïdealiseerd, lijnperspectief
- Realistische weergave van het menselijk lichaam
- Het menselijk lichaam staat centraal
- Figuren waren krachtig en kregen meer volume
- Goniometrische principes
- Één vlucht punt perspectief>> grote ruimtesuggestie en
geloofwaardige dieptewerking
Coloriet >> Lichte heldere en zachte kleuren
Symmetrisch en horizontale compositie
Madonna met putter – hoogrenaissance
Rafaël iconografie >> Christelijk verhaal
- Personages kijken naar elkaar laat zo weten dat ze bij elkaar
horen
vormgeving >> gedetailleerd, naturalistisch, geïdealiseerd
compositie >> driehoek compositie
- Symmetrie
Coloriet >> Witte huidskleur helder kleurgebruik met verzadigde
kleuraccenten

Titiaan Hoogrenaissance – Italiaanse kunstschilder (Venetiaans)

Emma Crols renaissance 4

 Door titiaan is het gebruik van olieverf op doek gangbaar geworden
in de westerse wereld. Het nieuwe medium maakte vloeiende
penseelvoering mogelijk.
Eerder schilderden men op houten paneel nu kon men op linnen
schilderen
Kabinetstukjes Kleine werkjes van olieverf op line doek destijds kwamen ze vaak in
privé verzamelingen terecht. Ze zijn kenmerken voor de schilderkunst
van de 16de eeuw in Venetië hier waren veel rijke opdracht gevers
gevestigd
Venetië Een van de rijkste steden van Europa in de 16de eeuw
Goede geografische positie waardoor het fundeerde als
doorvoerhaven voor de handel van Azië.
Venetië was de macht bij de bevoorrechte klasse in tegenstelling tot
andere delen van Italië waar de kerk de macht had
De kunst was vaak in opdracht van de machtige mensen in Venetië
en wijken sterk af van de kunst over de rest van Italië
Venus van Urbino - Titiaan - hoogrenaissance
Iconografie >> Geïnspireerd door klassieke mythologie
- Het was heel schokkend hoe uitdagend de blik was van de
naakte dame die ze de beschouwers toewerpt
Vormgeving >> Gedetailleerd en naturalistisch
Coloriet >> Verzadigde kleuraccenten heldere kleuren en witte
huidskleur
Centrale compositie
Donatello Italiaans Beeldhouwer - vroegrenaissance
Florentijnse kunstenaar
Krachtige expressiviteit
Toepassing contrapost
Anatomisch correcte weergave van het menselijk lichaam
David - Donatello - vroegrenaissance
Iconografie >> Bijbelse figuur
- David heeft reus goliath verslagen >> populair verhalen bij
humanisten
Vormgeving >> gedetailleerd, naturalistisch, geïdealiseerd, expressief,
Contrapost
- Om het zo natuurgetrouw te houden gebruikt hij naakt model
- Anatomisch weergeven van het menselijk lichaam
(tegenstelling tot KO die wilden het idealen beeld weergeven)
Compositie >> vrijstaande bronzen beelden (een van de eerste)
Materiaal >> gegoten brons
David - Michelangelo – hoogrenaissance
- Oorspronkelijk voor buitengevel kathedraal
Iconografie >> personificatie Bijbels figuur
Compositie >> Levendig vrijstaan beeld
Vormgeving >> gedetailleerd, naturalistisch, geïdealiseerd,
contrapost, expressief
- Spanning in lede mate is goed te zien
- Streefde naar perfectie
Materiaal >> gekapt marmer
Leonardo was zeer geïnspireerd door dit werk en heeft er zelf een
schets van gemaakt hierna is hij talloze tekeningen gaan maken van
het menselijke lichaam.
contrapost Stilstaande houding die tegelijk actief oogt die wordt bereikt dankzij
de tegengestelde kantelingen van de heupen ten opzichte van de
schouders
Wat zijn de verschillen Michelangelo werd vooral gezien als een beeldhouwer terwijl

Emma Crols renaissance 5

tussen da Vinci en Leonardo wereld beroemd was door zijn schilderijen.
Michelangelo?
Piëta – Michelangelo - hoogrenaissance
Iconografie >> personificatie Bijbelse figuren (grafmonument)
- Maria en haar pas gestorven zoon
- Maria ziet er heel jong uit (doordat ze een maagd is verouderd
ze minder snel)
Vormgeving >> gedetailleerd, naturalistisch, geïdealiseerd, expressief
Compositie >> levendig beeldgroep in driehoek compositie
Materiaal >> gekapt marmer

Emma Crols renaissance 6