Professional Documents
Culture Documents
______________________________________________________
________________________________________________
ნინო ჩიქოვანი: უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, ომი იქცევა ერის კოლექტიური მეხსიერების
ნაწილად, მაგრამ იქცევა თუ არა ტრავმად, ისევე, როგორც ბევრი სხვადასხვა სახის მძიმე
მოვლენა, ამას ბევრი რამ განსაზღვრავს. ეს ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული.
ტრავმული პოტენციალის მქონე ყველა მძიმე მოვლენა ტრავმად არ ყალიბდება, მათ
შორის, არც ომები. მოგებული ომი ტრავმა შეიძლება არ გახდეს. ამ ფორმას იღებს მაშინ,
თუ მის ტრავმულ მნიშვნელობას საზოგადოება გაიზიარებს. იმისთვის , რათა ესა თუ ის
მოვლენა ტრავმად ჩამოყალიბდეს, პირველ რიგში, უნდა დაიწყოს მის შესახებ მსჯელობა ,
განსხვავებული აზრების გამოთქმა და ერთმანეთში გაცვლა. მნიშვნელობის
მიმნიჭებელთა შორის ყველაზე მეტი რესურსის მფლობელები არიან ისინი, ვისაც მეტი
პოლიტიკური, საზოგადოებრივი, სოციალური, გნებავთ, ფინანსური კაპიტალი აქვთს. მათ
შორის არიან პოლიტიკური, შემოქმედებითი წრის სპექტრის წარმომადგენლები, მედია და
ბევრი სხვა საშუალება, რომლებიც რომელიც აყალიბებს და საზოგადოებას ან მის
ცალკეულ ჯგუფებს უზიარებს გარკვეულ მნიშვნელობებს. თუ ამ ფაქტის, მოვლენის,
პროცესის შეფასება, გაანალიზება დაიწყო, წინააღმდეგობრივი მოსაზრებები გაჩნდა , ეს
მოსაზრებები აისახა პოლიტიკურ განცხადებებში, ჟურნალისტურ სტატიებში , მხატვრულ
ტექსტებში, ფილმებში და ა.შ., მაშინ ესა თუ ის მოვლენა, მათ შორის ომი, შეიძლება
ჩამოყალიბდეს კოლექტიური მეხსიერების ტრავმულ ნაწილად.
რაც შეეხება უშუალოდ აგვისტოს ომს, ეს, მგონი, რომ ასე მოხდა, რადგან ამ ომის
შეფასება, განსჯა, მსჯელობა, თუნდაც იმის განსაზღვრა, თუ ვინ დაიწყო, რა მოხდა, ერში
დღემდე მიმდინარეობს. მას ხან ხუთდღიან ომს უწოდებენ, ხანაც ყურადღებას
ამახვილებენ აქცენტი კეთდება იმაზე, რომ იგი უფრო ადრე დაიწყო, მაგრამ მერე მიეცა
შეიარაღებული დაპირისპირების სახეხასიათი. ყოველთვის ჩნდება კითხვები: ვინ არის
დამნაშავე, ვინ - მსხვერპლი? მსხვერპლი მხოლოდ ის მოსახლეობაა, რომელსაც ეს ომი
თავს დაატყდა, თუ დანარჩენი საზოგადოებაც? როგორ მოხერხდა ან ვერ მოხერხდა
შეწინააღმდეგება? ან იმ ადამიანების მოვლა-პატრონობა ვისი საქმეა , რომლებმაც
თავიანთი საცხოვრებელი დაკარგეს? - ამ საკითხებზე დღესაც არაა საზოგადოება
შეთანხმებული, მაგრამ მეხსიერება ისე ყალიბდება, რომ სულაც არ არის სავალდებულო,
ამ კითხვებს პასუხები ცალსახად გაეცეს. ისინი, შეიძლება, ურთიერთგამომრიცხავი, ან
ურთიერთშემავსებელი იყოს.
ნინო ჩიქოვანი: რამდენიმე წლის წინ გვქონდა ერთი პროექტი, რომლის ფარგლებშიც
ვხვდებოდით 2008 წლის ომის დევნილებს და რასაც თქვენ ამბობთ, ეს ძალიან
საინტერესოდ გამოჩნდა მათ შემთხვევაში. მიუხედავად იმისა, რომ მათ აქვთ ძალიან
მნიშვნელოვანი გამაერთიანებელი საერთო იდენტობის, დევნილობის სახით , ისინი
საკუთარ თავს ერთმანეთისგან განასხვავებენ იმით, თუ ვინ უფრო მძიმედ გამოიარა ეს
ომი, ვინ უფრო მეტი დაკარგა. მაგალითად, ერთი რესპონდენტი მეორეს ეუბნებოდა ,
თქვენს სოფლებს არ ბომბავდნენ მაინცო. ის კი პასუხობდა, არ ბომბავდნენ, მაგრამ
მუდმივ შიშში ვცხოვრობდიო - ერთმანეთს ედარებოდნენ. როცა, მაგალითად, თქვენი,
ახალგაზრდა თაობა ამბობს, ეს ომი ჩემს გამოცდილებაშიც არისო, ამ დროს
მნიშვნელოვანია, ვინ არის მისი მსმენელი. მსმენელის ნაწილი იტყვის, ამ ბავშვმა რა იცის,
ჩვენ რა გამოვიარეთო. მაგრამ სინამდვილეში რეალურად ეს ომი, როგორც ტრავმა,
თქვენს თაობამდეც მოვიდა.
