Universiteti Politeknik I Tiranes

Fakulteti I Teknologjise se Informacionit

Pune Laboratori nr.4

Tema : Lavjerrsi me suste

Lenda: Fizike 2

Punoi : Elvin Kutrolli Pranoi: Matilda Mema

Teoria e punës
Në një sustë vertikale S, të fiksuar në skajin e sipërm (fig. 1a), le të kemi të varur një trup me masë m me
përmasa të vogla (që ai mund të konsiderohet si pikë materiale). E zhvendosim atë nga pozicioni i
ekuilibrit dhe e lëmë të lirë.Do të vëmë re se ai do të fillojë të lëkundet. Sistemi i përbërë nga trupi në fjalë
dhe susta, quhet lavjerrës me sustë. Po të mos marrim parasysh rezistencën e ajrit, lëkundjet e trupit do
të jenë harmonike (përshkruhen nga një funksion sinusoidal). Le ta argumentojmë këtë.
Shënojmë me lo zgjatjen që pëson susta pas varjes së trupit tek ajo. Pasi e vëmë trupin në lëkundje le ta
“fotografojmë” atë në një çast kohe çfarëdo t (fig. 1c). Trupi ndodhet në nivelin O2 dhe është zhvendosur
me x nga niveli (pozicioni) O1 i ekuilibrit. Tek trupi ushtrohen forca e rëndesës mg dhe forca elastike e
tërheqjes së sustës F .Duke shkruar ligjin e II të Njutonit për trupin kemi :

mg +F= ma

Por F kl  - , ku l paraqet zgjatjen e sustës (largësia nga niveli O në O2), ndërsa k është koeficienti i
sustës (njësitë
e tij janë N/m).

Shenja (-) tek F tregon se ajo ka kahe të kundërt me zhvendosjen. Por l = lo + x prandaj:
Fklx-o
Duke zëvendësuar vlerën e F sipas barazimit (2) tek (1) marrim:
m g – k ( lo + x ) = m a
Në pozicionin (nivelin) e ekuilibrit O1 forca elastike e sustës dhe ajo e rëndesës ekuilibrojnë njëra tjetrën,
pra janë të
barabarta në madhësi:k lo = m g. Si rrjedhojë barazimi (3) do të shkruhet:
- k x =m a
Duke shënuara = x", pas veprimeve të thjeshta marrim:
X^n+(k/m)=0
Tek ekuacioni (4) shënojmë:
k/m=w^2
Marrim:
X’’ o^2) x=0
Barazimi (6) shpreh ekuacionin diferencial të lëkundjeve harmonike. Zgjidhja e tij është e formës:
x = A cos (ωo t + φ)

Figura2
Në figurën 2, funksioni A(t) paraqitet me vijë të ndërprerë. Në këtë punë laboratori do të studiohen edhe
lëkundjet
ë shuhen, duke u ndalur në vrojtimin e ndryshimit të amplitudës dhe në llogaritjen e koeficientit. Duke
pasur parasysh
arazimin (10), perioda e lëkundjeve që shuhen (T1) do të jetë:

T1=2/2/√ ¿^2- ^2)

Pjesa eksperimentale
Ushtrimi 1. Përcaktimi i koeficientit k të sustës me anë të zgjatjes.
Gjatë kësaj pune laboratori do të përdorim të njëjtën sustë. Në këtë ushtrim koeficientin k të sustës do ta llogarisim
me anë të zgjatjes së saj. Për këtë shfrytëzohet barazimi mg = k loi vlefshëm për pozicionin e ekuilibrit të trupit të
varur në sustë, të paraqitur në figurën 1b; pra kur trupi i varur në sustë është në qetësi (siç u tregua në pjesën
teorike).
Si rrjedhojë k do të jetë :

k=mg/l0

Duke varur tek susta trupa (masa) të ndryshme m, matim me vizore zgjatjen e saj lo. Për këtë mund të veprohet
në dy mënyra: a) Matet direkt zhvendosja e skajit të poshtëm të sustës gjatë varjes së trupave; b) Matet gjatësia l1e
sustës para varjes së trupave dhe gjatësia l2 pas varjes së saj. Dhe lo do të jetë: lo = l2– l1 . Matjet e lo duhet të jenë të
sakta (në vizore të lexohen edhe milimetrat). Të merren 4-5 masa të ndryshme. Duke përdorur formulën (13) të
llogaritet koeficienti k i sustës. Të gjendet mesatarja e vlerave të k për masa të ndryshme. Në një rast të llogaritet dhe
gabimi absolut e relativ për k.

Ushtrimi 2. Perioda e lëkundjeve dhe koeficienti k i sustës.

