Matje elektronike

-Gabimi absolut eshte diferenca algjebrike midis rezultatit te matjes Mx dhe

vleres se vertete te kushtezuar Mo
Ga=Mx-Mo
-Gabimi relative perfaqeson raportin midis Ga dhe vleres krahasuese qe perdoret
ne llogaritjen e Ga . Grl=Ga/Mo)100
-Gabimi i referuar qe perfaqeson raportin e Ga dhe vleren nominale te shkalles se
aparatit
Grf=Ga/Mn)100
-Perpikmeria e matjes percaktohet nga gabimi absolut dhe ao relative ndersa
-Perpikmeria e aparatit percaktohet nga gabimi i referuar
Gjetja eMo(vlera e vertete e kushtezuar)
Nuk mund te gjendet kur njihet vetem njeri prej gabimeve .do dhe njohjen e
tregimit te aparatit mates.
Mo=Mx-Ga
Dhe Mo=Mx/1+Grl dmth Mo=M/1 +Grl/100
-Perpikmeria percakton afersine e Mx dhe Mo (pra vleres se vertet dhe asaj te
kushtezuar)
-Perseritshmeria percakton afersine e vlerave Te matura me njera tjetren
-Klasa e aparatit i cili percaktohet nga gabimi maksimal kryesor i referuar per te
gjitha vlerat numerike kryesore te shkalles se aparatit . K=Grfm=Gam/Mn)100
-Klasat e aparatit standartizohen :
0,01 ; 0.02 ; 0.05 ; 0.1 ; 0.2; 0.5; 1.0; 1.5; 2.5

Leksion 2
Klasifikimi i aprateve mates behet sipas menyres se si krijohet zhvendosja e
sistemit te levizshem ,dmth si behet transformimi i energjise elektrike ne energji
mekanike
Aparate te sistemit magnetoelektrik
Aparate te sistemit elektromagnetik
Aparate te sistemit elektrodinamik
 1..aparatet e sistemit magneto-elektrike
Parimi i punes : levizja e mekanizmit realizohet nga bashkeveprimi i fushes
magnetike te nje magneti permanent me fushen e krijuar nga kalimi i rrymes ne
bobinen e levizshme.
Ekuacioni i levizjes:
Forca qe vepron mbi percjelles eshte:
l  →→ 
f =  BId (l )sin  B dl 
 
0
 
Ne kushtet e fushes uniforme dhe pingule me levizjen per w dredha
F = B  I l  w
Momenti rrotullues
M r = F  D = B  I l  w D
Ne momentin e ekuilibrit static kemi:
B l  w D
 = I = N I
K pra shkalla e aparatit eshte lineare
Moment ii qetesimit ne keto aparate krijohet nga bashkeveprimi i fushes se
krijuar nga rrymat fuko te induktuara ne karkasen e alumit me fushen e magnetit
permanent
Moment ii kunderveprimit krijohet nga sustat e vendosura ne boshtin e
instrumentit ose terheqesit
Vetite e instrumentit (magneto-elektrik)
Fusha e instrumentit eshte lineare
Ka ndjeshmeri te larte (2-5mikroA
Saktesi e larte
Konsum vetjak i vogel 0.2-0.4
Ndikim i vogel nga fushat magnetike te jashtme
Instrumenti eshte polar
Nuk perdoren ne qarqet e rrymes alternative
Demtohen nga mbingarkesat
Ndikohen nga temperatura
kosto te larte ndertimi
 Magneto-elektik me drejtues
-perdoren per te bere te mundur punen ne qarqet e rrymes altenative
Perdoren vetem per matjen e vleres efektive te madhesive ne forme kurbe vetem
sinusoidale

B l  w D B l  w D
= I= I
K kf K 1.11

Galvanometri eshte instrumenti me ndjshmerine me te larte.Sherben per te

treguar prezencen e rrymes zero ne qark dhe joo per matjen e sakte
Klasa e galvanometrit nuk percaktohet
Momenti i qetesimit ne galvanometer realizohet nga Mometi i qetesimit ajror
dhe mometi i qetesimit elektromagnetik
Vlera e momentit te qetesimit varet nga madhesia e rrymes se induktuar e cila
eshte ne perpjestim te zhdrejte me vleren e rezistences se qarkut te jashtem Rj
Ne varesi te madhesise se vleres se rezistences se jashtme regjimet e
galvanometrit ndahen ne qetesim periodic dhe aperiodic
Kalimi nga periodic ne aperiodic quhet regjimi kritik

Instrumentat elektro-magnetik
Parimi i punes:Bazohet ne bashkeveprimin elektromekanik te fushes qe shkaktohet
nga kalimi i rrymes ne nje bobine te palevizshme mbi elemente feromagnetike te
levizshem. Momenti rrotullues:

Ne gjendjen e stabilizuar kemi barazimin e momentit te rrotullimit me ate te

kunderveprimit prej nga del dhe ekuacioni i levizjes:
1 2 dL
= I
2 K d Nga ekuacioni del se shkalla e aparatit elektromagnetik eshte
kuadratike
Vetite e instrumentave elektromagnetike
• Instrumenta jo polare
• Punojne ne rryme AC dhe DC
• Durojne mbingarkesat
• Kosto e ulet dhe te thjeshte ne perdorim
• Ndikohen nga fushat e jashtme magnetike
• Saktesi mesatare matje
• Ndjeshmeri e ulet ne matje
• Perdoren si ampermetra dhe voltmetra ne AC ,DC

Aparatet e sistemit elektrodinamik

Parimi i punes: levizja e mekanizmit mates bazohet ne bashkeveprimin
elektromekani te dy bobinave neper te cilat qarkullon rryme elektrike.njera nga
bobinat eshte e ndare ne dy pjese eshte e palevizshme dhe tjetra e levizsshme.
Ekuacioni i levizjes.nese ne te dy bobinat kalon e njejta rryme atehere kendi i
zhvendosjes se mekanizmit eshte:   NI
2

