UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANES

LENDA: FIZIKE 2

PUNE LABORATOI NR.3

TEMA:STUDIMI I SPEKTRIT TE ATOMIT TE HIDROGJENIT ME ANE TE SPEKTROSKOPIT

PUNOI: PRANOI:
MARGARITA PERNEZHA EDLIRA DUKA
STUDIMI I SPEKTRIT TË ATOMIT TË HIDROGJENIT ME ANË TË SPEKTROSKOPIT

Mjetet e punës: Spektroskop, tuba spektrale me gaze të rralluar (neon, argon, helium,
hidrogjen etj) dhe bobinë induksioni Rumkorf.
Qëllimi i punës: 1. Gradimi i spektroskopit
dhendërtimi i kurbës së gradimit të tij. 2. Gjetja e
gjatësive të valëve të spektrit të një gazi të
panjohur.
Qëllimi i kësaj pune: Të studiojmë spektrin e atomit të hidrogjenit me anën e një aparati që
quhet spektroskop, ndërtimin dhe funksionimin e të cilit do ta shohim më poshtë.
Teoria e punës:Siç e dimë drita e bardhë është “përzierje valësh” elektromagnetike me
gjatësi të ndryshme, të përfshira në zonën optike të dukshme, në kufijtë 0.4 -0.7 mikron.
Kur kjo dritë kalon nëpër një prizëm, rrezet e dritësme gjatësi vale më të vogël thyhen më
shumë se ato me gjatësi vale më tëmadhe, kështu që në ekranin e vendosur pas prizmit
do të shohim një brez me ngjyra të ndryshme, që e quajmë spektër
a) Spektrat që japin trupat e ngurtë dhe të lëngët, të nxehur deri në inkadenshencë, të cilët
janë spektra tëvazhdueshëm.
b) Në qoftë se si burime drite shërbejnë gazet ose avujt, atomet ose jonet e të cilëve janë
në gjendje të ngacmuar, spektri që përftohet përbehet prej vijash të mprehta, të ndara nga
njëra-tjetra nga zona të errëta. Në këtë spektër, çdo vijë ka një gjatësi vale plotësisht të
përcaktuar. Ky quhet spektër me vija.
Gjendjet me vlera të ndryshme të energjisë quhen nivele energjetike. Vijat spektrale lindin
gjatë kalimit të elektroneve nga një nivel më i lartë m, në një nivel më të ulët n, dhe
energjia e fotonit të rrezatuar, është e barabartë me ndryshimin e energjive të këtyre dy
niveleve. h ∙ υ nm , = E m - En
ku hështë konstantja e Plankut,υ frekuenca e fotonit të rrezatuar dhe m e n janënumra të
plotë.
Teoria vërteton se energjia e nivelit të n-të të atomit tëhidrogjenit varet nga n. En = - E0/n2
ku E 0 = 6.13 eV është një konstante.
Gjatësitë e valëve të vijave spektrale të atomit të hidrogjenit jepen nga formula e
Ridbergut:
1/ ym,n =R(1/n^2 -1/m^2 )
ku R quhet konstantja e Ridbergut dhe ka vlerën R= 10973731 m 1-.
 Pjesa
eksperimentale

Ushtrimi 1. Gradimi i
spektroskopit.

Për të matur gjatësinë e valës së një rrezatimi të panjohur me anë të spektroskopit,

duhet që më parë të bëjmë gradimin e tij. Si burime ndriçimi përdoren tuba me gaz të
cilave u njihen gjatësitë e valëve të spektrit. Tensionet e larta që zbatohen në skajet e
tubave spektrale për realizimin e shkarkesës, realizohen me anën e bobinës së induksionit
të Rumkorfit. Për të përcaktuar këto gjatësi vale më parë bëhet gradimi i spektroskopit.
Çdo gaz ka spektrin e tij karakteristik, pra si i tillë ai ka një tërësi vijash spektrale me
gjatësi të përcaktuar vale, të ndryshme nga ato të gazeve të tjera.
Rezultatet e matjeve vendosen në tabelën 1, ku me λ shënohen gjatësitë e valëve të
vijave spektrale të nxjerra nga tabela, për ato vija që pamë në spektroskop dhe me N
shënohet pozicioni i këtyre vijave siç treguam më lart.