თუმცა, იცით, საინტერესოა ის, თუ ვის პირისპირ საუბრობს იგი. როცა ის თქვენ, მე,
ნებისმიერ ჩვენგანს ესაუბრება, შეიძლება დაგიწყოს ახსნა , თქვენ ამას ვერასდროს
გაიგებთო, მაგრამ, როცა ის ესაუბრება სხვას, არა ჩვენი საზოგადოების წევრს, მაშინ ის
თავის ჯგუფში გვაქცევს, ერთი ვხდებით, რადგან ეს ჩვენი საზოგადოებაა, რომელმაც ეს
ომი გაიარა და რომლის მეხსიერებაშიც იგი დაილექა. როცა მასთან მიხვალთ ნებისმიერ
უცხოელთან ერთად, ის ჩვენობით დაიწყებს ლაპარაკს და არა მხოლობითში - ჩვენი
ქვეყანა, ჩვენი რეგიონი... თუმცა, თავად ჩვენ შორის, რადგან ერთი ჯგუფის წევრები ვართ,
შეიძლება მან განსხვავება გამოხატოს ისე, როგორც უკვე ვთქვით. ჩვენ სხვის პირისპირ
ერთი ჯგუფი ვართ, მის შიგნით კი ეს ჯგუფი არ არის ერთგვაროვანი. - ის გეტყვის, რომ შენ
ახლა შენს სახლში ცხოვრობ ისე, როგორც ადრე, მე კი ვერა, იქ ვერ დავბრუნდი, სადაც
ომამდე ვცხოვრობდი - ეს შეიძლება ეხებოდეს 2008 წლის ომსაც, აფხაზეთის
კონფლიქტსაც და ა.შ. ის ადამიანები, რომლებიც ცხოვრების რაღაც ეტაპზე ახალი და
ძალიან მწარე სინამდვილის რეალობის პირისპირ აღმოჩნდნენ, აუცილებლად ადარებენ
ხოლმე ამ ტკივილებს ერთმანეთს.
ნინო ჩიქოვანი: ყველა წინა თაობა მომდევნოს საყვედურობს იმას, რომ მათ საკმარისი
სირთულეები არ გაუვლიათ. მაგალითად, ჩემს თაობას იმდენჯერ უსაყვედურეს, თქვენ ომი
არ იცით რა არისო, საბოლოოდ, რაც კი ომი იყო, ყველამ ჩვენზე გადაიარა. ახლა ეს
საყვედური ახალგაზრდა თაობასთან დაკავშირებით ისმის; - რომ ყველაფერი მზა მიიღეს,
მათ შორის, -ქვეყნის დამოუკიდებლობაც. ქვეცნობიერად ძალიან კარგად იცის
დღევანდელმა ახალგაზრდა თაობამ, რაც არ უნდა საზღვარგარეთ გასაქცევად
ემზადებოდეს, რომ ეს მისი ქვეყანაა და ხვალ შეიძლება მათი მშობლების, ახლობლების
თავს ცუდი რამ მოხდეს. სწორედ ამიტომ იმუშავა იმან, რაც კითხვაში აღნიშნეთ. თქვენ,
ახალგაზრდა თაობამ, გადაწყვიტეთ, რომ მოდი, ჩვენ თვითონ მივხედოთ... - რას? - ეს
„რას?“ ყველას შემთხვევაში სხვადასხვაა: ზოგი იტყვის -ქვეყანას, ზოგი - სამშობლოს და
ათას სხვას. მაგრამ ყველა მათგანს იდენტობა გააერთიანებს. თქვენ ამბობთ: - ჩვენ ხომ
არ ვართ ამ იდენტობის უმოქმედო პასიური მომხმარებლები და ის ბარტყები, რომლებსაც
საკვებს პირში უდებენ?! - არა, მოგვისმინეთ, ჩვენ თვითონ ვქმნით იმას, სადაც
ვცხოვრობთ!
თქვენ ახლა ფართო სურათში საუბრობთ და ბუნებრივია, რომ ზედხედიდან ასე ჩანს ,
მაგრამ ჩვენს, ახალგაზრდა თაობას, თავად აქვს თუ არა გააზრებული, რომ ამ
ყველაფერს იდენტობისთვის აკეთებს? თუ ეს ყველაფერი უნებლიეთ რეფლექსურად
ხდება?