Për të përcaktuar koeficientin k të sustës mund të shfrytëzohet dhe formula (8) për periodën T. Pasi varim në sustë
trupin (masën m), e vëmë atë në lëkundje pasi e kemi zhvendosur atë nga pozicioni i ekuilibrit. Matet koha t për n =
10 lëkundje dhe pastaj gjëndet perioda T sipas:
T= t / n

Për kohën t të bëhet një seri prej 3- 5 matjesh. Pastaj vendosen tek susta masa të ndryshme m dhe gjëndet përsëri
perioda T. Të merren po ato masa që janë përdorur në ushtrimin 1. Duke shfrytëzuar formulën (8), k llogaritet me
këtë
barazim:

k=(4^2*m)/T^2
FLETË – MATJE

Studenti :Elvin Kutrolli

Fakulteti :FTI
Dega :Telekomunikacion
Data :02.06.2020

PUNË LABORATORI Nr. 4

LAVJERRËSI ME SUSTË

 Ushtrimi 1. Përcaktimi i koeficientit k të sustës.

M 50 100 150
l1 7.4 7.4 7.4
l2 16 26 36
lo

Ushtrimi 2. Perioda e lëkundjeve dhe koeficienti k i sustës.

n = 10 lëkundje
m=50g m =100g m =150 g m=

t 6.54 8.83 10.3

t 6.71 8.73 10.89
t 6.42 8.78 10.94
t 6.61 8.82 10.73
t 6.59 8.69 10.79

Ushtrimi 3. Vrojtimi i lëkundjeve që shuhen. Përcaktimi i koeficientit .

Ao =8.A1 = 4
m = 50 m =100 m =150

t 49.95 1’36.64 1’53.64

t 49.86 1’39.52 1’54.72
t 47.59 1’36.90 1’56.74
t 47.97 1’38.73 1’55.82
t 49.70 1’37.27 1’55.84
 Perpunim rezultatesh
Ushtrimi 1
Percaktojme koeficientine e elasticitetit te sustes per cdo mase te dhene:
1). m = 50g = 0.05kg;
l0=l2−l1=16−7.4=8.6cm=0.086m
k=mg/l0=0.05*9.8/0.086=5.7N/m
2). m = 100g = 0.1kg;
l0=l2−l1=26−7.4=18.6cm=0.186m
k=mg/l0=0.1*9.8/0.186=5.3N/m
3). m = 150g = 0.15kg;
l0=l2−l1=36−7.4=28.6cm=0.286m
k=mg/l0=0.15*9.8/0.286=5.1N/m

Ushtrimi 2
Te percaktohet per cdo mase:
1). m = 50g = 0.05kg;

tmes =(t’+t’’+’’’+t’’’’+t’’’’’)/5=(6.54+6.71+6.42+6.61+6.5)/5=6.6 s

Tmes=tmes/10=0.66 ► km1=(4^2*m)/T^2=4∗3.142∗0.05/0.66^2=4.5 N/m

2). m = 100g = 0.1kg;

tmes =(t’+t’’+’’’+t’’’’+t’’’’’)/5=(8.83+8.73+8.78+8.82+8.69)/5=8.77 s

Tmes=tmes/10=8.77/10=0.877 ► km2=(4^2*m)/T^2=(4∗3.142∗0.1)/0.877^2=5.1N/m

3). m = 150g = 0.15kg;

tmes =(t’+t’’+’’’+t’’’’+t’’’’’)/5=(10.3+10.89+10.94+10.73+10.79)/5=10.7 s

Tmes=tmes/10=10.7/10=1.07 ►► km2=(4^2*m)/T^2=(4∗3.142∗0.15)/1.07^2=5.2N/m

Ushtrimi 3).
Percaktoni β per cdo mase:

A0=8;A1=4
1). m = 50g = 0.05kg;

tmes =(t’+t’’+’’’+t’’’’+t’’’’’)/5=(48.95+49.86+47.59+47.87+48.70)/5=48.6 s

βln A0/ A1)/t=ln2/ 48.6=0.01

2). m = 100g = 0.1kg;

tmes =(t’+t’’+’’’+t’’’’+t’’’’’)/5=( 1′36.64+1′39.52+1′36.80+1′38.73+1′37.27)/5=1’39.792 s

βln A0/ A1)/t=ln2/ 1’39.792 =0.007

3). m = 100g = 0.1kg;

tmes =(t’+t’’+’’’+t’’’’+t’’’’’)/5=(1′53.64+1′54.72+1′56.74+1′55.82+1′55.84)/5=1’55.352 s

βln A0/ A1)/t=ln2/1’55.352 =0.006

Llogaritje gabimi
Llogaritja e gabimit te behet vetem per masat 50 gr dhe 100 gr

Gabimi absolut:
Per masen m=50 g
∆t=(|t̅−t′|+|t̅−t′′|+|t̅−t′′′|+|t̅−t′’’’’|+|t̅−t’’’’’|)/5=
( |6.6−6.54|+|6.6−6.71|+|6.6−6.42|+|6.6−6.61|+|6.6−6.59|)/5=0.074

Gabim relative
ε=∆ t̅/ t̅*100%=0.074/6.6*100%=1.1%
Gabimi absolut:
Per masen m=100 g
∆t=(|t̅−t′|+|t̅−t′′|+|t̅−t′′′|+|t̅−t′’’’’|+|t̅−t’’’’’|)/5=
(|8.77−8.83|+|8.77−8.73|+|8.77−8.78|+|8.77−8.82|+|8.77−8.69|)/5=0.048

Gabim relative
ε=∆ t̅/ t̅*100%=0.048/8.77*100%=0.5%