Pampamahalaang Pamantasan ng Pangasinan Kampus ng San Carlos

Lungsod ng San Carlos,Pangasinan

Masusing
Banghay - Aralin
sa
Araling Panlipunan
(Paksa:Pagbabago ng Crust ng Mundo)

Inihanda ni:

Mark Japheth M. Arambulo

Gurong Nagsasanay

Inihanda para kay

Sir Jerome S. Cuario

Gurong tagapaganay
 I. LAYUNIN

Pagkatapos ng talakayan, ang mga mag-aaral ay inaasahang matatamo

ang mga sumusunod;

a.) Natutukoy ang mga uri ng lindol;

b.) Isinasabuhay ang kahalagahan ng mga hakbang na kailangan
gawin sa oras ng lindol; at
c.) Naisasagawa ang mga paraan upang maiwasan ang epekto dulot
ng lindol.

II. PAKSA

Paksa: Pagbabago ng Crust ng Mundo

Mga Sangunian: https://www.un-spider.org/category/disaster-
type/earthquake
PHIVOLCS Earthquake Intensity Scale (PEIS)
Kagamitan: pangtulong na visual, telebisyon, at mga larawan
Pagpapahalaga: Pagiging-handa, Pagkakaroon ng Pag-kakaisa

III. PAMAMARAAN

Gawain ng Guro Gawain ng mga Mag-aaral

A. Mga Pangunahing Gawain
• Pagbati
• Pagdarsal
• Pagsasaayos ng upon
• Pagtatala ng Lumiban
• Balik-aral
B. Mga Gawaing Pang-unlad
I. Pagganyak
Family feud- Hahatiin ang klase sa
dalawang pangkat. Ang bawat pangkat ay
pipili ng issang kinakatawan upang
sumagot ng unang katanungan . Ang
pangkat na unang mag-patunog ng timbre
ay siyang pipili ng PASS or PLAY. Sila
ang magbibigay ng sagot base sa binigay
na tanong.

Ako ay nag-tanong sa isang-daang tao at

ano ang limang kadalassang ginagawa
mop ag may lindol o pagkatapos ng
lindol?
Unang pangakat dahil kayo ang unag
nakapag-patunog ng timbre kayo ang
aking tatanungin PASS OR PLAY? Play po sir

Ayos play? uulitin ko ang katanungan sa

iyong palagay Nagtatago sa ilalim ng lamesa
ano ang limang kadalassang ginagawa
mo pag may lindol o pagkatapos ng
lindol?

Isa ba un sa tamang sagot?

Tama 25 na puntos

uulitin ko ang katanungan althea sa iyong

palagay
ano ang kadalassang ginagawa mo pag Nagdadasal
may lindol o pagkatapos ng lindol?

Isa ba un sa tamang sagot?

Tama 15 na puntos

uulitin ko ang katanungan sa iyong

palagay
ano ang kadalassang ginagawa mo pag
may lindol o pagkatapos ng lindol? Nag popost sa FB
Sir, Meron po yan
Yun ba ang top answer
50 puntos!

uulitin ko ang katanungan sa iyong

palagay
ano ang kadalassang ginagawa mo pag
may lindol o pagkatapos ng lindol?
Nag papanik/natataranta

uulitin ko ang katanungan sa iyong

palagay
Tumatakbo
ano ang kadalassang ginagawa mo pag
may lindol o pagkatapos ng lindol?

II. Paglalahad
a.) Base sa inyong naging aktibidad Sir base po sa ating ginawa kanina sa
ano ang inyong inaasahan palagay ko po ay tungkol po sa lindol
maging paksa sa araw na ito ?

b.) Maganda ang iyong sagot, Sa palagay ko po ay kung ano ang mga
Meron pa bang ibang ideya? dapat gawin sa oras ng lindol

c.) Magaling napakatalino na iyong Sir sa tingin ko po ang ating pag-

naisip, Meron pa ba? aaralan ay mga sanhi at epekto na
dulot ng lindol

d.) Ang lahat ng inyong mga ideya

at nabangit ay tama sa araw na
ito ating matatalakay ay
patungkol sa lindol, uri at lakas
ng lindol.