Nr Vijat Spektriale λ N

Ushtrim 2. Studimi i spektrit të atomit të

hidrogjenit.

Vrojtojm me kujdes vijat spektrale karakteristike të serisë së Balmerit për atomin e

hidrogjenit: αH (e kuqe), βH (e gjelbër) dhe γH ( vjollcë). Përcaktojm pozicionin i tyre në
spektroskop. Me grafikun e gradimit të spektroskopit, të gjenden gjatësitë e valëve të
këtyre vijave.
Nr Vijat Spektriale λ N

1 Hα (e kuqe)

2 H𝛽(e gjelber)

3 HƔ(vjollce)
Për çdo vijë spektrale të atomit të hidrogjenit të llogaritet vlera e konstantes së
Ridbergut dhe pasi të gjendet mesatarja të krahasohet me atë që jepet në pjesën teorike
të kësaj pune.
Shënim 1. Në spektrin e hidrogjenit, krahas me vijat e spektrit atomik, mund të shfaqet
edhe spektri molekular i tij, i cli nuk është objekt studimi i kësaj pune laboratorike. 2. Tubat
të mos lihen të ndezur gjatë kohës që ne nuk po punojmë, meqenëse nga përdorimi i
tepërt drita e rrezatuar prej tyre dobësohet.
Ushtrimi 1: Gradimi i spektroskopit

Helium

800

700

600

500

400
λ(nm)
300 Linear(λ(nm))

200

100

0
6.95 6.33 6.16 5.96 4.84 4.36 4.19 3.38
N

Neon

700

600

500

400

300 λ
Linear(λ)
200

100

0
5.88 5.73 5.56 5.36 4.92 4.68 4.42
N
Ushtrimi 2: STUDIMI I SPEKTIT TE ATOMIT TE HIDOGJENIT

LLOGARISIM KONSANTEN E RIDBERGUT :

n=2

m=3

1/ ym,n =R(1/-1/) => R= =12100840

n=2

m=4

R=)=53173811

n=2

m=5

R=)=98143131
Rmes =12100840+53173811+98143131/3=54472594
Rmes > Rteorike
Llogarisim gjatesine e vales me ane te formules:
n=2;m=3
ym,n =
n=2;m=4
ym,n =
n=2;m=5
ym,n =

NH Vlerat e marra nga grafiku yH Vlerat e nxjerra nga formula yH

6.87 656 660
4.10 486 490
3.19 434 430

Perfundimi
Ne kete pune laboratori mesuam sesi te benim kurben e gradimit te spektroskopit per
neonin dhe heliumin . Gjithashtu mesuam si te te gjejme gjatesite e valeve te spektrit
nepermejet grafikut dhe formues se dhene , gjithashtu krahasuam konstanten e ridbergut
ku vlera expermintale e saj doli me e madhe se ajo teorike.

FLETË – MATJE
Studenti : Margarita Pernezha
Fakulteti : Inxhinieria Mekanike
Dega : Inxhinieria Materiale
Data :

PUNË LABORATORI Nr. 3

STUDIMI I SPEKTRIT TË ATOMIT TË HIDROGJENIT
ME ANË TË SPEKTROSKOPIT

■ Ushtrimi 1 . Gradimi i spektroskopit

Gazi : Helium
Nr Vijat Spektrale  N
1 E kuqe e pare e 706.5 6.95
dobet
2 E kuqe e forte 657.8 6.33
3 E verdhe 587.6 6.16
4 E gjelber e pare 501.6 5.96
5 E gjelber e dyte 492.2 4.84
6 Blu 447.1 4.36
7 Vjollce e pare 402.6 4.19
8 Vjollce e dyte 388.9 3.38

Gazi : Neon
Nr Vijat  N
Spektrale
1 E kuqe e forte 640.2 5.88
2 E kuqe portokalli 614.3 5.73
3 Portokalli 594.5 5.56
4 E verdhe e forte 585.2 5.36
5 E gjelber e pare 576.0 4.92
6 E gjelber e dyte 503.1 4.68
7 Blu e vetmuar 484.9 4.42

■ Ushtrimi 2 . Studimi i spektrit te atomit te hidrogjenit.

Nr Vijat Spektrale  H
N H

1 H ( e kuqe) 660 6.87

2 H ( e gjelber)

490 4.10
3 H ( vjollce) 430 3.19

Firma e pedagogut