Ne kete rast fusha e instrumentit eshte kuadratike dhe nuk eshte polare
Vetite e sistemit elektrodinamik
Shkalla kuadratike
Mekanizmi jo polar
Perdoren ne ac dhe dc
Klase te larte perpikmerine
Konsum relativisht te vogel 3-5W
Ndikohen nga fushat magnetike te jashtme
Nuk durojne mbingarkesat
Ndikohen nga ndryshimi i frekuences
Ndikohen nga temperaturat
Perdorimit:A,V,Vatmetra
Si Ampermetra me kufij me te vegjel se 0.5A pasi kalimi i rrymes ne sustat spirale i
demton ata.vetia me e rendesishme eshte jopolariteti
Si voltmetra te rrymes alternative
Si Watmeter ka shtrirje te madje .ku njera bobine lidhet ne seri dhe tjetra ne
paralel
 instrumenti eshte polar pra nese
nderron drejtimi i rrymes apo i tensioni ndryshon edhe drejtimi i levizjes se
treguesit

Leksion 3
Rezistenca ohmike(ne rrymat e vazhduara)
Rezistenca aktive(ne rrymat alternative)

Matja e rezistencave me ohmeter

Dy lloje ohmetrash :
Ne llojin e para ate ohmetra ,tregimet e te cileve varen nga tensioni
Ne llojin e dyte tregimet e te cileve nuk varen nfa tensioni
Treguesit e te gjithe ohmetrave jane aparate te sistemit magnetoelektrik
Ohmetrat seri. Rx lidhet ne seri me aparatin mates,ndersa rezistenca rregulluesi

lidhet ne paralel me te
m R
I

R I
E R
I
R

Ohmetrat paralel
Rx lidhet ne paralel me aparatin mates,ndersa rezistenca rregulluese lidhet ne seri
me te
Ohmetri ne seri mat me mire rezistenca te medha
Ohmetri ne paralel mat me mire rezistenca te vogla

Ura Wheatstone

Rx R2 Njeri nga krahet e ures sherben per ekuilibrimin e ures

I1 i cili arrihet kur tregusi i Galvanometrit eshte ne 0.ne
I1
ket rast ura quhet e ekuilibruar
Ig G

Vlera minimale e matjes se rezistences ne uren

R4
R3 Wheatstone kufizohet ne vleren jo me te vogel
I2 I2
Se 10ohm
E
Matja e Rezistencave te vogla (Ura e Tomsonit)
Per matjen e rezistencave me te vogla se 10ohm
perdoret ura e kelvenit.(tomsonit) e cila ben te mundur
eleminimin e rezistencave te kontakteve dhe te telave
lidhes

Ura Wheatstone e rrymes alternative

Qe te arrihet ekkuilibri i rrumes alternative duhet te
plotesohen dy kushte
Oshiloskopi elektronik
Ai perbehet nga tubi katodik,nga qarqet e kontrollit dhe qarqet e hyrjes
Perdoret per matjen e periodes,frekuences,amolituses,differences se fazes,kohes
se voneses,ballit te impulsit
Seksioni i triodes
Konsiston ne katoden,grilen dhe anoden
Katoda eshte e afte te cliroje elektronet nese ajo nxehet nga filament. Keto
elektrone te emetuara drejtohen direct ne vrimen e griles.
Grila kontrollon emisionin e elektroneve nga katoda ,kontrolli i tensionit eshte nje
kontroll ndricimi.
Gjeneratori i zberthimit prodhon formen e sinjalit e vila zbatohet ne pllakat e
zhvendosjes vertikale.
Perbehet nga 2 pjese kryesore:-gjeneratori dhembesharre,qarku i trigerit te
Schmitt.
Oshiloskopi me dy rreze
Shume oshiloskope jane me dy rreze te afte per te paraqitur 2 ose me shume
per te paraqitur 2 ose me shume forma vales ne te njejten kohe
Oshiloskopi ka dy hyrje a dhe B dhe dy amplifikator sinjali .nje qark celes
elektronik eshte vendosur per te bere kycjen alternative te sinjaleve te hyrjes ne
pllakat e zhvendosjes vertikale.

Oshiloskopit me baze kohe te vonuar

Te gjithe oshiloskopet perdorin linje vonese per te vonuar kalimin e sinjalit te
panjohur ne perforcuesin vertikal te oshiloskopit
Sinjali i panjohur kalon ne linjen e voneses e ne perforcuesin e zberthimit vertikal
dhe shfaqet ne ekran me kohe vonese
Nese kohen e vonuar e zhvendosim nga qarku i zhvendosjes vertikale ne ate te
kohes baze perfitojme oshiloskopin me baze kohe te vonuar
Qarku i shuarjes se rrezes katodike ben qe ne ekran te shkoje rrezja vetem gjate
kohes rritese te dhemb shares dhe ta bllokoje gjate pjeses tjeter
Voltmetrat elektronike
Qarqe elektronike me rezistence te madhe hyrje
Voltmetrat elektromekanike-nuk m und te masin tensionte te vogla
Rezistenca e hyrjes e vogel
Voltmetri me transistor me EP me nje stad siguron rezistence te madhe te hyrjes
Nje voltmeter i tille siguron nje rezistence te madhe te hyrjes dhe nje rezistence
te vogel dalje

Numeruesit me baze 10
Nje numeruse me baze 10 perftohet nga modifikimi i mumeruesit me baze 16
Me ndihmen e n je qarku logjik shtese 6 nga 16 gjendjet eleminohen per te lene
vetem 10 gjendje te mundshme