III. Pagtatalakay
• Ating tuklasin kung Ano nga
ba ang lindol

• Pakibasa kung anon ga ba ang Lindol

lindol - sanhi ng isang mabilis na
paglabas ng enerhiya na nang-
gagaling sa ilalim ng lupa.
Madalas, ang mga lindol ay sanhi
ng pag-galaw ng fault sa ibabaw
na bahagi ng mundo (crust).
-ang lokasyon sa ibaba ng
ibabaw ng lupa kung saan
nagsimula ang lindol ay
tinatawag na hypocenter, at ang
lokasyong nasa itaas nito sa
ibabaw ng
lupa ay tinatawag na epicenter.
 • Maraming salamat sa iyong
Pagbasa

• Ang lindol ay isang mahina

hanggang sa marahas na
pagyanig ng lupa na dulot ng
biglaang paggalaw ng mga
materyales sa bato sa ibaba ng
ibabaw ng lupa. Nagmula ang
mga lindol sa hangganan ng
tectonic plate. Ang pokus ay
punto sa loob ng lupa kung
saan nagsimula ang lindol,
kung minsan ay tinatawag na
hypocenter, at ang punto sa
ibabaw ng lupa na nasa itaas
mismo ng pokus ay tinatawag
na epicenter.

• Sa larawang iniong nakikita sa Sa palagay ko po sir ay ang epicenter

palagay nio saan bana ang epicenter ay ang siyang nasa itaas na bahagi at
at Hypocenter ang hypocenter namn ay siyang nasa
ibaba

• Tama! Para mas lalo niyong Ang ibig niyo po bang sabihin sir ay
maintindihan kung ano nga ba ang Ang hypocenter ay ang punto sa loob
epicenter at hypocenter, ay ang ng lupa kung saan nagsisimula ang
punto sa ibabaw ng Earth nang isang lindol
direkta sa itaas ng isang hypocenter,
hypocenter ang punto kung saan
nagmula ang isang lindol o isang
pagsabog sa ilalim ng lupa

• Tama at Ang epicenter naman ay

ang punto sa ibabaw ng mundo
patayo sa itaas ng hypocenter,
punto sa crust kung saan
 nagsisimula ang isang seismic
rupture.

• Ano naman ang seismic rupture? Sa seismology, ang earthquake rupture

Pakibasa ay ang lawak ng slip na nangyayari sa
panahon ng lindol sa crust ng Earth.
Ang mga lindol ay nangyayari sa
maraming kadahilanan na
kinabibilangan ng: pagguho ng lupa,
paggalaw ng magma sa isang bulkan,
pagbuo ng isang bagong fault, o,
pinaka-karaniwan sa lahat, isang slip
sa isang umiiral na fault

• Maraming salamat, ang hypocenter

ang Dahilan kung bakit nagyayari
ang seismic rupture.

• Para mas lumawak ang iniong

kaalaman ating tatalakayin ang mga
uri ng lindol inuri ang lindol bilang
tectonic o volcanic

• Gamit ang mga laraan na iyan sa

tingin moa no ang unang uri ng Sa tingin ko po ay Tectonic
lindol ang mabubuo diyaan?

+ - SO =

• Magaling pag sinabi nating tectonic

na lindol ay isang lindol na
nangyayari kapag nabasag ang crust
ng lupa dahil sa mga puwersang
geological sa mga bato at
magkadugtong na mga plato na
nagdudulot ng mga pagbabago sa
pisikal at kemikal, ang tectonic ay
Sanhi ng paggalaw ng mga Faults
 Ako po sir, sa tingin ko po ay Volcanic
• Sino ang gustong sumagot ng
ikalawang larawan?

-UME + CA+ =

• Tama ang iyong sagot ito ay

volcanic, Ang volcanic earthquake
ay anumang lindol na resulta ng
tectonic forces na nangyayari
kasabay ng aktibidad ng
bulkan.Ang volcanic ay Dulot ng
aktibidad ng bulkan.

• Ikatlong larawan maari bang Sa aking pong palagay ito po ay

pakisagot? collapse?

+ LAPSE=

• Tama , Ito ay collapse Ang

collapse earthquake naman ay mga
maliliit na lindol sa mga kweba at
minahan sa ilalim ng lupa na dulot
ng mga seismic wave na dulot ng
pagsabog ng bato sa ibabaw.
Naintinihan ba? Opo sir

• At ang huling larawan ay sino ang

nais Sumagot?

