REPUBLIKA E SHQIPERISE

UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANES

FAKULTETI I TEKNOLOGJISE SE INFORMACIONIT
_______________________________________________________________________________

PUNE LABORATORI NR.3

TEMA :

PERCAKTIMI I NXITIMIT TE RENIES SE LIRE g ME ANE TE LAVJERRESIT

FIZIK

DEGA: INXHINJERI TELEKOMUNIKACIONI

GRUPI : C

LENDA : FIZIKE

PUNOI : PRANOI:

FAIK BINAJ PROF.DR.

MATILDA MEMA
 TEORIA E PUNES
Lavjerresi fizik eshte ne trup I ngurte qe nen veprimin e forces se rendeses G=m×g , rreth nje
boshti horizontal te palevizeshem . Pika O e nderpjerjes se ketij boshti me rrafshin vertikal , qe
kalon nga qendra e mases C e trupit quhet pika e varjes se lavjerresit . Supozojme se lavjerresin
e zhvendosim me kendin ϕ . Atehere do te linde moment I forces se rendeses qe do te synoje
t’a ktheje pozicionin e ekuilibrit qe eshte :

M = -G₁ l = -m g l sinϕ

 m – masa e lavjerresit ; l – largesa e qendres se mases nga pika e varjes

Shenja minus shpreh faktin qe momenti synon ta zvogeloje kendin ϕ

Moment I inercise se trupit ne lidhje me boshtin qe kalon nga pika e varjes shprehet nga
formula e ligjit themelor I dinamikes se rrotullimit

M = Iβ d2 ϕ
{ } => 𝐼 dt = −mglsinϕ
B = d²ϕ/dt²

Pra levizjet e lavjerrest jan harmonike , si ato te lavjerresit matematike , sme gjatesi lᵣ = I ̸ ml , e
cila quhet dhe gjatesi e reduktuar e lavjerresit fizik . Formula , T=2π̸ ω₀ = √𝐼 ̸𝑚𝑔𝑙 , jep
perioden e lavjerresit fizike, perdoret per prcaktimin e nxitimit te renies se lire g , peroda T
mund te matet me saktesi , kjo nuk thuhet per momentin e inercise I dhe l .

 Sipas teoremes se Shtejner-it kemi :

I₀=l₁ + ml₁² dhe l₂=l₀ + ml₂²

Ku l₀ eshte moment I inercise ne lidhje me boshtin qe kalon neper qendren e mases dhe qe
eshte paralel me boshtin qe kalon ne piken e varjes mund t shkruajme :

T₁²gl₁ - T₂²gl₂=4π²(l₁²+l₂²)

N.q.s periodat jane te barabarta (T₁=T₂=T) , shprehja merr formen :

4π2 4π2
g= (l₁+l₂) ose g= l
T² T²

ku l=l₁+l₂ eshte gjatesi e reduktuar . Formula e mesiperme lejon qe mjaft thjeshte dhe me
saktesi jot e vogel , te percaktohet nxitimi g per nje barazim te perafert te periodave te
lekundjeve .
 PJESA EKSPERIMENTALE
Ushtim 1: Studimi i varesise se periods T₁ nga pozicioni I ngarkeses N₂

Ne figure paraqitet pamja e lavjerresit fizik . Fillimisht mbeshtesim

lavjerresin ne boshtin prizmatik te montuar tek N₁ dhe do te
percaktojme perioden e lekundjeve te tij T₁ per pozicione te ndryshme
te ngarkeses N₂ . Lavjerresi zhvendoset me nje kend te vogel nga
pozicioni I ekujlibrit ne menyre qe te mund te supozohet se perioda e
lekundjeve nuk varet nga amplituda. Per nje pozicion te caktuar te N₂ ,
p.sh kur ajo ndodhet ne largesi d=35cm nga N₁ ,matet me aparatin
mates perioda e plote te lavjerresit . Kjo matje perseritet per
pozicionet e tjera te ngarkeses N₂ ne lidhje me N₁ te barabarte me d =
38,41,44,47,50,…cm .

Ushtimi 2 : Studimi I varesise se periods T₂ nga pozicioni I ngarkeses N₁ .

E kthejme lavjerresin dhe e mbeshtesim ate ne boshtin prizmatik te montuar ne

ngarkesen N₂ :

Percaktojme ne te njejten menyre perioden e lekundjeve te tij T₂per pozicione te

ndryshme te ngarkeses N₁ , ne largesat d = 35,41,44,47,50,… cm , te ngarkeses N₂
ne lidhje me N₁ , duike marre 9 vlera per vargun e largesive d.

Ushtrimi 3 . Percaktimi I nxitimit te renies se lire g .

Pika e nderprerjes se dy kurbave ne grafikun e varesise se periodave T₁ dhe T₂

nga largesia d, percakton ne boshtin Ox vleren d te ngarkesave te levizeshme , per
te cilen merr vlerat me te aferta per periodat T₁ dhe T₂ . Per kete vlere te d te
ngarkesave N₁ dhe N₂ , matet , me ane te aparatit te lekundjeve , periodat e
lekundjeve T₁ dhe T₂ .
Per percaktimin e l₁ dhe l₂ , lavjerresi hiqet nga pika e varjes dhe vendoset me
kujdes horizontalisht ne nje mbeshtetese (pyke druri) duke synuar ekujlibrin ne
kete pozicion . Largesia nga pika e takimit te lavjerresit me anen e mprehte te
pykes , derin tek ngarkesa N₁ jep l₁ , kurse largesia e kesaj pike nga ngarkesa N₂ jep
l₂. Matja e l₁ dhe l₂ kryhet me saktesi deri ne 1mm .