X+PLO+ = Ako po sir, Ang sagot po Ay explosion

• Tama Ang pagsabog na ay isa sa

mga resulta ng pagpapasabog ng
isang nuklear at/o kemikal na
aparato.
• Maraming salamat sa inyong
pagiging aktibo sa klase bago tayo
magpatuloy sa ating talakayin
Maari mo bang ulitin ang 4 na uri
ng Lidnol
Sir ang apat na uri ng Lindol ay
Tectonic earthquake, Volcanic
Earthquake, Collapse earthquake ate
Explosion Earthquake

• Magaling tunay ngang kayo ay

nakikinig

• Ngayon naman tayo ay dadako sa

Mga Dahilan at Klakasan ng Lindol

• Ang unang larawan na nakikita nio Sir yan po Volcanic eruption o

ay pagsabog ng aktib na bulkan

• Tama, nasabi mo na ang aktib na Sir aktib na bulkan sa atin ay bulking

bulkan maari ka bang mag-bigay ng taal at bulkang mayon sir.
aktib na Bulacan sa pilipinas?

• Mahusay, Mabuti at maalaman ka

sa mga aktibong bulkan. Ang
pangunahing sanhi ng lindol ay ang
pagsabog ng bulkan. Ang ganitong
uri ng lindol ay nangyayari sa mga
lugar, na may madalas na aktibidad
ng bulkan. Kapag ang kumukulong
lava ay sumusubok na tumagos sa
ibabaw ng lupa, na may tumaas na
presyon ng mga gas, ang ilang mga
paggalaw na dulot sa crust ng lupa.
Ang paggalaw ng lava sa ilalim ng
ibabaw ng lupa ay maaari ding
maging sanhi ng ilang mga
pagkagambala. Nagpapadala ito ng
mga shockwave sa lupa, na
nagdudulot ng pinsala. Ang mga
lindol na ito ay banayad. Limitado
din ang kanilang saklaw.
 Gayunpaman, mayroong ilang mga
pagbubukod, na ang mga lindol ng
bulkan ay nagdudulot ng kalituhan
at kamatayan sa libu-libong tao.

• Ano sa palagay nio ang Ikalawang Sir Sa Palagay ko po ay Tectonic

litrato movement

• Tama ang iyong sagot meron Sumagot ang estudyante

kabang Ideya kung paano
nagkakaroon ng tectonic movement

• Kung gayon ay aking ipapaliwanag

ssa iniyo Ang ibabaw ng lupa ay
binubuo ng ilang mga plato, na
binubuo ng itaas na mantle. Ang
mga plate na ito ay palaging
gumagalaw, kaya nakakaapekto sa
crust ng lupa. Ang mga paggalaw
na ito ay ikinategorya sa tatlong uri:
constructive, destructive, at
conservative. Ang constructive ay
kapag ang dalawang plato ay
lumayo sa isa't isa, tumutugma sila
sa banayad na lindol. Kapag ang
dalawang plato ay lumipat patungo
sa isa't isa at nagbanggaan, ito ay
kilala bilang mapanirang mga
hangganan ng plato. Ito ay lubhang
mapanira. Ang konserbatibo ay
tumutugma sa pagdaan ng mga
plato ng crust. Ang mga ganitong
uri ng lindol ay may iba't ibang
intensidad.

• Naintinihan ba? Opo sir

• Sa Ikatlong Larawan namn ay
tinatawag na geological fault

• Ang geological fault ay isangn

kilala bilang ang displacement ng
mga plates ng kanilang orihinal na
planes. Ang plane ay maaaring
pahalang o patayo. Ang mga planes
na ito ay hindi nabubuo nang
biglaan ngunit dahan-dahang
umuunlad sa mahabang panahon

• Naintindihan Ba? Opo sir

• Ang ika-apat na litrato ay maari Ako po sir, sa tingin ko po Mga

niyo bang suriin kung ano ang maling Gawain ng tao yan din po ay
ipinaparating ng larawan ahilan kung bakit nagkakaroon ng
lindol

• Magaling, Tama ang iyong sagot

Ito ay Man Made o mga maling
gawa ng tao

• Dahil sa pakikialam ng tao sa Sir Ang nuclear bombing ay maaaring

kalikasan ay maaari ding maging
sanhi ng lindol. Maaaring magdulot
ng lindol ang pagkagambala sa
balanse ng crustal dahil sa mabigat
na pag-clubbing ng tubig sa mga
dam. Maari ba kayong magbigay ng
halimbawa ng maling Gawain ng
tao
magpadala ng mga partikular na uri ng
shockwaves sa buong ibabaw ng
mundo, na maaaring makagambala sa
natural na pagkakahanay ng mga
tectonic plate. Ang pagmimina ay
maaari ding magdulot ng kaguluhan
dahil sa malawakang pag-alis ng mga
bato mula sa iba't ibang lugar.
• Maraming salamat sa
inpormassyong iyong nasabi
Magaling napakahusay na iyong
sagot

• At ang mga isa mga dahilan kung

bakit nagkakaroon ng linol ay
pagguho ng lupa, pagguho ng lupa,
pagbagsak ng mabibigat na bato,
atbp. ay maaari ding magdulot ng
maliliit na shockwave
Sir maarin ing Ang mga gas sa ilalim
ng ibabaw ng lupa ay umuurong at
lumalawak, na nagbibigay ng mga
paggalaw sa mga plato sa ilalim ng
crust

• Mahusay maraming salamat sa

iyong sagot

• Maari niong isa isahin ang mga Sir una po ay nang Dahil sa pagsabog
ahilan kung bakit nagkakaroon ng ng bulkan at pag galaw ng tectonic
Linol plates, geological faults, mga maling
Gawain ng tao

• Maraming salamat sa iyong sagot

• Tayo naman ay dadako sa lakas ng

lindol meron bang ibat ibang lakas
ang lindol?

• Gaano ng aba kalakas ang lindol?

Base po sa mga balita ay may
tinatawag tayong intensity sir
Sir intensity 1-10
• Mahusay salamat sa iyong sagot.

• Sa iniong palagay paano nalalaman

Sir may ginagamit po sila at ito ay
kung gaano kalakas ang lindol?
seismograph
• Tama ang seismograph
Ang isang seismograph ay nagtatala
ng mga alon o kung gaano kalakas
ang lindol.
• Ang isang lindol ay maaaring Ang isa sir ay Intensity
ilarawan sa dalawang paraan;
Ano ang alawang ito?

• Anon man ang isa? Sir Magnitude po

• Mahusay ano ang pagkakaiba ng Sir sa palagay ko po ay ay Natutukoy

intensity at magnitude? ito sa pamamagitan ng pagmamasid sa
mga epekto ng lindol sa iba't ibang
lugar.
• Mahusay

• Pag intensity ay Ang mga bahay,

gusali, at iba pang istruktura ay
sinisiyasat. At Kinapanayam ang
mga tao tungkol sa kanilang nakita.
Kinapanayam ang mga tao tungkol
sa kanilang naramdaman.
Kinapanayam ang mga tao tungkol
sa kanilang ginawa

• Ang intensity ay ipinahayag gamit • Sir ako po alam ko, ito ay ginagamita
ang mga? sa Roman numeral

• Tama ang intensity ay ginagamitan

ng Roman numeral (I,II,III,IV,V)

• Pag sianbi naman nating magnitude

Sir Dito na po ba gumamit ng
ay Ito ay kinakalkula ng mga
seismograph?
siyentipiko.

• Tama, Kung mas malaki ang

magnitude, mas malakas ang lindol.

• Kung ang intensity ay gumagamit

Sir ano po Hindu-Arabic numerals
ng roman numerals ano namn ang
(1,2,3,4,5,6,7).
magnitude ng?

• Tama, ito ay ginagamit sa Hindu-

Arabic numerals (1,2,3,4,5,6,7).

• Naintidihan ba kung paano Opo sir, Naintindihan po

nalalaman kung gaano kalakas ang
lindol at ano ang intensity at
magnitude?
• Tayo naman ay dadako kung ano
maga epekto ng lindol
• Isa sa epekto ng lindol ay landslide Sir ito ay pag guho ng lupa at madalas
ito sa mga bundok

• Tama isa ito sa epekto ng Lindol

• Ano naman ang ikalawang larawan Base sa larawan ito po ay ground

rupture sir o pag lubog ng lupa

• Mahussay nangyayare ito lalo nat

pag sobrang lakas ng lindol

• Ano naman ang ikatlong larawan sa

inyong palagay Sir ito po Ay tsunami kadalsan ng
dahilan nito ay malapit sa dagat ang
pinagmulan ng lindol

• Mahusay

• Ano naman ang Huling Larawan?

Sa aking pong palagay ito po ba ay
liquefaction?

• Tamai to ay liquefaction
Nagaganap ang liquefaction kapag
ang mga sediment na nababalot ng
 tubig sa o malapit sa ibabaw ng
lupa ay nawawalan ng lakas bilang
tugon sa malakas na pagyanig ng
lupa.

• Naintindihan ba ? Opo sir

• Sa ating huling tatalakayin ay

makaktulong kung paano natin Sir ito po yung duck, cover and hold
maiiwasan at magiging handa sa
oras ng Lindol

• Oo tama ngunit mero ka pang

nakalimutan

• Ano ang dapat kong gawin bago, Paano nga po ba sir at ano ang
habang, at pagkatapos ng Lindol? kailangan ihanda
Ano ang dapat gawin bago ang
isang Lindol?

• Tiyaking mayroon kang mga

sumusunod na kagamitan

1. Fire extinguisher, Paunang

panlunas Radyo,
Flashlight,Baterya
2. Matuto ng first aid
3. Gumawa ng plano kung saan
magkikitakita ang iyong pamilya
pagkatapos ng lindol.
4. Huwag mag-iwan ng mabibigat
na bagay sa mga istante
5. Gumawa ng plano para sa lindol
sa iyong paaralan o lugar ng
trabaho
• Ano ang dapat gawin sa panahon ng
Lindol?
1. Manatiling kalmado
2. Kung nasa loob ka,
gumapang sa ilalim ng
mabibigat na kasangkapan,
tulad ng lamesa
3. Kung nasa labas ka,
manatili sa bukas na
malayo sa mga linya ng
 kuryente o anumang bagay
na maaaring mahulog
4. Lumayo sa mga gusali.
5. Huwag gumamit ng
elevator
• Ano ang gagawin pagkatapos ng
Lindol?

1. Suriin ang iyong sarili at

ang iba
2. Buksan ang radio
3. Huwag gumamit ng
telepono maliban kung
emergency
4. Lumayo sa mga nasirang
gusali
5. Mag-ingat sa paligid ng mga
basag na salamin at mga
labi
6. Lumayo sa mga beach
7. Asahan ang mga aftershocks

IV. Paglalahat
a.) Batay sa ating natalakay
kanina napakahalaga ang
pagaaral ng Lindol muli,Ano
ang lindol ?

b.) Ano Naman Ang mga epekto o

bunga ng pagkakaroon ng
lindol ?

c.) Bakit napakahalagang pag-

aralan ang patungkol sa
lindol?
 d.) Para Naman sa huling
katanungan,sa papaanong
paraan naman natin
maisasabuhay ang
kahalagahan ng pagaaral
tungkol sa lindol?

V. Paglalapat
Gamit parin ang dating pangkat. Bawat
pangkat ay magsasagawa ng ibat ibang
paraan upang maiasan upang maiwasan
ang dulot ng lindol. Bibigyan bawat
pangkat ng 2 minuto para ito ay
ipaliwang.

Gagamitin ang rubrik sa ibaba sa pagbibigay ng marka sa gawain

Pamantayan Deskripsyon Puntos Nakuhang

marka
Interpretasyon Paglalapat ng 20
kilos na angkop
sa paksa
Presentasyon Kasanayan sa 15
pag-arte
Panghikayat sa Dating sa 10
maldla manunood
Cooperasyon at Pakikilahok sa 5
disiplina bawat
miyembro at
pagiwas sa
sobrang
kaingayan
Kabuuan 50

IV. Pagtataya
A. Tama o Mali: isulat ang letrang T kung ang tinutukoy ay tama,
letrang M naman kung ito ay mali

_______1. Ang Lindol ay sanhi ng isang mabilis na paglabas ng

enerhiya na nang-gagaling sa ilalim ng lupa
_______2. Isa sa mga sanhi ng linddol ay tsunami
_______3. Ang geological fault ay isangn kilala bilang ang
displacement ng mga plates ng kanilang orihinal na planes.
_______4. Seismograph ang ginagamit ng mga siyentipiko upang makita
at maitala ang mga lindol.
_______5. Ang pagsabog ng bulkan ay hindi isa dahilan ng pagyanig ng
lupa.
_______6. Gamitin ang elevator sa oras ng lindol
_______7. Manatili sa mga nasirang gusali
_______8. Gamitin ang iyong telepono para sa selfie.
_______9. Mag-ingat sa paligid ng mga basag na salamin at mga labi
_______10. Stay calm.

B. Ibigay ang apat na uri ng Lindol

1.
2.
3.
4.
C. Ibigay ang epekto ng lindol
1.
2.
3.
4.
5.

KASUNDUAN
Panuto: Magsaliksik sa Tungkol sa mga bulkan .Isulat sa inyong
kuwaderno Ang mga mahahalagang impormasyon at ibahagi ito sa klase
sa susunod na Araw.